Centrum Cyfrowe Projekt: Polska

ul. Andersa 29
00-159 Warszawa
centrumcyfrowe.pl
kontakt@centrumcyfrowe.pl

Warszawa, 29 lutego 2016

Departament Wasnoci Intelektualnej i Mediw

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
ul. Krakowskie Przedmiecie 15/17
00-071 Warszawa

STANOWISKO CENTRUM CYFROWEGO W SPRAWIE MOLIWYCH

SPOSOBW IMPLEMENTACJI NIEKTRYCH POSTANOWIE
DYREKTYWY 2014/26/UE DO POLSKIEGO PORZDKU PRAWNEGO
Szanowni Pastwo,
W odpowiedzi na zaproszenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego do udziau
w pracach nad wdroeniem do polskiego porzdku prawnego dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 2014/26/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zbiorowego
zarzdzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji
wieloterytorialnych dotyczcych praw do utworw muzycznych do korzystania online na
rynku wewntrznym, pragn poniej przedstawi stanowisko Centrum Cyfrowego w
tematach uwzgldnionych w kwestionariuszu.
Centrum Cyfrowe Projekt: Polska jest organizacj spoeczn, ktrej gwn misj jest
doprowadzenie do zmiany spoecznej i zwikszenia zaangaowania obywatelskiego
wykorzystujc potencja narzdzi cyfrowych oraz modeli wsppracy opartych na dzieleniu
si zasobami i wiedz. Z tego te wzgldu Centrum Cyfrowe czuje si zobowizane do
zabrania gosu w tak wanej dla gospodarki cyfrowej i spoeczestwa opartego na wiedzy
dyskusji, jak kwestia zbiorowego zarzdzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.
Jako jedyni w Polsce przeprowadzilimy kompleksowe badanie danych finansowych
organizacji zbiorowego zarzdzania. Autorzy i autorki raportu przyjli sobie za cel prb
odpowiedzi na pytania o skuteczno przyjtego mechanizmu funkcjonowania polskich
organizacji zbiorowego zarzdzania ze wzgldu na spoeczne znaczenie tych podmiotw.
Centrum Cyfrowe szukao odpowiedzi na pytanie czy dziaania OZZ prowadza do
wywizywania si z funkcji ustawowych. Analiza obejmuje finansowe i merytoryczne
sprawozdania polskich OZZ za lata 2010- 2013, ktre miay one obowizek ujawni do
chwili sporzdzenia niniejszego opracowania. Raport Polskie organizacje zarzdzania
przeczamy spoeczestwo na cyfrowe

zbiorowego i ich dane finansowe dostpny jest tutaj:

http://centrumcyfrowe.pl/wp-content/uploads/2015/04/Polskie-OZZ-i-ich-danefinansowe.pdf. Do pisma zaczam rwnie egzemplarz raportu.
Mam nadziej, e ponisze spostrzeenia i uwagi zostan przez Pastwa uwzgldnione w
toku prac nad przygotowaniem projektu ustawy wdraajcej dyrektyw.
Liczc na pozytywne przyjcie,
Z powaaniem,

dr Alek Tarkowski

UWAGI OGLNE

Centrum Cyfrowe z zadowoleniem zwraca uwag, e wikszo regulacji zawartych w rozdziaach

I i II Dyrektywy dotyczcych funkcjonowania i przejrzystoci finansowej wszystkich organizacji
zbiorowego zarzdzania zostaa ju wprowadzona do polskiego prawa, w ty w szczeglnoci
obowizek publikacji sprawozda finansowych. W tym zakresie implementacja Dyrektywy do
polskiego porzdku prawnego nie powinna stwarza trudnoci. Polski ustawodawca w znacznej
mierze wyprzedzi ustawodawc europejskiego wprowadzajc standardy przejrzystoci dla
polskich OZZ.
Niewtpliwie jednak implementacja dyrektywy stwarza moliwo wprowadzenia zmian w prawie
autorskim w celu lepszej adaptacji regulacji do potrzeb spoeczestwa informacyjnego. Jeli
organizacje zbiorowego zarzdzania chc pozosta wanym porednikiem dla rekomercjalizujcej
si kultury i odpowiedzialnie zarzdza swoj reputacj, powinny modyfikowa mylenie o swojej
roli w ochronie praw autorskich. W czasach rozwoju mediw spoecznociowych, elektronicznych
usug patniczych (w tym mikropatnoci) przy praktycznie nieograniczonych moliwociach
wyszukiwania poprzez sie i przegldarki, znaczenie podmiotw, ktrych gwnym celem jest
zbiorowe pobieranie inkaso bdzie malaa. Bdzie bowiem z czasem atwa do zastpienia,
czciowo poprzez bezporedni kontakt z fanami, a czciowo poprzez funkcje automatycznego
2

zliczania odsucha, przeliczania nalenoci z tytuu eksploatacji praw wedug dowolnego

algorytmu, po zautomatyzowan realizacj patnoci. Zmiany w prawie autorskim powinny
zmierza w kierunku takiego uregulowania kwestii OZZ, aby z jednej strony byy one podmiotami
transparentnymi, a z drugiej posiaday moliwo przystosowania si do zmieniajcych si
warunkw cyfrowych.
Dlatego te Centrum Cyfrowe uwaa, e w procesie przygotowanie projektu ustawy naley
przede wszystkim uwzgldni nastpujce kwestie:

1. Technologie umoliwiaj lepsze zarzdzanie przepywami finansowymi. Artyci i ich publiczno

spodziewaj si wikszej przejrzystoci w obiegach kultury, w szczeglnoci w OZZ, dlatego te
niezbdne jest:
a. zreformowanie systemu raportowania przepyww przez OZZ uwzgldniajcego specyfik tych
organizacji,
b. stworzenie systemu rozlicze opartego o nowe technologie, ktry pozwoli OZZ skutecznie
pozyskiwa inkaso z rynku z jednej strony, a z drugiej szybciej przekazywa wynagrodzenie
twrcom.
2. Organ nadzorujcy funkcjonowanie organizacji zarzdzania zbiorowego Ministerstwo Kultury
i Dziedzictwa Narodowego zobowizao OZZ do:
a. klarownego i kompleksowego sposobu raportowania kosztw obsugi zarzdu zbiorowego, tak
by nie byo wtpliwoci wzgldem tego, jak drogi jest to system, oraz by stao si moliwe
optymalizowanie zarzdu zbiorowego w przyszoci,
b. zastosowania dostpnych instrumentw (z uwzgldnieniem nowych technologii), aby uczyni
jasnym i transparentnym system redystrybucji rodkw ciganych przez OZZ z rynku.
3. Wane aby przeznaczenie przychodw finansowych OZZ z tytuu inwestowania nierozdysponowanych rodkw pieninych byo monitorowane, tak aby w istotnej czci
przeznaczone byy zgodnie ze swoim celem, czyli na dofinansowanie twrcw i twrczoci, a nie
budetw OZZ.
4. Dyrektywa reguluje udzielanie licencji wieloterytorialnych w Internecie jedynie w odniesieniu
do utworw muzycznych i jedynie w odniesieniu do praw autorskich do tych utworw. Warto
rozway rozszerzenie licencji wieloterytorialnych na prawa pokrewnych do fonogramw, czy
innych przedmiotw prawa autorskiego.
5. Obecnie funkcjonujce przepisy prawa autorskiego oraz praktyka OZZ powoduj, e
bezporednie kontraktowanie z uprawnionym jest w wielu przypadkach utrudnione lub
niemoliwe. Oznacza to, e zbiorowy zarzd w swoim obecnym ksztacie nie jest w peni
kompatybilny z licencjonowaniem na zasadach CC. Ustawowy przymus porednictwa OZZ nie
powinien dotyczy sytuacji, w ktrych twrca udzieli uytkownikowi licencji bezporednio.
6. Kluczowe jest zapewnienie, e w realizacji uprawnie ustawowych nie dochodzi do konfliktu
interesw pomidzy zyskownoci ekonomiczn oraz skuteczn i efektywn repartycj. Nie mniej
3

istotne jest uszczegowienie sprawozdawczoci w taki sposb, by opinia publiczna moga

zapozna si z zasadami przepyww i rzeczywist wysokoci kosztw na podstawie publicznie
dostpnych dokumentw.
7. Implementacja dyrektywy stwarza rwnie moliwo uregulowania dziaalnoci firm, ktre
oferuj parasole licencyjne - niejednokrotnie wykorzystuj one nieznajomo prawa autorskiego
i pobieraj opaty od podmiotw, ktre mogyby wykorzystywa dany utwr w ramach
dozwolonego uytku.

Tytu I Przepisy oglne

1. Dyrektywa okrela w pkt 2 preambuy podstawowe elementy, ktre skadaj si na zbiorowe
zarzdzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Obejmuje ono udzielanie licencji
uytkownikom, kontrolowanie uytkownikw, monitorowanie korzystania z praw, egzekwowanie
praw autorskich i praw pokrewnych, pobieranie przychodw z praw z tytuu ich eksploatacji oraz
podzia midzy podmiotami uprawnionymi nalenych im kwot. Jednoczenie jednoznacznie
poza wyjtkami wynikajcymi z prawa unijnego pozostawia pastwom czonkowskim UE decyzj
co do okrelenia przypadkw, w ktrych moliwo uprawnionych do indywidualnego zarzdzania
wasnymi prawami powinna by ograniczona lub cakowicie wyczona. Pastwa czonkowskie UE
mog take swobodnie decydowa, w jakich przypadkach zasadne jest wprowadzenie obowizku
wsplnej reprezentacji organizacji zbiorowego zarzdzania wobec uytkownikw (tzw. jednego
okienka).
a)
Czy polskie przepisy powinny precyzyjnie definiowa, czym jest zbiorowy zarzd, a jeli tak
jakie powinny by elementy tej definicji?
b)
Czy, a jeli tak, to w jakich przypadkach poza wynikajcymi z ustawodawstwa unijnego
polskie przepisy powinny nakazywa obowizkowe zbiorowe zarzdzanie prawami (a tym samym
uniemoliwia bd ogranicza indywidualne zarzdzanie prawami)? Jaki charakter powinien mie
w kadym z tych wypadkw taki obowizek (wzgldny, bezwzgldny, zwizany z rozszerzonym
skutkiem wobec wszystkich uprawnionych, tj. nawet tych, ktrzy nie dokonali powierzenia praw w
danym zakresie)?
Obowizkowe zbiorowe zarzdzanie, bez wzgldu na to czy wynikajce z ustawodawstwa
unijnego, czy krajowego, powinno gwarantowa uprawnionym dwie moliwoci:
1. Licencjonowanie utworw na licencjach otwartych (w tym Creative Commons). Licencje
Creative Commons s udzielane uytkownikom bezporednio przez uprawnionego (twrc).
Kade przekazanie utworu objtego licencj CC kolejnemu uytkownikowi powoduje
udzielenie mu licencji bezporednio przez pierwotnego licencjodawc. System zbiorowego
zarzdzania dziaa natomiast w oparciu o zasad porednictwa. W ramach tego systemu
licencje udzielane s przez porednikw (organizacje zbiorowego zarzdzania). Obecnie
funkcjonujce przepisy prawa autorskiego oraz praktyka OZZ powoduj, e bezporednie
kontraktowanie z uprawnionym jest w wielu przypadkach utrudnione lub niemoliwe.
Oznacza to, e zbiorowy zarzd w swoim obecnym ksztacie nie jest w peni kompatybilny
z licencjonowaniem na zasadach CC. W odniesieniu do przepisw prawa chodzi tu o ustawowy
4

przymus kontraktowania za porednictwem OZZ. Przymus ten powoduje obligatoryjne

zastosowanie w tych dwch przypadkach stawek okrelonych w zatwierdzonych tabelach
wynagrodze, nawet jeeli sam twrca zezwoli na nieodpatne korzystanie z utworw w ten
sposb. Z kolei praktyk OZZ utrudniajc stosowanie licencji CC przez twrcw jest umowne
ksztatowanie relacji organizacja-twrca w sposb wyczajcy lub prowadzcy
do wtpliwoci co do moliwoci rwnolegego samodzielnego zarzdzania przez twrc jego
twrczoci. Brak jest bowiem jednolitego standardu umowy o powierzenie praw pod
ochron organizacji. Wiele OZZ dy do nabywania od twrcw bardzo szerokiego zakresu
praw, czego efektem jest pozbawienie twrcw moliwoci ich samodzielnego
licencjonowania, lub przynajmniej naraenie ich na odpowiedzialno prawn wzgldem
organizacji za samodzielne kontraktowanie z uytkownikiem. Powysze problemy powinny
zosta rozwizane poprzez regulacje prawne na poziomie ustawowym.
2. Uprawnienie do nieuczestniczenia w systemie (tzw. opcja wyjcia - opt-out) polegajce na
moliwoci zakazania z korzystania utworu w ramach obowizkowego rozszerzonego zarzdu
albo zachowania prawa do indywidualnego ustalenia warunkw umowy licencyjnej
z uytkownikiem. Opcja opt-out nie powinna wiza si dla twrcw z adnymi
konsekwencjami.

c)
W jakich przypadkach i w odniesieniu do jakich praw polskie przepisy powinny wprowadza
obowizek wsplnej reprezentacji organizacji zbiorowego zarzdzania wobec uytkownikw? Jak
taka wsplna reprezentacja powinna by realizowana (jedna wyznaczona organizacja, wsplny
penomocnik)?
Obowizek wsplnej reprezentacji organizacji zbiorowego zarzdzania powinien dotyczy
wszystkich praw, w przypadku gdy uytkownicy chc uzyska licencj w celach
niekomercyjnych, takich jak dziaalno kulturalna, biblioteczna, edukacyjna, spoeczna.
Takie rozwizanie i wprowadzenie modelu one stop shop uatwioby funkcjonowanie
podmiotom penicym rol spoeczn. Ponadto wane jest okrelenie wysokoci opat
pobieranych od takich podmiotw, zasad zwolnienia z opaty oraz sposobu raportowania
pozyskanych w ten sposb przez OZZ rodkw. Do tej pory pozyskiwanie licencji przez
instytucje kultury byo dla nich duym wyzwaniem, opaty od nich pobierane byy ustalane
dyskrecjonalne, a raportowanie rodkw pozyskanych od tyche instytucji nietransparentne.
d)
Czy, ale jeli to, to w jakich przypadkach zarzdzanie prawami przez organizacje
zbiorowego zarzdzania powinno by moliwe na innej podstawie (jakiej podstawie prawnej ?) ni
powierzenie praw przez uprawnionych?
2. Dyrektywa pozwala organizacjom zbiorowego zarzdzania oferowa szerszy zakres usug ni
tylko bezporednio zwizanych ze zbiorowym licencjonowaniem, w szczeglnoci usugi o
charakterze socjalnym, kulturalnym i edukacyjnym na rzecz uprawnionych oraz uytkownikw
treci. Jednoczenie zgodnie z art. 3 lit. a) dyrektywy tego rodzaju usugi nie mog by gwnym
przedmiotem dziaalnoci organizacji. Jednym z wanych dodatkowych zada organizacji,
niezwykle istotnym z punktu widzenia rozwoju europejskich kultur narodowych, jest take ich
5

zaangaowanie w propagowanie rnorodnoci ekspresji kulturalnej poprzez umoliwienie

wejcia na rynek najmniejszym i mniej popularnym repertuarom (pkt 3 preambuy).
a)
Jakie usugi poza zbiorowym zarzdzaniem np. o charakterze socjalnym, kulturalnym i
edukacyjnym mog lub powinny wiadczy organizacje? Czy ich zakres winien by okrelony
przepisami prawa powszechnie obowizujcego? W jaki sposb winien by zagwarantowany
uboczny, dodatkowy charakter tego rodzaju dziaalnoci w stosunku do zbiorowego zarzdzania?
Czy ta dziaalno powinna by finansowana ze rodkw pochodzcych z tytuu zbiorowego
zarzdzania, a jeeli tak, to w jakim zakresie?
Organizacje zbiorowego zarzdzania prawami autorskimi s niezwykle wanymi podmiotami
polskiego sektora kultury nie tylko ze wzgldu na skal przepyww i rozmiary majtku jakim
dysponuj, ale te ze wzgldu na zrzeszanie twrcw. W dzisiejszych czasach umowy
zawierane z artystami rzadko maj inn formu ni cywilno-prawn. Inaczej ni w przypadku
stosunku pracy, umowy o dzieo przenosz odpowiedzialno za opacanie skadek na
ubezpieczenia spoeczne wycznie na artystw i twrcw. Nieregularno tych przychodw,
a take pomijanie problemy zabezpieczenia emerytalnego w rodowiskach twrcw, nie
pozwala czsto na systematyczno w odprowadzaniu skadek. Powoduje to w duszym
okresie pauperyzacj tych grup zawodowych, ktre nie mog korzysta z ubezpiecze i ze
wiadcze emerytalnych w zakresie w jakim obejmuj one osoby z odpowiednio dugim
staem wynikajcym ze stosunku pracy (dla ktrych system regularnego odprowadzania
skadek odpowiadajcych realnym przychodom pracownikw) ma charakter obowizkowy.
W naszej ocenie konieczne jest opracowanie i wdroenie mechanizmu ubezpiecze
spoecznych, ktry uwzgldniayby specyfik zarobkowania tej grupy zawodowej, struktur
kosztw jakie ponosz na prowadzenie dziaalnoci twrczej oraz nieregularno ich
przychodw. Uwaamy, e mechanizm ten powinien angaowa OZZ, ktre przekazuj
twrcom wynagrodzenia z rnego tytuu, tak by unikn zjawiska cakowitego
uspoecznienia tych kosztw i w rezultacie dodatkowego obcienia budetu pastwa.
Dodatkowo OZZ powinny by odpowiedzialne za prowadzenie edukacji z zakresu prawa,
technologii i biznesu, skierowanej dla twrcw. Oferta edukacyjna powinna odpowiada na
zmieniajce si zapotrzebowania twrcw jako uczestnikw wolnego rynku, ktrzy powinni
nieustannie podnosi swoje kompetencje.
b)
W jaki sposb organizacje zbiorowego zarzdzania powinny chroni i promowa mniej
popularne repertuary? W jaki sposb kwestia ta moe lub powinna by uregulowana w przepisach
dotyczcych zbiorowego zarzdzania?
3. Istotnym elementem zapewnienia rwnych zasad konkurencji na kadym rynku, w tym take
na rynku zbiorowego zarzdzania jest obcienie tych samych kategorii podmiotw takimi samymi
obowizkami i ciarami regulacyjnymi. Dotyczy to rwnie zarzdzania na terenie RP prawami
przez organizacje majce siedzib poza UE.
a) W jaki sposb polski ustawodawca powinien uksztatowa przepisy krajowe implementujce
dyrektyw wobec organizacji majcych siedzib poza UE, a dziaajcych na terytorium RP?
b) Czy takie organizacje powinny by dopuszczone do wykonywania zbiorowego zarzdu take
tam, gdzie przewiduje si obowizkowe porednictwo?
6

Naszym zdaniem stworzenie konkurencyjnego rodowiska na rynku zbiorowego zarzdzania

bdzie miao pozytywny wpyw zarwno na twrcw, jako podmioty uprawnione, jak i same
OZZ. Dlatego te przepisy polskie implementujce dyrektyw wobec organizacji majcych
siedzib poza UE, a dziaajcych na terenie Polski powinny by tosame z przepisami
dotyczcymi praw i obowizkw OZZ majcych siedzib na terenie UE. Ponadto organizacje
te powinny by dopuszczone do wykonywania zbiorowego zarzdu take tam, gdzie
przewidziano obowizkowe porednictwo.
4.
Art. 3 lit. a) dyrektywy, ktry formuuje definicj organizacji zbiorowego zarzdzania
posuguje si przy tym m.in. niedookrelonym elementem dziaania dla zbiorowej korzyci
reprezentowanych przez organizacj podmiotw. Przepis ten pozwala pastwom czonkowskim
UE na swobodne okrelenie formy prawnej, w ktrej maj dziaa organizacje, a jednoczenie
dyrektywa zapewnia organizacjom w pewnym zakresie swobod zlecania podmiotom zalenym
lub innym podmiotom przez nie kontrolowanym wykonywania niektrych zada wchodzcych w
zakres ich dziaalnoci.
a)
Czy, a jeli tak, to w jaki sposb, polska ustawa powinna doprecyzowywa pojcie
zbiorowej korzyci podmiotw uprawnionych?
b)
W jaki sposb polskie przepisy winny uregulowa outsourcing zlecany przez organizacj
jaki powinien by jego dozwolony zakres i jak powinna by uksztatowana ewentualna
odpowiedzialno organizacji za dziaania podmiotw dziaajcych na jej rzecz?
Istot outsourcingu jest wyodrbnienie organizacyjne pewnych funkcji (czynnoci)
realizowanych przez OZZ i powierzenie ich wykonywania wyspecjalizowanym podmiotom
zewntrznym (tzw. insourcerom) w celu usprawnienia przebiegu poszczeglnych procesw
i zmniejszenia kosztw. Jednake ze wzgldu na zapewnienie pewnoci prawnej zarwno dla
podmiotw uprawnionych, jak i samych uytkownikw, naszym zdaniem OZZ nie powinny
mie moliwoci powoywania si na niewykonanie lub niewaciwe wykonanie usugi
outsourcingowej na jego rzecz wobec podmiotw trzecich (w szczeglnoci za - wobec
twrcw, zwaszcza nie bdcych czonkami danej organizacji). W takiej sytuacji nawet
w przypadku, gdy odpowiedzialno OZZ wynika bdzie wycznie z dziaa outsourcera,
bdzie ona musiaa w caoci zaspokoi roszczenia podmiotw uprawnionych bd
uytkownikw. Oczywicie na dalszym etapie OZZ bdzie posiadaa roszczenie zwrotne
wobec outsourcera.
c)
Czy, a jeli tak to jakie oglne regulacje dotyczce stowarzysze, wynikajce z Prawa o
stowarzyszeniach i inne ni wynikajce wprost z dyrektywy, powinny w Pastwa ocenie ulec
modyfikacji?
5.
Dyrektywa w art. 3 lit. b) definiuje niezalene podmioty zarzdzajce, ktre zarzdzaj
prawami autorskimi lub pokrewnymi osb trzecich, a jednoczenie nie maj statusu organizacji
zbiorowego zarzdzania. Dyrektywa formuuje take minimalne obowizki tego typu podmiotw,
pozostawiajc pastwom czonkowskim swobod w dalszym regulowaniu ich dziaalnoci.
Czy na niezalene podmioty zarzdzajce powinny by w polskich przepisach naoone dodatkowe
obowizki ni wynikajce z dyrektywy. Jeli tak, jakie to powinny by obowizki?
7

Duym problemem na polskim rynku, szczeglnie dla instytucji kultury oraz jednostek
systemu owiaty, jest funkcjonowanie firm oferujcych parasole licencyjne. Niejasne prawo
stwarza moliwo oferowania parasoli licencyjnych podmiotom, ktre mog korzysta z
utworw w ramach dozwolonego uytku. Dlatego te konieczne jest, aby przy okazji
implementacji dyrektywy uregulowa obowizki ktre powinny speni takie firmy, jak
rwnie wprowadzi przepisy uniemoliwiajce licencjonowanie utworw, ktre mogyby by
wykorzystane w ramach dozwolonego uytku, czy te ktre nale do domeny publicznej.
Tytu II Organizacje zbiorowego zarzdzania
6.
Zgodnie z art. 5 ust. 2 dyrektywy podmioty uprawnione powinny mie prawo upowani
wybran przez siebie organizacj zbiorowego zarzdzania do zarzdzania prawami, kategoriami
praw lub rodzajami utworw oraz innych wybranych przez siebie przedmiotw objtych ochron,
na wybranych przez siebie terytoriach, bez wzgldu na pastwo czonkowskie, ktrego
obywatelstwo lub przynaleno pastwow posiadaj, pastwo czonkowskie miejsca
zamieszkania lub siedziby organizacji zbiorowego zarzdzania albo podmiotu uprawnionego.
Upowanienie organizacji bdzie wymagao udzielenia wyranej, pisemnej zgody w odniesieniu do
kadego prawa lub kadej kategorii praw lub kadego rodzaju utworw lub innych przedmiotw
objtych ochron (art. 5 ust. 7). Organizacja nie bdzie moga odmwi podjcia zarzdu
prawami, kategoriami praw lub rodzajami utworw, ktre wchodz w zakres jej dziaalnoci,
chyba e zajd obiektywne przyczyny uzasadniajce odmow (art. 5 ust. 2 in fine). Dyrektywa nie
okrela jednak, jaki charakter prawny ma upowanienie (powierzenie praw) organizacji.
Natomiast zgodnie z art. 5 ust. 4 dyrektywy, podmiot uprawniony, rwnie w wybranym przez
siebie zakresie (z zachowaniem okrelonych warunkw, w tym terminu wypowiedzenia
nieprzekraczajcego 6 miesicy), bdzie mg cofn udzielone organizacji upowanienie.
Pkt 19 preambuy dyrektywy wskazuje przykadowo, jako prawa, prawo publicznego
komunikowania czy zwielokrotniania, natomiast kategorie praw wie z formami eksploatacji,
takimi jak np. prawo nadawania, prawo wystawienia w teatrze lub zwielokrotniania na potrzeby
rozpowszechniania online. Zwraca te uwag, aby prawa i kategorie praw byy okrelane w
sposb pozwalajcy na utrzymanie rwnowagi pomidzy swobod rozporzdzania przez
podmioty uprawnione swoimi utworami i innymi przedmiotami objtymi ochron a zdolnoci
organizacji do efektywnego zarzdzania prawami, z uwzgldnieniem w szczeglnoci kategorii
praw zarzdzanych przez organizacj i sektora kreatywnego, w ktrym dziaa organizacja.
Z kolei zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy, podmioty uprawnione niezalenie od powierzenia praw
organizacji powinny zachowa prawo do udzielania licencji na niekomercyjne korzystanie z
wszelkich wybranych przez siebie praw, kategorii praw lub rodzajw utworw oraz innych
przedmiotw objtych ochron.
a)
Czy, a jeli tak to w jaki sposb, polski ustawodawca powinien okreli charakter i prawne
skutki upowanienia organizacji zbiorowego zarzdzania do zarzdzania prawami uprawnionych ?
b)
Czy, a jeli tak to, w jaki sposb przepisy prawa powinny regulowa podstawowe
postanowienia umowy o powierzeniu praw w zbiorowy zarzdzanie ?
c)
W jaki sposb polska ustawa powinna okrela prawa i kategorie praw na potrzeby ww.
przepisw, aby zapobiec nadmiernej fragmentaryzacji repertuaru, zachowujc rwnoczenie
przewidzian w dyrektywie swobod wyboru po stronie podmiotw uprawnionych?
8

d)
W jaki sposb polska ustawa powinna okrela granice niekomercyjnego korzystania, o
ktrym mowa art. 5 ust. 3 dyrektywy?
Naszym zdaniem, co przedstawione zostao powyej, podmioty uprawnione powinny mie
stworzon moliwo udzielania otwartych licencji, rwnie na komercyjne korzystanie, co
bdzie si wizao z opcj opt-out w stosunku do konkretnych utworw. W przypadku jednak
gdy prawa do utworu zostay powierzone OZZ, twrcy powinny przysugiwa prawo
udzielania licencji na niekomercyjne korzystanie (rozumiane jak najszerzej, jako kada
dziaalno nie majca zwizku z dziaalnoci gospodarcz przynoszc zyski). Naszym
zdaniem w interesie spoecznym jest rwnie, by zapewniona zostaa moliwo
licencjonowania na rzecz konkretnych podmiotw, bez wzgldu na charakter wykorzystania,
jak np. placwki owiatowe, organizacje pozarzdowe, instytucje badawcze.

7. Zgodnie z art. 6 ust. 2 dyrektywy czonkostwo w organizacji zbiorowego zarzdzania powinno

opiera si na obiektywnych, przejrzystych i niedyskryminujcych kryteriach, ktre jak
wskazano w pkt 20 preambuy powinny odnosi si take do wydawcw. Warunki czonkostwa
powinny by okrelone w statucie organizacji i zosta podane do publicznej wiadomoci.
a)
W jaki sposb polskie przepisy powinny zapewnia, aby organizacje zbiorowego
zarzdzania stosoway obiektywne, przejrzyste i niedyskryminujce kryteria czonkostwa, o
ktrych mowa w dyrektywie?
b)
W jaki sposb kryteria te powinny by stosowane wobec nastpcw prawnych
uprawnionych (np. wydawcw, producentw) w sytuacji, gdy dysponuj prawami do wikszych
iloci utworw lub przedmiotw praw pokrewnych?
8. Zgodnie z art. 7 ust. 1 dyrektywy, niektre przepisy dotyczce czonkw organizacji powinny
znale zastosowanie take w odniesieniu do podmiotw uprawnionych, ktre z mocy prawa lub
w drodze powierzenia, licencji lub innego uzgodnienia umownego pozostaj w bezporednim
stosunku prawnym z tymi organizacjami, ale nie s ich czonkami. Dotyczy to:
moliwoci korzystania z elektronicznych rodkw komunikacji w kontaktach z organizacjami
zbiorowego zarzdzania (art. 6 ust. 4 dyrektywy);
informacji udzielanych przez organizacje na danie zainteresowanych podmiotw (art. 20
dyrektywy);
informowania o warunkach, na jakich organizacja zbiorowego zarzdzania upowania inn
organizacj do zarzdzania jej repertuarem w zakresie udzielania licencji wieloterytorialnych na
korzystanie z utworw muzycznych online (art. 29 ust. 2 dyrektywy);
procedury skadania skarg do organizacji zbiorowego zarzdzania (art. 33 dyrektywy).
Natomiast art. 7 ust. 2 dyrektywy umoliwia pastwom czonkowskim stosowanie do podmiotw
uprawnionych niebdcych czonkami organizacji take innych przepisw dyrektywy, w tym jak
przykadowo wskazuje pkt 21 preambuy prawa do udziau w procesie decyzyjnym organizacji.
a)
W jaki sposb polska ustawa powinna regulowa ww. uprawnienia podmiotw
uprawnionych niebdcych czonkami organizacji w przypadkach, w ktrych stosunek prawny
czcy te podmioty z organizacj nie wynika z zawartej umowy (lecz np. z obowizkowego
porednictwa organizacji)?
b)
Czy, a jeli tak to jakie inne przepisy dyrektywy dotyczce czonkw organizacji zbiorowego
9

zarzdzania powinny na gruncie polskiego prawa znale zastosowanie do podmiotw

uprawnionych niebdcych czonkami?
Zarwno przy regulacji sytuacji podmiotw uprawnionych niebdcych czonkami organizacji,
jak i sytuacji czonkw organizacji najwaniejsze jest takie stworzenie modelu
komunikowania si, zbierania danych i rozliczania si przez OZZ, ktry jak najpeniej
wykorzystywaby moliwoci dane przez nowe technologie. Dziki temu nie tylko procesy te
byyby bardziej efektywne i dostosowane do cyfrowej rzeczywistoci, ale te bardziej
transparentne, atwiejsze do raportowania i wycigania z nich danych.
9.
Zgodnie z art. 8 ust. 5 lit. a)-d) dyrektywy walne zgromadzenie czonkw organizacji (albo
zgodnie z art. 8 ust. 11 zgromadzenie delegatw) okrela:
oglne podejcie do podziau pomidzy podmioty uprawnione nalenych im kwot;
oglne podejcie do wykorzystania kwot niepodlegajcych podziaowi;
ogln strategi inwestycyjn organizacji;
oglne podejcie do dokonywania potrce przez organizacj.
Podstawowe zasady dotyczce strategii inwestycyjnej organizacji doprecyzowuje art. 11 ust. 5
dyrektywy, wskazujc na konieczno kierowania si najlepszym interesem uprawnionych,
unikania konfliktw interesw, zapewnienia bezpieczestwa, jakoci, pynnoci i rentownoci
portfela inwestycyjnego oraz odpowiedniej dywersyfikacji inwestycji.
Art. 8 ust. 7 stanowi jednak, e pastwa czonkowskie mog wymaga, aby w powyszym zakresie
okrelio bardziej szczegowe warunki wykorzystania przychodw z praw oraz zyskw
pochodzcych z ich inwestowania.
Ponadto, zgodnie z pkt 23 preambuy dyrektywy, przyznanie powyszych uprawnie walnemu
zgromadzeniu nie narusza prawa pastw czonkowskich do okrelenia bardziej rygorystycznych
przepisw dotyczcych na przykad inwestycji, fuzji lub zacigania poyczek, w tym zakazu
przeprowadzania takich transakcji. Take motyw 27 potwierdza, e pastwa czonkowskie
zachowuj prawo do okrelenia bardziej rygorystycznych przepisw dotyczcych inwestycji, w
tym zakazu inwestowania przychodw z praw.
a)
Czy polski ustawodawca powinien wymaga od walnego zgromadzenia organizacji (albo
zgromadzenia delegatw) okrelania szczegowych (a nie tylko oglnych) warunkw
wykorzystania przychodw z praw oraz zyskw pochodzcych z ich inwestowania. Jeli tak, jakie
powinny by te warunki ?
b)
Czy polskie przepisy powinny okrela szczegowe warunki dotyczce inwestowania przez
organizacje zbiorowego zarzdzania zainkasowanych rodkw, zacigania poyczek lub czenia
si z innymi podmiotami, a jeli tak to jakie (wcznie z cakowitym zakazem dokonywania tego
typu czynnoci)?
Jak wynika z danych przedstawionych w naszym raporcie Polskie organizacje zarzdzania
zbiorowego i ich dane finansowe w 2013 roku OZZ zaraportoway przychd w wysokoci
287,9 mln z. Przy czym jest to przychd wykazywany w rachunkach zyskw i strat
otrzymane i zaksigowane wpywy pienine byy na znaczco wyszym poziomie i wyniosy
ok. 800 mln z. Jednoczenie skumulowane aktywa finansowe tych organizacji, w postaci
inwestycji krtkoterminowych (gwnie rodki finansowe na rachunkach biecych
i lokatach) wyniosy na koniec 2013 roku 1,6 mld zotych. Brak regulacji szczegowych
10

kwestii zyskw pochodzcych z inwestycji, przychodw z praw a take inwestowania

pozostawia w rkach OZZ du dyskrecjonalno, ktra nie suy przejrzystoci dziaalnoci
tych organizacji.
Dotychczas OZZ nie przekazuj do publicznej wiadomoci szczegowych zasad redystrybucji
rodkw, jakie pozyskuj z tytuu inkasa oraz repartycji. Wpyw na wskazywane zapisy ma
jedynie ograniczona grupa czonkw organizacji zarzdzania zbiorowego. Arbitralnie
decyduje ona o zasadach podziau rodkw pozyskanych od podmiotw eksploatujcych
prawa autorskie, nie poddajc swoich decyzji kontroli innych uprawnionych, ktrzy s
reprezentowani przez OZZ.
Kluczowe jest zapewnienie, e w realizacji uprawnie ustawowych nie dochodzi do konfliktu
interesw pomidzy zyskownoci ekonomiczn oraz skuteczn i efektywn repartycj. Nie
mniej istotne jest uszczegowienie sprawozdawczoci w taki sposb, by opinia publiczna
moga zapozna si z zasadami przepyww i rzeczywist wysokoci kosztw na podstawie
publicznie dostpnych dokumentw.
Ponadto naszym zdaniem oglnodostpne technologie umoliwiaj lepsze zarzdzanie
przepywami finansowymi. Artyci i ich publiczno spodziewaj si wikszej przejrzystoci
w obiegach kultury, w szczeglnoci w OZZ, dlatego te niezbdne jest:
a. zreformowanie systemu raportowania przepyww przez OZZ uwzgldniajcego specyfik
tych organizacji,
b. stworzenie systemu rozlicze opartego o nowe technologie, ktry pozwoli OZZ skutecznie
pozyskiwa inkaso z rynku z jednej strony, a z drugiej szybciej przekazywa wynagrodzenie
twrcom.

10. Zgodnie z art. 8 ust. 9 dyrektywy wszyscy czonkowie organizacji zbiorowego zarzdzania
powinni mie prawo do udziau i gosowania na walnym zgromadzeniu czonkw. Pastwa
czonkowskie mog jednak ograniczy ww. prawa w oparciu o nastpujce kryteria:
okres trwania czonkostwa lub
kwoty otrzymane przez danego czonka lub kwoty mu nalene,
pod warunkiem, e takie kryteria s ustalane i stosowane w sprawiedliwy i wywaony sposb.
Czy polski ustawodawca powinien skorzysta z moliwoci ograniczenia prawa do udziau i
gosowania na walnym zgromadzeniu czonkw, a jeli tak, to w oparciu o ktre z powyszych
kryteriw? W jaki sposb powinny by okrelone szczegowe warunki ich ustalania i stosowania,
uwzgldniajc wytyczne wskazane w dyrektywie?
11. Zgodnie z art. 8 ust. 10 dyrektywy kady czonek organizacji zbiorowego zarzdzania powinien
mie prawo udzielenia dowolnej osobie lub podmiotowi penomocnictwa do uczestniczenia w
walnym zgromadzeniu czonkw i gosowania w jego imieniu, o ile nie prowadzi to do wystpienia
konfliktu interesw (np. przynaleno do rnych kategorii uprawnionych). Pastwa
czonkowskie mog jednak przewidzie ograniczenia dotyczce wyznaczania penomocnikw i
wykonywania przez nich prawa gosu, o ile takie ograniczenia pozostaj bez uszczerbku dla
11

odpowiedniego i efektywnego uczestnictwa czonkw w procesie decyzyjnym organizacji

zbiorowego zarzdzania.
Czy polski ustawodawca powinien ograniczy uprawnionym swobod udzielania penomocnictw
do uczestniczenia i gosowania na walnym zgromadzeniu czonkw, a jeli tak to w jaki sposb
powinno to zosta dokonane, aby uwzgldni wytyczne wskazane w dyrektywie?
12. Dyrektywa dopuszcza moliwo dokonywania przez organizacje zbiorowego zarzdzania
potrce od zainkasowanych kwot, w szczeglnoci majcych na celu pokrycie kosztw
poniesionych przez organizacje w zwizku z zarzdzaniem prawami (nazywane w dyrektywie
opatami z tytuu zarzdzania) oraz wiadczenie usug o charakterze socjalnym, kulturalnym lub
edukacyjnym. Zgodnie z art. 8 ust. 2 dyrektywy potrcenia te powinny by rozsdne w stosunku
do usug wiadczonych na rzecz podmiotw uprawnionych przez organizacj zbiorowego
zarzdzania () oraz ustalone na podstawie obiektywnych kryteriw. Dodatkowo, zgodnie z art.
8 ust. 3, opaty z tytuu zarzdzania nie mog przekroczy uzasadnionych i udokumentowanych
kosztw poniesionych przez organizacj zbiorowego zarzdzania w zwizku z zarzdzaniem
prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Oglne podejcie w zakresie dokonywania potrce
okrela walne zgromadzenie (art. 8 ust. 5 lit. d).
a)
Czy, a jeli tak to w jaki sposb polski ustawodawca powinien okreli, w oparciu o kryteria
wskazane w dyrektywie, bardziej szczegowe zasady dokonywania potrce przez organizacje?
b)
Czy zasadne byoby ustawowe okrelenie dopuszczalnych limitw tych potrce, np. w
formie progw procentowych lub kwotowych?
Naszym zdaniem niezbdne jest ustawowe okrelenie szczegowych zasad dokonywania
potrce przez organizacj, tak aby wszystkie OZZ miay takie same obowizki i ograniczenia
z tym zwizane, a podmioty uprawnione miay pewno co do gwarancji dotyczcych
inkasowanych przez OZZ kwot. Jeli ustawowo okrelone zostayby limity potrce, to
powinno mie to form progw procentowych, a nie kwotowych, tak eby nie dyskryminowa
OZZ ze wzgldu na ilo czonkw i wysoko przychodw.
Ponadto naszym zdaniem, w kontekcie w/w zagadnienia emerytur dla twrcw, zasadne
wydaje si rozwaenie systemu potrce od przekazywanych wynagrodze z tytuu np.
eksploatacji praw autorskich i przekazywanie tak zebranych kwot do funduszu o charakterze
indywidualnym bd wzajemnociowym. Funkcj t mogyby peni organizacje zbiorowego
zarzdzania przekazujce zebrane fundusze ubezpieczycielowi, jako e zarzdzanie
mechanizmem tego rodzaju musiaoby podlega reymowi certyfikowania i kontroli
waciwemu dla tego rodzaju dziaalnoci ubezpieczeniowej.
13. Zgodnie z art. 13 ust. 2 dyrektywy organizacje zbiorowego zarzdzania powinny dokonywa
podziau i wypaty zainkasowanych kwot zgodnie z przyjtym w tym zakresie przez walne
zgromadzenie (zgromadzenie delegatw) oglnym podejciem (na podstawie art. 8 ust. 5 lit. a) jak najszybciej, jednak nie pniej ni dziewi miesicy od koca roku obrotowego, w ktrym
przychody z praw zostay pobrane, chyba e z przyczyn obiektywnych, zwizanych w szczeglnoci
ze zgoszeniami dokonywanymi przez uytkownikw, identyfikacj praw, podmiotw
uprawnionych lub przyporzdkowaniem informacji o utworach i innych przedmiotach objtych
ochron do podmiotw uprawnionych, organizacja zbiorowego zarzdzania lub, w stosownym
12

przypadku, jej czonkowie nie s w stanie dotrzyma tego terminu. Pkt 29 preambuy dyrektywy
doprecyzowuje dodatkowo, i za obiektywne przyczyny takiego opnienia nie mog by uznane
takie okolicznoci jak zainwestowanie przychodw z praw w instrumenty z zastrzeonym
terminem zapadalnoci, a decyzj o przepisach dotyczcych zapewnienia terminowego podziau
i skutecznego poszukiwania i identyfikacji podmiotw uprawnionych w przypadkach, gdy takie
obiektywne przyczyny wystpuj, naley pozostawi w gestii pastw czonkowskich.
Dyrektywa okrela te oglne zasady, jakimi organizacja powinna kierowa si w celu identyfikacji
i lokalizacji podmiotw uprawnionych, czynic to jak stanowi pkt 29 preambuy bez uszczerbku
dla moliwoci ustanowienia przez pastwa czonkowskie bardziej rygorystycznych przepisw. W
szczeglnoci, najpniej trzy miesice po upywie ww. dziewiciomiesicznego terminu,
organizacja powinna udostpni informacje o utworach i innych przedmiotach objtych ochron,
w odniesieniu do ktrych nie zidentyfikowano lub nie zlokalizowano jednego lub wikszej liczby
podmiotw uprawnionych:
a) podmiotom uprawnionym, ktrych reprezentuje lub podmiotom reprezentujcym podmioty
uprawnione, w przypadku gdy takie podmioty s czonkami organizacji zbiorowego zarzdzania;
oraz
b) wszystkim organizacjom zbiorowego zarzdzania, z ktrymi zawara umowy o reprezentacji.
Dyrektywa wymienia te informacje, jakie powinny by tym podmiotom udostpnione. Nakazuje
ponadto sprawdzenie ewidencji swoich czonkw oraz inne dostpne rejestry. Jeeli powysze
dziaania nie doprowadz do zidentyfikowania i zlokalizowania uprawnionych, informacja ta
powinna zosta podana do publicznej wiadomoci w terminie najpniej roku od upywu ww.
trzymiesicznego terminu.
Czy, a jeli tak to w jaki sposb polski ustawodawca powinien bardziej szczegowo (lub
restrykcyjnie) okreli zasady dokonywania podziau i wypaty rodkw zainkasowanych przez
organizacje zbiorowego zarzdzania, w tym zasady dotyczce identyfikacji i poszukiwania
uprawnionych, w celu zapewnienia wikszej efektywnoci repartycji tych rodkw ni wynika to z
opisanych wyej przepisw dyrektywy?
14. Zgodnie z art. 13 ust. 4 dyrektywy, jeeli w terminie trzech lat od koca obrotowego, w ktrym
rodki zostay zainkasowane przez organizacj, pomimo dokonania okrelonych powyej
czynnoci nie mona byo dokona podziau pomidzy podmioty uprawnione, rodki te uznaje si
za niepodlegajce podziaowi. W takiej sytuacji, jak stanowi art. 13 ust. 5 dyrektywy, decyzj o
wykorzystaniu tych rodkw podejmuje walne zgromadzenie czonkw (zgromadzenie
delegatw), zgodnie z przyjtym w tym zakresie oglnym podejciem (na podstawie art. 8 ust. 5
lit. b), bez uszczerbku dla prawa podmiotw uprawnionych do dochodzenia tych kwot od
organizacji zbiorowego zarzdzania zgodnie z przepisami pastw czonkowskich dotyczcymi
okresu przedawnienia roszcze. Pastwa czonkowskie mog jednak, zgodnie z art. 13 ust. 6
dyrektywy, ograniczy to uprawnienie walnego zgromadzenia, postanawiajc, aby kwoty te byy
wykorzystywane w odrbny i niezaleny sposb w celu finansowania dziaa o charakterze
socjalnym, kulturalnym i edukacyjnym na rzecz podmiotw uprawnionych.
a)
Czy polskie przepisy, celem usprawnienia repartycji, powinny przewidywa krtsze terminy
przedawnienia roszcze podmiotw uprawnionych o wypat wynagrodze zainkasowanych przez
organizacje zbiorowego zarzdzania (obecnie obowizuj w tym zakresie oglne zasady okrelone
w Kodeksie cywilnym)?
b)
Czy polski ustawodawca powinien okreli przeznaczenie rodkw niewypaconych przez
13

organizacje zbiorowego zarzdzania, czy te uprawnienie to powinno by pozostawione walnemu

zgromadzeniu czonkw (zgromadzeniu delegatw)?

Terminy przedawnienia roszcze podmiotw uprawnionych o wypat wynagrodze

zainkasowanych przez OZZ nie powinny
ulec skrceniu w stosunku do obecnie
przewidzianych w KC. Do czasu przedawnienia roszcze rodki te powinny by
przechowywane przez OZZ. Ponadto na poziomie ustawowym powinno zosta okrelone
przeznaczenie rodkw niewypaconych przez organizacje zbiorowego zarzdzania. W naszej
ocenie rodki takie powinny przede wszystkim by przeznaczane na dziaalno edukacyjn
OZZ, o czym pisano powyej.
15. Art. 16 dyrektywy okrela kryteria, jakie powinny spenia warunki licencji oraz stawki
wynagrodze stosowane przez organizacje zbiorowego zarzdzania.
Warunki licencji powinny opiera si na obiektywnych i niedyskryminujcych kryteriach, przy
czym organizacje mog stosowa szczeglne warunki licencji w odniesieniu do uytkownikw
wiadczcych nowy rodzaj usug online, ktre s powszechnie dostpne w Unii krcej ni trzy
lata. Cel wprowadzenia tego wyjtku wyjaniono w pkt 32 preambuy dyrektywy, zgodnie z
ktrym organizacje zbiorowego zarzdzania powinny dysponowa elastycznoci wymagan do
sprawnego udzielania zindywidualizowanych licencji na innowacyjne usugi online, bez ryzyka, e
warunki tych licencji mogyby zosta potraktowane jako precedens przy okrelaniu warunkw
nowych licencji.
Natomiast stawki wynagrodze powinny pozostawa w rozsdnym stosunku midzy innymi do
wartoci ekonomicznej uytkowania praw w obrocie handlowym, z uwzgldnieniem rodzaju i
zakresu wykorzystania utworw i innych przedmiotw objtych ochron, a take w odniesieniu do
wartoci ekonomicznej usug wiadczonych przez organizacj zbiorowego zarzdzania.
a)
Czy w Pastwa ocenie mechanizm zatwierdzania stawek przez Komisj Prawa Autorskiego
odpowiada kryteriom wskazanym w dyrektywie? Czy powinien on zosta utrzymany, a jeli tak, to
jakie zmiany powinny zosta wprowadzone dla zapewnienia jego wikszej efektywnoci?
Stawki zatwierdzane przez KPA powinny przede wszystkim odzwierciedla rnic pomidzy
wykorzystaniem utworw w mediach tradycyjnych (przede wszystkim w telewizji), a online,
tak eby nie ogranicza w aden sposb nowych form twrczoci i ponownego
wykorzystywania treci w internecie .
Resort kultury powinien by gospodarzem procesu, ktry bdzie mia na celu: a)
zreformowanie systemu raportowania przepyww przez OZZ uwzgldniajcego specyfik
tych organizacji, b) stworzenie systemu rozlicze opartego o nowe technologie, ktry
pozwoli OZZ skutecznie pozyskiwa inkaso z rynku z jednej strony, a z drugiej szybciej
przekazywa wynagrodzenie twrcom. System ten powinien zosta zaprojektowany przy
udziale wszystkich zainteresowanych stron. Powinien umoliwia standaryzacj systemu
zliczania nalenoci i przypisywania ich do konkretnych eksploatowanych utworw,
a w rezultacie do konkretnych uprawnionych.
b)

W jaki sposb wymienione w dyrektywie kryteria powinny w praktyce wpywa na wysoko

14

stawek wynagrodze? W szczeglnoci, w jaki sposb powinna by okrelana warto

ekonomiczna usug wiadczonych przez organizacje zbiorowego zarzdzania?

Warto ekonomiczna usug wiadczonych przez organizacje zbiorowego zarzdzania

powinna mie zarwno na celu zabezpieczenie interesw twrcw, jak i odzwierciedlanie
praktyki rynkowej i zwyczajw. Naley pamita, e w dobie cyfrowego dostpu
do twrczoci, uytkownicy pac minimalne kwoty nominalne za dostp do treci on-line.
Jednak internet umoliwia dotarcie do szerszego grona odbiorcw i dziki efektowi skali,
przychody (chocia jednostkowo mniejsze) s porwnywalne do tych uzyskiwanych zgodnie
z bardziej tradycyjnym modelem ustalania wysokoci opat (wysokie nominalne kwoty
od ograniczonego grona uytkownikw). Inny sposb kalkulacji wartoci ekonomicznej usug
ni niska kwota nominalna przy efekcie skali byby niedostosowany do cyfrowej
rzeczywistoci i przez to nieefektywny.
c)
Czy, a jeli tak to w jaki sposb polski ustawodawca powinien doprecyzowa przypadki, w
ktrych organizacje mog odej od zasady rwnego traktowania uytkownikw na potrzeby
promowania innowacyjnych usug?
16. Art. 17 dyrektywy w sposb bardzo oglnikowy okrela obowizki po stronie uytkownikw.
Obowizki te dotycz przekazywania informacji na temat wykorzystania praw, ktre organizacje
zbiorowego zarzdzania reprezentuj, niezbdnych do pobrania przychodw z praw oraz podziau
i wypaty podmiotom uprawnionym nalenych im kwot. Informacje te powinny by przekazywane
w uzgodnionym lub wczeniej ustalonym czasie i w uzgodnionym lub wczeniej ustalonym
formacie.
Czy polski ustawodawca powinien okreli bardziej szczegowe obowizki uytkownikw praw
wobec organizacji zbiorowego zarzdzania, a jeli tak to w jaki sposb?
17. Szereg przepisw dyrektywy zobowizuje organizacje zbiorowego zarzdzania oraz
uytkownikw do uwzgldniania dobrowolnych standardw branowych. Dotyczy to:
formatu przekazywania organizacjom informacji o wykorzystaniu utworw i przedmiotw
praw pokrewnych (art. 17);
identyfikacji podmiotw uprawnionych i utworw muzycznych na potrzeby udzielania licencji
wieloterytorialnych (art. 24 ust. 2 lit. c);
informacji na temat zakresu praw do utworw muzycznych powierzonych organizacji
zbiorowego zarzdzania przez uprawnionych do tych utworw (art. 26 ust. 2) lub inne organizacje
(art. 26 ust. 3);
zgaszania przez usugodawcw, drog elektroniczn, szczegowych informacji na temat
wykorzystania utworw muzycznych w usugach online (art. 27 ust. 2) oraz wystawiania faktur tym
usugodawcom przez organizacje zbiorowego zarzdzania (art. 27 ust. 3);
Czy, a jeli tak to jakie dobrowolne standardy branowe, zgodnie z Pastwa wiedz i praktyk, s
stosowane w powyszym zakresie?
Kluczowa dla przyszoci tych OZZ jest praca nad wytworzeniem przekonania spoecznego,
15

e wspieranie organizacji zbiorowego zarzdu jest rwnoznaczne z wspieraniem twrczoci

jako takiej. Dlatego te wskazane jest, eby w opracowywanie dobrowolnych standardw
branowych zaangaowani byli wszyscy interesariusze, w tym nie tylko OZZ, ale take
przedstawiciele podmiotw eksploatujcych prawa autorskie oraz przedstawiciele
uytkownikw kocowych. Obecnie funkcjonujce standardy nie zawsze bior pod uwag
potrzeby wszystkich interesariuszy. Wane jest, aby w dobie cyfrowych technologii
dziaalno OZZ oparta bya o wykorzystywanie wanie tych technologii, co uatwi zarwno
ich funkcjonowanie, jak i komunikacj z nimi. Niezbdne jest budowanie oglnodostpnych
baz danych przez OZZ, rwnie w taki sposb by dane w nich zawarte wykorzystywane byy
w innych celach ni dziaalno OZZ.
Tytu III Udzielanie przez organizacje zbiorowego zarzdzania licencji wieloterytorialnych
dotyczcych praw do utworw muzycznych dla wykorzystania online
18. Okrelone w Tytule III dyrektywy zasady udzielania licencji wieloterytorialnych dotycz usug
online, w ramach ktrych wykorzystywane s utwory muzyczne, takich jak usugi muzyczne
umoliwiajce konsumentom pobieranie utworw muzycznych lub odsuchiwanie ich z
wykorzystaniem technologii przesyania strumieniowego, a take innych usug zapewniajcych
dostp do filmw lub gier, w ktrych muzyka stanowi wany element (pkt 37 preambuy
dyrektywy).
Czy, a jeli tak to w jaki sposb naley w polskich przepisach okreli zakres przedmiotowy usug
wiadczonych drog elektroniczn, na potrzeby ktrych powinny mie zastosowanie zasady
nabywania licencji wieloterytorialnych na korzystanie z utworw muzycznych (i sownomuzycznych) wykorzystywanych w ramach tych usug?
Uwaamy, e Dyrektywa regulujca funkcjonowanie europejskich OZZ oraz okrelajca ramy
prawne dla pan-europejskiego licencjonowania utworw muzycznych jest dobrym, cho
niewielkim krokiem w kierunku dostosowania prawa autorskiego pastw Unii Europejskiej do
potrzeb wspczesnych technologii. Oczywicie nie mamy wtpliwoci, e w dobie Internetu
zbiorowe zarzdzanie musi ewoluowa w kierunku obejmujcym wiele terytoriw, idealnie
w kierunku globalnym. Konieczne jest jednak kompleksowe dostosowanie europejskiego
prawa do funkcjonowania w dobie technologii cyfrowych, w tym uregulowanie zjawiska
niekomercyjnej wymiany plikw w Internecie a obecna regulacja licencji wieloterytorialnych
nie spenia pokadanych w tej regulacji nadziei. Dyrektywa reguluje udzielanie licencji
wieloterytorialnych w Internecie jedynie w odniesieniu do utworw muzycznych i jedynie w
odniesieniu do praw autorskich do tych utworw. Tym samym nie dotyczy praw pokrewnych
do fonogramw ani praw autorskich czy pokrewnych do adnych innych przedmiotw prawa
autorskiego. Centrum Cyfrowe podnosi, ze od lat zwraca si uwag na potrzeb
kompleksowej regulacji problemu licencjonowania wszystkich przedmiotw praw autorskich
i pokrewnych w Internecie.
Naszym zdaniem zakres przedmiotowy usug wiadczonych drog elektroniczn, na potrzeby
ktrych powinny mie zastosowanie zasady nabywania licencji wieloterytorialnych
na korzystanie z utworw muzycznych (i sowno-muzycznych) wykorzystywanych w ramach
tych usug nie powinien by w aden sposb ograniczany ustawowo - licencje
16

wieloteryterytorialne powinny mie zastosowanie do wszystkich sposobw wykorzystywania

treci online.
19. Zgodnie z art. 24 dyrektywy pastwa czonkowskie maj obowizek zapewnienia, aby
organizacje zbiorowego zarzdzania udzielajce licencji wieloterytorialnych speniay okrelone w
dyrektywie wymogi dotyczce elektronicznego przetwarzania, w efektywny i przejrzysty sposb,
danych na potrzeby zarzdzania tymi licencjami, w tym do celw identyfikowania repertuaru oraz
monitorowania jego wykorzystywania, wystawiania faktur uytkownikom, pobierania przychodw
z praw oraz podziau midzy podmioty uprawnione nalenych im kwot. Szczegowo wymogi te
zostay sformuowane w przepisach art. 24 ust. 2 art. 29 dyrektywy.
W jaki sposb polski ustawodawca powinien zapewni, aby tylko organizacje speniajce wymogi
okrelone w dyrektywie udzielay licencji wieloterytorialnych na korzystanie z utworw
muzycznych w ramach usug online? Czy przepisy powinny przewidywa w tym zakresie szczeglne
uprawnienia organu nadzoru, a jeli tak to jakie?
Tytu IV rodki suce egzekwowaniu przepisw
20. Zgodnie z art. 34 dyrektywy pastwa czonkowskie s zobowizane zapewni, niezalenie od
moliwoci dochodzenia roszcze na drodze sdowej, dostp do niezalenej i bezstronnej
alternatywnej procedury rozstrzygania sporw zwizanych z udzielaniem licencji
wieloterytorialnych, takiej jak mediacja czy postpowanie arbitraowe (pkt 49 preambuy
dyrektywy). Decyzj co do objcia tego rodzaju procedur pozostaych aspektw zbiorowego
zarzdu dyrektywa pozostawia pastwom czonkowskim.
a)
Jaki model alternatywnej procedury rozstrzygania sporw z udziaem organizacji
zbiorowego zarzdzania powinien przyj polski ustawodawca?
b)
W jakim zakresie oprcz licencji wieloterytorialnych polski ustawodawca powinien
umoliwi stronom sporw dotyczcych organizacji zbiorowego zarzdzania skorzystanie z
alternatywnej procedury rozstrzygania sporw?
21. Zgodnie z art. 35 dyrektywy pastwa czonkowskie powinny zapewni, niezalenie od
moliwoci dochodzenia swoich praw na drodze sdowej oraz korzystania z ww. alternatywnej
procedury rozstrzygania sporw, aby spory midzy organizacjami zbiorowego zarzdzania a
uytkownikami byy rozstrzygane przez sd lub, w stosownych przypadkach, przez inny
niezaleny i bezstronny organ rozstrzygania sporw posiadajcy wiedz fachow w zakresie prawa
wasnoci intelektualnej.
Jaki to powinien by organ na gruncie polskich przepisw?
22. Pkt 50 in fine preambuy dyrektywy potwierdza, i pozostaje ona neutralna w kwestii
systemw uprzednich zezwole i nadzoru w pastwach czonkowskich, w tym wymogu
reprezentatywnoci organizacji zbiorowego zarzdzania, o ile s one zgodne z prawem Unii i nie
stanowi przeszkody w penym stosowaniu niniejszej dyrektywy.
Jakie kryteria udzielenia zezwolenia na zbiorowe zarzdzanie prawami autorskimi lub prawami
pokrewnymi powinien przyj polski ustawodawca? Czy wymg reprezentatywnoci powinien by
stosowany do wszystkich organizacji zbiorowego zarzdzania, czy te wycznie do organizacji,
ktrym ustawa przyznawaaby szczeglne uprawnienia (np. w zakresie obowizkowego
porednictwa czy udzielania licencji rozszerzonych)?
23. Art. 36 dyrektywy zobowizuje pastwa czonkowskie do zapewnienia, aby waciwe organy
17

wyznaczone do tego celu monitoroway przestrzeganie przez organizacje zbiorowego zarzdzania

majce siedzib na ich terytorium przepisw prawa krajowego przyjtych zgodnie z wymogami
ustanowionymi w dyrektywie, przy czym, jak stanowi pkt 50 preambuy, dyrektywa nie ogranicza
wyboru pastw czonkowskich ani w zakresie waciwych organw, ani charakteru ex ante lub ex
post kontroli nad organizacjami zbiorowego zarzdzania. Zainteresowane podmioty powinny
mie te moliwo informowania waciwych organw o naruszeniu ww. przepisw. W razie
stwierdzenia nieprawidowoci, waciwe organy powinny mie uprawnienie do nakadania
stosownych kar lub podejmowania stosownych rodkw. Wspomniane kary i rodki musz by
skuteczne, proporcjonalne i odstraszajce, przy czym pkt 50 preambuy doprecyzowuje, e mog
one obejmowa nakaz zwolnienia dyrektorw, ktrzy dopucili si zaniedbania, kontrole w
lokalach organizacji zbiorowego zarzdzania lub, w przypadku gdy na dziaanie organizacji wydano
zezwolenie, cofnicie takiego zezwolenia.
a)
Jakie uprawnienia powinien mie organ nadzoru nad organizacjami zbiorowego
zarzdzania, aby skutecznie monitorowa przestrzeganie przez nie przepisw regulujcych ich
dziaalno?
b)
Jak powinna wyglda procedura wyjaniania nieprawidowoci zarzucanych organizacji
zbiorowego zarzdzania?
c)
Jakiego rodzaju sankcje powinny by stosowane wobec organizacji zbiorowego
zarzdzania przez organ nadzoru?

18