Professional Documents
Culture Documents
charakterze
sportu,
najbardziej
podchodzcym
pod
zainteresowania
szkockiej, ew. brytyjskiej. Patrzc po biografii autora mona go uzna za swoistego eksperta
w dziedzinie socjologii sportu, wic nie dziwi, i jego tekst trafi do tego zbioru, aczkolwiek
stoi to w pewnej opozycji z dosownie chwil wczeniej przyjt we wstpie misj
rozbudowania polskiej socjologii. A moe to po prostu najlepszy dowd na to, jak ta
dziedzina w naszym kraju nie cieszy si szczeglnym zainteresowaniem?
Wracajc jednak do treci, autor prezentuje bardzo utylitarystyczne podejcie do
uprawianej nauki, zalecajc by wszelkie badania miay korzyci praktyczne w rzeczywistoci.
Podaje przy tym wiele przykadw tematw zwizanych chociaby z globalizacj, ktre
nadaj si do zbadania. Sprawnie czy globalne zjawiska jak dystrybucja rodkw z bardziej
nuklearnymi pojciami jak tosamo jednostki i dalej wychodzi od niej do tosamoci grupy,
a na tosamo narodw, zastrzegajc by faktycznie wpierw zajmowa si problemami o
wikszym stopniu istotnoci i krajami postrzeganymi jako te najbiedniejsze. Przez dugi czas
tekst ten ma charakter litanii do bogatych organizacji krajw zachodnich, ktrym
uwiadamiane s stosunkowo oczywiste poytki, jakie moe nie za sob sport. Przyjta
bardzo rozlega perspektywa zdecydowania dewaluuje uyteczno tekstu i zmienia jego
charakter na bardziej publicystyczny, a nie naukowy. Cao szczeglnie staje si chaotyczna i
mao spjna, kiedy autor skacze po przykadach z rnych krajw i obszarw kulturowych, od
Egiptu po Stany.
Po do miakim wskazywaniu obszarw dziaania jako cay wiat, nadzieja w
treciwoci artykuu pozostaa tylko odnonie czci traktujcej na temat roli uniwersytetw
w moliwociach propagowania zmian sytuacji w spoeczestwach przez sport. Niestety, tu
te czeka czytelnika spore rozczarowanie. Prcz kilku wskazwek mogcych by
przydatnymi przy przygotowywaniu si do przeprowadzenia badania na temat zjawiska
zwizanego ze sportem, ta sekcja rwnie jest zbiorem banaw i trywializmw, ktre by
moe sprawdziyby si jako wstp do duszej publikacji, ale w samodzielnej interpretacji nie
wiele wnosz i tak naprawd cay tekst przypomina bardziej prac zaangaowanego
spoecznie dziennikarza, a nie uznanego socjologa z dorobkiem, ktrego publikacja zostaa
doczona do niniejszego zbioru chyba wycznie z powodu uznanego nazwiska autora.
Naukowa warto drugiego tekstu nie podlega natomiast ani przez chwil wtpliwoci.
Ju tytu Socjogeneza sportu wedug Norberta Eliasa w jasny sposb tumaczy, z czym
czytajcy bdzie mia do czynienia. Podobnie jak we wstpie wspomniano, tu te autor
korzystania z terminologii Collinsa nie byoby takie atwe, ale jak sama autorka przyznaje,
fenomen piki nonej pozostaje niewyjaniony i ten temat wymaga dalszych prac. Ona sama
te tylko, lub moe a, wypisaa jego elementy i na tym waciwie zaprzestaa proces
analizowania zjawiska. C, waciwe opisanie problemu to zawsze dobry krok w kierunku
jego zrozumienia.
Czy dogbniejsz analiz zafunduje czytelnikowi Piotr Maczyski w tekcie Mecz
jako wito narodu. Nacjonalizm i etniczno w pice nonej? Autor wykorzystuje
antropologiczne rozumienie nacjonalizmu, czyli tym, jak kategorie narodowe staj si
oczywiste dla populacji. A co moe bardziej skrystalizowa pojcie przynalenoci do narodu
jak poparcie swojej reprezentacji w trakcie meczu pikarskiego? Ciekawsze jest jeszcze
bardziej to, i wanie futbol, a konkretniej prawo do rywalizacji na arenie midzynarodowej
moe budowa poczucie wsplnoty i jednoci w nowo-powstaych krajach, ktre dopiero o
takow walcz.
Tekst bardzo sprawnie opowiada o mechanizmach dziaania nacjonalizmu, jego
przywizaniu do rytuaw i poszukiwaniu historycznej cigoci. I wanie wbrew
popularnemu przekonaniu, i wie si on z agresj Maczyski ukazuje, e dziki
nacjonalizmowi napicia zewntrzne rozwizywane s w sposb bezkrwawy, a konflikty
wewntrzne potrafi zosta zawieszone i odoone w czasie. Cieszy naukowe opisanie do
popularnego zagadnienia, czyli wystpowania zawodnikw postrzeganych jako obcych w
reprezentacjach narodowych, z perspektywy antropologii kulturowej na pewno mona ich
jako takich zakwalifikowa, gdy w myl definicji Turnera wystpuje w tym przypadku
dystans kulturowy silnie nacechowany moe nie tyle mierzalnymi czynnikami (cho i te
usilnie s znajdowane jzyk polski, znajomo hymnu), ale przede wszystkim
subiektywnymi kryteriami, nacechowanymi emocjonalnoci (Zamojska 2013).
Dalej porzucona zostaje wsza perspektywa na rzecz skonforntowania nacjonalizmu
z globalizacj, gdzie wymienione zostaj pola na ktrych te dwa trendy si zwalczaj, ale te
niekiedy wspieraj. ***** Oglnie Maczyski korzysta z podobnego stylu narracji co
Kulesza-Gulczyska, tylko zwraca uwag na inne aspekty tego samego zjawiska, cho
rwnie i u niego pojawia si mowa o rytuaach, oczywicie nacjonalistycznych. Na pewno
poczenie obu tych tekstw daje peniejszy przegld, wic mimo i niekiedy si
merytorycznie pokrywaj, to razem Mecz pikarski jako rytua oraz Mecz jako wito
narodu stanowi zgran cao. Oba popeniaj podobny bd prby objcia caego zjawiska
jedynie na przestrzeni kilkunastu stron, ale istotnej wartoci poznawczej na pewno nie mona
im odmwi.
Szkoda, e dokadniej nie drono tego tematu. Oparte na studium przypadku bardziej
szczegowe podejcie zaprezentowaa Marta Pikora w pracy Kibice pikarscy jako
wsplnota ludyczna. To wanie jej artyku daje podstawy do wykreowania wyobraenia
klubu pikarskiego i habitusu przecitnego kibica pikarskiego, znajduj si tam jake istotne
zastrzeenia odnonie bdnego postrzegania tej grupy jako jednolitej. Autorka patrzy na
zjawisko przez pryzmat ludyzmu, ale jej wypracowane spostrzeenia zarwno przez pryzmat
wytwarzanej jednoci kreowanej przez nacjonalizm jak i wykorzystywanej symboliki
rytualnej byyby przydatne przy kreowaniu tez u dwch poprzednich autorw.
Umieszczenie tekstu w gwnej mierze mikrostrukturalnego i w dodatku opartego na
faktycznym badaniu jakociowym na samym kocu dziau wydaje si naprawd
niezrozumia decyzj. Co wicej zaproponowany podzia (na artykuy o sporcie oglnie,
artykuy o pice nonej i artykuy o innych sportach) nie suy przejrzystoci Futbolu i caej
reszty. Ksika byaby przystpniejsza, gdyby podzieli j wedug zagadnie, zaczynajc od
genezy sportu i jego rnych dyscyplin, przejcia do przykadw we wspczesnoci z
opisaniem ich znacze w spoeczestwie (bardzo dobrze robi to chociaby dr Radosaw
Kossakowski w tekcie Kibicowanie jako sytuacja spoeczna), a koczc na
makrostrukturalnych,
midzynarodowych
procesach
jak
wanie
globalizacja
Bibliografia:
Biling, Michael. 2008. Banalny nacjonalizm. Krakw: Znak
Collins, Randall. 2011. acuchy rytuaw interakcyjnych. Krakw: NOMOS, str. 63-82
Kossakowski R, Antonowicz D. , Szlendak T.. Duszcy dym odpalonych rac. O wyzwaniach
w etnografii subkultury kibicw pikarskich. Przegld Socjologii Jakociowej. 8(3), 2012, s.
6-29.
Zamojska, Ewa. Inny jako Obcy. Imigranci w polskim dyskursie publicznym i edukacyjnym.
"Studia edukacyjne", 28, 2013