W przypadku pyta

lub wtpliwoci skontaktuj

si z najbliszym specjalist
BHP lub wejd na:
www.skanska.pl/bhp,
one.skanska/bhp

Pomieszczenia i zaplecza
higienicznosanitarne

9.3
Standard pracy

Standard ten:

zawiera wymagania
wynikajce z prawa
i norm polskich
oraz wewntrznych
uregulowa Skanska S.A.

jest obligatoryjny dla

wszystkich jednostek
Skanska S.A.

pomaga zapewni
bezpieczne i skuteczne
praktyki podczas prac.

Standard ten zawiera minimum wymaga, jakie naley speni dla zapewnienia
bezpieczestwa przy organizowaniu pomieszcze i zapleczy higienicznosanitarnych na
terenach budw.
Kady pracodawca ma obowizek zapewni pracownikom pomieszczenia i urzdzenia
higieniczno-sanitarne, ktrych rodzaj, ilo i wielko musz by dostosowane do liczby
zatrudnionych pracownikw, wykorzystywanych technologii, rodzajw prac i warunkw
ich wykonywania.

A. Wstp

Wersja 1.0
Standard 9.3

1. Do pomieszcze higienicznosanitarnych
zalicza si: szatnie, umywalnie,
pomieszczenia z natryskami, ustpy,
jadalnie, pomieszczenia do ogrzewania si
pracownikw, palarnie oraz pomieszczenia
do suszenia odziey roboczej i ochronnej.
2. Pomieszczenia higienicznosanitarne
powinny by ogrzewane, owietlane
i wentylowane zgodnie z wymaganiami
okrelonymi w przepisach techniczno
budowlanych i polskich normach.
3. Wysoko pomieszcze higienicznosanitarnych nie powinna by mniejsza
ni 2,5 m minimalna wysoko
w szczeglnych warunkach 2,2 m.
4. Pomieszczenia higieniczno-sanitarne i ich
wyposaenie powinny by utrzymywane
w stanie zapewniajcym pracownikom
bezpieczne i higieniczne z nich korzystanie.
W tym celu wymagane jest, aby:
podoga oraz ciany pomieszcze byy
wykonane w sposb pozwalajcy na
atwe utrzymanie czystoci
ciany do wysokoci co najmniej 2 m
byy pokryte materiaami gadkimi,
nienasikliwymi i odpornymi na
dziaanie wilgoci
w pomieszczeniach umywalni
i natryskw w miejscu mycia si, na
podogach wykonanych z materiaw
o duym przewodnictwie cieplnym byy
uoone podesty lub inne podkadki
izolujce.
5. Planujc organizacj pomieszcze
i zaplecza higienicznosanitarnego
naley kadorazowo uwzgldni

potrzeby pracownikw si wasnych

i podwykonawczych.
B. Szatnie
1. Szatnie powinny by urzdzone
w oddzielnych lub wydzielonych
pomieszczeniach (Rys. 1).

Rys.1 Zaplecze socjalne

2. Pomieszczenia przeznaczone na szatnie

powinny by suche i w miar moliwoci
owietlone wiatem dziennym.
3. W szatniach naley zapewni przynajmniej
czterokrotn wymian powietrza w cigu
godziny, a w szatniach wyposaonych
w otwieralne okna, przeznaczonych dla nie
wicej ni 10 pracownikw wymiana powietrza
nie moe by mniejsza ni dwa razy na godzin.
4. Szatnie przeznaczone dla ponad
25 pracownikw powinny by wyposaone
w wentylacj mechaniczn.
5. W szatni powinny by zapewnione miejsca
siedzce dla co najmniej 50% zatrudnionych
na najliczniejszej zmianie.
1

6. Szeroko przej midzy dwoma rzdami

szaf oraz gwnych przej komunikacyjnych
nie powinna by mniejsza ni 1,5 m.
Szeroko przej midzy rzdami szaf
a cian nie powinna by mniejsza ni 1,1 m.
7. Szafy na odzie powinny spenia
wymagania polskiej normy.
8. Szatnie powinny by dostosowane do
rodzaju prac, stopnia naraenia pracownika
na zabrudzenie ciaa i zanieczyszczenie
odziey substancjami szkodliwymi, trujcymi
lub materiaami zakanymi.
9. Szatnie powinny spenia wymogi
pomieszcze przeznaczonych do
przechowywania odziey roboczej, rodkw
ochrony indywidualnej oraz odziey wasnej
pracownikw.
10. W zespole szatni przeznaczonym dla
pracownikw zatrudnionych przy pracach
powodujcych znaczne zabrudzenie lub
zamoczenie odziey, co stwarza moliwo
zanieczyszczenia wntrza szafy, oraz dla
pracownikw, ktrych odzie robocza
z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy
musi spenia szczeglne wymagania
higienicznosanitarne powinny
znajdowa si pomieszczenia wyposaone
w dostosowane do potrzeb urzdzenia
do odkaania, odpylania i suszenia
odziey. W przypadku jednoczesnego
zainstalowania kilku urzdze, kade z nich
powinno by umieszczone w oddzielnym
pomieszczeniu.
C. Umywalnie i pomieszczenia z natryskami

Rys.2 Zaplecze sanitarne

1.Umywalnia powinna by wyposaona

w umywalki emaliowane lub wykonane
z materiau odpornego na korozj, zgodnie
z polsk norm.
2.Do umywalek powinna by doprowadzona
woda bieca: ciepa i zimna.
3.Na kadych dziesiciu pracownikw
najliczniejszej zmiany powinna w umywalni
przypada co najmniej jedna umywalka
indywidualna. W przypadku pracownikw
zatrudnionych przy pracach brudzcych
i w kontakcie z substancjami szkodliwymi
lub zakanymi na kadych piciu
pracownikw powinna przypada co
najmniej jedna umywalka, lecz nie mniej ni
jedna przy mniejszej liczbie zatrudnionych
(Rys. 2).
4. W przypadku zastosowania do mycia
zbiorowego umywalek szeregowych
(np. na placach budowy), co najmniej
jedno stanowisko do mycia (zawr
czerpalny wody) powinno przypada na
kadych piciu pracownikw jednoczenie
zatrudnionych.
5. Na kadych trzydziestu mczyzn lub na
kade dwadziecia kobiet zatrudnionych
jednoczenie przy pracach biurowych
lub w warunkach zblionych do tych
prac powinna przypada co najmniej
jedna umywalka, lecz nie mniej ni
jedna umywalka przy mniejszej liczbie
zatrudnionych.
6. Dla pracownikw naraonych na
zabrudzenie ng w trakcie pracy,

w umywalniach powinny by instalowane

brodziki do mycia ng z doprowadzeniem
ciepej wody, w iloci co najmniej
jeden brodzik na kadych dziesiciu
uytkownikw. Brodziki nie s wymagane
dla pracownikw zatrudnionych przy
pracach na otwartej przestrzeni, poza
terenem zakadu pracy.
7. W zespole szatni powinny znajdowa si
pomieszczenia z natryskami jeli wymagaj
tego warunki pracy lub ochrona zdrowia
pracownikw.
8. Pomieszczenia z natryskami powinny by
atwo dostpne i zapewnia bezkolizyjny
ruch pracownikw ju umytych i ubranych
w odzie wasn.
9. Na kadych omiu pracownikw
najliczniejszej zmiany, wykonujcych
prace powodujce zabrudzenie ciaa
powinna przypada co najmniej jedna
kabina natryskowa. W przypadku
pracownikw zatrudnionych do prac
zwizanych ze stosowaniem lub
wydzielaniem si substancji trujcych,
zakanych, promieniotwrczych,
dranicych, uczulajcych lub innych
substancji o nieprzyjemnym zapachu,
a take do prac pylcych, w wilgotnym
i gorcym mikroklimacie lub powodujcych
intensywne brudzenie, na kade pi osb
powinna przypada co najmniej jedna
kabina natryskowa, lecz nie mniej ni jedna
w przypadku mniejszej liczby zatrudnionych.
10. Wymiary kabin natryskowych powinny
by zgodne z przepisami technicznobudowlanymi.
11. Szeroko przejcia midzy dwoma
rzdami kabin, przy zastosowaniu zason
zasuwanych lub cianek osaniajcych,
powinna wynosi co najmniej 1,3 m,
a midzy kabinami i cian co najmniej
0,9 m.
12. Do natryskw powinna by doprowadzona
woda bieca: zimna i ciepa. Woda zuyta
powinna by odprowadzana do kanalizacji.
13. Temperatura ciepej wody doprowadzonej
do umywalek, natryskw i brodzikw,
przy stosowaniu centralnej regulacji lub
zbiorowego mieszania wody powinna
wynosi od 35C do 40C, a w przypadku
indywidualnego mieszania wody od 50C
do 60C.
14. W pomieszczeniach umywalni naley
zapewni co najmniej dwukrotn wymian
powietrza w cigu godziny, natomiast
w pomieszczeniach z natryskami wymiana
ta nie powinna by mniejsza ni pi razy
w cigu godziny.
D. Ustpy
1. Ustpy powinny by zlokalizowane
w odlegoci nie wikszej ni 75 m od
stanowiska pracy. Odlego ta moe
by wiksza jedynie dla pracownikw
pracujcych stale na otwartej przestrzeni,
lecz nie powinna przekracza 125 m
od najdalszego stanowiska pracy.
2. Ustpy w budynkach powinny by
urzdzone na kadej kondygnacji. Jeeli na

kondygnacji pracuje mniej ni dziesi osb,

ustpy nie mog znajdowa si dalej ni na
ssiedniej kondygnacji.
3. Zainstalowane w ustpach miski ustpowe
i pisuary powinny by spukiwane biec
wod oraz podczone do kanalizacji.
4. W pomieszczeniach ustpw naley
zapewni wymian powietrza w iloci nie
mniejszej ni 50 m3 na godzin w przypadku
1 miski ustpowej i 25 m3 w przypadku
1 pisuaru.
5. Dla pracownikw zatrudnionych na
otwartej przestrzeni, poza terenem
zakadu pracy przez okres nie duszy
ni 3 miesice oraz zatrudnionych
w budynkach niewyposaonych w instalacj
wodocigow i kanalizacyjn mog by
urzdzane ustpy wyposaone w szczelne
zbiorniki nieczystoci.
6. Na kadych trzydziestu mczyzn
zatrudnionych na jednej zmianie powinna
przypada co najmniej jedna miska
ustpowa i jeden pisuar, lecz nie mniej ni
jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej
liczbie zatrudnionych.
7. Na kade dwadziecia kobiet zatrudnionych
na jednej zmianie powinna przypada jedna
miska ustpowa, lecz nie mniej ni jedna
miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych.
E. Jadalnie

Wersja 1.0
Standard 9.3

1. Pracodawca zatrudniajcy powyej

dwudziestu osb na jednej zmianie
powinien zapewni pracownikom
pomieszczenie do spoywania posikw,
zwane dalej jadalni.
2. Obowizek powyszy dotyczy rwnie
pracodawcw zatrudniajcych dwudziestu
i mniej pracownikw, jeeli naraeni
s na kontakt ze szkodliwymi rodkami
chemicznymi lub promieniotwrczymi,
zakanymi materiaami biologicznymi albo
przy pracach szczeglnie brudzcych.
3. W jadalni naley w widocznych miejscach
umieci napisy lub znaki informujce
o zakazie palenia tytoniu.
4. Powierzchnia jadalni nie powinna by
mniejsza ni 8 m2.
5. Kady pracownik spoywajcy posiek
w jadalni musi mie zapewnione
indywidualne miejsce siedzce przy stole.
6. Jadalnia powinna by wyposaona
w umywalki w iloci nie mniejszej ni
jedna umywalka na dwadziecia miejsc
siedzcych, lecz nie mniej ni jedna
umywalka.
7. Przy kadej umywalce powinny znajdowa
si jednorazowe rczniki lub powinna by
zainstalowana suszarka do rk.
8. W jadalni powinny by zainstalowane
urzdzenia umoliwiajce pracownikom
podgrzanie wasnego posiku oraz
dwukomorowe zlewozmywaki w iloci
jeden zlewozmywak na dwadziecia
miejsc w jadalni, ale nie mniej ni jeden
zlewozmywak.
9. W pomieszczeniu jadalni naley zapewni
przynajmniej dwukrotn wymian
powietrza w cigu godziny.

10. Dla pracownikw wykonujcych prace

w kontakcie z materiaami zakanymi
lub trujcymi powinny by urzdzone
oddzielnie jadalnie, niedostpne dla innych
pracownikw.
11. Jadalnia, o ktrej mowa w pkt. 10 powinna
by oddzielona od pomieszcze pracy
pomieszczeniem izolujcym, w ktrym
naley urzdzi miejsca do pozostawiania
odziey ochronnej oraz zainstalowa
umywalki z ciep, biec wod.
F. Palarnie
1. Palenie tytoniu w zakadach pracy jest
dozwolone wycznie w odpowiednio
przystosowanych do tego pomieszczeniach
palarniach, wyposaonych w dostateczn
ilo popielniczek.
2. Palarnie powinny by usytuowane
w miejscach, ktre nie naraaj osb
niepalcych na wdychanie dymu tytoniowego.
3. W palarni powinno przypada co najmniej
0,1 m2 powierzchni podogi na kadego
pracownika najliczniejszej zmiany,
korzystajcego z tego pomieszczenia.
Jednak powierzchnia pomieszczenia
przeznaczonego na palarni nie powinna
by mniejsza ni 4 m2.
4. W palarni naley zapewni przynajmniej
dziesiciokrotn wymian powietrza
w cigu godziny.
G. Pomieszczenia do prania, odkaania,
suszenia i odpylania odziey i obuwia
roboczego oraz rodkw ochrony
indywidualnej
1.Jeeli przeznaczona do prania odzie
robocza lub ochronna moe sta si
powodem skaenia innej odziey pranej
jednoczenie oraz jeeli jest ona szczeglnie
zabrudzona lub gdy wymagaj tego
szczeglne wzgldy higieny produkcji,
w zakadzie pracy powinna by urzdzona
specjalna pralnia odziey, wyposaona
w mechaniczne urzdzenia do prania.
2. W pobliu pralni naley zapewni
moliwo odpylania, dezynfekcji i suszenia
odziey i obuwia roboczego oraz rodkw
ochrony indywidualnej, a take naprawy
odziey i obuwia roboczego.
3. Na kadego pracownika korzystajcego
z suszarni powinno przypada co najmniej
0,2 m2 powierzchni podogi.
4. W zakadzie pracy, w ktrym odzie i obuwie
robocze oraz rodki ochrony indywidualnej
stosowane przez pracownikw s naraone
na zanieczyszczenie substancjami lub
preparatami chemicznymi sklasykowanymi
jako niebezpieczne, naley stosowa
urzdzenia suce do neutralizacji tych
substancji lub preparatw.
H. Pomieszczenia do ogrzewania si
pracownikw
1. W przypadku prac wykonywanych na
otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych
pomieszczeniach naley pracownikom
3

zapewni pomieszczenia umoliwiajce

schronienie si przed opadami
atmosferycznymi, ogrzanie si oraz zmian
odziey.
2. Pomieszczenia wyej wymienione powinny
by zlokalizowane w pobliu miejsc
pracy i zaopatrzone w urzdzenia do
podgrzewania posikw.
3. W pomieszczeniach do ogrzewania si
pracownikw powinna by zapewniona
temperatura co najmniej 16 C, a na
kadego pracownika najliczniejszej
zmiany powinno przypada co najmniej

0,1 m2 powierzchni, przy czym cakowita

powierzchnia pomieszczenia nie moe by
mniejsza ni 8 m2.
4. Gdy ze wzgldu na rodzaj prac
wykonywanych na otwartej przestrzeni
w okresie zimowym nie jest moliwe
zapewnienie pomieszcze, o ktrych
mowa w pkt. H1, naley pracownikom
zagwarantowa odpowiednio urzdzone
rda ciepa, z zachowaniem wymaga
ochrony przeciwpoarowej, zlokalizowane
w pobliu miejsc pracy.