SSB07 Inzynieria Pozarowa

KONSTRUKCJE STALOWE
W EUROPIE
Jednokondygnacyjne
konstrukcje stalowe
Cz 7: Inynieria poarowa
Jednokondygnacyjne
konstrukcje stalowe
7 - ii
PRZEDMOWA
Niniejsza publikacja stanowi sidm cz przewodnika projektanta zatytuowanego
Jednokondygnacyjne konstrukcje stalowe.
Przewodnik Jednokondygnacyjne konstrukcje stalowe skada si z nastpujcych 11 czci:
Cz 1:
Cz 2:
Cz 3:
Cz 4:
Cz 5:
Cz 6:
Cz 7:
Cz 8:
Cz 9:
Cz 10:
Cz 11:
Poradnik architekta
Projekt koncepcyjny
Oddziaywania
Projekt wykonawczy ram portalowych
Projekt wykonawczy kratownic
Projekt wykonawczy supw zoonych
Inynieria poarowa
Przegrody zewntrzne budynku
Wprowadzenie do oprogramowania komputerowego
Wzorcowa specyfikacja konstrukcji
Poczenia zginane
Jednokondygnacyjne konstrukcje stalowe to jeden z dwch przewodnikw projektanta.

Drugi przewodnik nosi tytu Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe.
Obydwa przewodniki projektanta powstay w ramach europejskiego projektu Wspieranie
rozwoju rynku ksztatownikw na potrzeby hal przemysowych i niskich budynkw
(SECHALO) RFS2-CT-2008-0030.
Przewodniki projektanta zostay opracowane pod kierownictwem firm ArcelorMittal,
Peiner Trger oraz Corus. Tre techniczna zostaa przygotowana przez orodki
badawcze CTICM oraz SCI wsppracujce w ramach joint venture Steel Alliance.
7 - iii
7 - iv
Spis treci
Nr strony
PRZEDMOWA
iii
STRESZCZENIE
vi
WPROWADZENIE
ZAGROENIA POAROWE W BUDYNKACH JEDNOKONDYGNACYJNYCH

2.1 Cele zabezpieczenia przeciwpoarowego
2.2 Analiza zagroenia poarowego
2.3 Gwne wymagania aktualnych przepisw przeciwpoarowych
3
3
3
5
PRAKTYCZNE ROZWIZANIA INYNIERII POAROWEJ W EUROKODACH 7

3.1 Aktualne metody projektowania
7
3.2 Analiza poaru
8
3.3 Analiza wymiany ciepa
9
10
3.4 Analiza konstrukcyjna
WSKAZWKI DOTYCZCE ODPOWIEDNIEGO ROZWIZANIA INYNIERII

POAROWEJ
4.1 Zakres zastosowa rnych metod obliczeniowych
4.2 Wybr optymalnej metody projektowania
12
12
13
BEZPOREDNIE ZASTOSOWANIE PROSTYCH OPCJI PROJEKTOWYCH

DO STOSOWANIA PRZEZ OSOBY NIE BDCE SPECJALISTAMI
5.1 Modele poaru
5.2 Modele termiczne
5.3 Modele konstrukcyjne
5.4 Szczegowe zasady projektowania budynkw jednokondygnacyjnych
5.5 Uproszczone metody obliczeniowe
5.6 Zalecenia projektowe
14
14
18
23
34
36
41
WYTYCZNE DOTYCZCE STOSOWANIA

BARDZIEJ ZAAWANSOWANYCH ROZWIZA
6.1 Modele poaru
6.2 Modele termiczne
6.3 Modele konstrukcyjne
52
52
56
57
LITERATURA
63
ZACZNIK A Niemiecka procedura bezpieczestwa poarowego

jednokondygnacyjnych budynkw przemysowych i handlowych
64
7-v
STRESZCZENIE
Niniejszy dokument zawiera wskazwki dotyczce projektowania jednokondygnacyjnych
konstrukcji stalowych z uwagi na warunki poarowe. Zawiera on szczegowe informacje
umoliwiajce inynierom i projektantom lepsze zaznajomienie si z aktualnymi metodami
projektowymi i modelami obliczeniowymi, ktre mog by stosowane nie tylko w celu
spenienia wymaga tradycyjnych, lecz rwnie do opracowania opartego na waciwociach
projektu uwzgldniajcego bezpieczestwo poarowe. Metody projektowe przedstawione
w przewodniku, od prostych zasad projektowania do bardziej zaawansowanych modeli
obliczeniowych, zostay zaczerpnite z norm EN 1993-1-2 i EN 1994-1-2. Obejmuj
one zarwno konstrukcje stalowe, jak i zespolone (niezabezpieczone i zabezpieczone).
Ponadto podano kilka szczegowych zasad projektowania umoliwiajcych proste
sprawdzenie, czy zachowanie konstrukcji stalowych jednokondygnacyjnych budynkw
przemysowych w sytuacji poaru spenia cele bezpieczestwa na podstawie wymogu
opartego na waciwociach.
7 - vi
WPROWADZENIE
Z uwagi na specyfik budynkw jednokondygnacyjnych cele zwizane
z bezpieczestwem osb na wypadek poaru mog by atwo spenione bez
stosowania rygorystycznych wymaga dotyczcych ognioodpornoci konstrukcji.
Jeeli jednak moe by dopuszczone zniszczenie tych budynkw lub ich czci,
naley uwzgldni inne cele bezpieczestwa. W rezultacie wiele europejskich
przepisw z zakresu bezpieczestwa poarowego budynkw zmierza w kierunku
dopuszczenia alternatywnego projektowania zgodnego z inynieri bezpieczestwa
poarowego. Zasady normatywne mog zosta wwczas zastpione wymaganiami
opartymi na waciwociach, takich jak odpowiednie zachowanie konstrukcji
w warunkach poaru, ktre pozwalaj na spenienie celw zabezpieczenia
poarowego obejmujcych bezpieczestwo osb (uytkownikw budynku
i straakw), ochron rodowiska, ochron mienia oraz cigo dziaania. Zalety
oraz skuteczne zastosowanie metody opartej na waciwociach w projektowaniu
budynkw uwzgldniajcym bezpieczestwo poarowe zostay ju dobrze
udowodnione w przypadku konstrukcji jednokondygnacyjnych, zwaszcza tam,
gdzie wymagana bya ognioodporno, umoliwiajc w niektrych przypadkach
przyjcie bardziej innowacyjnych, ekonomicznych i bezpiecznych rozwiza.
W celu wspomagania projektowania konstrukcji budynkw z uwagi na warunki
poarowe opracowano nowy zestaw norm europejskich, czyli Eurokody.
Czci Eurokodw dotyczce projektowania budynkw jednokondygnacyjnych
z uwagi na warunki poarowe obejmuj norm EN 1991-1-2[1] (ktra zawiera
gwne koncepcje i reguy niezbdne do opisania termicznych i mechanicznych
oddziaywa na konstrukcje w warunkach poaru) oraz czci Eurokodw
waciwych dla danego materiau zwizane z projektowaniem konstrukcji
z uwagi na warunki poarowe, takie jak norma EN 1993-1-2,[2] dotyczca
konstrukcji stalowych i norma EN 1994-1-2[3] dotyczca stalowo-betonowych
konstrukcji zespolonych.
Czci Eurokodw dotyczce warunkw poarowych oferuj obecnie szeroki
wachlarz metod obliczeniowych. Umoliwiaj one inynierom przestrzeganie
metody tradycyjnej w celu spenienia wymaga bezpieczestwa poarowego
zgodnych z krajowymi przepisami budowlanymi lub te projektowanie na
podstawie regu opartych na waciwociach zgodnie z inynieri bezpieczestwa
poarowego, co wymaga na og bardziej zoonej analizy obliczeniowej
i pozwala na dokadniejsze spenienie celw zabezpieczenia poarowego.
7-1
Niniejszy przewodnik zawiera przegld aktualnych metod obliczeniowych
przydatnych do oceny waciwoci poarowych budynkw jednokondygnacyjnych
o konstrukcji stalowej lub zespolonej, jak rwnie ich zakres zastosowa.
atwe do zastosowania nieskomplikowane metody obliczeniowe oraz bardziej
zaawansowane modele obliczeniowe zostay omwione oddzielnie. Ponadto
w celu umoliwienia szybkiej oceny podano proste zasady projektowania
pozwalajce szybko ustali, czy zachowanie konstrukcji stalowych budynkw
magazynowych i przemysowych spenia cele zabezpieczenia poarowego
wymagane przepisami bezpieczestwa poarowego dla budynkw przemysowych.
Niniejszy przewodnik ma rwnie stanowi pomoc dla inynierw w lepszym
zrozumieniu rnych metodologii obliczeniowych i projektowaniu budynkw
jednokondygnacyjnych z uwagi na warunki poarowe zgodnie z Eurokodami,
poczynajc od stosunkowo prostej analizy pojedynczych elementw konstrukcyjnych
w warunkach poaru standardowego do bardziej zoonej analizy w warunkach
rzeczywistego poaru.
7-2
ZAGROENIA POAROWE W BUDYNKACH

JEDNOKONDYGNACYJNYCH
2.1
Cele zabezpieczenia przeciwpoarowego

Gwnym celem wikszoci przepisw bezpieczestwa poarowego jest
zapewnienie ochrony ycia ludzi (osb przebywajcych w budynku i straakw),
rodowiska naturalnego oraz, do pewnego stopnia, mienia (zawartoci budynku
i samego budynku). Za pomoc wielu rodkw, wczajc w to kombinacj
systemw czynnej i biernej ochrony przeciwpoarowej, realizowane s
nastpujce cele:
Ograniczenie wystpowania poarw i zapobieganie im przez kontrolowanie
zagroe poarowych w budynku.
Zapewnienie bezpiecznych drg ewakuacyjnych umoliwiajcych opuszczenie
budynku przez przebywajce w nim osoby.
Zapobieganie rozprzestrzenianiu si ognia ze strefy poarowej na inne
czci budynku oraz na ssiednie obiekty.
Zapewnienie zachowania statecznoci konstrukcyjnej budynku przez okres
czasu wystarczajcy do ewakuacji osb przebywajcych w obiekcie
i przeprowadzenia przez stra poarn akcji ich ratowania, jeli jest to
konieczne.
2.2
Analiza zagroenia poarowego

Budynki jednokondygnacyjne penice funkcj fabryk, magazynw lub centrw
handlowych stanowi powszechny obecnie rodzaj konstrukcji stalowej.
W szczeglnym przypadku magazynw, w zalenoci od ukadu przestrzeni
magazynowej (wczajc w to skadowanie towarw wolnostojcych, skadowanie
na regaach paletowych, skadowanie na paletach supkowych oraz skadowanie
na pkach penych lub listwowanych) oraz palnoci przechowywanych materiaw,
ogie moe si bardzo szybko rozprzestrzeni, a nastpnie zagraa osobom
przebywajcym w budynku na dugo, zanim jego konstrukcja ulegnie zniszczeniu.
Istotnie, wzrost poaru moe mie niezwykle due znaczenie, poniewa pionowe
rozprzestrzenianie si pomienia nastpuje zwykle bardzo szybko. Pionowe
i poziome szyby uformowane midzy ssiadujcymi paletami i regaami dziaaj
jak kominy, wzmagajc rozprzestrzenianie si pomieni a po dach. Dym
szybko tworzy gorc warstw pod dachem, a nastpnie stopniowo opada
w miar rozprzestrzeniania si ognia. Oczywicie tempo, w jakim to nastpuje,
zaley od zawartoci materiaw palnych oraz od planu budynku. W przypadku
braku wentylacji budynki jednokondygnacyjne mog zosta cakowicie
wypenione dymem w cigu kilku minut. Mimo e dym skada si gwnie
z zaabsorbowanego powietrza, zawarte w nim substancje toksyczne i duszce
mog w kilka minut spowodowa obezwadnienie lub mier osb naraonych
na jego dziaanie. Ponadto warstwa gorcego dymu bdzie rwnie emitowa
intensywny strumie ciepa na osoby ewakuujce si z miejsca poaru. Warstwa
gorcego gazu w temperaturze 500C emituje strumie ciepa wynoszcy
okoo 20 kW/m (co odpowiada energii promieniowania emitowanej przez
7-3
ciao doskonale czarne w temperaturze 500C), a w takich warunkach termicznych
ju po kilku sekundach nastpuje oparzenie skry 4. Zazwyczaj przyjmuje si,
e prg warunkw bezpiecznej ewakuacji wynosi 2,5 kW/m2, co jest wielkoci
znacznie mniejsz ni strumie ciepa mogcy doprowadzi do zniszczenia
elementw konstrukcyjnych. W rezultacie budynki mog przetrwa duej ni
przebywajce w nich osoby, a zniszczenie konstrukcji stalowych budynkw
jednokondygnacyjnych zazwyczaj nie zagraa dodatkowo osobom ewakuujcym
si z miejsca poaru.
Odnonie dziaa stray poarnej na og przyjmuje si, e ze wzgldu na szybki
wzrost poaru straacy nie powinni wchodzi do budynkw jednokondygnacyjnych.
Zazwyczaj musz oni prowadzi akcj ganicz z zewntrz budynku, osaniajc
ssiadujce ciany za pomoc wody. W takiej sytuacji zagroenie dla straakw
w przypadku zniszczenia konstrukcji jest zredukowane do zera, poniewa
nastpuje ono na takim poziomie temperatury, ktrego straacy nie s w stanie
wytrzyma (zakadajc, e nie wystpuje postpujce zniszczenie konstrukcji
w przypadku budynkw podzielonych na strefy poarowe ani zawalenie konstrukcji
na zewntrz[5,6]). Jeli na pocztku poaru straacy musz wej do budynku
w celu ratowania ludzi, nie mog oni przebywa wewntrz budynku po
osigniciu przez strumie ciepa wielkoci wikszej ni 7 kW/m, ktra rwnie
jest bardzo odlega od tej, przy ktrej wystpuje zagroenie zniszczenia konstrukcji.
Z tego wzgldu zbyteczne jest zwikszenie ognioodpornoci wasnej budynkw
jednokondygnacyjnych. Naley jednak dokadnie przeanalizowa ogln
stateczno konstrukcji i stateczno cian przeciwpoarowych, aby unikn
zniszcze postpujcych. Budynek jednokondygnacyjny ulega postpujcemu
zniszczeniu, gdy miejscowe zniszczenie podgrzanej czci konstrukcji prowadzi
do zniszczenia chodnych konstrukcji przylegajcych. Ponadto w celu zapewnienia
bezpieczestwa straakom przebywajcym wok budynku, zniszczenie konstrukcji
budynku jednokondygnacyjnego (w tym elementw elewacji) musi nastpi
w kierunku do wewntrz budynku.
Wiele przepisw krajowych uwzgldnia wczeniejsze uwagi dotyczce
jednokondygnacyjnych budynkw przemysowych i budynkw uytecznoci
publicznej, nie wymagajc okrelenia wskanika ognioodpornoci tego typu
obiektw, lecz wprowadzajc specjalne wymagania bezpieczestwa w zakresie
oglnego zachowania konstrukcji i koncentrujc wymagania na uatwieniu
ewakuacji oraz wczesnym wykrywaniu i/lub tumieniu poaru.
W odniesieniu do innych budynkw jednokondygnacyjnych poddanych
stosunkowo maym obcieniom ogniowym zagroenie ycia w przypadku
poaru jest ograniczone, poniewa ewakuacja osb przebywajcych w budynku
oraz dziaania ganicze s proste.
7-4
2.3
Gwne wymagania aktualnych przepisw

przeciwpoarowych
2.3.1
Ognioodporno elementw konstrukcyjnych

Niezalenie od powyszych uwag, czasami w przypadku konstrukcji jednokondygnacyjnych wymagane jest okrelenie wskanikw ognioodpornoci[7].
Ognioodporno jest wyraana jako czas, w ktrym element budynku moe
wytrzyma dziaanie ognia, nie tracc swojej funkcji (elementw nonych lub
elementu oddzielajcego). Elementy budynku klasyfikuje si zwykle za pomoc
trzech nastpujcych kryteriw waciwoci:
nono R, ktra jest odpornoci elementu nonego na dziaanie ognia bez
utraty statecznoci konstrukcyjnej;
odporno na zniszczenie E, ktra jest zdolnoci elementu oddzielajcego
poddanego dziaaniu ognia z jednej strony do zapobiegania przenikaniu
przez niego pomieni i gorcych gazw;
izolacja I, bdca zdolnoci elementu oddzielajcego poddanego dziaaniu
ognia z jednej strony do ograniczenia wzrostu temperatury powierzchni
nieosonitych poniej okrelonych wartoci granicznych (na og o redniej
wartoci wynoszcej 140C).
W zalecanych przepisach przeciwpoarowych wymagana ognioodporno
elementu budynku jest wyraana jako minimalny okresu czasu, w ktrym
element ten poddawany dziaaniu standardowego ognia speniaby swoj
funkcj w sposb zadowalajcy.
Gdy podane s wymagania statecznoci ogniowej budynkw jednokondygnacyjnych, zwykle wahaj si one od 15 minut (R15) do 60 minut (R60),
zalenie od klasy uytkowej budynku, zaopatrzenia w instalacj tryskaczow,
wysokoci budynku i wielkoci strefy poarowej.
2.3.2
Podzia budynku na strefy poarowe i oddzielenie budynku

Gdy powierzchnia stropu budynku przekracza dopuszczaln maksymaln
wielko strefy poarowej, wwczas budynki jednokondygnacyjne musz zosta
podzielone na strefy poarowe oddzielone cianami przeciwpoarowymi.
Ograniczenia dotyczce wielkoci strefy poarowej mona pomin, jeeli
budynek jest wyposaony w instalacj tryskaczow.
Wpyw zastosowania podziau na strefy poarowe na straty materialne polega
na ograniczeniu bezporedniego uszkodzenia do zawartoci strefy poarowej,
w ktrej rozpocz si poar, co zmniejsza prawdopodobiestwo jego duego
wzrostu. W odniesieniu do bezpieczestwa osb, ludzie przebywajcy w innych
czciach budynku mog korzysta z drg ewakuacyjnych, aby bezpiecznie
opuci obiekt, nie naraajc si na dziaanie dymu lub gazw uwolnionych
podczas poaru.
W przypadku cian przeciwpoarowych midzy strefami poarowymi
ognioodporno zazwyczaj mieci si w zakresie od REI 60 do REI 120.
7-5
Naley rwnie zapobiega rozprzestrzenianiu si ognia na ssiednie budynki.
Tradycyjnie osiga si to przez zachowanie wystarczajcych odlegoci
oddzielajcych lub zastosowanie elementw elewacji o odpowiedniej
ognioodpornoci. W ramach francuskiego projektu badawczego pod nazw
Flumilog opracowano ostatnio metod projektow w celu oceny wpyww
promieniowania cieplnego emitowanego podczas poarw w jednokondygnacyjnych
budynkach magazynowych. Metoda ta umoliwia obliczenie bezpiecznych
odlegoci oddzielajcych z uwzgldnieniem gwnych waciwoci budynku,
takich jak wyposaenie, rodzaj elementw elewacji i dachu itp.
2.3.3
Tumienie poaru
Krajowe przepisy przeciwpoarowe mog wymaga zastosowania instalacji
tryskaczowych. Oprcz oczywistego wpywu na ograniczenie wzrostu poaru, ich
uycie prowadzi zazwyczaj do obnienia wymaganego poziomu ognioodpornoci
konstrukcji. Pozwalaj one rwnie na zwikszenie wielkoci stref poarowych.
2.3.4
Systemy oddymiania
Krajowe przepisy przeciwpoarowe mog wymaga wyposaenia budynkw
uytecznoci publicznej, magazynw i obiektw przemysowych w systemy
oddymiania w celu uatwienia ewakuacji dziki zminimalizowaniu ryzyka
obrae i wdychania dymu oraz, do pewnego stopnia, aby umoliwi straakom
lepsz widoczno poaru, a tym samym jego szybsze i skuteczniejsze
ugaszenie. Systemy oddymiania pomagaj w usuwaniu dymu z miejsca poaru
i w ograniczaniu rozprzestrzeniania si gorcego gazu pod dachem, co opnia
wypenienie si strefy poarowej dymem i zapewnia osobom przebywajcym
w budynku wicej czasu na bezpieczn ewakuacj. Mona to osign przez
zastosowanie kombinacji wentylacji oddymiajcej (mechanicznej lub naturalnej)
oraz oson (ktre zatrzymuj dym w okrelonych obszarach).
2.3.5
Wykrywanie poaru i systemy alarmowe

Konieczne jest zastosowanie odpowiednich rodkw majcych na celu wykrycie
kadego zarzewia poaru oraz ostrzeenie osb przebywajcych w budynku
i stray poarnej o wystpieniu poaru. W maych budynkach jednokondygnacyjnych, w ktrych wszystkie wyjcia s widoczne, prawdopodobiestwo
szybkiego wykrycia kadego poaru przez osoby przebywajce w budynku jest
due, a okrzyk Pali si! moe by wystarczajcym ostrzeeniem. W wikszych
budynkach jednokondygnacyjnych odpowiedni moe by prosty sygnalizator
akustyczny, taki jak urzdzenie alarmowe zasilane bateriami lub obrotowy
dzwonek alarmowy. W budynku przemysowym naley uwzgldni haas
otoczenia, aby zapewni, e alarm zostanie usyszany przez wszystkie osoby
przebywajce w budynku.
2.3.6
Uatwienia ewakuacji
W celu zapewnienia bezpiecznej ewakuacji konieczne s odpowiednie rodki
ewakuacji, takie jak prawidowa liczba i szeroko wyj ewakuacyjnych oraz
prawidowa dugo, szeroko i wysoko przej i doj ewakuacyjnych. Drogi
ewakuacyjne w maych budynkach jednokondygnacyjnych na og prowadz
bezporednio do bezpiecznego miejsca na zewntrz budynku. Zazwyczaj nie
wymagaj one adnego specjalnego traktowania. W wikszych budynkach, gdzie
odlegoci do przebycia s wiksze i istnieje prawdopodobiestwo odcicia
przez poar jedynych drg ewakuacyjnych, moe by konieczne zapewnienie
alternatywnych sposobw ewakuacji. Naley rwnie wzi pod uwag osoby
niepenosprawne.
7-6
PRAKTYCZNE ROZWIZANIA INYNIERII

POAROWEJ W EUROKODACH
3.1
Aktualne metody projektowania

Korzystajc z czci Eurokodw dotyczcych warunkw poarowych[8,9],
budynki jednokondygnacyjne mona projektowa za pomoc metody tradycyjnej
lub metody opartej na waciwociach, gdzie zastosowanie maj zasady inynierii
poarowej[10].
Metod tradycyjn stosuje si zazwyczaj w celu spenienia standardowych
wymaga dotyczcych ognioodpornoci okrelonych zwykle w krajowych
przepisach przeciwpoarowych. Zapewnia ona poziom bezpieczestwa, ktry jest
stosunkowo atwy do osignicia i wdroenia. Moe ona jednak by zachowawcza,
wymagajc zastosowania istotnej biernej ochrony przeciwpoarowej w celu
zapewnienia wymaganego poziomu ognioodpornoci. T metod wykorzystuje
si zwykle przy projektowaniu stosunkowo prostych budynkw i konstrukcji.
Jako alternatywa, lub gdy jest to zgodne z przepisami krajowymi, metoda oparta
na waciwociach moe umoliwi ocen odpowiednich rodkw w celu
spenienia przyjtych okrelonych celw zabezpieczenia poarowego, takich
jak podane w akapicie 2.1, oraz odpowiadajcych im kryteriw waciwoci.
Za pomoc inynierii poarowej elementw konstrukcyjnych inynierowie
mog oceni ognioodporno wymagan dla konstrukcji w celu uniknicia
rozprzestrzeniania si poaru i/lub w celu zapobiegania przedwczesnemu
zniszczeniu konstrukcji. W przypadku budynkw jednokondygnacyjnych
gwn konstrukcj mona zaprojektowa tak, aby zachowaa stateczno
w warunkach poaru na tyle dugo, by osoby przebywajce w budynku mogy
si ewakuowa. Taka metoda uwzgldnia intensywno oddziaywania poaru
przez odpowiednie oszacowanie rzeczywistych obcie ogniowych i parametrw
rozwoju poaru, ktre mona obliczy w oparciu o dziaalno budynku.
Metoda oparta na waciwociach zapewnia elastyczno w wyborze rozwiza
technicznych w celu spenienia celw zabezpieczenia przeciwpoarowego, ale
zazwyczaj wymaga uycia zaawansowanych narzdzi projektowych. Inynierowie
i projektanci korzystajcy z zaawansowanych modeli obliczeniowych musz
by odpowiednio wyszkoleni w zakresie ich zastosowania i ogranicze. Poniewa
inynieria bezpieczestwa poarowego umoliwia wysoce efektywne projektowanie
z niewielk nieprzydzielon rezerw nonoci, wymagany jest dowiadczony
uytkownik, aby zapewni, e zastosowano odpowiednie modele.
Tam gdzie krajowe przepisy przeciwpoarowe zezwalaj na stosowanie metody
opartej na waciwociach, organy regulacyjne mog wymaga, aby projekt
z uwagi na warunki poarowe by sprawdzony przez osob trzeci.
7-7
Waciwoci poarowe caej konstrukcji lub jej czci s okrelane przez
wykonanie w przypadku danego obliczeniowego scenariusza poaru
trzech kolejnych krokw inynierii poarowej konstrukcji[1].
Analiza poaru. Do obliczania oddziaywa termicznych/poddania dziaaniu
termicznemu modele poaru.
Analiza termiczna. Do okrelenia szybkoci ogrzewania i temperatur elementw
konstrukcyjnych modele termiczne.
Analiza konstrukcyjna. Do obliczania odpowiedzi mechanicznej elementw
konstrukcyjnych modele konstrukcyjne.
Dostpne metody projektowe do oszacowania waciwoci poarowych
konstrukcji pokrtce opisano poniej. Metody te obejmuj zakres od prostych
oblicze wykonywanych rcznie, do korzystania z zaawansowanych modeli
komputerowych. Oglna zoono projektu zwizanego z bezpieczestwem
poarowym zaley od zaoe i metod przyjtych do przewidywania kadego
z trzech etapw projektowania.
3.2
Analiza poaru
Gwnym celem modelowania poaru jest symulacja rozwoju poaru
i przewidywanie oddziaywa termicznych (temperatury gazu, strumienia ciepa)
na elementy konstrukcyjne (w celu okrelenia, w nastpnym etapie, temperatury
w elementach konstrukcyjnych).
Chocia powszechn praktyk jest przedstawianie poaru za pomoc krzywej
poaru standardowego, projektowanie z uwagi na warunki poarowe moe opiera
si na poarze projektowym, ktry zapewnia bardziej realistyczne warunki
w strefie poarowej. W ten sposb uwzgldnia si parametry takie jak wielko
obcienia ogniowego, prdko wydzielania ciepa i wspczynnik wentylacji,
ktre odgrywaj wan rol pod wzgldem intensywnoci poaru. Ponadto
okrelenie odpowiednich i realistycznych obliczeniowych scenariuszy poaru
jest kluczowym aspektem projektu uwzgldniajcego zabezpieczenie
przeciwpoarowe. Obliczeniowe scenariusze poaru wykorzystywane do
analizy poaru budynku naley wyprowadzi na podstawie wszystkich
moliwych scenariuszy poaru. W wikszoci budynkw liczba moliwych
scenariuszy poaru jest nieskoczona i naley j ograniczy. Opracowania bd
wymaga tylko scenariusze wiarygodnego najgorszego przypadku poaru.
Gdy obliczeniowe scenariusze poaru s wybrane, dostpnych jest wiele modeli
poaru do oceny intensywnoci poaru i obliczenia odpowiadajcych im
oddziaywa termicznych.
Rne poziomy modeli poaru odpowiadaj rnym etapom jego rozwoju.
Kiedy zostaje zainicjowany poar, jest on zlokalizowany w strefie poarowej
i zalenie od waciwoci tej strefy i obcienia ogniowego moe on pozosta
poarem lokalnym lub rozszerzy si na ca stref poarow. W przypadku
maych stref poarowych lub stref poarowych, w ktrych otwory
wentylacyjne s mae w stosunku do wielkoci strefy, poar rozszerza si do
poaru w peni rozwinitego.
7-8
Dostpne s trzy poziomy modelowania do opisania poarw lokalnych i w peni
rozwinitych, jak pokazano w tabeli 3.1.
Tabela 3.1
Poziomy modeli poaru
Poziomy modelu
Poar lokalny
Poar rozwinity
Model uproszczony
Model Hasemi'ego
Model Heskestada
Poary o modelu
parametrycznym
Modele strefowe
Model dwustrefowy
Model jednostrefowy
Model pola
CFD
CFD
Modele uproszczone s zazwyczaj modelami empirycznymi opartymi na

zaoeniach konwencjonalnych. Modele strefowe uwzgldniaj gwne parametry
kontrolujce poar, ale wprowadzaj uproszczone zaoenia, ktre ograniczaj
zakres zastosowa. Miayby one zastosowanie w prostych, atwych do wyznaczenia
geometriach strefy poarowej. Modele pl s dokadniejsze, ale s one do
skomplikowane do wykorzystania jako oglne narzdzie projektowe. Byyby
one wymagane w strefach poarowych o zoonej geometrii lub w ktrych
sufity s wysokie i nieregularne.
Warunki stosowania omwiono pokrtce w rozdziale 6.
3.3
Analiza wymiany ciepa

Gdy obliczone s oddziaywania termiczne, naley obliczy przewodnictwo
termiczne do elementw konstrukcyjnych. Modele termiczne, ktre zostan
wykorzystane, powinny opiera si na uznanych zasadach i zaoeniach teorii
wymiany ciepa.
Mona wykorzysta rne rodzaje modelowania w zalenoci od zaoe
i wymaga. W modelach termicznych zastosowano reguy analityczne
umoliwiajce uzyskanie szacunkowej jednolitej temperatury w przekroju
poprzecznym, gwnie w przypadku elementw stalowych. Istniej rwnie
zaawansowane metody obliczeniowe oparte na metodzie elementw skoczonych
lub rnic skoczonych, umoliwiajce okrelenie dwu- lub trjwymiarowego
rozkadu temperatury w elementach konstrukcyjnych (w przekroju poprzecznym
i wzdu elementu). Modele zaawansowane mona stosowa do analizy kadego
rodzaju elementu konstrukcyjnego przy projektowaniu z uwagi na warunki poarowe.
Modele termiczne zostan pokrtce omwione w nastpnych rozdziaach.
7-9
3.4
Analiza konstrukcyjna
Na podstawie uzyskanych wczeniej pl temperatury w elementach
konstrukcyjnych oraz kombinacji obcie oddziaywa mechanicznych
w warunkach poarku mona oceni zachowanie konstrukcji za pomoc jednej
z trzech moliwych metod:
Analiza elementu, w ktrej kady element konstrukcji zostaje oceniony przez
rozpatrzenie go w cakowitym oddzieleniu od innych elementw. Warunek
poczenia z innymi elementami zostaje zastpiony przez odpowiednie
warunki brzegowe.
Analiza czci konstrukcji, w ktrej cz konstrukcji bdzie bezporednio
uwzgldniona w ocenie przez zastosowanie odpowiednich warunkw
brzegowych, aby odzwierciedli jej powizania z innymi czciami konstrukcji.
Globalna analiza konstrukcji, w ktrej caa konstrukcja bdzie zastosowana
w ocenie.
Analiza
elementu
Analiza czci
konstrukcji
Globalna analiza
konstrukcji
Rysunek 3.1 Rne metody projektowe do okrelania odpowiedzi

mechanicznej konstrukcji w warunkach poaru
Analiza elementu jest atwa w zastosowaniu, zwaszcza z uproszczonymi

metodami obliczeniowymi, i w zwizku z tym w duej mierze wykorzystywana
w warunkach poaru standardowego. Analiza caej konstrukcji lub jej podzespow
uwzgldnia cznie co najmniej kilka elementw konstrukcyjnych, tak aby
wpyw interakcji midzy nimi by potraktowany bezporednio. W ten sposb
przeniesienie obcienia z podgrzanych czci (osabionych czci wewntrz
strefy poarowej) na czci chodne (bardziej wytrzymae czci poza stref
poarow) moe by w dokadny sposb uwzgldnione i z tego wzgldu
analiza globalna umoliwia znacznie lepsze zrozumienie oglnego zachowania
konstrukcji w warunkach poaru.
7 - 10
Zgodnie z Eurokodami do oceny waciwoci mechanicznych konstrukcji
w warunkach poaru mona zastosowa trzy rodzaje metod obliczeniowych
w przypadku rnych metod projektowania opisanych powyej. Projekt
uwzgldniajcy warunki poarowe mona wykona za pomoc:
Prostej metody obliczeniowej opartej na predefiniowanych danych
tabelarycznych wedug normy EN 1994-1-2[3]. Metoda ta ma zastosowanie
jedynie w przypadku stalowo-betonowych konstrukcji zespolonych. Tabele
zostay wyznaczone za pomoc modeli numerycznych i dowiadcze
z uwzgldnieniem: podstawowych rodzajw konstrukcji, takich jak pyty,
belki i supy, pewnego czasu ognioodpornoci, ogrzewania wedug krzywej
poaru nominalnego oraz okrelonego poziomu obcienia. Tabele s
proste i bezpieczne w zastosowaniu, ale obejmuj tylko ograniczony zakres
rodzajw ksztatownikw.
Proste modele obliczeniowe. Ten rodzaj metody obliczeniowej mona
podzieli na dwie rne grupy. Pierwsza to metoda temperatury krytycznej
powszechnie stosowana w analizie stalowych elementw konstrukcyjnych.
Druga to uycie prostych modeli mechanicznych (weryfikacja w zakresie
wytrzymaoci) opracowanych w celu analizy zarwno stalowych,
jak i zespolonych elementw konstrukcyjnych. Modele opracowano
z uwzgldnieniem standardowych elementw konstrukcyjnych, np. pyt,
belek i supw.
Zaawansowane modele obliczeniowe. Ten rodzaj metody obliczeniowej moe
by stosowany w przypadku wszystkich rodzajw konstrukcji, a modele s
na og oparte na metodzie elementw skoczonych lub metodzie rnic
skoczonych. Powinny one zapewni realistyczn analiz konstrukcji.
Wyniki analizy s zazwyczaj uzyskiwane w postaci odksztace konstrukcji
podczas caego okresu poaru.
Modele konstrukcyjne zostan pokrtce omwione w nastpnych rozdziaach.
7 - 11
WSKAZWKI DOTYCZCE ODPOWIEDNIEGO

ROZWIZANIA INYNIERII POAROWEJ
4.1
Zakres zastosowa rnych metod obliczeniowych

Ponisza tabela przedstawia zakres zastosowa dostpnych metod projektowania
z uwagi na warunki poarowe, uwzgldniajc projektowanie zgodnie

z wymaganiami tradycyjnymi opartymi na poarze standardowym lub
projektowanie oparte na waciwociach[11].
Tabela 4.1
Metoda tradycyjna
(projektowanie w oparciu o poar standardowy)
Metoda
Zakres zastosowa rnych metod obliczeniowych

Oddziaywania
termiczne
Narzdzia
Modelowanie
termiczne
Modelowanie
konstrukcyjne
Gotowe dane
pochodzce ze
standardowych
bada ogniowych
(dane pochodzce
od producentw)
Dane tabelaryczne
pochodzce z normy
EN 1994-1-2
Uproszczone modele
obliczeniowe podane
w Eurokodach
EN 1994-1-2, 4.2
Standardowa
krzywa ISO
EN 1991-1-2
Stal
EN 1993-1-2,
4.2.5
Stal
EN 1993-1-2,
4.2.3 i 4.2.4
Elementy zespolone
EN 1994-1-2, 4.3
Stalowe i zespolone
Zaawansowane
modele
obliczeniowe
MES* lub MRS** MES*
Metoda oparta na waciwociach

(projektowanie w oparciu o poar
naturalny)
Stal
Poar w peni
rozwinity
(poar o modelu
parametrycznym,
standardowa
krzywa ISO***)
Uproszczone
modele
obliczeniowe
Poar lokalny
Zaawansowane
modele
obliczeniowe
Modele strefowe
Modele pl
EN 1993-1-2
4.2.3 4.2.4
Stal
EN 1993-1-2,
4.2.5
Reguy
szczegowe
oparte na
poarze w peni
rozwinitym,
5.4
Stalowe i zespolone
MES* lub MRS** MES*
*MES: Metoda Elementw Skoczonych **MRS: Metoda Rnic Skoczonych

*** Zniszczenie budynkw jednokondygnacyjnych nastpuje zazwyczaj, gdy konstrukcja budynku
(jej cz lub caa konstrukcja) jest w peni objta poarem. W takich warunkach poarowych,
poniewa wzrost temperatury gazu nie ma znaczcego wpywu na model zniszczenia konstrukcji
budynku, metoda oparta na waciwociach odnoszca si do oddziaywa termicznych opartych
na standardowej krzywej poaru jest odpowiednia w celu zbadania zachowania budynkw
jednokondygnacyjnych w warunkach poaru. Metod t mona wykorzysta do zobrazowania
zniszczenia niepostpujcego i zniszczenia wewntrz konstrukcji budynku.
7 - 12
4.2
Wybr optymalnej metody projektowania

Wybr metody projektowania zaley od rodzaju budynku (budynek magazynowy,
przemysowy, handlowy itp.), od wymaga okrelonych w odpowiednich
krajowych przepisach przeciwpoarowych oraz od tego, czy organy nadzorujce
dopuszczaj stosowanie metody opartej na waciwociach jako alternatyw
dla zasad normatywnych.
Poniej podano kilka propozycji wyboru metody projektowania z uwagi na
warunki poarowe.
Za wzgldu na rnorodno wymaga najistotniejszym pierwszym krokiem jest
podanie odpowiedzi na nastpujce pytania:
Jaki jest wymagany poziom ognioodpornoci, jeli jaki wystpuje?
Czy jest moliwe przeprowadzenie metody opartej na waciwociach?
Gdy ma by zastosowana metoda tradycyjna (w odniesieniu do projektowania
w oparciu o poar standardowy):
Tam gdzie wymagany jest niski poziom ognioodpornoci (R15 lub R30)
elementw konstrukcyjnych, moe by waciwe korzystanie z uproszczonych
modeli obliczeniowych.
Zaawansowane modele obliczeniowe naley stosowa tam, gdzie elementy
konstrukcyjne nie s uwzgldnione w uproszczonych modelach obliczeniowych.
Mona je rwnie stosowa z pewn korzyci ekonomiczn w przypadku
konstrukcji stalowych tam, gdzie wymagane s wysokie poziomy
ognioodpornoci (wysze ni R60), zmniejszajc grubo ochrony
przeciwpoarowej na stalowych elementach konstrukcyjnych.
Tam gdzie organy nadzorujce dopuszczaj stosowanie metody opartej na
waciwociach i gdzie wymagana jest stateczno konstrukcji:
Metoda oparta na waciwociach moe by najbardziej korzystna tam, gdzie
konstrukcja jest nietypowa i moe by niewystarczajco uwzgldniona przez
metody tradycyjne.
Moe by wymagana miejscowa ochrona przeciwpoarowa uwzgldniajca
oglne zachowanie caej konstrukcji w warunkach rzeczywistego poaru, aby
zapewni odpowiednie bezpieczestwo osobom przebywajcych w budynku
i straakom.
Krajowe przepisy przeciwpoarowe mog wymaga stosowania metody opartej
na waciwociach w przypadku budynkw jednokondygnacyjnych o wysokich
zagroeniach poarowych (duych obcieniach ogniowych).
Krajowe przepisy przeciwpoarowe mog zezwala, aby projektowanie zwizane
z bezpieczestwem poarowym oparte na waciwociach odwoywao si do
prostych regu i zalece projektowych dotyczcych budynkw jednokondygnacyjnych. Takie metody podano w 5.4 i Zaczniku A. Inne wskazwki
i zalecenia projektowe mona znale w pozycji rdowej[12].
Metody czynnej ochrony przeciwpoarowej (wyposaenie w instalacj tryskaczow,
czujki poarowe, sygnalizatory poarowe i instalacje oddymiajce) oraz metody
biernej ochrony przeciwpoarowej (podzia budynku na strefy poarowe, uatwienia
ewakuacji itp.) s na og wdraane w budynkach zgodnie z wymogami krajowych
przepisw przeciwpoarowych.
7 - 13
BEZPOREDNIE ZASTOSOWANIE
PROSTYCH OPCJI PROJEKTOWYCH
DO STOSOWANIA PRZEZ OSOBY
NIE BDCE SPECJALISTAMI
Niniejszy rozdzia zawiera przegld aktualnych, atwych do zastosowania,
nieskomplikowanych regu obliczeniowych, sucych do oceny ognioodpornoci
stalowych i zespolonych stalowo-betonowych elementw konstrukcyjnych.
Podano szczegowe proste zasady projektowania i zalecenia projektowe w celu
spenienia okrelonych wymaga bezpieczestwa dotyczcych zachowania
konstrukcji, ktre zostay ostatnio wprowadzone w przepisach przeciwpoarowych
odnoszcych si do jednokondygnacyjnych budynkw magazynowych
i przemysowych w wielu krajach europejskich. Odnotowano, e metody te maj
zastosowanie take do innych rodzajw budynkw jednokondygnacyjnych.
5.1
Modele poaru
5.1.1
Nominalne krzywe zalenoci temperatury od czasu

W normie EN 1991-1-2[1] podano trzy standardowe krzywe poaru definiujce
zalenoci midzy temperatur dowolnego gorcego gazu a czasem, nie
uwzgldniajce adnych parametrw fizycznych obcienia ogniowego ani strefy
poarowej. Zalenoci najpowszechniej wykorzystywan przy projektowaniu
budynkw i w przepisach regulacyjnych jest standardowa krzywa zmian temperatury
w czasie (poar standardowy ISO), ktra reprezentuje poar w peni rozwinity
w strefie poarowej. Druga krzywa, bdca krzyw poaru zewntrznego, odnosi
si do elementw elewacji, a trzecia krzywa jest krzyw wglowodorow
poaru reprezentujc poar o wglowodorowym lub pynnym rodzaju paliwa.
Nominalne krzywe zalenoci
w nastpujcy sposb:
temperatury
od
czasu
zdefiniowano
w przypadku standardowej krzywej zalenoci temperatury od czasu

(poar standardowy ISO):
g = 20 + 345 log10 (8t + 1)
(1)
w przypadku krzywej poaru zewntrznego:
g = 660 (1 0,687e 0,32t 0,313e 3,8t ) + 20
(2)
w przypadku krzywej poaru wglowodorowego:
g = 1080 (1 0,325e 0,167t 0,675e 2,5t ) + 20

gdzie:
g
jest temperatur gazu w strefie poarowej [C],
jest czasem [min].
7 - 14
(3)
Wane jest, aby pamita, e wyej wymienione krzywe to krzywe odniesienia.

Nie reprezentuj one rzeczywistego wpywu termicznego poaru. Temperatury
wskazane przez te krzywe zawsze wzrastaj w czasie, a ograniczone obcienie
ogniowe nie jest uwzgldniane. Standardowy poziom ognioodpornoci wymagany
w przypadku elementw konstrukcyjnych (wyraony w formie czasu) nie wskazuje
zatem rzeczywistego czasu, przez jaki przetrwaj one w poarze budynku.
5.1.2
Poary o modelu parametrycznym

Modele parametryczne poarw zapewniaj do prost metod projektow
suc do oszacowania temperatury gazu w strefie poarowej, uwzgldniajc
w uproszczony sposb gwne parametry majce wpyw na rozwj poaru,
takie jak wielko strefy poarowej, obcienie ogniowe (odpowiadajce masie
palnych materiaw w strefie poarowej), warunki wentylacji (otwory)
i waciwoci termiczne (takie jak przewodno cieplna i ciepo waciwe) cian
i sufitw strefy poarowej.
Podobnie jak nominalne krzywe zalenoci temperatury od czasu, parametryczne

krzywe zalenoci temperatury od czasu podaj zalenoci midzy temperatur
gazu a czasem do celw projektowania. Opieraj si one na zaoeniu, e
temperatura w strefie poarowej jest jednolita, co ogranicza ich zakres
zastosowania do poarw po osigniciu punktu rozgorzenia (poarw
obejmujcych ca stref poarow) w strefach poarowych o racjonalnych
wymiarach. Przewidywana krzywa poaru obejmuje faz nagrzewania
reprezentowan przez krzyw wykadnicz a do temperatury maksymalnej,
po ktrej nastpuje malejca liniowo faza chodzenia a do temperatury
minimalnej, ktra jest zazwyczaj temperatur otoczenia. Temperatura maksymalna
i odpowiadajcy jej czas trwania poaru to dwa gwne parametry wpywajce
na zachowanie elementw konstrukcyjnych w warunkach poaru. W rezultacie
zostay one przyjte we wzorach obliczeniowych poarw o modelu parametrycznym
jako parametry decydujce.
Taki model przedstawiono w Zaczniku A do normy EN 1991-1-2. Ma on
zastosowanie w przypadku stref poarowych o powierzchni podogi do 500 m,
bez otworw w dachu i o maksymalnej wysokoci strefy 4 m, w przypadku
wykadzin strefy o bezwadnoci termicznej midzy 100 a 2200 J/m2s1/2K,
wspczynnika otworw w zakresie od 0,02 do 0,20 oraz stref poarowych
o obcieniu ogniowym gwnie typu celulozowego. Ze wzgldu na te
ograniczenia model ma zastosowanie gwnie do czci biurowej budynkw
jednokondygnacyjnych.
7 - 15
g=20+1325(1-0,324e-0,2t*-0,2e-1,7t*-0,427e-19t*)
g = g (t*, t*max, x) (C)

= max 625.(t* - t*max.x)
, gdy t*max 0,5
= max 250.(3- t*max).(t* - t*max.x) , gdy 0,5 < t*max 2
, gdy t*max > 2
= max 250.(t* - t*max)
przy t*= t gdzie t to czas (w godzinach), a
R = [O / b] /(0.04 / 1160)
Gwne parametry:
- Charakterystyka cian: bezwadno cieplna b =
- Charakterystyka otworw: wspczynnik otworw
O = Av h / At
gdzie t*= t.
t*max = (0.2.10-3 qt,d / O).
a x jest nastpujc funkcj tmax:
x=1
, gdy tmax > tlim
x = tlim. / t*max
, gdy
tmax = tlim
g
max
Faza
nagrzewania
Faza
chodzenia
t*max
Czas
max= g (t*max) = g (tmax . ) (C)

przy tmax = max{ (0.2.10-3 qt,d / O). / O, tlim } (w godzinach)
gdzie tlim jest funkcj tempa wzrostu poaru (zgodnie z typem budynku):
- tlim =25 min przy maym tempie wzrostu poaru,
- tlim =20 min przy rednim tempie wzrostu poaru,
- tlim =15 min przy szybkim tempie wzrostu poaru,
- qt,d jest wartoci obliczeniow gstoci obcienia [MJ/m]
Rysunek 5.1 Poar o modelu parametrycznym (Zacznik A do normy EN 1991-1-2)
Danymi wejciowymi krzywych poaru o modelu parametrycznym s obliczeniowa

gsto obcienia ogniowego, tempo wzrostu poaru, warunki wentylacji
(opisane za pomoc wielkoci i pooenia otworw) oraz waciwoci termiczne
(pojemno cieplna, gsto i przewodno) cian, suce do oszacowania
strat ciepa wynikajcych z konwekcji i promieniowania na granicach strefy
poarowej. W przypadku gstoci obcienia ogniowego powszechn praktyk
podczas projektowania jest odwoanie si do wartoci charakterystycznych
podanych w normie EN 1991-1-2.
Chocia te krzywe poaru o modelu parametrycznym oferuj znaczc popraw
w porwnaniu do standardowego poaru ISO, nadal nie ma moliwoci
dokadnej oceny intensywnoci poaru na podstawie poarw o modelu
parametrycznym. W rezultacie w niektrych krajach europejskich wykorzystywanie
ich zalecane jest jedynie do oblicze podczas projektowania wstpnego.
5.1.3
Poar lokalny
W Zaczniku C do normy EN 1991-1-2 podano proste sposoby wyznaczania
oddziaywa termicznych poarw lokalnych. Rozrnia si dwie nastpujce
sytuacje stosownie do wysokoci pomienia wzgldem sufitu strefy poarowej:
gdy pomie nie siga sufitu (w oparciu o metod Heskestada) oraz gdy
pomie siga sufitu (w oparciu o metod Hasemi'ego).
7 - 16
Wymagane dane:
- Szybko wydzielania ciepa: Q (W)
- Odlego rda ognia od sufitu: H (m)
- rednica ognia: D (m)
Pomie nie siga sufitu
Pomie siga sufitu
O
pomienia
Flame
axis
Lh
OFlame
pomienia
axis
H
Lf
z
z0
Z0 = 1,02 D + 0,00524 Q2/5
Wyniki:
- Dugo pomienia Lf (m):
Lf = -1,02 D + 0,0148 Q2/5
- Temperatura (z) supa ognia wzdu
symetrycznej osi pionowej:
(z) = 20 + 0,25 (0.8Q)2/3 (z-z0)-5/3
(z) 900C
Wyniki:
- Dugo pomienia w poziomie Lh
- Strumie ciepa otrzymanego przez jednostkow
powierzchni wystawion na dziaanie ognia na
poziomie sufitu i w odlegoci r od osi pomienia:
, gdy y 0,30
h& = 100000
h& = 136300-121000 y , gdy 0,30 < y < 1,0
, gdy y 1,0
h& = 15000 y-3,7
przy
y=
r +H +z'
Lh +H +z'
gdzie
r: jest odlegoci od osi pomienia do punktu,
w ktrym obliczany jest strumie cieplny (m)
z: jest pooeniem w pionie wirtualnego rda
ciepa (m)
D: jest rednic ognia (m)
Rysunek 5.2 Poary lokalne (Zacznik C do normy EN 1991-1-2)
W przypadku sytuacji, gdy ogie nie siga sufitu, podano wzr do obliczenia
temperatury supa ognia na wysokociach wzdu osi pionowej pomienia.
W przypadku sytuacji, gdy ogie siga sufitu, podano kilka prostych krokw
w celu obliczenia strumienia ciepa otrzymanego przez powierzchnie poddane
dziaaniu ognia na poziomie sufitu.
Modeli tych uywa si najczciej do obliczenia oddziaywa termicznych
(wyraonych jako strumie ciepa wynikajcy z promieniowania i konwekcji)
na poziome elementy konstrukcyjne, takie jak belki. W chwili obecnej nie ma
dostpnej metody w przypadku pionowych elementw stalowych objtych
poarem lokalnym.
Danymi wejciowymi s szybko wydzielania ciepa (RHR), odlego
midzy rdem ognia a sufitem oraz rednica poaru. Szybko wydzielania
ciepa na og wyznacza si przy uyciu normy EN 1991-1-2, rozdzia E.4.
Metody te dotycz jedynie przypadkw, w ktrych rednica poaru D jest
mniejsza ni 10 m, a szybko wydzielania ciepa przez ogie Q jest mniejsza
ni 50 MW.
7 - 17
5.2
Modele termiczne
Biorc pod uwag wysok przewodno ciepln stali i ma grubo
ksztatownikw stalowych powszechnie uywanych w budownictwie,
pominicie gradientw temperatury w przekrojach poprzecznych elementw
konstrukcyjnych i zaoenie jednolitej temperatury przy jednolitym nagrzewaniu
jest wystarczajco dokadne.
W rezultacie mona uywa prostych zalenoci obliczeniowych, aby
przewidzie temperatur elementw stalowych w caoci poddanych dziaaniu
ognia lub elementw stalowych podtrzymujcych pyt betonow i poddanych
dziaaniu ognia z trzech stron. Istniej podobne reguy dotyczce ksztatownikw
stalowych zabezpieczonych przeciwogniowo, cho proponowany materia
ochronny musi charakteryzowa si takimi parametrami termicznymi, ktrych
uzyskanie moe by trudne.
W przypadku elementw zespolonych stalowo-betonowych, cile rzecz biorc,
nie ma uproszczonych modeli do oceny zmiany rozkadu temperatury
w elementach w funkcji czasu. Aby uproci projektowanie, w normie
EN 1994-1-2 podano informacje na temat rozkadu temperatury w okrelonym
czasie oddziaywania poaru standardowego (tj. 30, 60, 90 i 120 minut).
5.2.1
Niezabezpieczony element stalowy

Nagrzewanie niezabezpieczonych elementw stalowych mona wyznaczy za
pomoc prostej metody analitycznej podanej w normie EN1993-1-2. W metodzie
tej wzrost temperatury zaley od oddziaywa termicznych (wyraonych
w postaci strumieni ciepa netto), waciwoci termicznych stali oraz
wspczynnika przekroju elementu Am/V zdefiniowanego jako stosunek
powierzchni poddanej dziaaniu strumienia ciepa Am [m/m] do objtoci
elementu na jednostk dugoci V [m3/m]. Wspczynniki przekroju kilku
niezabezpieczonych elementw stalowych pokazano na rysunku 5.3.
t
h
Am/V=powierzchnia poddana dziaaniu

ognia/pole przekroju poprzecznego
Am/V=1 / t
Am/V=2 / t
Rysunek 5.3 Przykad wspczynnika przekroju niezabezpieczonych

elementw stalowych
7 - 18
Zakadajc rwnowany jednolity rozkad temperatury w przekroju poprzecznym,

wzrost temperatury a,t w niezabezpieczonym elemencie stalowym w przedziale
czasu t mona wyznaczy z nastpujcej zalenoci:
a,t = ksh
Am /V &
hnet,d t
ca a
przy t 5 s
(4)
gdzie:
ksh
jest wspczynnikiem korekcyjnym efektu cienia spowodowanego

miejscowym ekranowaniem ruchu ciepa przez promieniowanie,
wynikajcym z ksztatu profilu stalowego,
Ca
jest ciepem waciwym stali [J/kgK],
jest mas jednostkow stali [kg/m3],
h&net,d
jest strumieniem ciepa netto na jednostk pola powierzchni [W/m].
Rozwizanie rwnania przyrostowego krok po kroku pozwala uzyska rozwj

temperatury elementu stalowego podczas poaru. W celu zapewnienia zbienoci
numerycznej rozwizania naley przyj pewn grn granic dla przyrostu
czasu t. W normie EN 1993-1-2 zaleca si, aby przyjta warto t nie bya
wiksza ni 5 sekund.
Oddziaywania termiczne wyznacza si za pomoc strumienia ciepa netto h&net,r
pochanianego przez element stalowy podczas oddziaywania poaru. Jest on
wyraony w postaci temperatury gorcego gazu jako suma dwch odrbnych
strumieni: skadowej konwekcyjnej h&net,c i skadowej radiacyjnej h&net,r .
Konwekcyjny strumie ciepa jest wyraany jako:
h&net,c = c ( g m )
(5)
gdzie:
jest wspczynnikiem wymiany ciepa przez konwekcj [W/mK],
jest temperatur gazu [C],
jest temperatur powierzchni elementu [C].
Radiacyjny strumie ciepa wyraa si zalenoci:

h&net,r = 0 m (( r + 273) 4 ( m + 273) 4 )
(6)
gdzie:
jest wspczynnikiem konfiguracji uwzgldniajcym wpyw

pooenia i ksztatu (<1),
jest emisyjnoci powierzchni elementu,
jest temperatur promieniowania rodowiska poaru [C] (r g),
jest temperatur powierzchni elementu [C],
jest sta Stefana-Boltzmanna [= 5,67 x 10-8 W/m2 K4].

7 - 19
Zgodnie z norm EN 1991-1-2 w wielu przypadkach praktycznych wspczynnik

konfiguracji mona przyj jako rwny jednoci. Wspczynnik konwekcji
( c ) waha si od 25 W/mK (warunki poaru standardowego) do 50 W/mK
(warunki poaru wglowodorowego). Emisyjno elementw ze stali wglowej
i elementw zespolonych stalowo-betonowych mona przyj jako m = 0,7 .
W przypadku przekrojw o ksztacie wypukym, takich jak zamknite
ksztatowniki stalowe, w peni objtych poarem efekt cienia nie odgrywa
adnej roli i mona przyj, e wspczynnik ksh = 1. W innym wypadku
wspczynnik korekcyjny efektw cienia ksh wyraa si zalenoci:
0,9[ Am / V ]b
A / V
m
ksh =
[ Am / V ]b
Am / V
w przypadku dwuteownikw poddanych

for I - sections under nominal fire actions
oddziaywaniu poaru nominalnego,
for others cases
w pozostaych przypadkach,
(7)
gdzie:
[ Am / V ]b jest wartoci wspczynnika przekroju skrzynkowego [m-1].
Zastosowanie metody obliczeniowej podanej w normie EN 1993-1-2 z czasem
dziaania standardowego poaru ISO wynoszcym 15 i 30 minut prowadzi do
uzyskania krzywych temperatur przedstawionych na rysunku 5.4 i podanych
w tabeli 5.1 jako funkcja wspczynnika przekroju uwzgldniajcego efekt
cienia (Am/V)sh = ksh Am/V.
Temperatura (C)
900
800
30 minut
700
15 minut
600
500
400
300
200
100
0
0 10
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
(Am/V) sh = k sh (Am/V) (m -1)
Rysunek 5.4 Temperatura niezabezpieczonych elementw stalowych po 15

i 30 minutach oddziaywania poaru standardowego ISO
7 - 20
Tabela 5.1
Temperatura niezabezpieczonych elementw stalowych po 15

i 30 minutach oddziaywania poaru standardowego ISO
Wspczynnik
przekroju
(Am/V)sh
5.2.2
Temperatura stali (C)

15 min
30 min
Wspczynnik
przekroju
(Am/V)sh
10
113
257
20
194
30

15 min
30 min
130
621
802
431
140
634
809
265
554
150
646
815
40
328
636
160
655
819
50
383
690
170
664
822
60
432
721
180
671
825
70
473
734
190
677
827
80
509
741
200
682
828
90
539
753
250
699
833
100
565
767
300
708
835
110
586
781
400
716
837
120
605
792
500
720
838
Zabezpieczony element stalowy

W normie EN 1993-1-2 podano rwnie prost metod obliczeniow dotyczc
elementw izolowanych za pomoc materiaw biernej ochrony przeciwpoarowej.
W takich przypadkach wzrost temperatury zaley od wspczynnika przekroju
Ap/V elementu stalowego izolowanego za pomoc materiau ogniochronnego
(Ap jest odpowiedni powierzchni materiau ogniochronnego na jednostk
dugoci, a V jest objtoci elementu stalowego na jednostk dugoci) oraz od
charakterystyki izolacji. Materiay izolacyjne mog mie form ukadw
profilowanych lub skrzynkowych, ale ta prosta metoda nie obejmuje
przeciwogniowych powok ochronnych. Zakadajc jednolity rozkad
temperatury, wzrost temperatury a,t w izolowanym elemencie stalowym
w przedziale czasu t mona wyznaczy z nastpujcej zalenoci:
a,t =
p / d p Ap 1
( g,t a,t )t e / 10 1 g,t

ca a V 1 + / 3
(8)
przy
cp p
ca a
dp
Ap
(9)
7 - 21
gdzie:
dp
jest gruboci warstwy materiau ogniochronnego [m],
Cp
jest ciepem waciwym materiau ogniochronnego [J/kgK],
jest przewodnoci ciepln materiau ogniochronnego [W/mK],
jest mas jednostkow materiau ogniochronnego [kg/m3],
jest temperatur gazu [C].
Na rysunku 5.5 podano zalenoci suce do obliczenia wspczynnika

przekroju zabezpieczonych elementw stalowych.
P : obwd ; As : powierzchnia przekroju poprzecznego
Am/V= P / As
Am/V= 2(2+b) / As
Am/V= (P-b) / As
Am/V= (2h+b) / As
Rysunek 5.5 Przykad wspczynnika przekroju izolowanych elementw

stalowych
Naley zauway, e charakterystyk termiczn materiaw ogniochronnych na

og wyznacza si na podstawie bada ogniowych prowadzanych w warunkach
poaru standardowego. W rezultacie odnoszc si do oddziaywa termicznych
opartych na poarach naturalnych, naley z pewn ostronoci stosowa
rwnanie (8) w obliczeniowej sytuacji poarowej zabezpieczonych elementw
stalowych. Obliczenia mona wykona tylko wtedy, gdy dostpne s odpowiednie
dane lub gdy mona wykaza, e warunki poaru nie maj znaczcego wpywu
na charakterystyk termiczn ani na odporno materiaw ogniochronnych na
zniszczenie. Niemniej jednak powszechnie przyjmuje si, e waciwoci termiczne
materiau izolacyjnego mona wykorzysta w warunkach poaru naturalnego,
gdy temperatury gorcych gazw pozostaj nisze ni maksymalna temperatura
osigana podczas standardowych bada ogniowych materiau izolacyjnego
(na przykad okoo 1100C w przypadku 4-godzinnej standardowej krzywej
zalenoci temperatury od czasu).
Waciwoci materiaowe podane w tabeli 5.2 mona wykorzysta jako pierwsze
przyblienie w celu obliczenia nagrzewania zabezpieczonych elementw
stalowych. Te wartoci rednie pochodz z bada ogniowych przeprowadzanych
przez producentw materiaw.
7 - 22
Tabela 5.2
Urednione waciwoci materiaowe podstawowych materiaw

ogniochronnych
Gsto
[kg/m3]
Materia
Powoki
natryskowe
Powoki
natryskowe
o duej
gstoci
Pyty
Pyty z wkien
prasowanych
5.3
Przewodno
p [W/mK]
Ciepo waciwe
Cp [J/kgK]
wkno mineralne
300
0,12
1200
wermikulit i cement
350
0,12
1200
perlit
350
0,12
1200
wermikulit (lub perlit)

i cement
550
0,12
1100

i gips
650
0,12
1100

i cement
800
0,2
1200
wkna krzemianowe
lub wkna
krzemianu wapnia
600
0,15
1200
cement wknisty
800
0,15
1200
pyta gipsowa
800
0,2
1700
wkna
krzemianowe,
mineralne,
wena skalna
150
0,2
1200
Modele konstrukcyjne
Zgodnie z Eurokodami do oceny ognioodpornoci konstrukcji w warunkach
poaru mona uy kilku prostych metod obliczeniowych. Pierwsz jest metoda
temperatury krytycznej stosowana powszechnie w analizie stalowych elementw
konstrukcyjnych, a druga to proste modele mechaniczne opracowane na
potrzeby analizy zarwno stalowych, jak i zespolonych stalowo-betonowych
elementw konstrukcyjnych.
Naley pamita, e metody obliczeniowe dostpne w przypadku elementw
zespolonych maj zastosowanie tylko w warunkach poaru standardowego.
Ponadto metody obliczeniowe dotyczce supw powinno si stosowa tylko
w odniesieniu do elementw ram stonych (w ktrych nie wystpuje
przemieszczenie poziome zakocze supw).
5.3.1
Metoda temperatury krytycznej

Temperatur krytyczn oblicza si, korzystajc z przyoonych oddziaywa
mechanicznych, nonoci obliczeniowej w warunkach temperatury normalnej
oraz utraty wytrzymaoci stali w podwyszonej temperaturze. Ta temperatura
krytyczna na og waha si od 500C do 800C. Mona j wyznaczy na
drodze oblicze zgodnie z prostymi zasadami podanych w normie EN 1993-1-2
lub odwoa si do wartoci domylnych.
7 - 23
Zgodnie z metod temperatury krytycznej ognioodporno elementu stalowego

bez efektu niestatecznoci jest zapewniona po czasie t, jeeli temperatura
stali a , t nie przekracza temperatury krytycznej cr elementu:
a , t cr
(10)
Temperatur krytyczn elementu mona obliczy na podstawie wskanika

wykorzystania nonoci 0 w nastpujcy sposb:
1
1+482
3. 833
0. 9674 0
cr = 39,19 ln
(11)
Wskanik wykorzystania nonoci 0 wyznacza si z zalenoci:
0 =
Efi,d
(12)
Rfi,d,0
gdzie:
Efi,d
to wpyw oddziaywa na konstrukcj w obliczeniowej sytuacji

poarowej wedug normy EN 1991-1-2,
Rfi,d,0 to odpowiednia nono obliczeniowa elementu stalowego

w obliczeniowej sytuacji poarowej w czasie t = 0 (w warunkach
temperatury normalnej), ale ze wspczynnikiem bezpieczestwa
M ,fi w warunkach poarowych.
Wyraenia okrelajcego temperatur cr mona uywa w przypadku
wszystkich klas przekrojw, z wyjtkiem bardzo smukych przekrojw klasy 4,
dla ktrych powinno si stosowa zachowawcz temperatur krytyczn 350C.
W zasadzie zaleno (11) odnosi si do elementw poddanych czystemu
zginaniu, krtkich supw bez wyboczenia oraz elementw poddawanych
rozciganiu, nagrzewanych rwnomiernie lub z nieznacznym gradientem
temperatury. Jednak w sytuacjach niestatecznoci (smuke supy, belki
nieutwierdzone) metoda bdzie miaa zastosowanie przez okrelenie nonoci
obliczeniowej w obliczeniowej sytuacji poarowej w czasie t = 0 przy wartoci
smukoci uwzgldniajcej wpyw temperatury na smuko elementw
konstrukcyjnych. Dla uproszczenia smuko w sytuacjach poaru mona
przyj jako = 1,3 (gdzie jest smukoci wzgldn w temperaturze
normalnej).
Alternatywnie do rwnania (11) temperatury krytyczne mog by okrelane na
poziomie krajowym i wwczas podane w Zaczniku krajowym do normy
EN 1993-1-2.
7 - 24
W przypadku elementw poddawanych rozciganiu i belek utwierdzonych

(w ktrych zwichrzenie nie jest potencjalnym modelem zniszczenia) mona te
stosowa nastpujc prost i zachowawcz zaleno dla 0:
0 = fi,t
M ,fi
1 2
M
(13)
gdzie:
fi, t
jest poziomem obcienia w czasie t,
M ,fi
jest odpowiednim wspczynnikiem czciowym bezpieczestwa

w warunkach poarowych ( M ,fi = 1 ),
M0
jest wspczynnikiem czciowym bezpieczestwa w warunkach

temperatury normalnej ( M 0 = 1 ),
1, 2
to wspczynniki przystosowania uwzgldniajce nierwnomierny

rozkad temperatury w elemencie stalowym.
Poziom obcienia w czasie t jest okrelony wzorem:
fi,t =
Efi,d
(14)
Rd
gdzie:
Efi,d
to wpyw oddziaywa na konstrukcj w obliczeniowej sytuacji

Rd
jest nonoci w warunkach temperatury normalnej.
Dla danego czasu trwania poaru t, przyjmujc e a , t = cr , warto maksymaln

poziomu wykorzystania nonoci 0 niezabezpieczonych elementw stalowych
zapewniajc wymagan ognioodporno mona atwo obliczy z zalenoci
(11) jako funkcj wspczynnika przekroju uwzgldniajcego efekt cienia
(Am/V)sh. W ten sposb mona przyj, e ognioodporno niezabezpieczonych
elementw stalowych jest zapewniona po czasie t, jeeli:
0 max
(15)
7 - 25
Maksymalne wskaniki wykorzystania nonoci max obliczone dla standardowej

ognioodpornoci R15 i R30 podano na rysunku 5.6. Naley zauway, e
w przypadku ognioodpornoci R30 elementy niezabezpieczone o wspczynniku
przekroju (Am/V)sh wikszym ni 50 m-1 mog osiga tylko bardzo mae
wartoci wskanika wykorzystania.
max
1
0,9
0,8
0,7
0,6
15 minut
0,5
praktyczny zakres 0
0,4
0,3
30 minut
0,2
0,1
0
0 10 50
100
150
200
250
300
350 400 450 500

-1
(Am/V)sh = k sh(Am/V)(m )
Rysunek 5.6 Maksymalny poziom wykorzystania nonoci w funkcji

wspczynnika przekroju (Am/V)sh
5.3.2
Prosta metoda projektowania elementw stalowych

Zgodnie z norm EN 1993-1-2 naley przyj, e funkcja nona elementu
stalowego jest zachowana w czasie t, jeli:
Efi,d < Rd,fi,t
(16)
gdzie:
Efi,d
jest wpywem oddziaywa na konstrukcj w obliczeniowej sytuacji

Rd,fi,t
jest odpowiedni nonoci obliczeniow elementu stalowego

w obliczeniowej sytuacji poarowej w czasie t.
Przedstawione poniej uproszczone metody obliczeniowe umoliwiaj

projektantowi ocen ognioodpornoci obliczeniowej (nonoci na wyboczenie,
nonoci przy zginaniu) elementw stalowych. Opieraj si one gwnie na
zaoeniu staej temperatury wewntrz ksztatownika.
7 - 26
Supy stalowe poddane wycznie ciskaniu
Nono obliczeniow w przypadku obliczeniowej sytuacji poarowej w czasie

t elementu ciskanego o przekrojach poprzecznych klasy 1, 2 lub 3 w jednolitej
temperaturze a naley wyznaczy z nastpujcej zalenoci:
N fi,t,Rd = fi ( )
M0
k y, N Rd
M,fi
(17)
gdzie:
k y,
jest wspczynnikiem redukcyjnym granicy plastycznoci stali

przy temperaturze stali osiganej w czasie t,
M ,fi

poarowych ( M ,fi = 1 ),
M0

temperatury normalnej ( M 0 = 1 ),
N Rd
jest nonoci obliczeniow przekroju poprzecznego Npl,Rd

w warunkach temperatury normalnej wedug normy EN 1993-1-1,
fi
jest wspczynnikiem redukcyjnym wyboczenia gitnego

w obliczeniowej sytuacji poarowej.
Wspczynnik redukcyjny fi wyboczenia gitnego uzyskuje si ze smukoci

wzgldnej w temperaturze za pomoc nastpujcego wyraenia:
fi =
+ 2 2
fi 1,0
, ale
(18)
przy
1
1 + + 2
2
gdzie:
jest wspczynnikiem niedoskonaoci odpowiedniej krzywej

wyboczeniowej wyraonym zalenoci = 0.65 235 / f y
przy czym fy jest charakterystyczn granic plastycznoci stali.
Smuko wzgldna w temperaturze wyraa si zalenoci:
(19)
k y, / k E,
gdzie:
k y,
jest wspczynnikiem redukcyjnym granicy plastycznoci stali

w temperaturze
k E,
jest wspczynnikiem redukcyjnym spadku zakresu liniowosprystego w temperaturze
jest smukoci wzgldn w temperaturze normalnej wedug normy

EN 1993-1-1.
7 - 27
Smuko wzgldna w temperaturze normalnej wyraa si zalenoci:
l cr 1
i
fy
(20)
gdzie:
l cr
to dugo wyboczeniowa w rozpatrywanej paszczynie wyboczenia,
jest promieniem bezwadnoci wzgldem odpowiedniej osi

wyznaczonym za pomoc waciwoci przekroju poprzecznego brutto.
W celu praktycznego zastosowania wspczynnik redukcji fi wyboczenia gitnego

mona obliczy bezporednio w oparciu o wartoci podane w tabeli 5.3, zgodnie
z gatunkiem stali i smukoci wzgldn elementu stalowego w temperaturze
normalnej . Wartoci wspczynnika redukcyjnego fi w tabeli 5.3 obliczono,
przyjmujc smuko w warunkach poarowych rwn = 1,3 . Do wyznaczenia
wartoci porednich wzgldnej smukoci bezwymiarowej moe by stosowana
interpolacja liniowa.
Tabela 5.3
Wartoci wspczynnika redukcyjnego fi w funkcji smukoci

wzgldnej w temperaturze normalnej i gatunku stali
Gatunek stali
S235
S275
0,2
0,8480
0,8577
0,3
0,7767
0,4
0,5
Gatunek stali
S355
S235
S275
S355
0,8725
1,7
0,1520
0,1549
0,1594
0,7897
0,8096
1,8
0,1381
0,1406
0,1445
0,7054
0,7204
0,7439
1,9
0,1260
0,1282
0,1315
0,6341
0,6500
0,6752
0,1153
0,1172
0,1202
0,6
0,5643
0,5800
0,6050
2,1
0,1060
0,1076
0,1102
0,7
0,4983
0,5127
0,5361
2,2
0,0977
0,0991
0,1014
0,8
0,4378
0,4506
0,4713
2,3
0,0903
0,0916
0,0936
0,9
0,3841
0,3951
0,4128
2,4
0,0837
0,0849
0,0866
0,3373
0,3466
0,3614
2,5
0,0778
0,0788
0,0804
1,1
0,2970
0,3048
0,3172
2,6
0,0725
0,0734
0,0749
1,2
0,2626
0,2691
0,2794
2,7
0,0677
0,0686
0,0699
1,3
0,2332
0,2387
0,2473
2,8
0,0634
0,0642
0,0653
1,4
0,2081
0,2127
0,2200
2,9
0,0595
0,0602
0,0612
1,5
0,1865
0,1905
0,1966
0,0559
0,0565
0,0575
1,6
0,1680
0,1714
0,1766
7 - 28
Belki stalowe
Obliczeniowa nono przy zginaniu w obliczeniowych warunkach poaru

belki nieusztywnionej bocznie o przekroju poprzecznym klasy 1, 2 lub 3
w jednolitej temperaturze a jest okrelona wzorem:
M fi,t,Rd = LT,fi ( )
M0
k y, M Rd
M,fi
(21)
gdzie:
k y,
jest wspczynnikiem redukcyjnym granicy plastycznoci stali przy

temperaturze stali osiganej w czasie t;
M Rd
jest nonoci przekroju poprzecznego brutto przy zginaniu

(nonoci przy zginaniu plastycznym M pl,Rd lub nonoci przy
zginaniu sprystym M el,Rd ) w warunkach obliczeniowych temperatury
normalnej, obliczon zgodnie z norm EN 1993-1-1;
LT,fi jest wspczynnikiem redukcyjnym ze wzgldu na zwichrzenie

w obliczeniowej sytuacji poarowej. Mona go obliczy w taki sam
sposb, jak wspczynnik redukcyjny wyboczenia gitnego, lecz
uywajc odpowiedniej smukoci wzgldnej.
T sam metod obliczeniow mona stosowa w przypadku belek usztywnionych
bocznie, przyjmujc LT,fi = 1 .
Czsto elementy konstrukcyjne nie bd miay jednolitej temperatury. Mona
wprowadzi wspczynnik przystosowania 1 w celu uwzgldnienia
nierwnomiernego rozkadu temperatury na caej wysoko ksztatownika
stalowego. Mona rwnie wprowadzi dodatkowy wspczynnik przystosowania
2, aby uwzgldni zmienno temperatury elementu konstrukcyjnego na jego
dugoci, gdy belka jest statycznie niewyznaczalna. Wartoci wspczynnikw
przystosowania 1 oraz 2 naley przyjmowa zgodnie z norm EN 1993-1-2.
Elementy poddane cznemu oddziaywaniu zginania i ciskania osiowego
Dostpna jest rwnie uproszczona metoda obliczeniowa do sprawdzenia

ognioodpornoci elementw stalowych poddanych cznemu oddziaywaniu
zginania i ciskania osiowego, takich jak smuke supy poddawane obcieniu
mimorodowemu oraz dugie belki ulegajce wyboczeniu. W tej sytuacji prosty
model obliczeniowy uwzgldnia czny wpyw zginania i ciskania przez
poczenie podanych wyej dwch modeli prostych warunkw obcienia.
Szczegowe informacje podano w normie EN 1993-1-2.
5.3.3
Wyznaczanie gruboci warstwy materiau ogniochronnego

W sytuacjach, w ktrych wymagania w zakresie ognioodpornoci s wysokie
(na og wicej ni R30), stosowanie zasad normatywnych prowadzi zwykle do
zapewnienia ochrony przeciwpoarowej konstrukcji stalowych. Gdy konieczna
jest bierna ochrona przeciwpoarowa, wwczas znajomo temperatury krytycznej,
wspczynnika przekroju i wymaganego czasu ognioodpornoci umoliwia
okrelenie gruboci warstwy, ktr naley zastosowa w przypadku danego
systemu ochrony przeciwpoarowej (powoki nakadanej natryskowo, pyty
ochronnej, powoki przeciwogniowej). W praktyce dozwolone jest korzystanie
wycznie z wyrobw zbadanych i ocenionych w ramach standardowych bada
ogniowych przeprowadzonych wedug zalece normy europejskiej EN 13881.
7 - 29
Wymagan grubo mona zwykle okreli na podstawie danych

publikowanych przez producenta. Takie dane producenta mog by podane
w formie tabeli lub wykresu, jak pokazano na rysunku 5.7. Na og dane te
odnosz grubo warstwy materiau ogniochronnego do wspczynnika
przekroju elementu stalowego (Ap/V), temperatury krytycznej i wymaganego
czasu ognioodpornoci. W przypadku typowej konstrukcji skadajcej si ze
standardowych stalowych dwuteownikw i dwuteownikw szerokostopowych
warto Am/V mieci si zwykle w zakresie 30450 m-1.
Poziom ognioodpornoci R60
-1
Wspczynnik przekroju Ap/V (m )
Rysunek 5.7 Przykadowy wykres dotyczcy zabezpieczenia

przeciwogniowego pytami dokumenty francuskie
W rzeczywistym projekcie grubo warstwy danego materiau ogniochronnego

mona wyznaczy zgodnie z nastpujc procedur:
Wybra dane zwizane z wymaganym czasem ognioodpornoci.
Obliczy wspczynnik przekroju zgodnie z ksztatem ksztatownika stalowego,
obecnoci osony elementu konstrukcyjnego przed przejmowaniem ciepa
od ognia podczas trwania poaru (na przykad pyty betonowej umieszczonej
na grnym pasie ksztatownika), rodzajem ochrony przeciwogniowej (zgodnie
z konturem ksztatownika stalowego lub przekrojem skrzynkowym).
Wyznaczy grubo na podstawie danych producenta za pomoc temperatury
krytycznej i wspczynnika przekroju. Dopuszczalne jest wyznaczenie
gruboci metod interpolacji liniowej.
Europejska Konwencja Konstrukcji Stalowych (ECCS) opracowaa tak zwane

Euro-nomogramy[13], ktre dla danego czasu oddziaywania poaru
standardowego pokazuj relacj midzy temperatur osigan przez izolowane
elementy stalowe a wspczynnikiem przekroju (p/dp) (Ap/V) zalenie od
charakterystyki zabezpieczenia przeciwogniowego (p i dp) oraz wspczynnika
przekroju Ap/V. Naley zauway, e te Euro-nomogramy zostay wyznaczone
na podstawie wersji ENV czci Eurokodu 3 dotyczcej warunkw
poarowych. Z tego rwnie powodu powinno si z nich korzysta z pewn
ostronoci. Ostatnio opracowano inne nomogramy oparte na normie
EN 1993-1-2[14].
7 - 30
5.3.4
Tabele obliczeniowe elementw zespolonych

Tabele obliczeniowe elementw zespolonych podano w normie EN 1994-1-2.
Maj one zastosowanie tylko w przypadku elementw zespolonych stalowobetonowych (belek zespolonych z czciow lub cakowit oson betonow
belki stalowej, supw zespolonych z ksztatownikami czciowo lub
cakowicie pokrytymi betonem, supw zespolonych z prostoktnymi lub
okrgymi stalowymi ksztatownikami zamknitymi wypenionymi betonem).
Wykorzystywane s w nich wartoci predefiniowane, oparte gwnie na
wynikach standardowych bada ogniowych i zweryfikowane na drodze bada
analitycznych. Tabele pozwalaj konstruktorowi na szybkie uzyskanie
wymiarw elementw (minimalnych wymiarw przekroju poprzecznego,
wymaganej powierzchni stali zbrojeniowej i jej minimalnej osony betonowej)
w funkcji poziomu obcienia dla ujednoliconych standardowych okresw
ognioodpornoci. Najwaniejsz zalet tej metody jest atwo jej stosowania.
Jest ona jednak ograniczona bardzo cisym zestawem regu geometrycznych,
a otrzymane wyniki s bardziej zachowawcze w porwnaniu do innych
prostych lub zaawansowanych modeli obliczeniowych. W rezultacie powinno
si j stosowa tylko do wstpnego projektowania budynku.
Szczegowe informacje podano w normie EN 1994-1-2.

5.3.5
Uproszczone modele obliczeniowe elementw zespolonych

Przedstawione poniej metody obliczeniowe opracowano w celu przewidywania
nonoci pojedynczych elementw konstrukcyjnych poddanych dziaaniu poaru
o krzywej standardowej. Nie maj one zatem zastosowania w przypadku
poarw naturalnych.
Poniej opisano jedynie metody obliczeniowe dotyczce elementw zespolonych

najczciej wykorzystywanych w konstrukcjach jednokondygnacyjnych (supw
zespolonych i belek czciowo obetonowanych).
Supy zespolone
Proste metody obliczeniowe supw pozwalaj projektantowi oceni

ognioodporno supa zespolonego przez obliczenie jego nonoci na wyboczenie
za pomoc rozkadu temperatury w przekroju poprzecznym i odpowiadajcej
mu zredukowanej wytrzymaoci materiau zdefiniowanej w wymaganym czasie
ognioodpornoci. Metoda ta opiera si na koncepcji krzywej wyboczenia:
wykorzystuje si nono plastyczn przy ciskaniu osiowym Nfi,pl,Rd i efektywn
sztywno gitn (EI)fi,eff w celu uzyskania wspczynnika redukcyjnego
wyboczenia. Ta metoda ma zastosowanie w przypadku wszystkich rodzajw
supw zespolonych pod warunkiem, e zastosowano odpowiedni krzyw
wyboczenia. Sprawdzenie supa polega na dowiedzeniu, e oddziaywanie ciskania
osiowego (przy kombinacji oddziaywa uwzgldnionych w warunkach poaru
wedug normy EN 1991-1-2) jest mniejsze ni nono supa na wyboczenie.
7 - 31
Dla danego rozkadu temperatury w przekroju poprzecznym nono

obliczeniow supa zespolonego Nfi,Rd mona wyznaczy na podstawie
odpowiedniej krzywej wyboczeniowej supa, ktra opisuje zwizek nonoci
Nfi,Rd z obcieniem plastycznym Nfi,pl,Rd i sprystym obcieniem krytycznym
Nfi,cr w nastpujcy sposb:
N fi,Rd = ( ).N fi,pl,Rd
(22)
jest wspczynnikiem redukcyjnym wyboczenia gitnego zalenym od

smukoci w warunkach poaru . W przypadku supw zespolonych
wspczynnik moe by okrelony wzorem:
= N fi,pl,R / N fi,cr
(23)
gdzie:
N fi,cr
jest obcieniem krytycznym Eulera przy wyboczeniu,
N fi,pl,R jest wartoci Nfi,pl,Rd zgodnie z zalenoci (24), gdy wspczynniki

czciowe bezpieczestwa M,fi,a, M,fi,s oraz M,fi,c materiaw
przyjmuje si jako 1,0.
Wspczynnik redukcyjny wyznacza si jak w warunkach temperatury
normalnej, lecz stosujc odpowiedni krzyw wyboczenia zdefiniowan jako
funkcja rodzaju supa (ksztatownik stalowy czciowo obetonowany,
wypeniony ksztatownik stalowy zamknity).
Nono plastyczn Nfi,pl,Rd przekroju poprzecznego wyznacza si przez
dodanie wytrzymaoci wszystkich czci przekroju (granicy plastycznoci
elementw stalowych, wytrzymaoci elementw betonowych na ciskanie)
pomnoonych przez odpowiadajce im powierzchnie, uwzgldniajc wpyw
temperatury na te elementy i pomijajc interakcje midzy nimi (wynikajce
z rnicowych napre termicznych), tzn.:
N fi, pl,Rd = ( Aa .
j
f ay,
M, fi,a
) + ( As
k
f s,
M,fi,s
) + ( Ac
m
f c,
M,fi,c
(24)
Nfi,cr jest obcieniem krytycznym Eulera przy wyboczeniu obliczonym jako

funkcja efektywnej sztywnoci gitnej przekroju poprzecznego ( EI )fi,eff i dugoci
wyboczeniowej l supa w warunkach poaru, tzn.:
N fi,cr = 2
( EI ) fi,eff
(25)
l 2
7 - 32
Sztywno efektywn (EI)fi,eff wyznacza si z nastpujcej zalenoci:

( EI ) fi,eff = (a, Ea, I a, ) + (s, Es, I s, ) + (c, Ec,sec, I c, )
j
(26)
gdzie:
Ei ,
jest charakterystycznym moduem materiau i w temperaturze .

W przypadku stali jest to modu sprystoci. W przypadku betonu:
Ec, = 3 Ec,sec / 2 gdzie Ec,sec, jest wartoci charakterystyczn
siecznego moduu sprystoci betonu w warunkach poaru,
uzyskiwan w wyniku podzielenia fc, przez cu,,
Ii
jest geometrycznym momentem bezwadnoci powierzchni materiau

i wzgldem osi rodkowej (y lub z) przekroju zespolonego.
a, (w przypadku ksztatownikw stalowych), s, (w przypadku zbrojenia)

i c, (w przypadku betonu) s wspczynnikami redukcyjnymi wynikajcymi
z wpyww rnicowych napre termicznych.
Szczegowe informacje podano w normie EN 1994-1-2, 4.3.5.
Belki stalowe czciowo obetonowane
Prosta metoda obliczeniowa belek stalowych czciowo obetonowanych

umoliwia projektantowi ocen ognioodpornoci przez obliczenie nonoci
belki przy zginaniu w wymaganym czasie ognioodpornoci. Opiera si ona na
prostej teorii momentu plastycznego. Metoda wymaga obliczenia osi obojtnej
i odpowiadajcej jej nonoci przy zginaniu, z uwzgldnieniem rozkadu
temperatury w przekroju poprzecznym i odpowiedniej zredukowanej
wytrzymaoci materiau. Wyrnia si nono przy uginaniu (zwykle
w poowie rozpitoci) i nono przy przeginaniu (na podporach, w razie
potrzeby). Jeeli przyoony moment jest mniejszy ni nono belki przy
zginaniu, uznaje si, e element ma odpowiedni ognioodporno.
O obojtna belki w stanie plastycznym jest wyznaczona tak, aby sia
rozcigajca i sia ciskajca dziaajce w ksztatowniku byy w rwnowadze:
f y,i
A
k
i y, ,i
i =1
M,fi,a
n
m
+
Ak
j c,, j
j =1
f c, j
=0
M,
fi,
c
(27)
gdzie:
fy,i
jest nominaln granic plastycznoci w elementarnym polu przekroju

stali Ai przyjmowan jako warto dodatnia po stronie ciskanej osi
obojtnej w stanie plastycznym i jako warto ujemna po stronie
rozciganej,
fc,j
jest nominaln wytrzymaoci na ciskanie w elementarnym polu

przekroju betonu Aj przyjmowan jako warto dodatnia po stronie
ciskanej osi obojtnej w stanie plastycznym i jako warto ujemna
po stronie rozciganej.
7 - 33
Obliczeniow nono przy zginaniu M fi,t,Rd mona wyznaczy na podstawie

wzoru:
n
f y,i
M fi, t ,Rd = A i z i k y, ,i
M ,fi,a
i =1
f c, j
M
,
fi
,
c
A j z j k c, , j
j=1
(28)
gdzie:
z i, z j
to odlegoci od osi obojtnej w stanie plastycznym do rodka masy

elementarnego pola przekroju Ai oraz Aj.
W celu obliczenia wartoci nonoci obliczeniowej przy zginaniu przekrj

poprzeczny belki dzieli si na rne elementy, tzn.:
pasy ksztatownika stalowego,
rodnik (czci dolne i grne) ksztatownika stalowego,
prty zbrojeniowe,
oson betonow.
Do kadej z tych czci przekroju poprzecznego odnosz si proste reguy
definiujce wpyw temperatury i pozwalajce na obliczenie zredukowanej
wytrzymaoci charakterystycznej w funkcji standardowej ognioodpornoci
R30, R60, R90 lub R120.
Szczegowe informacje podano w normie EN 1994-1-2, 4.3.4.
5.4
Szczegowe zasady projektowania budynkw

jednokondygnacyjnych
W wielu krajach europejskich zmieniono ostatnio krajowe przepisy
przeciwpoarowe, wprowadzajc w przypadku jednokondygnacyjnych budynkw
magazynowych i przemysowych o wysokim zagroeniu poarowym (duych
obcieniach ogniowych) specjalne wymagania w zakresie bezpieczestwa
dotyczce zachowania si konstrukcji, jako alternatyw dla standardowych
wymaga normatywnych. Wymagane jest spenienie nastpujcych kryteriw
zwizanych z zachowaniem konstrukcji budynkw magazynowych
i przemysowych (konstrukcji nonej, elementw elewacji, pokrycia dachowego
i cian przeciwpoarowych) w celu zapewnienia odpowiedniego bezpieczestwa
osobom przebywajcym w budynku i straakom:
W przypadku wystpienia poaru w jednej z komrek budynku jego
konstrukcja (w tym elementy elewacji) nie moe zawali si na zewntrz.
W przypadku wystpienia poaru w jednej z komrek budynku zniszczenie
miejscowe komrki nie moe prowadzi do zniszczenia ssiednich komrek.
Aby wspomc projektowanie budynkw magazynowych i przemysowych
o konstrukcji stalowej mona korzysta z kilku prostych metod
obliczeniowych[5,6]. Metody te pozwalaj projektantowi w prosty sposb
wykaza, e zachowanie konstrukcji stalowej tych budynkw w warunkach poaru
spenia podane wyej kryteria. Metody zaimplementowano w oprogramowaniu
LUCA[15].
7 - 34
Metody obliczeniowe umoliwiaj projektantowi:

Oszacowanie si wywoanych przez zniszczenie nagrzanej czci konstrukcji.
Siy te naley wykorzysta jako dodatkowe obcienie poziome w celu
sprawdzenia statecznoci tej czci ramy, ktra pozostaje chodna podczas
poaru. T cz mona oceni za pomoc narzdzi projektowych
sucych do analizy konstrukcji w warunkach normalnych.
Okrelenie maksymalnych przemieszcze poziomych powstajcych na
kocach strefy objtej poarem. Przemieszczenia te wykorzystywane s
w celu zapewnienia, e ruchy konstrukcji w przypadku poaru nie bd
miay niekorzystnego wpywu na stateczno cian przeciwpoarowych ani
elewacji budynku. Metody obliczeniowe uyte do tej weryfikacji zale od
rodzaju cian (takich jak wykonane z betonu lekkiego, betonu zbrojonego,
pustakw, blachy stalowej z izolatorem, okadziny tynkowej, cegie itp.)
i ich poczenia z ram stalow.
Przy uyciu tych metod mona projektowa nastpujce budynki:
Budynki magazynowe i przemysowe o konstrukcji stalowej. Stalowe ramy
portalowe wykonane ze standardowych dwuteownikw lub dwuteownikw
szerokostopowych walcowanych na gorco bd rwnowanych blachownic
spawanych, albo ramy stalowe zbudowane z belek kratowych ze supami
wykonanymi ze standardowych dwuteownikw lub dwuteownikw
szerokostopowych walcowanych na gorco bd rwnowanych blachownic
spawanych.
Budynki magazynowe i przemysowe o konstrukcji opartej na ramach
portalowych, podzielonej na kilka komrek oddzielonych od siebie cianami
przeciwpoarowymi. ciany te mog by albo prostopade, albo rwnolege
do stalowych ram portalowych (patrz rysunek 5.8).
Metody te opracowano z myl o budynkach magazynowych i przemysowych,
lecz mona je zastosowa rwnie w przypadku innych rodzajw budynkw
jednokondygnacyjnych.
ciana przeciwpoarowa
rwnolega do ramy
stalowej
prostopada do ramy stalowej
Rysunek 5.8 Usytuowanie ciany przeciwpoarowej w stosunku do ram

stalowych
7 - 35
Metody obliczeniowe (patrz punkt 5.5) wymagane s jedynie, gdy ciany

przeciwpoarowe s prostopade do ram stalowych budynku, a wysoko
budynku przekracza 20 m5. Gdy ciany przeciwpoarowe s rwnolege do
ram stalowych, mona w prosty sposb unikn ryzyka zawalenia si
konstrukcji na zewntrz i zniszczenia postpujcego (midzy rnymi strefami
poarowymi), stosujc si do zalece podanych w punkcie 5.5.3.
5.5
Uproszczone metody obliczeniowe
Na rysunku 5.9 pokazano schemat blokowy przedstawiajcy uproszczone

metody obliczeniowe.
Hala przemysowa
Sprawdzenie modelu
zniszczenia
Wybr scenariusza poarowego
(*)
(patrz rysunek 5-14)
Zalecenia projektowe
u dou kolumn
(patrz kocowa cz 5.6.2)
Tak
Czy jest to prosta, pojedyncza

rama portalowa?
Wyliczenie siy rozcigajcej Fi

(patrz wyraenie (29))
Nie
Sprawdzenie statecznoci zimnych

czci konstrukcji stalowej
w stanach granicznych nonoci
Zmiana w konstrukcji
stalowej
Tak
Nie
Wyliczenie przemieszczenia konstrukcji stalowej i

(patrz wyraenie (30))
Sprawdzenie zgodnoci przemieszcze

- Konstrukcji stalowej i elementw dziaowych
- Konstrukcji stalowej i elementw fasady
Nie
Tak
Zmiana w projekcie elementw

dziaowych lub elementw fasady
w celu zapewnienia zgodnoci
przemieszcze
Tak
Koniec
sprawdzania
(*) Dla wszystkich moliwych scenariuszy poarw zgodnie z ukadem budynku
Rysunek 5.9 Schemat blokowy zastosowania metod obliczeniowych
Obliczenia siy rozcigajcej i przemieszcze bocznych na kocach strefy

poarowej musz zosta wykonane dla wszystkich moliwych scenariuszy
poarowych. Przykady scenariuszy zamieszczono w punkcie 5.5.3. Metody
obliczeniowe podano w punktach 5.5.1 oraz 5.5.2.
7 - 36
5.5.1
Sia rozcigajca na kocach strefy poarowej

K1
m2 = 2
n=1
m1 = 1
K2
l
Rysunek 5.10 Pozioma sia rozcigajca na kocach strefy poarowej
Podczas powstania poaru w strefie poarowej budynku warto poziomej siy

rozcigajcej F na kocach strefy wystpujcej na skutek zawalenia si
konstrukcji dachu (patrz rysunek 5.10) i potrzebnej do weryfikacji statecznoci
czci zimnej konstrukcji mona obliczy ze wzoru:
F = cp neff ql
(29)
gdzie:
cp
jest wspczynnikiem empirycznym (zalenym od nachylenia dachu

i rodzaju konstrukcji stalowej);
1,19 for 0% slope

1,16 for 5% slope
cp = 1,10 for 10% slope
1,45
Portal Frames
wfor
przypadku
ram portalowych,
forprzypadku
Lattice Frames
w
ram kratowych,
neff
jest wspczynnikiem zwizanym z cakowit liczb naw

o podwyszonej temperaturze n w strefie poaru (patrz tabela 5.4);
jest obcieniem o rozkadzie liniowym dziaajcym na dach [N/m]

(rwnym gstoci obcienia pomnoonej przez odstp pomidzy
ramami) przyoonym do belki i obliczanym w sytuacji poaru
(q = G + 1 Sn), gdzie G jest obcieniem staym, cznie z ciarem
wasnym ramy stalowej oraz nadmiernymi obcieniami instalacj,
Sn jest obcieniem niegiem, a 1 jest wspczynnikiem obcienia
zgodnie ze wspczynnikami kombinacji obcie okrelonymi
w normie EN 1990 oraz w odpowiednich Zacznikach krajowych;
jest rozpitoci nawy o podwyszonej temperaturze poczonej ze

supem [m].
Tabela 5.4
Liczba naw
objtych
poarem
Wartoci wspczynnika neff

Rama portalowa
Rama kratowa
Miejsce strefy objtej poarem
Miejsce strefy objtej poarem
koniec
rodek
koniec
rodek
n=1
neff = 0,5
neff = 1,0
neff = 0,6
neff = 1,0
n2
neff = 1,0
neff = 2,0
neff = 1,0
neff = 1,0
7 - 37
W przypadku supw ramy stalowej podpierajcych rozgraniczajc cian

przeciwpoarow, supy (z odpowiednio solidn podstaw) naley zaprojektowa
tak, aby byy odporne na dziaanie siy poziomej obliczonej wedug rwnania (29),
ale przy zastosowaniu wspczynnika neff = 1,0.
5.5.2 Przemieszczenia boczne na kocach strefy poarowej
W przypadku wystpienia poaru ruchy stalowych konstrukcji jednokondygnacyjnych mog wynosi kilkadziesit centymetrw, co moe prowadzi
do zniszczenia elewacji bd elementw dziaowych, jeeli nie s one dostatecznie
plastyczne lub odpowiednio utwierdzone. Zatem istotne jest, aby elementy
elewacji oraz ciany przeciwpoarowe pozostajce w kontakcie z konstrukcj
stalow odpowiaday przemieszczeniom bocznym na kocach stref poarowych
oraz zachoway integralno w celu uniknicia zawalenia si na zewntrz
i postpujcego zniszczenia konstrukcji pomidzy poszczeglnymi strefami
poarowymi.
Maksymalne przemieszczenia boczne i (i = 1, 2) wystpujce przy wierzchokach

supw znajdujcych si na kocach strefy poarowej moe zosta obliczone
przy uyciu nastpujcego wzoru (patrz rysunek 5.11):
Kt
gdy poar
zlokalizowany
jestthe building
when
the fire
is at the end of
K cth nl
i
w kocowej czci budynku,
i =
(30)
Max K t c nl ; F when
gdy
poar
zlokalizowany
jest
the fire is in the middle of the building
th
K i w rodkowej czci budynku,

Ki
gdzie:
n
jest liczb naw o podwyszonej temperaturze,
Ki
jest rwnowan sztywnoci boczn rozwaanej czci

i konstrukcji [N/m],
Kt
jest sztywnoci rwnowan (zalen od sztywnoci

rwnowanych K1 oraz K 2 ) wyraon wzorem:
Kt =
K1K 2
K1 + K 2
jest rozpitoci jednej nawy o podwyszonej temperaturze

poczonej ze supem [m],
jest si rozcigajc [N],
cth
jest wspczynnikiem empirycznym (zalenym od nachylenia

dachu i rodzaju konstrukcji stalowej),
0,01 dla 0% slope

0,011 dla 5% slope
cth = 0,015 dla 10% slope
0,009
7 - 38
w przypadku ram portalowych,

for Portal Frames
w
ram kratowych.
forprzypadku
Lattice Frames
Sztywno boczna K w przypadku poaru wystpujcego w rodkowej
czci ramy
Jeeli strefa poarowa znajduje si porodku ramy, jak zilustrowano na

rysunku 5.11, wspczynniki K1 oraz K2 naley wyliczy przy zastosowaniu
metody sprystej.
K1
m1 = 1
n=1
K2
m2 = 2
l
Rysunek 5.11 Poar umiejscowiony w komrce w rodkowej czci budynku
Jednak w przypadku zwykych ram stalowych (standardowa rozpito, rwne

profile stalowe od jednego przsa do drugiego) rwnowana sztywno boczna
K i po kadej stronie poaru moe by wyliczona w przyblieniu zgodnie z liczb
zimnych przse po danej stronie (mi) za pomoc nastpujcych zalenoci:
for mi = 1
k
Ki =
for mi 2
ck
przy
12 EI c
k=
1 + 2 ( h + f )3
mi
j 2 + 1
c =1+
2 1 + 2 j
j =2
I h+ f
f
= b
(1
)
0,6h
Ic
l
(31)
(32)
gdzie dla kadej strony kolejno (i = 1, 2):
jest wysokoci supw,
jest wysokoci belki kalenicowej,
jest rozpitoci przsa,
Iy
jest geometrycznym momentem bezwadnoci powierzchni belki

wzgldem osi,
Iy
jest geometrycznym momentem bezwadnoci powierzchni supa

wzgldem osi,
jest moduem sprystoci stali w warunkach normalnej temperatury.
7 - 39
Ib
Ic
l
mi=2
Rysunek 5.12 Definicja parametrw czci zimnych po stronie i ramy
Sztywno boczna K w przypadku poaru wystpujcego w kocowej

czci ramy
Jeeli strefa poarowa znajduje si w kocowej czci ramy, wspczynnik K2

naley wyliczy jak w przypadku poaru w strefie rodkowej. Wspczynnik K1,
okrelany jako sztywno boczna ramy stalowej podgrzanej strefy poarowej,
naley obliczy w nastpujcy sposb:
0,065 k
0,13 k
0,13 c k
K1 =
0,2 K
2
0,3 K 2
dla n = 1
dla n = 2
dla n > 2
w przypadku ram portalowych,
(33)
dla n = 1
dla n 2
w przypadku ram kratowych,
gdzie k oraz c s obliczane z wyraenia (32) ze wspczynnikiem m1 = n 1,

gdzie n jest liczb naw o podwyszonej temperaturze, jak pokazano na rysunku 5.13.
1
K1
K2
m2 = 3
n=1
Rysunek 5.13 Poar w strefie w kocowej czci budynku
5.5.3 Przykadowe scenariusze poarowe

Powysze obliczenia naley wykona w przypadku wszystkich moliwych
scenariuszy poarowych. Scenariusze te s okrelane w zalenoci od ukadu
budynku magazynowego (konstrukcji i cian dziaowych), jak zilustrowano na
przykadzie na rysunku 5.14.
7 - 40
ciana
przeciwpoarowa
Komrka 1
ciana
przeciwpoarowa
Komrka 2
Komrka 3
Ukad budynku magazynowego: 5 przse i 3 komrki
Naley rozway 3 scenariusze poarowe
Scenariusz 1: poar w komrce 1
Rysunek 5.14 Scenariusze poarowe w zalenoci od ukadu budynku
5.6
Zalecenia projektowe
Aby zapobiec zawaleniu si na zewntrz oraz postpujcemu zniszczeniu konstrukcji

stalowej, naley zastosowa dodatkowe zalecenia projektowe w przypadku cian
przeciwpoarowych, elementw fasad oraz ukadw stajcych. Oczywicie
zalecenia dopuszczaj rwnie zniszczenie konstrukcji stalowej w warunkach
poaru z dowolnej strony ciany przeciwpoarowej bez zniszczenia tej ciany.
5.6.1 ciany przeciwpoarowe
Aby zapobiec rozprzestrzenianiu si poaru na ssiednie pomieszczenia
z pomieszczenia objtego poarem, mona podzieli budynek na niezalene
strefy poarowe przez zastosowanie jednego z opisanych poniej rozwiza
konstrukcyjnych.
Dwie niezalene ciany przeciwpoarowe (takie jak panele warstwowe,

panele prefabrykowane itd.) kada przytwierdzona do niezalenej ramy
konstrukcyjnej (patrz rysunek 5.15 (a)). W takim przypadku, kiedy jedna
konstrukcja ze cian przeciwpoarow ulegnie zniszczeniu podczas poaru,
ogie nie rozprzestrzeni si na ssiedni konstrukcj, ktra pozostanie
stateczna i zabezpieczona przed ogniem przez drug cian przeciwpoarow.
Pojedyncza ciana przeciwpoarowa umieszczona pomidzy obiema
konstrukcjami. ciana ta moe by samostateczna i w peni niezalena.
ciana przeciwpoarowa moe by rwnie zamocowana w grnej czci do
obu konstrukcji za pomoc topliwych cigw (patrz rysunek 5.15 (b)),
ktre w przypadku pojawienia si ognia w pobliu ciany zwalniaj
poczenie z gorc konstrukcj (zazwyczaj kiedy ruby nagrzewaj si
do temperatury od 100 do 200C ), nie powodujc adnych uszkodze
ciany (pozostaje ona poczona z konstrukcj stalow umiejscowion po
zimnej stronie) ani utraty statecznoci ssiedniej, zimnej konstrukcji.
7 - 41
W praktyce ciany samostateczne stosuje si powszechnie. Jednak podczas

poaru rozwizanie to moe by niebezpieczne dla ludzi (osb przebywajcych
w budynku i straakw), poniewa na skutek rosncej temperatury ciany
uginaj si i ulegaj zawaleniu. Tak wic powinny by stosowane jedynie
wtedy, gdy ich zachowanie zostao przeanalizowane za pomoc
zaawansowanego modelu obliczeniowego uwzgldniajcego efekty drugiego
rzdu. Dodatkowo, tam gdzie odlego ciany samostatecznej do ssiadujcej
konstrukcji stalowej nie jest wystarczajca, naley upewnienie si, e ciana
przeciwpoarowa jest w stanie wytrzyma si, jaka moe zosta wywoana
ruchami budynku wynikajcymi z wyduenia cieplnego konstrukcji dachu
(belki oraz patwi) na skutek wzrostu temperatury w strefie objtej poarem.
Rozwizaniem alternatywnym do przedstawionych powyej jest umieszczenie
ciany przeciwpoarowej w konstrukcji stalowej budynku jednokondygnacyjnego,
jak pokazano na rysunku 5.15 (c). ciana taka moe by zarwno prostopada,
jak i rwnolega do ramy stalowej. Mona zatem rozway kilka rozwiza:
ciana przeciwpoarowa umieszczona w linii supw, ciana przeciwpoarowa
przymocowana do supw lub ciana przeciwpoarowa wyniesiona poza lini
supw. W przypadku tych rozwiza naley przedsiwzi stosowane rodki
zapobiegajce zawaleniu si ciany na skutek znacznych przemieszcze
bocznych konstrukcji stalowej. rodki te obejmuj:
mocowanie cian przeciwpoarowych do konstrukcji stalowej,

ochron przeciwpoarow konstrukcji stalowej znajdujcej si w pobliu
cian przeciwpoarowych,
system dachowy ponad cianami poarowymi,
ukad stajcy.
Patew
Belka
cigi topliwe
Belka
Sup
Belka
Sup
ciana
przeciwpoarowa
ciana
przeciwpoarowa
a) Dublowanie
konstrukcji oraz cian
przeciwpoarowych
Patew
Ochrona
przeciwpoarowa
Patew
Sup
ciana
przeciwpoarowa
b) Dublowanie konstrukcji
c) Przykad ciany
ze cian przeciwpoarow
przeciwpoarowej
zamocowan za pomoc
umieszczonej
topliwych cigw
w konstrukcji stalowej
Rysunek 5.15 Przykady rozwiza cian przeciwpoarowych
7 - 42
Zamocowanie elementw elewacji oraz cian przeciwpoarowych
do konstrukcji stalowej
ciany przeciwpoarowe i elementy elewacji zamocowane do konstrukcji stalowej

w budynkach jednokondygnacyjnych musz pozostawa trwale zamocowane,
aby zapobiec zniszczeniu tych elementw na skutek znacznych przemieszcze
bocznych konstrukcji w przypadku poaru i tym samym unikn ryzyka
postpujcego zniszczenia i zawalenia si konstrukcji na zewntrz.
3m
3m
Element elewacji
3m
3m
Rysunek 5.16 Szczegowe rozwizania projektowe elementw elewacji

i cian przeciwpoarowych
Jedno z rozwiza polega na zamocowaniu tych elementw do supw konstrukcji

nonej budynku za pomoc odpowiednich systemw zamocowa rozoonych
rwnomiernie na caej wysokoci budynku. Maksymalny rozstaw pomidzy
tymi zamocowaniami jest okrelony przez producenta cian. Zaleca si, aby
rozstaw nie przekracza 3 m w przypadku cian wznoszonych na placu budowy
(beton, ciany murowane itd.).
Dodatkowo mocowania uywane do czenia cian przeciwpoarowych
i elementw elewacji ze supami musz by zaprojektowane tak, aby byy
odporne na dziaanie si zwizanych z oddziaywaniem wiatru oraz ciarem
wasnym elementw dziaowych w przypadku przesunicia bocznego wywoanego
przez ram stalow budynku. Jeeli te mocowania wykonane s ze stali i nie
s zabezpieczone przed oddziaywaniem ognia, kade z nich musi by
zaprojektowane tak, aby w temperaturze otoczenia byo odporne na dziaanie
nastpujcej siy:
F = W + 5 p i d / n
(34)
gdzie:
jest charakterystycznym oddziaywaniem wiatru przyjtym w projekcie

dla temperatury otoczenia i stosowanym do kadego mocowania [N],
jest ciarem wasnym ciany [N/m],
jest rozstawem ram [m],
jest cakowit liczb mocowa (rozoonych rwnomierne

na caej wysokoci),
jest maksymalnym przemieszczeniem bocznym obliczonym

z zalenoci (26) [m].
7 - 43
Ochrona przeciwpoarowa elementw stalowych znajdujcych si
w pobliu cian przeciwpoarowych
Z wymagania zwizanego z zatrzymaniem rozprzestrzeniania si poaru

pomidzy poszczeglnymi strefami i zapobieganiem postpujcemu zawaleniu
si konstrukcji (tj. spenienia warunku zapewnienia odpornoci na zniszczenie
cian przeciwpoarowych oraz statecznoci zimnych czci konstrukcji) wynika
konieczno zapewnienia tego samego stopnia ognioodpornoci w przypadku
supw sucych jako podpory cian przeciwpoarowych co w przypadku cian
przeciwpoarowych. Zazwyczaj te wymagania dotyczce ognioodpornoci
prowadz do zastosowania ochrony przeciwpoarowej supw. Z kolei supy, ktre
nie stanowi podpory cian przeciwpoarowych, nie wymagaj zastosowania
ochrony przeciwpoarowej.
Dodatkowo elementy konstrukcyjne mogce doprowadzi do uszkodzenia
cian przeciwpoarowych (takie jak belki i patwie znajdujce si w pobliu
lub przechodzce przez ciany przeciwpoarowe) musz rwnie zosta objte
ochron przeciwpoarow.
5.6.2
Zalecenia dotyczce stalowych ram portalowych
ciana przeciwpoarowa prostopada do ramy stalowej
Rysunek 5.17 przedstawia sytuacj, w ktrej ciana przeciwpoarowa jest

umieszczona prostopadle do ramy stalowej. W takiej konfiguracji:
Supy wbudowane w cian lub znajdujce si blisko niej musz by objte

ochron przeciwpoarow.
Gdy ciana przeciwpoarowa jest umieszczona pomidzy pasami supw,
belki dachowe nie wymagaj dodatkowej ochrony przeciwpoarowej
(rysunek 5.17 (a)).
Gdy ramy portalowe nie maj skosw, a ciana przeciwpoarowa jest
zamocowana do jednego pasa supw, ochron przeciwpoarow naley obj
wszystkie belki przechodzce przez cian przeciwpoarow (po stronie
ciany) na minimalnej dugoci 200 mm poza granic ciany. Ten sposb
zabezpieczenia pozwala na przemieszczenie przegubw plastycznych
w kierunku od cian, zapobiegajc tym samym zniszczeniu ciany w wyniku
zawalenia si belki (patrz rysunek 5.17 (b)). Gdy ramy portalowe maj skosy,
ochrona przeciwpoarowa belek nie jest wymagana.
Poniewa patwie nie przechodz przez cian przeciwpoarow, nie ma
potrzeby rozwaania adnych szczeglnych czynnikw.
Grubo warstwy materiau ogniochronnego zastosowanego w przypadku
supw mona obliczy, przyjmujc temperatur krytyczn 500C i stosujc te
same warunki ognioodpornoci co w przypadku cian przeciwpoarowych.
Ochron przeciwpoarow naley obj supy na caej ich wysokoci.
7 - 44
Jeeli belki s czciowo zabezpieczone, grubo warstwy materiau

ogniochronnego mona obliczy, przyjmujc w przypadku wspczynnika
przekroju naraenie ksztatownika stalowego na dziaanie ognia z czterech
stron, oddziaywanie poaru standardowego przez jedn godzin oraz
temperatur krytyczn wynoszc 500C.
Belka
Patew
d 200 mm
Patew
Ochrona
przeciwpoarowa
Sup
zabezpieczony
Belka
Sup
zabezpieczony
ciana
przeciwpoarowa
ciana
przeciwpoarowa
a) ciana umieszczona pomidzy

pasami supw
b) ciana zamocowana do jednego

pasa supw
Rysunek 5.17 Szczeg projektowy w pobliu cian przeciwpoarowych

prostopadych do stalowej ramy portalowej
ciana przeciwpoarowa rwnolega do ramy stalowej

umieszczona rwnolegle do ramy stalowej.
W takiej konfiguracji:
ciana przeciwpoarowa jest umiejscowiona pomidzy dwiema ramami bd

znajduje si w paszczynie ramy, pomidzy powierzchniami czoowymi
supw i belek.
Supy i belki znajdujce si wewntrz ciany przeciwpoarowej lub w jej
pobliu musz by objte ochron przeciwpoarow.
Patwie przechodz przez ciany przeciwpoarowe. Dlatego te naley obj
ochron przeciwpoarow patwie cige (na przestrzeni 200 mm od ciany)
lub zaprojektowa ukad wykorzystujcy patwie niecige. Przykadowo,
jeeli ciana przeciwpoarowa znajduje si w paszczynie ramy, elementy
stalowe zamocowane do belek powinny przechodzi przez cian w celu
podparcia patwi.
Grubo warstwy materiau ogniochronnego zastosowanego w przypadku
supw i belek mona obliczy, przyjmujc temperatur krytyczn 500C i stosujc
te same warunki ognioodpornoci co w przypadku cian przeciwpoarowych.
7 - 45
d 200 mm
Patew
Patew ciga
Patew
Belka
zabezpieczona
ciana
przeciwpoarowa
podatny
materia
ogniochronny
Sup
zabezpieczony
a) ciana przeciwpoarowa
umieszczona pomidzy
pasami supw
Ochrona
przeciwpoarowa
ciana
przeciwpoarowa
Patew
Belka
zabezpieczona
Sup
zabezpieczony
Patew
Sztywna
podpora
ciana
przeciwpoarowa
Belka
zabezpieczona
Sup
zabezpieczony
b) ciana przeciwpoarowa zamocowana do jednego

pasa supw

rwnolegych do stalowej ramy portalowej
Jeeli patwie s czciowo zabezpieczone, grubo warstwy materiau

ogniochronnego mona obliczy, przyjmujc w przypadku wspczynnika
stron, oddziaywanie poaru standardowego przez jedn godzin oraz
temperatur krytyczn wynoszc 500C.
Dodatkowe zalecenia projektowe dotyczce prostych stalowych
ram portalowych
W przypadku jednokondygnacyjnych budynkw o prostych stalowych ramach

portalowych, w ktrych stosunek wysokoci supa do rozpitoci belki ramy
(h/l) jest wikszy od wartoci 0,4, model zniszczenia w kierunku na zewntrz
moe zosta wyeliminowany przez zaprojektowanie pocze pomidzy
supami i fundamentem oraz samego fundamentu w taki sposb, by uzyska
wystarczajc nono do przeniesienia obcie pionowych w warunkach
poaru oraz dodatkowego momentu zginajcego wynoszcego 20% wartoci
granicznej momentu plastycznego w temperaturze normalnej.
P rosta stal owa rama po rta lowa
Prosta stalowa rama portalowa

h
L
Rysunek 5.19 Budynki jednokondygnacyjne z prost stalow rami portalow
7 - 46
Przykady cian przeciwpoarowych
ciany przeciwpoarowe, w ktrych zastosowano niektre z powyszych zalece,

zilustrowano na rysunku 5.20. Wida na nich wyranie, e ciany przeciwpoarowe
nie zostay uszkodzone pomimo zniszczenia konstrukcji stalowej.
a) Samostateczna ciana przeciwpoarowa

umieszczona pomidzy dwoma
niezalenymi konstrukcjami stalowymi
b) Czciowo zabezpieczone przed ogniem

stalowa belka krzyujca si ze cian
przeciwpoarow przymocowan do
stalowych supw
Rysunek 5.20 Zdjcia cian przeciwpoarowych po poarze

jednokondygnacyjnej konstrukcji stalowej
5.6.3
Zalecenia dotyczce ram stalowych zbudowanych z belek

kratowych

Supy wbudowane w cian lub znajdujce si blisko niej musz w kadym

wypadku by objte ochron przeciwpoarow.
Gdy ciana przeciwpoarowa umieszczona jest pomidzy pasami, belki
kratowe powinny by objte ochron przeciwpoarow po obu stronach tej
ciany (patrz rysunek 5.21 (a)).
Gdy ciana przeciwpoarowa jest przymocowana do jednego pasa, objte
ochron powinny by tylko belki kratowe znajdujce si po stronie ciany.
Belki te powinny by objte ochron przeciwpoarow co najmniej na
dugoci rwnej odlegoci ciany do pierwszego pionowego elementu
ramy kratowej (patrz rysunek 5.21 (b)).
Poniewa patwie nie przechodz przez cian przeciwpoarow, nie ma
potrzeby rozwaania adnych szczeglnych czynnikw.
Grubo warstwy materiau ogniochronnego zastosowanego w przypadku supw
mona w prosty sposb obliczy, przyjmujc temperatur krytyczn 500C i stosujc
te same warunki ognioodpornoci co w przypadku cian przeciwpoarowych.
7 - 47
Jeeli belki kratowe chronione s czciowo, grubo materiau ogniochronnego

mona obliczy, zakadajc w przypadku wspczynnika przekroju: naraenie
ksztatownika stalowego na dziaanie ognia z czterech stron w odniesieniu
do dolnych pasw dwigarw kratowych, elementw pionowych i krzyulcw
oraz z trzech stron w odniesieniu do grnych pasw dwigarw
kratowych. Mona zastosowa oddziaywanie poaru standardowego przez
jedn godzin oraz temperatur krytyczn wynoszc 500C.
Ochrona przeciwpoarowa
Belka kratowa
Pierwszy element
pionowy
Ochrona przeciwpoarowa
Pierwszy element
pionowy
Sup
zabezpieczony
Belka kratowa
Sup
zabezpieczony
ciana
przeciwpoarowa
a) ciana przeciwpoarowa umieszczona

pomidzy pasami supw
b) ciana przeciwpoarowa zamocowana do

jednego pasa supw

prostopadych do stalowej ramy z belk kratow

umieszczona rwnolegle do ramy stalowej. W takiej konfiguracji:
Postawienie ciany w tej samej paszczynie co rama nie jest praktyczne,

gdy trudno utrzyma jej cigo na caej wysokoci belki kratowej. Z tego
wzgldu ciany przeciwpoarowe rwnolege do ramy s zwykle umieszczane
albo obok ramy stalowej, stykajc si z ni, albo pomidzy dwiema
niezalenymi konstrukcjami stalowymi.
Gdy ciana przeciwpoarowa jest przymocowana do ramy stalowej, supy oraz
belki musz by objte ochron przeciwpoarow (patrz rysunek 5.22 (b)).
Dodatkowo, gdy konstrukcja dachu wykonana jest z patwi, patwie oraz
zastrzay belki znajdujce si w pobliu ciany musz by zabezpieczone
przed ogniem co najmniej na dugoci odpowiadajcej odlegoci pomidzy
cian a poczeniem patew/zastrza belki.
Gdy ciana przeciwpoarowa umieszczona jest pomidzy dwiema
niezalenymi konstrukcjami stalowymi, nie jest wymagana adna ochrona
przeciwpoarowa (patrz rysunek 5.22 (a)).
Jeli supy s objte ochron przeciwpoarow, grubo warstwy materiau
ogniochronnego mona obliczy, przyjmujc temperatur krytyczn 500C
i stosujc te same warunki ognioodpornoci co w przypadku cian przeciwpoarowych. Ochron przeciwpoarow naley obj supy na caej ich wysokoci.
Jeeli belki kratowe s chronione, grubo materiau ogniochronnego mona
obliczy, zakadajc w przypadku wspczynnika przekroju: naraenie ksztatownika
stalowego na dziaanie ognia z czterech stron w odniesieniu do dolnych
pasw dwigarw kratowych, elementw pionowych i krzyulcw oraz
7 - 48
z trzech stron w odniesieniu do grnych pasw dwigarw kratowych.

Mona zaoy oddziaywanie poaru standardowego przez jedn godzin oraz
temperatur krytyczn wynoszc 500C. Ochron przeciwpoarow naley
obj belki kratowe na caej ich dugoci.
Grubo warstwy materiau ogniochronnego zabezpieczajcego patwie oraz
zastrzay belki mona atwo obliczy, przyjmujc w przypadku wspczynnika
stron, oddziaywanie poaru standardowego przez jedn godzin oraz temperatur
krytyczn wynoszc 500C.
Patew
Patew
Zastrza
belki
Sup
a) ciana przeciwpoarowa umieszczone

pomidzy dwoma niezalenymi
konstrukcjami stalowymi
Zabezpieczona belka
kratowa
ciana
przeciwpoarowa
Zastrza
belki
Sup
zabezpieczony
b) ciana przeciwpoarowa zamocowana

do jednego pasa supw

rwnolegych do stalowej ramy z belk kratow
5.6.4 Zalecenia dotyczce ukadu ste

Wymaganie dotyczce zabezpieczenia budynku przed zawaleniem si konstrukcji
na zewntrz w kierunku wzdunym (prostopadle do ram stalowych) mona
speni przez zastosowanie odpowiednich ukadw ste. W szczeglnoci
kada ze stref musi mie swj wasny ukad ste.
Rysunek 5.23 (a) przedstawia sytuacj, w ktrej ciana przeciwpoarowa jest

Aby zapewni integralno ciany przeciwpoarowej, naley zastosowa

dodatkowe ukady ste pionowych na obu jej kocach. Takie ukady
ste powinny by projektowane z myl o podtrzymywaniu obcienia
poziomego, ktrego warto przyjmuje si na poziomie 20% normalnego
obcienia wiatrem (zgodnie z kombinacj oddziaywa w warunkach
poaru), obliczonego dla powierzchni ciany szczytowej ograniczonej na
szerokoci do obszaru pomidzy jej supkami.
Naley zastosowa podwjne ukady ste (tj. ukady ste po obu
stronach cian przeciwpoarowych) lub zapewni ochron ukadu ste.
Ukady ste naley rozplanowa w taki sposb, aby nie przysparzay
problemw w przypadku oblicze w warunkach temperatury normalnej,
np. przez dostosowanie ruchu zcza kompensacyjnego.
7 - 49
Rysunek 5.23 (b) przedstawia sytuacj, w ktrej ciana przeciwpoarowa jest

umieszczona rwnolegle do ramy stalowej. W takiej konfiguracji:
Naley zamontowa ukady ste (stenie pionowe i poziome na dachu)

w kadej ze stref. Rozwizanie to moe wymaga stosowania dodatkowych
ukadw ste w warunkach normalnych.
Projekt kadego ukadu ste powinien gwarantowa odpowiedni stateczno
w warunkach normalnych, a w warunkach poaru zapewnia przeniesienie
rozoonego rwnomiernie obcienia poziomego [N/m] przyjmujcego
warto F = 1,19 (G + 1 Sn)lf, gdzie lf jest odstpem pomidzy
ramami stalowymi, G jest oddziaywaniem staym obejmujcym nadmierne
obcienie instalacj, Sn jest obcieniem niegiem, a 1 jest odpowiednim
wspczynnikiem kombinacji czstej podanym we waciwym Zaczniku
krajowym do normy EN 1990.
Jeeli ciana przeciwpoarowa jest przymocowana do jednego pasa supw,
elementy ukadw ste musz by przymocowane do sztywnych elementw
stalowych podpierajcych patwie po stronie tej ciany.
Kocowa
cz
budynku
Kocowa cz
budynku
Dublowanie dodatkowego
ukadu ste umieszczonego
w kocowej czci ciany
przeciwpoarowej
Ukad ste
na temperatur
normaln
ciana prostopada do ramy stalowej
Ukad ste
ciana rwnolega do ramy stalowej
Rysunek 5.23 Zalecenia dotyczce ukadu ste
7 - 50
5.6.5
Zalecenia dotyczce systemw dachowych nad elementami

oddzielajcymi
Czci dachu nad poszczeglnymi strefami powinny by niezalene i skonstruowane
w oparciu o nastpujce zalecenia (patrz rysunek 5.24 (a)):
patwie powinny znajdowa si po kadej stronie ciany przeciwpoarowej,

dach powinien by uszczelniony po obu stronach ciany przeciwpoarowej,
dach po kadej stronie ciany powinien by zabezpieczony przeciwpoarowo
na szerokoci ponad 2,50 m.
Rozwizaniem alternatywnym jest wyduenie ciany ponad dach na okrelon
wysoko d (patrz rysunek 5.24 (b)).
Przepisy krajowe mog okrela inne specjalne wymagania dotyczce pokrycia
dachw przylegych do cian przeciwpoarowych.
Dach pokryty materiaem
ognioodpornym
2x2,50m
Cz dachu pomidzy patwiami
Dach
Dach
Patew
Belka
Patew
Belka
Ochrona
przeciwpoarowa
Ochrona
przeciwpoarowa
Sup zabezpieczony
a) Dach pokryty materiaem ognioodpornym
Ochrona
przeciwpoarowa
ciana
przeciwpoarowa
Sup
zabezpieczony
b) ciana wyniesiona ponad dach
Rysunek 5.24 System dachowy nad elementami oddzielajcymi
7 - 51
WYTYCZNE DOTYCZCE STOSOWANIA

BARDZIEJ ZAAWANSOWANYCH
ROZWIZA
Niniejszy rozdzia zawiera przegld zaawansowanych modeli obliczeniowych
dostpnych w modelowaniu poaru, modelowaniu termicznym oraz konstrukcyjnym,
ktre mona wykorzysta podczas projektowania ze wzgldu na warunki
poarowe[9,16].
6.1
Modele poaru
Do modelowania rozwoju prawdziwych poarw dostpne s dwa rodzaje
modeli numerycznych: modele strefowe oraz modele pl. Modele te pozwalaj
wyliczy warto temperatury, okreli sposb opadania dymu, rozprzestrzeniania
si ognia, czas do rozgorzenia i wiele innych zjawisk.
6.1.1
Modele strefowe
Najprostszym modelem jest jednostrefowy model poarw w peni rozwinitych
(po osigniciu punktu rozgorzenia), w ktrym zakada si, e warunki panujce
w strefie poaru s jednolite i reprezentowane przez jedn warto temperatury.
Model dwustrefowy moe by stosowany do opisania warunkw przed

osigniciem punktu rozgorzenia, gwnie w fazie rozwoju poaru. Model ten
oparty jest na hipotezie stratyfikacji dymu dzielcej stref poarow na dwie
wyrane warstwy: gorc warstw wysz (w ktrej gromadzi si wiksza
cz dymu i ciepa poarowego) oraz chodn warstw nisz (ktra pozostaje
stosunkowo wolna od dymu). Sup ognia zasila stref gorc znajdujc si
bezporednio nad miejscem poaru. Temperatura kadej warstwy obliczana
jest na podstawie zasady zachowania energii, ilo toksycznych produktw
spalania w kadej warstwie na podstawie prawa staoci skadu zwizkw
chemicznych, a rozmiar kadej strefy z zasady zachowania masy. Porywanie
kropelek cieczy przez strumie gazu, wymian ciepa pomidzy strefami oraz
przepyw masy przez otwory czce przylege strefy reguluj proste zasady.
W wyniku symulacji otrzymuje si zmiany temperatury gazu w kadej z dwch
warstw, temperatury ciany, strumienia przepywajcego przez otwory oraz
gruboci kadej z warstw w funkcji czasu. Grubo warstwy niszej, ktra
pozostaje raczej chodna i nie zawiera produktw spalania, jest wanym
czynnikiem oceny warunkw bezpiecznej ewakuacji osb przebywajcych
w danej strefie. Czsto efekt lokalny w pobliu poaru mona przeanalizowa,
uywajc prostego modelu, jak np. metodologia Hasemi'ego z modelami
dwustrefowymi. Poczenie obu modeli umoliwia zatem wyznaczenie temperatury
gazu w polu znajdujcym si w pobliu poaru i w wikszej odlegoci od
niego (patrz rysunek 6.1).
7 - 52
Gdy grubo warstwy niszej jest zbyt maa w porwnaniu z wysokoci

strefy, zaoenie dwustrefowe przestaje obowizywa i lepszym rozwizaniem
jest uycie modelu jednostrefowego. Ponadto model jednostrefowy bdzie
zwykle lepszym zaoeniem od modelu dwustrefowego, jeeli obszar objty
poarem jest duy w porwnaniu z powierzchni podogi.
Niektre modele strefowe oferuj moliwo zmiany z modelu dwustrefowego
na jednostrefowy, gdy zaistniej pewne warunki dotyczce temperatury,
powierzchni objtej poarem oraz gruboci warstwy dymu (odpowiadajce
rozgorzeniu).
Nadal jest rwnie moliwy wybr strategii dwustrefowej bd jednostrefowej
na cay czas trwania poaru. Za pomoc tych strategii caa symulacja
przeprowadzana jest z uwzgldnienie jednej lub dwch stref od momentu
rozpoczcia do zakoczenia oblicze. Nie s wprowadzane adne zmiany
dotyczce szybkoci wydzielania ciepa, poza tymi w modelach spalania.
Dach
Belka
na poziomie belki
Model
dwustrefowy
Metoda Hasemi'ego
Poar lokalny
20C
Model dwustrefowy
Rysunek 6.1 Poczenie modelu dwustrefowego z metod Hasemi'ego
Niektre spord bardziej zoonych modeli strefowych umoliwiaj

przeprowadzanie oblicze promieniowania pomidzy warstw wysz
a obiektami znajdujcymi si w pomieszczeniu. Mog take udostpnia
analiz wielu supw ognia oraz wielu stref poarowych z uwzgldnieniem
wymiany mas midzy kad ze stref (patrz rysunek 6.2).
Danymi wejciowymi s zwykle: geometria pomieszczenia, konstrukcja
pomieszczenia (wraz z wszystkimi cianami, podogami i sufitami), liczba
kanaw wentylacyjnych (lub otworw) i ich wymiary, charakterystyka
wyposaenia pomieszczenia oraz dane poarowe (takie jak krzywa szybkoci
wydzielania ciepa, intensywno pirolizy, ciepo spalania paliwa). Danymi
wyjciowymi s zwykle: przewidywany czas aktywacji tryskacza oraz czujnika
poarowego, czas do osignicia punktu rozgorzenia, temperatura grnej
i dolnej warstwy, wysoko warstwy dymu oraz obecno zwizkw chemicznych.
7 - 53
Obcienie ogniowe mona uwaa za rozoone rwnomiernie, jeeli materia

palny jest obecny w mniejszym lub wikszym stopniu na caej powierzchni
podogi w strefie objtej poarem i gdy gsto tego obcienia (ilo paliwa
na jednostk powierzchni podogi) jest mniej wicej staa. Obcienie ogniowe
powinno z kolei zosta uznane za lokalne, jeeli materia palny jest
zgrupowany na do maej powierzchni w porwnaniu do pozostaej, wolnej
od tego materiau powierzchni podogi.
Istotnym parametrem w zaawansowanych modelach poaru jest szybko
wydzielania ciepa. Przyjt praktyk podczas projektowania jest odwoywanie
si do wartoci podanych w normie EN 1991-1-2.
W przypadku nieregularnych lub skomplikowanych geometrii budynku,
zoonych systemw wentylacji oraz tam, gdzie w okrelonych punktach
wymagana jest wiksza dokadno okrelenia poziomw naraenia na
oddziaywanie ciepa konwekcyjnego lub radiacyjnego, naley rozway
uycie modelu pola.
A13
25 m*54 m
A1
25 m*18 m
A14
25 m*54 m
A7
12,5 m*9 m
A8
12,5 m*9 m
A9
12,5 m*9 m
A10
12,5 m*9 m
A3
12,5 m*9 m
A4
12,5 m*9 m
A5
12,5 m*9 m
A6
12,5 m*9 m
A2
25 m*18 m
A11
25 m*18 m
A12
25 m*18 m
rdo poaru
Rysunek 6.2 Przykad modelowania poaru w budynku przemysowym

za pomoc modeli strefowych
7 - 54
6.1.2
Modele pl
Modele pl (modele obliczeniowej mechaniki pynw) s najbardziej
zaawansowanymi modelami deterministycznymi do symulacji poarw
wewntrznych. Obejmuj one podmodele dla turbulencji, wymiany ciepa oraz
spalania.
Technika modelowania metod obliczeniowej mechaniki pynw (CFD) oparta

jest na rozwizaniu penego, trjwymiarowego ukadu zalenych od czasu rwna
podstawowych zasad zachowania (masy, pdu i energii). Rozpatrywana kubatura,
zazwyczaj strefa poarowa, jest dzielona na bardzo du liczb (czasem setki
tysicy lub nawet miliony) komrek. Przybliona liczba komrek odpowiednia
dla rozpatrywanej strefy bdzie zalee od jej geometrii, danej dokadnoci oraz,
z praktycznego punktu widzenia, od szybkoci komputera i dostpnej pamici.
Istniej trzy rodzaje modeli pl w zalenoci od zastosowanej w modelu metody
analizy przepyww turbulentnych:
Bezporednie symulacje numeryczne (DNS, Direct Numerical Simulations):

podstawowe rwnania s rozwizywane bezporednio, ale wymagaj
zastosowania bardzo maych krokw w czasie i przestrzeni w celu
przeprowadzenia symulacji caego czasu i wszystkich skali przestrzennych
procesw turbulentnych i chemicznych. Metoda DNS wymaga uycia
komputerw o duej mocy obliczeniowej i jest wykorzystywana w badaniach
akademickich lub ograniczona do prostych zastosowa.
Symulacja metod wielkich wirw (LES, Large Eddy Simulation): metoda
pozwala na obliczanie duych przepyww, podczas gdy efekty na mniejsz
skal s modelowane przy zastosowaniu modelu niszego poziomu (sub-grid
scale model). Najczciej wykorzystywanym modelem niszego poziomu
jest model Smagorinskiego.
Metoda RANS (Reynolds Averaged Navier-Stokes): podstawowe rwnania
zostaj urednione i modelowane s przepywy turbulentne we wszystkich
skalach. Najczciej wykorzystywanym modelem jest model k .
Dane wejciowe s takie same jak w przypadku modelu strefowego, natomiast
wymagany jest wikszy poziom szczegowoci. Danymi wejciowymi s
zwykle: geometria pomieszczenia, konstrukcja pomieszczenia (wraz z wszystkimi
cianami, podogami i sufitami), liczba kanaw wentylacyjnych (lub otworw)
i ich wymiary, charakterystyka wyposaenia pomieszczenia, charakterystyka
paliwa/spalania, parametry turbulencji oraz promieniowania.
Danymi wyjciowymi s: ruchy dymu i ciepa, przewidywany czas aktywacji
tryskacza oraz czujnika poarowego, czas do osignicia punktu rozgorzenia,
temperatura w danym obszarze, prdkoci, wysoko warstwy dymu oraz
obecno zwizkw chemicznych.
Ze wzgldu na zoono oraz wymagany czas procesora modele pl s
sporadycznie wykorzystywane do oceny ognioodpornoci konstrukcji, zwaszcza
w przypadku w peni rozwinitego poaru. W dziedzinie inynierii poarowej
zastosowanie modeli pl jest czsto ograniczone do szczeglnych przypadkw
o skomplikowanej geometrii.
7 - 55
6.2
Modele termiczne
Do wykonania oblicze rozkadu temperatur w konstrukcji objtej poarem
mona wykorzysta zaawansowane modele wymiany ciepa. Opieraj si one
w wikszoci na metodzie rnic skoczonych bd metodzie elementw
skoczonych. Wykorzystywane s czsto do oszacowania gradientw temperatury
w elementach konstrukcyjnych zbudowanych gwnie z materiaw o niskiej
przewodnoci cieplnej i/lub duej zawartoci wilgoci, takich jak beton.
Dodatkowo zaawansowane modele wymiany ciepa mona stosowa
w odniesieniu do elementw konstrukcyjnych w warunkach poaru nominalnego
lub poaru naturalnego.
Metody te musz uwzgldnia nieliniowo wywoywan zalenoci temperatury
od wasnoci materiaw oraz warunkw granicznych. Jak powszechnie przyjmuje
si w procesie projektowania z uwagi na warunki poarowe, podczas poaru
ciepo przenoszone jest na nieosonite powierzchnie gwnie przez mechanizmy
konwekcji i promieniowania. Wewntrz materiaw jednorodnych, takich jak
stal, ciepo przenoszone jest wycznie na zasadzie przewodzenia. Z kolei
w przypadku materiaw porowatych, takich jak beton, lub materiaw,
w ktrych wystpuj wgbienia, wymiana ciepa jest problemem bardziej
zoonym. Trzy procesy: przewodzenie, konwekcja oraz promieniowanie mog
wystpowa jednoczenie. Dodatkowo moe zachodzi rwnie wymiana masy.
Jednak dla uproszczenia analiza termiczna obejmuje bezporednio wycznie
proces dominujcy, a procesy drugorzdne uwzgldniane s na drodze
odpowiednich modyfikacji. Przy projektowaniu z uwagi na warunki poarowe
przyjmuje si zazwyczaj, e beton jest materiaem jednorodnym, a wymiana
ciepa nastpuje gwnie przez przewodzenie. Wymiana ciepa przez konwekcj
oraz promieniowanie zachodzca w porach jest postrzegana jako proces
drugorzdny i nie jest uwzgldniana bezporednio, ale we waciwociach
termicznych dostpnych w przypadku betonu (przewodno, ciepo waciwe).
Ponadto wymiana masy jest zazwyczaj pomijana i uwzgldniane jest jedynie
parowanie wilgoci zawartej w betonie. Wpyw wilgoci (przy zaoeniu jej
rwnomiernego rozoenia w betonie) jest analizowany w sposb uproszczony,
zakadajcy, e gdy temperatura czci betonowych osiga 120C, cao ciepa
przenoszonego do tej czci zuywana jest na odparowanie wody. Przemieszczenia
wilgoci s rzadko modelowane. W przypadku elementw zespolonych styk
pomidzy czciami stalowymi a betonowymi mona uwaa za idealny (bez
szczelin). Promieniowanie w kanaach wewntrznych (jak stalowe ksztatowniki
zamknite) powinno zosta rozpatrzone w analizie termicznej.
Zasadniczo tam, gdzie wpyw ognia ma charakter lokalny i ogranicza si do
czci struktury, rozkad temperatury wzdu elementw konstrukcyjnych moe
by mocno nierwnomierny. Tak wic precyzyjne obliczenia temperatury
powinny zosta przeprowadzone na drodze penej, trjwymiarowej analizy
termicznej. Jednak z powodu zbyt dugiego czasu obliczeniowego takiej
analizy czsto dopuszczalnym uproszczeniem jest przeprowadzenie szeregu
dwuwymiarowych analiz termicznych przekrojw poprzecznych elementw
konstrukcyjnych. Obliczenia przeprowadzane s wwczas w odpowiednim
miejscu na dugoci kadego elementu konstrukcyjnego i na ich drodze
uzyskiwane s gradienty temperatury przy zaoeniu liniowej odchyki
pomidzy przylegymi profilami temperaturowymi. Takie podejcie daje
zwykle wystarczajce przyblienie do rzeczywistego profilu temperaturowego
7 - 56
elementw i pozwala na znaczce zmniejszenie nakadw zwizanych

z modelowaniem i obliczeniami numerycznymi. W dwuwymiarowej analizie
termicznej przekroje poprzeczne elementw s zwykle poddawane dyskretyzacji
za pomoc trjktnych bd czworobocznych elementw paskich zdolnych
przewodzi ciepo. Tym samym istnieje moliwo utworzenia modeli wszystkich
ksztatownikw stosowanych w budownictwie. Kady z elementw paskich
opisujcych przekrj poprzeczny moe by wykonany z innego, zalenego od
temperatury materiau, np. ze stali, betonu lub z materiaw izolacyjnych.
Warunkami brzegowymi mog by zalecane temperatury bd zalecany
oddziaujcy strumie ciepa w celu symulacji wymiany ciepa przez konwekcj
i promieniowanie od rda ognia do wystawionych na jego dziaanie
powierzchni czoowych elementw konstrukcyjnych. Wpyw nierwnomiernego
wystawienia na oddziaywanie termiczne moe by uwzgldniony podczas
modelowania za pomoc odpowiednich warunkw brzegowych.
Wpyw odksztace mechanicznych (np. wyboczenia elementu stalowego,
pkania i kruszenia betonu itp.) na wzrost temperatury elementw
konstrukcyjnych zastaje pominity, co jest standardow praktyk. W rezultacie
geometria elementw konstrukcyjnych nie zmienia si podczas analizy.
Podobnie jak w przypadku modeli prostych, korzystanie z modeli
zaawansowanych wymaga wiedzy na temat geometrii elementw
konstrukcyjnych, waciwoci termicznych materiaw (przewodnoci cieplnej,
ciepa waciwego, gstoci, wilgotnoci...) oraz na temat wspczynnikw
wymiany ciepa na granicach elementu (emisyjno, wspczynnik wymiany
ciepa przez konwekcj).
Zazwyczaj w projektowaniu z uwagi na warunki poarowe zalene od
temperatury termiczne waciwoci materiaowe betonu oraz stali s przyjmowane
na podstawie norm EN 1992-1-2 oraz EN 1993-1-2, natomiast wspczynniki
wymiany ciepa s odpowiednio podane w normie EN 1991-1-2.
6.3
Modele konstrukcyjne
Zaawansowane modele numeryczne do analizy odpowiedzi mechanicznej
powinny opiera si na uznanych zasadach i zaoeniach teorii mechaniki
budowli. S to zazwyczaj modele elementw skoczonych. Mog one symulowa
zachowanie si czci bd caoci konstrukcji w modelach statycznych lub
dynamicznych, dostarczajc informacji o przemieszczeniach, stanach napre
i odksztace w elementach konstrukcyjnych oraz o czasie zawalenia si caego
budynku, jeeli dochodzi do niego podczas trwania poaru. Analiza zachowania
si konstrukcji w warunkach poaru moe uwzgldnia zmiany wasnoci
mechanicznych wraz ze wzrostem temperatury, jak rwnie nieliniowe wasnoci
geometryczne i materiaowe. Przejciowe warunki nagrzewania si konstrukcji
podczas poaru s modelowane raczej przy zastosowaniu procedur krokowych
rozwiza iteracyjnych, ni analizy stanu ustalonego.
7 - 57
Niniejszy rozdzia przedstawia niektre spord gwnych aspektw zwizanych

z modelowaniem zachowania si konstrukcji jednokondygnacyjnych z ramami
stalowymi bd zespolonymi w warunkach poarowych, ze szczeglnym
uwzgldnieniem modeli materiaowych, procedur obliczeniowych, modelowania
konstrukcyjnego itd.
Zaawansowane modele obliczeniowe mog by stosowane w powizaniu
z krzyw ogrzewania pod warunkiem, e znane s waciwoci materiau
w stosownych zakresach temperatur, a modele materiaowe odzwierciedlaj
zachowanie rzeczywiste. W podwyszonej temperaturze krzywa naprenieodksztacenie dla stali bazuje na liniowo-eliptycznym modelu plastycznym,
w przeciwiestwie do oblicze konstrukcji w warunkach temperatury normalnej,
gdzie stosowany jest model sprysto-plastyczny. W przypadku stali i betonu
powszechnie stosowane s zalenoci naprenie-odksztacenie podane
w normach EN 1993-1-2 oraz EN 1994-1-2.
W warunkach poaru pole temperatury elementu konstrukcyjnego zmienia si
wraz z czasem. Poniewa zalenoci naprenie-odksztacenie materiaw s
nieliniowe i zalene od temperatury, w zaawansowanym modelowaniu
numerycznym naley zastosowa odpowiedni model materiaowy, ktry
umoliwi przejcie z jednej krzywej zachowania na drug w kadym kroku
czasowym (a zatem i temperaturowym). W przypadku konstrukcji stalowych
stosowany jest zwykle tak zwany kinematyczny model materiaowy przy
zaoeniu, e przejcie z jednej krzywej naprenie-odksztacenie na inn
podyktowane zmian temperatury jest dokonywane przy pozostawieniu staej
wartoci odksztacenia plastycznego (patrz rysunek 6.3). Model ten moe by
uyty w dowolnym stanie napre stali (rozcigania lub ciskania). W przypadku
betonu jest to bardziej skomplikowane, poniewa materia ten zachowuje si
inaczej podczas rozcigania i podczas ciskania. Dlatego te konieczne s rne
zasady przechodzenia pomidzy krzywymi, gdy materia poddawany jest
ciskaniu lub rozciganiu. Zazwyczaj ten model kinematyczny stosowany jest
w najbardziej zaawansowanych modelach obliczeniowych do zastosowa
inynierii poarowej.
Zachowanie stali czsto modelowane jest za pomoc konturu plastycznoci
Von Misesa obejmujcego umocnienie. Zachowanie betonu poddawanego
ciskaniu jest modelowane za pomoc konturu plastycznoci Druckera-Pragera
obejmujcego umocnienie.
ciskanie
1 = (t)
1 = (t)
2 = (t + t)
2 = (t + t)
d
(1, = 0 )
d
Rwnolega do
d
( , = 0)
d 2
Rwnolega do
a) Zasada zachowania si stali konstrukcyjnej
Rozciganie
b) Zasada zachowania si betonu
Rysunek 6.3 Kinematyczne modele materiaowe stali i betonu
7 - 58
Kolejnym wartym odnotowania aspektem stosowania zaawansowanych modeli

obliczeniowych w przypadku stali oraz konstrukcji zespolonych znajdujcych
si w warunkach poaru naturalnego jest zachowanie si materiau w fazie
chodzenia. Jak powszechnie wiadomo, w przypadku najczciej stosowanych
gatunkw stali zmiana waciwoci mechanicznych wystpujca wraz ze
zmian temperatury uwaana jest za odwracaln, co oznacza, e stal po
ostygniciu ma takie same waciwoci mechaniczne, jakie miaa pierwotnie.
Jednake zjawisko to nie wystpuje w przypadku betonu, ktrego skad po
podgrzaniu do wyszej temperatury ulega cakowitej zmianie. Po ochodzeniu
beton nie odzyskuje swojej pierwotnej wytrzymaoci. W rzeczywistoci jego
wytrzymao moe by mniejsza po ostygniciu ni w momencie, gdy
temperatura bya maksymalna.
Naley uwzgldni wpyw rozszerzalnoci cieplnej. Jest to realizowane przez
zaoenie, e cakowite odksztacenie elementw konstrukcyjnych wyraa si
sum niezalenych warunkw:
t = th + ( + c + tr ) + r
(30)
gdzie th , , r oraz c s odksztaceniami spowodowanymi kolejno:

rozszerzalnoci ciepln, napreniem, napreniem szcztkowym i pezaniem.
Wspczynnik tr jest odksztaceniem spowodowanym przejciowymi
i niejednolitymi warunkami nagrzewania betonu (zwykle pomijane).
Zakada si, e w Eurokodach odksztacenie pezania uwzgldnione jest porednio
w zalenociach naprenie-odksztacenie stali i betonu. Naprenie szcztkowe
jest zwykle pomijane, za wyjtkiem niektrych specjalistycznych analiz
konstrukcyjnych. Odksztacenie termiczne to rozszerzanie cieplne (L/L), ktre
zachodzi w wikszoci materiaw podczas ich podgrzewania. Odksztacenia
termiczne nie s wane w projektowaniu z uwagi na warunki poarowe
swobodnie podpartych elementw konstrukcyjnych, ale musz by uwzgldnione
w przypadku elementw zespolonych, ram oraz zoonych ukadw
konstrukcyjnych, w szczeglnoci, gdy elementy konstrukcyjne utwierdzane s
przez inne czci konstrukcji (jak w przypadku konstrukcji jednokondygnacyjnych
podzielonych na pomieszczenia oddzielone od siebie cianami poarowymi),
poniewa naprenia indukowane termicznie powodowane zarwno wzrostem,
jak i rnicami temperatury mog generowa znaczce, dodatkowe siy
wewntrzne.
y
th
t
r
Przekrj
(x = cte)
Rozkad temperatur
przy z = cte
Odksztacenie jednostkowe
Rysunek 6.4 Sumowanie odksztace materiau w zaawansowanym

modelowaniu numerycznym
7 - 59
Zazwyczaj analiza konstrukcyjna w warunkach poaru oparta jest na analizie

stanu granicznego nonoci, przy ktrym wystpuje rwnowaga pomidzy
nonoci a obcieniem konstrukcji. Jednak znaczce przemieszczenie
konstrukcji bdzie nieuniknione zarwno z powodu zmikczenia materiau, jak
i jego rozszerzalnoci cieplnej, prowadzcych do znacznego uplastycznienia
materiau. Tym samym zaawansowana analiza poaru obejmuje nieliniowe
obliczenia sprysto-plastyczne, w ktrych zarwno wytrzymao, jak
i sztywno zmieniaj si nieliniowo. Z matematycznego punktu widzenia
rozwizania takiej analizy nie mona uzyska w sposb bezporedni, ale
naley wykorzysta procedur iteracyjn:
W celu wyznaczenia stanu rwnowagi konstrukcji w rnych momentach

(przy rnych polach temperaturowych) przeprowadzana jest analiza krokowa.
W kadym kroku czasowym stan rwnowagi konstrukcji zachowujcej si
w sposb sprysto-plastyczny wyznaczany jest w procedurze rozwizania
iteracyjnego.
Wykorzystywane s zazwyczaj rne rodzaje zbienoci, jak np. podstawowa
metoda Newtona-Raphsona oraz zmodyfikowana metoda Newtona-Raphsona.
Podstawowa metoda Newtona-Raphsona jest zalecana w przypadku konstrukcji
wykonanych z elementw belkowych, natomiast zmodyfikowana metoda
Newtona-Raphsona jest zalecana w przypadku konstrukcji wykonanych
z elementw powokowych.
Analiza statyczna jest zwykle wystarczajca w przypadku modelowania
zachowania konstrukcji objtej poarem. Jednake miejscowe zniszczenie bd
niestateczno elementu konstrukcyjnego (jak np. zwichrzenie patwi) nie
prowadz do zniszczenia caej konstrukcji. W konsekwencji analiza powinna
przyj form szeregu kolejnych analiz statycznych i dynamicznych
umoliwiajcych ocen niestatecznoci i pozwalajcych na uzyskanie
kompletnego mechanizmu zniszcze, dziki ktremu mona przewidzie
wpyw miejscowego zniszczenia na zachowanie caej konstrukcji i ledzi jej
ostateczne postpujce zniszczenie. Naley pamita o tym, e nie jest tu
celem precyzyjne modelowanie zjawisk dynamicznych. Tak wic w celu
okrelenia zjawisk przyspieszenia oraz tumienia mona stosowa domylne
wartoci zaszytych w modelach parametrw gwnych.
Wystpujce warunki brzegowe powinny zosta waciwie odzwierciedlone.
Czst praktyk w projektowaniu konstrukcji jest zaoenie w przypadku podstaw
supw warunkw odpowiadajcych podporom przegubowym. Jednak ze wzgldu
na to, e w praktyce podstawy supw nigdy nie s w peni przegubowe,
dopuszczalne jest take zastosowanie pocze psztywnych o ile dostpne
s odpowiednie dane. Gdy modelowana jest jedynie cz konstrukcji, naley
we waciwy sposb uwzgldni niektre warunki utwierdzenia tej czci
konstrukcji, ktra nie jest modelowana. Wybr warunkw utwierdzenia, ktre
zostan zastosowane na granicach pomidzy modelowan czci konstrukcji
a czci pozosta, ley w gestii projektanta. Przykadowo, w przypadku
granicy symetrii w modelu uwzgldniane s ograniczenia przesunicia
rwnolegego w poprzek granicy symetrii oraz ograniczenia ruchu rotacyjnego
wzgldem dwch osi gwnych w paszczynie symetrii.
7 - 60
Zwykle w projektowaniu z uwagi na warunki poarowe ram stalowych oraz

zespolonych ram stalowo-betonowych poczenia belka-sup s uwaane za
cakowicie sztywne. Jednak w przypadku ram stalowych zbudowanych z belek
kratowych poczenia pomidzy elementami belek kratowych oraz poczenia
pomidzy grnymi i dolnymi pasami dwigarw belek kratowych oraz supw
mog by uznane za przegubowe lub w peni sztywne, w zalenoci od rodzaju
kratownicy.
W przypadku konstrukcji o podwyszonej temperaturze naley przyj dwa
rodzaje oddziaywa. Pierwszy rodzaj to obcienie statyczne. Musi ono
odpowiada obcieniu w warunkach poaru. Na rodzaj drugi skada si wzrost
temperatury (powyej temperatury otoczenia) elementw konstrukcyjnych
otrzymany z poprzednich analiz termicznych. Zakada si, e warunki
brzegowe przy podporach, jak rwnie zastosowane obcienia grawitacyjne
pozostaj stae przez cay czas oddziaywania ognia.
Wany jest wybr waciwej strategii modelowania konstrukcyjnego. Symulacja
zachowania si (waciwoci mechanicznych) konstrukcji jednokondygnacyjnej
w warunkach poaru moe by przeprowadzona w formie analizy dwu- lub
trjwymiarowej.
W analizie dwuwymiarowej symulacja przeprowadzana jest w paszczynie
kadej ramy portalowej, przy zaoeniu trjwymiarowych reakcji ramy,
uwzgldniajcych niestateczno poprzeczn elementw konstrukcyjnych
(supw, belek). W takim modelowaniu naley przyj odpowiednie warunki
utwierdzenia w celu zapewnienia statecznoci poprzecznej ramy.
W rzeczywistoci te utwierdzenia ograniczajce wyboczenie z paszczyzny s
zapewniane przez konstrukcj dachu (np. patwie), jak rwnie przez elementy
fasady przymocowane do supw (ciany betonowe, panele warstwowe, blachy
stalowe), dziki czemu nie dochodzi do zniszczenia z paszczyzny.
W analizie trjwymiarowej kilka rwnolegych ram portalowych, konstrukcja
dachu (patwie) oraz ukad ste s modelowane w sposb bezporedni (patrz
rysunek 6.5). Gwn cech wyrniajc analiz trjwymiarow jest to, e
zjawiska oddziaywa wzajemnych zachodzce pomidzy elementami bd
rozpatrywane bezporednio. Moliwe jest dokadne uwzgldnienie sposobu
przenoszenia obcienia z czci podgrzanych (osabionych czci wewntrz
strefy poarowej) na czci chodne (bardziej wytrzymae czci poza stref
poarow), a take przeanalizowanie globalnego zachowania konstrukcji, co
pozwala uzyska bardziej realistyczn odpowied mechaniczn konstrukcji
objtej poarem. Koszt przeprowadzenia analizy trjwymiarowej jest znaczny
ze wzgldu na du liczb elementw wykorzystywanych w modelowaniu.
7 - 61
Wybr pomidzy analiz dwu- i trjwymiarow bdzie zaleny od kilku

czynnikw, takich jak rodzaj konstrukcji (rama stalowe lub zespolona),
wymiary budynku jednokondygnacyjnego, scenariusz poarowy oraz cele
projektowania z uwagi na warunki poarowe (spenienie wymaga metody
tradycyjnej lub weryfikacja modelu zniszczenia).
ciana
przeciwpoarowa
Rysunek 6.5 Przykad trjwymiarowego modelowania mechanicznego
Podstawowe struktury elementw skoczonych wykorzystanych do modelowania

elementw konstrukcyjnych ramy przedstawiono poniej. Pominito elementy
bryowe, gdy ich odwzorowanie numeryczne jest zbyt drogie.
7 - 62
LITERATURA
1
EN 1991-1-2:2002 Eurokod 1: Oddziaywania na konstrukcje Cz 1-2:

Reguy oglne Oddziaywania na konstrukcje w warunkach poaru
EN 1993-1-2:2003 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 1-2:

Reguy oglne Obliczanie konstrukcji z uwagi na warunki poarowe
EN 1994-1-2:2003 Eurokod 4: Projektowanie konstrukcji zespolonych stalowobetonowych Cz 1-2: Reguy oglne Oddziaywania na konstrukcje
w warunkach poaru
HOCKEY, S.M., REW, P.J.

Human response to thermal radiation
HSE Books, Wielka Brytania, 1996.
VASSART, O., CAJOT, L-G., ZHAO, B., DE LA QUINTA, J.MARTINEZ DE

ARAGON, J., GRIFFIN, A.
Fire Safety of industrial halls and low-rise buildings: Realistic fire design, active
safety measures, post-local failure simulation and performance based requirements
Projekt badawczy ECSC nr 7210-PR-378.
Badania RFCS: Fire safety of industrial hall, Przewodnik projektanta,

ArcelorMittal, CTICM, Labein tecnalia, ULG, Directorate-General for research,
Research Fund for Coal and Steel Unit, RFS2-CR-2007-00032, Luksemburg, 2007.
Raport dla ECCS: Fire building regulations for single-storey buildings in

9 European countries. Dokument RT915. Wersja z 2 czerwca 2002 r.
LENNON, T., MOORE, D., WANG, B. Y. C., BAILEY, G.

Designers Guide to EN 1991-1-2, EN 1992- 1-2, EN 1993-1-2 and EN 1994-1-2
Actions on Structures Exposed to Fire and Structural Fire Design
Thomas Telford, 2007.
DIFISEK - Dissemination of Structural Fire Safety Engineering Knowledge

Projekt badawczy ECSC nr RFS-C2-03048.
10 PURKISS, J.A.
Fire safety design of structures
Butterworth-Heinemann, Oxford, Wielka Brytania
11 Risk Based Fire Resistance Requirements Competitive (RISK -REI),
projekt badawczy ECSC nr 7210-PR-378.
12 SIMMS, W.I., NEWMAN, G.M.
Single-storey steel framed building in fire boundary conditions (P313)
The Steel Construction Institute, 2002.
13 ECCS TC3: Euro-nomograms for fire exposed steelwork.
14 SD005a-EN-EU, Dane: Nomogram dla elementw stalowych osonitych,
www.steel-access.com
15 Badania RFCS: Fire safety of industrial hall, Przewodnik projektanta,
ArcelorMittal, CTICM, Labein tecnalia, ULG, Directorate-General for research,
Research Fund for Coal and Steel Unit, RFS2-CR-2007-00032, Luksemburg, 2007.
16 FRANSSEN J. M., KODUR V., ZAHARIA R.
Designing steel structures for fire safety
Balkema Book, 2009.
7 - 63
ZACZNIK A Niemiecka procedura

bezpieczestwa poarowego
jednokondygnacyjnych
budynkw przemysowych
i handlowych
W Niemczech budynki handlowe i przemysowe musz spenia wymagania
wzorcowego prawa Musterbauordnung (MBO) oraz wszystkich pastwowych
przepisw budowlanych Bauliche Anlagen und Rume besonderer Art und
Nutzung (Obiekty strukturalne i przestrzenie podlegajce specjalnym
wymaganiom i uytkowaniu). W takich przypadkach oraz w celu spenienia
podstawowych wymaga (dotyczcych bezpieczestwa ludzi, bezpieczestwa
publicznego i ochrony rodowiska) moliwe jest przyjcie rozwiza
alternatywnych w stosunku do tradycyjnych pastwowych przepisw
budowlanych.
To oglne stwierdzenie naley rozpatrywa w kontekcie fizycznych
i technicznych wymaga dotyczcych ochrony przeciwpoarowej budynkw
w nawizaniu do dokumentu Wohngebude und vergleichbare Nutzungen
(Zastosowania mieszkalne i podobne), zgodnie z pastwowymi przepisami
budowlanymi. W przypadku obiektw handlowych i przemysowych zastosowanie
pastwowych przepisw budowlanych nie jest ani konieczne, ani odpowiednie.
Jeeli chodzi o spenienie oglnych celw ochrony przeciwpoarowej,
waniejsze jest indywidualne rozpatrywanie poszczeglnych budynkw.
Zaleca si stosowanie standardowej procedury oceny wymaga, przy wykorzystaniu
metod naukowych.
Poniewa w wietle definicji zawartej w 51 Abs.1 MBO budynki
przemysowe uwaane s za Sonderbauten (budynki specjalne) i zazwyczaj
nie mog by wyczone z zakresu obowizujcych przepisw, celem
wytycznych MIndBauRl (techniczne wymagania budowlane) jest okrelenie
minimalnych wymaga dotyczcych zapobiegania poarom w tego typu
konstrukcjach. Wytyczne MIndBauRl wykorzystuj rwnie procedury projektowe
zawarte w normie DIN 18230-1: Warunki ochrony przeciwpoarowej
budynkw przemysowych projektowanie z uwagi na ognioodporno.
Odnonie 3 Abs. 3, Satz 3 MBO, ktry dopuszcza odchylenia od technicznych
norm budowlanych, procedura ta ogranicza je do metod dozwolonych dla inynierii
poarowej i wymaga, by byy wyszczeglnione zgodnie z Zacznikiem 1.
Celem tej procedury jest okrelenie minimum wymaga wzgldem ochrony
przeciwpoarowej budynkw przemysowych, w szczeglnoci tych dotyczcych:
ognioodpornoci elementw oraz atwopalnoci materiaw budowlanych;

rozmiaru stref poarowych i obszarw gaszenia poaru;
dostpnoci, lokalizacji oraz dugoci drg ewakuacyjnych.
7 - 64
Dziki tej procedurze waciciele budynku, projektanci, krelarze oraz specjalici

uzyskuj prostszy projekt, a wadze otrzymuj uzasadnienie zagodzenia
stosowanych alternatywnie zasad MBO lub odejcia od nich. Procedura
zapewnia kontrol na budynkiem a organom zatwierdzajcym dostarcza
wzorzec dla zagroe rwnowanych. Opracowano metod projektow, ktra
nie wymaga szczegowych analiz inynierskich ani specjalnych oblicze. Jest
odpowiedzi na zobowizania prawne i oferuje prost form zatwierdzenia.
Wytyczne MIndBauRl odnosz si do wszystkich budynkw przemysowych
bez wzgldu na ich wielko. Nie maj zastosowania w przypadku:
budynkw przemysowych, ktre uywane s jedynie do przechowywania

urzdze i osprztu technicznego, ani do budynkw, do ktrych dostp
wymagany jest jedynie tymczasowo w celach konserwacyjnych i inspekcyjnych;
budynkw przemysowych, ktrych wiksza cz powierzchni jest otwarta,
takich jak np. zadaszone obszary zewntrzne lub otwarte magazyny;
budynkw, ktre ze wzgldu na ich zachowanie podczas poaru mog zosta
zasymilowane.
Dodatkowo procedura ta nie moe by stosowana w przypadku pek
wyszych ni 9,0 m (liczone do grnej krawdzi skadowanego materiau).
Procedura ta moe by take stosowana w celu dopuszczenia i uzasadnienia
ustpstw w zakresie przepisw zgodnych z 51 MBO dot. budynkw
i obiektw strukturalnych, ktre nie s bezporednio objte zakresem
MIndBauRl, chocia pod wzgldem zagroenia poarowego s porwnywalne
do konstrukcji przemysowych.
Uzasadnienie rozlunienia warunkw 51 Abs. 1 MBO moe by uzyskane za
pomoc jednej z nastpujcych procedur.
Procedura uproszczona
W procedurze zgodnie z Abs. 6 maksymalna powierzchnia strefy poarowej
dla obszaru czci przeciwpoarowej bdzie zalee od klasyfikacji
ognioodpornoci elementw podpierajcych i usztywniajcych, jak rwnie
od technicznej infrastruktury przeciwpoarowej danej konstrukcji.
Procedura weryfikacji kompletnej

W procedurze zgodnie z Abs. 7 maksymalna powierzchnia obszaru oraz
wymagania wzgldem elementw zgodne z klasami ochrony przeciwpoarowej
dla strefy poarowej bd bazowa na procedurze obliczeniowej zgodnej
z norm DIN 18230-1.
Metody inynierii
Zamiast postpowa wedug wymaga Abs. 6 oraz 7 mona zastosowa
metody projektowe inynierii poarowej.
Korzystajc z wymogw MIndBauRl, osoba opracowujca koncepcj ochrony
przeciwpoarowej moe wybra, ktr metod (Abs. 6 czy 7) zastosuje.
Jakkolwiek niedopuszczalne jest czenie procedur.
W zakresie metod inynierii poarowej wymogi MIndBauRl okrelaj zasady
i warunki hipotez takiego projektowania. Reguluj sposb weryfikacji
i sprawdzania, jak rwnie wykonania dokumentacji.
7 - 65
Wymagania MIndBauRl, ktry zostay wprowadzone jako standard w dziedzinie

przepisw budowlanych we wszystkich landach niemieckich, s prawnie
obowizujce. W ramach stosowania wymaga MIndBauRl wyrnia si kilka
metod proceduralnych. Te same wymagania oglne znajduj zastosowanie
w przypadku wszystkich weryfikacji. S one identyczne dla wszystkich
procedur i musz by przestrzegane. Obejmuj wymagania dotyczce wody
ganiczej, systemw oddymiania, lokalizacji i dostpnoci, wyj ewakuacyjnych
oraz rozprzestrzeniania si ognia.
Wymagania dotyczce wody ganiczej musz zosta uzgodnione z jednostk
stray poarnej, pod ktr podlega dany budynek i musz uwzgldnia
powierzchnie oraz obcienia ogniowe. Naley zaoy spenienie warunkw
zapotrzebowania na wod ganicz przez okres dwch godzin:
minimum 96 m/h w przypadku powierzchni do 2500 m,
minimum 192 m/h w przypadku powierzchni wikszej ni 4000 m.
Wartoci porednie mog by interpolowane liniowo.
W przypadku budynkw przemysowych z automatycznymi systemami
gaszenia poarw objto wody rzdu co najmniej 96 m/h dostarczana przez
jedn godzin jest wystarczajc iloci do zgaszenia poaru.
Kady zakad przemysowy lub magazyn o powierzchni przekraczajcej
200 m musi mie w cianie lub suficie otwory wentylacyjne zapewniajce
drog ujcia dla dymu.
Poszczeglne przestrzenie, ktrych powierzchnie przekraczaj 1600 m musz
by wyposaone w system oddymiania, ktry umoliwi przeprowadzenie akcji
ganiczej. Wynika to z faktu, e udowodniono matematycznie moliwo
wystpienia warstwy dymu o wysokoci 2,5 m.
Oprcz tego wana jest lokalizacja oraz dostpno do kadej ze stref
poarowych przynajmniej jeden z bokw powinien by zlokalizowany przy
jednej ze cian zewntrznych i z tego miejsca powinien by dostpny dla stray
poarnej. Warunek ten nie dotyczy stref poarowych z automatycznym systemem
gaszenia poaru.
Niezalene oraz powizane konstrukcje przemysowe o fundamentach
wikszych ni 5000 m powinny by dostpne dla pojazdw stray poarnej
z kadej strony. Te drogi dostpowe musz spenia wymagania uytkowalnoci
dla stray poarnej.
Drogi dostpowe dla stray poarnej, obszary akcji oraz inne drogi powinny
by zawsze przejezdne. Powinny by zawsze atwo rozpoznawalne.
Do wyj ewakuacyjnych budynkw przemysowych zaliczane s gwne korytarze
produkcyjne oraz powierzchnie magazynowe, wyjcia z tych obszarw, klatki
schodowe oraz wyjcia prowadzce na zewntrz. Kae pomieszczenie
o powierzchni przekraczajcej 200 m musi mie co najmniej dwa wyjcia.
W zakresie maksymalnej dopuszczalnej dugoci drg ewakuacyjnych
urzdzenia i ochrona przeciwpoarowa konstrukcji s od siebie zalene.
Maksymalna dugo drg ewakuacyjnych ograniczona jest przepisami do
35 m w przypadku wysokoci przewitu sigajcej 5 m. Jednak zainstalowanie
systemu przeciwpoarowego zwiksza t dugo do 50 m.
7 - 66
Maksymalne zwikszenie dugoci w odniesieniu do wysokoci efektywnej

sigajcej 50 m wynosi 70 m.
Odlegoci mierzone s w przestrzeni, ale nie przez elementy konstrukcyjne
lub komponenty. Rzeczywista dugo nie powinna przekracza 1,5 krotnej
wartoci odlegoci zmierzonej w przestrzeni. Naley zwrci uwag na to, e
dojcie do gwnego przejcia z dowolnego punktu pomieszczenia nie powinno
zajmowa wicej ni 15 minut.
W warunkach poaru dachy czsto w znacznym stopniu przyczyniaj si do
rozprzestrzeniania ognia. Zniszczenia bd zalee do tego, jakie rodki
zapobiegania poarom konstrukcji zostay zastosowane na dachu.
W odniesieniu do rozprzestrzeniania si ognia, gdy poar rozpoczyna si
w partiach dolnych, typowe s nastpujce mechanizmy uszkodze:
Przepalenie Durchbrand. Jest to przypadek najgorszy, w ktrym ogie

rozprzestrzenia si na szczycie dachu, a nastpnie przez istniejce w dachu
otwory przechodzi do obszarw znajdujcych si niej.
Uszkodzenie nonego poszycia dachu przez jego zelizgnicie z podpr, np.
przy duych rozpitociach.
Rozprzestrzenianie si ognia poniej dachu.
Rozprzestrzenianie si ognia wewntrz poszycia dachu. Jest to bardzo
niebezpieczne, gdy ognia nie wida z dou. Niezwykle dramatyczn moe
sta si sytuacja, gdy za plecami walczcych ze rdem ognia straakw
pojawi si nagle nowe ognisko poaru.
Tabela A.1
Wielkoci stref poarowych

Maksymalny rozmiar strefy poarowej (m)
Kategoria
bezpieczestwa
Bez wymagania
ognioodpornoci
R0
Z wymaganiem
ognioodpornoci
R30
K1
Bez wymaga
1800*
3000
K2
Wykrywanie ognia
2700*
4500
K3
Akcja ratownicza
3200 - 4500*
5400-7500
K4
Tumienie poaru
(instalacja tryskaczowa)
10000
10000
* obszar wydzielania ciepa 5% i szeroko budynku 40 m
Metoda uproszczona oparta jest na zalenoci pomidzy dozwolon powierzchni

obszaru strefy poarowej a kategori bezpieczestwa, liczb kondygnacji oraz
klasyfikacj ognioodpornoci komponentw.
Wielko powierzchni podano w tabeli A.1 i cakowicie mieci si w zakresie
rodkw bezpieczestwa najwyszego stopnia.
7 - 67
W przypadku budynkw przemysowych z istniejc instalacja tryskaczow

(kategoria bezpieczestwa K4) maksymalna powierzchnia strefy poarowej
wynoszca 10 000 m moe by uzyskana bez wzgldu na wymagania
odnonie ognioodpornoci komponentw konstrukcji.
Jeli nie ma wymaga dotyczcych ochrony przeciwpoarowej, powierzchnie
nie przekraczajce 1800 m mog pozosta niechronione.
W przypadku budynkw przemysowych, ktrych nie mona oceni, stosujc
procedur uproszczon, caa procedura weryfikacji powinna by oparta na
wymaganiach normy DIN 18230-1.
Po pierwsze, za pomoc tej metody okrelany jest rwnowany czas trwania
poaru. Przy uyciu rwnowanego czasu trwania poaru generowana jest
zaleno pomidzy efektem zarzewia poaru naturalnego a krzyw ETK
(Einheitstemperaturzeitkurve, krzyw normow czas-temperatura). Rwnowano
odnosi si do maksymalnej temperatury komponentw konstrukcji objtych
poarem naturalnym.
Po wyznaczeniu rwnowanego czasu trwania poaru dostpne s dwie rne
metody.
Pierwsza metoda polega na wyznaczeniu maksymalnej powierzchni kondygnacji
na podstawie tabeli A.2. Gdy korzysta si z tej tabeli, nie ma koniecznoci
formuowania adnych wymaga dotyczcych ognioodpornoci komponentw
konstrukcji.
Druga metoda jest nieco bardziej wymagajca. Po pierwsze, na podstawie wzoru
wyliczana jest maksymalna powierzchnia kondygnacji. W tej procedurze
naley sprawdzi poziom ognioodpornoci komponentw konstrukcji. Jest to
realizowane przez zapewnienie wymaganej ognioodpornoci.
Tabela A.2
Maksymalna powierzchnia kondygnacji (m2) zgodnie z kategori

bezpieczestwa oraz rwnowanym czasem trwania poaru
Rwnowany czas trwania poaru
Kategoria
bezpieczestwa
15
30
60
90
K1
Bez wymaga
9000*
5500*
2700*
1800*
K2
Wykrywanie ognia
13500*
8000*
4000*
2700*
K3
Akcja ratownicza
1600-22500*
10000-13500*
5000-6800*
3200-4500*
K4
Tumienie poaru
(instalacja tryskaczowa)
30000
20000
10000
10000
Minimalny obszar
wydzielania ciepa
80
60
50
40
Maksymalna szeroko budynku
W tabeli A.2 maksymalna dopuszczalna powierzchnia kondygnacji moe by

okrelona przez odwoanie do jej kategorii bezpieczestwa i rwnowanego
czasu trwania poaru. Dodatkowo moe zosta okrelona analogiczna
powierzchnia wydzielania ciepa, wyraona jako % powierzchni kondygnacji
oraz odpowiadajca jej maksymalna szeroko budynku.
7 - 68
Gdy w przypadku caej procedury weryfikacyjnej stosowana jest druga metoda,

maksymalna powierzchnia kondygnacji (m) jest obliczana przy pomocy
wartoci podstawowej dla powierzchni 3000 m oraz wspczynnikw od F1 do F5.
A = 3000 F1 F2 F3 F4 F5
gdzie:
F1
rwnowany czas trwania poaru,
F2
kategoria bezpieczestwa,
F3
: wysoko najniszych kondygnacji,
F4
: liczba kondygnacji,
F5
: rodzaje otworw kondygnacji.
Sumaryczna powierzchnia nie powinna przekracza 60 000 m.

Zgodnie z tabel A.2, gdy w przypadku komponentw konstrukcji, wzgldem
ktrych nie s stawiane wymagania, uywana jest procedura uproszczona,
wynikiem jest maksymalna moliwa powierzchnia 10 000 m.
Przy procedurze penej weryfikacji, zgodnie z t tabel, maksymalna moliwa
powierzchnia wynosi 30 000 m. W przypadku korzystania z procedury penej
weryfikacji w uzupenieniu do oblicze ognioodpornoci mona otrzyma
powierzchni rzdu 60 000 m.
Pod bardzo szczeglnymi warunkami mona uzyska jeszcze wiksze
powierzchnie, nawet do 120 000 m.
Przykad:
Procedur oraz moliwoci zwizane z zastosowaniem wytycznych MIndBauRl

mona najlepiej przedstawi i wyjani na przykadzie:
Parametry budynku
Dugo:
100 m
Szeroko:
50 m
rednia wysoko:
6m
Wielko:
5000 m
Liczba kondygnacji:
Otwory w dachu:
135 m
Drzwi, okna:
132 m
Obcienie ogniowe:
qR = 126 kWh/m
Automatyczne systemy przeciwpoarowe:
kategoria bezpieczestwa K2
Brak wewntrznych cian przeciwpoarowych

Pierwsz moliwoci jest zastosowanie metody uproszczonej zgodna z tabel A.1.
Budynek przemysowy, aby mg speni powysze warunki, musi by
wyposaony w automatyczn instalacj tryskaczow.
7 - 69
W celu odpowiedniego wdroenia metody penej weryfikacji naley okreli

rwnowany czas trwania poaru. W tym przypadku potrzebny jest
wspczynnik wydzielania ciepa w. Wspczynnik ten jest wyznaczany przez
uwzgldnienie powierzchni powizanych otworw. Powierzchnie takich otworw
stanowi wartoci pomocnicze. Naley po prostu podzieli powierzchni otworw
w dachu przez powierzchni podoa, a nastpnie powierzchni otworw
w cianach przez powierzchni podoa.
Okrelenie powierzchni powizanych otworw poziomych ah:
ah = Ah / A = 135 m / 5000 m = 0,027

Okrelenie powierzchni powizanych otworw pionowych av:
av = Av / A = 132 m / 5000 m = 0,026

Wartoci powierzchni powizanych otworw przedstawiono na rysunku A.1 i na
jego podstawie mona okreli warto w0. Na rysunku A.2 uwzgldniono
wysoko hali.
Wspczynnik w0
Powierzchni otworw poziomych ah
Powierzchni otworw pionowych av
Rysunek A.1 Wspczynnik w0 odpowiadajcy powierzchni otworw
7 - 70
Wspczynnik w
Wysoko hali (m)
Rysunek A.2 Wspczynnik w odpowiadajcy wysokoci hali
Warto wspczynnika wydzielania ciepa budynku wynosi:
aw (w = w0 x aw = 1,70 x 1,0 = 1,70)

Rwnowany czas trwania poaru (t) okrelony jest w oparciu o nastpujce
wspczynniki: gsto obcienia ogniowego, wspczynnik wydzielania ciepa
oraz wspczynnik c, ktry uwzgldnia powierzchni wydzielania ciepa
elementw znajdujcych si na obrzeu konstrukcji. W tym przykadzie w celu
uproszczenia podano najmniej korzystn warto wspczynnika c .
t = qR c w = 126 0,25 1,70 = 54,0 min

Przez interpolacj na podstawie tabeli A.2 dla kategorii bezpieczestwa K2
oraz rwnowanego czasu trwania poaru wynoszcego 54 minuty mona okreli
maksymaln powierzchni rzdu 4800 m. Na tym etapie warto, aby projektant
wykona dodatkow prac i sprawdzi dane wejciowe. Czy obcienie ogniowe
nie jest za wysokie? Co si stanie, gdy powierzchnie otworw zostan zmienione
i jednoczenie zmian ulegnie rwnie najnisza kondygnacja? Albo inaczej
co z powierzchniami? Czy powierzchnia moe zosta zmniejszona o 200 m?
Zadaniem projektanta jest przedstawienie i wyjanieniem klientowi rnych
moliwoci oraz przygotowanie zestawienia kosztw.
Druga moliwo z zastosowaniem metody penej weryfikacji jest dokadniejsza.
Maksymalna powierzchnia kondygnacji obliczana jest przy pomocy wartoci
podstawowej 3000 m pomnoonej przez wspczynniki od F1 do F5. Wartoci
wspczynnikw podane s w tabelach w normie DIN 18230-1 i nie musz by
wyznaczane.
Zgodnie z tabel 3 normy DIN 18230-1 wspczynnik F1 wynosi: 1,9
Zgodnie z tabel 7 normy DIN 18230-1 wspczynnik F5 wynosi: 0,7.
7 - 71
Po podstawieniu do wzoru:
A = 3000F1F2F3F4F5 = 3000 1,9 1,5 1,0 1,0 0,7

A = 5989 m.
W tej metodzie klasyfikacja ognioodpornoci komponentw konstrukcji musi
by obliczona za pomoc nastpujcego rwnania:
wymagany czas utrzymania ognioodpornoci tf = tL.
Projektowanie czasu utrzymania ognioodpornoci obejmuje nastpujce
wspczynniki:
rwnowany czas trwania poaru wynoszcy 54 minuty,

wspczynnik bezpieczestwa wynoszcy 0,6 zgodnie z tabel 2 normy
DIN 18230-1 oraz
wspczynnik alfa L uwzgldniajcy infrastruktur przeciwpoarow
wynoszcy 0,9 zgodnie z tabel 4 normy DIN.
Std: tf = 54 0,6 0,9 = 29,16 min => R30
Tabela A.3
Zestawienie maksymalnych rozmiarw stref poarowych
Kategoria
bezpieczestwa
Powierzchnia uzyskana przy wykorzystaniu metody uproszczonej (m2)

Bez wymagania ognioodpornoci
Z wymaganiem ognioodpornoci
K1
K2
2700
K4
4500
5400-7500
K3
10 000
R0
R30
Porwnanie tych metod, dostpne opcje oraz obowizki projektanta mona

znale w tabeli A.3. Gdy stosowana jest metoda uproszczona, w celu zawarcia
budynku przemysowego w pojedynczej strefie poarowej bez wymaga
wzgldem konstrukcji nonej konieczne jest zamontowanie automatycznej
instalacji tryskaczowej. W przypadku stosowania metody penej weryfikacji oraz
przestrzegania podanych warunkw moliwe jest uzyskanie strefy poarowej
o powierzchni 4800 m. Aby uzyska pojedyncz stref poarow o powierzchni
5000 m, konieczna jest obecno przynajmniej jednej jednostki poarowej
w zakadzie.
Gdy wymagana jest ognioodpornoci konstrukcji nonej rzdu R30, w przypadku
metody uproszczonej konieczna jest obecno przynajmniej jednej jednostki
poarowej w zakadzie (zgodnie z tabel). Jednak gdy zakad wyposaony jest
w system czujnikw poarowych, mona uzyska tylko jedn stref poarow
o powierzchni 4500 m. W przypadku metody penej weryfikacji moliwe jest
uzyskanie strefy poarowej o powierzchni 5989 m.
W oparciu o wyniki uzyskane z rnych metod zadanie projektanta staje si
jasno zdefiniowane. Powinien nie tylko opracowa jedn koncepcj ochrony
przeciwpoarowej, ale take przedstawi klientowi alternatywne i bardziej
ekonomiczne procedury zwizane z rnymi procesami produkcyjnymi.
7 - 72

SSB07 Inzynieria Pozarowa

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SSB07 Inzynieria Pozarowa

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KONSTRUKCJE STALOWE

Jednokondygnacyjne konstrukcje stalowe to jeden z dwch przewodnikw projektanta.

ZAGROENIA POAROWE W BUDYNKACH JEDNOKONDYGNACYJNYCH

PRAKTYCZNE ROZWIZANIA INYNIERII POAROWEJ W EUROKODACH 7

WSKAZWKI DOTYCZCE ODPOWIEDNIEGO ROZWIZANIA INYNIERII

BEZPOREDNIE ZASTOSOWANIE PROSTYCH OPCJI PROJEKTOWYCH

WYTYCZNE DOTYCZCE STOSOWANIA

ZACZNIK A Niemiecka procedura bezpieczestwa poarowego

ZAGROENIA POAROWE W BUDYNKACH

Cele zabezpieczenia przeciwpoarowego

Analiza zagroenia poarowego

Gwne wymagania aktualnych przepisw

Ognioodporno elementw konstrukcyjnych

Podzia budynku na strefy poarowe i oddzielenie budynku

Wykrywanie poaru i systemy alarmowe

PRAKTYCZNE ROZWIZANIA INYNIERII

Aktualne metody projektowania

Poziomy modeli poaru

Modele uproszczone s zazwyczaj modelami empirycznymi opartymi na

Analiza wymiany ciepa

Rysunek 3.1 Rne metody projektowe do okrelania odpowiedzi

Analiza elementu jest atwa w zastosowaniu, zwaszcza z uproszczonymi

WSKAZWKI DOTYCZCE ODPOWIEDNIEGO

Zakres zastosowa rnych metod obliczeniowych

z uwagi na warunki poarowe, uwzgldniajc projektowanie zgodnie

Zakres zastosowa rnych metod obliczeniowych

MES* lub MRS** MES*

Metoda oparta na waciwociach

*MES: Metoda Elementw Skoczonych **MRS: Metoda Rnic Skoczonych

Wybr optymalnej metody projektowania

Nominalne krzywe zalenoci temperatury od czasu

w przypadku standardowej krzywej zalenoci temperatury od czasu

g = 20 + 345 log10 (8t + 1)

w przypadku krzywej poaru zewntrznego:

g = 660 (1 0,687e 0,32t 0,313e 3,8t ) + 20

w przypadku krzywej poaru wglowodorowego:

g = 1080 (1 0,325e 0,167t 0,675e 2,5t ) + 20

jest temperatur gazu w strefie poarowej [C],

jest czasem [min].

Wane jest, aby pamita, e wyej wymienione krzywe to krzywe odniesienia.

Poary o modelu parametrycznym

Podobnie jak nominalne krzywe zalenoci temperatury od czasu, parametryczne

g = g (t*, t*max, x) (C)

przy t*= t gdzie t to czas (w godzinach), a

max= g (t*max) = g (tmax . ) (C)

Rysunek 5.1 Poar o modelu parametrycznym (Zacznik A do normy EN 1991-1-2)

Danymi wejciowymi krzywych poaru o modelu parametrycznym s obliczeniowa

Pomie nie siga sufitu

Pomie siga sufitu

Z0 = 1,02 D + 0,00524 Q2/5

Rysunek 5.2 Poary lokalne (Zacznik C do normy EN 1991-1-2)

Niezabezpieczony element stalowy

Am/V=powierzchnia poddana dziaaniu

Rysunek 5.3 Przykad wspczynnika przekroju niezabezpieczonych

Zakadajc rwnowany jednolity rozkad temperatury w przekroju poprzecznym,

jest wspczynnikiem korekcyjnym efektu cienia spowodowanego

jest ciepem waciwym stali [J/kgK],

jest mas jednostkow stali [kg/m3],

jest strumieniem ciepa netto na jednostk pola powierzchni [W/m].

Rozwizanie rwnania przyrostowego krok po kroku pozwala uzyska rozwj

jest wspczynnikiem wymiany ciepa przez konwekcj [W/mK],

jest temperatur gazu [C],

jest temperatur powierzchni elementu [C].

g = g (t, tmax, x) (C)