Tomasz a Kempis

NALADOWANIE CHRYSTUSA
Przeoy: Stanisaw Kuczkowski SJ
Wydawnictwo WAM Krakw 2007
Wydawnictwo WAM, 2007
Redaktor Jan Og SJ
Projekt okadki Andrzej Sochacki
ISBN 978-83-7097-217-2
Wydanie II Wznowienie 2007
NIHIL OBSTAT. Prowincja Polski Poudniowej Towarzystwa Jezusowego, ks. Mieczysaw
Kouch SJ, prowincja. Krakw, 25 maja 1994 r., l.dz. 91/94.
WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika 26 31-501 KRAKW tel. 012 62 93 200 fax 012
429 50 03 e-mail: wam@wydawnictwowam.pl
DZIA HANDLOWY tel. 012 62 93 254, 012 62 93 255,012 62 93 256
fax 012 430 32 10 e-mail: handel@wydawnictwowam.pl
Zapraszamy do naszej KSIGARNI INTERNETOWEJ
http://WydawnictwoWAM.pl
tel. 012 62 93 260
Druk i oprawa Drukarnia POZKAL
Dotychczasowe wydania niniejszej ksiki oparte byy na przekadzie o. Wadysawa Lohna
SJ.
Dzi proponujemy naszym Czytelnikom nowe
' tumaczenie, o, Stanisawa Kuczkowskiego SJ,
zapewne blisze wspczesnej wraliwoci jzykowej.
Wydawnictwo WAM
''' W. '
Jezus Chrystus naszym wzorem i mistrzem
Ewangelie ukazuj nam Ciebie jako Osob szlachetn, przyjazn, wspania, godn
naladowania.
Ze swoim Ojcem bye w staym modlitewnym kontakcie - a Twoja modlitwa czsto trwaa
ca noc. Bya z pewnoci rdem tej wietlistej transcendencji, ktr dostrzegali Twoi
wspczeni. Musimy si nauczy od Ciebie tajemnicy zjednoczenia z Bogiem.
Panie, tym, co najbardziej chciabym od Ciebie otrzyma, jest: doznawa Twoich uczu,
wypywajcych z mioci Ojca i ludzi. Naucz mnie, jak wspczu cierpicym i chorym.
Poka mi, jak okazywae rado podczas rnych uroczystoci ( na przykad w Kanie).
Pragn si dowiedzie, w jaki sposb zniose straszliwy bl ukrzyowania, skoro
rwnoczenie dowiadczae opuszczenia przez Ojca.
I chciabym naladowa Ciebie nie tylko w Twoich uczuciach, lecz take w codziennym
yciu, czynic wszystko, o ile to moliwe, tak jak Ty. Ideaem naszego sposobu dziaania jest
Twj sposb dziaania. Ty powiedzia: Daem wam wzr do naladowania". Naucz mnie,
jak je i pi, jak bra udzia w ucztach, jak postpowa, gdy dokucza gd i pragnienie, gdy
przychodzi zmczenie posug, gdy potrzeba odpoczynku lub snu.
Naucz mnie swojego patrzenia na ludzi: gdy spogldae na witego Piotra po jego zaparciu
si Ciebie.
Chciabym usysze Ciebie i by pod wraeniem Twojego sposobu mwienia.
Naucz mnie, Panie, swojego sposobu odnoszenia si do uczniw, szczeglnie do tych
najbliszych: Piotra i Jana. Naucz mnie, jak mam si odnosi do zdrajcy Judasza. Naucz
mnie, Panie, swojego sposobu odnoszenia si do grzesznikw, do dzieci, do faryzeuszy, do
Piata i do Heroda.

Naucz mnie, Panie, swoich postaw do Siebie i ludzi. Ewangelia ukazuje nam Ciebie jako
surowego dla Siebie samego w niedostatkach i wyczerpujcej pracy, lecz dla drugich penego
dobroci i nieustannego pragnienia, aby suy... To prawda, e bye surowy w stosunku do
tych, ktrzy dziaali w zej wierze, lecz Twoja dobro przycigaa tumy. Chorzy i zniedoniali czuli instynktownie, e Ty okaesz im miosierdzie. Do kadego odnosie si
przyjanie, ale niektrym okazywae szczegln mio, jak Janowi, i szczegln przyja tak jak azarzowi, Marii i Marcie.
Ewangelia ukazuje nam Ciebie jako Czowieka zachowujcego doskona harmoni midzy
wasnym yciem a goszon nauk.
(Opra, wg P. Arrupe: Our Way ofProceeding. Por. Znak 1980, nr 311-312, str. 5-6)
Ksiga pierwsza
Napomnienia poyteczne dla ycia duchowego
1,1
Naladowanie Chrystusa
13
Rozdzia 1
Naladowanie Chrystusa i wzgarda wszystkich marnoci wiatowych
Kto idzie za Mn, nie chodzi w ciemnociach" (J 8,12), mwi Pan. To s sowa Chrystusa,
ktre nas napominaj, jak dalece mamy Jego ycie i obyczaje naladowa, jeli chcemy y
jako prawdziwie owieceni i uwolnieni od wszelkiej lepoty serca. Najwyszym wic naszym
zamiowaniem niech bdzie rozmylanie nad yciem Jezusa Chrystusa.
Nauka Chrystusa przewysza wszystkie nauki witych, a kto miaby Ducha [witego], ten
znajdzie w niej ukryt tam mann. Lecz zdarza si, e wielu z czstego suchania Ewangelii
mao odczuwa pragnienia: bo ducha Chrystusowego nie maj. Kto za chce w peni
zrozumie sowa Chrystusa i zasmakowa w nich, musi cae swoje ycie dostosowa do
Niego.
14
C ci pomoe rozprawia o rzeczach zwizanych z Trjc wit, jeli brak by ci byo
pokory, i dlatego nie podobaby si Trjcy witej?
Prawd jest, e wzniose sowa nie czyni czowieka witym i sprawiedliwym, lecz ycie
cnotliwe czyni czowieka miym Bogu. ycz sobie raczej odczuwa skruch ni zna jej
definicj. Choby zna zawarto caej Biblii i zdania wszystkich filozofw, co by ci to
wszystko pomogo bez mioci Boga i aski?
Marno nad marnociami i wszystko marno" (Koh 1,2) oprcz miowania Boga i suenia
Mu.
Oto najwysza mdro: przez wzgard wiata dy do krlestwa niebieskiego.
Marnoci jest podanie bogactw, ktre zgin, i pokadanie w nich nadziei.
Marnoci jest zabieganie o zaszczyty i wspinanie si na wysok pozycj spoeczn.
Marnoci jest uleganie zachciankom ciaa i pragnienie tego, za co potem przyjdzie ponie
cik kar.
Marnoci jest yczenie sobie dugiego ycia, niewiele troszczc si o to, by byo to ycie
dobre.
Marnoci jest skupianie uwagi tylko na obecnym yciu, nie patrzc na to, co bdzie potem.
Marnoci jest miowanie tego, co przemija nader szybko, a nie pieszy tam, gdzie trwa
wieczna rado.
Czstokro wspominaj przysowie: Nie nasyci si oko patrzeniem, ani ucho suchaniem.
Staraj si wic odciga serce swoje od mioci rzeczy widzialnych i przenie si ku rzeczom
niewidzialnym. Idcy bowiem za swoj zmysowoci plami sumienie i trac ask Boga.
Rozdzia 2 Pokorne mniemanie o sobie samym
Wszelki czowiek z natury pragnie wiedzy, ale c po nauce, jeli brak mu bojani Boga?
Lepszy jest z pewnoci pokorny wieniak, ktry Bogu suy, ni peen pychy filozof, ktry
zaniedbawszy siebie samego oglda bieg cia niebieskich. Kto dobrze poznaje siebie, staje si

16
lichym we wasnych oczach i nie lubuje si ludzkimi pochwaami. Gdybym zna wszystkie
rzeczy na wiecie, c by mi z tego przyszo przed Bogiem, ktry bdzie mnie sdzi z uczynkw, gdybym znalaz si poza obrbem mioci. Odpocznij od nadmiernej dzy wiedzy,
bo wiele w niej rozterek i zudze. Uczeni pragn by dostrzegani i uchodzi za mdrych.
Wiele jest rzeczy, ktrych znajomo mao lub wcale nie przynosi duszy poytku. I bardzo
niemdry jest ten, kto dy do niektrych rzeczy, innych ni te, ktre su zbawieniu.
Wielo sw nie nasyca duszy, lecz dobre ycie odwiea umys, a czyste sumienie daje
poczucie wielkiej ufnoci wobec Boga. Im wicej i lepiej umiesz, tym surowiej z tego tytuu
bdziesz sdzony, jeli nie yjesz wi-ciej. Nie wywyszaj si z racji jakiej umiejtnoci czy
nauki, lecz raczej bj si z racji danej ci wiedzy. A jeli ci si wydaje, e duo wiesz i do
dobrze rozumiesz, wiedz jednak, e istnieje o wiele wicej rzeczy, ktrych nie znasz. Nie
chciej rozumie to, co wzniose" (Rz 11,20), lecz bardziej przyznawaj si do swojej
niewiedzy.
Czemu chcesz siebie stawia przed kim innym, gdy jest tak wiele bardziej uczonych od
ciebie, bardziej obeznanych z prawem? Jeli chcesz z poytkiem co wiedzie lub czego si
nauczy, kochaj to, e nie jeste znany i e jeste za nic brany.
Oto najwzniolejsza i najpoyteczniejsza puenta: prawdziwe poznanie siebie samego i
wzgardzenie sob. Wasnej osoby nie podkrela, a o innych mie zawsze dobre i wysokie
mniemanie - oto wielka mdro i doskonao.
Nawet gdyby widzia, e kto jawnie grzeszy lub popenia cikie przestpstwo, nie
powiniene samego siebie ocenia za lepszego. Nie wiesz bowiem, jak dugo potrafisz si
utrzyma w dobrem. Wszyscy jestemy sabi, lecz ty uwaaj, e nie ma sabszego od ciebie.
Rozdzia 3
Prawda poucza
Szczliwy czowiek, ktrego prawda uczy nie przez symbole i sowa przemijajce, lecz
18
przez siebie sam. Nasze pogldy i nasze wraenia czsto nas myl i niewiele widz.
Na co si przyda to wielkie drenie rzeczy tajemnych i niejasnych, kiedy na sdzie nikt nas
nie oskary o to, emy ich nie znali. Bardzo to nierozsdne, e zaniedbawszy rzeczy
poyteczne i konieczne, z wasnego popdu uganiamy si za rzeczami ciekawymi i
niebezpiecznymi. Majc oczy nie widzimy. A po co si troszczy o rodzaje i gatunki?
Do kogo mwi odwieczne Sowo, ten obchodzi si bez wyobrae. Z jednego Sowa
wszystkie rzeczy i wszystkie rzeczy mwi jedno. I to jest Pocztek, z ktrego wszystko
pochodzi i ktry mwi do nas. Bez Niego nikt nie pojmuje, ani nie wydaje poprawnych
sdw. Dla kogo wszystkie rzeczy s jedno i kto wszystkie rzeczy do jednego sprowadza i
wszystkie rzeczy w jednym dostrzega, moe by spokojny, stay sercem i trwa w Bogu. O,
Prawdo-Boe, spraw, bym by zespolony z Tob w wiecznej mioci! Nudzi mnie czsto
czytanie i suchanie o wielu rzeczach. W Tobie jest wszystko, czego chc i pragn.
19
Niech zamilkn wszyscy mdrcy, niech i milkn wszystkie stworzenia przed obliczem
twoim. Ty sam mw do mnie!
Im kto jest bardziej w sobie scalony i wewntrz prosty, tym wicej rzeczy i tym
wzniolejszych bez wysiku zrozumie. Z gry bowiem otrzyma wiato rozumienia rzeczy.
Czysty, prosty i stay duch nie rozprasza si w wieloci dziaa, bo wszystko czyni dla
chway Boej. A i w sobie stara si by nieskory do wszelkiej samoanalizy.
Kto ci bardziej przeszkadza i ciy jak nie twoje nie umartwione uczucia serca? Dobry i
pobony czowiek najpierw wewntrz uporzdkuje swoje dziaania, zanim je bdzie musia
realizowa na zewntrz. I nie cign go one w kierunku pragnie wywodzcych si ze zej
skonnoci, lecz to on nagina owe pragnienia wedug osdu prawego rozumu. Kto zmaga si

mniej od tego, ktry stara si zwyciy .samego siebie. I to powinno by naszym

zadaniem: mianowicie przezwycia samego siebie i codziennie stawa si mniejszym i
czyni w czym postpy.
Wszelka doskonao w tym yciu zczona jest z pewn niedoskonaoci. A wszelkie
20
nasze rozumowanie nie jest wolne od pewnej niejasnoci. Pokorne poznanie siebie jest
pewniejsz drog do Boga ni gbokie badanie naukowe. Nie naley obcia win nauki lub
jakiej prostej znajomoci rzeczy, rozwaana bowiem sama w sobie, jest dobra i przez Boga
kierowana, trzeba jednak zawsze ka przed ni dobre sumienie i cnotliwe ycie. Poniewa
za wielu bardziej stara si wiedzie ni dobrze y, przeto czsto bdz, i adnego nie
przynosz owocu albo tylko znikomy.
O, gdyby uyli takiej starannoci dla wykorzenienia wad i zaszczepienia cnt jak do
poruszania zagadnie, nie byoby tyle za i zgorsze wrd ludzi, ani tak wielkiego
rozprzenia w klasztorach. Gdy nadejdzie dzie sdu, to - bez wtpienia - nie bdziemy
pytani
o to, co czytalimy, lecz o to, co robilimy; ani nie o to, jak piknie mwilimy, ale o to, jak
religijnie ylimy.
Powiedz, gdzie s teraz wszyscy panowie
i nauczyciele, ktrych dobrze znae za ich ycia, w peni pracy naukowej? Ju ich dochody
inni posiadaj i nie wiem, czy o nich samych pomyl. Za ich ycia wydawao si, e s
czym, a teraz o nich cisza.
O, jak szybko przemija chwaa wiatowa! O, gdyby ich ycie dorwnywao ich nauce.
Wtedy to oddawaliby si nauce i czytaniu, jak naley.
Jak wielu z tych, ktrzy mao dbaj o sub Bogu, gubi na wiecie prna wiedza!
A poniewa bardziej wybieraj to, by by wielkim, ni to, by by pokornym, przeto gupiej
w swoich mylach.
Prawdziwie wielki jest ten, kto ma wielk mio. Prawdziwie wielki jest ten, kto si uwaa
za maego i za nic ma wszelkie zaszczyty. Prawdziwie wielki jest ten, kto wszelkie ziemskie
sprawy uwaa za gnj, byleby Chrystusa pozyska. A prawdziwie uczony jest ten, kto peni
wol Bo, a rezygnuje ze swojej.
Rozdzia 4
Ostrono w dziaaniu
Nie powinno si wierzy kademu sowu czy podniecie, lecz kad rzecz naley rozway
uwanie i cierpliwie podug Boga. Niestety,
gdy idzie o drugiego czowieka, atwiej wierzy i mwi o zu ni dobru. Tacy jestemy sabi.
Lecz mowie doskonali nieatwo wierz kademu, kto co opowiada. Znaj bowiem ludzk
sabo, skonn do za, do podatn na upadki w mowie.
Wielk mdroci jest nie dziaa impulsywnie, ani te nie trwa zawzicie przy swoich
pogldach. Do niej take naley: nie jakimkolwiek sowom czowieka wierzy, ani te
wlewa w cudze uszy to, co si usyszao lub z czego kto si nam zwierzy.
Rad si czowieka mdrego i sumiennego i staraj si raczej zaczerpn pouczenia od
czowieka lepszego od ciebie zamiast i za wasnymi tylko przemyleniami. Dobre ycie
czyni czowieka mdrym podug Boga i dowiadczonym w wielu rzeczach.
Im wicej czowiek w sobie jest pokorny i bardziej Bogu ulegy, tym we wszystkim bdzie
mdrzejszy i bardziej spokojny.
Rozdzia 5
Czytanie Pisma witego
W Pimie w. szuka trzeba prawdy, a nie piknych sformuowa. Cae Pismo w. naley
odczytywa w tym duchu, w jakim zostao sporzdzone. Poszukiwa raczej winnimy w
Pimie w. poytku z lektury ni wytwornego jzyka. Z rwn chci powinnimy czyta

ksigi pobone i proste, co wzniose i gbokie. Niech ci nie zraa autorytet piszcego: czy
by to czowiek mao czy bardzo wprawny literacko, lecz do czytania niech ci pociga
umiowanie czystej prawdy. Nie dociekaj, kto to powiedzia, lecz zwracaj uwag na to, co
zostao powiedziane.
Ludzie przemijaj, lecz prawda Paska trwa na wieki". Bg nie majc wzgldu na osob,
rnymi sposobami do nas przemawia.
Nasza ciekawo czsto przeszkadza nam w czytaniu Pisma w., ilekro chcemy zrozu24
1,6
mie i roztrzsa tam, gdzie po prostu trzeba by przej dalej.
Jeli chcesz odnie korzy, czytaj pokornie, z prostot i wiar. Nie chciej te kiedykolwiek
posiada rozgosu naukowego. Chtnie pytaj i wsuchuj si w milczeniu w sowa witych.
Niech ci nie bd niemie przypowieci starszych. Bez przyczyny bowiem nie s goszone
(por. Syr 8, 9).
Rozdzia 6
Nieuporzdkowane skonnoci
Kiedy tylko czowiek dy do czego w sposb nieuporzdkowany, zaraz staje si
wewntrznie niespokojny. Pyszny i chciwy nigdy nie zaznaj spokoju; pokorny i ubogi
duchem pozostaj w wielkim pokoju.
Czowiek, ktry jeszcze niedoskonale umar dla siebie, szybko jest kuszony i zwyciany w
maych i bahych rzeczach. Czowiek saby duchem i mao jeszcze uduchowiony, skonny do
zmysowoci, napotyka sporo trudnoci
25
w zupenym oderwaniu si od ziemskich poda. I dlatego czsto jest smutny, gdy z nich
rezygnuje; gdy napotyka na sprzeciw, nieco si nawet oburza. Jeli za osignie to, czego tak
poda, zaraz czuje ciar winy w sumieniu; poszed bowiem za swoj namitnoci, ktra
nic nie pomaga do zdobycia upragnionego pokoju.
Prawdziwy wic pokj serca ley w stawianiu oporu namitnociom, a nie w sueniu im. Nie
ma wic pokoju w sercu czowieka cielesnego, ani u czowieka oddanego rzeczom
zewntrznym, ale w czowieku gorliwym i uduchowionym.
Rozdzia 7
Unikanie nieopartej na rzeczywistoci nadziei i wyniosoci
Nie opiera si na rzeczywistoci ten, kto swoj nadziej pokada w ludziach lub w
stworzeniach.
26
Nie wstyd si innym suy ze wzgldu na mio Jezusa Chrystusa i uchodzi w tym yciu
za ubogiego.
Nie polegaj na sobie samym, lecz w Bogu z swoj nadziej. Czy, co w twojej mocy, a
Bg bdzie obecny przy twojej dobrej woli. Nie pokadaj nadziei w twojej nauce lub bystroci
jakiego czowieka, lecz raczej w asce Boej, ktra pomaga pokornym, a upokarza
zarozumiaych.
Nie szczy si bogactwem, jeli je posiadasz, ani monymi przyjacimi, lecz Bogiem, ktry
udziela tego wszystkiego i pragnie ponad wszystko siebie ofiarowa. Nie wyno si z powodu
wielkoci czy pikna ciaa, ktre na skutek schorzenia psuje si i szpetnieje. Nie miej w sobie
samym upodobania z racji wrodzonych zdolnoci czy sprawnoci tak, by si nie podoba
Bogu, do ktrego naley wszystko, cokolwiek dobrego posiadaby z natury. Nie uwaaj si
za lepszego od innych, aby przypadkiem przez Boga, ktry wie, co jest w czowieku, nie by

za gorszego miany. Nie chep si czynami dobrymi, bo Bg inaczej sdzi ni ludzie. Czsto
to, co si ludziom podoba, Jemu si nie podoba. Jeli co dobrego posiadasz,
bd przekonany, e inni s pod tym wzgldem lepsi, by zachowa pokor. Nie zaszkodzi,
jeli uznasz si za niszego od wszystkich, natomiast jak najbardziej zaszkodzi, jeli uznasz
si za lepszego nawet od jednego czowieka. Pokornemu towarzyszy ustawiczny pokj ducha;
w sercu pyszaka za - zazdro i czsta niech.
Rozdzia 8 Unikanie zbytniej poufaoci
Nie kademu czowiekowi odsaniaj swe serce, lecz z mdrym i bojcym si Boga omawiaj
swe sprawy. Nie utrzymuj czstych kontaktw z modymi i obcymi ludmi. Nie przy-milaj si
bogatym, a przed monymi niechtnie si pokazuj. Szukaj towarzystwa ludzi pokornych i
prostych, pobonych i cnotliwych i mw z nimi o tym, co si przyczynia do zbudowania. Nie
spoufalaj si z jakkolwiek kobiet, lecz polecaj Bogu oglnie wszystkie dobre
28
1,9
kobiety. Obieraj zayo z samym Bogiem, Jego anioami, a ludzkich znajomoci unikaj.
Trzeba mie mio ku wszystkim, lecz nie wypada mie zayoci ze wszystkimi. Czasami
si zdarza, e jaka nieznana osoba janieje dobr saw. A jednak jej obecno zachmurza
oczy patrzcych na ni.
Sdzimy czasem, e podoba si bdziemy innym, gdy si z nimi spoufalimy, a zaczynamy
si bardziej nie podoba, gdy widz w nas niegodziwe obyczaje.
Rozdzia 9
Posuszestwo i ulego
Bardzo to wielka rzecz trwa w posuszestwie, mie nad sob przeoonego i nie
rozporzdza sob. O wiele bezpieczniej by podwadnym ni przeoonym. Wielu jest
podwadnych wicej z koniecznoci ni z mioci. Ci doznaj udrczenia i atwo im
przychodzi szemranie. Nie zdobd te wewntrznej wol29
noci, jeli nie poddadz siebie samych caym sercem przeoonemu ze wzgldu na Boga.
Moesz biec tu i tam i nie znajdziesz pokoju, jak tylko w pokornym poddaniu si rzdom
przeoonego. Wielu ulego zudzeniu, e problem rozwi kolejne zmiany miejsca pobytu.
To prawda, e czowiek chtnie postpuje wedug wasnego zamysu, jak rwnie ciy
wicej ku tym, ktrzy si z nim zgadzaj. Lecz jeli Bg jest wrd nas, niezbdne jest
czasem porzucenie naszego zdania na rzecz dobra, jakim jest pokj.
Kt jest tak mdry, by wszystko mg w peni wiedzie. Nie ufaj wic zbytnio twemu
zdaniu, lecz zechciej take chtnie wysucha zdania innych. Jeli twa ocena jest dobra, a dla
Boga odstpujesz od niej i pjdziesz za inn, odniesiesz wikszy z tego poytek.
Czsto bowiem syszaem, e bezpieczniej jest sucha i przyjmowa rady ni ich udziela.
Moe si i tak zdarzy, e osd kadego z osobna jest suszny, lecz nie chcie ustpi innym,
gdy tego rozum czy sprawa si domaga, bdzie znakiem pychy i uporu.
30
Rozdzia 10
Wystrzeganie si wielomwstwa
Chro si, jak tylko moesz, przed zgiekiem ludzkim. Bardzo bowiem szkodzi rozprawianie
o wiatowych zachowaniach, nawet jeeli si
onich mwi bez zej intencji. Rycho bowiem plamimy si prnoci i wpadamy w jej sida.
Obym by wiele razy zamilcza i nie by wrd ludzi. Ale dlaczeg tak chtnie mwimy
i pleciemy rne rzeczy, gdy tak rzadko powracamy do milczenia bez poniesienia szkody na
sumieniu?
Dlatego tak chtnie mwimy, bo przez wsplne rozmowy szukamy wzajemnie pocieszenia i
ulgi dla serca skoatanego rnorodnymi mylami. I bardzo chtnie lubimy mwi i myle o
rzeczach miych i podanych lub tych, ktre uwaamy za nam przeciwne. Ale niestety!

Czsto na prno i bezskutecznie. Bowiem to zewntrzne pocieszenie niemao szkodzi

wewntrznemu i Boemu pocieszeniu.
Dlatego naley czuwa i modli si, by czas nie upywa w bezczynnoci. Jeli wolno mwi
wypada, mw o tym, co moe suy zbudowaniu.
Zy nawyk i zaniedbanie naszego wewntrznego postpu bardzo si przyczynia do
niestrzeenia naszych ust. Niemao jednak pomaga do postpu duchowego pobona rozmowa
o rzeczach duchowych; szczeglnie tam, gdzie rwni cz si ze sob w Bogu ' I uchem i
sercem.
Rozdzia 11
() nabywaniu pokoju i gorliwoci o postp duchowy
Moglibymy posiada wiele pokoju, gdybymy nie chcieli zajmowa si sowami i czynami
innych i tym, co nie jest powierzone naszej pieczy. Jak dugo moe w pokoju pozostawa ten,
kto si wtrca do cudzych spraw? Kto si rozglda za zewntrznymi okazjami? Kto si
mao lub rzadko skupia w sobie. Bogosawieni ludzie proci, mie bd bowiem wiele
pokoju.
Dlaczego niektrzy wici byli tak doskonali i oddani kontemplacji? Starali si bowiem
zupenie umartwi siebie od wszystkich ziemskich pragnie. Dlatego te mogli przylgn do
Boga ca istnoci serca i w sposb swobodny sob dysponowa. My zbyt zajmujemy si
wasnymi namitnociami i zbyt jestemy zatroskani o rzeczy przemijajce. Rzadko take
doskonale pokonujemy choby jedn wad i nie zapalamy si do codziennego postpu
duchowego. Dlatego te pozostajemy zimni i opieszali. Gdybymy byli doskonale umartwieni
i wewntrz jak najmniej sob zajci, moglibymy wwczas take znajdowa smak w rzeczach
Boych i dowiadcza czego z niebiaskiej kontemplacji.
Caa i najwiksza przeszkoda sprowadza si do tego, e nie jestemy wolni od namitnoci i
poda, ani nie staramy si wej na doskona drog witych. Gdy zdarza si choby maa
przeciwno, zbyt szybko upadamy na duchu i zwracamy si do ludzkich pociesze.
Gdybymy starali si - jak dzielni mowie - wytrwa w boju, z pewnoci ujrzeli33
bymy pomoc Boga dla nas z nieba. On jest bowiem gotw wspomaga toczcych bj i
spodziewajcych si Jego aski. To On dostarcza okazji do zmagania si, bymy odnieli
zwycistwo. Jeli postp w yciu religijnym umieszczamy tylko w zewntrznych praktykach,
wnet skoczy si nasza pobono. Lecz przymy siekier do korzenia, bymy oczyszczeni z namitnoci - posiedli spokj wewntrzny.
Jeli co roku wykorzenilibymy jedn wad, rycho stalibymy si mami doskonaymi. Lecz
tymczasem czujemy czsto, e jest przeciwnie: jestemy lepsi i bardziej czyci na pocztku
nawrcenia ni po wielu latach profesji zakonnej.
arliwo i postp powinny codziennie wzrasta, lecz teraz poczytuje si za co wielkiego,
jeli kto potrafi zachowa czstk pierwszego zapau.
Jeeli na pocztku zastosowalibymy niewielki przymus, to potem wszystko moglibymy
czyni z atwoci i radoci.
Trudno si pozby przyzwyczaje, lecz jeszcze trudniej - i pod prd swojej woli. Lecz jeli
nie odniesiesz zwycistwa nad rzeczami maymi i atwymi, kiedy pokonasz
rzeczy trudniejsze? Opieraj si swojej skonnoci w samych jej pocztkach i oduczaj si zego
przyzwyczajenia, by przypadkiem nie doprowadzio ci stopniowo do wikszej trud
noci.
O, gdyby zwrci uwag, jak wielki pokj dla siebie, a rado innym zrobiby, gdyby si
dobrze prowadzi, sdz, e byby bardziej zatroskany o postp duchowy.
Rozdzia 12
Korzyci z dowiadczania przeciwnoci

Jest czym dla nas dobrym, e czasami mamy jakie przykroci i przeciwnoci, poniewa
czsto przypominaj one czowiekowi, e znajduje si na wygnaniu i nie powinien swojej
nadziei pokada w jakiej wiatowej rzeczy.
Dobrze, e czasem znosimy zdania przeciwne, i e sdzi si o nas le i opacznie, take gdy
zamierzamy i czynimy dobrze. To czsto pomaga do pokory i broni nas od prnej chway.
Gdy z zewntrz ludzie nas nie doceniaj nie wierz nam, wwczas lepiej szukamy
wewntrznego wiadka - Boga.
Czowiek przeto powinien tak dalece utwierdzi si w Bogu, by nie potrzebowa
oszukiwa wielu ludzkich pociech. Gdy czowiek dobrej woli bywa dowiadczony
utrapieniem lub kuszony czy te nkany nieczystymi mylami, wwczas rozumie, e Bg mu
jest bardziej niezbdny i zauwaa, e bez Niego nie moe nic dobrego. Wwczas take smuci
u,', jczy i modli z powodu bied, ktre cierpi. Wwczas przykrzy mu si duej y i yczy
sobie, by mier przysza, i by mg by rozwizany i by z Chrystusem. Wwczas take
spostrzega, e doskonae bezpieczestwo i peny pokj na tym wiecie nie moe istnie.
\
Rozdzia 13
Tumienie pokus
I
Jak dugo na wiecie yjemy, nie moemy by bez strapie i pokus. Std te w ksidze
36
Hioba zostao napisane: pokuszeniem jest ycie ludzkie na ziemi (Hi 7,1). Przeto kady
powinien by by zafrasowany swoimi pokusami i czuwa w modlitwach, by diabe, ktry
nigdy nie pi, lecz kry szukajc, kogo by poar (1 P 5, 8), nie znalaz miejsca zwodzenia.
Nikt nie jest tak doskonay i wity, eby niekiedy nie mia pokus. Nie moemy zupenie ich
nie mie. Pokusy s jednak czsto dla czowieka poyteczne, chocia uciliwe i cikie, w
nich bowiem upokarza si, oczyszcza i uczy si.
Wszyscy wici przeszli przez wiele strapie i pokus i udoskonalili si. A ci, ktrzy nie
potrafili znie pokus, stali si li i odpadli. Nie ma stanu ycia tak witego ani miejsca tak
ustronnego, gdzie by nie byo pokus i przeciwnoci. Czowiek, dopki yje, nie jest
cakowicie bezpieczny od pokus, rdo pokus bowiem jest w nas, odkd si w podliwoci
narodzilimy. Gdy odchodzi jedna pokusa lub utrapienie, inna na to miejsce przychodzi. I
zawsze co do cierpienia mie bdziemy, bowiem utracilimy dobro naszej szczliwoci.
Wielu usiuje ucieka od pokus i jeszcze ciej w nie wpadaj. Przez samo uciekanie nie
37
moemy zwyciy. Przez cierpliwo i prawdziw pokor staniemy si jednak mocniejsi od
wszystkich wrogw.
Kto tylko zewntrznie unika pokus, a nie usuwa korzenia, mao postpi w doskonaoci. | Co
wicej - rychlej do powrc pokusy i gorzej si poczuje.
Stopniowo i przez cierpliwo, wytrwale i przy Boej pomocy lepiej zwyciysz ni
surowoci i wasn gwatownoci.
W pokusie czciej korzystaj z rady, a z kuszonym nie postpuj surowo, lecz udzielaj
pociechy, jak sam tego by sobie yczy.
Pocztek wszystkich zych pokus - to niestao ducha i maa ufno w stosunku do Boga. Bo
jak okrt bez steru jest popychany przez fale, tak czowiek saby i porzucajcy swoje
postanowienia na rny sposb jest kuszony. Ogie wyprbowuje elazo, a pokusa czowieka
sprawiedliwego.
Czsto nie wiemy, do czego jestemy zdolni, lecz pokusa ujawnia, czym jestemy. Naley
jednak czuwa, szczeglnie na pocztku pokusy. Wrg bowiem wwczas atwiej zostaje
zwyciony, gdy nie pozwala mu si wej w aden sposb do wrt umysu, lecz gdy
38

tylko zapuka, zabiegnie mu si drog poza progiem. Std kto powiedzia: Przeszkadzaj
pocztkom, za pno przygotowywa lekarstwo, gdy choroby przez dugie opnienia
nabray mocy" (Owidiusz, De remed. I. 91)
Najpierw bowiem staje przed umysem zwyka myl, nastpnie silne wyobraenie, pniej
upodobanie i ze poruszenie i zgoda. I tak powoli wkracza zoliwy wrg cakowicie, gdy mu
si czowiek na pocztku nie opiera. A im duej kto leni si w stawianiu oporu, tym z
kadym dniem staje si sabszy, a wrg wobec niego potniejszy.
Niektrzy dowiadczaj ciszych pokus na pocztku nawrcenia, niektrzy - przeciwnie - na
kocu. Niektrzy za jakby przez cae swoje ycie yj w udrce. S te tacy, ktrym pokusy
tylko lekko daj si we znaki; wedug mdroci Boych zrzdze i sprawiedliwoci, ktre
bior pod uwag stan i zasugi ludzi i wszystko do zbawienia wybranych urzdzaj.
Nie powinnimy przeto traci nadziei, gdy jestemy kuszeni, lecz tym gorcej baga Boga,
by nas w kadym utrapieniu raczy wspomc. On te oczywicie, wedug powiedzenia w.
Pawa, sprawia wraz z zesaniem pokusy taki
pomylny wynik, ebymy mogli j znie 11 Kor 10, 13).
Upokorzmy wic nasze dusze pod rk Boga we wszelkiej pokusie i utrapieniu, On bowiem
ubogich duchem zbawi i wywyszy. W pokusach i udrkach czowiek bywa wyprbowywany, jak dalece postpi w doskonaoci. I tu ma miejsce wiksza zasuga i lepiej
ujawnia si cnota.
To nic wielkiego, jeli czowiek jest pobony i gorliwy, kiedy nie odczuwa ciaru. Lecz jeli
w czasie przeciwnoci zachowuje si cierpliwie, bdzie nadzieja wielkiego postpu.
Niektrzy zostaj ustrzeeni od wielkich pokus, a w maych, codziennych bywaj zwycieni,
by upokorzeni nigdy sobie samym nie ufali w wielkich, gdy w tak maych s sabi.
Rozdzia 14
Unikanie wydawania pochopnych ocen
Skieruj oczy na siebie, wystrzegaj si osdzania czynw innych ludzi. Osdzajc innych,
40
czowiek nadaremnie si trudzi, czsto si myli, atwo grzeszy. Owocnie si natomiast trudzi,
gdy siebie samego osdza i bada. O rzeczy czsto sdzimy podug uczuciowego nastawienia
do niej. Prawdziw ocen atwo przeto tracimy ze wzgldu na mio wasn.
Gdyby jedynym celem naszych pragnie by zawsze Bg, nie wpadalibymy tak atwo w stan
wewntrznego zamieszania, gdy to kto sprzeciwi si naszemu zdaniu. Czsto jednak w nas
samych kryje si co, lub te dochodzi z naszego otoczenia, co nas take nieco pociga.
Wielu w tym, co robi, podwiadomie szuka siebie, cho sobie z tego nie zdaj sprawy. Gdy
wszystko przebiega wedug ich woli i zdania, zdaj si pozostawa bardzo spokojni, gdy
natomiast co dzieje si inaczej, nie podug ich myli, szybko s tym poruszeni i zasmuceni.
Rnica zda i opinii do czsto rodzi niesnaski wrd przyjaci i wspobywateli,
zakonnikw i ludzi pobonych. Nieatwo porzuca si stare przyzwyczajenia i niechtnie kto
daje si skoni do dostrzeenia czego poza wasnym interesem.
Jeeli opierasz si bardziej na swoim rozumie i wasnych sposobach radzenia sobie ni na
cnocie ulegoci Jezusowi Chrystusowi, rzadko i nieszybko bdziesz czowiekiem
owieconym. Bg bowiem chce, bymy Mu doskonale byli poddani i bymy wznieli si
ponad wszelki rozum mioci pomienn.
Rozdzia 15
Czyny motywowane mioci
Za nie naley czyni dla jakiejkolwiek rzeczy na wiecie ani z mioci dla czowieka.
Natomiast nie trzeba si czu skrpowanym, by czasem przerwa wykonywanie jakiego
dobrego uczynku na korzy czowieka znajdujcego si w potrzebie, ani te by ten uczynek

zamieni na lepszy. Przez to bowiem dobry czyn nie /ostaje zniszczony, lecz zamieniony na
lepszy.
Bez mioci czyn zewntrzny na nic si nie przyda. To natomiast, co dokonywane bywa z
mioci, chocia byoby mae i polednie -cae staje si owocne. U Boga bowiem wicej
42
si liczy, dlaczego czowiek co wykonuje, ni samo dokonanie.
Wiele czyni ten, kto bardzo kocha. Duo czyni ten, kto rzecz dobrze wykonuje. Dobrze czyni,
kto bardziej wsplnocie ni swojej woli suy.
Czsto co uchodzi za mio, a jest to raczej cielesna natura. Rzadko nie chc by obecne:
naturalna skonno, wasna wola, nadzieja rewanu, umiowanie wygody.
Kto posiada prawdziw i doskona mio, w adnej rzeczy nie szuka siebie. Pragnie
natomiast jedynie, by we wszystkim Bg doznawa chway.
Nikomu take nie zazdroci, nie kocha bowiem osobistej radoci ani nie chce cieszy si w
sobie samym, lecz w Bogu ponad wszelkimi dobrami woli si czu szczliwym.
Nikomu te nie przypisuje dobra, lecz je cakowicie do Boga odnosi, od ktrego wszystko jak
ze rda bierze pocztek; w ktrym u kresu wszyscy wici odpoczn z radoci.
O, gdyby kto posiada iskierk prawdziwej mioci, z pewnoci wszystkie rzeczy ziemskie
odczuwaby jako pustot.
43
Rozdzia 16
Znoszenie brakw cudzych
Czego czowiek nie jest w stanie poprawi w sobie samym, lub u innych, powinien cierpliwie
znosi, dopki Bg inaczej nie pokieruje. Pomyl, e - by moe - tak jest lepiej dla twojego
wyprbowania i cierpliwoci. Bez niej niewiele znacz nasze zasugi. Powiniene jednak dla
takich przeszkd baga Boga, by raczy ci wesprze, aby mg je spokojnie znie.
Kto raz albo drugi upomniany nie przestaje czego czyni, nie spieraj si z nim, lecz ca
spraw powierz Bogu, by u wszystkich Jego sug zrealizowaa si Jego wola i cze. On
dobrze potrafi zmienia zo w dobro.
Staraj si by cierpliwy w znoszeniu brakw i jakichkolwiek saboci innych ludzi, bo i ty
masz ich sporo, a inni musz je znosi. A jeli nie potrafisz z siebie uczyni takiego, jakim
by pragn by, to jak moesz zmieni innego
czowieka wedug swoich upodoba? yczymy sobie od innych doskonaoci, sami jednak
nie poprawiamy wasnych brakw. Chcemy, by innych surowo napominano, a sami nie
chcemy by napominani.
Nie podoba nam si to, e innym na tyle si pozwala, a jednak nie chcemy, by nam
odmawiano tego, o co prosimy. Chcemy, by innych krpowano przepisami, ale sami adn
miar nie znosimy, by nas wicej ograniczano. Wida wic, jak rzadko oceniamy bliniego
wedug tego, jak oceniamy siebie samych.
Gdyby wszyscy byli doskonali, co bymy mieli wwczas do wycierpienia dla Boga? Ale teraz
Bg tak zrzdzi, e mamy uczy si jeden drugiego brzemiona nosi (Gal 6,2). aden
czowiek nie jest bez braku. Kady jest czym obciony. Nikt nie jest samowystarczalny, ani
nikt dostatecznie mdry, by sobie we wszystkim poradzi. Wypada wic, abymy si
wzajemnie pocieszali, wspierali, pouczali, napominali.
Przy okazji wystpienia przeciwnoci lepiej wida, jak wielk kto posiada cnot. Okazje
bowiem nie czyni czowieka kruchym, lecz ukazuj, jakim jest.
Rozdzia 17
ycie mnisze
Jeli chcesz z innymi y w zgodzie i pokoju, musisz nauczy si przeamywa w wielu
rzeczach.

Niemaa to rzecz mieszka w klasztorach czy zgromadzeniu zakonnym i przestawa tam z

innymi bez utyskiwania i trwa wiernie a do mierci. Bogosawiony czowiek, ktry y tam
dobrze i pomylnie ycie zakoczy.
Jeli chcesz utrzyma si w cnocie i w niej czyni postpy, uwaaj si za wygnaca i
pielgrzyma na ziemi.
Jeli chcesz wie ycie zakonne, powiniene sta si gupim ze wzgldu na Chrystusa. Habit
i postrzyyny jeszcze niewiele wnosz. Prawdziwego zakonnika czyni: zmiana obyczajw i
cakowite umartwienie namitnoci.
Kto czego innego szuka ni tylko Boga i zbawienia swojej duszy, znajdzie tylko udrk i bl.
Ten, kto nie stara si by najmniejszy i wszystkim ulegy, nie utrzyma si duej w pokoju
ducha.
Przyszede suy, a nie krlowa. Wiedz, e zostae powoany do cierpienia i pracy, a nie
do bezczynnoci i gadaniny.
Tu wic ludzi si dowiadcza jak zoto w piecu ognistym. Tu nikt nie moe wytrwa, jeli nie
zechce z caego serca upokorzy si ze wzgldu na Boga.
Rozdzia 18
Przykady witych Ojcw
Wpatruj si w ywe przykady witych Ojcw, w ktrych janieje prawdziwa doskonao i
religia, a ujrzysz jak to, co czynimy, jest malutkie i prawie nic. O, czyme jest nasze ycie w
porwnaniu z ich yciem.
wici i przyjaciele Chrystusa suyli swemu Panu w godzie i pragnieniu, w chodzie i
nagoci, w pracy i zmczeniu, w czuwaniach
i postach, w modlitwach i witych rozwaaniach, wrd licznych przeladowa i zniewag.
O, jak wiele i cikich udrk cierpieli Apostoowie, mczennicy, wyznawcy, dziewice i
wszyscy pozostali, ktrzy chcieli i w lady Chrystusa!
Dusz swoich bowiem na tym wiecie nienawidzili, by je posi na ycie wieczne.
O, jak pene surowoci i wyrzecze ycie wiedli w pustelniach wici Ojcowie! Jak
dugotrwae i cikie pokusy wycierpieli! Jak czsto byli drczeni przez nieprzyjaciela! Jak
liczne i arliwe modlitwy do Boga zanosili! Jakie srogie posty podejmowali! Jak wielk
gorliwo i zapa mieli w duchowym postpie! Jak dzielnie wiedli bj, by ujarzmi wady! Jak
czysta i prawa bya ich intencja ku Bogu zwrcona!
Za dnia pracowali, a noce spdzali na dugiej modlitwie, chocia pracujc nie ustawali
bynajmniej w modlitwie mylnej. Cay swj czas poytecznie wykorzystywali. Kada
godzina Bogu powicona wydawaa si krtka. A poniewa kontemplacja bya tak bardzo
sodka, zapominali o koniecznoci posilenia ciaa.
I
Rezygnowali z wszelkich bogactw, godnoci, zaszczytw, przyjaci i krewnych. Niczego z
tego wiata nie chcieli posiada, brali jedynie to, co do ycia niezbdne. Ubolewali, e musz
suy ciau i to nawet wtedy, gdy byo to nieodzowne.
Byli wic biedni, jeli chodzi o rzeczy ziemskie, lecz bardzo bogaci w ask i cnoty. Na
zewntrz odczuwali niedostatek, lecz wewntrznie posilali si ask i pociech Bo. Obcy
byli dla wiata, ale dla Boga - bliskimi i zayymi przyjacimi.
Sami sobie wydawali si nicoci, a przez wiat wzgardzeni. W oczach Boych jednak byli
cenni i umiowani. Utrzymywali si w prawdziwej pokorze, yli w penym prostoty
posuszestwie, chodzili w mioci i cierpliwoci. I dlatego codziennie robili postpy w yciu
duchowym i otrzymali wielk od Boga ask.
Dani s oni na wzr wszystkim zakonnikom. Wicej nas powinni pociga do postpu w
doskonaoci ni wielu ozibych do rozprzenia.
O, jak wielki by zapa wszystkich zakonnikw w pocztkach swojego witego instytutu! O,
jak wielka pobono w modlitwie! Jak

wielkie wspzawodnictwo w cnocie! Jak wielka panowaa dyscyplina! Jak wielki szacunek i
posuszestwo dla reguy zakonodawcy kwity w nich wszystkich. O tym, e byli to
prawdziwie wici i doskonali mowie, nadal jeszcze wiadcz pozostawione lady. Tak
dzielnie walczc, nieli pomoc wiatu. Teraz za wielkiego uwaa si tego, kto nie przekracza
reguy; jeli to, co przyj na siebie, z cierpliwoci potrafi znie.
O, niedbalstwo i oziboci naszego stanu! Tak szybko uchylamy si od pierwotnej arliwoci
i ju nudzi si nam y z powodu zmczenia i oziboci!
Oby w tobie, ktry czsto widziae wiele przykadw ludzi pobonych, nie zasn do reszty
postp w cnotach.
Rozdzia 19
wiczenia dobrego zakonnika
ycie dobrego zakonnika powinno si odznacza wszystkimi cnotami tak, by by
takim wewntrz, jakim wydaje si ludziom z zewntrz. I nie bez przyczyny od wewntrz
powinien by bardziej takim, ni jest postrzegany z zewntrz, bo patrzy na nas Bg, ktrego
jak najbardziej powinnimy czci, gdziekolwiek bymy byli, i jak anioowie czyci chodzi
przed Jego obliczem.
Codziennie powinnimy odnawia nasze postanowienie i pobudza si do gorliwoci,
jakbymy si dzi dopiero nawrcili i mwi: Wspom mnie, Panie Boe, w dobrym
postanowieniu i witej subie Twojej. Daj mi teraz, dzi, doskonale zacz, bo niczym jest
to, czego dotychczas dokonaem".
Przebieg naszego duchowego postpu zaley od postanowienia. Ten, kto chce postpi w
yciu duchowym, musi odznacza si wielk pilnoci. Bo jeli temu, kto mocno sobie
postanawia, czsto si nie udaje, to c powiedzie o tym, kto albo rzadko, albo nie z takim
zdecydowaniem co postanawia?
Odstpowanie od naszego postanowienia dokonuje si rnymi sposobami. Nawet lekkie
opuszczenie wicze duchowych prawie nigdy nie pozostaje bez jakiej szkody. Sprawiedliwi
opieraj swoje postanowienia raczej na asce
boej ni na wasnej mdroci. Do czegokolwiek si zabieraj - w Bogu zawsze pokadaj
nadziej. Bo czowiek sobie postanawia, a Bg, ktrego drogi nie s drogami ludzkimi,
rozporzdza.
Jeli z pobonoci albo zamierzonego poytku dla braci opuszcza si czasem zwyke
wiczenie duchowe, pniej bez trudu da si je odrobi. Jeli za z zaniedbania lub niechci
atwo si je opuszcza, niemaa to wina i dowiadczymy szkodliwych tego skutkw. Nawet
gdy si najbardziej bdziemy stara, to i wtedy zaznacz si lekkie braki we wszystkim.
Zawsze jednak naley postanowi co pewnego, i to szczeglnie przeciwko temu, co bardziej
nam przeszkadza.
Trzeba zbada i uporzdkowa zarwno sprawy zewntrzne jak i wewntrzne, bo jedne i
drugie przyczyniaj si do postpu wewntrznego.
Jeli nie sta ci na cige skupianie ducha, to rb to przynajmniej czasem, a co najmniej raz
dziennie, mianowicie rano lub wieczorem.
Rano postanawiaj sobie, a wieczorem roztrzsaj swoje postpowanie, jakim bye w sowach, uczynkach i mylach, bo tym by moe czciej obraae Boga i bliniego.
Uzbrj si jak wojownik przeciwko diabelskim niegodziwociom. Pohamuj obarstwo, a
atwiej opanujesz wszelkie skonnoci cielesne.
Nigdy nie bd cakiem bez zajcia, lecz albo czytaj, albo pisz, albo mdl si, albo rozwaaj,
albo zajmuj si jak prac dla dobra wsplnego.
Prace fizyczne trzeba jednak wykonywa roztropnie; nie wszyscy te powinni je podejmowa
w rwnym stopniu.
Z pracami, ktre nie maj charakteru wsplnotowego, nie naley si obnosi na zewntrz.
Bezpieczniej bowiem da si je wykonywa prywatnie, bez rozgosu.

Powiniene si jednak strzec, by si nie leni w wykonywaniu zaj wsplnych, a skania si

do wyjtkowych. Po cakowitym i wiernym spenieniu tego, co powiniene i tego, co ci
naoono - jeli pozostao ci czasu - moesz nim zadysponowa podug pragnienia swej
pobonoci.
Nie wszyscy mog wykonywa jedno wiczenie, lecz inne temu, a inne tamtemu bardziej
I suy. Take ze wzgldu na czas, rne wiczenia s bardziej stosowne: inne w wita, a
inne w dni powszednie. Innych potrzebujemy w czasie pokus, a innych w czasie spokoju i
odpoczynku. O innych dobrze jest myle, gdy si smucimy, a o innych, gdy si w Panu
cieszymy.
W zwizku z waniejszymi witami trzeba powtrzy dobre wiczenia i gorcej baga
witych o pomoc.
Co wito powinnimy stawia sobie przed oczy, jakbymy teraz mieli z tego wiata wywdrowa i przyby na wieczne wito. Przeto powinnimy z wiksz starannoci
przygotowywa si w czasach wicej powiconych naboestwu i poboniej y, cilej
przestrzega wszelkich regu, jakbymy mieli ju wkrtce otrzyma nagrod za nasz trud. A
gdyby ta nagroda zostaa odoona, wierzmy, e jestemy jeszcze za mao dobrze
przygotowani i jeszcze niegodni takiej chway, ktra si nam w okrelonym czasie objawi, i
starajmy si lepiej przygotowa do odejcia.
Ewangelista ukasz powiada: Bogosawiony suga, ktrego Pan, gdy przybdzie, zastanie
czuwajcym. Zaprawd mwi wam,
ustanowi go ponad wszystkimi swoimi dobrami" (k 12, 37).
Rozdzia 20
Umiowanie samotnoci i milczenia
Szukaj dla siebie odpowiedniego czasu i rozmylaj czsto o Boych dobrodziejstwach.
Zrezygnuj z ciekawostek. Czytaj o takich sprawach, ktre dostarczaj wicej skruchy, ni
zajmuj umys.
Jeli wycofasz si ze zbdnych rozmw i nie bdziesz kry prniaczo od czowieka do
czowieka, jeli zrezygnujesz ze suchania nowinek i plotek, to wwczas znajdziesz
wystarczajco duo czasu, i to odpowiedniego dla przykadania si do dobrych rozmyla.
Najwiksi wici, gdzie mogli, unikali towarzystwa ludzi i woleli Bogu suy w
odosobnieniu.
Powiedzia kto (Seneka, List 7): Ilekro byem wrd ludzi, wracaem mniejszym
czowiekiem". Czsto tego dowiadczamy, gdy wdajemy si w dugie pogawdki. atwiej
cakiem milcze ni nie wykroczy w sowach. atwiej si w domu ukry ni poza domem
mc siebie wystarczajco upilnowa.
Kto wic zamierza doj do rzeczy wewntrznych i duchowych, powinien z Jezusem
usuwa si od tumw.
Tylko temu nie zaszkodzi publiczne ukazywanie si, kto chtnie kryje si przed ludmi. Tylko
temu nie zaszkodzi mwienie, kto < htnie milczy.
Tylko temu nie zaszkodzi przewodzenie, kto (htnie jest podwadnym.
Tylko temu nie zaszkodzi rozkazywanie, kto dobrze nauczy si posuszestwa.
Tylko ten bezpiecznie weseli si, kto ma w sobie wiadectwo dobrego sumienia. Poczucie
bezpieczestwa u witych zawsze pene byo jednak bojani Boej. To, e byszczeli
wielkimi cnotami i ask, nie umniejszao w nich gorliwoci i pokory. U nieprawych za
poczucie bezpieczestwa wypywa z pychy i zadufania, a w kocu przeradza si w
okamywanie siebie. Nigdy nie obiecuj sobie bezpieczestwa w tym yciu, chociaby ci si
wydawao, e jeste dobrym zakonnikiem lub pobonym pustelnikiem.

Czsto ludzie uwaani za lepszych przez innych wystawieni s na wiksze niebezpieczestwo

ze wzgldu na swoj zbytni pewno siebie. Std te o wiele poyteczniej jest, by nie byli
cakiem wolni od pokus, lecz by ich czsto nagabyway, aeby nie byli zbyt pewni siebie, i by
przypadkiem nie unieli si pych, a take by nie skaniali si za bardzo ku zewntrznym
pociechom.
O, jak dobre sumienie zachowaby ten, kto nigdy by nie szuka przemijajcej radoci i nigdy
nie zajmowa si wiatem!
Jak wielki posiadaby pokj i odpocznienie ten, kto odciby od siebie wszelkie bezpodstawne
zamartwianie si, a w tym czasie myla o rzeczach zbawiennych i Boych i ca swoj
nadziej zoy w Bogu.
Nikt nie jest godny niebiaskiej pociechy, jak tylko ten, kto pilnie wiczy si w witym alu.
Jeli chcesz z gbi serca czu al, wejd do swego pokoiku, pozbd si zgieku wiata, jak
jest napisane: Na oach waszych aujcie" (Ps 4, 5).
W celi znajdziesz to, co czsto tracisz poza ni. Jeli cigle przebywasz w celi, staje si
sodk, a jeli pozostawisz j opuszczon, rodzi niech. Jeli w pocztkach twego
nawrcenia zamieszkasz w niej na dobre, i nie bdziesz jej opuszcza, stanie ci si z czasem
umiowan przyjacik i najwdziczniejsz pociech.
W milczeniu i uciszeniu dusza nabona czyni postpy i uczy si sekretw Pisma w. Tu
znajduje potoki ez, ktrymi co noc obmywa si i oczyszcza, by w tym wikszej pozostawa
zayoci ze swoim Stwrc, im dalej yje od wszelkiego wiatowego zgieku.
Ku temu wic, kto si odrywa od znajomych i przyjaci, przybliy si Bg ze witymi
anioami.
Lepiej pozostawa w ukryciu i zaj si sob ni zaniedbawszy siebie samego, czyni cuda.
Chwali si to zakonnikowi, gdy rzadko z domu wychodzi, gdy zdaje si unika ludzi, a take
nie chce ich widywa.
Dlaczego chcesz widzie to, czego nie wolno posiada? Przemija wiat i jego podliwo"
(1 J 2, 17). Pragnienia sfery zmysowej cign do przechadzania si, lecz po godzinie
wynosisz z tego tylko sumienie obcione, a serce rozproszone. Wesoe wyjcie powoduje
czsto smutny powrt, a radosne wieczorne do pna
przesiadywanie czyni ranek smutnym. Tak wszelka rado cielesna wchodzi z powabem, lecz
na kocu dokuczy i zniszczy. C moesz gdzie indziej zobaczy, czego tu nie widzisz? Oto
niebo i ziemia i wszystkie ywioy: z tych bowiem wszystko jest uczynione. Co moesz
gdzie zobaczy, co dugo moe pod socem pozostawa? By moe sdzisz, e si nasycisz,
lecz nie bdziesz mg tego dopi. Gdyby widzia, e wszystko jest obecne, czym by to
byo, jak nie czczym widzeniem? Podnie swe oczy ku Bogu na wysokociach i mdl si z
powodu swoich grzechw i zaniedba. Pozostaw marnoci marnym, a ty d do tych rzeczy,
ktre ci przykaza Bg. Zamknij za sob drzwi, przyzywaj do siebie Jezusa, Umiowanego
twojego. Pozosta z Nim w celi, bo nie znajdziesz gdzie indziej tak wielkiego pokoju. Gdyby
nie wychodzi, jak rwnie gdyby nie sucha adnych plotek, lepiej utrzymywaby si w
dobrym pokoju. Skoro sprawia ci rado suchanie niekiedy nowinek, musisz z tego powodu
znosi niepokj serca.
Rozdzia 21
Skrucha serca
Jeli chcesz nieco postpi w yciu wewntrznym, utrzymuj si w bojani Boej i nie chciej
zbytniej wolnoci, lecz wszystkie zmysy utrzymuj na wodzy. Nie powierzaj siebie take
niestosownej radoci. Oddaj si skrusze serca, a znajdziesz pobono. Skrucha serca otwiera
wiele dbr, ktre rozprzenie szybko zwyko trwoni.
Dziwne to, e czowiek, ktry bierze pod uwag swoje wygnanie i rozmyla o nim i o tak
wielu niebezpieczestwach duszy, moe niekiedy doskonale radowa si w tym yciu.

Dlatego, e jestemy lekkoduchami i lekcewaymy nasze braki, nie czujemy blw naszej
duszy, czsto pusto si miejc, gdy tymczasem powinnimy nie bez powodu paka.
Nie ma prawdziwej wolnoci ani dobrej radoci bez bojani Boej z dobrym sumieniem.
Szczliwy czowiek, ktry moe odrzuci
wszelk przeszkod ze strony roztargnie i skupi si wok witej skruchy.
Szczliwy czowiek, ktry nie dopuszcza do siebie tego, co by mogo plami jego sumienie
lub obciy win.
Walcz mnie: przyzwyczajenie przezwycia si przyzwyczajeniem.
Jeli umiesz rezygnowa z towarzystwa ludzi, to i oni pozwol ci robi swoje. Nie przycigaj
ku sobie spraw innych ludzi ani nie wikaj si w interesy dostojnikw.
Przede wszystkim siebie dozoruj i siebie szczeglnie napominaj, zanim bdziesz to czyni
wobec swoich ukochanych.
Nie smu si z tego powodu, e nie znajdujesz wzgldw u ludzi. To natomiast niech ci ciy
na sercu, e nie zachowujesz si wystarczajco dobrze i bacznie, jakby przystao na sug
Boego i pobonego zakonnika.
Czsto jest poyteczniej i bezpieczniej nie mie wielu pociech w tym yciu, szczeglnie tych,
ktre si wi z ciaem. Samimy jednak winni, e nie mamy Boych pociech lub e rzadko
je odczuwamy, nie staramy si bowiem o skruch serca, ani te w ogle nie odrzucamy
pustych i zewntrznych pociech. Uznaj, e
boej pociechy jeste niegodny, a raczej godny wielkiego utrapienia. ' Gdy czowiek
dowiadcza doskonaej skruchy, wwczas wiat cay staje mu si gorzki i przykry. Dobry
czowiek znajduje wystarczajc materi do alu i opakiwania. Czy to bowiem nad sob si
zastanawia, czy o blinim myli, zdaje sobie spraw, e tutaj nikt nie yje bez udrki. A im to
zastanowienie si jest bardziej wnikliwe, tym al wikszy. Materi uzasadnionego alu i
wewntrznej skruchy s nasze grzechy i wady. Leymy nimi tak nakryci, e rzadko jestemy
w stanie kontemplowa rzeczy niebieskie.
Gdyby czciej myla o swojej mierci ni o dugoci ycia, nie ulega wtpliwoci, e
gorliwiej by si poprawia.
Gdyby sercem rozwaa przysze kary w piekle czy czycu, wierz, e chtnie znosiby
trud i bl i wcale nie obawiaby si surowoci ycia.
Poniewa jednak te rzeczy nie dostaj si do serca i nadal kochamy si w przyjemnociach,
dlatego pozostajemy zimni i bardzo leniwi.
Czsto brak nam tyzny duchowej, dlatego tak atwo nieszczsne ciao gono si uskara.
Mdl si wic pokornie do Boga, by da ci ducha skruchy i mw z Prorokiem: Nakarm mi,
Panie, chlebem paczu i napj obficie zami" (Ps 80, 6).
Rozdzia 22 Rozwaanie ludzkiej ndzy
Gdziekolwiek by by i dokdkolwiek by si uda, jeste ndzny, jeli si nie zwrcisz ku
Bogu. Dlaczego przejmujesz si, e ci si nie powiodo, jakby chcia i pragn? A kt
posiada to wszystko, czego sobie zayczy? Ani ja, ani ty, ani nikt z ludzi na tej ziemi. Nie ma
na wiecie nikogo bez udrczenia lub odczucia brakw, choby by krlem czy papieem. Kto
si tu ma lepiej? Oczywicie ten, kto potrafi co cierpie dla Boga.
Mwi liczni niedoni i chorzy: Jak temu dobrze, jaki bogaty, jaki wielki, jaki sawny, jaki
potny!"
Zwr jednak uwag na niebiaskie dobra, a zobaczysz, e wszystkie te rzeczy doczesne
w zestawieniu z niebiaskimi s niczym; bardzo niepewne i obciajce, bo z ich
posiadaniem wie si zatroskanie, lk przed utrat.
Nie na tym polega szczcie czowieka, e posiada obfito dbr doczesnych. Czowiekowi
wystarczy redni poziom materialny. Ndza to prawdziwa y na tej ziemi.
Im wicej czowiek pragnby si uduchowi, tym wicej ycie obecne staje mu si gorzkie;
lepiej bowiem odczuwa i janiej widzi jbraki ludzkiego zepsucia.

Prawdziwie wielk ndz i utrapieniem dla czowieka pobonego jest je, pi, czuwa, spa,
odpoczywa, pracowa i podlega pozostaym yciowym koniecznociom. Chciaby on by
od tego wszystkiego wyzwolony i wolny od wszelkiego grzechu. Spore to bowiem
obcienie dla czowieka wewntrznego - potrzeby ciaa na tym wiecie. Std te prorok prosi
pobonie o to, by mg by wolnym od tyche potrzeb, sowami: Wyrwij mi, Panie, od
potrzeb moich" (Ps 24, 17).
Lecz biada tym, ktrzy nie poznaj swojej ndzy, a jeszcze bardziej - tym, ktrzy kochaj to
ndzne i zniszczalne ycie. Niektrzy bowiem tak dalece przywizani s do tego ycia,
chocia maj tu tylko rzeczy niezbdne przez prac czy ebractwo, e gdyby mogli zawsze tu
y - nic by ich nie obchodzio krlestwo Boe.
O, szaleni i niewiernego serca, zanurzeni tak gboko w rzeczach tej ziemi, e w niczym
innym jak tylko w tym, co ciaa dotyczy, smakuj. Nieszczni, dopiero na kocu ciko
odczuj, jak znikome byo to, co ukochali, i jak nicoci.
wici Boy za i wszyscy oddani przyjaciele Chrystusa nie zwaali na to, co podobao si
ciau, ani na te rzeczy, ktre w tym czasie byy w rozkwicie, lecz caa ich nadzieja i denie
wzdychay ku dobrom wiecznym.
Cae ich pragnienie byo niesione w gr do rzeczy niewidzialnych, ktre miay by im
przeznaczone, aby mio rzeczy widzialnych nie cigna ich na sam d.
Nie tra, bracie, ufnoci, e dokonasz postpu w rzeczach duchowych. Jeszcze jest czas.
Dlaczego chcesz odkada na pniej twoj decyzj? Powsta, natychmiast zacznij i mw:
Teraz jest czas czynu, teraz czas walki, teraz dogodny czas poprawy".
Gdy si le czujesz i jeste strapiony, to wwczas jest czas zdobywania zasug. Trzeba
ci przej przez ogie i wod, zanim przyb-dziesz na miejsce ochody (Ps 6, 12). Jeli nie
zastosujesz wobec siebie siy, nie pokonasz wady. Jak dugo nosimy to kruche ciao, nie
moemy by bez grzechu ani y bez zniechcenia i blu.
Wolelibymy spokj od wszelkiej ndzy, lecz poniewa przez grzech utracilimy niewinno,
utracilimy take prawdziw szczli wo.
Winnimy przeto kierowa si mdroci i oczekiwa Boego miosierdzia, a przeminie ta
nieprawo (Ps 67,2), a miertelno zostanie pochonita przez ycie.
O, jak wielka sabo ludzka, ktra zawsze skonna jest do wad! Dzi spowiadasz si ze
starych grzechw, a jutro znw je popeniasz. Teraz postanawiasz unika za, a za godzin
postpujesz, jakby nic sobie nie postanawia.
Susznie zatem moemy si upokarza i nigdy nie rozumie o sobie czego wielkiego. Tak
bowiem sabi i niestali jestemy.
Szybko bowiem mona straci przez niedbalstwo to, co z wielkim tylko trudem zostao
/dobyte za ask Bo. Co z nami stanie si kiedy na kocu dni naszych, jeli ju od
zarania stajemy si ozibli? Biada nam, jeli tak chcemy skania si ku spoczynkowi, jakby
ju by pokj i bezpieczestwo, kiedy nie wida ani ladu prawdziwej witoci w naszym
postpowaniu. Dobrze byoby, gdybymy jeszcze raz zostali pouczeni, jak dobrzy nowicjusze,
o najlepszych obyczajach, jeli byaby nadzieja na popraw i wikszy duchowy postp w
przyszoci.
Rozdzia 23
Rozmylanie o mierci
Bardzo szybko bdzie po tobie. Spjrz inaczej na swj stan! Dzi czowiek jest, a jutro si nie
pojawi. A skoro zostanie wzity sprzed ludzkich oczu, to take rycho o nim ju nie bd
myle.
O gupoto i zatwardziaoci ludzkiego serca. Tylko o rzeczach obecnych rozmyla, a nie
patrzy przed siebie na przysze.
We wszystkich czynach i mylach tak si winiene sprawowa, jakby dzi mia umrze.

Gdyby mia czyste sumienie, nie bardzo baby si mierci. Lepiej byoby strzec si
grzechw ni ucieka przed mierci.
Jeeli dzi nie jeste gotw, to jak bdziesz Jutro jest dniem niepewnym. A czy wiesz, e
bdzie dla ciebie jakie jutro?
C pomoe dugo y, jeli tak mao si poprawiamy?
Ach, dugie ycie nie zawsze poprawia, a czsto bardziej jeszcze powiksza win.
Obymy przez jeden dzie dobrze postpowali na tym wiecie!
Wielu oblicza, ile to lat od nawrcenia upyno, a czsto may jest owoc poprawy.
Jeli straszno umiera, to by moe niebezpieczniej jest dugo y.
Szczliwy, kto zawsze ma przed oczami godzin mierci i codziennie przygotowuje si do
umierania.
Jeli widziae kiedy, jak czowiek umiera, to pomyl, e i ty przebdziesz t drog.
Jeli to ranek, za, e do wieczora nie docigniesz, a gdy nasta wieczr, nie omielaj
si sobie obiecywa poranka. Zawsze wic bd gotw i tak yj, by mier nigdy ci nie
znalaza nieprzygotowanego.
Wielu umiera nagle i niespodzianie. Bo o godzinie, o ktrej si nie przypuszcza, Syn
Czowieczy przyjdzie (k 12, 40).
Gdy nadejdzie ta ostatnia godzina, daleko inaczej zaczniesz sdzi o caym swym minionym
yciu i bdziesz bardzo aowa, e bye tak niedbay i opieszay.
Jak szczsny to i roztropny czowiek, ktry stara si by takim w tym yciu, jakim by sobie
yczy by w chwili mierci!
Wielkiej bowiem nadziei na pomyln mier dostarczaj: doskonaa wzgarda wiata, gorce
pragnienie postpu w cnotach, umiowanie karnoci, trud pokutowania, rczo w
posuszestwie, zaparcie si siebie i znoszenie wszelkiej przeciwnoci z mioci ku
Chrystusowi.
Gdy jeste zdrw, moesz dokona wiele dobrych rzeczy, a gdy bdziesz osabiony, nie
wiem, co bdziesz w stanie zrobi.
Tylko nielicznych choroba czyni lepszymi. Podobnie jak i ci, co duo podruj, rzadko si
uwicaj.
Nie polegaj na przyjacioach i krewnych. ' Nie odkadaj te na pniej sprawy twego
zbawienia. Prdzej bowiem ludzie zapomn o tobie, ni przypuszczasz.
Lepiej jest teraz w por zadba i przed sob wysa nieco dobra ni liczy na pomoc drugich.
Jeeli ty sam o siebie teraz nie dbasz, to kto zatroszczy si o ciebie w przyszoci. Teraz jest
bardzo cenny czas. Teraz s dni zbawienia. Teraz czas sposobny. Lecz niestety nie
wykorzystujesz tego czasu, w ktrym mgby zdoby zasugi i y przeto wiecznie.
Przyjdzie taki czas, gdy bdziesz pragn jednego dnia lub godziny dla poprawy; a nie wiem,
czy ubagasz!
Daleje, najdroszy, od jake wielkiego niebezpieczestwa mgby si uwolni i z jak
wielkiego wydosta strachu, gdyby zawsze ba si tylko mierci i nie ufa jej. Staraj si teraz
tak y, by w godzinie mierci mg si raczej cieszy ni lka.
Ucz si teraz umiera wiatu, a wtedy zaczniesz y z Chrystusem. Ucz si wszystkim
gardzi, a wtedy bdziesz mg swobodnie dy do Chrystusa.
Kar teraz swoje ciao pokut, a wtedy bdziesz mg mie niezawodn ufno. Ach,
niemdry, czemu mylisz, e bdziesz dugo y, gdy nie masz pewnoci co do jednego dnia?
Jak wielu ludzi ulego zudzeniu i nieoczekiwanie zostali wyrwani z ciaa! Ile to razy
suchae, jak mwiono: ten pad od miecza, w si utopi, ten spadajc z wysoka zama kark,
jeszcze inny udawi si jedzeniem, a tamten wrd rozrywek skoczy. Ten zgin od ognia,
ten od elaza, ten od zarazy, ten od zbrodni. Tak wic kocem wszystkich jest mier, a ycie
ludzkie jak cie nagle przemija.
Kto wspomni ci po mierci. I kto pomodli si za ciebie?

Czye teraz, czy, najdroszy, co moesz robi, bo nie wiesz, kiedy umrzesz, nie wiesz
take, co ci spotka po mierci.
Gdy masz czas, gromad sobie niemiertelne bogactwa. O niczym innym nie myl, jak tylko o
zbawieniu. Troszcz si tylko o Boe sprawy. Czy sobie teraz przyjaci, oddajc cze
witym Boga i naladujc ich czyny, by gdy ustaniesz w tym yciu, przyjli ci do
wiecznych przybytkw (k 16, 9).
Zachowuj si jak pielgrzym i go na tej ziemi, ktrego nic nie obchodz sprawy wiata.
Zachowuj serce swobodne i ku Bogu w gr wzniesione, bo nie masz tu miasta trwaego. Tam
kieruj co dzie modlitwy i westchnienia, by duch twj zasuy na szczliwe przejcie po
mierci do Pana. Amen.
Rozdzia 24
Sd i kara za grzechy
We wszystkich rzeczach patrz na koniec i na to, jak staniesz przed surowym Sdzi. Przed
Nim nie ma niczego ukrytego. Jego nie da si zjedna podarunkami. On nie przyjmuje
wymwek. Osdzi wedug sprawiedliwoci.
O nieszczsny i nierozumny grzeszniku. Ty, ktry czasem lkasz si twarzy rozgniewanego
czowieka, c odpowiesz Bogu, znajcemu wszystko twoje zo?
Czemu to na dzie sdu nie czynisz przygotowa?
J
Wtedy nikt nie bdzie mg by wymwiony od winy ani wybroniony przez drugiego
czowieka, lecz kady bdzie dla samego siebie wystarczajcym ciarem.
Teraz trud twj daje plony, pacz moe by przyjty, westchnienie wysuchane, bl ma
warto zadoczynic i oczyszczajc. Wielki i zbawienny czyciec ma czowiek cierpicy,
ktry doznajc krzywd bardziej boleje nad zoci krzywdziciela ni nad wasn krzywd;
ktry chtnie modli si za przeciwnikw i z serca wybacza winy, nie ociga si z proszeniem
innych o przebaczenie; ktry okazuje raczej miosierdzie ni gniew, ktry czsto
przezwycia samego siebie i usiuje ciao podda w peni duchowi.
Lepiej teraz oczyci si z grzechw i odci wady ni pozostawia oczyszczenie z grzechw
na czas przyszy.
Naprawd, nieuporzdkowana mio wobec ciaa sprawia, e oszukujemy siebie samych.
C innego w ogie bdzie poera, jak nie twoje grzechy.
Im bardziej sobie teraz pobaasz i idziesz za ciaem, tym przykrzejsze bdzie pniej
twoje nieszczcie i tym wicej materiau do spalenia zachowujesz na pniej.
Czowiek poniesie cisz kar w tym, w czym grzeszy. Tam na leniwych bd bardzo
napiera bodce rozpalone, a obartuchy cierpie bd ogromne pragnienie i gd. Tam
rozpustni i mionicy lubienoci oblewani bd gorejc smo i smrodliw siark, a zawistni
jak wcieke psy wy z blu.
Nie bdzie wady, ktra nie miaaby sobie waciwego cierpienia. Tam pyszni napeni si
wszelkim upokorzeniem, a chciwcw bdzie uciska najndzniejszy brak wszystkiego. Tam
jedna godzina kary bdzie cisza ni tu sto lat w najciszej pokucie.
Nie ma tam adnego odpoczynku i adnego pocieszenia dla potpionych. Tutaj czasami
jednak ustaje trud i czowiek cieszy si pociech przyjaci.
Teraz niepokj si z powodu swoich grzechw i auj za nie, by w dniu sdu by bezpieczny
wesp z bogosawionymi. Wtedy bowiem sprawiedliwi bd sta z wielk miaoci przed
tymi, ktrzy ich uciskali i gnbili (Mdr 5,1). Wtedy stanie jako sdzia ten, ktry teraz
pokornie poddawa si ludzkim sdom.
Wtedy nabierze wielkiej otuchy ubogi i pokorny, a pysznego ogarnie zewszd strach. Wtedy
okae si, e ten by mdry na tym wiecie, kto dla Chrystusa nauczy si by gupim i
wzgardzonym. Wtedy mie bdzie wszelkie utrapienie cierpliwie zniesione, a wszelka
nieprawo zamknie usta swoje (Ps 107, 42). Wtedy cieszy si bdzie kady pobony

czowiek, a smuci czowiek bezbony. Wtedy bardziej rozraduje si udrczone ciao, ni

gdyby zawsze byo karmione rozkoszami. Wtedy licha odzie byszcze bdzie, a wytworna
szata ciemnieje. Wtedy w wikszej chwale bdzie najubosza siedziba ni wyzocony paac.
Wtedy wicej pomoe niewzruszona cierpliwo ni caa potga wiata. Wtedy bardziej
bdzie gr proste posuszestwo ni wszelka wiecka przebiego. Wtedy wicej uraduje
czyste i dobre sumienie ni uczona filozofia. Wtedy wicej znaczy bdzie wzgarda bogactw
ni cay skarbiec synw tej ziemi. Wtedy bardziej cieszy si bdziesz pobon modlitw ni
wytworn biesiad. Wtedy bardziej cieszy si bdziesz zachowanym milczeniem ni dug
pogawdk. Wtedy wiksze znaczenie mie bd wite dokonania ni wiele piknych
swek. Wtedy milsze bdzie surowe ycie i arliwa pokuta ni wszelka ziemska rozkosz.
Ucz si teraz drobne cierpienia znosi, a wtedy bdziesz mg si uwolni od ciszych.
Tutaj najpierw sprbuj, co pniej potrafisz, jeeli teraz tak mao potrafisz znie, to jak
potrafisz znie wieczne cierpienia? Jeli teraz mae cierpienie sprawia, e jeste tak
niecierpliwy, to co sprawi wtedy gehenna cierpie?
Oto tak naprawd nie moesz mie dwch radoci, rozkoszowa si na tym wiecie i pniej
krlowa z Chrystusem.
Gdyby a do dzisiejszego dnia zawsze y w zaszczytach i rozkoszach, co by ci to wszystko
pomogo, gdyby ci przyszo umiera w tej chwili?
Wszystko jest marnoci oprcz kochania Boga i suenia Mu.
Kto bowiem kocha Boga z caego serca, nie boi si ani mierci, ani katuszy, ani sdu, ani
pieka. Doskonaa bowiem mio czyni dostp do Boga bezpiecznym. Komu za grzeszenie
jeszcze sprawia przyjemno, nic dziwnego, e taki boi si mierci i sdu.
Dobrze jest jednak, eby jeli mio nie odciga ci od za, bodaj strach przed piekem
ci powciga. Kto za gardzi bojani Bo, ten dugo nie potrafi wytrwa w dobrem, lecz
rycho wpadnie w sida diabelskie.
Rozdzia 25
Gorliwa poprawa caego naszego ycia
Bd czuwajcym i pilnym w subie Boej. I myl czsto: po co przyszede i dlaczego
porzucie wiat? Czy nie po to, by y dla Boga i sta si czowiekiem duchowym?
Zagrzewaj si wic do postpu duchowego, wkrtce bowiem otrzymasz nagrod za swe trudy.
I nie bdzie ju wtedy wok ciebie ani strachu, ani blu. Teraz troszeczk popracujesz i
znajdziesz wielki odpoczynek, wicej - wieczn rado. Jeli ty pozostaniesz wierny i gorliwy
w dziaaniu, Bg bez wtpienia bdzie wierny i hojny w zapacie. Powiniene utrzymywa
siln nadziej, e dostpisz nagrody, ale nie powiniene by nazbyt tego pewny, by nie
popad w lenistwo lub nie sta si wyniosy.
Gdy pewien niespokojny czowiek czsto szamota si pomidzy strachem i nadziej i
pewnego razu zmartwieniem zdjty upad w kociele przed jednym z otarzy i modli si,
powtarza w duszy te sowa: O gdybym wiedzia, e wytrwam!". Natychmiast usysza w
sobie Bo odpowied: A gdyby wiedzia, co by chcia uczyni? Czye teraz to, co wtedy
by chcia uczyni, a bdziesz cakowicie bezpieczny". I zaraz pocieszony i wzmocniony na
duchu powierzy si Boej woli i ustao niespokojne wahanie si. I nie chcia ciekawie
dochodzi, by wiedzie, co z nim bdzie w przyszoci, lecz raczej stara si szuka, jaka jest
wola Boa mia i doskonaa co do rozpoczcia i ukoczenia wszelkiego dobrego dziea.
Ufaj Panu i czy dobro - mwi Prorok -i zamieszkuj ziemi i pa si jej bogactwami" (Ps 37,
3).
Jedna rzecz powstrzymuje wielu od postpu duchowego i arliwej poprawy ycia: wzdryganie si przed trudnociami, czyli trudem zmagania si. Ci bowiem szczeglnie przed
pozostaymi postpuj w cnotach, ktrzy staraj si mnie pokonywa rzeczy dla siebie
bardziej trudne i przeciwne. Tam bowiem czowiek

czyni wiksze postpy duchowe i zyskuje obfitsz ask, gdzie bardziej przezwycia siebie i
umartwia w duchu. Lecz nie wszyscy maj rwnie wiele do pokonania i obumarcia w sobie.
W rywalizacji czowiek gorliwy potrafi jednak wicej postpi w doskonaoci, chocia by
mia wicej namitnoci ni inny bardzo posuszny, a mniej gorliwy w zdobywaniu cnt.
Szczeglnie dwie rzeczy sprzyjaj wielkiej poprawie ycia, a mianowicie: gwatownie opiera
si temu, do czego natura wadliwie si skania, oraz arliwie zajmowa si dobrem, ktrego
komu bardziej brak. Tych rzeczy staraj si bardziej unika i te pokonywa, ktre ci si
czciej nie podobaj u innych ludzi. Na kadym kroku korzystaj z szansy doskonalenia si,
tak by widzc dobre przykady czy o nich syszc, zapala si do ich naladowania. Jeli za
widzisz co nagannego, strze si, by tego samego nie czyni, lub jeli kiedy uczynie,
staraj si szybko to naprawi.
Jak twoje oko oglda innych ludzi, tak znw jeste przez innych zauwaany. Jak przyjemnie
to i sodko, gdy widzi si gorliwych, pobonych braci, bardzo posusznych i
zdyscyplinowanych. Jak smutne to i przykre widzie ludzi
1,25
Naladowanie Chrystusa
79
nie trzymajcych si regu, ktrzy nie realizuj tego, do czego zostali powoani. Jak to
szkodliwe zaniedba cel swego powoania i skania si do tego, czego nam nie powierzono.
Wspomnij na podjte postanowienie i staw sobie przed oczy Ukrzyowanego. Moesz si
bardzo zawstydzi po przypatrzeniu si yciu Jezusa Chrystusa, poniewa jeszcze nie starae
si bardziej do Niego upodobni, cho dugo bye na drodze Boej. Zakonnik, ktry wiczy
si wiadomie i pobonie w najwitszym yciu i mce Pana, znajdzie tam w obfitoci
wszystko, co poyteczne i niezbdne dla siebie i nie potrzeba szuka czego lepszego poza
Jezusem. O gdyby Jezus ukrzyowany przyszed do serca naszego, jak szybko i wystarczajco
zostalibymy pouczeni.
Gorliwy zakonnik wszystko, co mu naka, dobrze przyjmuje i znosi. Zakonnik niedbay i
oziby ma strapienie za strapieniem i zewszd cierpi trudnoci. Brak mu bowiem
wewntrznej pociechy, a zewntrznej szuka mu nie wolno. Zakonnik yjcy poza dyscyplin
naraa si na ciki upadek. Kto szuka ycia bardziej rozlunionego i uatwionego, zawsze
bdzie w kopotach, bo albo z jednego, albo z drugiego
bdzie niezadowolony. W jaki sposb postpuj tak liczni inni zakonnicy, ktrzy s do
skrpowani klasztorn dyscyplin? Rzadko wychodz, yj w oderwaniu od wiata, najuboej
jedz, nosz gruby ubir, wiele pracuj, mao mwi, dugo czuwaj, wczenie wstaj,
przeduaj modlitwy, czsto czytaj, utrzymuj sami siebie we wszelkiej dyscyplinie. Zwr
uwag na kartuzw, cystersw i mnichw i mniszki rnych zakonw, jak co noc wstaj, by
piewa Panu psalmy. I dlatego brzydko byoby, gdyby mia w tak witym dziele si leni,
gdzie taka rzesza zakonnikw zaczyna Boga wysawia. O, gdyby nic innego do roboty nie
byo, jak tylko Pana Boga naszego caym sercem i ustami chwali! O, gdyby nigdy nie
potrzebowa je ani pi, ani spa, lecz zawsze mgby Boga chwali i jedynie rzeczom
duchowym si oddawa!
Wtedy byby o wiele szczliwszy ni teraz, gdy suysz ciau z jakiejkolwiek koniecznoci.
Oby nie byo tych potrzeb, lecz tylko duchowe orzewienia duszy, ktrych niestety do
rzadko kosztujemy.
Gdy czowiek dochodzi do tego, e nie szuka swojej pociechy w adnym stworzeniu,
wtedy dopiero Bg zaczyna mu doskonale smakowa i wtedy take bdzie w peni
zadowolony, cokolwiek si zdarzy.
Wtedy ani nie bdzie si cieszy z powodu rzeczy wielkiej, ani te nie bdzie si smuci z
powodu maej rzeczy, lecz cakowicie i ufnie odda si Bogu, ktry jest mu wszystkim we

wszystkim, ktremu nic oczywicie nie ginie ani umiera, lecz wszystko dla niego yje i na
skinienie bezzwocznie Mu suy.
Pamitaj zawsze o kocu i o tym, e czas utracony nie powraca.
Bez starania si i pilnoci nigdy nie nab-dziesz cnt.
Jeeli zaczniesz wpada w ozibo, zaczniesz si le czu. Jeeli za oddasz si gorliwoci,
znajdziesz wielki pokj i praca wyda ci si lejsza ze wzgldu na ask Bo i umiowanie
cnoty. Czowiek gorliwy i pilny gotowy jest na wszystko.
Wiksza to praca opiera si wadom i namitnociom ni poci si pracami fizycznymi. Kto
nie unika maych wad, stopniowo popadnie w wiksze.
Bdziesz si cieszy zawsze wieczorem, jeeli dzie spdzisz owocnie.
Czuwaj nad sob, pobudzaj si, napominaj sam siebie. I jakkolwiek bdzie si rzecz
przedstawiaa z innymi, ty nie zaniedbuj samego siebie. O tyle postpisz w duchu, o ile sobie
gwat zadasz. Amen.
Koniec napomnie poytecznych do ycia duchowego.
iI
------- .....
Rozdzia 1
Przebywanie w swym wntrzu
Krlestwo Boga jest w was" - mwi Pan j(k 17, 21). Zwr si caym sercem do Pana i
pozostaw ten ndzny wiat, a dusza twa znajdzie odpocznienie. Naucz si gardzi rzeczami
zewntrznymi i oddawa si rzeczom wewntrznym, a zobaczysz, e krlestwo Boe
przyjdzie do ciebie. Jest bowiem krlestwo Boe [ pokojem i radoci w Duchu witym"
(Rz 14, 17), co nie jest dane bezbonym. Jeli przygotujesz Chrystusowi w swym wntrzu
godne mieszkanie, przyjdzie do ciebie okazujc ci swoj pociech. Wszelka Jego chwaa i
pikno jest natury wewntrznej. Tam we wntrzu upodoba sobie. Czsto nawiedza On
czowieka wewntrznego. Sodka jest z Nim rozmowa. Daje mi pociech, duo pokoju.
Nader zdumiewajca ta zayo. Nue duszo wierna, I przygotuj temu Oblubiecowi
swoje serce, skoro raczy przyby do ciebie i u ciebie zamieszka. Tak bowiem mwi: Jeeli kto miuje mnie, bdzie zachowywa moj mow i do
niego przyjdziemy i mieszkanie u niego uczynimy (J 14, 23). Daj wic Chrystusowi miejsce,
a wszystkiemu innemu zaka wstpu. Gdy bdziesz mia Chrystusa, bdziesz bogaty i to ci
wystarczy. On si bdzie o ciebie troszczy i wiernie wszystkim zawiadywa, by nie trzeba
byo w ludziach pokada nadziei.
Ludzie bowiem szybko zmieniaj si, prdko nas odstpuj. Chrystus za trwa na wieki i
towarzyszy ci stale a do koca. Nie naley w czowieku kruchym i miertelnym pokada
wielkiej ufnoci, nawet gdyby by uyteczny i drogi sercu. Nie naley take bardzo si smuci
z tego, e czasami sprzeciwia ci si i wypowiada odmienne zdanie. Ci, ktrzy dzisiaj s z
tob, jutro mog by przeciw tobie i odwrotnie. Czsto jak powietrze si zmieniaj. Z ca
tw ufno w Bogu i niech On bdzie tym, ktrego si boisz i ktrego miujesz. On udzieli ci
rady i uczyni tak, jak bdzie lepiej. Nie masz tu trwaego miasta i gdziekolwiek byby, jeste
obcym i pielgrzymem. Nie posidziesz te kiedykolwiek odpoczynku, jeli cile nie
zjednoczysz si z Chrystusem.
Czemu si tu rozgldasz, gdy nie jest to miejsce twego odpocznienia? W niebie powinno by
twoje mieszkanie, a na wszystkie rzeczy ziemskie trzeba patrze jakby z marszu". Wszystkie
rzeczy przemijaj i ty take z nimi. Patrz, by nie tkwi w nich, nie zosta przez nie
pochwycony i nie zgin.
Niech myl twoja przebywa u Najwyszego, .i ku Chrystusowi nieustannie kieruj swe usilne
proby.
Jeeli nie umiesz rozwaa o rzeczach wzniosych i niebiaskich, poprzesta na rozmylaniu
Mki Chrystusa i chtnie przebywaj w witych Jego Ranach. Jeeli bowiem bdziesz
pobonie ucieka si do Ran i drogocennych Stygmatw Jezusa, dowiadczysz w utrapieniu

wielkiego wzmocnienia. Nie bdziesz bardzo zajmowa si ludzk pogard i atwo zniesiesz
uwaczajce sowa.
Chrystus take by na wiecie wzgardzony od ludzi, a w najwikszej potrzebie, wrd obelg
opuszczony zosta przez znajomych i przyjaci. Chrystus chcia cierpie i by wzgardzonym,
a ty miesz si na co uskara? Chrystus mia przeciwnikw i obmwcw, a ty chcesz mie
samych przyjaci i dobroczycw?
Za c uwieczona by bya twoja cierpliwo, gdyby nie zdarzya si adna przeciwno?
Jeeli nie chcesz cierpie nic przeciwnego, w jaki sposb bdziesz przyjacielem Chrystusa?
Znie siebie samego z Chrystusem, dla Chrystusa, jeeli chcesz krlowa z Chrystusem.
Gdyby raz doskonale wszed we wntrze Jezusa i zakosztowa odrobin z gorcej Jego
mioci, to nic by nie dba o swoj wygod lub niewygod, lecz raczej cieszyby si ze
zniesionej obelgi, bo mio Jezusa sprawia, e czowiek gardzi samym sob.
Ten, kto kocha Jezusa i prawd, czowiek prawdziwie wewntrzny i wolny od nie
uporzdkowanych uczu, moe swobodnie zwraca si do Boga i duchem wznosi ponad
siebie samego oraz cieszy si pokojem.
Kto pojmuje kad rzecz podug tego, jaka jest, a nie wedug tego, co o niej si mwi, czy jak
si j ocenia, ten jest faktycznie mdry i przez Boga bardziej uczony ni przez ludzi.
Kto umie y yciem wewntrznym, a rzeczy tylko w nieduym stopniu ocenia zewntrznymi
kryteriami, ten nie wymaga do odprawienia pobonych wicze miejsca, ani te nie czeka na
czas. Czowiek wewntrzny szybko si skupia, bowiem nigdy nie wylewa caego siebie na
zewntrz. Nie przeszkadza mu zewntrzna praca, czy czasowo niezbdne zajcie, lecz
przystosowuje si do zdarzajcych si rzeczy. Kto zajmuje dobr wewntrzn postaw i
porzdek, nie zwaa na dziwne i przewrotne ludzkie pocignicia.
O tyle czowiekowi co przeszkadza lub go rozprasza, o ile przyciga on ku sobie rzeczy.
Gdyby mia w sobie prawo i by dokadnie oczyszczony z grzechu, wszystko by ci si
obracao na dobre i sprzyjao postpowi. Dlatego wiele rzeczy ci si nie podoba i czsto ci
niepokoi, bowiem jeszcze nie umare doskonale sobie samemu ani nie odczye si od
wszystkich rzeczy ziemskich. Nic tak nie kala i nie wprawia w zamieszanie serca czowieka,
jak nieczysta mio w stworzeniach. Jeeli wyrzekniesz si pociech zewntrznych, bdziesz
mg rozwaa rzeczy niebiaskie i czsto wewntrznie si weseli.
Rozdzia 2
Pokorne poddanie si Bogu
Niewielk przykadaj wag do tego, kto jest po twojej stronie, a kto jest przeciw tobie, lecz to
czy i o to dbaj, by Bg by z tob we wszystkim, co czynisz. Miej dobre sumienie, a Bg
dobrze broni ci bdzie. Kogo bowiem Bg zechce wspomc, temu nie moe zaszkodzi
niczyja przewrotno. Jeli umiesz milcze i cierpie, ujrzysz niewtpliwie pomoc Pana. On
zna czas i sposb wyzwolenia twego i dlatego powiniene zda si na Niego. Boa to rzecz
wspomaga i uwalnia od wszelkiej trwogi.
Czsto do zachowania wikszej pokory bardzo pomaga fakt, e nasze braki znane s innym i
e je wytykaj. Gdy czowiek upokarza si za swoje braki, atwo uspokaja innych i bez trudu
zadowala tych, ktrzy si na niego zoszcz.
Pokornego Bg ochrania i wyzwala. Pokornego miuje i pociesza. Ku pokornemu si skania.
Pokornemu udziela wielkiej aski i po unieniu wznosi go do chway. Pokornemu objawia
swoje tajemnice i ku sobie sodko przyciga i zaprasza.
Pokorny, poniewa opiera si na Bogu, a nie na wiecie, do prdko znajdzie si w stanie
pokoju ducha po przyjtym zawstydzeniu. Nie sd, e poczynie postpy, jeli nie czujesz
si niszym od innych.
Rozdzia 3
Dobry spokojny czowiek
Najpierw siebie utrzymuj w pokoju, a wtedy bdziesz mg innych uspokaja.

Wicej poytku z czowieka spokojnego ni z bardzo uczonego. Czowiek peen namitnoci

nawet dobro jako zo tumaczy i atwo wierzy, e to zo. Dobry spokojny czowiek wszystko
na dobro przemienia. Kto pozostaje w zupenym pokoju, o nic nie podejrzewa. Kto
za ma mao zadowolenia i jest wzburzony, ten rozmaitym ulega podejrzeniom. Ani sam nie
zaznaje pokoju, ani nie pozwala, by inni si uspokoili. Czsto mwi, czego by mwi nie
powinien, a pomija to, co wypadaoby, by on raczej robi. Rozwaa o obowizkach innych, a
zaniedbuje swoje. Bd wic najpierw sam gorliwy w stosunku do siebie samego, a wtedy
susznie bdziesz mg take przynagla do gorliwoci twego bliniego. Dobrze umiesz
usprawiedliwia i upiksza swoje czyny, a usprawiedliwie cudzych nie chcesz przyj.
Byoby suszniej siebie oskara, a brata twego usprawiedliwia. Jeli chcesz, by ciebie
znoszono, zno drugiego czowieka.
Spjrz, jak daleko ci jeszcze do prawdziwej mioci i pokory, ktra nie umie si gniewa lub
obrusza na nikogo jak tylko na siebie. Nic to wielkiego przestawa z ludmi dobrymi i
penymi opanowania. To bowiem podoba si wszystkim w sposb naturalny. Kady chtnie
lubi spokj i bardziej kocha tych, ktrzy podzielaj jego zdanie. Ale potrafi y w pokoju z
ludmi szorstkimi, przewrotnymi, niezdyscypli-nowanymi i nam si sprzeciwiajcymi wielka to aska, dokonanie mskie, bardzo godne
pochway. S tacy, ktrzy i siebie utrzymuj w pokoju i z innymi wojen nie prowadz. A s i
tacy, ktrzy ani sami nie maj pokoju, ani innych nie pozostawi w pokoju. Dla innych s
ciarem, lecz dla siebie jeszcze wikszym. I s tacy, ktrzy utrzymuj siebie w pokoju, i
staraj si, by inni z powrotem powrcili do stanu pokoju.
Cay nasz pokj w tym ndznym yciu polega jednak raczej na pokornym znoszeniu
przeciwnoci ni na ich nieodczuwaniu. Kto lepiej potrafi cierpie, bdzie posiada wikszy
pokj. To zwycizca siebie i pan wiata, przyjaciel Chrystusa i dziedzic nieba.
Rozdzia 4
Czyste serce i prosta intencja
Dwa skrzyda unosz czowieka ponad ziemskimi sprawami, mianowicie: prostota i czysto.
Prostota powinna by w zamiarach, czysto w uczuciach. Prostota dy do Boga, czysto
Go ogarnia i w Nim smakuje. adna
dobra czynno nie bdzie ci sta na zawadzie, jeli wewntrz bdziesz wolny od
nieuporzdkowanego uczucia. Jeeli nie zmierzasz do niczego innego i niczego innego nie
szukasz, jak tylko Boego upodobania i poytku bliniego, bdziesz zaywa wewntrznej
wolnoci. Gdyby twe serce byo proste, wtedy wszelkie stworzenie byoby zwierciadem
ycia i ksig witej nauki.
Nie ma stworzenia tak maego i lichego, ktre by nie reprezentowao Boej dobroci.
Gdyby ty wewntrz by dobry i czysty, wtedy wszystko bez przeszkd widziaby i dobrze
by ujmowa.
Serce czyste przenika niebo i pieko.
Jaki kto jest od wewntrz, tak osdza na zewntrz.
Jeli jest na wiecie rado, to oczywicie posiada j czowiek czystego serca.
A jeli jest gdzie utrapienie i trudnoci, to je lepiej zna sumienie ze.
Jak elazo rzucone w ogie traci rdz i staje si cae janiejce, tak czowiek zwracajcy si
cakowicie ku Bogu wyzuwa si z gnunoci i przemienia w nowego czowieka.
Kiedy czowiek zaczyna stawa si oziby, wtedy boi si maej pracy, a chtnie przyjmuje
Wewntrzn pociech. Lecz gdy doskonale
zaczyna przezwycia siebie i mnie kroczy po drodze Boej, wtedy ocenia jako mniej
cikie to, co przedtem odczuwa jako Uciliwe.
Rozdzia 5
Zastanowienie si nad sob
Nie moemy sami sobie zbyt wierzy, bo

czsto brak nam aski Boej i rozeznania. Mao

widzimy wiate, a i te tracimy przez niedbalstwo.
czsto bowiem nie dostrzegamy tego, e tak
oi wewntrz jestemy.
Czsto le czynimy, a jeszcze gorzej si u ymawiamy. Kieruje nami niekiedy namitno, a
sdzimy, e to gorliwo.
Mae rzeczy ganimy u innych, a przechodzimy nad wikszymi u siebie.
Do szybko odczuwamy i waymy to, co znosimy ze strony innych, lecz ile inni z naszej
96
strony znosz, tego nie zauwaamy. Kto oceniaby dobrze i susznie swoje sprawy, nie
osdzaby surowo drugiego czowieka. Czowiek wewntrzny trosk o siebie przedkada nad
wszystkie inne troski, a kto pilnie zwraca uwag na siebie, atwo o innych milczy. Nigdy nie
bdziesz czowiekiem wewntrznym i pobonym, jak tylko wtedy, gdy o innych bdziesz
milcza, a zwraca szczegln uwag na siebie. Jeli zwrcisz ca uwag na siebie i Boga,
mao ci bdzie obchodzi, co spostrze-esz na zewntrz.
Gdzie jeste, gdy jeste nieobecny u siebie. A gdy wszystko przebiege, to co zyskae
zaniedbawszy siebie? Jeli masz mie w sercu pokj i prawdziwe zjednoczenie z Bogiem,
trzeba, by jeszcze wszystko odoy i siebie \ samego mia przed oczami.
Wiele z tego odniesiesz poytku, jeli zacho- \ wasz siebie jako wolnego od wszelkiej
doczesnej troski.
Bardzo w postpie osabniesz, jeli co zaczniesz ujmowa w kategoriach doczesnych.
Za nic wielkiego, za nic wzniosego, za nic miego, za nic podanego miej to, co nie jest
samym Bogiem lub z Boga. Oceniaj jako ca-|
kiem marne to, co przychodzi jako pociecha od jakiego stworzenia. Dusza kochajca Boga
gardzi wszystkim, co jest poniej Boga. Tylko wieczny i niezmierzony Bg
wypeniajcy
[wszystko jest pociech dla duszy i prawdziw radoci serca.
Rozdzia 6
Rado dobrego sumienia
Chwa dobrego czowieka - wiadectwo 'dobrego sumienia (2 Kor 1,12). Miej dobre
sumienie, a bdziesz zawsze wesoy. Dobre sumienie bardzo duo moe znie i jest bardzo
wesoe wrd przeciwnoci. Ze sumienie jest zawsze bojaliwe i niespokojne. Sodko
odpoczniesz, jeli twoje serce nie bdzie ci gani.
Ciesz si tylko wtedy, gdy zrobisz co dobrego.
Ludzie li nigdy nie maj prawdziwej wesooci. Nie czuj te wewntrznego pokoju, 'o nie
posiadaj pokoju niegodziwi" - mwi Pan (Iz 48, 22).
A gdyby powiedzieli: jestemy w pokoju, nie przyjd na nas ze rzeczy, i kt odway si
nam szkodzi? - nie wierz im, bo nagle powstanie gniew Boy i wniwecz obrc si ich czyny
i zamysy ich pogin.
Chlubi si w utrapieniu nie jest czym cikim dla kochajcego. Tak bowiem chlubi si jest to chlubi si w krzyu Pana.
Krtka to chwaa, ktr daj i przyjmuj ludzie. Chwale wiatowej zawsze towarzyszy
smutek. Chwaa dobrych w ich sumieniu, a nie w ustach ludzi. Wesele sprawiedliwych z
Boga i w Bogu jest, a rado ich z prawdy. Kto pragnie prawdziwej i wiecznej chway, nie
dba o doczesn. A kto szuka doczesnej chway albo nie gardzi ni z serca, dowodzi, e mniej
kocha chwa niebiesk. Wielkie posiada uciszenie serca, kto nie dba ani o pochway ani o
nagany. atwo bdzie zadowolony i uspokojony ten, ktrego sumienie jest czyste. Nie jeste
bardziej wity, jeeli jeste chwalony ani te bardziej lichy, jeeli jeste ganiony. Czym
jeste, tym jeste. Nie moesz te uchodzi za wikszego, ni jeste w obliczu Boga. Jeeli

zwracasz uwag na to, jaki jeste wewntrz siebie, nie bdziesz zwraca uwagi na to, co o
tobie mwi
ludzie. Czowiek widzi powierzchownie, Bg siga serca. Czowiek uwzgldnia czyny, Bg
za zwaa na intencje czynu.
Dobrze zawsze czyni i skromnie o sobie mniema - to znak duszy pokornej.
Nie chcie by pocieszanym przez jakie stworzenie jest znakiem wielkiej czystoci i
wewntrznej dzielnoci.
Kto nie szuka dla siebie zewntrznego wiadectwa - znak to, e cakowicie powierzy si
Bogu.
Nie ten bowiem, kto sam siebie zaleca, ten jest wyprbowany (mwi w. Pawe), lecz kogo
Bg zaleca" (2 Kor 10, 18).
Stae usposobienie czowieka wewntrznego polega na tym, by z Bogiem wewntrznie
przebywa i nie by zwizanym jakim uczuciem zewntrznym.
Rozdzia 7
Mio Jezusa ponad wszystko Szczliwy, kto rozumie, co znaczy kocha
Jezusa i ze wzgldu na Jezusa wzgardzi sob. Trzeba to, co ukochane, dla Ukochanego
opuci, bo Jezus chce by sam ponad wszystko kochany.
Mio stworzenia - zwodnicza i niestaa. Mio Jezusa - wierna i trwaa. Kto przylgnie do
stworzenia - z upadajcym upada, a kto mioci Jezusa obejmie - umocni si na wieki.
Tego kochaj i za przyjaciela sobie zatrzymaj, kto - gdy wszyscy odejd - nie opuci ci ani nie
zniesie, by w kocu mia zgin. Przyjdzie ci kiedy by odczonym od wszystkich, czy
tego chcesz czy nie. Trzymaj si Jezusa, yjc i umierajc. Powierzaj si Jego wiernoci. On,
gdy ci wszyscy odstpi, sam jeden moe ci wspomc.
Umiowany twj jest takiej natury, e nie chce obcego przyj, lecz sam chce mie twoje
serce i jak krl na wasnym siedzie tronie. Gdyby umia dobrze uwolni si od wszelkiego
stworzenia, Jezus powinien chtnie z tob mieszka.
Prawie wszystko, co oprzesz na ludziach poza Jezusem, znajdziesz stracone. Nie dowierzaj,
nie opieraj si na trzcinie na wietrze, bo wszelkie ciao to trawa, a wszelki wdzik jego
niby kwiat polny (Iz 40, 6-7). Szybko
zawiedziesz si, jeli bdziesz tylko spoglda
na zewntrzny wygld ludzi. Jeli bowiem
swojej pociechy i korzyci szukasz u innych,
to odczujesz porak.
Jeli szukasz we wszystkim Jezusa, oczywicie znajdziesz Jezusa. Jeeli za szukasz siebie
samego, znajdziesz take siebie, lecz na swoj zgub. Bardziej bowiem czowiek jest
szkodliwy dla siebie, jeeli Jezusa nie szuka, cay wiat i wszyscy przeciwnicy.
Rozdzia 8 Bliska przyja z Jezusem
Kiedy jest Jezus, wszystko jest dobre. Nic te nie wydaje si trudne. Kiedy za nie ma Jezusa,
wszystko jest uciliwe. Kiedy Jezus nie mwi wewntrz - licha jest pociecha. Jeeli za
Jezus powie cho jedno sowo, czuje si wielk pociech. Czy Maria Magdalena natychmiast
nie wstaa z miejsca, w ktrym pakaa, gdy
Marta jej rzeka: Nauczyciel jest i woa ci?" (J 11, 28).
Szczliwa godzina, gdy Jezus wzywa od ez do radoci ducha! Jake oschy i nieczuy jeste
bez Jezusa! Jak niemdry i prny, gdy pragniesz czego poza Jezusem!
Czy to nie jest wiksza strata, ni gdyby utraci cay wiat? Czeg moe ci udzieli wiat
bez Jezusa? By bez Jezusa - to cikie pieko, a by z Jezusem - sodki raj.
Gdyby by z tob Jezus, aden nieprzyjaciel nie mgby ci zaszkodzi.

Kto znajduje Jezusa, znajduje dobry skarb, owszem dobro ponad wszelkie dobro. A kto traci
Jezusa, traci nader wiele i wicej ni cay wiat. Najbiedniejszy ten, kto yje bez Jezusa, a
najbogatszy - kto w dobrych stosunkach pozostaje z Jezusem.
Wielka to sztuka umie przebywa z Jezusem, a potrafi Jezusa zatrzyma - wielka to
umiejtno. Bd pokorny i cichy, a bdzie, z tob Jezus. Bd pobony i spokojny, a
pozostanie z tob Jezus. Szybko moesz wydali| od siebie Jezusa i utraci Jego ask, jeli
zechciaby skania si ku rzeczom zewntrznym.! A gdy si od Niego oddalisz i utracisz
Go, do
kog uciekniesz si i jakiego wtedy bdziesz szuka przyjaciela? Bez przyjaciela nie moesz
dobrze y, a gdy Jezus nie byby przed wszystkimi twoim przyjacielem, bdziesz zbyt
smutny i niepocieszony.
Gupio wic czynisz, jeli w kim innym pokadasz ufno lub cieszysz si. Trzeba wybra
raczej to, e bdzie si miao cay wiat przeciw sobie, ni miaoby si Jezusa obrazi. Ze
wszystkich wic rzeczy drogich niech Jezus sam bdzie szczeglnym Umiowanym.
Niech wszystko bdzie kochane ze wzgldu na Jezusa, Jezus za ze wzgldu na siebie
samego. Tylko Jezusa Chrystusa trzeba kocha szczeglnie. On tylko przed wszystkimi jest
dobrym i wiernym przyjacielem.
Ze wzgldu na Niego i w Nim zarwno przyjaciele, jak nieprzyjaciele niech ci bd drodzy.
Jego trzeba baga, by wszyscy Go poznali i ukochali.
Nigdy nie chciej by szczeglnie chwalony lub kochany, bo to naley si Bogu, ktry nie ma
podobnego sobie. Nie chciej, by kto zajmowa si tob w sercu swoim. Ani ty nie zajmuj si
mioci kogo, lecz niech Jezus bdzie w tobie i we wszelkim dobrym czowieku.
Bd czysty i wolny od wewntrz bez wikania si w jakie stworzenie. Trzeba by by
ogoocony i do Boga nis serce czyste, jeli chcesz by wolny i widzie, jak sodki jest Pan.
I tak naprawd nie dojdziesz do tego, jeeli uprzednio nie nadejdzie Jego aska i nie
przycignie ci, by pozbywszy si wszystkiego i zwolniwszy to wszystko, sam z Nim samym
si zjednoczy.
Kiedy bowiem aska Boa przychodzi do czowieka, wtedy nabiera on mocy do wszystkiego,
a kiedy odchodzi, wtedy staje si ndzny i saby i jakby tylko zdany na same bicze.
W tym wszystkim nie powinien upada na duchu ani rozpacza, lecz rwnowag ducha sta
przy woli Boej i wszystko, co na niego przychodzi, znie na chwa Jezusa Chrystusa, po
zimie bowiem przychodzi lato, a po nocy -dzie, a po burzy wielka pogoda.
Rozdzia 9
Brak wszelkiej pociechy
Nietrudno wzgardzi ludzk, gdy obecna jest Boa pociecha. Wielka to i bardzo wielka rzecz
potrafi znosi brak zarwno ludzkiej, jak i boskiej pociechy. I ze wzgldu na chwa Boga
chcie chtnie znosi wygnanie serca. I w niczym nie szuka siebie samego, ani nie oglda
si na wasne dobro.
C wielkiego, e jeste wesoy i pobony, gdy przychodzi aska? Wszyscy mogliby sobie
yczy tej godziny. Do sodko jedzie si na koniu, gdy aska Boa niesie. I c dziwnego,
e nie czuje ciaru, kto jest niesiony przez Wszechmocnego i prowadzony przez
Najwyszego Przewodnika.
Lubimy co, co stanowi pociech, a trudno czowiek wyzbywa si siebie samego. Zwyciy
wiat wity mczennik Wawrzyniec ze swoim kapanem. Wszystkim bowiem, co w wiecie
wydawao si mie, wzgardzi i dla
mioci Chrystusa spokojnie znis take i to, e go zabrano od najwyszego kapana Boga,
Sykstusa, ktrego najwicej miowa. Mioci wic Stwrcy pokona mio czowieka, a
zamiast ludzkiej pociechy wybra raczej Boe upodobanie.

Tak i ty ucz si opuszcza jakiego ukochanego i potrzebnego przyjaciela ze wzgldu na

mio Boga. Nie zno te ciko, gdyby zosta opuszczony przez przyjaciela, wiedzc, e
trzeba, bymy kiedy wszyscy wzajemnie si rozczyli.
Wiele i dugo musi czowiek zmaga si w sobie, zanim nauczy si w peni zwycia
samego siebie i cae swoje uczucie ku Bogu zwraca.
Kiedy czowiek opiera si na sobie, atwo skania si ku ludzkim pociechom. Lecz prawdziwy
mionik Chrystusa i gorliwy naladowca cnt nie rzuca si na pociechy ani nie szuka takich
zmysowych sodkoci, lecz raczej mnego wiczenia siebie i chce znosi twarde prace dla
Chrystusa.
Gdy wic Bg daje duchow pociech, przyjmij j z wdzicznoci, lecz zrozum, e to Boy
dar, a nie twoja zasuga.
Nie wyno si, nie ciesz si zbytnio, ani te nie bd bezpodstawnie zarozumiay, lecz bd
bardziej pokorny z powodu daru, a take ostroniejszy i bojaliwszy we wszystkich twoich
czynach, przeminie bowiem ta godzina i nastpi pokuszenie.
Gdyby ci zabrana zostaa pociecha, nie rozpaczaj od razu, lecz z pokor i cierpliwoci
oczekuj niebiaskiego nawiedzenia. Mocen jest bowiem Bg da ci znw jeszcze obfitsz
pociech. Ani to nic nowego, ani dziwnego dla dowiadczonych na drodze Boej, bo u
wielkich witych i u dawnych prorokw by czsto taki sposb przemiennych dziaa.
Std te kto ju przy obecnoci aski rzek: Powiedziaem w dostatku moim: Nie zachwiej
si na wieki" (Ps 30, 7). Przy braku za aski dorzuci, czego w sobie dowiadczy:
Odwrcie twarz twoj ode mnie i staem si zaniepokojony" (tame, 8). Wrd tych rzeczy
jednak bynajmniej nie rozpacza, lecz arliwiej prosi Boga i mwi: Do ciebie, Panie, woa
bd i do Boga mego bd zanosi bagania" (tame, 9). Wreszcie donosi o owocu swojej
modlitwy i zawiadcza, e zosta wysuchany, mwic: Wysucha Pan i zmiowa si nade
mn. Bg sta si moim wspomoycielem" (tame, 11). Lecz w czym? Zamienie mi,
rzecze, pacz mj w rado i otoczye mnie radoci" (tame, 12).
Jeli tak miaa si rzecz z wielkimi witymi, nie powinnimy rozpacza, my sabi i biedni,
jeli czasami jestemy w arliwoci, a czasem w oziboci, bowiem duch przychodzi i
odchodzi wedug upodobania swojej woli. Std bogosawiony Hiob mwi: Nawiedzasz go
rankiem i od razu prbujesz go" (Hi 7, 18).
Na czyme bowiem mam polega albo w kim zoy ufno, jeeli nie tylko w wielkim
miosierdziu Boym i tylko w nadziei aski niebieskiej.
Czy to bowiem s ludzie dobrzy, czy poboni bracia, czy wierni przyjaciele, ksigi wite,
czy pikne traktaty, czy to sodki piew i hymny - wszystko to mao pomaga, mao smakuje,
gdy mnie aska opuci i zostan we wasnym ubstwie. Wtedy nie ma lepszego rodka
zaradczego jak cierpliwo i zaparcie si siebie w woli Boej.
Nigdy nie znalazem nikogo tak religijnego i pobonego, ktry nie miaby czasami odjcia
aski, ani te nie odczu zmniejszenia si gorliwoci. aden wity nie by tak wysoko pochwycony czy owiecony, ktry by wczeniej czy
pniej nie by kuszony.
Nie jest bowiem godny wzniosej kontemplacji Boga ten, kto dla Boga nie jest wiczony
jakim utrapieniem. Zwyko bowiem poprzedzajce pokuszenie by znakiem idcej w lad za
nim pociechy.
Dowiadczonym bowiem pokusami przyrzeczona jest pociecha niebieska. Zwycizcy rzecze - dam spoywa z drzewa ycia" (Ap 2, 7).
Pociecha Boa za dawana jest po to, by czowiek by silniejszy do znoszenia przeciwnoci.
Idzie w lad take pokusa, by czowiek nie wynosi si z powodu dobra.
Nie pi diabe, ani te ciao jeszcze nie umaro, dlatego nie przestawaj przygotowywa si do
boju. Bo z lewej i z prawej s wrogowie, ktrzy nigdy nie spoczywaj.
Rozdzia 10

Wdziczno za ask Bo
Dlaczego szukasz odpoczynku, gdy urodzie si do pracy? Nastaw si raczej na cierpliwo
ni na pociechy. I raczej na niesienie krzya ni na rado. Kt bowiem z ludzi wiatowych
nie przyjmowaby chtnie pociech i radoci duchowej, jeli zawsze mgby j otrzymywa?
Pociechy duchowe przewyszaj bowiem wszystkie rozkosze wiatowe i przyjemnoci
cielesne.
Wszystkie bowiem rozkosze wiatowe albo s czcze albo nieprzyzwoite. Duchowe za
rozkosze - tylko one jedne - s mie i szlachetne, zrodzone z cnt i wlewane przez Boga w
dusze czyste. Tych Boych pociech jednak nikt nie moe zawsze zaywa stosownie do
potrzeb uczuciowych, czas pokuszenia bowiem nie na dugo ustaje.
Bardzo za nawiedzeniu z wysoka sprzeciwia si faszywa wolno ducha i wielkie poleganie
na sobie.
Bg dobrze czyni, kiedy daje ask pociechy, lecz czowiek le czyni, kiedy nie oddaje
wszystkiego Bogu z dzikczynieniem. Dlatego te nie mog w nas pyn dary aski, bo
jestemy niewdziczni ich Autorowi. Nie odnosimy te ich wszystkich ponownie do rda.
Zawsze bowiem naley si aska temu, kto skada nalene dziki, a pysznemu zabrane zostaje
to, co zwyko by dawane pokornemu.
Nie chc takiej pociechy, ktra zabiera mi skruch, ani te nie ubiegam si o tak
kontemplacj, ktra prowadziaby do wyniosoci.
Nie wszystko bowiem, co wzniose, jest wite, nie wszystko te, co sodkie, jest dobre. Nie
kade te pragnienie czyste ani nie wszystko, co drogie, jest Bogu mie.
Chtnie przyjmuj ask, skd zawsze znajduj siebie pokorniejszym, coraz mniej pewnym
siebie, i staj si bardziej gotowy do porzucenia siebie.
Wychowany to darem aski, to jej cofniciem nie omieli si sobie samemu przypisywa co
z dobra, lecz raczej wyzna, e jest ubogi i ogoocony.
Oddaj Bogu, co jest Boego, a sobie przypisz, co twoje jest, to jest: oddaj Bogu dziki za
ask, sam za poczuj, e jeste winny i e za win naley ci si odpowiednia kara.
Stawiaj si zawsze na najniszym miejscu, a zostanie ci dane najwysze, to bowiem, co
najwysze, nie stoi bez tego, co najnisze. Najwysi przed Bogiem wici w swojej opinii byli
najmniejsi i im peniejsi chway, tym w sobie pokorniejsi. Peni prawdy i chway niebieskiej,
nie s chciwi ziemskiej chway. W Bogu ugruntowani i utwierdzeni, w aden sposb nie
mog by wynioli. A ci, co wszystko Bogu przypisuj, cokolwiek tylko dobrego otrzymali,
nie szukaj wzajemnej od siebie chway, lecz chway, ktra jest od samego Boga. Chc i
pragn, by Bg by w nich i we wszystkich witych chwalony ponad wszystko i zawsze do
tego d.
Bd wic wdziczny za najmniejsz rzecz, a bdziesz godny otrzyma wiksze rzeczy.
Niech ci to, co najmniejsze bdzie take za najwiksze. I to, co bardziej godne wzgardy za dar
specjalny.
Jeli patrzymy na godno Dawcy, nic, co dane, nie wydaje si mae lub za liche. Nie jest
bowiem mae to, co jest dane przez najwyszego Boga. Nawet gdyby da kary i bicze, trzeba
by wdzicznym, zawsze bowiem czyni to dla naszego zbawienia, pozwala, by nam si
zdarzyo, co na nas przychodzi. Kto pragnie zatrzyma ask Boga, niech bdzie wdziczny
za dan ask, cierpliwy, gdy zostaa zabrana. Niech si modli, by powrcia, niech bdzie
ostrony i pokorny, by jej nie utraci.
Rozdzia 11
Maa liczba mionikw krzya Jezusowego
Ma Jezus obecnie wielu mionikw swego krlestwa niebieskiego, lecz nader mao tych,
ktrzy chcieliby dwiga Jego krzy. Wielu ma takich, ktrzy pragn pociechy, lecz mao
takich, ktrzy pragn cierpie. Znajduje wielu towarzyszy stou, lecz mao towarzyszy
wstrzemiliwoci. Wszyscy pragn cieszy si z Nim,

nieliczni pragn co dla Niego znie. Wielu idzie za Jezusem do momentu amania chleba,
lecz niewielu a do wypicia kielicha mki. Wielu ma we czci Jego cuda, niewielu idzie za
hab krzya. Wielu Jezusa kocha, dopki nie zdarzaj si przeciwnoci. Wielu chwali Go i
bogosawi, jak dugo otrzymuj ode jakie pociechy. Jeli za Jezus ukryby si i na
troszeczk ich pozostawi, popadaj albo w uskaranie si, albo w zbytni depresj.
Ci za, co kochaj Jezusa dla Jezusa, a nie ze wzgldu na jak swoj wasn pociech,
bogosawi Go zarwno we wszelkiej udrce i ucisku serca, jak i pord najwikszej
pociechy. I jeliby nigdy im nie zechcia da pociechy, zawsze jednak chwaliliby Go i zawsze
chcieliby Mu dzikowa. O, jak wiele moe czysta mio do Jezusa bez adnej przymieszki
wasnego interesu czy wasnej mioci. Czy tych wszystkich, ktrzy zawsze poszukuj
pociech, nie trzeba nazywa patnymi sugami?
Czy ci, ktrzy zawsze przemyliwuj nad swoim interesem i zyskami, nie okazuj si bardziej
mionikami siebie ni Chrystusa? Gdzie znale takiego, ktry Bogu chciaby suy
bezinteresownie? Rzadko mona znale
kogo tak duchowego, kto byby ze wszystkiego ogoocony. Bowiem prawdziwego ubogiego
w duchu i ogooconego ze wszelkiego stworzenia kt znajdzie? Jego warto przekracza
n.ijdalsze granice" (Prz 31,10).
Gdyby czowiek da cay swj majtek, jeszcze to niczym jest. I gdyby czyni wielk pokut,
jeszcze to bardzo mao. I gdyby posiad wszelk wiedz, jeszcze mu daleko. I gdyby mia
wielk cnot i pobono ogromnie arliw, jeszcze mu wiele brakuje; mianowicie tego
jednego, czego najbardziej potrzebuje. Czeg i o? By opuciwszy wszystko, siebie opuci i
z siebie cakowicie wyszed i nic z mioci siebie nie zatrzyma.
Gdy wszystko uczyni, co wiedzia, e trzeba uczyni, niech bdzie przekonany, e nic nie
uczyni. Niech nie uwaa za wielkie, co jako wielkie mogoby by oszacowane, lecz w
prawdzie niech gosi, e jest sug nieuytecznym, jak powiada Prawda: Gdy uczynilicie
wszystko, co wam przykazano, mwcie: sudzy nieuyteczni jestemy" (k 17, 10). Wtedy
mgby by prawdziwie ubogi i ogoocony duchem i powiedzie z Prorokiem: Bo samotny
jestem i ubogi" (Ps 25, 16). A jednak
116
nikt nie jest bogatszy, nikt potniejszy, nikt wolniejszy od tego, kto siebie i wszystko umie '
opuszcza i sam siebie najniej postawi.
'
Rozdzia 12
Krlewska droga krzya witego
Wielu przykra wydaje si ta mowa: Zaprzyj si samego siebie, we krzy twj i id za
Jezusem. O wiele przykrzej jednak bdzie | usysze to ostateczne sowo: Odejdcie ode
mnie, przeklci, w ogie wieczny" (Mt 25, 41). \ Ci bowiem, ktrzy teraz chtnie suchaj
sw '. o krzyu i realizuj je, wtedy nie bd si ba, syszc o wiecznym potpieniu. Ten
znak krzya bdzie na niebie, gdy Pan przyjdzie, by sdzi. Wtedy wszyscy sudzy krzya,
ktrzy si upodobnili do Ukrzyowanego w yciu przystpi do Chrystusa sdziego z wielk
ufnoci. Dlaczeg wic boisz si wzi krzy przez ktry idzie si do krlestwa?
W krzyu zbawienie, w krzyu ycie w krzyu ochrona przed wrogami. W krzyu lanie
sodyczy z wysoka. W krzyu sia dla duszy, w krzyu rado ducha. W krzyu szczyt cnoty.
W krzyu doskonao witoci. I tylko w krzyu zbawienie duszy i nadzieja ycia
wiecznego.
We wic swj krzy i id za Jezusem, i bdziesz szed do ycia wiecznego. Przeszed on
przed tob, niosc dla siebie krzy, i umar za ciebie na krzyu, by i ty nis swj krzy i
chcia umrze na krzyu. Jeli bowiem z Chrystusem umrzesz, take z Nim y bdziesz. A
jeeli bdziesz towarzyszem cierpienia, bdziesz take towarzyszem chway.

Oto na krzyu wszystko si opiera, a na umieraniu wszystko spoczywa i nie ma innej drogi do
ycia i do prawdziwego wewntrznego pokoju, jak tylko droga witego krzya i codziennego
umartwienia.
Id, dokd chcesz, szukaj, czego chcesz, a nie znajdziesz wzniolejszej drogi powyej czy te
bezpieczniejszej drogi poniej ni drog witego krzya.
Rozporzd i zarzd wszystkim wedug swej woli i widzenia, a nie znajdziesz czego innego,
jak tylko to, e zawsze trzeba co cierpie, czy to dobrowolnie czy wbrew woli,
i tak krzy zawsze znajdziesz. Bo albo po^ czujesz bl w ciele, albo w duszy znosi bdziesz
utrapienie ducha.
Niekiedy bdziesz opuszczony przez Boga, czasami bdziesz wiczony przez bliniego, a co
wicej, czsto sam dla siebie bdziesz ciarem. Nie bdziesz jednak mg si uwolni czy
uly sobie jakim rodkiem zaradczym lub pociech, lecz dopki Bg zechce, trzeba, by to
wytrzyma. Chce bowiem Bg, by si nauczy cierpie utrapienie bez pociechy i by Mu si
cakowicie podda i sta si z utrapienia pokor-niejszy.
Nikt tak serdecznie nie odczuje mki Chrystusa, jak ten, komu zdarzyo si podobne rzeczy
cierpie.
Krzy wic zawsze jest gotw i wszdzie ci oczekuje. Nie moesz uciec, gdzieby nie
pobieg, dokdkolwiek bowiem przyjdziesz, siebie samego z sob niesiesz i zawsze siebie
znajdziesz. Czy si zwrcisz wzwy czy niej, czy na zewntrz czy wewntrz. I w tych
wszystkich rzeczach znajdziesz krzy. I jest rzecz konieczn, by wszdzie zachowywa
cierpliwo, jeli chcesz mie wewntrzny pokj i zasuy na wieczne laury.
Jeli chtnie niesiesz krzy, bdzie ci nis i doprowadzi do upragnionego celu, gdzie
mianowicie bdzie koniec cierpienia, lecz sam cel nie bdzie mia koca. Jeli niechtnie
niesiesz krzy, sam sobie sprawiasz ciar i siebie samego bardziej obciasz, a jednak
musisz go wytrzyma. Jeli odrzucisz jeden krzy, inny bez wtpienia znajdziesz i by moe
ciszy.
Czy wierzysz, e moesz unikn tego, czego adnemu ze miertelnych nie udao si omin?
Ktry ze witych w wiecie by bez krzya i utrapienia? Bo nawet Jezus Chrystus, nasz Pan,
nie by jednej godziny bez cierpienia, jak dugo y. Trzeba byo - rzecze - by Chrystus
cierpia i powsta z martwych" (k 24, 46) i tak wszed do swojej chway" (tame, 26). I
jake ty szukasz innej od tej krlewskiej drogi, ktra jest drog witego krzya?
Cae ycie Chrystusa byo krzyem i mczestwem, a ty szukasz dla siebie spoczynku i
radoci? Bdzisz, bdzisz, jeli czego innego szukasz, jak cierpie utrapienia, cae to
miertelne ycie bowiem pene jest bied i znaczone krzyami.
A im kto wyej postpi w duchu, czsto tym cisze krzye znajduje. Z mioci coraz
bardziej ronie cierpienie wygnania swego. w tak wielorako dowiadczony czowiek nie jest
jednak bez ulgi ze strony pociechy. Czuje bowiem, e ze znoszenia swego krzya wzrasta w
nim wielki owoc.
Gdy bowiem dobrowolnie si mu poddaje, wszelki ciar utrapienia zamienia si w ufno w
Bo pociech. A im wicej ciao przez cierpienie wyczerpuje si, tym wicej wzmacnia si
duch przez wewntrzn ask.
A niekiedy na tyle wzmacnia si z odczucia utrapienia i przeciwnoci, z racji mioci
upodobnienia si do krzya Chrystusowego, e nie chce by bez blu i udrczenia, wierzy
bowiem, e tym milszy jest Bogu, im wicej i ciszych rzeczy dla Niego moe znie.
Nie jest to sia czowieka, lecz aska Chrystusa, ktra tak wiele moe i czyni w ciele sabym,
e to, od czego w sposb naturalny ucieka i przed czym si wzdryga, do tego gorcoci
ducha si zabiera i miuje.
Nie jest to po myli czowieka nosi krzy, krzy kocha, poskramia ciao i podbija w
niewol, ucieka od zaszczytw, chtnie

' znosi zniewagi, gardzi samym sob i chcie by wzgardzonym, znosi przeciwnoci ze
szkodami i nie pragn adnej pomylnoci na tym wiecie.
Jeli na siebie spojrzysz, niczego z tych rzeczy z siebie samego nie potrafisz. Lecz jeli ufno
pokadasz w Bogu, bdzie ci dane mstwo z nieba i zostan poddane twojej wadzy wiat i
ciao. Nie bdziesz ba si take wrogiego diaba, jeli bdziesz uzbrojony w wiar i
naznaczony krzyem Chrystusa.
Usposb si wic jak dobry i wierny suga Chrystusa do niesienia mnie krzya Pana twego,
ukrzyowanego za ciebie z mioci. Przygotuj si na znoszenie wielu przeciwnoci i wielu
niewygd w tym ndznym yciu, bo tak z tob bdzie, gdziekolwiek by by i taki stan
naprawd zastaniesz, gdziekolwiek by si ukry.
Tak to by musi. I nie ma innego sposobu na uniknicie udrk ze strony blu i rnego
rodzaju za, jak tylko by znosi siebie. Z upragnieniem pij kielich Paski, jeli pragniesz by
Jego przyjacielem i mie z Nim czstk.
Pociechy Bogu powierz. Niech czyni z nimi, jak Mu si bdzie bardziej podobao. Ty za
nastaw si na znoszenie udrk i uwaaj je za najwiksze pociechy, bo nie s godne cierpienia
tego czasu, by zasuy sobie na przysz chwa" (Rz 8, 18).
Gdy do tego dojdziesz, e udrczenie bdzie ci sodkie i bdziesz w nim smakowa dla
Chrystusa, to bd przekonany, e dobrze jest z tob, znalaze bowiem raj na ziemi.
Jak dugo ciko ci przychodzi cierpie i starasz si od tego uciec, tak dugo le si bdziesz
czu i pjdzie za tob wszdzie ucieczka przed udrk. Jeli nastawisz si na to, po co tu by
masz, mianowicie na cierpienie i umieranie, zaraz stanie si lepiej i znajdziesz pokj.
Nawet gdyby by porwany do trzeciego nieba z Pawem, nie miaby pewnoci, e nie'
bdziesz znosi czego przeciwnego. Ja - mwi Jezus - uka mu, ile mu trzeba wycierpie
dla imienia mego" (Dz 9,16). Pozostaje ci wic cierpie, jeli podoba si miowa Jezusa i
wie-: cznie Mu suy.
Oby by godny co cierpie dla imienia Jezusowego! Jak wielka chwaa pozostaaby ci, I
jaka rado dla wszystkich witych Boych, jakie byoby zbudowanie bliniego!
Wszyscy bowiem zalecaj cierpliwo, chocia nieliczni jednak chcieliby cierpie.
Susznie powiniene chtnie troszeczk pocierpie dla Chrystusa, gdy wielu cisze rzeczy
znosi dla wiata.
Wiedz to z pewnoci, e wypada, by wid ycie umierania. A im kto wicej umiera dla
siebie, tym wicej zaczyna y dla Boga.
Nikt nie jest zdatny do zdobycia nieba, jeli nie podda si znoszeniu przeciwnoci dla
Chrystusa.
Nie ma nic Bogu milszego i nic dla ciebie zdrowszego na tym wiecie, jak chtnie cierpie dla
Chrystusa. I gdyby ci przyszo wybra, powiniene raczej znosi dla Chrystusa przeciwnoci,
jak wieloma pociechami by odwieanym. Byby bowiem bardziej podobny do Chrystusa i
bardziej uksztatowany na mod wszystkich witych.
Nasza zasuga i postp w naszym stanie nie polegaj bowiem na wielu przyjemnociach i
pociechach, lecz raczej na znoszeniu wielkich uciliwoci i udrk. Gdyby bowiem byo co
lepszego i bardziej poytecznego dla zbawienia ludzi jak cierpie, Chrystus oczywicie
okazaby nam to sowem i przykadem. Idcych
bowiem za sob uczniw i wszystkich, ktrzy chcieliby Go naladowa, zachca otwarcie do
niesienia krzya i mwi: Jeli kto chce i za Mn, niech si zaprze samego siebie i bierze
krzy swj i niech idzie za Mn" (Mt 16, 24).
Po przeczytaniu wic i zbadaniu wszystkiego niech to bdzie kocowym wnioskiem: Przez
liczne udrki trzeba nam bowiem wej do krlestwa Boego" (Dz 14, 21).
I TU KONIEC ZACHT POCIGAJCYCH DO YCIA WEWNTRZNEGO
Ksiga trzecia
Pociecha wewntrzna

Rozdzia 1
Chrystus mwi do wiernej duszy od wewntrz
Bd sucha, co we mnie bdzie mwi Pan Bg" (Ps 85, 9). Szczliwa owa dusza, ktra
syszy Pana w niej mwicego i przyjmuje z Jego ust sowo pocieszenia! Szczliwe uszy,
ktre sysz Boy szept, a nie zwracaj uwagi na podszepty tego wiata! Szczliwe naprawd
uszy, ktre suchaj gosu nie z zewntrz rozbrzmiewajcego, lecz uczcego prawdy od
wewntrz! Szczliwe oczy, ktre zamknite na rzeczy zewntrzne, skierowane s na rzeczy
wewntrzne! Szczliwi, ktrzy przez codzienne wiczenia wnikaj w rzeczy wewntrzne i
staraj si coraz bardziej si przygotowa do ogarnicia niebiaskich tajemnic!
Szczliwi, ktrych radoci jest powica i/as dla Boga, a otrzsaj si od wszelkiej
przeszkody wiatowej! Zauwa to, duszo moja,
i zamknij wrota twojej zmysowoci, by moga usysze to, co w tobie mwi Pan, Bg twj.
PAN:
To mwi twj Umiowany: Ja jestem twoim Zbawieniem" (Ps 35, 3), pokojem twoim i
yciem twoim. Przebywaj u mnie, a znajdziesz pokj. Porzu to wszystko, co przemija,
szukaj tego, co wieczne.
Czyme s wszystkie rzeczy doczesne jak I nie rzeczami zwodniczymi? A c pomog
wszystkie stworzenia, jeli bdziesz opuszczona od Stwrcy? Zrezygnowawszy wic ze
wszystkiego, oddaj si swemu Stwrcy mi i wiern, by moga zdoby prawdziw
szczliwo.
Rozdzia 2
Prawda mwi w sercu bez zgieku sw
SUGA:
Mw Panie, bo sucha suga Twj" (1 Sm 3, 10). Sug Twoim jestem, daj mi rozum, bym
pozna Twoje wiadectwa" (Ps 119, 125). Nako serce moje ku sowom ust Twoich, niech
pynie jak rosa mowa Twoja.
Mwili kiedy synowie Izraela do Mojesza: Ty mw do nas, a bdziemy sucha; niech nie
mwi do nas Bg, bymy przypadkiem nie pomarli" (Wj 20, 19). Nie tak, Panie, nie tak,
prosz, lecz raczej z Samuelem prorokiem pokornie i arliwie bagam Ci: Mw, Panie, bo
sucha suga Twj" (1 Sm 3, 10). Niech nie mwi do mnie Mojesz ani jaki prorok, lecz
raczej Ty mw, Panie Boe, ktry obdarzasz natchnieniem i owiecasz wszystkich
prorokw. Ty bowiem sam bez nich moesz mnie doskonale nasyci, im za bez Ciebie nic
si nie uda.
Sowa wprawdzie mog dwicze, lecz ducha nie udzielaj. Piknie mwi, lecz gdy Ty
milczysz, nie zapalaj serca. Podaj pismo, lecz Ty otwierasz sens. Gosz tajemnice, lecz Ty
odmykasz zrozumienie rzeczy opiecztowanych. Obwieszczaj przykazania, lecz Ty
pomagasz do ich spenienia. Ukazuj drog, lecz Ty wzmacniasz do chodzenia t drog.
Oni na zewntrz tylko dziaaj, lecz Ty serce pouczasz i owiecasz. Oni z zewntrz podlewaj, lecz Ty dajesz urodzaj. Oni woaj sowami, lecz Ty suchowi dostarczasz rozumienia.
Niech wic nie mwi do mnie Mojesz, lecz Ty, Panie, Boe mj, wieczna Prawdo, bym
tylko z zewntrz napominany, a od rodka nie zapalony przypadkiem nie umar i nie okaza
si bez owocu. Oby nie byo tytuem do oskarenia to, e sowo usyszaem, a nie wykonaem,
poznaem, a nie ukochaem, powierzono mi je, a nie zachowaem.
Mw wic, Panie, bo sucha suga Twj" (1 Sm 3,10). Bo Ty masz sowa ycia wiecznego"
(J 6, 69). Mw do mnie dla jakiej pociechy duszy mojej i dla poprawy caego mego ycia,
Tobie za na chwa i saw i wieczn cze.
Rozdzia 3
Sw Boych sucha trzeba z pokor. Wielu ich nie docenia
PAN:
Suchaj, synu, moich sw, sw bardzo miych, przewyszajcych wszelk wiedz

m,3
filozofw i mdrcw tego wiata. Sowa moje s duchem i yciem" (J 6, 63). Nie naley ich
rozwaa podug ludzkiego rozumu. Nie maj by wcigane w czcze znajdywanie
przyjemnoci, lecz w milczeniu trzeba ich sucha i przyjmowa je z wielk pokor i
uczuciem.
SUGA:
I powiedziaem: Szczliwy, kogo Ty wychowujesz, Panie, i pouczasz go w Twoim prawie,
by mu uly od zych dni" (Ps 94, 12-13) i by nie by opuszczony na ziemi.
PAN:
Ja - mwi Pan - pouczaem prorokw od pocztku i a dotd nie przestaj mwi do
wszystkich, lecz wielu jest na mj gos guchych i zatwardziaych. Liczni chtniej suchaj
wiata ni Boga. atwiej id za podaniem swego ciaa ni za Bo wol.
Przyrzeka wiat rzeczy doczesne i mae i suy mu czowiek z wielk chciwoci. Ja
przyrzekam rzeczy najwysze i wieczne, a serca miertelnikw staj si odrtwiae. Kt z
tak trosk suy i jest mi posuszny we wszystkim, jak ludzie su wiatu i jego panom?
Zawstyd si, Sydonie, mwi morze" (Iz 23, 4). A jeli szukasz przyczyny, suchaj, dlaczego.
eby otrzyma mae rzeczy, ludzie przebiegaj dug drog, aby otrzyma ycie wieczne,
wielu ledwie stop raz oderwie od ziemi.
Poszukuje si lichych wartoci. Czasem za jedn monet ohydnie si ludzie pieniacza. Za
lich rzecz i ma obietnic nie wzdrygaj si fatygowa dzie i noc.
Lecz o wstydzie! Dla dobra nieodmiennego, dla nagrody nieocenionej, dla najwyszego
zaszczytu i chway, ktra nie zna koca, czowiek leni si nawet odrobin potrudzi.
Zawstyd si wic, sugo leniwy i alcy si na kadym kroku, e oni s skorsi do zguby ni
ty do ycia. Oni ciesz si bardziej lichoci ni ty prawd.
W istocie czasami ich nadzieje nie speniaj si, lecz obietnica moja nikogo nie zwodzi, a
tego, kto mi zaufa, nie odprawiam z niczym.
Co obiecaem, dam, co powiedziaem, wypeni, jeli jednak kto pozostanie wierny w
mioci mojej do koca.
Ja nagradzam wszystkich dobrych i mocnej prbie poddaj wszystkich pobonych.
Napisz sowa moje w swoim sercu i rozwaaj je pilnie, bd bowiem w czasie pokusy bardzo
konieczne.
Czego nie rozumiesz, gdy czytasz, poznasz w czasie nawiedzenia.
Dwojako zwykem nawiedza moich wybranych, mianowicie pokus i pociech.
I dwu nauk udzielam im codziennie: jedn , ganic ich wady, drug zachcajc do wzrostu
cnoty.
Kto ma moje sowa i gardzi nimi, ma to, co bdzie go sdzi w dniu ostatecznym.
Modlitwa dla wyproszenia aski pobonoci
Panie, Boe mj, Ty jeste moim wszelkim dobrem.
A kime ja jestem, bym mia do Ciebie mwi? Jestem najuboszy Twj suga i nic nie
liczcy si robaczek, o wiele ndzniejszy i godny wzgardy, ni jestem tego wiadom i
omielam si powiedzie.
Pomnij jednak, Panie, e niczym jestem i nic nie posiadam, nic nie potrafi.
Ty sam jeden jeste dobry i sprawiedliwy, i wity. Ty moesz wszystko, wszystkiego
udzielasz, wszystko wypeniasz, tylko grzesznika z prnymi rkoma pozostawiajc.
Pomnij na zmiowania Twoje!" (Ps 25, 6) i napenij serce moje Twoj ask. Ty, ktry nie
chcesz, by Twoje dziea byy prne.
Jak mog siebie znosi w tym ndznym yciu, jeli mnie nie wzmocnioby Twoje
miosierdzie i Twoja aska?

Nie odwracaj oblicza Twego ode mnie. Nie odwlekaj nawiedzenia Twego. Nie wycofuj
Twego pocieszenia, aby nie staa si dusza moja Tobie jak ziemia bez wody" (Ps 143, 6).
Panie, naucz mnie czyni wol Twoj" (Ps 143, 10). Naucz mnie przed Tob godnie i
pokornie przebywa. Jeste bowiem moj mdroci. Ty poznajesz mnie w prawdzie i
poznae, zanim wiat si sta i zanim si narodziem w wiecie.
Rozdzia 4
Postpowa przed Bogiem w prawdzie i pokorze
PAN:
Synu, postpuj przede mn w prawdzie i poszukuj mnie zawsze w prostocie swego serca. Kto
postpuje przede mn w prawdzie, ustrzee si od zych napaci i prawda go wyzwoli od
uwodzicieli i obelg ludzi niegodziwych. Jeli prawda ci oswobodzi, prawdziwie bdziesz
wolny i nie bdziesz dba o sowa ludzkie bez pokrycia.
SUGA:
Panie, prawdziwe to! Jak mwisz, tak, prosz, niech si stanie ze mn. Niech mnie Twoja
prawda pouczy. Ona niech mnie strzee i zachowa a do zbawiennego koca.
Niech ona mnie wyzwoli od wszelkiego zego uczucia i nie uporzdkowanej mioci,
a bd postpowa z Tob w wielkiej wolnoci serca.
PAN:
Ja ci poucz, mwi Prawda, co jest suszne przede mn i co mi si podoba.
Myl o swoich grzechach z wielkim smutkiem i wstrtem i nigdy nie sd, e jeste czym ze
wzgldu na dziea twoje. Tak naprawd jeste grzesznikiem i podlegy wielu namitnociom
oraz w nie uwikany. Z siebie samego dysz zawsze do nicoci, szybko upadasz, szybko
zostajesz pokonany, szybko popadasz w zamieszanie wewntrzne, szybko si rozleziesz. Nie
masz niczego, z czego mgby si chlubi, a wiele rzeczy, ktre powinny ci przejmowa
poczuciem ndzy. O wiele bowiem jeste sabszy, ni moesz to poj. Niech wic nic nie
wydaje ci si wielkie z tych rzeczy, ktre czynisz. Niech nic nie jawi ci si jako wspaniae,
cenne i godne podziwu, godne uznania, wzniose, prawdziwie godne pochway i pragnienia,
jak tylko to, co jest wieczne.
Niech nade wszystko podoba ci si wieczna Prawda, niech ci si nigdy nie podoba twoja
najwiksza licho.
Niczego tak si nie bj, niczego tak nie ga I i od niczego tak nie uciekaj jak od twoich wad
grzechw, ktre bardziej powinny si nie podoba ni jakiekolwiek szkody materialne.
Niektrzy postpuj przede mn nieszczerze, lecz powodowani pewn ciekawoci i
zuchwalstwem, chc zna moje tajemnice i rozumie wzniose rzeczy Boe, zaniedbujc
siebie i swoje zbawienie. - jestem im przeciwny - czsto upadaj w wielkie pokusy i grzechy z
powodu swojej pychy i ciekawoci. Bj si sdw Boych, lkaj si gniewu Wszechmocnego.
Nie roztrzsaj za dzie Najwyszego, lecz badaj swoje niegodziwoci, w jak wielu zawinie i
jak wiele dobrych rzeczy zaniedbae.
Jedni opieraj swoj pobono tylko na ksikach, inni na obrazach, inni za na
zewntrznych znakach i figurach.
Niektrzy maj mnie w ustach, lecz mao w sercu.
S te tacy, ktrzy owieceni rozumem i oczyszczeni uczuciem zawsze wzdychaj do
wiecznych rzeczy. Ciko im sucha o rzeczach ziemskich. Ubolewajc, su potrzebom
doczesnym. I ci rozumiej, co duch prawdy w nich mwi.
Uczy ich bowiem gardzi rzeczami ziemskimi i kocha rzeczy niebieskie, nie dba o wiat i
dniem i noc pragn nieba.
Rozdzia 5 Zdumiewajcy skutek Boej mioci
SUGA:
Bogosawi Ci, Ojcze Niebieski, Ojcze Pana mojego Jezusa Chrystusa, e raczye
wspomnie na mnie ubogiego. O, Ojcze miosierdzia i Boe wszelkiej pociechy, dziki Ci

skadam. Ty mnie niegodnego wszelkiej pociechy niekiedy wzmacniasz Twoj pociech.

Bogosawi Ci zawsze i wysawiam z jednorodzonym Synem Twoim i Duchem witym
Pocieszycie-lem na wieki wiekw. Panie, Boe i mj wity mioniku, gdy Ty przybdziesz
do serca mego, rozraduj si wszystkie moje wntrznoci.
i
Ty jeste chwa moj i radoci mego serca. Ty jeste nadziej moj, ucieczk moj w dniu
utrapienia mojego" (Ps 58,17).
Poniewa jednak jestem jeszcze saby w mioci i niedoskonay w cnocie, konieczne jest
przeto, by mnie wzmocni i pocieszy. Dlatego czciej mnie nawiedzaj i pouczaj witymi
naukami.
Wyzwl mnie od zych namitnoci i uzdrw serce moje ze wszystkich uczu nie
uporzdkowanych, abym od wewntrz uzdrowiony i cakiem oczyszczony, sta si zdolny do
kochania, mny do cierpienia, stay do wytrwania.
PAN:
Wielka to rzecz - mio. Wielkie to zgoa dobro. Ona tylko czyni lekkim wszystko to, co jest
cikie i spokojnie znosi wszelkie niepokoje. Znosi bowiem ciar z atwoci. To, co
gorzkie, czyni sodkim i smacznym. Szlachetna mio Jezusa skania do dokonywania
wielkich rzeczy i pobudza do pragnienia coraz doskonalszych rzeczy. Mio chce szybowa
wysoko, a nie by zatrzymywana jakimi najniszymi rzeczami. Mio chce by wolna i
daleka od
wszelkiego wiatowego przywizania, by najskrytsze uczucie nie stao jej na przeszkodzie,
aeby przez jakie doczesne szczcie nie miaa do znoszenia powika lub te przez
nieszczcie nie zostaa pokonana.
Nad mio nie ma niczego sodszego, niczego mocniejszego, niczego wyszego, niczego
szerszego, niczego milszego, niczego peniejszego, niczego lepszego w niebie i na ziemi.
Mio bowiem zrodzona jest z Boga i tylko w Bogu moe spocz, wznoszc si ponad
wszystkie stworzenia. Miujcy fruwa, biegnie i cieszy si. Jest wolny i nic go nie zatrzymuje.
Daje wszystko za wszystko i ma wszystko we wszystkim, poniewa znajduje odpocznienie w
jednym dobru wyszym ponad wszystko, z ktrego wszelkie dobro pynie i pochodzi. Nie
patrzy na dary, lecz zwraca si ponad wszystkimi dobrami ku obdarowujcemu. Mio czsto
nie zna miary, lecz ponad wszelk miar wrze.
Mio ciaru nie czuje. Nie patrzy na trudy. Wicej chce pozyska, ni moe. Nie powouje
si na niemono, bo sdzi, e wszystko moe, i e wszystko jej wolno.
Potrafi wic wszystko i wiele realizuje i uskutecznia tam, gdzie nie kochajcy z braku si
upada. Mio czuwa, a pic nie pi. Znuona nie mczy si, powstrzymywana - nie jest
ograniczona, przestraszona - nie jest zaniepokojona, lecz jak ywy pomie i agiew ponca,
w gr buja i bezpiecznie przechodzi. Jeli kto kocha, wie, co to sowo oznacza. Wielkim
woaniem w uszach Boych jest samo arliwe przywizanie duszy, ktra mwi: Boe mj,
mioci moja, Ty cay mj i ja cay Twj.
Modlitwa o mio Bo
SUGA:
Poszerz moj mio, bym nauczy si ustami smakowa wntrze serca, jak sodko jest kocha
i rozpywa si i pywa. Niech mnie utrzymuje mio, niech si ponad mnie wznosi ze
wzgldu na ogromny zapa i zdumienie. Niech piewam pie mioci, niech podam za
Umiowanym moim ku niebu, niech dusza moja opada z si, oddajc chwa w uniesieniu
mioci. Niech Ci kocham bardziej ni siebie, siebie za tylko ze wzgldu na Ciebie, a wszystkich, ktrzy prawdziwie Ci kochaj, jak kae prawo mioci, czerpice wiato z Ciebie -w
Tobie.
PAN:

Mio jest skora, szczera, pobona, przyjemna i mia, mocna, cierpliwa, wierna, roztropna,
wielkoduszna, mska i siebie samej nigdy nie szukajca. Gdzie bowiem kto szuka siebie, tam
odpada od mioci.
Mio jest rozwana, pokorna i prawa. Nie mikka, nie pocha, nie kierujca si ku prnym
rzeczom; trzewa, czysta, staa, spokojna i we wszystkich zmysach strzeona. Mio jest
poddana i posuszna przeoonym; w swoich oczach licha i wzgardzona. Wobec Boga wierna
i wdziczna, ufna i pokadajca zawsze w Nim nadziej, nawet wwczas, gdy nie smakuje jej
Bg, poniewa bez blu nie yje si w mioci. Kto nie jest gotw wszystkiego cierpie i sta
do dyspozycji umiowanego, nie jest godny zwa si mionikiem. Wypada, aby kochajcy
chtnie przyjmowa ze wzgldu na ukochanego wszystko, co twarde i gorzkie. Wypada te,
aby ze wzgldu na zdarzajce si przeciwnoci nie odstpowa od niego.
Rozdzia 6
Prbowanie prawdziwego mionika
PAN:
Synu, nie jeste jeszcze mnym i rozumnym mionikiem.
SUGA:
Dlaczego, Panie?
i
PAN:
Bo ze wzgldu na malutk przeciwno odstpujesz od rzeczy, ktre rozpocze, i zbyt
chciwie szukasz pociechy. Mny mionik trwa niewzruszenie w pokusach. Nie wierzy te
chytrym przekonywani om nieprzyjaciela. Jak podobam mu si w pomylnoci, tak rwnie
podobam mu si w przeciwnociach. Rozumny mionik bierze pod uwag nie tyle dar
kochajcego, jak mio obdarzajcego. Zwraca uwag raczej na uczucie ni na
bogactwo. I wszystko, co otrzyma, umieszcza poniej
ukochanego. Szlachetny mionik nie w darze, lecz we mnie ponad wszelkim darem znajduje
zaspokojenie pragnie.
Dlatego nie wszystko stracone, jeeli czasem pojmujesz mniej dobrze o mnie i moich
witych, niby pragn.
Owo dobre i sodkie uczucie, ktre czasami odbierasz, jest skutkiem obecnej w tobie aski i
pewnego rodzaju przedsmakiem niebieskiej ojczyzny. Na tym przedsmaku nie naley zbytnio
wspiera si, bo podlega zmianom.
Dla cnoty natomiast i wielkiej zasugi jest znamienne walczy przeciw nadchodzcym zym
poruszeniom duszy i gardzi sugestiami diabelskimi. Niech ci wic nie niepokoj narzucane
obce wyobraenia o jakimkolwiek przedmiocie.
Mnie zachowuj postanowienie i praw intencj skierowan na Boga.
Nie jest te zudzeniem, e czasami bdziesz porwany z naga na wyyny, a zaraz po tym
powrcisz do zwykych gupot serca. Raczej je bowiem wbrew woli znosisz, ni czynisz. I jak
dugo nie podobaj si i opierasz si im, jest to zasuga, a nie zatracenie. Wiedz to, e
starodawny nieprzyjaciel cakiem stara si przeszkodzi twemu pragnieniu postpowania w dobrem i odcign ci od wszelkiego pobonego
wiczenia, mianowicie od kultu witych, od pobonej pamici o mojej mce, od
poytecznego wspominania o grzechach, od stania na stray wasnego serca i od silnego
postanowienia postpowania w cnocie. Wiele zych myli narzuca, by wytworzy w tobie
poczucie znudzenia i strachu, by odcign ci od modlitwy i od czytania duchowego. Nie
podoba mu si pokorna spowied, i gdyby mg, sprawiby, by zaprzesta przyjmowa
Komuni wit. Nie wierz mu! Nie zwaaj te na niego, chociaby ci do czsto rozciga
sida oszuka-stwa. Jemu przypisuj, gdy ze i nieczyste rzeczy wprowadza. Powiedze mu:
Id, nieczysty duchu, zawstyd si, ndzny. Bardzo nieczysty jeste ty, ktry takie rzeczy
wkadasz w moje uszy. Odejd ode mnie najgorszy uwodzicielu, nie bdziesz mia adnej
czstki we mnie, lecz Jezus bdzie ze mn jak mny wojownik, a ty bdziesz sta

zawstydzony. Wol umrze i podj wszelk kar ni tobie przyzwoli. Zamilcz i przesta
mwi, ju wicej nie bd ci sucha, chociaby mi sprawia liczne udrki.
Pan moim owieceniem i zbawieniem moim, kog bd si lka" (Ps 27, 1).
Jeli powstan przeciw mnie obozy wojenne, nie ulknie si serce moje" (tame, 3). Pan
moim wspomoycielem i odkupicielem moim" (Ps 19,15). Walcz jak dobry onierz. A gdy
czasem z uomnoci upadasz, zbierz siy mocniejsze od poprzednich, ufny w wiksz moj
ask. I bardzo strze si prnego upodobania w sobie i pychy. Przez to wielu bdzi,
czasami popadaj w lepot prawie nieuleczaln. Ten upadek ludzi pysznych, w sobie samych
zadufanych niech ci bdzie ku przestrodze i cigej pokorze.
Rozdzia 7
Ukrywa ask pod stra pokory
PAN:
Synu, jest dla ciebie poyteczniej i bezpieczniej ukrywa ask pobonoci i nie wynosi si
ani z tego powodu nie mwi duo, ani czu si bardzo wanym, lecz raczej sob samym
gardzi i lka si o ask jako dan niegodnemu. Nie naley uparcie tkwi w tym uczuciu,
ktre szybko moe zmieni si w przeciwne. Obdarzony ask pomyl o tym, jak biedny i
ndzny zwyke by bez aski.
Nie na tym tylko te polega postp w yciu duchowym, e masz ask pociechy, lecz na tym,
e pokornie i z zaparciem si i cierpliwie znosi bdziesz jej odjcie, tak e wtedy nie
bdziesz si leni do odprawiania modlitwy, ani te nie pozwolisz, by pozostae dziea twoje,
ktre zwyczajnie czynie, zupenie wypady z porzdku dziennego. Przeciwnie, chtnie czy
wedug swego najlepszego rozumienia i moliwoci, co tylko potrafisz. Nie zaniedbuj si te
cakowicie z powodu oschoci lub niepokoju, ktre odczuwasz. Wielu bowiem jest takich,
ktrzy gdy im si nie wiedzie, natychmiast staj si niecierpliwi lub gnuni.
Nie zawsze bowiem czowiek ma wpyw na swoj drog ycia. Bo rzecz jest da i
pocieszy, kiedy chce i ile chce i dla kogo chce, jak Mu si bdzie podoba i nie wicej.
Niektrzy nieostroni zniszczyli siebie, wanie z racji aski pobonoci. Chcieli bowiem
wicej dziaa, ni mogli, nie mylc o mierze swojej
maoci, lecz idc raczej za uczuciem swego serca ni osdem rozumu. A poniewa
zamierzyli wiksze rzeczy, ni si Bogu podobao, przeto szybko utracili ask. Stali si
biedni i pozostali lichymi ci, ktrzy w niebie umieszczali sobie gniazdeczko, by upokorzeni i
ogooceni nauczyli si nie na swoich skrzydach lata, lecz pod moimi pirami pokada
nadziej.
Ci, ktrzy s jeszcze nowi i niewprawni na drodze Pana, jeli nie kieruj si porad
roztropnych, atwo mog oszuka si i roztrzaska. Poniewa chc raczej i za tym, co czuj,
ni wierzy innym dowiadczonym, udziaem ich bdzie niebezpieczny koniec, jeli jednak
nie : zechc wycofa si z wasnych pomysw. Rzadko ci, ktrzy maj si za mdrych,
znosz i pokornie fakt kierowania nimi przez innych.; Lepiej jest mao zna si na czym z
pokor i niewielk zdolnoci pojmowania ni zna si na wielkim skarbcu nauk z prnym
upodobaniem w sobie. Lepiej dla ciebie mie mniej ni mie wiele, skd mgby si pyszni.
Nie do roztropnie czyni ten, kto cay oddaje si wesooci, zapominajc o poprzedniej
swojej ndzy i bogobojnej bojani przed i
Panem, ktry boi si utraci ofiarowane aski. Tene nie daje dostatecznie oznak cnoty, kto w
czasie przeciwnoci i jakiejkolwiek przykroci zachowuje si zbyt rozpaczliwie i z mniejsz,
niby naleao, ufnoci we mnie, myli i czuje. Kto w czasie pokoju chciaby mie zbyt
wielkie poczucie bezpieczestwa, tego czsto w czasie wojny odnajduje si zbyt przybitym i
strachliwym.
Gdyby umia pozostawa zawsze pokorny skromny, jak rwnie duchem twoim dobrze
pokierowa, nie popadaby tak szybko w niebezpieczestwo i grzech.

Dobr jest rad, by gdy zrodzi si zapa ducha, pomyle o tym, co bdzie w przyszoci, gdy
odejdzie wiato. Jeli si to zdarzy, wspomnij, e wiato znw moe powrci. wiato to
wycofaem dla ostrzeenia ciebie, mnie za na chwa. Poyteczniejsze jest czsto takie
wyprbowanie, ni by mia zawsze mie dla twej woli pomylne rzeczy.
Zasug bowiem nie naley po tym ocenia, e kto ma wiele widze lub pociech lub e jest
biegym w Pimie w. albo zajmuje jaki wyszy stopie w hierarchii. Lecz po tym, e jest
ugruntowany w prawdziwej pokorze i peen
Boej mioci, e zawsze jedynie i cakowicie szuka chway Boej, e take cieszy si
bardziej z tego, e przez innych jest pogardzany i upokarzany ni obdarzany zaszczytami.
Rozdzia 8
Ocena siebie przed Bogiem jako czowieka o lichej wartoci
SUGA:
Bd mwi do Pana mego, chocia jestem prochem i popioem" (Rdz 18, 27). Jeli bd
siebie poczytywa za co wicej - oto Ty stajesz przeciw mnie. I wiadectwo prawdziwe
wydaj moje niegodziwoci. I nie mog zaprzeczy. Jeli za bd odmawia sobie wartoci i
sprowadz si do nicoci i zrzekn si wszelkiego wasnego powaania oraz - jak
rzeczywicie jestem - poczytam si za proch, bdzie mi miociwa Twoja aska, a Twoje
wiato bliskie memu sercu. A wszelkie powaanie siebie, choby najmniejsze, pogry si w
dolinie mojej nicoci i zginie na wieki. Wtenczas okaesz mi,
czym jestem, czym byem i dokd doszedem. Niczym bowiem jestem i nie wiedziaem sobie
pozostawiony - oto nico i sama niemoc; jeeli za nagle spojrzysz na mnie, zaraz stan si
mocny i napeni si now radoci.
I bardzo dziwne, e tak nagle zostaj podniesiony i tak askawie przygarnity przez Ciebie; ja,
ktry wasnym ciarem zawsze jestem niesiony w d. Czyni to mio Twoja bez moich
zasug uprzedzajca mnie i w tak licznych potrzebach pieszca z pomoc i strzegca mnie
rwnie od cikich niebezpieczestw i z niezliczonych - by prawd powiedzie - nieszcz
wycigajca.
le bowiem kochajc siebie, zatraciem siebie, a Ciebie jedynie szukajc i czyst mioci
kochajc, siebie i Ciebie rwnoczenie znalazem, a z mioci sprowadziem siebie gbiej do
nicoci. Bo Ty, o Najsodszy, czynisz ze mn ponad wszelk zasug i ponad to, czego
omielam si spodziewa lub o co prosi. Bd bogosawiony, Boe mj, bo chocia jestem
niegodny wszystkich dbr, jednak Twoja szlachetno i nieskoczona dobro nigdy nie
przestaje czyni dobrze take niewdzicznym i dugo od Ciebie odwrconym. Nawr nas do
Siebie, bymy byli wdziczni, pokorni i poboni, bo jeste naszym zbawieniem, si i
mstwem naszym.
Rozdzia 9
Wszystko naley odnosi do Boga jako do celu ostatecznego
PAN:
Synu, Ja powinienem by twoim najwyszym i ostatecznym celem, jeli naprawd pragniesz
by szczliwy. Dziki tej intencji oczyci si twoje uczucie, czsto le nakierowane ku sobie
samemu i stworzeniom. Jeli bowiem szukasz w czym siebie samego, zaraz opadasz z si i
wysychasz. Wszystko wic na pierwszym miejscu do mnie odno, bo to Ja wszystko daem.
We pod uwag, e szczegowe rzeczy wypywaj z najwyszego dobra, a przeto do mnie
jako do swego pocztku trzeba wszystko sprowadza. Ze mnie may i wielki, ubogi i bogaty
jak z ywego rda czerpi wod
yw, a ci, ktrzy mi su dobrowolnie i bez przymusu, otrzymuj ask za ask. Kto by za
chcia si chlubi poza mn lub szuka zadowolenia w jakim swoim osobistym dobru, nie
zakotwiczy si w prawdziwej radoci, ani te nie rozwinie si w sercu swoim, lecz wielorakie
napotka przeszkody i trudnoci.

Nie powiniene wic sobie przypisywa jakiego dobra, ani te nie przypisuj jakiemu
czowiekowi cnoty, lecz wszystko daj Bogu, bez ktrego niczego czowiek nie posiada. Ja
daem wszystko. Ja caego znw chc ci mie i z wielk stanowczoci wymagam
dzikczynienia. To jest prawda, dziki ktrej umyka prna chwaa.
A gdy wstpi aska niebieska i prawdziwa mio, nie bdzie jakiej zazdroci, ani te
zawenia serca ani miejsca nie zajmie mio siebie. Wszystko bowiem przezwycia mio
Boa i rozszerza wszystkie siy duszy. Jeli susznie rozumujesz, bdziesz si cieszy tylko we
mnie, we mnie tylko bdziesz pokada nadziej, bowiem nikt nie jest dobry, tylko sam Bg"
(k 18, 19), ktrego naley chwali ponad wszystko i bogosawi we wszystkich rzeczach.
Rozdzia 10
Wzgardziwszy wiatem sodko jest suy Bogu
SUGA:
Teraz znw bd mwi, Panie, i nie zamilcz. Przemwi do Boga mego, Pana mego i Krla
mego, ktry jest na wysokoci.
O, jak ogromne mnstwo sodyczy Twojej, Panie, ktr ukrye dla bojcych si Ciebie!" (Ps
30, 20). Lecz czyme jeste dla kochajcych Ciebie? Czyme dla sucych Ci caym sercem?
Prawdziwie niewypowiedziana sodycz kontemplacji Ciebie, ktrej udzielasz kochajcym
Ci.
W tym najbardziej pokazae mi sodycz Twojej mioci, e gdy mnie nie byo, uczynie
mnie, a gdym bdzi z dala od Ciebie, sprowadzie mnie z powrotem, bym Ci suy i
nakazae, bym Ci miowa. O, rdo wiecznej mioci, c powiem o Tobie? Jak mgby
zapomnie Ciebie, ktry raczye o mnie pamita take po tym, jak uwidem i zginem.
Ponad wszelk nadziej zmiowae si nad sug Twoim i ponad wszelk zasug okazae
ask i przyja. C Ci oddam za ow ask? Nie wszystkim bowiem dane, by zrzekszy si
wszystkiego, wyrzekli si wiata i obrali ycie mnisze.
C wielkiego w tym, bym Ci suy? Tobie, ktremu wszelkie stworzenie ma suy? Nie
powinno mi si wydawa czym wielkim suy Tobie, lecz to raczej wydaje mi si
wielkie i godne zdziwienia, e tak ndznego i niegodnego raczysz przyj za sug i
przyczy do ukochanych Twych sug. Oto wszystko, co posiadam i czym Ci su, jest
Twoje. Tak naprawd jednak jest odwrotnie. Ty mi raczej suysz ni ja Tobie. Oto niebo i
ziemia, ktre stworzye, aby suyy czowiekowi, s na usugi i codziennie czyni, co
rozkazae. I to mao jest. Owszem, zarzdzie, by nawet anioowie byli ku posudze
czowiekowi. Przekracza za to wszystko, e Ty sam czowiekowi raczye suy i
przyrzeke, e mu dasz samego siebie. C Ci dam za te wszystkie tysice dbr? Obym Ci
mg suy po wszystkie dni ycia mego! Obym cho przez jeden dzie zdoa okaza godn sub! Prawdziwie
jeste godzien wszelkiej suby, wszelkiej czci i wiecznej chway. Prawdziwie jeste Panem
moim, a ja ubogi suga Twj, ktry z caych si jestem zobowizany Ci suy, nigdy nie
powinienem dowiadcza niechci w chwaleniu Ciebie. Tak chc, tak pragn, a czego mi
brak, Ty racz uzupeni. Wielki to zaszczyt, wielka chwaa Tobie suy i wszystkim
wzgardzi ze wzgldu na Ciebie. Bd bowiem mie wielk ask ci, ktrzy dobrowolnie
poddali si Twojej najwitszej subie.
Znajd najsodsze pocieszenie Ducha witego ci, ktrzy dla mioci Twojej odrzucili
wszelk przyjemno cielesn.
Osign w rezultacie wielk wolno ducha ci, ktrzy dla Imienia Twego wchodz na wsk
drog i nie dbaj o wiatowe starania. O mia i przyjemna subo Bogu, przez ktr czowiek
rzeczywicie staje si wolny i wity. O wity stanie zakonnej suby, ktry czowieka
czynisz rwnym anioom, miym Bogu, strasznym szatanom, a dla wszystkich wiernych
godnym polecenia. O subo, ktr naleaoby z radoci powita i zawsze sobie jej y-

czy, przez ktr czowiek wysuguje sobie najwysze dobro i zdobywa rado, ktra ma
pozosta bez koca.
Rozdzia 11
Pragnienia serca trzeba bada i je powciga
PAN:
Synu, konieczne jest, by si jeszcze wiele rzeczy nauczy, ktrych dotychczas jeszcze si
dobrze nie wyuczye.
SUGA: Ktrych to rzeczy, Panie?
PAN:
By swoje pragnienie ustawia cakowicie wedug mojego upodobania. By nie by
mionikiem samego siebie, lecz chciwie usiowa spenia moj wol. Pragnienia czsto ci
zapalaj i gwatownie nakaniaj, lecz zwa, czy bardziej porusza ci moja cze czy
twoja
korzy? Jeli Ja wchodz w rachub, bdziesz bardzo zadowolony, cokolwiek zarzdz. Jeli
za kryje si co z wasnego podania, to wanie to ci przeszkadza i ciy.
Strze si wic, by zbyt nie polega na wczenie zrodzonym, bez narady ze mn pragnieniu,
eby potem to, co z pocztku podobao si i za czym jako za czym lepszym uganiae si, nie
przestao si podoba i eby tego nie aowa. Nie naley bowiem zaraz i za wszelkim
uczuciem, ktre wydaje si dobre, jak rwnie nie naley od razu ucieka od wszelkiego
przeciwnego uczucia.
Wypada czasem ujarzmia take dobre pragnienia i denia, by nie popad w roztargnienie
przez natarczywo umysu. By nie rodzi zgorszenia dla innych wskutek braku karnoci lub
take by przez opr ze strony innych ludzi nie popad nagle w niepokj, nie poczu si bez
znaczenia.
Niekiedy za naley uy siy i mnie sprzeciwi si podaniu zmysowemu i nie zwaa na
to, czego chciaoby ciao, a czego nie chciaoby, lecz o to raczej zabiega, by nawet nie chcc
podporzdkowao si duchowi.
I tak dugo powinno by karcone i zmuszane, by byo podporzdkowane subie, dopki nie
bdzie gotowe na wszystko, dopki nie nauczy si zadowala niewieloma rzeczami i cieszy
si z rzeczy prostych i nie szemra te przeciw czemu niewygodnemu.
Rozdzia 12
Uczenie si cierpliwoci i zmaganie si z podaniami
Panie Boe, jak widz, cierpliwo jest mi bardzo konieczna. Wiele bowiem w tym yciu
zdarza si przeciwnoci. Jakbym bowiem nie stara si zapewni sobie pokj, ycie moje nie
moe by bez walki i blu.
PAN:
Tak jest, synu, lecz chc, by nie takiego szuka pokoju, w ktrym brak by byo pokus lub w
ktrym nie odczuwaby rzeczy przeciwnych. Take wwczas uwaaj, e znalaze pokj,
gdy bdziesz wiczony rnymi udrczeniami i prbowany wieloma przeciwno-ciami. Gdy powiesz, e nie moesz wiele
cierpie, w jaki sposb kiedy zniesiesz ogie czycowy? Z dwch nieszcz, zawsze trzeba
wybiera mniejsze. By zatem mg unikn przyszych wiecznych kar, staraj si obecne
nieszczcia znosi dla Boga spokojnie.
Czy mniemasz, e ludzie tego wiata mao lub nic nie cierpi? Tego te nie znajdziesz,
choby pyta o to najbardziej wydelikaconych.
SUGA:
Lecz maj wiele rozkoszy i id za swoimi zachciankami, przeto mao zwaaj na swoje
kopoty.
PAN:

Niech tak bdzie. Zamy, e maj to, czego chc, lecz jak dugo, sdzisz, to potrwa?
Obfitujc w wiecie w dobra, oto jak dym ustan" (Ps 37, 20), i nie bdzie adnego
wspomnienia minionych radoci.
Lecz gdy jeszcze yj, znajduj w nich nasycenie nie bez goryczy i nudy oraz lku. Z tej
samej bowiem rzeczy, skd czerpi sobie rozkosz, std te czsto otrzymuj kar w postaci blu. Susznie im si to dzieje, e poniewa szukaj rozkoszy w sposb
nieuporzdkowany i id za nimi, nasycaj si nimi nie bez zamieszania wewntrznego i
goryczy. O, jak krtkie, jak zwodnicze, jak nie uporzdkowane, jak szpetne s one wszystkie.
Jednak z powodu upojenia i lepoty nie rozumiej, lecz jak nieme zwierzta dla odrobiny
rozkoszy ycia znisz-czalnego popadaj w mier duszy. Ty za synu nie id za twoimi
podaniami: odwr si od twej skonnoci" (Syr 18, 30). Rozkoszuj si w Panu, a On
speni pragnienia twego serca" (Ps 37, 4).
Jeli bowiem naprawd chcesz mie przyjemno i by obficie przeze mnie pocieszony, oto
we wzgardzie wszystkich rzeczy wiatowych i odciciu si od wszystkich niezdrowych
rozkoszy bdzie twoje bogosawiestwo i bdziesz mia wywiadczon pociech. A im
wicej wycofasz si od wszelkiej pociechy stworze, tym wicej znajdziesz we mnie
sodszych i intensywniejszych pociech. Do tego dojdziesz jednak nie bez uprzedniego
pewnego smutku i trudu zmagania. Stoi na przeszkodzie zronite z tob przyzwyczajenie.
Zostanie jednak przezwycione lepszym nawykiem.
Bdzie szemrao ciao, lecz arem ducha zostanie okieznane. Bdzie podega i rozdrania
starodawny w, lecz wskutek modlitwy pierzchnie. Poza tym dziki poytecznej pracy
zabarykadowane zostanie mu wielkie dojcie.
Rozdzia 13
Posuszestwo pokornego poddanego na wzr Chrystusa
PAN:
Synu, kto usiuje wycofa si spod posuszestwa, wycofuje si spod aski, a kto chce mie
rzeczy wasne, traci wsplne. Jeeli kto nie poddaje si swemu przeoonemu chtnie i z
wasnej woli, jest to znak, e jego ciao jeszcze niedoskonale go sucha, lecz czsto wierzga i
szemra. Naucz si wic szybko poddawa swojemu przeoonemu, jeli yczysz sobie
ujarzmi wasne ciao. Szybciej bowiem zwyciony bywa zewntrzny nieprzyjaciel, jeli
wewntrzny czowiek nie zosta spustoszony.
Nie ma uciliwszego i gorszego wroga duszy ni ty sam w stosunku do siebie, jeli nie ma w
tobie penej zgody z twym duchem. Powiniene w ogle naprawd wzgardzi sob samym,
jeli chcesz growa nad swoim ciaem i krwi. Poniewa jeszcze kochasz siebie w sposb
zbyt nie uporzdkowany, przeto wzdry-gasz si ulec cudzej woli.
C jednak wielkiego, e ty - proch i nico - poddajesz si czowiekowi ze wzgldu na Boga,
gdy Ja Wszechmogcy i Najwyszy, ktry wszystko stworzyem z niczego, ze wzgldu na
ciebie pokornie poddaem si czowiekowi? Staem si ze wszystkich naj-pokorniejszy i
najniszy, by sw pych moj pokor przezwyciy.
Ucz si by ulegy, prochu. Ucz si upokarza siebie, ziemio i glino, i nagina si pod stopy
wszystkich. Naucz si przeamywa swoje zachcianki i podporzdkowa siebie we
wszystkim. Rozgorzej przeciw sobie i nie pozwl, by w tobie ya nadto, lecz oka si tak
poddanym i malutkim, by wszyscy po tobie mogli przechodzi i depta jak boto uliczne.
Czemu si skarysz, marny czowiecze? C moesz nikczemny grzeszniku przeciwstawi
uwaczajcym ci, ty, ktry tyle razy obrazie Boga i tak wiele razy zasuye na pieko?
Wybaczyo ci jednak oko moje, bo cenna bya twoja dusza przed obliczem moim, by pozna
m mio i y w cigej wdzicznoci za moje dobrodziejstwa. Aby cigle dawa siebie na
prawdziwe poddanie i pokor, i cierpliwie znosi pogard ci okazywan.
Rozdzia 14
Rozwaanie zakrytych Boych wyrokw,

bymy si nie wynosili

w dobrych rzeczach
SUGA:
Panie, rozbrzmiewaj dononie nade mn Twoje wyroki; strachem i dreniem uderzasz we
wszystkie koci moje i moja dusza bardzo napawa si strachem. Stoj zdumiony i rozwaam,
e przed obliczem Twoim i niebiosa nie s czyste. Jeli w anioach znalaze niego-dziwo, i
nie przepucie jednak, to co stanie
si ze mn? Spady gwiazdy z nieba, a ja proch c sobie wyobraam?
Ci, ktrych dziea wydaway si godne pochway, upadli na dno, a tych, ktrzy poywali
chleb aniow, widziaem radujcych si motem wi.
adnej nie ma witoci, jeli wycofasz swoj rk, Panie.
Na nic mdro, jeli przestaniesz rzdzi.
Nic nie pomoe dzielno, jeli przestaniesz j chroni.
adna czysto nie jest bezpieczna, jeli jej nie strzeesz.
Nie pomoe adna wasna czujno, jeli nie ma Twego witego czuwania.
Opuszczeni bowiem pogramy si i giniemy. Nawiedzani za, podnosimy si i yjemy.
Jestemy oczywicie niestali, lecz Ty nas wzmacniasz; stygniemy, lecz przez Ciebie jestemy
zapalani.
O, jak pokornie i nisko mam myle o samym sobie! O, jak powinienem za nic mie, jeli
wydaje si, e posiadam co dobrego!
O, jak gboko powinienem si unia przed przepastnymi sdami Twoimi, Panie, gdzie nic
innego nie znajduj, jak to, e jestem niczym i niczym!
0 wartoci niezmierzona! O morze nie do przepynicia! Nic tam nie znajduj swojego, na
caej przestrzeni nic! Gdzie jest wic podstawa do chway, gdzie poczta ufno w warto?
Rozpyno si wszelkie prne chwalenie si w gbokoci Twoich wyrokw nade mn.
Czym jest wszelkie ciao w obliczu Twoim?
Czy pyszni si bdzie glina wobec tego, kto j uksztatowa?
Jak moe wynosi si chepliwoci ten, ktrego serce naprawd poddane jest Bogu?
Nawet cay wiat w dum nie wzbije tego, kogo Prawda sobie podbia. Nie bdzie te
poruszony ustami wszystkich chwalcych ten, kto ca nadziej swoj w Bogu umocni.
1 ci bowiem, ktrzy mwi pochway -wszyscy s nicoci: znikn wraz z brzmieniem
sw. Prawda za Pana pozostaje na wieki" (Ps 117, 2).
Rozdzia 15
Jak zachowa si oraz mwi, gdy idzie o rzecz upragnion?
PAN:
Synu, tak mw w kadej rzeczy: Panie, jeli Tobie si podoba, niech si to tak stanie. Panie,
jeli byaby cze Twoja, niech si to stanie w imi Twoje. Panie, jeli widzisz, e to bdzie
dla mnie przydatne i poyteczne, wtedy daj mi tego uywa na Twoj chwa. Jeli jednak
poznasz, e to bdzie dla mnie szkodliwe i nie posuy dla mojego zbawienia, zabierz ode
mnie takie pragnienie.
Nie kade bowiem pragnienie jest od Ducha witego, nawet wtedy, gdy czowiekowi wydaje
si prawe i dobre. Trudno naprawd osdzi, czy ci nakania duch dobry czy duch obcy do
pragnienia tego lub innego, a nawet czy jeste poruszany wasnym duchem. Wielu z tych,
ktrzy z pocztku zdawali si by prowadzeni przez dobrego ducha, na kocu
zostao zwiedzionych. Zawsze przeto z bojani Bo i pokor serca trzeba pragn i prosi
o to, co przychodzi na myl jako godne pragnienia. A nade wszystko z rezygnacj z wasnej
woli naley mnie wszystko powierzy i mwi: Panie, Ty wiesz, jak jest lepiej. Niech si
stanie to lub tamto, jak zechcesz.
Daj, co chcesz, i jak duo chcesz, i kiedy chcesz. Uczy ze mn, jak wiesz i jak ci si bdzie
bardziej podoba i z czego bdzie wiksza Twoja chwaa. Umie mnie, gdzie chcesz

i swobodnie ze mn postpuj we wszystkim. W rku Twoim jestem, zawracaj mnie i obracaj

na wszystkie strony. Oto Twoim sug jestem i gotw na wszystko. Nie pragn bowiem y
dla siebie, lecz dla Ciebie. Oby godnie i doskonale. Udziel mi, najaskawszy Jezu aski
Twojej, by ze mn bya i ze mn pracowaa i ze mn a do koca dotrwaa. Daj mi tego
zawsze pragn i chcie, co Tobie jest bardziej mie i podoba ci si jako drosze. Twoja wola
niech bdzie moj, a moja wola niech zawsze idzie za Twoj i jak najlepiej niech si z ni
zgadza. Niech mam to samo chcie" i tego samego nie chcie", co Ty. Niech nie bdzie we
mnie
innego mc"', chcie" lub nie chcie", jak tylko to, co chcesz i czego nie chcesz.
Daj mi umrze wszystkim rzeczom, ktre s na wiecie, i ze wzgldu na Ciebie kocha to, e
jestem wzgardzony i nieznany na tym wiecie. Daj mi ponad wszystko, co upragnione, w
Tobie spocz i w Tobie ukoi moje serce. Ty prawdziwym pokojem serca, jedynym
odpocznieniem. Poza Tob wszystko jest przykre i niespokojne. W tym pokoju, w nim
samym, to jest w Tobie jednym, najwyszym, wiecznym dobru niech usn i odpoczn. Amen.
Rozdzia 16
Prawdziwej pociechy w samym tylko Bogu naley szuka
Tego, czego mog pragn lub o czym mog myle ku swemu pocieszeniu, nie tutaj
oczekuj, lecz w przyszoci. Gdybym nawet wszystkie pociechy wiata sam jeden posiada i
gdybym mg cieszy si wszystkimi rozkoszami, pewne jest, e nie mogyby trwa dugo.
Std
te, duszo moja, nie mogaby by w peni pocieszona, ani te doskonale orzewiona jak;
tylko w Bogu, ktry pociesza ubogich i przyjmuje pokornych. Poczekaj troszeczk, duszo.)
moja, poczekaj na spenienie si Boej obietnicy/ a bdziesz miaa obfito wszystkich
dbr| w niebie.
Jeeli podasz tych obecnych rzeczy w sposb zbyt nie uporzdkowany, utracisz wieczne \ i
niebieskie. Niech rzeczy doczesne bd w uywaniu, a wieczne w pragnieniu. Nie
moesz nasyci si jakim dobrem doczesnym, bo nie jeste stworzona do cieszenia si tymi
rzeczami. Nawet gdyby posiadaa wszystkie dobra stworzone, nie mogaby by szczliwa i
bogosawiona.
W Bogu bowiem, ktry wszystkie rzeczy ] stworzy, trwa cae twoje bogosawiestwo i
szczliwo. Nie taka, jak j widz i po- ] chwalaj gupi mionicy wiata, lecz jakiej
oczekuj dobrzy wierni Chrystusa i jakiej. przedsmak maj czasami ludzie duchowi i czy
stego serca, ktrych przebywanie jest w niebie- \ siech. Marna i krtka wszelka ludzka
pociecha.
Bogosawiona i prawdziwa pociecha, ktra \ od wewntrz od prawdy jest odbierana.
Poboemu.
czowiek wszdzie z sob niesie pocieszyciela swego, Jezusa, i mwi do Niego: Bd przy
mnie, Panie Jezu, na kadym miejscu i w kadym czasie". T niech mam pociech, e chtnie
chc by pozbawionym wszelkiej ludzkiej pociechy. A gdyby nie byo Twojej pociechy,
niech Twoja wola i suszne prbowanie bdzie mi za najwysz pociech. Nie bdziesz si
bowiem gniewa na wieki, ani te na wieki grozi" (Ps 103, 9).
Rozdzia 17
Wszelk trosk trzeba oprze na Bogu
PAN:
Synu, pozwl mi czyni z tob, co chc. Ja wiem, co jest dla ciebie korzystne. Ty mylisz jak
czowiek. Ty czujesz w wielu rzeczach tak, jak radzi ludzkie uczucie.
SUGA:
Panie, prawd jest to, co mwisz. Wiksze jest Twoje zatroskanie o mnie ni wszelka troska,
jak mog ywi o siebie samego.

Ten bowiem, kto Tobie nie powierza caej troski o siebie, stawia si w pooeniu
nastrczajcym kopoty.
Panie, jeli tylko moja prawa i silna wola bdzie przy Tobie trwa, czy ze mn, cokolwiek Ci
si podoba. Cokolwiek bowiem ze mn zrobisz, moe by tylko dobre. Jeli chcesz, bym by
w ciemnociach, bd bogosawiony, a jeli chcesz, bym by w wietle, znw bd
bogosawiony. Jeli mnie raczysz pociesza, bd bogosawiony, a jeli chcesz, bym by
drczony, bd zawsze rwnie bogosawiony.
PAN:
Synu, trzeba, by tak si ustosunkowa, jeli pragniesz ze mn przebywa. Tak gotw
powiniene by do cierpienia jak i do radowania si. Tak chtnie powiniene by ndzny i
ubogi, jak z dostatkiem i bogaty.
SUGA:
Panie, chtnie znios dla Ciebie, cokolwiek zechcesz, by na mnie przyszo. Bez rnicy chc
przyj z Twojej rki dobro i zo, to co sodkie i gorzkie, to co wesoe i smutne. I za
wszystko, co mi si przydarza, skada dzikczynienie. Strze mnie od wszelkiego grzechu, a nie bd si ba ani mierci, ani pieka. Jeli
tylko nie odrzucisz mnie na wieki, ani te nie wymaesz z ksigi ycia, nie bdzie mi
szkodzi, cokolwiek z udrcze przyszoby na mnie.
Rozdzia 18
Doczesne ndze naley znosi spokojnie na wzr Chrystusa
PAN:
Synu, Ja zstpiem z nieba dla twego zbawienia. Przyjem twoje ndze nie z koniecznoci,
lecz kierowany mioci, by uczy si cierpliwoci i by doczesne ndze znosi bez
oburzenia.
Od godziny narodzenia mego bowiem, a do mierci na krzyu nie brak mi byo znoszenia
blu: miaem wielki brak rzeczy doczesnych, czsto syszaem na siebie liczne zarzuty,
znosiem agodnie ponienia i obelgi, za dobrodziejstwa odbieraem niewdziczno, za cuda
- blunierstwa, za nauk - nagany.
174
111,18
SUGA:
Panie, poniewa Ty bye cierpliwy w swoim yciu, szczeglnie tym wypeniajc przykazanie
Twojego Ojca, godzi si, bym ja, ndzny grzesznik, wedug woli Twojej cierpliwie znosi
siebie i dopki Jemu si bdzie podoba, nis dla mego zbawienia ciar tego zniszczalnego
ycia.
Chocia bowiem obecne ycie odczuwane jest jako ciar, stao si jednak dziki Twej asce
bardzo zasugujce i za Twoim przykadem i ladami Twoich witych znoniej sze i
janiejsze dla sabych.
Lecz i o wiele bardziej pocieszajce ni ongi w Starym Testamencie byo, gdy to brama
nieba pozostawaa zamknita i ciemniejsza zdawaa si take droga do nieba, kiedy tak
nieliczni troszczyli si o szukanie krlestwa niebieskiego.
Lecz nawet ci, ktrzy byli wtedy sprawiedliwi i mieli by zbawieni - przed Twoj mk i
dugiem witej mierci nie mogli wej do krlestwa niebieskiego.
O, jak wielkie dziki zobowizany Ci jestem zoy za to, e raczye mnie i wszystkim
wiernym ukaza drog praw i dobr do wiecznego Twego krlestwa!
ycie Twoje bowiem - nasz drog. I przez wit cierpliwo idziemy do Ciebie, ktry jeste
nagrod nasz.
Gdyby nas nie poprzedzi i nie pouczy, kt by si stara i za Tob?
O, jak bardzo z dala i w tyle pozostaliby, gdyby nie patrzyli na przesawne Twoje przykady.

Oto nadal stajemy si letni, usyszawszy o tylu Twoich znakach i naukach. Cby si stao,
gdybymy nie posiadali tak wielkiego wiata do naladowania Ci?
Rozdzia 19
Znoszenie krzywd. Kto sprawdza si jako czowiek cierpliwy
PAN:
Co ty mwisz, synu? Przesta si uskara po tym, jak rozwaye moj i innych witych
mk.
Jeszcze nie stawiae oporu a do krwi. Niewiele to, co ty cierpisz w zestawieniu z tymi,
ktrzy tak wiele przecierpieli, tak byli silnie kuszeni, tak ciko udrczeni, tak wielorako
dowiadczani i wiczeni. Trzeba wic, by przywid sobie na pami cisze rzeczy innych,
by atwiej znie twoje bardzo mae sprawy. A jeli ci si wydaje, e to nie s rzeczy bardzo
mae, zobacz, czy i tego nie sprawia brak cierpliwoci. Czy to jednak mae czy wielkie s one,
staraj si wszystkie cierpliwie znosi. Im lepiej przygotujesz siebie do znoszenia cierpie, tym
mdrzej czynisz i wicej nabierasz zasugi. Zniesiesz te atwiej ni ci, ktrzy z gnunoci ani
duchem ani czynem nie s przygotowani.
Nie mw te: nie potrafi tych rzeczy od takiego czowieka cierpie, ani te nie musz tego
rodzaju rzeczy cierpie, bo cik szkod wyrzdzi i stawia mi takie zarzuty, o ktrych nigdy
nie pomylaem. Od innego jednak chtnie znios i spogldn na te rzeczy jako na rzeczy do
cierpienia. Niemdre takie rozumowanie, ktre nie bierze pod uwag cnoty cierpliwoci ani
tego, przez kogo zostanie nagrodzona, lecz bardziej way osoby i krzywdy sobie wyrzdzone.
Nie ten czowiek jest naprawd cierpliwy, ktry chce cierpie tylko tyle, ile mu si widzi i od
kogo mu si podoba. Czowiek prawdziwie cierpliwy nie zwaa na to, kto go wiczy w
cierpliwoci, czy jest to jego przeoony, czy kolega, czy podwadny. Czy to jest czowiek
dobry i wity, czy te przewrotny i niegodny. Przyjmuje bowiem bez rnicy od kadego
stworzenia, ile tylko i ilekro zdarza mu si co przeciwnego. Przyjmuje to wszystko jako z
rki Boej i uwaa za ogromny zysk. U Boga bowiem nic nie moe przej bez zasug, gdyby
nawet byo mae, ale dla Niego cierpiane.
Bd wic gotw do walki, jeli chcesz mie zwycistwo. Bez zmagania si nie moesz doj
do nagrody cierpliwoci. Jeli nie chcesz cierpie, wzbraniasz si przed nagrod. Jeli za
pragniesz by nagrodzony, walcz mnie, zno cierpliwie. Bez pracy nie zmierza si do
odpoczynku, ani te bez walki nie dochodzi si do zwycistwa.
SUGA:
Panie, niech stanie si dla mnie moliwe dziki asce to, co wydaje si niemoliwe przy
pomocy natury. Ty wiesz, e malutko mog cierpie, i e szybko upadam na duchu, gdy
powstaje lekka przeciwno. Niech jakiekolwiek wiczenie w udrczeniu stanie mi si dla
imienia Twego mie i godne podania. Cierpie bowiem i by drczonym dla Ciebie jest
bardzo zbawienne dla mojej duszy.
Rozdzia 20
Wyznanie wasnej niemocy. Ndze tego ycia
SUGA:
Wyznam przeciw sobie moj niesprawiedliwo" (Ps 32, 5), wyznam przed Tob, Panie,
moj sabo. Czsto maa to rzecz, ktra mnie powala i zasmuca. Postanawiam, e bd
mnie dziaa, lecz gdy maa pokusa nadejdzie, mam wielkie trudnoci. Bardzo licha
niekiedy jest rzecz, skd wywodzi si wielka
pokusa. A gdy sdz, e jestem odrobin bezpieczny, nie czujc pokusy, znajduj siebie
niekiedy zupenie pokonanym z powodu lekkiego podmuchu.
Spojrzyj wic, Panie, na moj sabo i zewszd Ci znan krucho. Zmiuj si i wybaw
mnie z bota, bym w nim nie tkwi" (Ps 69,15), bym nie zosta odrzucony na zawsze. To
wanie mi dokucza i zawstydza przed Tob, e taki jestem podatny na upadki i taki saby w

stawianiu oporu podaniom. Chocia w peni nie przyzwalam na nie, to jednak take i dla
mnie ich natarcie jest przykre i cikie i przykrzy si bardzo tak codziennie y w utarczkach.
I std poznaj swoj sabo, e o wiele atwiej wdzieraj si, ni odchodz wyobraenia,
przed ktrymi trzeba si zawsze wzdryga. Oby, najpotniejszy Boe Izraela, gorliwy
mioniku dusz wiernych, spojrza na trud i bole swojego sugi i pomaga mu we wszystkich
rzeczach, ku ktrym si kieruje. Umocnij mnie niebieskim mstwem, by stary czowiek,
ndzne ciao, jeszcze nie w peni poddane duchowi, nie objo panowania. Przeciw ciau
U
trzeba bdzie walczy a do ostatniego tchnie nia w tym bardzo ndznym yciu.
Och, co to za ycie, gdzie nie brak udrk i ndz, gdzie wszystko jest pene zasadzek i
wrogw. Gdy bowiem jedna udrka czy pokusa odchodzi, druga przychodzi. Lecz gdy i
poprzednia walka jeszcze trwa, dochodz do tego jeszcze liczne inne. I to nieoczekiwanie. A
jak mona kocha ycie, majc tak wielkie gorycze, ycie cakowicie poddane ndzom i
klskom. Jak te zwie si yciem, tak liczne rodzc mierci i nieszczcia. A jednak jest
kochane i wielu szuka w nim rozkoszy. Czsto jest ganiony wiat, e jest faszywy i prny,
ale jednak nieatwo jest opuszczany, bowiem podania ciaa zbyt gruj. Inne jednak rzeczy
pocigaj do kochania, a inne do wzgardzenia nim. Cign do umiowania wiata pragnienia
oczu i pycha ycia. Natomiast kary i ndze idce w lad za nimi rodz nienawi do wiata i
nud.
Niestety! Za rozkosz jednak umys oddany wiatu i uleganie zmysom uwaa za rozkosze.
Ani bowiem nie widzia ani nie skosztowa Boej sodyczy i wewntrznej przyjemnoci
cnoty. Ci za, ktrzy doskonale gardz wiatem
i usiuj y dla Boga w witej karnoci, znaj Bo sodycz, przyrzeczon tym, ktrzy si
prawdziwie wyrzekli wszystkiego. I janiej widz, jak ciko bdzi wiat i jak rnorako
/wodzi.
Rozdzia 21
W Bogu trzeba - ponad wszelkimi dobrami i darami - spoczywa
SUGA:
Duszo moja, ponad wszystkim i we wszystkim spoczywaj zawsze w Bogu. On jest bowiem
wiecznym odpocznieniem witych.
Najsodszy i najukochaszy Jezu, daj, bym w Tobie ponad wszelkim stworzeniem spoczywa,
ponad wszelkim zdrowiem i piknoci, ponad wszelk chwa i czci, ponad wszelk
monoci i godnoci, ponad wszelk wiedz i wytwornoci, ponad wszystkimi
bogactwami i umiejtnociami, ponad wszelk radoci i wesooci, ponad wszelk saw i
chwa, ponad wszelk sodycz i pociech,
ponad wszelk nadziej i obietnic, ponad wszelk zasug i pragnieniem. Ponad wszelkimi
darami i prezentami, ktre moesz da i przela we mnie, ponad wszelk radoci i
okrzykami radoci, ktr moe serce uchwyci i odczu. Wreszcie ponad anioami i
archanioami, ponad wszystkimi zastpami niebios. Ponad wszystkim, co widzialne i
niewidzialne, i ponad wszystkim, czym Ty, Boe mj, nie jeste.
Poniewa Ty, Panie, Boe mj, jeste ponad wszystkie rzeczy najlepszy, Ty jeden najwyszy,
Ty sam najpotniejszy, Ty sam najbardziej wystarczajcy i najpeniejszy, Ty sam najsodszy
i najwiksz pociech, Ty sam najpikniejszy i najukochaszy, Ty jeden najszlachetniejszy i
najchwalebniejszy ponad wszystko. W Tobie wszystkie dobra s razem i doskonae zawsze
byy i bd. Dlatego te to, co mi poza sob dajesz albo z siebie objawiasz lub przyrzekasz,
mniejsze jest i niewystarczajce, gdy Ciebie nie wida i gdy w peni nie jeste osignity. Bo
serce moje nie moe prawdziwie spocz, ani by cakowicie zadowolone, jeli nie
przekroczy wszelkiego stworzenia i wszystkich dbr i w Tobie nie odpocznie.
O mj najukochaszy Oblubiecze, Jezu Chryste, mioniku najczystszy, Panie wszelkiego
stworzenia, kto mi da skrzyda prawdziwej wolnoci, by wzlecie i odpocz w Tobie? O,

kiedy dane mi bdzie w peni mie czas ku temu i zobaczy, jak sodki jeste, Panie, Boe
mj? Kiedy w peni skupi si tylko w Tobie, by dla mioci Twojej nie odczuwa siebie,
lecz Ciebie samego ponad wszelki zmys i miar w sposb nie wszystkim znany?
Teraz za czsto jcz i nosz moj nie-szczliwo z blem. Wiele bowiem nieszcz
zdarza si na tej dolinie ndz, ktre mi czsto wprawiaj w zamieszanie, zasmucaj i
zachmurzaj. Czsto przeszkadzaj i s rozproszeniem, przycigaj i wikaj, bym nie mia
swobodnego dostpu do Ciebie i bym nie cieszy si miymi objciami, obecnymi zawsze dla
bogosawionych duchw.
Oby Ci poruszyy moje westchnienia i wieloraka oscho na ziemi. O Jezu, jasnoci
wiecznej chway, pocieszenie dla duszy pielgrzymujcej. U Ciebie s usta moje bez gosu, a
milczenie moje mwi do Ciebie. Dokde bdzie zwleka z przyjciem mj Pan?
Niech przyjdzie do mnie, swojego biedaczka i rozweseli go. Niech wycignie rk swoj i
wyrwie biednego z wszelkich trudnoci. Przyjd, przyjd, bo bez Ciebie nie ma dnia
radosnego ani godziny, bo Ty moim weselem i bez Ciebie pusty jest mj st.
Biedny jestem i jakby uwiziony i obciony kajdanami, dopki mnie nie zasilisz wiatem
Twojej obecnoci, nie oddasz wolnoci i nie okaesz przyjaznego Twego oblicza.
Niech inni zamiast Ciebie szukaj czego, co im si podoba. Mnie tymczasem nic innego si
nie podoba ani nie bdzie podoba jak tylko Ty, Boe mj, nadziejo moja, zbawienie
wieczne.
Nie zamilcz ani nie przestan baga, dopki nie powrci Twoja aska i Ty nie bdziesz
mwi do mnie w mym wntrzu.
PAN:
Oto jestem" (Iz 58, 9). Oto Ja przychodz do ciebie, bo mnie wzywae. Twoje zy i
pragnienie twojej duszy, twoje upokorzenie i al serca skoniy mnie i przyprowadziy do
ciebie.
SUGA:
I powiedziaem: Panie woaem Ci i pragnem radowa si Tob, gotw wszystko odrzuci
ze wzgldu na Ciebie. Ty bowiem pierwszy pobudzie mnie, bym Ci szuka. Bd wic
bogosawiony, Panie, ktry okazae t dobro swojemu sudze wedug wielkoci Twego
miosierdzia. Co ma ponadto powiedzie suga Twj przed Tob jak tylko bardzo si
upokorzy, pomny zawsze wasnej niego-dziwoci i lichoci. Nie ma bowiem podobnego
Tobie we wszystkich dziwach nieba i ziemi. Twoje dziea s bardzo dobre, sdy prawdziwe, a
Twoja opatrzno wszystkim rzdzi. Sawa Ci wic i chwaa, o Mdroci Ojca. Niech Ci
chwal i bogosawi usta moje, dusza moja, a wraz ze mn wszystkie stworzenia.
Rozdzia 22
Wspominanie wielorakich Boych dobrodziejstw
SUGA:
Otwrz, Panie, serce moje w Twoim prawie i naucz mnie chodzi drog Twoich przykaza.
Daj mi zrozumie wol Twoj i z wielkim szacunkiem i pilnym rozwaaniem mie w pamici
Twoje dobrodziejstwa tak w oglnoci jak i w szczegach, bym dziki temu godnie mg
podzikowa. Wiem naprawd i wyznaj, ani za rzecz najmniejsz nie potrafi Ci zoy
nalenych dzikczynnych pochwa.
Ot jestem mniejszy od wszystkich udzielonych mi dobrodziejstw, a gdy zwracam uwag na
Twoj doskonao, mj duch usta przed wielkoci. Wszystko, co mamy w duszy i ciele i co
tylko mamy na zewntrz czy wev ntrz nas, w sposb przyrodzony czy nadprzyrodzony - to
Twoje dobrodziejstwa i Ciebie zalecaj jako czuego i dobrego dobroczyc,
od ktrego otrzymalimy wszystkie dobra. Chocia jeden otrzyma wicej, drugi mniej, to
jednak wszystko jest Twoje i bez Ciebie nikt nawet najmniej mie nie moe. Ten, kto wicej
otrzyma, nie moe si chepi, jakby to bya jego zasuga, ani te wynosi si ponad innych
ani urga mniejszemu od siebie. Ten jest bowiem wikszy i lepszy, kto mniej sobie

przypisuje i w skadaniu dzikczynienia jest pokorniejszy i poboniejszy. A kto uwaa si za

lichszego od wszystkich i ocenia siebie jako bardziej niegodnego od innych, jest zdatniejszy
do tego, by otrzyma rzeczy wiksze.
Kto za mniej otrzyma, nie powinien si smuci ani oburza, ani zazdroci temu, kto ma
wicej, lecz raczej na Ciebie zwraca uwag i jak najbardziej wychwala Twoj dobro, e
tak obficie, tak bezinteresownie i chtnie, bez wzgldu na osoby udzielasz swoich darw.
Wszystko od Ciebie pochodzi, dlatego masz by chwalony we wszystkim. Ty wiesz, co
kademu da, by byo korzystne. I dlaczego ten ma mniej, a w wicej. Wyrokowa - nie
nasza to rzecz, lecz Twoja. Ty bowiem okrelasz zasugi poszczeglnych ludzi.
Std te, Panie Boe, poczytuj nawet za wielkie dobrodziejstwo, e mam niewiele z tego, z
czego zewntrznie i wedug ludzi pojawia si sawa i chwaa. Tak, poniewa u tego, kto
rozway ubstwo i licho swojej osoby, wcale nie zrodzi si przykro, smutek i
przygnbienie, lecz raczej pociecha i wielka wesoo. Ty bowiem, Boe, wybrae ubogich,
pokornych i pogardzanych przez ten wiat na domownikw i bliskich. wiadkami s sami
Twoi Apostoowie, ktrych ustanowie ksitami nad ca ziemi. Przebywali jednak na
wiecie bez skargi, tak pokorni i proci, bez adnej zoci i podstpu, e nawet cieszyli si, e
znosz dla imienia Twojego zniewagi. I te rzeczy, przed ktrymi wzdryga si wiat, oni
obejmowali wielkim uczuciem.
Nic wic Twojego mionika i czowieka wiadomego Twoich dobrodziejstw nie powinno tak
cieszy, jak wola Twoja w nim i upodobanie odwiecznego Twojego rozporzdzenia. Z niego
tak bardzo powinien by zadowolony i cieszy si, by rwnie chtnie chcia by
najmniejszym, jak kto, kto yczy sobie by najwikszym. I tak spokojny i zadowolony na
miejscu ostatnim, jak na pierwszym. I taki
chtnie tym, ktrym pogardzaj i ktrego odrzucaj, bez nazwiska i sawy, jak i tym, ktrego
bardziej czcz od pozostaych i ktry jest znaczniejszy na wiecie. Twoja bowiem wola i
mio Twojej czci powinny wszystko przekracza, bardziej cieszy i bardziej mu si podoba
ni wszystkie dobrodziejstwa, jakie mu zostay dane lub bd dane.
Rozdzia 23
Cztery czynniki przynoszce wielki pokj
PAN:
Synu, teraz naucz ci drogi pokoju i prawdziwej wolnoci.
SUGA:
Uczy, Panie, co mwisz, bo mio mi to sysze.
PAN:
Staraj si, synu, czyni raczej wol drugiego ni swoj.
Wybieraj zawsze mie mniej ni wicej.
Staraj si zawsze o miejsce nisze i staraj si zawsze by poddanym wszystkich.
ycz sobie zawsze i mdl si o to, by wola Boga w caej rozcigoci w tobie si dziaa.
Oto taki czowiek wchodzi w granice pokoju i uciszenia.
SUGA:
Panie, ta krtka mowa Twoja zawiera w sobie wiele doskonaoci.
Mao w niej sw, a pena jest znaczenia i bogata w owoc.
Gdybym bowiem mg j wiernie zachowywa, to nie powinno tak atwo rodzi si u mnie
zamieszanie.
Ilekro bowiem czuj, e jestem niespokojny i ciko mi na duszy, dochodz do wniosku, e
odszedem od tej nauki.
Ale Ty, ktry wszystko moesz i zawsze miujesz postp duszy, powiksz zapas aski, bym
mg wypeni Twoj mow i zrealizowa moje zbawienie.
Modlitwa przeciw zym mylom

Panie, Boe mj, nie oddalaj si ode mnie, Boe mj, pomyl o ratunku dla mnie" (Ps 71,
12), bo powstay we mnie rne myli i wielkie lki, nkajce moj dusz.
W jaki sposb przejd nietknity, w jaki | sposb je przeami?
Ja - rzeczesz - pjd przed Tob i samo-I chwalcw na ziemi upokorz" (Iz 45, 2 -3). I
Otworz drzwi wizienia i wyjawi ci tajemnice rzeczy skrytych.
Uczy, Panie, jak mwisz. A umkn od Twego oblicza wszystkie niegodziwe myli.
Oto nadzieja i jedyna moja pociecha: do Ciebie si ucieka we wszelkim udrczeniu, I Tobie
zaufa, Ciebie z gbi serca wzywa i cierpliwie oczekiwa Twojego pocieszenia.
Modlitwa o owiecenie umysu
Owie mnie, dobry Jezu, jasnoci wewntrznego wiata i wyprowad z mieszkania I serca
mego wszystkie ciemnoci.
Powcignij wszystkie wasajce si myli i wypd gwatowne pokusy.
Walcz mocno za mnie i zwalcz ze bestie, to jest pontne podania, by sta si pokj w
mocy Twojej" i obfito chway Twojej rozbrzmiewaa w witej komnacie, to jest w
sumieniu czystym.
Rozka wiatrom i burzom. Powiedz morzu: Uspokj si!" i wiatrowi pnocnemu: Nie
wiej!", a bdzie cisza wielka.
Zelij Twoje wiato i prawd" (Ps 43, 3), by wieciy nad ziemi, bo ziemi jestem czcz i
pust, dopki mnie nie owiecisz.
Zelij ask z gry, zro serce moje ros z nieba. Dostarcz wody pobonoci do podlania
oblicza ziemi, do wyhodowania owocu dobrego i najlepszego.
Podnie umys przygnieciony ciarem grzechw i podnie w gr do rzeczy niebiaskich
cae moje pragnienie, by zakosztowawszy sodkoci grnej szczliwoci, odczuway
przykro w myleniu o rzeczach ziemskich.
Porwij mnie i wyrwij od wszelkiej nietrwaej pociechy stworze. adna bowiem rzecz
stworzona nie moe mojego podania w peni zaspokoi i pocieszy.
Zwi mnie z Tob nierozdzielnym wzem mioci. Ty bowiem sam wystarczasz
kochajcemu i bez Ciebie wszystko jest bezwartociowe.
Rozdzia 24
Unikanie wcibskiego badania cudzego ycia
PAN:
Synu, nie bd ciekawy, ani te nie no w duszy prnych trosk. C ci to lub owo
obchodzi? Ty id za mn". Co ci to obchodzi, czy kto jest taki czy taki, a w tak i tak
dziaa czy mwi? Ty nie potrzebujesz odpowiada za innych, lecz za siebie zdasz spraw.
Dlaczeg wic si miesza?
Oto Ja wszystkich poznaj i widz wszystko, co dzieje si pod socem. I wiem, jak si ma
sprawa z kadym, co myli, czego chce, do czego zmierza. Mnie trzeba przeto wszystko
powierzy. Ty za zachowaj siebie w dobrym pokoju i pozwl miota si niespokojnemu, ile
zechce. Przyjdzie na niego, cokolwiek uczyni lub powiedzia, bo mnie nie moe zwie.
Nie troszcz si o otoczk wielkiego imienia, o liczne znajomoci ani o osobist mio ludzi.
Te rzeczy bowiem rodz roztargnienia i wielkie w sercu zaciemnienia.
Chtnie mwibym do ciebie i objawi rzeczy ukryte, gdyby pilnie uwaa na moje przyjcie
i otworzy mi bram serca. Bd przewidujcy, czuwaj na modlitwach i upokarzaj si we
wszystkim.
Rozdzia 25
Na czym polega trway pokj serca i prawdziwy postp duchowy
PAN:
Synu, powiedziaem: Pokj pozostawiam wam, pokj mj daj wam; nie tak, jak daje wiat,
Ja wam daj" (J 14, 27). Pokoju wszyscy pragn, lecz o to, co skada si na prawdziwy pokj,
nie wszyscy dbaj. Pokj mj z pokornymi i z ludmi o agodnym sercu. Pokj twj

bdzie w wielkiej cierpliwoci. Jeli mnie posuchasz i pjdziesz za moim gosem, bdziesz w
stanie zaywa wielkiego pokoju.
SUGA: Co wic mam czyni?
PAN:
W kadej rzeczy zwaaj na to, co czynisz i co mwisz. I wszelk intencj swoj ukierunkowuj
ku temu, by mnie samemu si podoba, i poza mn niczego nie poda ni szuka.
Lecz i o sowach i czynach innych ludzi nic nie orzekaj bez namysu, ani te nie mieszaj si w
rzeczy ci nie powierzone. A moe si zdarzy, e mao lub rzadko bdziesz si niepokoi.
Nigdy za nie odczuwa jakiego niepokoju, ani nie cierpie jakiej przykroci serca lub ciaa
nie jest stanem obecnego czasu, lecz wiecznego pokoju.
Nie sd wic, e znalaze prawdziwy pokj, jeli nie odczuwasz adnej przykroci. Nie sd
te, e teraz wszystko jest dobrze, jeli nikt ci si nie sprzeciwi, ani te e jest doskonale, jeli
wszystko dzieje si wedug twego yczenia.
Nie poczytuj si te za co wielkiego lub specjalnie umiowanego wtedy, gdy odczuwa
bdziesz wielk pobono lub sodycz, nie po tym bowiem poznaje si prawdziwego
mionika cnoty. Nie na tym te polega postp i doskonao czowieka.
SUGA: Na czym wic, Panie?
PAN:
Na ofiarowaniu si z caego swojego serca woli Boej: bez szukania, co twoje jest, ani w
rzeczy maej, ani w wielkiej, w czasie czy w wiecznoci. Tak by z jednakowym
usposobieniem pozostawa w dzikczynieniu wrd rzeczy pomylnych i przeciwnych,
wszystko rwn miar wac.
Gdyby by tak dzielny i w nadziei wytrway, e po odjciu wewntrznej pociechy
przygotowywaby swe serce do znoszenia nawet wikszych rzeczy, i nie wymawia si, e
nie powiniene znosi tych i to tak wielkich rzeczy, lecz we wszystkich zarzdzeniach mnie
by usprawiedliwia i chwali jako witego, ww czas chodzisz prawdziw i prost drog
pokoju
i bdzie niewtpliwa nadzieja, e znw w radosnym uniesieniu ujrzysz moj twarz. A gdy
dojdziesz do penej wzgardy siebie samego, wiedz, e wtedy bdziesz zaywa obfitoci
pokoju, jaka tylko tu na ziemi jest moliwa.
Rozdzia 26
Wznioso wolnoci ducha,
na ktr bardziej mona zasuy
pokorn modlitw ni lektur
SUGA:
Panie, jest to zadaniem ma doskonaego nigdy nie dawa wypoczynku duchowi od denia
do rzeczy niebiaskich i pord licznych trosk przechodzi jak gdyby bez troski. Przechodzi
bez przylgnicia do jakiego stworzenia nie uporzdkowanym uczuciem nie na sposb
czowieka odrtwiaego, lecz dziki pewnemu przywilejowi wolnoci ducha.
Bagam Ci, najmiociwszy Boe mj, by mnie zachowa od trosk tego wiata, bym si
w nie zbytnio nie wika; od licznych potrzeb ciaa, by mnie nie uwioda rozkosz; od
wszystkich przeszkd duszy, bym dolegliwociami zamany, nie upad na duchu.
Nie mwi: od tych rzeczy, ktre caym uczuciem obejmuje marno wiatowa; lecz od tych
ndz, ktre dusz Twego sugi z powszechnego przeklestwa miertelnoci jako kara
obciaj i opniaj, tak e nie jest w stanie, ile razy by pragn, wej w wolno ducha.
O, Boe mj, sodkoci niewypowiedziana, obr mi w gorycz wszelk pociech cielesn,
odcigajc mnie od mioci rzeczy wiecznych i ncc mnie niegodziwie ku sobie widokiem
jakiego dobra rozkosznego. Niech nie odnios zwycistwa, Boe mj, niech nie odnios
zwycistwa ciao i krew. Niech mnie nie okamuje wiat i krtka jego chwaa, niech mi nie
podstawia nogi diabe i jego chytro. Daj mi si oparcia si, cierpliwo do znoszenia,

stao do wytrwania. Daj za wszystkie pociechy wiata najsodsze namaszczenie Twego

ducha, a za mio cielesn wlej mio Twego imienia.
Oto pokarm, napj, odzienie i inne rzeczy powszechnego uytku nalece do utrzymania ciaa
s dla gorliwego ducha uciliwoci. Daj
umiarkowanie w uywaniu takich pomocy, a nie wika si zbytnim pragnieniem. Odrzuci
wszystkiego nie wolno, bo natur trzeba utrzyma; domagania si za rzeczy zbytecznych i
tych, ktre sprawiaj wiksz przyjemno, zabrania wite prawo. W przeciwnym bowiem
razie ciao wzbioby si w pych przeciw duchowi. Pord tych rzeczy niech mn kieruje
twoja rka i pouczy, by co za duo si nie stao.
Rozdzia 27
Mio siebie najbardziej powstrzymuje od najwyszego dobra
PAN:
Synu, trzeba by za wszystko da wszystko i w niczym ju nie nalea do siebie samego.
Wiedz to, e mio siebie bardziej ci szkodzi ni jakakolwiek rzecz na wiecie. W miar
mioci i podania, jakie nosisz w sobie, jaka rzecz bardziej lub mniej si przyczepia. Jeli
twoja mio bdzie czysta, prosta i dobrze uporzdkowana, rzeczy nie bd ci zniewala.
Nie podaj, czego nie wolno posiada. Nie posiadaj tego, co moe ci przeszkadza i
pozbawia wewntrznej wolnoci. Dziwne to, e nie z caej gbi serca powierzasz mi siebie i
wszystko, czego moesz pragn lub co moesz posiada.
Dlaczego trawi ci prny smutek? Dlaczego mczysz si zbytecznymi troskami? Stj przy
moim upodobaniu, a nie poniesiesz adnej straty. Jeli starasz si o to czy owo lub chciaby
by tu albo tam dla schlebiania wasnej wygodzie i zachciankom, nigdy nie bdziesz w
pokoju, ani te wolny od zatroskania. W kadej bowiem rzeczy znajduje si jaki brak i na
kadym miejscu bdzie kto przeciwny.
Pomaga wic nie zdobycie jakiej rzeczy lub zewntrzne jej pomnoenie, lecz raczej
wzgardzenie i z gruntu odcicie jej z serca. To naley rozumie nie tylko o majtku i
pienidzach, ale o ubieganiu si o zaszczyty i pragnieniu prnych pochwa. Wszystkie one
przemijaj wraz ze wiatem.
Mao broni przed tym miejsce, jeeli nie ma ducha arliwego. Niedugo ostoi si w pokj
poszukiwany z zewntrz, jeli brak prawdziwej podstawy dla stanu serca, to jest, jeli nie
oprzesz si na mnie, moesz si zmieni, ale nie ulepszy. Bo gdy zaistnieje okazja i zgodzisz
si na ni, znajdziesz to, przed czym uciekae i wicej.
Modlitwa o oczyszczenie serca i niebiask mdro
Wzmocnij mnie, Boe, przez ask Ducha witego. Daj si, by si we mnie wzmocni
czowiek wewntrzny i bym wyzby si z serca wszelkiej niepoytecznej troski i obaw, i bym
nie by przycigany przez rne pragnienia rzeczy lichej czy cennej, lecz na wszystkie rzeczy
patrzy jako na rzeczy przemijajce i na siebie jako na przemijajcego wraz z nimi. Bo nic
trwaego pod socem, gdzie wszystko marno i udrczenie ducha. O, jak mdry ten, kto tak
myli.
Daj mi, Panie, niebiask mdro, bym si nauczy Ciebie ponad wszystkie rzeczy szuka i
znajdowa, ponad wszystko w Tobie smakowa i Ciebie kocha, a pozostae rzeczy ujmowa, jakimi s w istocie, wedug porzdku Twojej mdroci.
Daj roztropnie uchyli si przed mwicym pochlebstwa, a cierpliwie znosi przeciwnika.
Wielka to bowiem mdro nie by poruszanym wszelkim wiatrem sw, ani te nie
udostpnia ucha zgubnie nccej Syrenie; tak bowiem rozpoczt drog idzie si
bezpiecznie.
Rozdzia 28 Przeciw jzykom oszczercw
PAN:
Synu, nie zno przykro, jeli niektrzy o tobie le sdz i mwi to, czego niechtnie
suchasz. Ty powinien gorzej o sobie samym rozumie i wierzy, e nikt od ciebie nie jest

bardziej nieudolny. Jeli yjesz yciem wewntrznym, nie bdziesz przywizywa bardzo
duej wagi do ulotnych sw.
Jest to niemaa roztropno milcze w czasie zym i w gbi zwraca si do mnie i nie by
zakconym ludzk opini. Niech twj pokj
nie opiera si na ustach ludzi. Czy bowiem dobrze czy le co interpretowaliby, nie jeste
przez to innym czowiekiem. Gdzie jest prawdziwy pokj i prawdziwa chwaa? Czy nie we
mnie?
A kto nie pragnie podoba si ludziom ani nie boi si im nie podoba, wielkiego zaywa
pokoju. Z nie uporzdkowanej mioci i czczego strachu rodzi si wszelki niepokj serca i
rozproszenie zmysw.
Rozdzia 29
Jak naley wzywa i bogosawi Boga, gdy nadejdzie utrapienie
Niech bdzie bogosawione na wieki imi Twoje, Panie" (Tb 3, 23), ktry chciae, by ta
pokusa i utrapienie przyszy na mnie. Nie mog przed nimi uciec, lecz do Ciebie mi si uciec
trzeba, by mnie wspomg i na dobro je obrci. Panie, wanie jestem w utrapieniu i serce
moje nie ma si dobrze, lecz bardzo jestem drczony przez obecne cierpienie.
A teraz, Ojcze umiowany, co powiem? Pochwycony zostaem jakby w kleszcze. Wybaw
mnie od tej godziny" (J 12, 27). Lecz dlatego przybyem na t godzin" (tame), by Ty by
uwielbiony, gdy zostan mocno upokorzony i przez Ciebie wyzwolony. Niech Ci si
spodoba, Panie, wyrwa mnie" (Ps 40, 14), bo ubogi, c mog zrobi, gdzie pjd bez
Ciebie?
Daj cierpliwo, Panie, take i tym razem. Wspom mnie, Boe mj, a nie bd si lka
najwikszego nawet ucisku. A teraz wrd tego c powiem? Panie, niech si stanie wola
Twoja" (Mt 6,10 i 25,42). Bardzo zasuyem na to, bym by trapiony i uciniony.
Wypada, oczywicie, bym wytrzyma i oby cierpliwie, dopki nie przejdzie nawanica i lepiej
si nie stanie! Wadna jest za wszechmocna rka Twoja take t pokus ode mnie zabra i
zagodzi jej gwatowno, bym zupenie jej nie uleg. Tak jak wczeniej czsto postpowae
ze mn, Boe mj, miosierdzie moje. A im mi trudniej, tym atwiejsze dla Ciebie jest to
odwrcenie si prawicy Najwyszego" (Ps 77,11).
Rozdzia 30
Proba o pomoc Bo i ufno
3
w odzyskanie aski
PAN:
Synu, Ja Pan, ktry wspieram w dzie i utrapienia (Na 1,7). Przyjd do mnie, gdy nie jest ci
dobrze. To jest, co najbardziej stoi na przeszkodzie pociesz niebieskiej, mianowicie, ? e
zbyt pno zwracasz si ku modlitwie,; Zanim mnie bowiem usilnie poprosisz, ju : szukasz
wielu pociech i pokrzepiasz si w rzeczach zewntrznych. Przeto tak si dzieje, e mao
wszystko pomaga, dopki nie spostrze--, esz, e to Ja wybawiam ufajcych mnie. I e ,| poza
mn nie ma skutecznej pomocy ani poy- ; tecznej rady, lecz take i trwaego lekarstwa.
Lecz odzyskawszy ju ducha po nawanicy, odzyskaj siy w blasku moich zmiowa, bo
blisko jestem (mwi Pan), by odbudowa wszystko nie tylko do pierwotnej caoci, lecz
obficie i z nadwyk. Czy dla mnie jest co
trudne albo bd podobny mwicemu a nie czynicemu?
Gdzie jest wiara twoja? Stj mocno i wytrwale.
Bd cierpliwym i dzielnym mem. Przyjdzie dla ciebie pocieszenie w swoim czasie.
Oczekuj mnie, oczekuj: przyjd i uzdrowi ci.
To pokusa ci drczy, a prny strach ci trwoy.
C niesie z sob troska o przysze rzeczy mogce si zdarzy, jak nie to, e bdziesz mia
smutek za smutkiem. Do ma dzie swojego za" (Mt 6, 34). Czczy jest i niepoyteczny
niepokj o przysze rzeczy lub ich pragnienie, bo by moe nigdy si nie zdarz. Ludzka to

jednak rzecz udzi si tego rodzaju wyobraeniami. I znakiem maego jeszcze ducha, e tak
atwo idzie si za tym, co podsuwa nieprzyjaciel. On bowiem nie troszczy si, czy
prawdziwymi czy faszywymi rzeczami zwodzi i oszukuje; czy powala mioci rzeczy
obecnych czy przestrachem przed rzeczami przyszymi.
Niech wic nie niepokoi si twoje serce, ani si nie lka. Wierz we mnie i w miosierdziu
moim mieje ufno. Kiedy sdzisz, e jeste
daleko ode mnie, czsto jestem bliej. Kiedy ty oceniasz, e prawie wszystko stracone, wtedy
czsto oczekuje ci wiksza korzy zasugi.
Nie wszystko stracone, kiedy rzecz zdarza si nie po twojej myli. Nie powiniene sdzi
wedug obecnego poczucia ani tak tkwi w jakiej przykroci i j przyjmowa, skdkolwiek
by nie przychodzia, jakby wszelka nadzieja wynurzenia si na powierzchni zostaa zabrana.
Nie sd, e jeste cakiem opuszczony, chocia bym ci zesa jakie czasowe utrapienie, lub
nawet wycofa upragnion pociech. Tak bowiem przechodzi si do krlestwa niebiaskiego.
I to bez wtpienia bardziej jest przydatne dla ciebie i pozostaych moich sug, bycie byli
wiczeni przeciwnociami, ni gdybycie mieli wszystkiego do woli. Znam ukryte zamiary.
e bardzo jest przydatne dla twojego zbawienia, by czasami zosta pozostawiony bez smaku,
by przypadkiem nie wynosi si w powodzeniu i sobie nie chcia si podoba w tym, czym
nie jeste.
Co daem, zabra mog. I zwrci, gdy mi si spodoba. Gdy dam, moje jest, gdy wycofam,
twojego nie wziem. Mj jest bowiem wszelki dobry podarek i wszelki dar doskonay.
Jeli pozwol, by ci spotkaa jaka przykro lub jaka przeciwno, nie oburzaj si ani niech
serce twoje nie bdzie zgnbione. Ja szybko mog podwign i wszelk przykro w rado
przemieni. A jednak jestem sprawiedliwy i bardzo godny zalecenia, gdy tak z tob postpuj.
Jeli susznie rozumujesz i zgodnie z prawd badasz spraw, nigdy nie powiniene z powodu
przeciwnoci tak maodusznie si smuci, lecz raczej radowa si i dziki skada. Co wicej,
to jedno poczytuj za rado, e boleciami ci trapic, nie pobaam ci. Jak Mnie umiowa
Ojciec i Ja was umiowaem" (J 15, 9), powiedziaem umiowanym uczniom moim, ktrych
oczywicie nie posaem na radoci doczesne, lecz na wielkie boje. Nie na zaszczyty, lecz na
wzgard od ludzi. Nie na bezczynno, lecz na prace. Nie na odpoczynek, lecz na
przynoszenie wiele owocu w cierpliwoci. Synu mj, pamitaj o tych sowach.
Rozdzia 31
Odsun na bok wszelkie stworzenie, by mona znale Stwrc
SUGA:
Panie, bardzo mi jest niezbdna jeszcze wiksza aska, jeli mam tam dotrze, gdzie nikt,
adne stworzenie nie bdzie mogo sta na przeszkodzie. Jak dugo bowiem zatrzymuje mnie
jaka rzecz, nie mog swobodnie wzlecie ku Tobie. Pragn swobodnie wzlecie ten, kto
mwi: Kt mi da skrzyda jak gobicy, a bd lata i spoczn" (Ps 55, 7).
C spokojniejszego nad proste wejrzenie? A c swobodniejszego od tego - ktry niczego
nie pragnie? Naley wic przekroczy wszelkie stworzenie i doskonale opuci samego siebie
oraz wznie si nawet ponad wasny umys i zobaczy, e Ty, Stwrca wszystkiego, nie
posiadasz ze stworzeniami niczego podobnego.
A jeli czowiek nie uwolni si od wszystkich stworze, nie moe swobodnie kierowa
si ku Boym rzeczom. Dlatego te tak mao kontemplatykw, bo nieliczni potrafi w peni
oderwa si od rzeczy gincych i stworze. Do tego potrzebna jest wielka aska, ktra unosi
dusz i porywa ponad siebie sam.
A jeli czowiek duchem nie poszybuje w gr i nie bdzie wolny od wszystkich stworze
oraz nie bdzie cay z Bogiem zjednoczony, to wwczas niewiele bdzie znaczy to, co wie,
czy nawet posiada. Dugo bdzie may i nisko bdzie lea ten, kto uwaa co za wielkie poza
jedynym, niezmierzonym, wiecznym dobrem. A cokolwiek nie jest Bogiem, jest niczym i za
nico powinno by policzone.

Wielka jest rnica midzy mdroci ma owieconego i pobonego a nauk

wyksztaconego i pilnego duchownego. O wiele szlachetniejsza jest owa nauka, ktra z gry,
z Boego dziaania pynie, ni ta, ktr si zdobywa pracowitym ludzkim talentem.
Okazuje si, e wielu pragnie kontemplacji, ale nie usiuj wiczy tego, co jest do niej
wymagane. Jest wielka przeszkoda, czowiek bowiem zatrzymuje si na znakach i rzeczach
podpadajcych pod zmysy i mao dba o doskonae umartwienie.
Nie wiem, co to jest, przez jakiego ducha jestemy prowadzeni i o co nam chodzi, nam,
ktrzy zdajemy si nazywa ludmi duchowymi, e tak wielk prac i wielk trosk
wykazujemy o rzeczy przemijajce i znikome, a o naszych rzeczach wewntrznych zaledwie
rzadko - przy penym skupieniu zmysw - mylimy.
Niestety! Zaraz po malekim skupieniu wylewamy si na zewntrz. I nie waymy naszych
dokona cisym badaniem. Nie zwracamy uwagi, gdzie le nasze uczucia i nie opakujemy,
e wszystkie s tak nieczyste. Wszelkie mianowicie ciao zniszczyo drog swoj" (Rdz 6,
12) i dlatego nastpi wielki potop. Poniewa wic wewntrzne nasze uczucie jest bardzo
zepsute, konieczne jest, by idce w lad za nim dziaania - wskanik braku wewntrznej siy byy zepsute. Z czystego serca pochodzi owoc dobrego ycia.
Ile kto uczyni, pytaj, lecz z jak wielkiej cnoty dziaa, o tym nie tak pilnie si myli. Bada
si, czy kto by mocny, bogaty, pikny, zdatny lub dobrym pisarzem, dobrym piewakiem,
dobrym pracownikiem, a wielu milczy
o tym, jak duchem by ubogi, jak cierpliwy
i cichy, jak pobony i wewntrzny. Natura
patrzy na zewntrzne rzeczy czowieka. aska zwraca si ku wewntrznym. Tamta czsto si
myli, ta w Bogu nadziej pokada, by nie zosta zwiedzion.
Rozdzia 32
Zaparcie si siebie samego i uwolnienie si od wszelkiej podliwoci
PAN:
Synu, nie moesz posiada doskonaej wolnoci, jeli cakowicie nie zaprzesz si samego
siebie.
W kajdany zakuci s wszyscy posiadacze dbr i mionicy siebie samych, chciwi, ciekawscy,
krcy w koo i zawsze szukajcy rzeczy mikkich, nie tych rzeczy, ktre s Jezusa
Chrystusa, lecz to czsto wymylajc i komponujc, co jest nietrwae. Zginie bowiem
wszystko, co si z Boga nie zrodzio. Pamitaj o krtkim i doskonaym sowie. Porzu
wszystko, a znajdziesz wszystko, porzu podanie,
a znajdziesz odpoczynek. Przemyl to umysem, a gdy wypenisz, zrozumiesz wszystko.
SUGA:
Panie, nie jest to zadanie na jeden dzie, ani nie jest to zabawka dla dzieci. Co wicej - w tej
krtkiej zasadzie zawarta jest wszelka doskonao zakonnikw.
PAN:
Synu, po usyszeniu o drodze doskonaych, nie musisz odwraca si ani zaraz popada w
przygnbienie, ale powiniene bardziej czu si wezwanym do rzeczy wznioslejszych, a
przynajmniej wzdycha pragnieniem do tych rzeczy.
Oby tak byo z tob. Oby do tego doszed, eby nie by mionikiem samego siebie, lecz by
sta tylko na skinienie Moje i tego, ktrego nad tob postawiem - ojca. Wtedy by mi si
bardzo podoba, a cae twoje ycie przeszoby w radoci i pokoju.
Jeszcze wiele rzeczy musisz opuci. Jeli z nich dla mnie w peni nie zrezygnujesz, nie
zdobdziesz tego, czego dasz. Radz ci kupi ode mnie zota w ogniu wyprbowanego,
by si sta bogaty!" (Ap 3,18). To jest niebiask mdro, wszystkie rzeczy niej lece,
depczc.
Mniej ce mdro ziemsk, wszelkie ludzkie i wasne upodobanie.

Powiedziaem ci: To, co w ludzkiej hierarchii uchodzi za cenne i wysoko szacowane, zamie
na to, co w oczach wiata uchodzi za
podlejsze.
Albowiem bardzo licha i maa i prawie zapomnieniu przekazana wydaje si mdro
niebiaska. Ona nie rozumie wysoko o sobie ani nie szuka pochwa na ziemi. Jake liczni
chwal t mdro ustami, lecz yciem swoim bardzo od niej odstpuj. A przecie sama jest
cenn per, ukryt przed wielu.
Rozdzia 33
Niestao serca. Ostateczn intencj kierowa ku Bogu
i
PAN:
Synu, nie dowierzaj swojemu uczuciu, ktre teraz jest, wnet zmieni si na inne. Jak dugo y
bdziesz, bdziesz podlega zmiennoci, nawet nie chcc tego. Znajdziesz siebie raz wesoym,
raz smutnym, to spokojnym, to zaniepokojonym, teraz pobonym, to znw niepobonym,
teraz pracowitym, to znw ocigajcym si, teraz powanym, to znw lekkomylnym.
Czowiek mdry i wyrobiony duchowo jest jednak ponad tymi zmiennymi rzeczami. Nie
zwaa, co w sobie czuje, lub z jakiej strony wieje wiatr niestaoci, lecz na to, by caa intencja
jego umysu posuya do osignicia nalenego i podanego celu. W ten bowiem sposb,
majc bez przerwy skierowane na mnie proste oko intencji, bdzie mg przez tak
rne zdarzenia pozostawa jednym i tym samym niewzruszonym czowiekiem. Im za
czystsze bdzie oko intencji, z tym wiksz staoci bdzie postpowa wrd rnych
wstrzsw.
W wielu jednak rzeczach oko czystej intencji ulega zamieniu. Szybko bowiem patrzy na co
przyjemnego, co si zdarza. Rzadko bowiem kto jest wszystek wolny od skazy wasnych
poda. Tak ydzi kiedy przyszli do Betanii do Marty i Marii, nie tylko dla Jezusa, lecz by
i azarza zobaczy (J 12, 9). Trzeba wic oczyszcza oko intencji, by byo proste i prawe i
ponad wszystkie rne rodki na mnie skierowane.
Rozdzia 34
Kochajcemu Bg smakuje ponad wszystko i we wszystkim
SUGA:
Oto Bg mj i wszystko. Czego bd chcie wicej i czeg szczliwszego pragn mog.
O smaczne i sodkie sowo! lecz dla kochajcego Sowo, a nie wiat ani to, co jest na wiecie.
Bg mj i wszystko. Wystarczy tyle powiedzie temu, ktry si zna na rzeczy, a czsto
powtarza przyjemnie jest kochajcemu.
Jeeli mianowicie Ty jeste obecny, wszystko jest przyjemne, gdy Ty jeste nieobecny,
wszystko staje si obrzyde. Ty uciszasz serca i czynisz wielki pokj i rado witeczn.
Ty sprawiasz, e dobrze mylimy o wszystkich, i e we wszystkim Ciebie wychwalamy, e
bez Ciebie nic nie moe si dugo podoba, lecz jeli ma by mie i dobrze smakowa, trzeba
by Twoja aska bya obecna i zaprawiona korzeniem Twojej mdroci.
Komu Ty smakujesz, c mu nie bdzie wybornie smakowa? A komu Ty nie smakujesz, c
mu moe by pomocne do przyjemnoci?
Brak jednak Twojej mdroci mdrym tego wiata i tym, ktrzy smakuj w sprawach ciaa,
bo tam po najwikszej czci marno, a tutaj mier si znajduje. Ci za, ktrzy id za Tob
przez wzgard rzeczy wiatowych i przez umartwienie ciaa, uznawani s za prawdziwie
mdrych. Przenosz si bowiem od marnoci do prawdy, od ciaa ku duchowi.
Tym smakuje Bg, a cokolwiek dobra znajduje si w stworzeniach, to cae odnosz ku chwale
swego Stwrcy. Niepodobny jednak i to bardzo niepodobny jest smak Stwrcy i stworzenia,
wiecznoci i czasu, wiata nie stworzonego i wiata owietlonego.
O wiato wieczne, przekraczajce wszelkie wiata stworzone, bynij blaskiem z wysoka
przenikajcym najgbsze tajniki mego serca. Oczy, rozraduj, rozjanij i oyw ducha mego,
z jego mocami, bym przylgn do Ciebie w radosnych uniesieniach ekstatycznych. O kiedy

przyjdzie ta bogosawiona i upragniona godzina, e nasycisz mnie Twoj obecnoci i

bdziesz mi wszystkim we wszystkim. Jak dugo to nie bdzie dane, nie bdzie te penej
radoci.
Dotd niestety yje we mnie stary czowiek, nie jest wszystek ukrzyowany, nie umar
doskonale. Nadal mocno poda przeciw duchowi, wszczyna wewntrzne wojny, nie chce te
cierpie, eby krlestwo duszy byo spokojne. Lecz Ty, ktry panujesz nad potg morza i
uciszasz ruch jego fal" (Ps 89, 10)
powsta, wspom mnie. Rozprosz ludy, ktre chc wojen" (Ps 68,31), zetrzyj je w mocy
swojej. Oka, prosz, wielkie rzeczy Twoje, a bdzie wysawiana Twoja prawica, poniewa
nie ma innej nadziei ani schronienia dla mnie, jak tylko w Tobie, Panie, Boe mj.
Rozdzia 35
Nie ma wolnoci od kuszenia w tym yciu
PAN:
Synu, nigdy nie jeste bezpieczny w tym yciu, lecz jak dugo yjesz, zawsze jest ci potrzebna
bro duchowa. Wrd wrogw obracasz si i napadany jeste to z prawej, to z lewej strony.
Jeli wic nie uywasz z kadej strony tarczy cierpliwoci, nie bdziesz dugo bez rany.
Oprcz tego, jeli trwale nie zakotwiczasz swego serca we mnie ze szczer wol cier-pienia
wszystkiego ze wzgldu na mnie, nie
potrafisz wytrzyma owego aru ani osign palmy bogosawionych.
Trzeba wic, by wszystko mnie przeszed i uywa potnej rki przeciw przeciwnociom. Odnoszcemu zwycistwo dawana jest bowiem manna, a dla gnunego pozostaje
wielka bieda.
Jeli w tym yciu szukasz odpoczynku, jak dojdziesz do wiecznego odpoczynku? Nie
nastawiaj si na wiele odpoczynku, lecz na wielk cierpliwo. Szukaj prawdziwego pokoju
nie na ziemi, lecz w niebie. Nie w ludziach, ani te w pozostaych stworzeniach, lecz w
samym Bogu.
Dla mioci Boga powiniene wszystko chtnie wzi na swoje barki, mianowicie prace i
ble, pokusy, udrczenia, niepokoje, potrzeby, saboci, krzywdy, obmowy, nagany,
upokorzenia, zawstydzenia, upomnienia i wzgardy. To pomaga do cnoty, poddaje prbie
modego nowicjusza Chrystusowego. To wykuwa niebiask nagrod. Ja oddam wieczn
zapat za krtk prac i nieskoczon chwa za przejciowe zawstydzenie.
Sdzisz, e zawsze mie bdziesz zgodnie z twoj wol pociechy duchowe? wici moi
nie zawsze mieli takie, lecz liczne uciliwoci i rne pokusy i wielkie oschoci. Cierpliwie
jednak wytrzymali we wszystkim i bardziej ufali Bogu ni sobie wiedzc, e nie s godne
cierpienia tego czasu zasuenia przyszej chway" (Rz 8, 18). Chcesz zaraz mie to, co wielu
otrzymao dopiero po licznych zach i wielkich pracach? Oczekuj Pana, mnie sobie
poczynaj" (Ps 27, 14) i wzmocnij si. Nie tra ufnoci, nie odchod, lecz ciao i dusz
nastawiaj cigle na chwa Bo. Ja oddam w peni. Ja bd z tob we wszelkim utrapieniu.
Rozdzia 36
Przeciw marnym ludzkim sdom
Synu, zakotwicz swoje serce mocno w Panu i nie obawiaj si ludzkiego sdu, kiedy ci
sumienie daje wiadectwo, e pobony i niewinny. Dobrze i bogo tak cierpie. Nie bdzie to
te cikie dla serca pokornego i dla czowieka, ktry ufa bardziej Bogu ni sobie samemu.
Wielu wiele rzeczy mwi, a przeto ma wiar trzeba przykada.
Dogodzi jednak wszystkim nie jest rzecz moliw. Chocia Pawe stara si wszystkim
podoba w Panu i dla wszystkich sta si wszystkim, jednak take za nic mia to, e od
ludzkiego dnia by sdzony. Zrobi wystarczajco duo dla zbudowania i zbawienia drugich,
ile tylko by w stanie i mg, lecz nie mg zapobiec, by nigdy nie by sdzony czy
wzgardzony przez innych. Ca spraw przeto Bogu powierzy, ktry wszystko wie, a

cierpliwoci i pokor broni si przeciwko ustom mwicym rzeczy niegodziwe, przeciwko

mylcym o rzeczach prnych i kamliwych, a take przeciw miotajcym byle co, wedug
zachcenia. Czasami jednake odpowiada, by wrd sabych z jego milczenia nie zrodzio si
zgorszenie.
Kime ty jeste, by si ba miertelnego czowieka? Dzi jest, a jutro si nie pokae. Boga si
bj, a nie bdziesz si lka ludzkich postrachw. C moe kto zrobi przeciw tobie przy
pomocy sw lub krzywd? Sobie
raczej szkodzi ni tobie. Kimkolwiek jest w czowiek, nie moe uciec przed sdem Boga.
Ty miej Boga przed oczami i nie spieraj si sowami penymi pretensji. Jeli teraz zdajesz si
pada ofiar i cierpie hab, na ktr nie zasuye, nie oburzaj si z tego powodu.
Nie pomniejszaj te nagrody swoj niecierpliwoci. Raczej patrz ku mnie w niebo. Ja jestem
mocen wyrwa ci z wszelkiej haby i krzywdy i kademu odda wedug jego uczynkw.
Rozdzia 37
Szczere i cakowite wyrzeczenie si
samego siebie dla osignicia
wolnoci serca
PAN:
Synu, opu siebie, a znajdziesz mnie.
Stj, nie decydujc si na nic i ogoocony, a zawsze odniesiesz korzy. Bdzie ci bowiem
dorzucona wiksza aska, zaraz po tym, jak
wyrzekniesz si siebie samego i nie bdziesz z powrotem bra z tego, czego si wyrzek.
SUGA:
Panie, ile razy mam si wyrzec siebie i w jakich rzeczach opuci siebie?
PAN:
Zawsze i o kadej godzinie; tak w rzeczy maej jak i wielkiej bez adnego wyjtku. Chc
bowiem we wszystkim znale ci ogooconym. W przeciwnym razie jak mgby by moim,
a Ja twoim, gdyby nie by wewntrz i zewntrz ogoocony ze wszelkiej wasnej woli. Im
szybciej to uczynisz, tym lepiej si mie bdziesz, a im peniej i szczerzej, tym bardziej
bdziesz mi si podoba i wicej skorzystasz.
Niektrzy wyrzekaj si siebie, lecz z jakim wyjtkiem. Nie ufaj bowiem w peni Bogu.
Dlatego te staraj si sami o siebie zatroszczy. Niektrzy take z pocztku wszystko
ofiaruj, lecz pniej pod wpywem pokusy wracaj do wasnych rzeczy, dlatego prawie e w
ogle nie postpuj w cnocie. Ci nie dochodz do prawdziwej wolnoci czystego serca i do
aski miej zayoci ze mn, chyba e uprzednio uczyni
cakowite wyrzeczenie i codzienn ofiar z siebie, bez ktrej nie ma ani nie bdzie radoci
zjednoczenia.
Mwiem ci bardzo czsto i teraz ponownie mwi: Opu siebie, wyrzeknij si siebie, a
bdziesz cieszy si wielkim wewntrznym pokojem. Daj wszystko za wszystko. O nic si nie
ubiegaj, o nic si nie dopominaj, trwaj szczerze i bez wahania we mnie, a bdziesz mnie mia.
Bdziesz wolny w sercu, a ciemnoci ci nie przygniot.
O to si staraj, o to si mdl, tego pragnij, by ze wszelkiej wasnoci zosta odarty i
ogoocony, pody za ogooconym Jezusem po to, by sobie umrze, a y wiecznie dla mnie.
Wtedy osabn wszystkie prne wyobraenia, niegodziwe niepokoje i zbyteczne troski.
Wtedy take ustpi nieumiarkowany strach i umrze nieuporzdkowana mio.
Rozdzia 38
Dobre kierowanie rzeczami zewntrznymi i uciekanie si do Boga w niebezpieczestwach
PAN:
Synu, do tego powiniene pilnie dy, by w kadym miejscu i kadej czynnoci czy zajciu
zewntrznym by wewntrznie wolny i zachowywa panowanie nad sob; by wszystko byo
pod tob, a nie ty pod wszystkimi rzeczami. By by panem twoich czynnoci i rzdc, a nie

ich sug czy najemnikiem. By by raczej wyzwolonym i prawdziwym Hebrajczykiem,

przechodzcym w dziedzictwo i wolno synw Boych, ktrzy stoj ponad rzeczami
obecnymi i rozmylaj o wiecznych, ktrzy na rzeczy przemijajce patrz lewym okiem, a
prawym na rzeczy niebiaskie, ktrych rzeczy doczesne nie cign ku sobie, lecz raczej oni je
pocigaj do dobrego suenia podug tego, jak zostay uporzdkowane przez
Boga i ustanowione przez najwyszego Twrc. A On w swoich stworzeniach niczego nie
uporzdkowanego nie pozostawi.
Jeli take w kadym zdarzeniu nie opierasz si na pozorach, ani te okiem ciaa nie
przebiegasz rzeczy widzianych lub zasyszanych, lecz zaraz w jakiejkolwiek sprawie
wchodzisz z Mojeszem do namiotu, by si z Panem naradzi, usyszysz niekiedy Bo
odpowied i powrcisz pouczony o wielu rzeczach obecnych i przyszych. Zawsze bowiem
Mojesz udawa si do namiotu dla rozwizania wtpliwoci i pyta; ucieka si do pomocy
modlitwy, by znale ulg w niebezpieczestwach i nieuczciwociach ludzkich. Tak i ty
powiniene ucieka do tajnikw swego serca, usilniej bagajc o pomoc Bo.
Jozue i synowie Izraela - jak czytamy - dlatego wanie zostali oszukani przez Gabaoni-tw,
e wczeniej nie zapytali ust Paskich (Joz 9, 14), lecz zbyt atwowierni zwiedzeni zostali
sodkimi mowami udanej pobonoci.
Rozdzia 39
Czowiek nie powinien gwatownie zaatwia spraw
PAN:
Synu, powierzaj mi zawsze twoj spraw, a Ja dobrze pokieruj ni w swoim czasie. Oczekuj
mojego uporzdkowania, a odczujesz std pomylny wynik.
SUGA:
Panie, do chtnie powierzam Ci wszystkie sprawy, bo mao postpu moe dokona moja
myl. Obym nie bardzo oddawa si przyszym wydarzeniom, lecz bez wahania ofiarowa si
Twemu upodobaniu.
PAN:
Synu, czsto czowiek poczyna sobie gwatownie z jak rzecz, ktrej pragnie, lecz gdy do
niej dojdzie, zaczyna inaczej myle. Uczu- ( cia bowiem wok tego nie s trwae, lecz i
raczej od jednego do drugiego nakaniaj. Nie jest to wic mao take w rzeczach maych
opuci samego siebie. Prawdziwy postp czowieka to zaparcie si siebie, a czowiek, ktry
zapar si siebie, jest bardzo wolny i bezpieczny.
Pradawny wrg jednak, sprzeciwiajc si wszystkim dobrom, nie przestaje kusi, lecz w dzie
i w nocy tworzy powane puapki, by przypadkiem w sida oszukastwa mg wtrci
nieostronego. Czuwajcie i mdlcie si" -mwi Pan - bycie nie weszli w pokuszenie'' (Mt
26, 41).
Rozdzia 40
Czowiek nie ma nic dobrego z siebie i z niczego nie moe si chepi
SUGA:
Panie, czym jest czowiek, e o nim pamitasz, lub syn czowieczy, e go nawiedzasz? (Ps 8,
5). Czyme zasuy czowiek, e dajesz mu swoj ask? Panie, jakie mam prawo uskara
si, jeli mnie opucisz, lub co mog susznie przytoczy, jeli tego, o co prosz, nie czynisz?
To pewne, e tak naprawd mog pomyle i powiedzie: Panie, jestem niczym, nic nie
mog, nic dobrego z siebie nie mam, lecz we wszystkim wykazuj braki i ku nicoci zawsze
zmierzam. I jeli nie zostan przez Ciebie wsparty i wewntrznie uksztatowany, wszystek
staj si letni i rozprzony.
Ty za, Panie, zawsze jeste ten sam i pozostajesz na wieki, zawsze dobry, sprawiedliwy i
wity, wszystko czynic dobrze, susznie i wicie i organizujc w mdroci. Lecz ja, ktry
jestem bardziej skonny do brakw ni do pomylnych wynikw, nie jestem zawsze w jednym
stanie wytrway, bo siedem czasw zmienia si nade mn.

Zaiste jednak wnet bdzie lepiej, gdy Tobie si spodoba i wycigniesz pomocn rk. Ty sam
bowiem bez ludzkiej pomocy potrafisz wspomc i na tyle wzmocni, by twarz moja ju
wicej na rny sposb nie zmieniaa si, lecz w Tobie jednym niech moje serce zmieni si i
spocznie.
Std gdybym dobrze umia odrzuca wszelk ludzk pociech czy to dla osignicia
pobonoci, czy to ze wzgldu na potrzeb, ktra mnie popycha do szukania Ciebie, bo nie
ma czowieka, ktry by mnie pocieszy, wtedy mgbym susznie spodziewa si Twojej aski
i radowa si z daru nowej pociechy.
Dziki Ci, od ktrego wszystko przychodzi, ilekro mi si dobrze udaje. Ja za marno i
nico przed Tob (Ps 39, 6), czowiek niestay i saby. Skd wic mog si chepi lub
dlaczego podam by uznanym? Czyby z niczego i to jest najprniejsze. Naprawd czcza
chwaa, za zaraza, prno najwiksza: poniewa od prawdziwej odciga chway i odziera z
aski niebiaskiej. Gdy bowiem czowiek podoba si sobie, nie podoba si Tobie; gdy chciwie
poda ludzkich pochwa, wwczas pozbawia si prawdziwych cnt.
Jest za prawdziwa chwaa i rado wita - chlubi si w Tobie, a nie w sobie; cieszy si w
imieniu Twoim, a nie we wasnej chwale ani nie w jakim stworzeniu znajdowa
przyjemno, chyba e ze wzgldu na Ciebie. Niech bdzie pochwalone Twoje imi, nie
moje. Niech bdzie wychwalone Twoje dzieo, nie moje. Niech bdzie bogosawione Twoje
wite imi,
mnie za niech nic nie przypadnie z pochwa ludzkich.
Ty chwa moj, Ty radoci serca mojego. W Tobie bd si chlubi i radowa cay dzie
ze wzgldu na mnie za tylko w sabociach moich (2 Kor 12, 5). Niech ydzi szukaj
chway, ktr jedni od drugich odbieraj, ja za bd szuka tej, ktra jest od samego Boga (J
5, 44). Wszelka bowiem chwaa ludzka, wszelka cze doczesna, wszelka wznioso ludzka,
porwnana z wieczn chwa Twoj, jest marnoci i gupot. O prawdo moja i miosierdzie
moje, Boe mj, Trjco bogosawiona! Tobie samej sawa, cze, potga i chwaa przez
nieskoczone wieki wiekw.
Rozdzia 41
Wzgarda wszelkiej doczesnej czci
PAN:
Nie bierz sobie tego do serca, gdy widzisz, e innym jest oddawana cze i s wynoszeni, a
ciebie spotyka wzgarda i upokorzenia. Podnie serce swe do mnie w niebo, a nie bdzie ci zasmucaa wzgarda ludzka na ziemi.
SUGA:
Panie, pozostajemy w lepocie i tak szybko prno nas uwodzi. Jeli poprawnie wgldam w
siebie, to widz, e nigdy nie dzieje mi si krzywda od jakiego stworzenia, std te nie mam
powodu uskara si na Ciebie. Poniewa za czsto i ciko grzeszyem przeciw Tobie, nie
bez powodu zbroi si do walki przeciwko mnie wszelkie stworzenie.
Mnie to wic naley si susznie zawstydzenie i wzgarda, Tobie za chwaa i cze, i
uwielbienie. A jeli si na to nie przygotuj, e chciabym chtnie by od wszelkiego
stworzenia wzgardzonym i opuszczonym i cakowicie nie dostrzeganym, nie mog
wewntrznie uspokoi si i umocni ani by duchowo owieconym, ani w peni z Tob
zjednoczonym.
Rozdzia 42
Pokoju nie naley w ludziach pokada
PAN:
Synu, jeli pokadasz pokj twj z jak osob na wsplnocie myli i ycia, bdziesz
niepewny i bdzie ci to wprawia w zamieszanie. Lecz jeli odwoujesz si do zawsze ywej
i trwajcej prawdy, nie zasmuci ci odchodzcy lub umierajcy przyjaciel.

We mnie powinna trwa mio przyjaciela i ze wzgldu na mnie powinien by kochany,

ktokolwiek w tym yciu wydaje ci si dobry i bardzo drogi. Beze mnie przyja ani nie
bdzie prawdziwa, ani trwaa. Nie jest prawdziwa ani czysta mio, ktrej Ja nie spajam.
Tak umarym powiniene by dla takich uczu kochanych ludzi, by - o ile o ciebie chodzi yczy sobie by bez wszelkiego towarzystwa. O tyle czowiek bardziej zblia si do Boga, o
ile dalej odchodzi od wszelkiej ludzkiej pociechy. O tyle czowiek wyej wstpuje do Boga, o ile gbiej zstpuje w siebie i im wicej widzi si lichym. Kto za sobie co
dobrego przypisuje, przeszkadza w nadejciu do niego aski Boej, poniewa aska Ducha
witego zawsze szuka serca pokornego. Jeli umiaby siebie doskonale unicestwi i
oprni z wszelkiej mioci stworzonej, wtedy powinienem w tobie z wielk ask
wytrysn. Kiedy wpatrujesz si w stworzenia, oddala ci si widok Stwrcy. Ucz si we
wszystkim dla Stwrcy zwycia samego siebie, wtedy bdziesz w stanie doj do Boego
poznania. Chociaby to bya drobna rzecz, jeli w sposb nie uporzdkowany kocha si j i
wpatruje w ni, opnia dojcie do najwyszego dobra i obcia win.
Rozdzia 43
Przeciwko prnej i wiatowej nauce
PAN:
Synu, niech ci nie wzruszaj pikne i wytworne sowa ludzkie. Nie w mowie jest
bowiem krlestwo Boe, lecz w mocy" (1 Kor 4, 20). Suchaj sw moich, ktre serca
zapalaj i owiecaj umysy, sprowadzaj skruch i wnosz rn pociech.
Nigdy nie czytaj sowa po to, by mg wydawa si bardziej uczony lub mdrzejszy. Staraj
si umartwia wady, poniewa to bardziej ci si przyda ni znajomo licznych trudnych
problemw.
Gdy wiele bdziesz czyta i poznawa, do jednej przyjdzie ci zawsze powraca zasady. To Ja
ucz czowieka nauki i dzieciom udzielam janiejszego zrozumienia, ni mogoby zosta
wyuczone przez czowieka. Do kogo Ja mwi, wnet bdzie mdry i wiele w duchu postpi.
Biada tym, ktrzy o wiele rzeczy ciekawych wywiaduj si u ludzi, a o sposb suenia mi
mao dbaj. Przyjdzie czas, gdy pojawi si nauczyciel nauczycieli, Chrystus, Pan aniow, by
wysucha wykadw wszystkich, to jest, by bada sumienia poszczeglnych ludzi. A wtedy
w wiatach bdzie badane Jeruzalem i wtedy to, co ukryte w ciemnociach, stanie si jawne.
Zamilkn te argumenty jzykw.
To Ja w mgnieniu oka wynosz pokorny umys, by poj liczniejsze zasady wiecznej
prawdy ni kto, kto dziesi lat uczy si w szkoach. Ja ucz bez haasu sw, bez zamtu
pogldw, bez chepliwoci, bez walki na argumenty. To Ja ucz gardzi rzeczami ziemskimi,
obrzydza sobie rzeczy teraniejsze, szuka wiecznych, smakowa w wiecznych, ucieka od
zaszczytw, znosi zgorszenia, wszelk nadziej we mnie pokada, poza mn niczego nie
poda i ponad wszystko kocha mnie arliwie.
Kto bowiem kochajcy mnie serdecznie nauczy si rzeczy boskich i mwi rzeczy
przedziwne. Wicej postpi w opuszczeniu wszystkiego ni we wnikliwym studiowaniu
rzeczy.
Lecz jednym mwi prawdy oglne, innym rzeczy szczegowe, niektrym sodko ukazuj
si w znakach i obrazach, innym za w duym wietle objawiam tajemnice.
Jedno sowo ksiek, lecz nie wszystkich jednakowo poucza, poniewa jestem nauczycielem
prawdy od wewntrz, badaczem serca, tym, ktry rozumie myli, pobudzam do dziaa,
rozdzielam poszczeglnym ludziom wedug tego, jak uznam za stosowne.
Rozdzia 44
Nie przyciga ku sobie rzeczy zewntrznych
PAN:
Trzeba, by by niewiadomy wielu rzeczy i ocenia siebie jako umarego na ziemi i jako
takiego, dla ktrego cay wiat jest ukrzyowany. Przez wiele rzeczy trzeba guchym uchem

przej i o tych rzeczach raczej pomyle, ktre odnosz si do twego pokoju wewntrznego.
Poyteczniej jest odwrci oczy od rzeczy, ktre si nie podobaj i pozostawi kadego przy
jego zdaniu ni wdawa si w spory. Jeli mocno trwasz przy Bogu i bierzesz pod uwag Jego
sd, atwiej ci przyjdzie znie wasn porak.
SUGA:
O Panie, do czego doszlimy. Oto opakuje si szkod doczesn, dla malekiego zysku
pracuje si i biega, a zapomina si o duchowej szkodzie i ledwo pno si do tej sprawy
powraca. Uwag zwraca si na to, co mao lub nic nie pomaga, a obok tego, co najbardziej
jest konieczne, przechodzi si niedbale, poniewa cay czowiek wylany jest na zewntrzne
rzeczy. I jeli szybko si nie opamita, dobrowolnie pogry si w zewntrznych rzeczach.
Rozdzia 45
Nie wszystkim naley wierzy. Upadek w sowach atwy
SUGA:
Daj mi, Panie, ratunek z utrapienia, poniewa prne poratowanie czowiecze (Ps 60,13). Jak
czsto nie znalazem wiernoci tam, gdzie sdziem, e j mam? Ile to razy take tam
znalazem, gdzie mniej si jej spodziewaem? Czcza wic nadzieja w ludziach. Zbawienie za
sprawiedliwych w Tobie, Boe. Bogosawiony bd, Panie, Boe mj, we wszystkim, co
nam si zdarza.
Sabi jestemy i niestali, szybko mylimy si i zmieniamy. Ktry to czowiek, ktry tak
ostronie i rozwanie we wszystkim zdoaby ustrzec si, by kiedy do jakiego kamstwa lub
zawioci nie doszed? Lecz kto w Tobie, Panie, pokada ufno i prostym sercem Ci szuka,
nie tak atwo upada. A jeli popadnie w jakie strapienie, w jakikolwiek sposb byby nawet
uwikany, szybko przez Ciebie bdzie wydobyty lub przez Ciebie zostanie pocieszony,
poniewa Ty nie opucisz pokadajcego w Tobie nadziej a do koca.
Rzadki wierny przyjaciel, ktry wytrwa we wszystkich uciskach przyjaciela. Ty, Panie, Ty
jeden jeste najwierniejszy we wszystkim i oprcz Ciebie nie ma drugiego takiego. O, jak
dobrze to pojmowaa wita owa dusza, ktra mwia: Umys mj umocni si i w Chrystusie
utwierdzi.
Jeli tak ze mn byoby, nie tak atwo strach ludzki by mnie zaniepokoi ani pociski sowne
poruszyy.
Kt zdoa wszystko przewidzie, kto zdoa ustrzec si od przyszego za? Jeeli rzeczy
przewidziane czsto take kalecz, to jake ciko uderzaj nieprzewidziane?
Dlaczego jednak nie zatroszczyem si lepiej o siebie nieszczsnego? Dlaczego take tak
atwo innym uwierzyem? Ludmi jednak < jestemy, nie czym innym, lecz sabymi
ludmi, nawet jeli inni nazywaj nas anioami i uwaaj, e nimi jestemy. Komu
zawierz, Panie, komu jak nie Tobie? Jeste Prawd, ktry si nie mylisz ani nie moesz
omyli.
I przeciwnie: Wszelki czowiek kamca" (Ps 116, 11), saby, niestay, skonny do upadku,
szczeglnie w sowach. Tak e zaraz z trudem naley wierzy w to, co pozornie jako prawe
zdaje si dwicze. Jak roztropnie uprzedzie, e trzeba si strzec ludzi i e nieprzyjacielami
czowieka domownicy jego. I e nie naley wierzy, jeliby kto powiedzia: Oto tu, lub oto
tam". Nauczyem si na swojej szkodzie i oby dla wikszej ostronoci z mojej strony, a nie
gupoty!
Kto mwi: Bd ostrony, bd ostrony, zachowaj u siebie to, co mwi. A podczas gdy ja
milcz i wierz, e to jest w tajemnicy, on, co prosi o to, by milcze, nie moe milcze, lecz
natychmiast zdradza mnie i siebie i odchodzi. Od tego rodzaju gada i nieostronych ludzi
chro mnie, Panie, bym w ich rce nie wpad, ani te bym kiedykolwiek takich rzeczy nie
popeni. Sowo prawdziwe i stae daj w usta moje i oddal ode mnie jzyk podstpny.
Czego nie chc cierpie, tego na wszelki sposb powinienem unika. O, jak dobrze i
spokojnie o innych milcze i nie wierzy we wszystko bez rnicy, ani te nie mwi dalej;

niewielu odsania siebie; Ciebie mie zawsze nadzorc swego serca; nie by te niesionym
wszelkim wiatrem, lecz yczy sobie dokonywa wszystkich rzeczy wewntrznych i
zewntrznych wedug upodobania Twojej woli.
Jak bezpiecznie dla zatrzymania niebiaskiej aski ucieka od popisywania si przed ludmi,
ani te nie pragn tych rzeczy, ktre na zewntrz zdaj si dostarcza podziwu, lecz
skrztnie i za tym wszystkim, co daje popraw ycia i arliwo! Jak wielu zaszkodzia
cnota, o ktrej byo wiadomo, a bya przedwczenie chwalona! Jak faktycznie pomocn bya
aska w milczeniu zachowana w tym kruchym yciu, ktre jest cae zwane prb i
bojowaniem.
Rozdzia 46
Pokadanie ufnoci w Bogu, kiedy powstaj pociski sw
PAN:
Synu, trwaj mocno i pokadaj nadziej we Mnie. Czyme bowiem s sowa jak nie sowami
tylko. Przelatuj w powietrzu, lecz kamienia nie drasn.
Jeli jeste winien, pomyl, e chtnie chciaby si poprawi. Jeli nie masz nic na sumieniu,
pomyl, e chciaby chtnie znie to dla Boga. Nie trzeba duo: chocia sowa tymczasem
cierp, gdy jeszcze nie jeste w stanie znie mocniejszych razw.
A dlaczego takie mae rzeczy przychodz ci do serca, jeli nie dlatego, e jeszcze jeste
cielesny i wicej, ni wypada, zwracasz uwag na ludzi. Poniewa boisz si lekcewaenia, nie
chcesz by upominany za przekroczenia i szukasz parasoli wymwek. Wgldnij jednak lepiej
w siebie, a poznasz, e jeszcze yje w tobie wiat i prna mio podobania si ludziom. Gdy
bowiem uciekasz przed nagan i zawstydzeniem z powodu brakw, wiadomo oczywicie, e
ani nie jeste prawdziwie pokorny, ani naprawd umary dla wiata, ani e wiat nie jest dla
ciebie ukrzyowany. Suchaj jednak mego sowa, a nie bdziesz dba
o dziesi tysicy sw ludzkich. Oto gdyby wszystko, co moe by najzoliwiej wymylone,
przeciwko tobie mwiono, cby ci szkodzio, jeli pozwoliby temu zupenie przej
i nie wicej przywizywaby do tego znaczenia ni do dba. Czy cho jeden wos mog ci
wyrwa?
Lecz ten, kto serca nie ma w rodku ani Boga przed oczami, atwo zostaje poruszony sowem
nagany. Kto za we mnie pokada ufno i nie pragnie polega na wasnym osdzie, bdzie
bez strachu przed ludmi. Ja bowiem jestem sdzi i tym, ktry poznaje tajemnice
wszystkich. Ja wiem, jak dana rzecz zostaa uczyniona. Znam krzywdzcego i znoszcego
krzywd. Ode mnie wyszo owo sowo i za moim przyzwoleniem to si zdarzyo, by z wielu
serc ujawnione zostay myli"
(k 2, 35). Ja winnego i niewinnego sdzi bd, lecz ukrywszy sd, chciaem przedtem
jednego i drugiego wyprbowa.
wiadectwo ludzkie czsto myli. Mj sd jest prawdziwy. Bdzie sta i nie zostanie
podwaony. Czsto bywa skryty i dla niewielu co do szczegw stoi otworem. Nigdy jednak
nie bdzi ani nie moe si omyli, chociaby oczom gupich nie wydawa si suszny. Do
mnie wic trzeba biec w sprawie wszelkiego sdu, a nie opiera si na wasnej ocenie.
Sprawiedliwy bowiem nie wpadnie w zamieszanie, cokolwiek od Boga mu si zdarzy" (Prz
12, 21). Nawet gdyby co niesusznego przeciwko niemu zostao wygoszone, nie bdzie
bardzo o to dba. Lecz take nie bdzie si czczo radowa, jeli przez innych zostanie
rozumnie wytumaczony. Rozwaa bowiem, e Ja jestem badajcy serca i nerki", e Ja nie
osdzam wedug twarzy i wygldu ludzkiego. Czsto bowiem moje oczy znajduj co
nagannego, co w ludzkim osdzie uwaa si za godne pochway.
SUGA:
Panie Boe, sdzio sprawiedliwy, mocny i cierpliwy, ktry znasz krucho i zo ludzi. Bd
moj si i ca moj ufnoci. Nie wystarczy mi bowiem moje sumienie. Ty wiesz to, czego
ja nie wiem, a przeto we wszelkiej naganie winienem upokorzy si i znie j agodnie.

Wybacz mi rwnie askawie, ile razy tak nie dziaaem i daj znw ask wikszej
cierpliwoci.
Lepsze jest bowiem dla mnie Twoje obfite miosierdzie dla dostpienia przebaczenia ni moja
rzekoma sprawiedliwo dla obrony tego, co si kryje w sumieniu. Chocia nic mi sumienie
nie wyrzuca" (1 Kor 4, 4), jednak w tym nie mog si usprawiedliwia, bo jeli odejdzie
Twoje miosierdzie, nie bdzie usprawiedliwiony przed obliczem Twoim aden yjcy" (Ps
143, 2).
Rozdzia 47
Wszystkie przykroci trzeba znosi dla ycia wiecznego
PAN:
Synu, niech ci nie zaamuj prace, ktrych si podje dla mnie, ani te utrapienia niech ci
nigdy nie przybijaj, lecz moja obietnica w kadym wypadku niech ci wzmacnia i pociesza.
Ja zdoam odda ponad wszelk miar i sposb.
Niedugo tu bdziesz pracowa, ani te nie zawsze bdziesz doznawa blw. Poczekaj
chwileczk, a zobaczysz szybki koniec za. Przyjdzie godzina, kiedy ustanie wszelka praca i
zgiek. Malekie jest i krtkie wszystko, co przechodzi z czasem.
Czy, co czynisz. Wiernie pracuj w winnicy mojej. Ja bd zapat twoj. Pisz, czytaj,
piewaj, pacz, milcz, mdl si, mnie zno przeciwnoci. ycie wieczne godne jest tego wszystkiego i jeszcze wikszych walk.
Pewnego dnia przyjdzie pokj, ktry znany jest Panu i nie bdzie ju dnia ani nocy tego
oczywicie czasu, lecz wiato wiekuista, nieskoczona jasno, trway pokj i bezpieczny
odpoczynek. Nie powiesz wtedy: Kt mnie wybawi od ciaa tej mierci?" (Rz 7, 24). Nie
bdziesz te woa: Biada mi, bo zamieszkanie moje zostao przeduone" (Ps 120, 6),
poniewa mier strcona bdzie na wieki i zbawienie bdzie bez zmczenia; adnego
niepokoju, bogosawiona przyjemno, towarzystwo sodkie i pikne.
O, gdyby zobaczy wieczne nagrody witych w niebie i jak wielk rwnie teraz ciesz si
chwa ci, ktrzy byli uwaani za godnych wzgardy i jakby niegodnych samego ycia, na
pewno zaraz by si upokorzy a do ziemi i ubiegaby si, eby raczej wszystkim podlega
ni jednemu czowiekowi przewodzi. Nie podaby te wesoych dni tego ycia, lecz
raczej cieszyby si, e znosisz utrapienia dla Boga, a z tego, e jeste wrd ludzi poczytany
za nic, wycignby najwikszy zysk.
i
O, gdyby ci te rzeczy smakoway i gboko weszy w serce, jak omieliby si choby raz
skary? Czy nie dla ycia wiecznego trzeba znie wszystkie trudy? Nie jest czym maym
utraci lub zdoby krlestwo Boe.
Podnie wic sw twarz ku niebu. Oto Ja i wszyscy moi wici ze mn. Prowadzili oni na tym
wiecie wielki bj, a teraz si raduj, a teraz si ciesz, a teraz s bezpieczni, a teraz
odpoczywaj i bez koca ze mn pozostan w krlestwie Ojca mego.
Rozdzia 48 Dzie wiecznoci i kopoty tego ycia
O bogosawione mieszkanie grnego miasta. O najjaniejszy dniu wiecznoci, ktrego noc
nie zaciemni, lecz najwysza prawda zawsze opromienia. Dniu zawsze wesoy, zawsze
bezpieczny i nigdy nie zmieniajcy stanu na stany przeciwne! O, niechby w dzie zajania,
a skoczyy si wszystkie te doczesne rzeczy. wieci wprawdzie witym wieczn jasnoci
wspania, lecz pielgrzymujcym na ziemi tylko z daleka i przez zwierciado. Znaj
obywatele nieba, jak radosny jest w dzie wieczny; jcz wygnacy, synowie Ewy, e
gorzki i wstrtny jest ten dzie doczesny.
Dni tego czasu mae i ze, pene blw i trudnoci.
Czowiek plami si tu wielu grzechami, jest oplatany wieloma podaniami, skrpowany
wieloma strachami, napeniony wieloma troskami, roztargniony wieloma ciekawostkami,

uwikany w wiele prnoci, otoczony wieloma bdami, wieloma pracami cierany,

uciniony pokusami, osabiany rozkoszami, mczony niedostatkami.
O, kiedy koniec tych nieszcz? Kiedy wolny bd od nieszczsnej niewoli grzechw.
Kiedy tylko o Tobie pamita bd, kiedy w peni rozraduj si w Tobie?
Kiedy bd bez wszelkiej przeszkody w prawdziwej wolnoci bez adnej uciliwoci
umysu i ciaa. Kiedy bdzie pokj trway, pokj bez zakce i bezpieczny, pokj od
wewntrz i na zewntrz, pokj z kadej strony pewny? Jezu dobry, kiedy stan, by Ci
ujrze, kiedy bd kontemplowa chwa Twego
krlestwa? Kiedy bdziesz dla mnie wszystkim we wszystkich rzeczach? O, kiedy bd z
Tob w krlestwie Twoim, ktre przygotowae umiowanym swoim od wiecznoci?
Pozostawiony jestem ubogi i wygnaniec na ziemi wrogiej, gdzie codzienne wojny i
najwiksze nieszczcia. Pociesz wygnanie moje, zagod bl mj, poniewa ku Tobie
wzdycha wszelkie moje pragnienie. Jest mi bowiem ciarem to wszystko, cokolwiek ten
wiat ofiaruje ku pocieszeniu.
Pragn cieszy si Tob zayle, lecz nie zdoam Ci ogarn. Jest mym marzeniem przylgn
do rzeczy niebiaskich, lecz przygniataj rzeczy doczesne i nie umartwione podania.
Umysem chc by ponad wszystkimi rzeczami, ciaem za jestem zmuszony niechtnie
podlega.
Tak ja, czowiek nieszczsny, zmagam si z sob, i staem si samemu sobie przykry" (Hi 7,
20). Podczas gdy duchem jestem w grze, ciao chce by w dole. O, c wewntrz cierpi,
gdy myl rozwaam o rzeczach niebiaskich, a modlcego si nachodzi zaraz mnstwo
rzeczy cielesnych. Boe mj, nie
oddalaj si ode mnie, ani te nie uchylaj si w gniewie od sugi Twego" (Ps 27, 9).
Rozbynij blaskiem Twoim i rozprosz je. Wypu strzay Twoje i zmieszaj si wszystkie
widma nieprzyjaciela. Pozbieraj moje zmysy ku Tobie. Spraw, bym zapomnia o wszystkich
rzeczach ziemskich. Daj, bym szybko odrzuci i potpi pontne obrazy grzechu. Popiesz mi
z pomoc, wieczna Prawdo, by adna prno mnie nie poruszya. Przybd, niebiaska
sodkoci, a umknie od Twego oblicza wszelka nieczysto.
Wybacz mi take i miosiernie oka pobaanie, ilekro na modlitwie krc si wok czego
innego poza Tob. Wyznaj bowiem prawdziwie, e przywykem zachowywa si w sposb
bardzo rozproszony. Wielokro bowiem nie ma mnie tam, gdzie cielenie stoj lub siedz.
Jestem bardziej raczej tam, gdzie mylami jestem niesiony. Tam jestem, gdzie jest moje
mylenie. Tam jest czsto moje mylenie, gdzie jest to, co miuj.
To czsto mi przychodzi na myl, co w sposb naturalny sprawia przyjemnoci lub podoba
si, bo jest z przyzwyczajenia. Std Ty, Prawdo, otwarcie powiedziae: Gdzie bowiem
jest skarb twj, tam jest i serce twoje" (Mt 6, 21). Jeeli niebo kocham, chtnie o rzeczach
niebiaskich myl.
Jeli wiat kocham, szczciem wiatowym si wspwesel, a przeciwnociami jego si
smuc. Jeli ciao kocham, czsto wyobraam sobie to, co tyczy si ciaa. Jeli ducha kocham,
znajduj rozkosz w myleniu o rzeczach duchowych. Cokolwiek bowiem miuj, o tym
chtnie mwi i sucham i obrazy takich rzeczy przynosz z sob do domu.
Bogosawiony jednak ten czowiek, ktry oprcz Ciebie, Panie, wszystkim stworzeniom
udzieli pozwolenia, by sobie poszy, ktry przeciwstawia si naturze i gorcoci ducha
krzyuje podliwoci ciaa, by pogodnym sumieniem ofiarowa Ci czyst modlitw, i by by
godny przebywa wrd chrw anielskich po wykluczeniu wszystkiego, co ziemskie na
zewntrz i wewntrz.
Rozdzia 49
Pragnienie ycia wiecznego.
Jak wielkie s dobra przyrzeczone toczcym bj
PAN:

Synu, gdy czujesz, e pragnienie szczcia wiecznego jest ci wlewane z wysoka i bardzo
chcesz wyj z namiotu ciaa, by mg kontemplowa moj jasno bez cienia zmiany,
rozszerz serce swoje, przyjmij to wite natchnienie caym pragnieniem.
Oddaj najwiksze dziki najwyszej dobroci, ktra z tob tak miociwie postpuje, agodnie
nawiedza, arliwie pobudza, potnie wspiera, by wasnym ciarem nie osun si ku
ziemskim sprawom. Nie otrzymujesz tego bowiem ani dziki swojemu myleniu czy
wysikowi, lecz jedynie dziki zmiowaniu aski z wysoka i wejrzenia Boego, by przez to
postpi w cnotach i wikszej pokorze, i aby si przygotowa do przyszych zmaga i caym
uczuciem serca przylgn do Mnie, i by stara si arliw wol gorliwie suy.
Synu, ogie czsto ponie, lecz bez dymu si nie unosi. Tak i u niektrych ludzi pon
pragnienia rzeczy niebiaskich, a jednak nie s wolni od pokusy cielesnego uczucia. Przeto
nie cakiem szczerze dziaaj dla czci Boga, o co z takim upragnieniem Go prosz. Takie jest
czsto i twoje pragnienie, co by moe tak natarczywie oznajmiae. Nie jest bowiem czyste i
doskonae to, co zaprawione jest wasn wygod. Pro nie o to, co jest przyjemne i wygodne
dla ciebie, lecz co dla Mnie jest mie i oddaje mi cze. Poniewa jeli susznie osdzasz,
powiniene nad wszelkie twoje pragnienie i rzecz upragnion przedkada moje zarzdzenie i
i za nim. Znam twoje pragnienie i syszaem czste jki.
Ju chciaby by w wolnoci chway synw Boga. Ju sprawia ci przyjemno dom wieczny
i pena radoci niebiaska ojczyzna, lecz jeszcze nie przysza owa godzina, lecz inny jest
jeszcze czas, mianowicie czas walki, czas pracy i prby. yczysz sobie by napeniony
najwyszym dobrem, lecz nie moesz tego na razie osign.
Ja jestem. Oczekuj mnie, mwi Pan, a przyjdzie krlestwo Boga. Musisz by jeszcze
wyprbowany na ziemi i przewiczony w wielu rzeczach. Tymczasem dana ci zostanie
pociecha, lecz nie zostanie udzielone obfite nasycenie. Wzmocnij si" wic i bd silny"
(Pwt 31, 7) tak w dziaaniu, jak i w znoszeniu rzeczy przeciwnych naturze.
Trzeba, by odzia si w nowego czowieka i zmieni si w innego ma. Trzeba, by czsto
czyni to, czego nie chcesz, i zaniecha tego, co chcesz.
To, co innym podoba si, bdzie szo po ich myli; co si tobie podoba, nie powiedzie si. To,
co inni mwi, bdzie suchane, co ty mwisz, za nic mie bd. Inni bd prosi i otrzymaj,
ty bdziesz prosi i nie uprosisz. Inni bd wielcy w ustach ludzkich, o tobie za bdzie si
milcze. Innym to lub owo zostanie powierzone, ty za bdziesz oceniony jako niepoyteczny
do niczego. Ze wzgldu na to zasmuci si czasami natura i dua to rzecz, jeli milczc
bdziesz to znosi.
W tych i wielu podobnych rzeczach bywa prbowany wierny suga Pana: jak potrafi si
zaprze i przeama we wszystkim. Mao jest
czego takiego, w czym tak bardzo potrzebujesz umrze, jak: patrze i znosi to, co jest
przeciwne twojej woli, najbardziej za, gdy zostan nakazane rzeczy, ktre jawi ci si jako
mniej uyteczne lub niestosowne.
A poniewa nie omielasz si stawi oporu wyszej wadzy, bdc podwadnym, przeto
trudne ci si wydaje postpowa na skinienie drugiego czowieka i pomin wszelkie wasne
zdanie.
Lecz pomyl synu o owocu tych trudw, o szybkim kocu i o nagrodzie zbyt wielkiej, a nie
bdziesz mia std utrudnienia, lecz najmocniejsz pociech dla twojej cierpliwoci. Bowiem i
za ma t wol, ktrej teraz dobrowolnie si zrzekasz, mie bdziesz zawsze wol twoj w
niebie. Tam oczywicie znajdziesz wszystko, co chcesz, wszystko, czego by pragn mg.
Tam bdziesz mia cay zapas dobra bez bojani, e go utracisz. Tam twoja wola zawsze wraz
ze mn zjednoczona niczego zewntrznego lub osobistego nie bdzie podaa. Tam ci si
nikt nie sprzeciwi, nikt na ciebie nie bdzie si ali, nikt nie przeszkodzi, nic nie stanie na
drodze, lecz wszystkie upragnione rzeczy bd obecne rwnoczenie, nasyc

cae twoje uczucie i wypeni a do najwyszego stopnia. Tam za zniesion zniewag oddam
chwa, za smutek - paszcz chway, za miejsce ostatnie - tron krlestwa na wieki. Tam okae
si owoc posuszestwa, bdzie si cieszy trud pokuty, a pokorne poddanie bdzie
chwalebnie nagrodzone.
Teraz wic nagnij si pokornie pod rkami wszystkich. Nie dbaj te o to, kto to powiedzia
lub rozkaza, lecz o to nade wszystko dbaj, eby przyjmowa za dobre i szczer wol stara
si wypeni to wszystko, cokolwiek by przeoony czy kto modszy czy rwny o co ci
poprosi czy zada.
Niech szuka jeden tego, inny owego, niech si szczyci ten w tym, a w w czym innym, i
niech bdzie chwalony po tysickro, ty za ciesz si nie tym ani nie owym, lecz szukaj
radoci we wzgardzie siebie samego i w moim jedynie upodobaniu i czci. Tego trzeba ci sobie
yczy, by Bg czy to przez ycie czy przez mier zawsze by w tobie uczczony.
Rozdzia 50
Jak czowiek w poczuciu opuszczenia ma si ofiarowa w rce Boga
Panie Boe, wity Ojcze, bd teraz i na wieki bogosawiony, poniewa jak chcesz, tak si
stao. A co czynisz, jest dobre. Niech w Tobie si weseli suga Twj, nie w sobie ani w czym
innym. Ty bowiem wesele prawdziwe, Ty nadziej moj i nagrod moj, Ty rado moja i
chluba moja, Panie. C posiada suga Twj oprcz tego tylko, co od Ciebie otrzyma bez
swojej zasugi? Twoje s wszystkie rzeczy, ktre dae i ktre uczynie.
Biedny jestem i w trudach moich od modoci mojej" (Ps 88, 16) i smuci si moja dusza
czasami a do ez, czasami take niepokoi si wewntrznie ze wzgldu na zagraajce
namitnoci.
Pragn radoci pokoju, natarczywie prosz o pokj synw Twoich, ktrych w wietle
pociechy pasiesz. Jeeli dajesz pokj, jeli
wlewasz wit rado, dusza sugi Twego bdzie pena piewu, pobona w opiewaniu
Twojej chway.
Lecz jeli Ty odstpisz mnie, jak najczciej czyni zwyke, dusza moja nie bdzie moga
biec drog Twoich przykaza, lecz raczej jej kolana zginaj si do bicia si w piersi.
Poniewa nie jest jej tak, jak byo jej wczoraj i przedwczoraj, kiedy janiaa latarnia Twoja
nad jej gow i pod cieniem skrzyde Twoich bya chroniona od napaci pokus.
Ojcze sprawiedliwy i zawsze chwalebny, nadesza godzina, eby Twj suga zosta
wyprbowany. Ojcze umiowany, godzi si, by w tej godzinie Twj suga wycierpia co dla
Ciebie. Ojcze wiecznie godny czci, przysza godzina, o ktrej od wiecznoci uprzednio
wiedziae, e przyjdzie, by przez maleki czas suga Twj upada na zewntrz, ale by w
sercu y zawsze w Tobie. Niech odrobin bdzie za nic brany, upokarzany brakami przed
ludmi, niech bdzie starty przez namitnoci i niemoce, by znw zmartwychwsta z Tob w
jutrzence nowego wiata i w niebie zajania. Ojcze wity, Ty tak postanowie i tak
chciae i to stao si, co sam zarzdzie.
Ta jest bowiem aska wobec Twojego przyjaciela, cierpie i znosi utrapienia w wiecie dla
mioci Twojej, ilekro i od kogokolwiek zezwolisz, by to si stao. Bez planu i opatrznoci
Twojej i bez przyczyny nic si nie dzieje na ziemi.
Dobrze mi" - Panie - bo upokorzye mnie, bym si nauczy Twoich sprawiedliwoci" (Ps
119, 71), a wszystkie wynoszenia serca i zarozumiao odrzuc. Poyteczne to dla mnie, e
wstyd pokry twarz moj, bym Ciebie raczej ni ludzi szuka do pocieszania. Std te
nauczyem si take lka nie zbadanego sdu Twego, ktry dowiadczasz sprawiedliwego
wraz z niegodziwym, lecz nie bez bezstronnoci i sprawiedliwoci.
Dzikuj Ci, e nie przepucie grzechom moim, lecz ukarae mnie uderzeniami gorzkimi,
wymierzajc ble i wprowadzajc udrczenie z wewntrz i z zewntrz. Nie ma nikogo, kto by
mnie pocieszy, ze wszystkich rzeczy, ktre s pod niebem jak tylko Ty, Panie, Boe mj,

niebiaski lekarzu dusz, ktry uderzasz i uzdrawiasz, sprowadzasz do Otchani pod ziemi i
zawracasz" (Tb 13,2). Karno Twoja nade mn, a rzga Twoja sama pouczy.
Oto, Ojcze wity, jestem w Twoich rkach, pochylam si pod rzg Twojego napominania.
Uderzaj w grzbiet mj i kark, bym nagi do Twojej woli mj wykrtny sposb mwienia.
Uczy mnie pobonym i pokornym uczniem, jak dobrze czyni zwyke, bym postpowa
wedug skinienia Twojego. Tobie siebie i wszystko, co moje, powierzam do poprawy. Lepiej
jest tu by poprawionym ni w przyszoci.
Ty znasz wszystkie rzeczy w oglnoci i w szczegach i nic przed Tob si nie skryje w
ludzkim sumieniu. Zanim si dzieje, Ty znasz rzeczy, ktre przyjd. I nie trzeba Ci, by kto
Ci uczy lub przypomina o tych rzeczach, ktre dziej si na ziemi. Ty wiesz, co jest
poyteczne dla mojego postpu. I jak wielce suy utrapienie do oczyszczenia z rdzy
grzechw.
Uczy ze mn wedug upragnionego upodobania Twego i oby nie wzgardzi grzesznym
yciem moim, nikomu lepiej czy janiej nie znanym ni Tobie samemu.
Daj, Panie, bym wiedzia, co trzeba wiedzie; bym kocha, co trzeba kocha; bym chwali, co
Tobie si najbardziej podoba; bym
to ceni, co Tobie jawi si jako cenne; bym to gani, czym oczy Twoje si brzydz.
Nie pozwl, bym osdza wedug tego, co widz zewntrzne oczy, bym take nie myla
wedug tego, co sysz uszy ludzi niewprawnych, lecz prawdziwym osdem rozrnia
midzy rzeczami widzialnymi i duchowymi, jak rwnie ponad wszystko szuka zawsze woli
Twego upodobania. Myl si ludzkie zmysy w sdzeniu. Myl si i kochajcy wiat,
kochajc tylko rzeczy widzialne. W czyme czowiek jest lepszy std, e jest przez czowieka
poczytywany za wikszego? Mylcy si -mylcego, prny - prnego, lepy - lepego, chory
- chorego oszukuje, gdy go wychwala. Tak naprawd, gdy czczo chwali - bardziej zawstydza.
Bowiem jak wielki jest kady w oczach Twoich, tak jest i nie wicej" - rzecze pokorny w.
Franciszek.
Rozdzia 51
Trzeba zaj si zadaniami niskimi,
gdy czowieka nie sta na to,
by oddawa si wzniosym
PAN:
Nie potrafisz zawsze trwale utrzymywa si w gorliwszym pragnieniu cnt, ani te trwa
cigle w bardziej wzniosym stopniu kontemplacji, lecz konieczne jest, by w midzyczasie
zszed do rzeczy niszych, z racji pierwotnego zepsucia i by nis ciar ycia doczesnego,
nawet jeli niechtnie i ze wstrtem. Jak dugo nosisz miertelne ciao, bdziesz odczuwa
odraz i ciko ci bdzie na sercu.
Trzeba wic czsto, bdc w tym ciele, jcze z powodu brzemienia ciaa, i nie potrafisz
tkwi bezustannie w wiczeniach duchowych i Boej kontemplacji. Wtedy wypada, by
uciek si do dzie niskich i zewntrznych i odwiey si w dobrych czynach, by oczekiwa
z mocn ufnoci mego przyjcia i nawiedzenia z wysoka, by cierpliwie znosi twoje wygnanie i oschoci serca, dopki ponownie nie
zostaniesz przeze Mnie nawiedzony i uwolniony od wszystkich niepokojw. Sprawi
bowiem, e zapomnisz o trudach i bdziesz si cieszy wewntrznym pokojem. Rozcign
przed tob ki Pisma witego, by rozszerzywszy serce, zacz biec po drogach moich
przykaza. I powiesz: Nie s godne udrki tego czasu przyszej chway, ktra si objawi w
nas" (Rz 8, 18).
Rozdzia 52
Czowiek niech nie uwaa si
za godnego pociech, lecz raczej
za zasugujcego na chost

SUGA:
Panie, nie jestem godzien Twojej pociechy, ani te jakiego duchowego nawiedzenia. Dlatego
te susznie ze mn postpujesz, gdy pozostawiasz mnie w mojej ndzy i opuszczeniu.
Gdybym bowiem mg wyla morze ez,
jeszcze i wtedy nie bybym godny Twojego pocieszenia.
Niczego innego wic nie jestem godzien, jak tylko by by biczowanym i karanym. Ciko i
czsto bowiem obraaem Ci i bardzo zawiniem w wielu rzeczach. Jeli wzi wic pod
uwag ten prawdziwy powd, nie jestem godzien nawet najmniejszej pociechy. Lecz Ty,
litociwy i miosierny Boe, ktry nie chcesz, by zginy Twoje dziea, dla okazania bogactw
Twej dobroci w naczyniu miosierdzia raczysz Twojego sug pociesza ponad ludzk miar
take bez adnej jego zasugi. Twoje bowiem pocieszenia nie s jak ludzkie bajania.
C uczyniem, Panie, eby mia mi udzieli jakiej niebiaskiej pociechy? Wspominam, e
nic dobrego nie uczyniem, lecz do grzechw byem zawsze skonny, a do poprawy leniwy.
Prawda to i nie mog zaprzeczy. Gdybym inaczej powiedzia, Ty by stan przeciw mnie i
nie byoby nikogo, kto by obroni. Na c zasuyem za moje grzechy, jak nie na pieko i
ogie wieczny?
Wyznaj w prawdzie, e godny jestem wszelkiego szyderstwa i wzgardy. Nie wypada te,
bym by wspominany wrd Twoich pobonych. I cho przykro mi tego sucha, jednak dla prawdy oskar si z moich grzechw,
bym atwiej ubaga Twoje miosierdzie. Winny i wszelkiego zawstydzenia peny, c
powiem? Brak mi ust do mwienia czego innego ni tego sowa: Zgrzeszyem, Panie,
zgrzeszyem, zmiuj si nade mn, odpu mi". Pozwl mi odrobin opaka mj bl, zanim
pjd do ziemi ciemnej i okrytej mg mierci" (Hi 10, 20-21).
Czeg nade wszystko dasz od winnego i nieszczsnego grzesznika jak nie tego, by aowa
i upokorzy si za swoje przewiny? W prawdziwej skrusze i pokorze serca rodzi si nadzieja
przebaczenia, ulega pojednaniu zaniepokojone sumienie, odzyskana bywa utracona aska,
ustrzega si czowiek przed przyszym gniewem i wychodz sobie naprzeciw w witym
ucaowaniu: Bg i pokutujca dusza.
Panie, pokorna skrucha za grzechy jest dla Ciebie mi ofiar, daleko przyjemniej pachnc
przed Twoim obliczem ni wo kadzide. Ten al jest take miym olejkiem. Chciae, by on
by wylany na Twoje stopy, bowiem nigdy nie wzgardzie sercem skruszonym i
upokorzonym. Tu jest miejsce ucieczki przed gniewnym obliczem nieprzyjaciela. Tutaj czowiek poprawia i obmywa z win, co skdind jest
zmarszczone i poplamione.
Rozdzia 53
aska Boa trzyma si z daleka
od znajdujcych upodobanie
w rzeczach ziemskich
Synu, cenna jest moja aska, nie znosi mieszania si z rzeczami sobie obcymi, ani te z
ziemskimi pociechami. Trzeba wic odrzuci wszelkie przeszkody aski, jeeli yczysz sobie
przyj jej wlanie.
Postaraj si o ustronie, pokochaj przebywanie samemu z sob, nie poszukuj z nikim
pogawdek, lecz raczej wysyaj pobon modlitw do Boga, by utrzymywa skruszone serce
i czyste sumienie. Za nic sobie miej cay wiat. Przedkadaj przebywanie z Bogiem nad
wszystko, co zewntrzne. Nie moesz bowiem swego czasu Mnie oddawa i rwnoczenie
znajdowa upodobanie w rzeczach przemijajcych,
i
Od znajomych i drogich trzeba si oddali > i od wszelkiej doczesnej pociechy utrzyma '
wolny umys. Tak usilnie prosi bogosawiony ' Piotr Aposto, by chrzecijanie ograniczali
si'' na wiecie jak przybysze i pielgrzymi. O, jak"' wielk ufno bdzie posiada umierajcy,

ktrego dza do adnej rzeczy nie zatrzymuje * na wiecie!

{
Saby duch jednak jeszcze nie pojmuje, jak mona mie serce tak odczone od wszystkiego,
a czowiek zmysowy nie zna wolnoci' czowieka wewntrznego. Jednakowo jeli ;
szczerze chce by duchowy, musi zrezygnowa tak z dalekich jak i bliskich i przed nikim
bardziej si nie pilnowa ni przed samym sob.
Jeliby samego siebie doskonale zwyciy, atwiej by podda sobie pozostae rzeczy.
Doskonae to zwycistwo odnie triumf nad samym sob. Kto bowiem trzyma siebie jako
poddanego, by zmysowo rozumowi, a rozum Mnie we wszystkim by posuszny, ten jest
prawdziwie zwycizc nad sob samym i panem wiata.
Jeeli zapalasz si, by wstpi na ten szczyt, trzeba dzielnie rozpocz i siekier przyoy do
korzeni, by wyrwa i zniszczy ukryte nie uporzdkowane przywizanie do siebie samego i
do wszelkiego osobistego i materialnego dobra. Od tej wady, e czowiek samego siebie w
sposb nie uporzdkowany kocha, zaley to wszystko, co z gruntu trzeba pokona. Po
zwycieniu i podbiciu za nastanie wielki pokj i uciszenie.
Poniewa jednak nieliczni trudz si nad tym, by doskonale sobie umrze i nie d do tego,
by w peni wyj poza siebie, dlatego pozostaj w sobie samych uwikani. Nie potrafi te
wznie si ponad siebie. Kto za pragnie swobodnie ze Mn przestawa, koniecznie musi
umrze wszystkim zym i nie uporzdkowanym swoim uczuciom i swoj mioci nie tkwi
podliwie w adnym stworzeniu.
Rozdzia 54
Odmienne poruszenia natury i aski
Synu, pilnie zwracaj uwag na poruszenia Natury i aski, poniewa dziaaj nader
przeciwstawnie i subtelnie. I z trudem s rozrniane przez czowieka nieduchowego i od
wewntrz nie owieconego.
Wszyscy bowiem pragn dobra i pozoruj istnienie w swych sowach i czynach czego z
dobra. Przeto wielu nabiera si na t posta dobra.
Natura jest przebiega i wielu nci, usidla i oszukuje i siebie ma zawsze na celu. aska
natomiast postpuje prostolinijnie, unika wszelkiej postaci za, nie udzi zwodniczymi
pozorami i wszystko czyni jedynie dla Boga. W Nim te ostatecznie znajduje odpoczynek.
Natura niechtnie chce umiera, ani te by nkana, ani te by nad ni panowano ani by miaa
podlega. Nie chce dobrowolnie podda si jarzmu. aska za zabiega o umartwienie,
stawia opr zmysowoci, stara si by podlega, pragnie by zwyciana. Nie chce te
zaywa wasnej wolnoci, lubi pozostawa pod posuszestwem. Nie ma w niej rwnie
dzy panowania nad kim; lecz chce y, trwa i by pod Boym wadztwem. Gotowa jest
dla Boga pokornie podda si wszelkiemu stworzeniu.
Natura trudzi si dla swojej korzyci i zwraca uwag na to, co uzyska od kogo innego dla
siebie. aska za bardziej bierze pod uwag nie to, co jest poyteczne i wygodne dla siebie,
lecz co suy wielu.
Natura chtnie przyjmuje cze i powaanie. aska za wszelk cze i chwa Bogu
przypisuje.
Natura boi si zawstydzenia i wzgardy. aska cieszy si, gdy cierpi wzgard dla imienia
Jezusa" (Dz 5, 41).
Natura lubuje si w lenistwie i cielesnym wypoczynku. aska za bezczynna by nie moe,
lecz chtnie bierze si do pracy.
Natura zmierza do tego, by mie rzeczy niezwyke i pikne, wzdryga si przed rzeczami
lichymi i z grubsza ciosanymi. aska za cieszy si z rzeczy prostych i ubogich. Nie
gardzi rzeczami przykrymi, ani te nie wzdry-ga si przed ubieraniem si w stare szaty.
Natura oglda si na to, co doczesne, cieszy si z korzyci ziemskich, smuci si ze szkody,
irytuje si na sowa lekkiej zniewagi. aska natomiast zwraca uwag na sprawy wieczne, nie

tkwi w rzeczach doczesnych. Nie niepokoi si, gdy utraci rzeczy, ani te nie jest zaprawiona
gorycz przez twarde sowa, poniewa umiecia skarb swj i rado w niebie, gdzie nic nie
ginie.
Natura jest chciwa i chtniej bierze ni obdarza, lubi rzeczy wasne i osobiste. aska za jest
askawa i powszechna, unika niezwykoci, zadowala si nielicznymi rzeczami, sdzi, e
wiksze to szczcie dawa ni przyjmowa" (Dz 20, 35).
Natura skania si ku stworzeniom, ku wasnemu ciau, ku marnoci i dyskursom. aska
natomiast cignie ku Bogu i cnotom, wyrzeka si stworze, ucieka od wiata, niena-widzi
pragnie ciaa, powciga wybryki, wstydzi si publicznie pokazywa.
Natura lubi jak zewntrzn pociech, z ktrej czerpie przyjemno zmysow. aska za
chce pociechy jedynie w Bogu i ponad
wszystkimi rzeczami widzialnymi znajduje rozkosz w Najwyszym Dobru.
Natura wszystko czyni dla wasnej korzyci i wygody, nic nie moe uczyni za darmo, lecz
spodziewa si osign za swoje dobrodziejstwa albo co rwnego, albo lepszego, albo
pochwa albo yczliwo i poda, by jej czyny i dary byy bardzo cenione. aska za nie
szuka niczego doczesnego, ani te nie domaga si adnej innej nagrody jako zapaty jak tylko
Boga samego. Nie pragnie te wicej z koniecznych rzeczy doczesnych oprcz tych, ktre
mogyby tylko posuy do osignicia wiecznoci.
Natura cieszy si z wielu przyjaci i krewnych, chepi si poczesnym miejscem i
pochodzeniem, przymila si monym, schlebia bogatym, wyraa aprobat podobnym sobie.
aska za i nieprzyjaci kocha, nie wynosi si te z powodu duej iloci przyjaci. Nie ma
te w wielkiej cenie miejsca urodzenia czy pochodzenia, chyba e byaby tam wiksza cnota.
Sprzyja bardziej ubogiemu ni bogatemu, trzyma bardziej stron niewinnych ni monych.
Wspweseli si z prawdomwnym, a nie z obudnym. Zachca zawsze dobrych, by
pragnli coraz lepszych charyzmatw i do upodobnienia si przez cnoty do Syna Boego.
Natura szybko uskara si z powodu braku i uciliwoci. aska za mnie znosi
niedostatek.
Natura wszystko odnosi do siebie, za siebie walczy i spiera si. aska za wszystko
sprowadza do Boga, skd jak ze rda pyn wszystkie rzeczy, nie przypisuje sobie niczego
dobrego, ani te nie domniemywa zuchwale. Nie spiera si, ani te nie dy do tego, by jej
zdanie zwyciyo, lecz w kadym zdaniu i rozumieniu poddaje si wiecznej mdroci i
ocenie Boej.
Natura pragnie zna tajemnice i sucha nowinek. Chce si pokaza na zewntrz i wiele
dowiadczy zmysami. Pragnie by uznan i czyni to, co budzi chwa i podziw. Lecz aska
nie dba o to, by odbiera rzeczy nowe czy ciekawe. Wszystko to bowiem pochodzi z
pierwotnego skaenia natury, jako e nic nowego i trwaego nie ma na ziemi. Uczy wic
poskramia zmysy, unika prnego upodobania i pokazywania si, uczy ukrywa pokornie
to, co jest do pochwalenia i godne podziwu, i szuka w kadej rzeczy i w kadej wiedzy
owocu korzyci i Boej chway i czci. Nie chce, by ona i jej rzeczy byy goszone, lecz yczy
sobie, by Bg w swoich darach by bogosawiony. Bg, ktry wszystkiego z samej mioci
udziela.
aska ta jest nadprzyrodzonym wiatem i pewnym specjalnym darem Boga i waciwie
znamieniem wybranych i zadatkiem ycia wiecznego. Ona to podnosi czowieka z rzeczy
ziemskich do mioci rzeczy niebiaskich i z cielesnego czyni duchowego.
Im wicej wic natura jest uciskana i zwyciana, tym wiksza aska jest wlewana i
codziennie przez nowe nawiedzenia czowiek wewntrzny przeksztacany jest wedug obrazu
Boga.
Rozdzia 55
Zepsucie natury i skuteczno aski Boej
SUGA:

Panie, Boe mj, ktry mnie stworzye na obraz i podobiestwo Twoje, udziel mi tej aski,
Naladowanie Chrystusa
ktra - jak to okazae - jest tak doniosa i konieczna do zbawienia, bym zwyciy moj z
natur cignc do grzechw i na zatracenie. Czuj bowiem w moim ciele prawo grzechu
sprzeciwiajce si prawu mojego umysu, prowadzce mnie w wielu rzeczach jak niewolnika
do ulegoci zmysom. Nie mog oprze si jej namitnociom, chyba e towarzyszy mi
Twoja wita aska, gwatownie wlana do mego serca.
Potrzeba Twej aski i to wielkiej aski, by pokonana zostaa natura zawsze skonna do za od
jej modoci. Przez grzech bowiem pierwszego czowieka, Adama, staa si upad i skaon.
Na wszystkich ludzi zstpia kara tej zmazy, tak e sama natura, stworzona przez Ciebie jako
dobra i prawa, jest synonimem wady i uomnoci zepsutej natury, a to dlatego, e
pozostawione sobie poruszenie cignie do za i niskich rzeczy.
Malutka bowiem sia, ktra pozostaa, jest jak jaka iskierka kryjca si w popiele. Jest ni
sam rozum naturalny, otoczony wielk ciemnoci, majcy jeszcze osd o rnicy midzy
dobrem a zem, prawd a faszem, chocia nie ma si, by zrealizowa to, na co si zgadza. Nie
cieszy si te ju penym wiatem prawdy ani zdrowiem swoich uczu.
Std to, Boe mj, sprawia mi przyjemno prawo Twoje podug wewntrznego czowieka,
bo wiem, e przykazanie Twoje jest dobre, sprawiedliwe i wite, karcce wszelkie zo i
grzech, przed ktrym trzeba ucieka. Ciaem za su prawu grzechu, gdy bardziej jestem
posuszny zmysowoci ni rozumowi.
Std to pochodzi, e chc dobra, natomiast nie znajduj w sobie jego spenienia.
Std czsto postanawiam sobie wiele dobra, lecz poniewa brakuje aski, by wspomoga moj
sabo, za lada przeszkod odstpuj i ustaj.
Std si zdarza, e uznaj drog doskonaoci i do jasno widz, jak powinienem dziaa,
lecz uciniony ciarem wasnego zepsucia, nie wznosz si do rzeczy doskonalszych.
O, jak najbardziej jest mi konieczna, Panie, Twoja aska do rozpoczcia dobra, dla postpu w
dobrem i do wykoczenia. Bez niej bowiem nic nie mog uczyni, wszystko za mog w
Tobie, gdy mnie wzmocni Twoja aska.
O prawdziwie niebiaska asko, bez ktrej nie ma wasnych zasug i bez ktrej nic nie znacz
dary natury! Ani sztuka, ani bogactwo, ani pikno, ani dzielno, ani talent, ani wymowa,
bez aski nic nie znacz u Ciebie, Panie.; Dobra naturalne bowiem s wsplne dobrym i zym.
Dobrem szczeglnym za wybranych jest aska, czyli mio, ktr naznaczeni, uwaani s za
godnych ycia wiecznego.
Tak bardzo gruje ta aska, e bez niej ani dar proroctwa, ani czynienie znakw, ani
jakiekolwiek gbokie rozmylanie byyby niczym. Bez mioci i aski ani wiara, ani nadzieja,
ani inne cnoty nie s Tobie mie.
O bogosawiona asko, ktra ubogiego duchem robisz bogatym w cnoty, a z bogatego w
wiele dbr czynisz pokornego sercem.
Przyjd, zstp na mnie, napenij mnie z rana Twoj pociech, by moja dusza ze zmczenia i
oschoci nie ustaa.
Bagam, Panie, bym znalaz ask w Twoich oczach, wystarczy mi bowiem Twoja aska,
nawet jeli nie otrzymam pozostaych rzeczy, ktrych pragnie natura.
Jeeli bd kuszony i drczony licznymi' utrapieniami, nie zlkn si za, jeeli bdzie ze
mn Twoja aska. Ona si moj, ona udzieli rady i pomocy. Jest potniejsza od wszystkich
wrogw i mdrzejsza od wszystkich mdrcw.
Jest mistrzyni prawdy i nauczycielk karnoci, wiatem serca, pociech w ucisku, ucieczk
od smutku, usuwajc lk, ywicielk pobonoci, rdem ez.
Czym jestem bez niej, jak nie suchym drzewem i pniem nieuytecznym, ktry trzeba
wyrzuci.

Twoja wic aska, Panie, niech mnie zawsze uprzedza i idzie w lad za mn. Niech bd
oddany ustawicznie dobrym uczynkom. Przez Jezusa Chrystusa, Syna Twojego". Amen.
Rozdzia 56
Powinnimy odmawia sobie samym i naladowa Chrystusa przez krzy
PAN:
Synu, w jakim stopniu zdoasz wyj z siebie, w takim bdziesz mg przej do mnie. Jak nie
poda niczego, co znajduje si na
zewntrz siebie, sprawia wewntrzny pokj, tak opuci siebie od wewntrz - jednoczy z
Bogiem.
Chc, by si nauczy doskonaego zaparcia si siebie w zakresie mojej woli, bez
sprzeciwiania si i uskarania.
Pjd za mn! Ja jestem drog, prawd i yciem!" (J 14, 6). Bez drogi nie idzie si, bez
prawdy nie poznaje si, bez ycia nie yje si. Ja jestem drog, ktr masz i; prawd, w
ktr masz wierzy, yciem, ktrego si powiniene spodziewa. Ja jestem drog, z ktrej nie
mona schodzi, nieomyln prawd, niekoczcym si yciem. Ja jestem drog najprostsz,
prawd najwysz, yciem prawdziwym, yciem bogosawionym, yciem nie stworzonym.
Jeli pozostaniesz na mojej drodze, poznasz prawd i prawda ci oswobodzi i osigniesz ycie
wieczne.
Jeli chcesz wej do ycia, chowaj przykazania" (Mt 19,17). Jeli chcesz pozna prawd,
wierz mi. Jeli chcesz by doskonay, sprzedaj wszystko" (Mt 19, 21). Jeli chcesz by
uczniem moim, zaprzyj si samego siebie. Jeli chcesz posi ycie szczliwe, wzgard
yciem obecnym. Jeli chcesz by wywyszony w niebie, uniaj si na wiecie. Jeli chcesz krlowa ze Mn, nie ze mn krzy. Tylko bowiem
sudzy krzya znajduj drog bogosawiestwa i prawdziwego wiata.
SUGA:
Panie Jezu, poniewa trudne byo ycie Twoje i przez wiat wzgardzone, daj mi naladowa
Ci w znoszeniu wzgardy wiata. Poniewa nie jest wikszy suga nad swego pana ani ucze
nad swego mistrza" (Mt 10, 24).
Niech si wprawia suga Twj do Twojego ycia, poniewa tam jest me zbawienie i
prawdziwa wito.
Cokolwiek czytam lub sysz poza nim, nie odwiea mnie ani nie sprawia penej
przyjemnoci.
PAN:
Synu, poniewa to wiesz i czytae wszystko, szczliwy bdziesz, jeeli bdziesz to czyni.
Kto ma przykazania moje i zachowuje je, ten mnie miuje; i Ja umiuj go i objawi mu
samego Siebie" (J 14, 21). I sprawi, e bdzie siedzia ze mn w krlestwie Ojca mego.
SUGA:
Panie Jezu, jak powiedziae i obiecae, tak niech si koniecznie stanie i niech si mi nadarzy
okazja zasuy na to.
Przyjem, przyjem z rki Twojej krzy. Nosi go bd, nosi a do mierci, jak mi go
naoye. ycie dobrego mnicha naprawd jest krzyem, ale wiodcym do raju. Zaczte cofa si nie wolno, ani te nie wypada porzuci. Nue bracia, idmy naprzd razem, Jezus
bdzie z nami. Ze wzgldu na Jezusa przyjlimy ten krzy. Dla Jezusa wytrwajmy na krzyu.
Bdzie naszym wspomoycielem ten, ktry jest naszym wodzem i poprzednikiem. Oto Krl
nasz wysuwa si na czoo, przed nas i bdzie walczy za nas. Idmy za Nim mnie, niech
nikt nie boi si strachw, bdmy gotowi umrze mnie w walce, ani te nie wnomy
przestpstwa do naszej chway" (1 Mch 9, 10) przez to, e mielibymy uciec od krzya.
Rozdzia 57
Niech czowiek nie bdzie
zbyt przygnbiony, gdy popenia

jakie bdy
PAN:
Synu, bardziej mi si podobaj cierpliwo i pokora w przeciwnociach ni wielka rado i
pobono, gdy wszystko si ukada.
Dlaczeg zasmuca ci may fakt powiedziany przeciw tobie. Gdyby by nawet wikszy, nie
powiniene si obrusza. Lecz teraz pozwl temu przemin. Nie pierwsze to ani nie nowe,
ani nie bdzie ostatnie, jeli dugo y bdziesz.
Do mny jeste, dopki ci nie spotka nic przeciwnego. Dobrze te umiesz radzi i innych
umacnia sowami, lecz gdy nieoczekiwane strapienie przychodzi pod twoj bram, nie staje
ci rady i siy.
We pod uwag tw wielk uomno, ktrej czciej dowiadczasz w maych rzeczach. Gdy te lub podobne rzeczy si zdarzaj, dzieje si to jednak dla twego zbawienia.
Jak umiesz najlepiej, wyrzu z serca przeycie przykroci, a jeli ci dotkno, niech ci
jednak nie przybija na duchu, ani te dugo nie angauje. Przynajmniej znie cierpliwie, jeeli
radonie nie potrafisz.
Nawet gdy mniej chtnie suchasz i czujesz wzburzenie, powcignij siebie, nie dopu, by z
twoich ust wychodzio co nie uporzdkowanego, skd maluczcy zgorszyliby si. Szybko
uspokoi si powstae poruszenie, a bl wewntrzny za powrotem aski zostanie osodzony.
Jeszcze yj Ja, mwi Pan, gotw ci wspomaga i bardziej ni zwykle pocieszy, jeeli i
wierzysz mi, i pobonie mnie wezwiesz.
Bd bardziej zrwnowaony i uzbrj si do wikszego znoszenia przeciwnoci.
Nie wszystko stracone, jeeli spostrzegasz, e zwyke by czciej udrczony lub ciko
kuszony. Czowiekiem jeste, a nie Bogiem: ciaem jeste, a nie anioem. Jake mgby
trwa zawsze w tym samym stanie cnoty, gdy anio w niebie tym si nie cieszy ani pierwszy
czowiek w raju.
Ja smutnych podnosz na duchu pomylnoci i tych, ktrzy poznaj swoj sabo, wznosz
na wyyny mojej boskoci.
SUGA:
Panie, niech bdzie bogosawione Twoje sowo, sodkie dla moich ust nad mid i plaster
miodu.
C uczynibym w tak wielkich udrkach i uciskach moich, gdyby mnie nie wzmacnia
Twoimi witymi mowami?
Bylem tylko dotar do portu zbawienia, co mnie obchodzi, jakie i jak wielkie rzeczy
zniosem? Daj dobry koniec, daj szczliwe przejcie z tego wiata. Pomnij na mnie, Boe
mj i kieruj mnie prost drog do Twego krlestwa. Amen.
Rozdzia 58
Nie naley stara si
bardziej pozna wznioslej szych rzeczy
i ukrytych wyrokw Boych
Synu, strze si rozprawiania o wzniosych zagadnieniach i o ukrytych sdach Boych:
dlaczego ten jest tak opuszczony, a w przypuszczony do tak wielkiej aski; dlaczego take
ten jest tak powalony, a w tak nadzwyczajnie wywyszony. Te rzeczy przekraczaj wszelkie
ludzkie zdolnoci poznawcze. Do przeledzenia decyzji Boej aden rozum przeway ani
dysputa.
Kiedy te rzeczy podsuwa ci nieprzyjaciel, czy te dopytuj niektrzy wcibscy ludzie,
odpowiedz sowami Proroka: Sprawiedliwy jeste, Panie, i suszny Twj wyrok (Ps 119,
137). I to: Sdy Paskie prawdziwe, wszystkie razem s suszne" (Ps 19, 10). Sdw moich
trzeba si ba, a nie roztrzsa je. S bowiem nie do ogarnicia przez ludzki rozum.
Nie staraj si take docieka zasug witych ani o nich rozprawia: ktry jest witszy od
drugiego lub ktry miaby by wikszy w krlestwie niebiaskim. Takie pytania rodz czsto

sprzeczki i nieuyteczne spory, karmi rwnie pych i prn chwa. Std bior pocztek
zazdroci i niesnaski, gdy to ten owego witego, a inny innego z pych stara si stawia na
pierwszym miejscu. Chcie zna takie rzeczy czy ich docieka - nie przynosi adnego owocu,
lecz bardziej nie podoba si witym. Nie jestem bowiem Bogiem niezgody, lecz pokoju.
Pokj ten polega bardziej na prawdziwej pokorze ni na wasnym wywyszaniu si.
Niektrych w zapale mioci ludzkiej wicej ni boskiej cignie raczej do wikszego uczucia
ku tym lub owym witym.
To Ja stworzyem wszystkich witych. Ja daem ask, Ja udzieliem chway. Ja znam zasugi
poszczeglnych witych i uprzedziem ich bogosawiestwami mojej sodkoci. Ja z gry
przed wiekami znaem umiowanych. Ja ich wybraem ze wiata, a nie oni mnie wczeniej
wybrali. Ja woaem ask, przycigaem miosierdziem. Ja przeprowadziem ich przez rne
pokusy. Ja wlaem wielkie pociechy. Ja
daem wytrwanie. Ja uwieczyem ich cierpliwo. Ja rozpoznaj pierwszego i ostatniego. Ja
obejmuj wszystkich niezmiern mioci. Mnie trzeba chwali we wszystkich witych
moich. Mnie ponad wszystkich trzeba bogosawi i czci w poszczeglnych witych. Tak
chwalebnie ich wywyszyem i z gry przeznaczyem bez adnych ich uprzednich zasug.
Kto wic wzgardziby jednym z moich najmniejszych, ten nie czci te wielkiego, poniewa Ja
uczyniem wielkiego i maego. A kto ublia jakiemu witemu, mnie ublia i wszystkim
innym w krlestwie niebiaskim. Wszyscy s jedno dziki wizi mioci; to samo czuj, tego
samego chc i wszyscy razem wzajemnie si miuj.
Ponadto - co o wiele wzniolejsze - miuj wicej mnie ni siebie i swoje zasugi. Porwani
bowiem ponad siebie i pocignici poza mio siebie, cakowicie d do miowania mnie i
w tej mioci znajduj owocne ukojenie. Nie ma niczego, co mogoby ich odwrci lub
pognbi, zwaszcza e peni wiecznej prawdy,* pon ogniem mioci, ktra nie wyganie.
Niech wic ludzie cieleni i zmysowi,] ktrzy umiej tylko miowa osobiste radoci, '
przestan rozprawia o stanie witych. Odejmuj i dodaj wedug wasnej skonnoci, a nie
jak si podoba wiecznej prawdzie.
W wielu ludziach jest niewiedza, a szczeglnie pord tych, ktrzy mao owieceni, rzadko
umiej kocha kogo doskona mioci duchow.
Bardzo jeszcze naturalnym uczuciem i ludzk przyjani s przycigani do tych lub owych. A
jak zachowuj si w rzeczach niszych, tak i wyobraaj sobie rzeczy niebiaskie. Lecz jest
nieporwnywalna rnica midzy tym, co myl ludzie niedoskonali, a tym, co ogldaj
dziki objawieniu z wysoka mowie owieceni.
Strze si, synu, wcibsko rozprawia o tych sprawach, ktre przekraczaj Twoj wiedz.
Lecz staraj si raczej o to, i do tego zmierzaj, by - choby jako najmniejszy - mg si
znale w krlestwie Boga.
A gdyby kto wiedzia, kto jest witszy od drugiego lub miany za wikszego w krlestwie
niebiaskim, co by mu ta wiedza pomoga, jeeli z tego poznania nie upokorzyby si przede
mn i nie poderwaby si do wikszego uwielbienia mojego imienia?
O wiele milej Bogu czyni ten, kto rozmyla
o wielkoci swoich grzechw i maoci swoich cnt i o tym, jak daleko jest od doskonaoci
witych, ni ten, kto rozprawia o ich wielkoci
i maoci. Lepiej baga witych pobonymi modlitwami i zami i prosi usilnie pokornym
umysem o ich chwalebne wstawiennictwo ni prnym dociekaniem bada ich tajemnice.
Oni s najzupeniej zadowoleni, jeli ludzie umiej by zadowoleni i poskramia prne
mowy.
Nie chepi si ze swoich zasug ci mianowicie, ktrzy nie przypisuj sobie nic dobroci, a
wszystko mnie, poniewa darowaem im wszystko z nieskoczonej mojej mioci. Napenieni
s tak wielk mioci bstwa i przelewajc si radoci, e nic nie brakuje im chway i nic
ze szczliwoci nie moe brakowa. Wszyscy wici im s wysi w chwale, tym s

pokorniejsi w sobie samych, blisi mi i bardziej ukochani. Przeto masz napisane, e porzucili
swe wiece laurowe przed Bogiem i upadli na twarze swoje przed Barankiem i oddali pokon
yjcemu na wieki wiekw (Ap 5,14).
Wielu pyta, kto jest wikszy w krlestwie Boym, a nie wiedz, czy do najmniejszych bd
godni by zaliczeni? Bardzo to wielka
rzecz by choby najmniejszym w niebie, gdzie wszyscy s wielcy, poniewa wszyscy bd
nazwani synami Boymi i nimi bd. Z bardzo maego stanie si tysicem" (Iz 60, 22), a
grzesznik umrze jako stuletni" (Iz 65, 20).
Gdy bowiem dociekali uczniowie, kto bdzie wikszy w krlestwie niebiaskim, tak
usyszeli odpowied. Jeli si nie nawrcicie i nie staniecie jak dzieci, nie wejdziecie do
krlestwa niebiaskiego. Kto by si wic upokorzy, jak to dzieci, ten jest wikszy w
krlestwie niebiaskim (Mt 18, 3, 4). Biada tym, ktrzy wzbraniaj si upokorzy
dobrowolnie z dziemi, poniewa niska brama krlestwa niebiaskiego nie pozwoli, by
weszli.
Biada te bogatym, ktrzy tu maj swoje pociechy! Bo gdy ubodzy bd wchodzi do
krlestwa niebiaskiego, oni sta bd na zewntrz gono zawodzc. Cieszcie si pokorni i
radujcie si ubodzy, bo wasze jest krlestwo Boga, jeeli jednak chodzicie w prawdzie.
Rozdzia 59

Wszelk nadziej i ufno trzeba zacumowa w samym Bogu

Panie, co jest moj ufnoci w tym yciu? Albo co moj wiksz pociech ze wszystkich
pojawiajcych si pod niebem? Czy nie Ty, Panie, Boe mj, ktrego miosierdzia nie da si
policzy? Gdzie mi byo dobrze bez Ciebie? Lub kiedy mogo by le, gdy Ty bye obecny?
Wol by ubogi ze wzgldu na Ciebie ni bogaty bez Ciebie. Wol z Tob na ziemi
pielgrzymowa ni bez Ciebie niebo posiada. Gdzie Ty, tam niebo. I tam mier i pieko,
gdzie Ciebie nie ma. Jeste moim upragnieniem i dlatego trzeba za Tob wzdycha, woa i
usilnie baga. Nikomu w ogle, kto by mnie bardziej stosownie wspomg w potrzebie, nie
mog w peni zaufa. Tylko Tobie samemu, mojemu Bogu. Ty moj nadziej, Ty moj
ufnoci, Ty moim pocieszycielem i najwierniejszy we wszystkim. Wszyscy szukaj swego.
Ty masz na widoku jedynie moje zbawienie i ochron mnie i wszystko zamieniasz mi na
dobre.
Jeli nawet wystawiasz na rne pokusy i przeciwnoci, to wszystko zarzdzasz dla mego
poytku, Ty ktry zwyke na tysic sposobw wyprbowywa swoich umiowanych. W tej
prbie powiniene nie mniej by miowany i chwalony ni w niebiaskich pociechach,
ktrymi mnie napeniasz.
W Tobie wic, Panie Boe, pokadam ca moj ufno. W Tobie moje schronienie. W Tobie
umieszczam wszelkie moje strapienie i ucisk. Poniewa wszystko, co poza Tob spostrzegam,
znajduj jako sabe i niestae. Nie pomog bowiem liczni przyjaciele, ani te nie bd mogli
wspomc silni pomocnicy, ani te roztropni doradcy da poytecznej odpowiedzi, ani te
ksiki uczonych pocieszy, ani skarby nie uwolni, ani jakie tajemne mie miejsce
bezpieczestwa nie zapewni, jeli Ty sam nie jeste obecny, nie pomagasz, nie wzmacniasz,
nie pocieszasz, nie pouczasz i nie strzeesz. Wszystko bowiem, co zdaje si suy do
posiadania pokoju i szczcia, bez Ciebie jest I
niczym i adnego szczcia w rzeczy samej nie przynosi.
Ty wic jeste celem wszystkich dbr i szczytem ycia i gbi wypowiedzi. W Tobie nade
wszystko pokada nadziej - to najmocniejsza pociecha Twoich sug. Ku Tobie kieruj si
oczy moje, w Tobie pokadam nadziej, Boe mj, Ojcze miosierdzia.
Bogosaw i uwicaj dusz moj niebiaskim bogosawiestwem, by staa si Twoim
witym zamieszkaniem i siedzib wiecznej chway Twojej. I niech nic si nie znajdzie w
wityni Twojego dostojestwa, co by obraao oczy Twego majestatu.

Wedug wielkoci Twojej dobroci i wielkoci Twoich zmiowa spjrz na mnie, wysuchaj
modlitwy biednego Twego sugi, przebywajcego daleko na obczynie w krainie cienia
mierci. Ochraniaj i zachowuj dusz sugi Twego wrd tylu niebezpieczestw miertelnego
ycia i za ask Twoj kieruj po drodze pokoju do ojczyzny wiecznej jasnoci. Amen.
Tu koczy si ksiga o wewntrznej pociesz.
Ksiga czwarta
Sakrament otarza
IV
Pobona zachta do Komunii witej
GOS CHRYSTUSA:
Przyjdcie do mnie wszyscy, ktrzy pracujecie i jestecie obcieni, a Ja was pokrzepi" mwi Pan.
Chleb, ktry Ja wam dam, jest Ciaem moim za ycie wiata".
Bierzcie i poywajcie, to jest Ciao moje, ktre za was bdzie wydane. To czycie na moj
pamitk".
Kto poywa Ciao moje i pije Krew moj, we mnie pozostaje, a Ja w nim". Sowa, ktre
powiedziaem, s duchem i yciem".
Rozdzia 1
Z jak wielkim szacunkiem naley przyjmowa Chrystusa
GOS UCZNIA:
Te s sowa Twoje, Chryste, Prawdo wieczna, chocia nie w jednym czasie zostay
powiedziane, ani te nie s spisane w jednym miejscu. Poniewa wic s Twoje i prawdziwe,
musz je wszystkie przyj z wdzicznoci i wiar. Twoje s i Ty je wygosie. I moje s
rwnie, poniewa wydae je dla mego zbawienia. Chtnie przyjmuj je z Twoich ust, by
cilej wraziy si w moje serce. Pobudzaj mnie sowa tak wielkiej dobroci i pene sodyczy i
mioci, lecz trwo mnie wasne przewiny i nieczyste sumienie odrzuca mnie od przyjcia
tak wielkich misteriw. Sodycz Twoich sw mnie przyzywa, lecz obcia wielo moich
grzechw.
Rozkazujesz, bym z ufnoci przystpowa do Ciebie, jeli pragn mie czstk z Tob
bym przyj pokarm niemiertelnoci, jeeli pragn otrzyma wieczne ycie i chwa.
Przyjdcie" - mwisz - do Mnie wszyscy, ktrzy pracujecie i obcieni jestecie, a ja was
pokrzepi" (Mt 11, 28).
O sodkie i przyjacielskie sowo w uszach grzesznika, e Ty, Panie, Boe mj, zapraszasz
znajdujcego si w potrzebie i ubogiego do Komunii swojego Najwitszego Ciaa. Kime ja
jednak jestem, Panie, bym si odwaa przystpi. Oto niebiosa niebios nie ogarniaj Ci, a
Ty mwisz: Przyjdcie do mnie wszyscy!" (Mt 11, 28). Co ma oznacza ta pena dobroci
askawo i tak przyjacielskie zaproszenie? Jake omiel si przyj? Ja, ktry nie mam
wiadomoci niczego dobrego, skd mgbym" mie do tego tytu? Jake wprowadz Ci do
mego domu, ja, ktry tak czsto obraaem najaskawsze Twoje oblicze? Lkaj si anioowie
i archanioowie, boj si wici i sprawiedliwi, a Ty mwisz: Przyjdcie do Mnie wszyscy"
(Mt 11, 28). Jeli Ty, Panie, tego by nie powiedzia, kt by uwierzy, e to prawda? A jeli
by Ty nie rozkaza, kt by prbowa si zbliy?
Oto Noe, m
sprawiedliwy, nad budow arki pracowa sto lat, by z nielicznymi ocale. A ja jake mog si
przygotowa przez jedn godzin, by ze czci przyj twrc wiata? Mojesz, wielki Twj
suga i szczeglny Twj przyjaciel, uczyni ark z drzewa niegnijcego. Pokry j
najczystszym zotem, by zoy w niej tablice Prawa, a ja - zgnie stworzenie -omiel si
Ciebie, Twrc Prawa i Dawc ycia, tak bez wysiku przyjmowa? Salomon, najmdrzejszy
z krlw Izraela, siedem lat budowa na chwa Twojego imienia wspania wityni. I przez
osiem dni uroczycie obchodzi wito jej powicenia, zoy tysic ofiar zapokojnych i
uroczycie umieci ark przymierza przy dwikach zakrzywionych trb i okrzykach radoci

na miejscu dla niej przygotowanym. A ja nieszczsny i najndzniejszy z ludzi jake

wprowadz Ci do mojego domu. Ja, ktry zaledwie p godziny pobonie umiem na to
powici. A oby cho raz godnie p godziny! O mj Boe, jak oni duo starali si czyni dla
przypodobania si Tobie!
O, niestety, jak malekie jest to, co czyni, jak krtki czas wypeniam, gdy sposobi si do
komunikowania. Rzadko jestem cay skupiony,
nader rzadko oczyszczony ze wszelkiego roztargnienia.
W Twojej zbawiennej obecnoci Bstwa bez wtpienia nie powinna mie miejsca adna
niestosowna myl, adne take stworzenie nie powinno zajmowa, poniewa nie anioa, lecz
Pana aniow mam przyj w gocin.
Jest jednak bardzo dua rnica midzy ark przymierza z jej relikwiami a najczystszym
Ciaem Twoim z Jego niewysowionymi cnotami; pomidzy owymi ofiarami Starego Prawa,
ktre byy symbolami rzeczy przyszych, a prawdziw ofiar Ciaa Twego, dopeniajc
wszystkie dawne ofiary.
Dlaczego wic nie pon wikszym uczuciem do Twojej czcigodnej obecnoci? Dlaczego nie
przygotowuj si z wiksz trosk do przyjcia Twoich witoci, kiedy owi dawni wici
patriarchowie i prorocy, krlowie jak i ksita z caym ludem okazywali tak wielkie uczucie
dla kultu Boego?
Taczy pobony krl Dawid przed ark Bo ze wszystkich si, wspominajc dobrodziejstwa
ongi udzielone ojcom. Sprawi rnego rodzaju instrumenty, wyda psalmy i postanowi, by
je piewano z radoci, gra
i sam czsto na cytrze z natchnieniem aski Ducha witego. Nauczy lud izraelski chwali
Boga z caego serca i zgodnymi usty co dzie bogosawi i sawi. Jeeli wwczas starano
si o tak wielk pobono i wspominanie Boej chway przed ark przymierza, jak wielkie
teraz powinienem mie uszanowanie i pobono w obecnoci sakramentu, w przyjmowaniu
najznakomitszego Ciaa Chrystusa?
Biegaj liczni ludzie w rne miejsca, by odwiedza relikwie witych, i podziwiaj ich
czyny, o ktrych syszeli. Przygldaj si olbrzymim gmachom witynnym i cauj koci
ujte w jedwab i zoto. A oto Ty, Boe, wity witych, Stwrco ludzi i Panie aniow,
jeste tu u mnie na otarzu!
Czsto w ogldaniu takich rzeczy tkwi ludzka ciekawo i nowo odwiedzanych rzeczy.
May jest te odnoszony owoc poprawy, szczeglnie tam, gdzie towarzyszy lekkomylne bez
prawdziwej skruchy bieganie tu i tam.
Tu za, w sakramencie otarza, cay jeste obecny, Bg mj, czowiek Chrystus Jezus. Tu
zyskuje obfity owoc zbawienia wiecznego ten, kto godnie i pobonie Ci przyjmuje. Do tego
za nie pociga jaka lekkomylno czy ciekawo lub zmysowo, lecz mocna wiara, pobona nadzieja i szczera mio.
O niewidzialny Stwrco wiata, Boe, jak przedziwnie postpujesz z nami. Jak sodko i
askawie urzdzasz wszystko z Twoimi wybranymi, ktrym w przyjmowanym sakramencie
podajesz samego siebie. Przekracza to bowiem wszelki rozum. To szczeglnie przyciga
serca i zapala uczucia pobonych.
Ci bowiem prawdziwi Twoi wierni, ktrzy cae swoje ycie nastawiaj na popraw, z tego
najgodniejszego sakramentu otrzymuj wielk ask pobonoci i umiowania cnoty. O
przedziwna i ukryta asko sakramentu, ktr znaj tylko wierni Chrystusa! Niewierni za i
pozostajcy w subie grzechu nie mog jej dowiadczy.
W tym sakramencie zostaje udzielona duchowa aska i odzyskuje si w duszy utracon cnot.
Powraca pikno znieksztacone przez grzech. Tak wielka jest czasem ta aska, e z peni
udzielonej pobonoci nie tylko umys, lecz i uomne ciao czuje, i jego sabe siy otrzymuj
wiksze moce.
Naley jednak bardzo ubolewa i aowa, e jestemy ozibli i niedbali, e nie jestemy

przycigani z wikszym uczuciem ku przyjmowanemu Chrystusowi, w ktrym caa nadzieja i

zasuga majcych by zbawionymi.
On bowiem jest naszym uwiceniem i zbawieniem. On jest pociech pielgrzymw ziemskich
i wieczn rozkosz witych.
Bardzo wic trzeba ubolewa, e wielu tak mao dostrzega to zbawienne misterium, ktre
niebo uwesela i cay wiat podtrzymuje w istnieniu. O, co za lepota i zatwardziao serca
ludzkiego, e nie zwraca wikszej uwagi na tak niewysowiony dar, a z codziennego
korzystania pynie take nieuwaga.
Gdyby bowiem ten najwitszy sakrament by celebrowany tylko w jednym miejscu i
konsekrowany przez jednego tylko kapana na wiecie - jak sdzisz - jak wielkie pragnienie
napeniaoby ludzi wok owego miejsca i takiego kapana Boego, by zobaczy, jak
celebrowane s Boe misteria. Teraz za jest wielu ustanowionych kapanw, a Chrystus jest
ofiarowany w wielu miejscach, by tym wiksza okazaa si aska i mio Boa ku
czowiekowi, im szerzej jest rozprzestrzeniona po wiecie Komunia w.
Dziki Ci, dobry Jezu, Pasterzu wieczny, ktry nas ndznych i wygnacw raczye pokrzepi
drogocennym Ciaem i Krwi Swoj, a do przyjcia tych misteriw zapraszasz take
wasnymi ustami, mwic: Przyjdcie do Mnie wszyscy, ktrzy pracujecie i jestecie
utrudzeni, a Ja was pokrzepi" (Mt 11, 28).
Rozdzia 2
W sakramencie otarza ukazuje si wielka dobro i mio Boga
GOS UCZNIA:
Panie, ufajc Twojej dobroci i wielkiemu miosierdziu Twemu, zbliam si jak chory do
Zbawiciela, jak spragniony i godny do rda ycia, jak biedny do Krla niebios, suga do
Pana, stworzenie do Stwrcy, przygnbiony do mego dobrego pocieszyciela.
Lecz skde mi to, e przychodzisz do mnie? Kime jestem, by mi udziela samego siebie?
Jake omieli si grzesznik pojawi przed Tob. A jake Ty raczysz przyj do
grzesznika? Ty znasz swego sug i wiesz, e nic dobrego nie ma w nim, za co by mu tego
udzieli.
Wyznaj przeto moj licho, uznaj Twoj dobro, wielbi miosierdzie ku mnie i dziki
czyni dla zbyt wielkiej mioci. Ze wzgldu na siebie samego czynisz to bowiem, a nie ze
wzgldu na moje zasugi. Bym bardziej uwiadomi sobie Twoj dobro, by wpyna we
mnie wiksza mio i doskonalej zostaa zalecona pokora.
Poniewa to podoba si Tobie, a Ty kazae, by si tak dziao, podoba si i mnie askawo
Twoja i oby niegodziwo moja nie stana na przeszkodzie.
O najsodszy i najaskawszy Jezu, jak wielka naley Ci si cze i dzikczynienie z wieczyst
chwa za przyjcie Twego witego Ciaa. Nie ma czowieka, ktry mgby wysowi Jego
dostojestwo!
Lecz o czym bd myle w tej Komunii, przystpujc do mego Pana, ktrego nie potrafi
naleycie uczci, a jednak pragn pobonie przyj? O czyme lepiej i zbawienniej pomyl,
jak nie o tym, by cakowicie upokorzy si
przed Tob i wysawia Twoj nieskoczon nade mn dobro?
Chwal ci, Boe mj i wysawiam na wieczno. Gardz sob i poddaj si Tobie do gbi
mojej lichoci.
Oto Ty, wity witych, a ja brud grzesznikw. Oto Ty pochylasz si nade mn. A ja nie
jestem godny spojrze na Ciebie. Oto Ty przychodzisz do mnie. Chcesz by ze mn. Ty
zapraszasz na Twoj uczt. Ty chcesz mi da pokarm niebiaski i Chleb aniow" do
spoywania. Nie kogo innego, lecz Ciebie samego, Chleb ywy, ktry z nieba zstpie, by
da ycie wiatu.

Oto skd mio pochodzi, jaka askawo janieje! jak wielkie dzikczynienia i uwielbienia
nale Ci si za to!
O, jak zbawienny i poyteczny Twj zamiar, gdy to ustanowie! Jak sodka i mia uczta, gdy
siebie samego dae na pokarm!
O, jak przedziwne dziaanie Twoje, Panie! Jak potna moc Twoja! Jak niewysowiona
prawda Twoja!
Powiedziae bowiem i stao si wszystko. I to si stao, co sam kazae.
Zdumiewajca rzecz, godna wiary i przechodzca ludzki rozum, e Ty, Panie, Boe mj,
prawdziwy Bg i czowiek pod malutk postaci chleba i wina zawierasz si cay i przez
poywanie przyjmujcego nie jeste spoyty.
Ty, Panie wszechwiata, ktry nikogo nie potrzebujesz, chciae przez Twj sakrament
mieszka w nas. Zachowaj serce moje i ciao nieskalane, bym radosnym i czystym sumieniem
mg czciej celebrowa Twoje misteria i przyjmowa dla mojego wiecznego zbawienia. Ty
uwicie te misteria i ustanowie na Twoj szczeglnie cze i wieczn pamitk. Ciesz si,
duszo moja, i dziki skadaj Bogu za tak szlachetny podarek i pociech szczegln,
pozostawion tobie na tym ez padole. Ilekro bowiem wspominasz to misterium i
przyjmujesz Ciao Chrystusa, tyle razy sprawujesz dzieo twego zbawienia i stajesz si
uczestnikiem wszystkich zasug Chrystusa.
Mio bowiem Chrystusowa nigdy si nie zmniejsza, a wielko Jego zmiowania nigdy si
nie wyczerpuje.
Przeto cigle nowym odwieeniem umysu I powiniene si sposobi do tego i myle ] z
uwag o wielkim misterium zbawienia.
Tak wielkie, nowe i mie powinno ci si ono wydawa, gdy celebrujesz czy suchasz Mszy
w., jak by tego dnia Chrystus po raz pierwszy schodzc w ono Dziewicy, sta si
czowiekiem lub na krzyu wiszc, cierpia i umiera za zbawienie ludzi.
Rozdzia 3
Poyteczne jest czsto komunikowa
GOS UCZNIA:
Oto ja przychodz do Ciebie, Panie, by dobrze mi byo z Twego daru i bym uradowa si na
witej uczcie Twojej, ktr przygotowae w sodkoci Twojej ubogiemu, Boe" (Ps 68,
11).
Oto w Tobie jest wszystko, czego bym mg i powinien pragn. Ty moim ratunkiem i
odkupieniem, nadziej i si, ozdob i chwa. Rozwesel" wic dzi dusz sugi Twego, bo
do Ciebie", Panie Jezu, dusz moj wzniosem" (Ps 86, 4).
Pragn Ci teraz pobonie i z szacunkiem przyj. Gorco pragn wprowadzi Ci do mojego
domu, abym z Zacheuszem zasuy na bogosawiestwo od Ciebie i na policzenie midzy
synw Abrahama.
Dusza moja pragnie Ciaa Twego, a serce -zjednoczy si z Tob. Wydaj si mnie, a
wystarczy. Bo poza Tob nie liczy si adna pociecha. Bez Ciebie nie potrafi istnie, a bez
Twego nawiedzenia y nie jestem zdolny. Trzeba przeto, bym czsto do Ciebie przystpowa
i przyjmowa Ci jako lekarstwo dla uzdrowienia mej duszy, bym pozbawiony niebiaskiego
posiku, nie zasab przypadkiem w drodze. Ty, najmiosierniejszy Jezu, przepowiadajc
ludziom i leczc choroby, tak bowiem niegdy mwie: Nie chc ich rozpuci godnych, by
nie ustali w drodze" (Mt 15, 32). Uczy wic to teraz ze mn. Ty, ktry pozostawie siebie w
Sakramencie dla pociechy wiernych. Ty jeste bowiem sodkim pokrzepieniem duszy. I kto
godnie Ci poywa, bdzie uczestnikiem i dziedzicem wiecznej chway.
Konieczne jest, bym ja, ktry tak czsto upadam i grzesz, tak szybko staj si oziby i saby
- odnowi si, oczyci i zapali przez
czste modlitwy i spowiedzi i wite przyjmowanie Twojego Ciaa, bym przypadkiem dugo
wstrzymujc si, nie odszed od witego postanowienia. Skonne bowiem s zmysy

czowieka do zego od modoci i jeli Boe lekarstwo nie popieszy na pomoc, wnet
czowiek wpada w gorsze rzeczy.
Odciga wic Komunia wita od zego i umacnia w dobrem. Jeli bowiem teraz, gdy
komunikuj lub celebruj, tak czsto jestem niedbay i oziby, to c by si stao, gdybym
nie przyjmowa rodka zaradczego i nie szuka tak wielkiego wsparcia?
I chocia na co dzie nie jestem zdatny ani dobrze przygotowany do celebrowania, doo
jednak wysiku, bym w stosownych czasach przyjmowa Boe tajemnice i okaza si
uczestnikiem tak wielkiej aski.
Gwn bowiem pociech dla duszy wiernej, jak dugo pielgrzymuje z dala od Ciebie w
miertelnym ciele, jest, by pomna na swojego Boga, przyjmowaa swojego Umiowanego
pobonym sercem.
O, jak przedziwna askawo Twojej mioci wobec nas! Ty, Panie, Boe Stwrco i Oywicielu wszystkich duchw raczysz przyj do
ubouchnej mej duszy i z ca boskoci Twoj i natur ludzk zaspokaja jej gd.
O szczliwy umys, o bogosawiona dusza, ktra zasuguje na to, by Ciebie, Pana i Boga
swego pobonie przyjmowaa i w przyjmowaniu Ciebie napeniaa si duchow radoci! O,
jak wielkiego przyjmuje Pana, jak umiowanego wprowadza gocia, jak przyjemnego
przyjmuje towarzysza, jak wiernego przyjmuje przyjaciela, jak piknego i szlachetnego
obejmuje oblubieca. Tego, ktrego kocha trzeba przed wszystkimi umiowanymi i ponad
wszystkie rzeczy podane!
Niech zamilkn przed obliczem Twoim, najsodszy mj umiowany, niebo i ziemia i caa ich
ozdoba. Cokolwiek bowiem maj chway i ozdoby, jest to z Twojej aski. I nie dojd do
pikna Twojego imienia, ktrego mdroci nie ma granic (Ps 147, 5).
Rozdzia 4
Pobonie komunikujcym udzielonych zostaje wiele dbr
GOS UCZNIA:
1 Panie, Boe mj, uprzed sug Twego w bogosawiestwach sodkoci Twojej" (Ps 21,
4), bym godnie i pobonie zasuy zbliy si do Twego wzniosego sakramentu.
Pobud serce moje ku Tobie i wydobd mnie z cikiego odrtwienia. Nawied mnie w
zbawieniu Twoim" (Ps 106,4), bym w duchu kosztowa sodkoci Twojej, ktra w tym
Sakramencie jak w rdle cakowicie jest ukryta.
Owie take oczy moje do wpatrywania si w tak wielkie misterium i obdarz si do
wierzenia w to nie zachwian wiar.
Jest to bowiem Twoje dziaanie, a nie ludzka moc, Twoje wite ustanowienie, a nie ludzki
wynalazek. Nie ma bowiem kogo zdolnego do uchwycenia i zrozumienia tych rzeczy, ktre
przekraczaj nawet anielsk wytworno. C
wic ja niegodny grzesznik, ziemia i proch, mog z tak witej tajemnicy zbada i uchwyci.
Panie, w prostocie serca mego, w dobrej mocnej wierze i w Twoim rozkazaniu przychodz do
Ciebie z nadziej i czci i prawdziwie wierz, e tu w Sakramencie Ty, Bg i czowiek, jeste
obecny.
Chcesz wic, bym Ci przyj, bym si z Tob zjednoczy w mioci. Dlatego prosz o Twoj
lito, bagam o darowanie mi tej szczeglnej aski, bym wszystek w Tobie si rozpyn i
opywa w mio Twoj. I bym si w adn obc pociech ju nie angaowa.
Jest bowiem ten wzniosy i najgodniejszy sakrament zbawieniem dla duszy i ciaa,
lekarstwem na wszelk duchow niemoc. W nim leczone s wszelkie moje wady,
poskramiane namitnoci, przezwyciane lub zmniejszane pokusy, wlewana wiksza aska,
powikszana zacztkowa cnota, umacniana wiara, nasycana moc nadzieja, rozpalana i
rozszerzana mio.
Wiele bowiem dbr udzielie i jeszcze czsto udzielasz w Sakramencie Twoim ukochanym
pobonie komunikujcym, Boe mj, Ty, ktry przyjmujesz dusz moj, naprawiasz

ludzk sabo i dajesz wszelk pociech wewntrzn. Wielk im bowiem wlewasz pociech
przeciw rnym strapieniom i z gbin wasnego przygnbienia podnosisz ku nadziei Twojej
opieki. I jak now ask odwieasz ich od wewntrz i owiecasz, by ci, ktrzy przed
Komuni czuli si niespokojni i bez uczucia, potem nakarmieni pokarmem i napojem
niebiaskim znajdowali siebie zmienionymi na korzy.
To czynisz szczodrze z wybranymi Twymi dlatego, by prawdziwie uznali i otwarcie
dowiadczyli, jak wiele saboci maj sami z siebie, co osignli z Twojej dobroci i aski.
Sami z siebie zimni, twardzi i niepoboni, dziki Tobie staj si gorliwi, ochoczy i poboni.
Kt bowiem przystpujc pokornie do rda sodkoci nie wyniesie stamtd nieco
sodkoci? Lub kto stojc obok obfitego ognia, nie otrzyma std nieco ciepa? A Ty jeste
rdem zawsze penym i przeobfitym, ogniem cigle poncym i nigdy nie gasncym.
Przeto, jeeli mi nie wolno czerpa z peni rda, ani te pi do nasycenia, to jednak przyo
moje usta do otworu niebiaskiego przewodu, bym przynajmniej kropelk ma
chwyci dla mego orzewienia, bym nie wysech zupenie z aknienia. A jeeli jeszcze nie
mog by cay niebiaski i tak pomienny jak cherubin czy serafin, stara si jednak bd
oddawa pobonoci i serce me przygotowywa, bym zebra cho malutki pomie Boego
ognia z pokornego przyjcia oywczego Sakramentu.
Czegokolwiek mi za nie dostaje. Ty, dobry Jezu, najwitszy Zbawicielu, askawie i
wspaniaomylnie za mnie uzupenij. Ty, ktry raczye wszystkich do siebie wzywa,
mwic: Przyjdcie do Mnie wszyscy, ktrzy pracujecie i jestecie obcieni, a Ja was
pokrzepi" (Mt 11, 28). Ja, mianowicie, pracuj w pocie mojej twarzy, drczony jestem blem
serca, obciony grzechami, niepokojony pokusami, uciskany jestem i uwikany licznymi
namitnociami. Nie ma, kto by mnie wspomg" (Ps 22, 12), nie ma kto by wyzwoli,
zbawi, jak nie Ty, Panie, Boe, Zbawicielu mj, ktremu powierzam siebie i wszystko, co
moje, by mnie strzeg i doprowadzi do ycia wiecznego.
Przyjmij mnie na cze i chwa imienia Twego, Ty, ktry Ciao Twoje i Krew przygotowae
mi na pokarm i napj. Udziel, Panie
Boe, Zbawco mj, by wraz z uczszczaniem do Twego misterium, wzrastao we mnie
uczucie pobonoci".
Rozdzia 5 Godno sakramentu i stanu kapaskiego
GOS UMIOWANEGO:
Gdyby mia czysto anielsk i wito witego Jana Chrzciciela - nie byby godny
przyjmowa tego Sakramentu ani go sprawowa.
Nie ludzkim bowiem to zasugom naley przypisa, e czowiek konsekruje i sprawuje
sakrament Chrystusa i przyjmuje jako pokarm Chleb aniow.
Wielka to posuga i wielka godno kapanw, ktrym dano to, co nie zostao udzielone
anioom. Tylko bowiem kapani wywiceni, jak naley, w Kociele maj wadz
celebrowania i konsekrowania Ciaa Chrystusa.
Kapan mianowicie jest szafarzem posugujcym si sowem Boga z Jego rozkazu i ustanowienia. Bg za tutaj jest gwnym sprawc i niewidzialnym dziaajcym. Jemu podlega
wszystko, co by zechcia i jest posuszne wszystko, co rozkaza.
Wicej wic powiniene wierzy Bogu wszechmogcemu w tym najwzniolejszym
Sakramencie ni wasnemu zmysowi lub jakiemu znakowi widzialnemu.
Ze dreniem przeto i szacunkiem trzeba przystpowa do tego dziea.
Zwa i zobacz, czyja to posuga zostaa ci powierzona przez naoenie rk biskupa. Oto stae
si kapanem i do celebrowania konsekrowany.
Bacz teraz, by wiernie i pobonie i w swoim czasie skada Bogu ofiar, a sam okaza si
nienagannym. Nie ulye swemu ciarowi, lecz zwizany zostae cilejszym wzem
karnoci i do wikszej witoci jeste zobowizany. Kapan powinien by ozdobiony
wszystkimi cnotami i innym dawa przykad dobrego ycia.

Jego przestawanie nie jest z pospolitymi i zwykymi drogami ludzi, lecz z anioami w niebie i
doskonaymi mami na ziemi.
Kapan odziany w wite szaty zastpuje Chrystusa, by bagalnie i pokornie prosi Boga za
siebie i za cay lud.
Ma przed sob i z tyu znak Chrystusowego Krzya, by cigle pamita o Mce Chrystusa.
Przed sob na ornacie nosi krzy, by pilnie wpatrywa si w lady Chrystusa i stara si
arliwie i po nich. Za sob krzyem jest naznaczony, by jakiekolwiek przykroci
wyrzdzone przez innych agodnie znosi dla Boga. Przed sob krzy nosi, by wasne grzechy
opakiwa. Za sob, by opakiwa ze wspczuciem take to, co inni popenili i by wiedzia, e
jest ustanowiony porednikiem midzy Bogiem a grzesznikiem.
Niech nie stygnie take w modlitwie i sprawowaniu ofiary witej, a zasuy na wyjednanie
aski i miosierdzia.
Kiedy kapan celebruje, Bogu cze oddaje, rado sprawia anioom, buduje Koci, ywych
wspomaga, udziela zmarym odpoczynku i staje si sam uczestnikiem wszystkich dbr.
Rozdzia 6
Zapytanie o wiczenie przed Komuni wit
GOS UCZNIA:
Gdy myl o Twojej godnoci, Panie, i o mojej lichoci, bardzo dr i w sobie jestem
zaniepokojony. Jeli bowiem nie zbliam si, to uciekam od ycia, a jeli niegodnie staj
przed Twoimi oczami, obraam Ciebie.
C wic uczyni, Boe mj, wspomoycielu mj i doradco w potrzebach?
Ty naucz mnie drogi prawej, zaproponuj jakie krtkie wiczenie, stosowne do Komunii
witej. Poyteczne jest bowiem wiedzie, jak mianowicie pobonie i z szacunkiem
powinienem przygotowa moje serce dla zbawiennego przyjcia Twego Sakramentu, czy te
celebrowania tak wielkiej i Boskiej ofiary.
Rozdzia 7
Roztrzsanie wasnego sumienia >
i postanowienie poprawy
GOS UMIOWANEGO:
Przede wszystkim trzeba, by kapan do zajmowania si tym Sakramentem, do sprawowania i
przyjmowania go przystpowa z najwysz pokor serca i kornym szacunkiem, z pen wiar
i pobon intencj oddania czci Bogu.
Pilnie badaj swoje sumienie i wedug wasnych moliwoci oczy je i owietlij prawdziw
skruch i pokorn spowiedzi tak, by nie mia nic cikiego na sumieniu lub wiedzia o
czym, co by ci drczyo i przeszkadzao w swobodnym przystpowaniu do Jezusa. Miej
odraz do wszystkich twych grzechw w oglnoci i w szczeglnoci ubolewaj i jcz nad
codziennymi wybrykami, grzechami, przewinami.
A gdy czas pozwala, Bogu w tajemnicy serca wyznaj wszystkie biedy twoich namitnoci.
Opakuj i bolej, e jeste jeszcze taki cielesny i wiatowy, taki nie umartwiony w
namitnociach, taki peny zmysowych dz. Tak mao strzeesz zmysw zewntrznych, tak
czsto uwikany jeste w rnorodne prne wyobraenia.
Tak bardzo skaniajcy si do rzeczy zewntrznych, tak niedbay, gdy idzie o rzeczy
wewntrzne.
Tak bardzo atwy do miechu i rozprzenia, taki twardy do paczu i alu za grzechy.
Tak szybki do maej karnoci i wygd ciaa, tak leniwy do surowoci i gorliwoci.
Tak ciekawy do suchania nowoci i patrzenia na rzeczy pikne, tak opieszay do
obejmowania tego, co pokorne i odrzucane.
Tak chciwy, by mie duo, tak skpy do dawania, a taki apczywy w zatrzymywaniu rzeczy.
Taki nieumiarkowany w mwieniu, taki niestay w milczeniu.
Taki nieokrzesany w obyczajach, taki gwatowny w dziaaniu.

Taki otwarty, gdy idzie o przyjmowanie pokarmu, taki guchy na sowo Boe.
Taki szybki do odpoczynku, taki powolny do pracy.
Taki wyczulony na bajki, taki senny na wite czuwania.
Taki skwapliwy na koniec czuwania, taki ociay do skupienia uwagi.
Taki niedbay w odprawianiu godzin kanonicznych, taki chodny w celebrowaniu, taki oschy
w komunikowaniu.
Tak szybko roztargniony, tak rzadko w peni skupiony.
Tak nagle poruszony do gniewu, tak atwy do niechci wobec drugiego.
Taki skonny do wydawania sdw, tak surowy w karceniu.
Taki radosny na rzeczy pomylne, tak saby w przeciwnociach.
Tak czsto wiele dobra postanawiajcy, a mao doprowadzajcy do skutku.
Po wyznaniu i opakaniu tych i innych twoich brakw, z blem i wielk odraz do wasnej
saboci - mocno postanw sobie zawsze poprawia swoje ycie i je doskonali.
Nastpnie zdaj si na wol Bo i ca tw wol ofiaruj siebie samego jako wieczn ertw na
cze imienia mego na otarzu twego serca, wiernie powierzajc mi twoje ciao i dusz, aby
przez to godnie zasuy na zblienie si, by ofiarowa Bogu ofiar i zbawiennie przyj
Sakrament Ciaa mego.
Nie ma bowiem godniejszej ofiary i wikszego zadouczynienia za zmazanie grzechw ni
siebie szczerze i cakowicie ofiarowa we Mszy w. i Komunii w. wraz z ofiar Ciaa
Chrystusowego.
Jeeli czowiek uczyniby, co ley w jego mocy i prawdziwie by pokutowa, to ilekro dla
otrzymania przebaczenia i aski zbliyby si. yj Ja, mwi Pan, ktry nie chc mierci
grzesznika, lecz raczej, by si nawrci i y" (Ez 33, 11), poniewa nie wspomn ju wicej
jego grzechw (Hbr 10, 17), lecz wszystkie zostan mu odpuszczone.
Rozdzia 8
Ofiara Chrystusa na krzyu a nasze wasne wyrzeczenie si
GOS UMIOWANEGO: Jak Ja siebie samego, wycignwszy na krzyu rce, nagi na ciele,
dobrowolnie ofiarowaem si Bogu Ojcu, tak e nic we mnie nie pozostao, co by nie przeszo
w ofiar Boego ubagania, tak powiniene i ty siebie samego dobrowolnie ofiarowa na
ofiar czyst i wit, codziennie we Mszy w. ze wszystkimi siami i uczuciami twoimi, jak
najusilniej potrafisz.
Czeg wicej od ciebie wymagam ni tego, by stara si mi cakowicie ofiarowa?
Cokolwiek poza sob samym dajesz, nie dbam o to, bowiem nie szukam twego daru, lecz
ciebie. Jak tobie nie wystarczao, gdy miae wszystko oprcz mnie, tak i mnie nie moe si
podoba, cokolwiek daby, jeli by siebie zabra. Ofiaruj
mi siebie i daj si cay dla Boga, a ofiara zostanie przyjta.
Oto ja ofiarowaem si Ojcu za ciebie wszystek, daem take cae Ciao moje i Krew na
pokarm, bym wszystek by twj, a ty by mj pozosta. Jeli za bdziesz trwa przy sobie
samym i nie ofiarujesz si dobrowolnie mojej woli, nie bdzie to pene ofiarowanie, ani te
nie bdzie midzy nami penego zjednoczenia. Wszystkie wic dziea twoje powinno
poprzedza dobrowolne ofiarowanie siebie w rce Boga, jeli chcesz dostpi wolnoci i
aski.
Dlatego bowiem tak niewielu staje si wewntrznie owieconymi i wolnymi, e nie umiej
cakowicie wyrzec si samych siebie. Jest stanowcze moje zdanie: Jeli kto nie wyrzeka si
wszystkiego, nie moe by uczniem moim" (k 14, 33).
Jeli wic pragniesz by moim uczniem, ofiaruj mi siebie samego ze wszystkimi twoimi
uczuciami.
Rozdzia 9
Samych siebie i wszystko nasze
powinnimy ofiarowa Bogu i
i za wszystkich si modli

GOS UCZNIA:
Panie, wszystko na niebie i na ziemi jest Twoje.
Pragn Tobie ofiarowa siebie samego na dobrowoln ofiar i Twoim pozosta na wieki.
Panie, w prostocie serca mego ofiaruj Ci dzi siebie samego na wiecznego sug, na
posuszestwo i na ofiar wieczystej chway.
Przyjmij mnie z t wit ofiar Twego drogocennego Ciaa, ktr dzi w obecnoci aniow,
w sposb niewidzialny towarzyszcych Tobie ofiaruj, by bya na zbawienie za mnie i za cay
lud.
Panie, na Twoim otarzu przebagania ofiaruj Ci wszystkie moje grzechy i przestpstwa,
ktre popeniem przed Tob i witymi anioami Twymi od dnia, w ktrym po raz
pierwszy mogem zgrzeszy a do tej godziny, by je wszystkie razem zapali i spali ogniem
Twojej mioci i zniszczy wszystkie zmazy moich grzechw i by oczyci moje sumienie ze
wszelkiej przewiny.
I by przywrci mi Twoj ask, ktr grzeszc utraciem, wszystko mi cakowicie
odpuszczajc i miosiernie przypuszczajc mnie do pocaunku pokoju.
C innego mog zrobi za moje grzechy, jak tylko pokornie je wyznawa, narzekajc i
proszc nieustannie o Twoje zlitowanie?
Bagam ci, Boe mj, stojc przed Tob, wysuchaj mnie askawie.
Wszystkie grzechy moje bardzo mi si nie podobaj, nie chc ich ju wicej kiedykolwiek
popeni, lecz bole za nie bd, jak dugo y bd, gotw czyni pokut i wedug monoci
za nie zadouczyni. Boe, odpu mi, odpu mi grzechy moje. Dla Twego witego
imienia zbaw moj dusz, ktr cenn Krwi swoj odkupie.
Oto powierzam si miosierdziu Twemu. Oddaj si w Twoje rce. Czy ze mn wedug
dobroci Twojej, nie wedug mojej zoci i niego-dziwoci. Ofiaruj Ci take wszystkie moje
dobra, jakkolwiek bardzo mae i niedoskonale, by Ty je ulepszy i uwici, by je uzna za
mie i przyj je, i by zawsze pociga do lepszych rzeczy, jak rwnie do bogosawionego i
chwalebnego celu przeprowadzi mnie leniwego i nieuytecznego czowieka.
Ofiaruj Ci rwnie wszystkie pobone pragnienia pobonych ludzi, potrzeby rodzicw,
przyjaci, braci, sistr, wszystkich moich drogich i tych, ktrzy mnie lub innym z mioci ku
Tobie wywiadczali dobrodziejstwa.
I tych, ktrzy pragnli i prosili, bym modlitwy i Msze w. za nich i wszystkich im bliskich
odprawi, czy to yj jeszcze, czy ju zmarli.
By wszyscy poczuli, e nadchodzi im pomoc Twojej aski, pociecha, ochrona od
niebezpieczestw, uwolnienie od kar. I by od wszelkiego za wyrwani, radonie skadali Ci
ogromne dziki.
Ofiaruj Ci take modlitwy i ofiary przebagania za tych szczeglnie, ktrzy mnie w czym
obrazili, zasmucili, ganili, lub jak przykro lub szkod wyrzdzili.
Take za tych wszystkich, ktrych kiedykolwiek zasmuciem, wyprowadziem z rwnowagi, dla ktrych byem ciarem lub zgorszeniem, sowem, czynami, wiadomie lub
niewiadomie. By nam wszystkim podobnie odpuci nasze grzechy i wzajemne krzywdy.
Zabierz, Panie, z naszych serc wszelkie podejrzenie, uraz, gniew i spory. I to, co moe
szkodzi mioci bratniej i j zmniejsza.
Zmiuj si, zmiuj Panie, nad proszcymi
o Twe miosierdzie. Daj ask potrzebujcym
i spraw, bymy tak yli, by byli godni cieszy si Twoj ask i postpili na drodze do ycia
wiecznego. Amen.
Rozdzia 10
Nie naley tak atwo opuszcza Komunii witej

GOS UMIOWANEGO: Trzeba czstokro si ucieka do rda aski i Boego

miosierdzia, do rda dobroci i wszelkiej czystoci, by mg by uzdrowiony od swoich
namitnoci i wad.
By mg zasuy na to, by sta si mocniejszym i czujniejszym na zwalczanie pokus i
zasadzek diabelskich.
Nieprzyjaciel wiedzc, e w Komunii witej jest zoony rodek zaradczy, na wszelki sposb
i przy kadej okazji stara si odcign wiernych i pobonych od Eucharystii i jak tylko
moe, przeszkodzi. Kiedy bowiem niektrzy sposobi si, by si przygotowa do Komunii
witej, cierpi gorsze napady szatana.
Sam niegodziwy duch, jak jest napisane w ksidze Hioba, wchodzi pomidzy synw Boych,
by zwyk sobie niegodziwoci wprawi ich w zamieszanie, uczyni zbyt boja-liwymi i
pogronymi w wtpliwociach, a przez to uderzajc w wiar pozbawi ich jej, zmniejszy
ich uczucie, by moe albo cakiem zarzucili Komuni w., albo przystpowali do niej z
oziboci. Nie naley jednak zwraca uwagi na jego chytro i wyobraenia, nawet gdyby
byy ohydne i paskudne, lecz wszystkie wyobraenia odeprze na jego gow.
Trzeba wzgardzi ndznikiem i wymia go. I nie naley opuszcza Komunii w. dla jego
napadw i wzbudzanych porusze.
Czsto take przeszkadza w przyjmowaniu Komunii w. zbytnia troska o stan pobonoci i
pewien niepokj, czy nie trzeba si wyspowiada.
Czy wedug rady mdrych ludzi i porzu niepokj i skrupuy, te bowiem przeszkadzaj asce
Boej i niszcz pobono umysu.
Ze wzgldu na jaki may niepokj lub ociao nie opuszczaj Komunii w., lecz id szybko
wyspowiada si i wszystkie obrazy innym chtnie wybacz. Gdy za ty kogo obrazie,
pokornie pro o ask, a Bg chtnie ci wybaczy.
Co pomoe dugo odwleka spowied lub Komuni w.? Oczy si co prdzej, wypluj
szybko trucizn, piesz si, by zay rodek zaradczy, a poczujesz si lepiej, ni gdyby dugo
zwleka. Jeeli dzisiaj ze wzgldu na to opuszczasz Komuni w., jutro by moe co
wikszego zajdzie i tak moesz dugo by przeszkodzony od Komunii w. i bardziej
niezdatnym si stawa.
Jak moesz szybko, otrznij si od obecnej ociaoci i bezwadnoci, poniewa nic nie
daje, e bdziesz si dugo niepokoi, dugo chodzi z wewntrznym zamieszaniem, i ze
wzgldu na codzienne przeszkody oddziela si od Boych sakramentw.
Owszem najbardziej szkodzi dugo odwleka Komuni wit, bowiem i cik ozibo
zwyko to wprowadza. O niestety, niektrzy ozibli i rozprzeni chtnie przyjmuj zwok
w spowiadaniu si i dlatego chc odkada Komuni w., by nie byli zobowizani oddawa
si wikszemu czuwaniu nad sob.
O, jak mao mioci i nalenej pobonoci maj ci, ktrzy Komuni wit tak atwo
odkadaj! Jak szczliwy i miy Bogu jest ten, kto tak yje i w takiej czystoci strzee swoje
sumienie, by nawet codziennie by gotw komunikowa i ubiegaby si o to, jeeli byoby mu
to wolno i bez napitnowania mgby dziaa.
Jeeli tymczasem powstrzymuje si z powodu pokory lub dlatego, e przeszkadza uprawniona
przyczyna, trzeba go pochwali z powodu szacunku dla Sakramentu.
Jeeli za zaszo odrtwienie, powinien pobudzi siebie samego i uczyni, na co go sta, a
Pan bdzie obecny w jego pragnieniu dla dobrej woli, ktr szczeglnie uwzgldnia.
Gdy za suszne racje staj na przeszkodzie, niech ten kto ma zawsze dobr wol i pobon
intencj komunikowania i tak nie bdzie pozbawiony owocu Sakramentu.
Moe bowiem jakikolwiek czowiek pobony kadego dnia i kadej godziny zbawiennie i bez
zakazu przystpowa do duchowej Komunii Chrystusa. A jednak w pewnych dniach i
ustalonym czasie powinien przyjmowa sakramentalnie Ciao swego Zbawiciela z

uczuciowym szacunkiem i bardziej mie na widoku chwa Boga i cze ni szuka swojej
pociechy.
Tyle razy bowiem mistycznie komunikuje i niewidzialnie pokrzepia si, ile razy pobonie
przypomina sobie o misterium wcielenia i mki Chrystusa i zapala si Jego mioci.
Kto inaczej nie przygotowuje si jak tylko, gdy przychodzi wito lub do tego przynagla go
przyzwyczajenie, czciej bdzie nieprzygotowany.
Bogosawiony, kto si Panu na ertw ofiarn ofiaruje, ilekro celebruje lub komunikuje.
Nie bd w celebrowaniu zbyt rozwleky lub popieszny, lecz zachowuj dobry powszechny
sposb z tymi, z ktrymi yjesz.
Nie powiniene innym sprawia przykroci lub przyprawia o znudzenie, lecz zachowa
powszechny sposb wedug postanowienia przeoonych i raczej suy poytkowi innych ni
wasnej pobonoci lub uczuciu.
Rozdzia 11
Ciao Chrystusa i Pismo w.
s najbardziej potrzebne
wiernej duszy
GOS UCZNIA:
Najsodszy Panie Jezu, jak wielka jest sodycz dla pobonej duszy z Tob biesiadujcej na
Twojej uczcie. Nie przedkada si jej tu innego pokarmu ni Ciebie, jedynego jej
umiowanego, ponad wszelkie pragnienia jej serca spragnionego. I mnie na pewno byoby
sodko w obecnoci Twojej z zayego uczucia wylewa zy i z pobon Magdalen stopy
Twoje zwila.
Lecz gdzie ta pobono? Gdzie witych ez obfite wylanie?
Bez wtpienia, w obliczu Twoim i Twoich witych aniow cae serce moje powinno pon
i paka z radoci. Mam bowiem Ciebie prawdziwie obecnego w Sakramencie, chocia pod
cudz postaci ukrytego. Moje oczy bowiem nie mogyby znie ujrzenia Ci we wasnej i
boskiej jasnoci. Rwnie wiat cay w blasku Twojej chway nie mgby si osta. Idziesz
wic w tym naprzeciw mojej nieudolnoci, e kryjesz si pod Sakramentem.
Mam prawdziwie i adoruj Tego, ktrego adoruj anioowie w niebie. Ja jednak na razie
jeszcze w wierze, oni za w widzeniu i bez zasony. Trzeba, bym si zadowoli wiatem
prawdziwej wiary i w niej chodzi, dopki nie nadejdzie dzie wiecznej jasnoci i nie uchyl
si cienie postaci.
Gdy za nadejdzie to, co jest doskonae, ustanie korzystanie z sakramentw, poniewa
bogosawieni w chwale niebieskiej nie potrzebuj lekarstwa sakramentalnego. Raduj si
bowiem bez koca obecnoci Boga, ogldaj twarz w twarz Jego chwa i z jasnoci w
jasno niezgbionego Bstwa przeksztaceni rozkoszuj si Sowem Boym, ktre si stao
ciaem, jak byo od pocztku i trwa na wieki.
Gdy wspomn na te dziwy, nawet jakakolwiek duchowa pociecha staje si dla mnie cik
nud, poniewa jak dugo nie widz Pana mego w Jego chwale, za nic uwaam wszystko to,
co w wiecie dostrzegam i sysz.
wiadkiem jeste mi Ty, Boe, e adna rzecz nie moe mnie pocieszy, adne stworzenie
ukoi, jak tylko Ty, Boe mj, ktrego pragn wiecznie kontemplowa. Nie jest jednak
moliwe, gdy pozostaj w tej miertelnej naturze. Trzeba przeto, bym uzbroi si w
cierpliwo, a siebie samego we wszelkim pragnieniu podda Tobie. Bowiem i wici Twoi,
Panie, ktrzy z Tob raduj si ju w krlestwie niebiaskim, gdy yli, oczekiwali przyjcia
chway Twojej w wierze i wielkiej cierpliwoci. W co oni wierzyli, w to i ja wierz, czego oni
si spodziewali i ja si spodziewam. Ufam, e za ask Twoj i ja dojd tam, dokd oni
dotarli. Tymczasem bd chodzi w wierze, wzmocniony przykadami witych.

Dla pociechy i jako zwierciado ycia mam take wite ksigi, a ponad to wszystko
najwitsze Twoje Ciao jako szczeglny rodek zaradczy i schronienie. Czuj bowiem, e w
tym yciu dwie rzeczy s mi najbardziej konieczne. Bez nich to ndzne ycie bdzie nieznone. W wizieniu ciaa tego zamknity,
wyznaj, e dwch rzeczy potrzebuj, mianowicie pokarmu i wiata. Dae mi sabemu
przeto Twoje Ciao na pokarm umysu i ciaa i pooye jako latarni dla stp moich Twoje
sowo (Ps 119,105). Bez tych dwch rzeczy nie mgbym dobrze y. Sowo Boe jest
bowiem wiatem dla duszy mojej, a sakrament Twj chlebem ycia. Te dwie rzeczy mona
nazwa take dwoma stoami z obu stron skarbca witego Kocioa pooonymi. Jeden st
jest stoem witego otarza, majcy Chleb wity, to jest drogocenne Ciao Chrystusa; drugi
st jest stoem Boego prawa, zawierajcy wit nauk, wychowujcy poprawn wiar i w
sposb pewny doprowadzajcy a do wntrza za zason, gdzie jest wite witych.
Dziki Ci, Panie Jezu, wiato wiata wiecznego za st witej nauki, ktr nam usuye
przez sugi Twoje prorokw, apostow i innych Doktorw. Dziki Ci Stwrco, Odkupicielu
ludzi, ktry dla okazania caemu wiatu Twojej mioci, przygotowae wielk uczt, w ktrej
nie baranka jako typ wyszej rzeczywistoci, lecz Twoje Najwitsze Ciao i Krew
Naladowanie Chrystusa
przedoye do spoywania, radujc wszyst- > kich wiernych wit uczt i pojc
zbawiennym kielichem, w ktrym s wszystkie rozkosze raju. I ucztuj z nami wici
anioowie, lecz ze szczliwsz sodycz.
O, jak wielki i zaszczytny jest urzd kapanw, ktrym dane jest konsekrowa witymi
sowami Pana majestatu, ustami bogosawi, rkoma trzyma, wasnymi ustami poywa i
pozostaym posugiwa!
O, jak czyste powinny by owe rce kapana, jak czyste jego usta, jak wite ciao, jak
niepokalane serce, do ktrego tyle razy wchodzi ten, od ktrego pochodzi wszelka czysto. Z
ust kapana, ktry tak czsto przyjmuje sakrament Chrystusa, powinno wychodzi tylko sowo
szlachetne i poyteczne. Oczy jego powinny by proste i przyzwoite, bo zwyky wpatrywa
si w Ciao Chrystusa. Rce, ktre Stwrc nieba i ziemi zwyky dotyka, czyste i w niebo
wzniesione. Do kapanw szczeglnie mwi si w Prawie: wici bdcie, poniewa ja
jestem wity, Pan Bg wasz" (Kp 19, 2).
Niech nas wspomaga Twoja aska, wszechmogcy Boe, bymy przyjwszy urzd kapaski
potrafili Tobie suy godnie i pobonie we
wszelkiej czystoci i dobrym sumieniu. A jeli nie moemy w takiej niewinnoci ycia
przebywa, jak powinnimy, to daj nam godnie opakiwa zo, ktre popenilimy i w
przyszoci w duchu pokory oraz postanowieniu dobrej woli gorliwiej Ci usugiwa".
Rozdzia 12
Z wielk pilnoci
powinien si przygotowa
majcy komunikowa z Chrystusem
GOS UMIOWANEGO: Ja jestem mionikiem czystoci i dawc wszelkiej witoci. Ja
szukam serca czystego i tam jest miejsce mego spoczynku. Przygotuj mi wieczernik
przestronny, a uczyni u ciebie Pasch z uczniami moimi" (Mk 14, 14). Jeeli chcesz, bym
przyby do ciebie i u ciebie pozosta, wyrzu stary kwas i oczy mieszkanie twego serca.
Wyklucz cay wiat i wszelkie mnstwo wad. Usid jak wrbel samotny na
dachu" (Ps 102, 8) i pomyl o wystpkach twoich w gorzkoci duszy twojej.
Wszelki bowiem kochajcy swojemu ukochanemu przygotowuje miejsce najlepsze i
najpikniejsze, poniewa po tym poznaje si uczucie podejmujcego ukochanego. Wiedz
jednak, e ty nie moesz sprosta temu przygotowaniu sam twoj czynnoci, chociaby
przygotowywa si przez cay rok i o niczym innym nie myla. To moja mio i aska
pozwalaj ci si zbliy do mojego stou. To tak jakby ebrak zaproszony zosta na obiad

bogatego, a nic nie ma, czym by si mg odpaci za jego dobrodziejstwa. Moe tylko
upokorzy si i podzikowa.
Uczy pilnie, co w twej mocy i nie z przyzwyczajenia, nie z koniecznoci, lecz z bojani,
szacunkiem i uczuciem przyjmij Ciao ukochanego Pana, Boga twego, raczcego przyj do
ciebie. To ja wezwaem, ja kazaem, by si stao, ja uzupeni to, czego ci brak. Przyjd i
przyjmij mnie.
Gdy aski pobonoci udzielam, dzikuj twemu Bogu. Nie dlatego, e byby tego godny, lecz
poniewa zmiowaem si nad tob. A jeli nie masz aski pobonoci, lecz raczej
czujesz si oschy, tym usilniej mdl si, jcz i pukaj. Nie ustawaj, dopki nie zasuysz na
otrzymanie kawaeczka lub kropli zbawiennej aski.
Ty mnie potrzebujesz, nie Ja ciebie. Nie ty te przychodzisz mnie uwica, lecz Ja
przychodz ciebie uwici i ulepszy. Ty przychodzisz, by si ode mnie uwici i ze Mn
zjednoczy, by now ask otrzyma i na nowo zapali si do poprawy.
Nie zaniedbuj tej aski, lecz z ca pilnoci przygotuj serce twoje i wprowad do siebie
twego Umiowanego. Wypada za, by nie tylko pobonie przygotowa si przed Komuni
wit, lecz by z wielk trosk o pobono zachowa si po przyjciu Sakramentu. Nie
mniejszego czuwania nad sob wymaga si po Komunii w. ni pobonego przygotowania si
przed Komuni w. Owo staranne czuwanie nad sob po Komunii witej jest bowiem
najlepszym z kolei przygotowaniem si do otrzymania wikszej aski.
Z tego wynika, e bardzo nie przygotowany okazuje si ten, kto natychmiast jest zbyt wydany
na pociechy zewntrzne. Strze si wielo-mwstwa, pozosta w odosobnieniu i ciesz si
twym Bogiem. Sam bowiem masz Tego, kogo cay wiat zabra ci nie zdoa.
Ja jestem Ten, ktremu caego siebie powiniene da, tak by ju wicej nie w sobie, lecz we
mnie y poza wszelk trosk.
Rozdzia 13
Dusza pobona powinna caym sercem pragn zjednoczenia
z Chrystusem w Sakramencie
GOS UCZNIA:
Kto mi da", Panie, bym znalaz Ci" (Pnp 8, 1) samego i otworzy Tobie cae moje serce,
radowa si Tob, jak pragnie dusza moja i ju mn nikt nie wzgardzi" (tame), ani te adne
stworzenie mnie nie poruszy, ani nie bdzie na mnie patrze, lecz Ty sam bdziesz mwi do
mnie, a ja do Ciebie, jak zwyk mwi umiowany do umiowanego, a przyjaciel obcowa
z przyjacielem.
O to prosz, tego pragn, bym cay zjednoczy si z Tob i bym oderwa moje serce od
wszystkich rzeczy stworzonych, bym si przez Komuni wit i czste celebrowanie nauczy
smakowa w rzeczach niebiaskich i wiecznych.
Ach, Panie Boe, kiedy bd z Tob cay zjednoczony i pochonity i kiedy cakowicie
o sobie zapomn? Ty we mnie, a ja w Tobie. Pozwl, bymy tak razem pozostawali w
zjednoczeniu.
Prawdziwie Ty umiowany mj, wybrany z tysicy" (Pnp 5, 10), w ktrym spodobao si
duszy mojej mieszka przez wszystkie dni ycia mego. Prawdziwie Ty moim Dawc pokoju,
w ktrym najwyszy pokj i prawdziwe odpocznienie. Poza Tob praca i bl i nieskoczona
ndza.
Prawdziwie Ty Bogiem ukrytym, nie naradzasz si z bezbonymi, lecz z pokornymi
i prostymi Twoja rozmowa.
O, jak sodki jest, Panie, Duch Twj!" (Mdr 12, 1), Panie, Ty, by pokaza Twoj sodycz
synom, raczysz ich pokrzepia najsodszym chlebem, z nieba zstpujcym.
Prawdziwie nie ma takiego narodu, tak wielkiego, ktry miaby bogw przybliajcych si
do niego, jak Ty, Boe nasz" (Pwt 4, 7).

Jeste obecny dla wszystkich wiernych Twoich, ktrym dla codziennej pociechy i
podnoszenia serca ku niebu siebie samego dajesz do spoywania i weselenia si. Jaki jest
bowiem inny lud tak sawny jak nard chrzecijaski? Albo ktre stworzenie pod niebem tak
umiowane jak dusza pobona, do ktrej wchodzi Bg, by karmi j swoim uwielbionym
Ciaem?
O, niewysowiona asko! O podziwu godna askawoci! O mioci niezmierzona, dana w
szczeglniejszy sposb czowiekowi! Lecz c oddam Panu za ow ask, za mio tak
ogromn? Nie ma niczego milszego do dania, jak bym moje serce cakowicie odda memu
Bogu i z Nim si cile zjednoczy.
Wtedy rozraduj si wszystkie moje wntrznoci, gdy dusza moja bdzie doskonale
zjednoczona z Bogiem. Wtedy Pan mi powie: Jeeli chcesz by ze mn, Ja chc by z tob. I
odpowiem mu: Racz, Panie, pozosta ze mn, jak ja chtnie chc by z Tob. Oto cae moje
pragnienie, by serce moje byo z Tob zjednoczone.
Rozdzia 14
arliwe pragnienie ciaa Chrystusowego u pewnych osb pobonych
GOS UCZNIA:
O, jak wielkie mnstwo sodyczy Twojej, Panie, jak ukrye dla bojcych si Ciebie! (Ps 31,
20).
Gdy wspominam pewnych pobonych ludzi, przystpujcych do Twojego Sakramentu z
najwysz pobonoci i uczuciem, wtedy czsto w sobie samym zawstydzam si, rumieni,
e tak chodno i zimno przystpuj do otarza Twojego i do stou Komunii w.; e tak oschy i
bez uczucia w sercu pozostaj, e nie jestem cakowicie zapalony przed Tob, moim Bogiem;
e nie jestem pod silnym pociganiem i wraeniem, jak byli liczni poboni, ktrzy z powodu
zbyt duego pragnienia Komunii i mioci serca podatnego na wraenia zmysowe nie mogli
si powstrzyma od ez.
Tak ustami serca, jak i ciaa gboko wzdychali do Ciebie Boga, rda ywego. Nie mogli
inaczej opanowa czy nasyci swojego pragnienia jak tylko przez przyjcie Twego Ciaa, ze
wszelk przyjemnoci i duchow chciwoci. O ich prawdziwa, pomienna wiaro,
prawdopodobny istniejcy argumencie przemawiajcy za Twoj wit obecnoci. Ci
bowiem prawdziwie poznaj swego Pana po amaniu chleba", ktrych serce tak mocno
ponie w nich z powodu Jezusa przebywajcego z nimi.
Czsto takie uczucie i pobono, tak gwatowna mio i ar s daleko ode mnie. Bd mi
litociwy, Jezu dobry i agodny, i udziel ndznemu Twemu ebrakowi choby tylko
odrobiny, serdecznego uczucia mioci ku Tobie w Komunii witej, a to w tym celu, by moja
wiara bardziej okrzepa, by nadzieja w dobro Twoj zrobia postpy, a mio raz doskonale
zapalona i po doznaniu niebiaskiej manny nigdy nie osaba.
Wadne jest za Twoje miosierdzie, by mi udzieli upragnionej aski i gdy przyjdzie dzie
Twego upodobania, nawiedzi mnie naj-askawiej.
Chocia bowiem nie pon tak wielkim pragnieniem jak szczeglni Twoi poboni, to jednak z
Twojej aski mam pragnienie owego pomiennego wielkiego pragnienia, modlc si i pragnc,
bym sta si uczestnikiem wszystkich takich arliwych mionikw Twoich i bym zosta
zaliczony do ich witego grona.
Rozdzia 15
ask pobonoci zdobywa si przez pokor i zaparcie si siebie
GOS UMIOWANEGO: Wypada, by usilnie stara si o ask pobonoci, by o ni
gorco prosi, cierpliwie i z ufnoci jej oczekiwa, z wdzicznoci przyj, pokornie jej
strzeg, pilnie z ni wsppracowa, i Bogu powierzy czas i sposb Jego nawiedzenia z
wysoka.
Powiniene si przede wszystkim upokorzy, gdy mao lub nic nie czujesz w sobie
pobonoci. Z drugiej strony nie za bardzo bd przygnbiony i nie smu si nieumiar-

kowanie. Czsto Bg daje w jednym momencie to, czego dugo odmawia. Daje czasami pod
koniec modlitwy to, z daniem czego zwleka na jej pocztku.
Gdyby aska zawsze bya dawana szybko i zjawiaa si na yczenie, nie byoby to atwe do
zniesienia dla sabego czowieka.
Dlatego te w dobrej nadziei i pokornej cierpliwoci trzeba oczekiwa aski pobonoci.
Sobie samemu jednak i swoim grzechom przypisuj, gdy aska nie jest udzielana lub nawet
niepostrzeenie zabrana.
Czasami co niewielkiego przeszkadza asce lub j utaja. Pytanie jednak czy maa to rzecz, a
nie wielka, jeli tak wielkiemu dobru przeszkadza.
I jeli to mae czy wielkie usuniesz i doskonale przezwyciysz - bdzie to, o co prosie.
Natychmiast bowiem, gdy oddasz siebie Bogu z caego serca i nie bdziesz szuka tego lub
owego wedug swego kaprysu lub zachcianki, lecz cakowicie zoysz siebie samego w Nim,
znajdziesz siebie scalonym i uspokojonym. Nic tak bowiem nie smakuje i nie podoba si, jak
upodobanie w Boej woli.
Kto wic wzniesie swoj uwag prostym sercem ku Bogu, oprni siebie od wszelkiej nie
uporzdkowanej mioci lub niechci wobec jakiej rzeczy stworzonej, bdzie
najodpowiedniejszy dla otrzymania aski i godny daru pobonoci.
Tam bowiem daje Pan swoje bogosawiestwo, gdzie znajdzie oprnione naczynie.
A im kto doskonalej wyrzeka si rzeczy niskich i bardziej sobie samemu przez wzgard
umiera, tym szybciej przyjdzie aska, obficiej wstpi i wyej wzniesie serce swobodne.
Wtedy ujrzy i napeni si i zadziwi i rozszerzy si jego serce w nim samym, poniewa rka
Pana z nim, a on sam zoy siebie cakowicie a na wieki w Jego rce. Tak staje si
szczliwy czowiek, ktry szuka Boga caym swym sercem i nie na darmo otrzyma swoj
dusz" (Ps 24, 4). Przyjmujc Eucharysti wit, wysuguje sobie wielk ask zjednoczenia
z Bogiem, poniewa nie patrzy na wasn pobono i pociech, lecz ponad wszelk
pobono i pociech patrzy na chwa i cze Boga.
Rozdzia 16
Powinnimy nasze potrzeby odkrywa Chrystusowi i prosi o Jego ask
GOS UCZNIA:
Najsodszy i najukochaszy Panie, ktrego teraz pragn pobonie przyj, Ty znasz moj
sabo i potrzeb, jak cierpi, w jakim zu i wadach le, jak bardzo jestem przygnieciony,
kuszony i niepokojony i nieczysty. Po lekarstwo do Ciebie przychodz, bagam Ci o
pocieszenie i wsparcie.
Mwi do wiedzcego wszystko, ktremu jawne jest wszystko, co jest wewntrz mnie, i ktry
sam jeden moesz mnie doskonale pocieszy i wspomc. Ty wiesz, jakich przede wszystkim
dbr potrzebuj i jak ubogi jestem w cnotach.
Oto stoj przed Tob ubogi i ogoocony, proszc o ask i bagajc o miosierdzie. Pokrzep
Twego godnego ebraka, zapal ogniem Twojej mioci mj chd, owie lepot moj
jasnoci Twojej obecnoci. Zamie mi wszystkie rzeczy ziemskie w gorzko, wszystkie
rzeczy trudne i przeciwnoci w cierpliwo, wszystkie rzeczy niskie i stworzone na wzgard i
zapomnienie.
Wznie moje serce ku Tobie w niebo i nie pozwl mi bka si po ziemi. Odtd Ty sam sta
si dla mnie umiowanym na wieki. Ty sam bowiem jeste moim pokarmem i napojem, moj
mioci, radoci, sodkoci i caym moim dobrem.
Oby mnie swoj obecnoci cakowicie zapali, spali i przemieni w siebie. Bym sta si
jednym z Tob duchem przez ask wewntrznego zjednoczenia i stopienia si w arliwej
mioci!
Nie dopu, bym odchodzi od Ciebie godny i wyschy, lecz postp ze mn miosiernie, jak
czsto przedziwnie czynie z Twymi witymi.

C dziwnego byoby, gdybym cay zapali si od Ciebie, a w sobie samym osab, gdy Ty
jeste ogniem zawsze poncym i nigdy nie ustajcym, mioci oczyszczajc serca i
owiecajc umys.
Rozdzia 17
arliwa mio i gwatowne podanie przyjcia Chrystusa
GOS UCZNIA:
Z najwysz pobonoci i arliw mioci, z caym uczuciem i arem serca pragn Ci
przyj, Panie, tak jak wielu witych i pobonych osb - komunikujc - pragno Ciebie.
Podobali si oni Tobie zwaszcza w witoci ycia. Byli najarliwiej poboni.
O, Boe mj, mioci wieczna, cae dobro moje, szczcie bez kresu, chc Ci bardzo przyj
naj gwatowniejszym pragnieniem i z najgodniejszym uszanowaniem, jakie kiedykolwiek
mia ktry ze witych i jakiego mg dowiadczy. A chocia niegodny jestem, by mie w
peni owo poczucie pobonoci, to jednak ofiaruj Ci cae uczucie mego serca, jakbym owo
pene wdzicznoci pomienne pragnienie sam jeden mia.
Lecz i cokolwiek moe pobony umys poj i pragn, to wszystko Tobie daj i ofiaruj z
najwysz czci i wewntrznym arem. Niczego nie pragn dla siebie zatrzyma, lecz siebie i
wszystko moje Tobie dobrowolnie i z najwiksz chci powici na ofiar.
Panie, Boe mj, Stwrco mj i Odkupicielu mj! Z takim uczuciem, szacunkiem, chwa i
czci, z tak wdzicznoci, godnoci i mioci, z tak wiar, nadziej, czystoci pragn
Ci dzi przyj, jak Ci przyja i pragna Najwitsza Matka Twoja, chwalebna Dziewica
Maria, kiedy anioowi zwiastujcemu Jej Tajemnic Wcielenia pokornie i pobonie
odpowiedziaa: Oto ja suebnica Paska, niech mi si stanie wedug sowa twego" (k 1,
38). I tak pragn Ci przyj jak bogosawiony Twj przesaniec, najwspanialszy ze
witych, Jan Chrzciciel, ktry ucieszony w Twojej obecnoci podskoczy w radoci Ducha
witego, bdc jeszcze w onie matczynym. A potem, dostrzegajc pomidzy ludmi
przechodzcego Jezusa, z wielk pokor i z nabonym uczuciem powiedzia: Przyjaciel
oblubieca, ktry stoi i sucha go, doznaje najwyszej radoci na gos oblubieca" (J 3, 29).
Tak i ja pragn spon witym i wielkim pragnieniem i Tobie z caego serca samego siebie przedstawi.
Std ofiaruj i ukazuj radosne okrzyki wszystkich pobonych serc, arliwe uczucia, duchowe
ekstazy, nadprzyrodzone owiecenia i niebiaskie wizje wraz ze wszystkimi cnotami, aktami
uwielbienia ze strony wszelkiego stworzenia na niebie i na ziemi i tymi, ktre maj by
jeszcze celebrowane za mnie i za wszystkich poleconych mi w modlitwie. Przez to bdziesz
przez wszystkich godnie chwalony i na wieki wysawiany. Przyjmij, Panie, te moje yczenia i
pragnienia nieskoczonej czci i niezmierzonego uwielbienia, ktre Tobie susznie si nale z
powodu nieskoczenie niewypowiedzianej wielkoci Twojej.
To ci oddaj i odda pragn przez poszczeglne dni i chwile i do oddania Tobie wraz ze mn
dzikczynienia i chway zapraszam probami i uczuciami niebiaskie duchy i wszystkich
Twoich wiernych. Niech Ci chwal wszystkie ludy, szczepy i jzyki i niech uwielbiaj
wite i miodem opywajce imi Twoje z najwyszymi okrzykami radoci i arliw
pobonoci.
A ci, ktrzy sprawuj Twj najwzniolejszy Sakrament pobonie i z szacunkiem, niech
zasu na znalezienie u Ciebie aski i miosierdzia i niech pokornie prosz za mn
grzesznikiem. I gdy napojeni upragnion pobonoci i radosnym zjednoczeniem bardzo
pocieszeni i przedziwnie pokrzepieni bd odchodzi od witego stou niebiaskiego, niech
wspomn na mnie ubogiego.
Rozdzia 18
Czowiek niech nie bdzie ciekawskim badaczem Sakramentu, lecz pokornym naladowc
Chrystusa, poddajc zmysy swoje wierze witej

GOS UMIOWANEGO: Strze si ciekawego i niepoytecznego badania tego najgbszego

Sakramentu, jeeli nie chcesz pogry si w gbi wtpienia. Kto jest badaczem majestatu,
bdzie przygnieciony przez chwa" (Prz 25, 27). O wiele wicej moe Bg zdziaa ni
czowiek zrozumie. Dopuszcza si pobone i pokorne badanie prawdy, gotowe zawsze by pouczone i
starajce si chodzi za zdrowymi zdaniami ojcw. Bogosawiona prostota, ktra porzuca
trudne cieki zagadnie i dy rwn i mocn drog przykaza Boga.
Wielu utracio pobono, gdy wzniolejsze rzeczy chcieli bada.
Od ciebie wymaga si wiary i szczerego ycia, nie za wzniosoci umysu czy znajomoci
gbin misteriw Boga.
Jeeli nie rozumiesz ani nie chwytasz tych rzeczy, ktre s poniej ciebie, to jak zrozumiesz
te rzeczy, ktre s ponad tob?
Poddaj si Bogu i upokorz zmysy twoje przed wiar, a bdzie ci dane wiato nauki, w miar
jak bdzie ci poyteczne i konieczne. Niektrzy ciko s kuszeni co do wiary i Sakramentu,
lecz nie im trzeba to przypisa, lecz raczej nieprzyjacielowi. Nie troszcz si ani nie prowad
dyskusji z twoimi mylami, ani nie odpowiadaj na wtpliwoci wszczepione przez diaba, lecz
wierz sowom Boga, wierz witym Jego i prorokom, a ucieknie od ciebie niegodziwy
nieprzyjaciel.
Czsto wiele pomaga, e takie rzeczy wytrzymuje suga Boga. Niewiernych bowiem i
grzesznikw, ktrych ju bezpiecznie posiada, diabe nie kusi, wiernych za pobonych
rnymi sposobami kusi i drczy.
Dalej wic z prost i niezachwian wiar i z pokornym szacunkiem przystpuj do
Sakramentu. Czego za nie moesz zrozumie, powierz bezpiecznie Bogu wszechmogcemu.
Nie oszukuje ci Bg, oszukuje si ten, kto sobie zbyt wierzy.
Bg chodzi z prostymi, objawia si pokornym, daje rozum maluczkim, odkrywa sens czystym
umysom i ukrywa ask przed ciekawskimi i pysznymi. Rozum ludzki jest saby i moe si
myli, wiara za prawdziwa myli si nie moe. Wszelki rozum i naturalne badanie powinno
i za wiar, a nie poprzedza jej ani uszczupla.
W tym najwitszym i najwspanialszym Sakramencie wyrniaj si i skrytymi sposobami
dziaaj szczeglnie wiara i mio.
Bg wieczny i niezmierzony i o nieskoczonej mocy czyni rzeczy wielkie i niezbadane na
niebie i na ziemi. Cudowne dziea Jego nie
s do zbadania. Jeli takie byyby dziea Boga e atwo byyby uchwytne przez ludzki umys,
nie naleaoby mwi, e s cudowne czy niewysowione.
Spis ksig i rozdziaw
i
Ksiga pierwsza
$.
Napomnienia poyteczne dla ycia
>:!"
duchowego
-,S
1. Naladowanie Chrystusa i wzgarda wszystkich marnoci wiatowych.....................13
2. Pokorne mniemanie o sobie samym .....'.....15
3. Prawda poucza..........................17
4. Ostrono w dziaaniu ...................21
5. Czytanie Pisma witego ..................23
6. Nieuporzdkowane skonnoci..............24
7. Unikanie nieopartej na rzeczywistoci nadziei
i wyniosoci ...........................25
8. Unikanie zbytniej poufaoci ...............27
9. Posuszestwo i ulego ..................28
10. Wystrzeganie si wielomwstwa ............30
11. O nabywaniu pokoju i gorliwoci o postp duchowy ..............................31

12. Korzyci z dowiadczania przeciwnoci.......34

13. Tumienie pokus......................... 35
364
IV,18
14. Unikanie wydawania pochopnych ocen.......39
15. Czyny motywowane mioci...............41
16. Znoszenie brakw cudzych ................43
17. ycie mnisze ...........................45
18. Przykady witych Ojcw.................46
19. wiczenia dobrego zakonnika ..............49
20. Umiowanie samotnoci i milczenia ..........54
21. Skrucha serca...........................59
22. Rozwaanie ludzkiej ndzy ................62
23. Rozmylanie o mierci ....................66
24. Sd i kara za grzechy.....................71
25. Gorliwa poprawa caego naszego ycia .......76
Ksiga druga Zachty do ycia wewntrznego
1. Przebywanie w swym wntrzu .............85
2. Pokorne poddanie si Bogu ................90
3. Dobry spokojny czowiek..................91
4. Czyste serce i prosta intencja ...............93
5. Zastanowienie si nad sob ................95
6. Rado dobrego sumienia..................97
7. Mio Jezusa ponad wszystko..............99
8. Bliska przyja z Jezusem ................ 101
9. Brak wszelkiej pociechy .................. 105
10. Wdziczno za ask Bo................ 110
IV,18
Naladowanie Chrystusa
365
11. Maa liczba mionikw krzya Jezusowego . . . 113
12. Krlewska droga krzya witego .......... 116
Ksiga trzecia Pociecha wewntrzna
1. Chrystus mwi do wiernej duszy
od wewntrz .......................... 127
2. Prawda mwi w sercu bez zgieku sw .....128
3. Sw Boych sucha trzeba z pokor.
Wielu ich nie docenia.................... 130
4. Postpowa przed Bogiem w prawdzie
i pokorze ............................. 135
5. Zdumiewajcy skutek Boej mioci......... 138
6. Prbowanie prawdziwego mionika ........ 143
7. Ukrywa ask pod stra pokory .......... 146
8. Ocena siebie przed Bogiem jako czowieka
0 lichej wartoci........................ 150
9. Wszystko naley odnosi do Boga
jako do celu ostatecznego................. 152
10. Wzgardziwszy wiatem sodko jest
suy Bogu ........................... 154
11. Pragnienia serca trzeba bada
1 je powciga......................... 157

12. Uczenie si cierpliwoci i zmaganie si

z podaniami ......................... 159
366
IV,18
13. Posuszestwo pokornego poddanego
na wzr Chrystusa...................... 162
14. Rozwaanie zakrytych Boych wyrokw,
bymy si nie wynosili w dobrych rzeczach . . . 164
15. Jak zachowa si oraz mwi, gdy idzie
0 rzecz upragnion?..................... 167
16. Prawdziwej pociechy w samym tylko Bogu naley szuka.......................... 169
17. Wszelk trosk trzeba oprze na Bogu.......171
18. Doczesne ndze naley znosi spokojnie
na wzr Chrystusa...................... I73
19. Znoszenie krzywd. Kto sprawdza si jako czowiek cierpliwy ...................... 175
20. Wyznanie wasnej niemocy. Ndze tego ycia . 178
21. W Bogu trzeba - ponad wszelkimi dobrami
1 darami - spoczywa.................... i81
22. Wspominanie wielorakich Boych dobrodziejstw.......................... I86
23. Cztery czynniki przynoszce wielki pokj .... 189
24. Unikanie wcibskiego badania cudzego ycia . . 193
25. Na czym polega trway pokj serca
i prawdziwy postp duchowy ............. 194
26. Wznioso wolnoci ducha, na ktr bardziej mona zasuy pokorn modlitw ni
lektur . 197
27. Mio siebie najbardziej powstrzymuje
od najwyszego dobra ................... 199
IV,18
Naladowanie Chrystusa
367
28. Przeciw jzykom oszczercw ..............202
29. Jak naley wzywa i bogosawi Boga,
gdy nadejdzie utrapienie ................u.s 203
30. Proba o pomoc Bo i ufno
<
w odzyskanie aski......................205
31. Odsun na bok wszelkie stworzenie,
by mona znale Stwrc ................209
32. Zaparcie si siebie samego i uwolnienie si
od wszelkiej podliwoci ................212
33. Niestao serca. Ostateczn intencj kierowa
ku Bogu ..............................215
34. Kochajcemu Bg smakuje ponad wszystko
i we wszystkim ........................ 216
35. Nie ma wolnoci od kuszenia w tym yciu . . . 219
36. Przeciw marnym ludzkim sdom........... 221
37. Szczere i cakowite wyrzeczenie si samego
siebie dla osignicia wolnoci serca ........223
38. Dobre kierowanie rzeczami zewntrznymi i uciekanie si do Boga w
niebezpieczestwach ............................226
39. Czowiek nie powinien gwatownie
zaatwia spraw ........................ 228

40. Czowiek nie ma nic dobrego z siebie

i z niczego nie moe si chepi ............229
41. Wzgarda wszelkiej doczesnej czci........... 232
42. Pokoju nie naley w ludziach pokada ......234
368
IV, 18
43. Przeciwko prnej i wiatowej nauce........235
44. Nie przyciga ku sobie rzeczy
zewntrznych..........................238
45. Nie wszystkim naley wierzy. Upadek
w sowach atwy .......................239
46. Pokadanie ufnoci w Bogu, kiedy powstaj pociski sw...........................243
47. Wszystkie przykroci trzeba znosi
dla ycia wiecznego.....................247
48. Dzie wiecznoci i kopoty tego ycia ....... 249
49. Pragnienie ycia wiecznego. Jak wielkie
s dobra przyrzeczone toczcym bj ........254
50. Jak czowiek w poczuciu opuszczenia ma
si ofiarowa w rce Boga ................259
51. Trzeba zaj si zadaniami niskimi, gdy czowieka nie sta na to, by oddawa si
wzniosym . . 264
52. Czowiek niech nie uwaa si za godnego pociech, lecz raczej za zasugujcego na
chost . . 265
53. aska Boa trzyma si z daleka od znajdujcych upodobanie w rzeczach ziemskich
..........268
54. Odmienne poruszenia natury i aski.........271
55. Zepsucie natury i skuteczno aski Boej .... 276
56. Powinnimy odmawia sobie samym
i naladowa Chrystusa przez krzy ........280
57. Niech czowiek nie bdzie zbyt przygnbiony,
gdy popenia jakie bdy................. 284
IV,18
Naladowanie Chrystusa
369
58. Nie naley stara si bardziej pozna wzniolej-szych rzeczy i ukrytych wyrokw
Boych .... 287
59. Wszelk nadziej i ufno trzeba zacumowa
w samym Bogu.........................293
Ksiga czwarta
Sakrament otarza
1. Z jak wielkim szacunkiem naley
przyjmowa Chrystusa...................300
2. W sakramencie otarza ukazuje si wielka
dobro i mio Boga .................... 307
3. Poyteczne jest czsto komunikowa ........311
4. Pobonie komunikujcym udzielonych
zostaje wiele dbr.......................315
5. Godno sakramentu i stanu kapaskiego .... 319
6. Zapytanie o wiczenie przed Komuni wit . 322
7. Roztrzsanie wasnego sumienia

i postanowienie poprawy................. 323

8. Ofiara Chrystusa na krzyu a nasze wasne wyrzeczenie si ........................ 327
9. Samych siebie i wszystko nasze powinnimy ofiarowa Bogu i za wszystkich si modli
.... 329
10. Nie naley tak atwo opuszcza Komunii
witej ...............................332
370
IV,18
11. Ciao Chrystusa i Pismo w. s najbardziej potrzebne wiernej duszy ................. 337
12. Z wielk pilnoci powinien si przygotowa majcy komunikowa z Chrystusem
........ 342
13. Dusza pobona powinna caym sercem pragn zjednoczenia z Chrystusem w
Sakramencie . . . 345
14. arliwe pragnienie ciaa Chrystusowego
u pewnych osb pobonych............... 348
15. ask pobonoci zdobywa si przez
pokor i zaparcie si siebie................ 350
16. Powinnimy nasze potrzeby odkrywa Chrystusowi i prosi o Jego ask...........353
17. arliwa mio i gwatowne podanie
przyjcia Chrystusa .....................355
18. Czowiek niech nie bdzie ciekawskim badaczem Sakramentu, lecz pokornym
naladowc Chrystusa, poddajc zmysy swoje wierze witej .... 358