Cesar Millan

Melissa Jo Peltier

JAK ZOSTA

PRZYWDC STADA

SPOSB CESARA, BY ODMIENI SWOJEGO PSA I...

WASNE YCIE

PRZEOY:
Maciej Lorenc

TYTU ORYGINAU:
Be the pack leader: use Cesars way to transform your dog and your life
Redakcja i korekta: Dominika Dudarew
DTP: skladigrafika@gmail.com
Copyright 2007 by Cesar Millan and Melissa Jo Peltier
All rights reserved.
Published in the United States by Three Rivers Press,
an imprint of the Crown Publishing Group, a division of Random House Inc., New York.
www.crownpublishing.com
Three Rivers Press and the Tugboat design are registered trademarks of Random House, Inc.
Originally Published in handcover in the United States by Harmony Books, and imprint of the
Crown Publishing Group, a division of Random House Inc., New York.
Copyright for Polish edition by ILLUMINATIO ukasz Kierus 2012
Zdjcie z okadki: Copyright Alan Weissman
Wykaz wacicieli praw autorskich do zdj zamieszczonych w ksice mona znale na str. 304.
Wszelkie prawa do polskiego przekadu i publikacji zastrzeone. Powielanie i rozpowszechnianie z wykorzystaniem jakiejkolwiek caoci bd fragmentw niniejszego dziea bez
uprzedniego uzyskania pisemnej zgody posiadacza tych praw jest zabronione.
Techniki prezentowane w niniejszej ksice maj cel wycznie informacyjny. Jako e kada sytuacja wymaga indywidualnego podejcia, przed uyciem opisanych metod, naley je
skonsultowa z profesjonaln osob zajmujc si problematyk psich zachowa. Autor i
wydawca nie ponosz odpowiedzialnoci za jakiekolwiek niekorzystne skutki, ktre moga
wyniknc z zastosowania informacji zawartych w ksice.

Wydanie I
Biaystok 2012
ISBN: 978-83-62476-34-4

www.illuminatio.pl
Wydawnictwo ILLUMINATIO ukasz Kierus
E-mail: wydawnictwo@illuminatio.pl
Dzia handlowy: zamowienia@illuminatio.pl
Ksiki wydawnictwa kupisz w:
www.CzaryMary.pl
www.TaniaKsiazka.pl

SPIS TRECI

Podzikowania................................................................................... 9
Wstp................................................................................................ 13
Lustereczko, powiedz przecie..................................................... 17
CZ PIERWSZA. Rwnowaenie swojego psa................ 35
Dostrzeganie niestabilnoci............................................................. 37
Dyscyplina, nagradzanie i karanie.................................................. 57
Najlepsze narzdzie na wiecie........................................................ 87
Zaspokajanie potrzeb rasowych..................................................... 131
Psy sportowe........................................................................... 138
Psy gocze .............................................................................. 150
Psy pracujce.......................................................................... 158
Psy zaganiajce....................................................................... 162
Teriery...................................................................................... 167
Psy miniaturowe..................................................................... 170
Psy niesportowe...................................................................... 172

CZ DRUGA. Rwnowaenie samych siebie................... 175

Nagromadzenie dysfunkcji............................................................. 177
Przeksztacanie energii w dziaanie.............................................. 197
Bycie przywdc dla psw i dla ludzi....................................... 219
Nasi czworononi uzdrowiciele..................................................... 243
Epilog. Ludzie i psy: dugi spacer do domu................................. 261

C e s a r M i l l a n , M e l i s s a Jo Pe l t i e r

Dodatek. Krtki przewodnik po tym,

jak zosta lepszym przywdc stada..................................... 265
Pierwsze spotkanie z psem...........................................................265
Przedstawianie psa nowej osobie (w szczeglnoci dziecku)....267
Przyprowadzanie do domu nowej osoby.....................................268
Mistrzostwo w wychodzeniu na spacer.......................................270
Powrt ze spaceru.........................................................................274
Rytua karmienia...........................................................................275
Radzenie sobie z agresj podczas jedzenia.................................278
Konfrontacja z agresywnym psem...............................................280
Domaganie si swojej przestrzeni...............................................283
Radzenie sobie z zachowaniami obsesyjnymi i fiksacjami........286
Radzenie sobie ze stresem u weterynarza...................................288
Wyjcia do psiego parku..............................................................292
Wybr psa o odpowiedniej energii..............................................296
Pierwsza wizyta psa w domu.......................................................299

Bibliografia i ksiki polecane...................................................... 303

Spis ilustracji................................................................................. 304

LUSTERECZKO,

POWIEDZ PRZECIE
Za pienidze mona kupi psa,
ale nie merdanie jego ogona.
JOSH BILLINGS (Henry Wheeler Shaw)

oyaanisqatsi to sowo pochodzce zjzyka Indian Hopi, ktre

mona przetumaczy mniej wicej jako ycie pozbawione rwnowagi. Dowiedziaem si tego z filmu dokumentalnego autorstwa
Godfreya Reggio z1982 roku. Skada si na niego szereg pozbawionych komentarza, przejmujcych obrazw ukazujcych wpyw czowieka ijego technologii na nasz planet, ktrym towarzyszy muzyka
Phillipa Glassa. Przesanie filmu jest oczywiste rozwj technologiczny naruszy rwnowag ycia na Ziemi.

18

Cesar Millan

Nie martwcie si, nie jest to ksika oekologii. Jest to ksika

owzajemnych relacjach pomidzy psami aludmi. Sowo Koyaanisqatsi jest dla mnie jednak otyle wane, e znaczna jej cz jest powicona temu, wjaki sposb wielu ludzi yje yciem pozbawionym
rwnowagi. Tracimy kontakt zinstynktown stron nas samych, ktre sprawiaj, e wpierwszej kolejnoci jestemy zwierztami, adopiero wdrugiej ludmi. Instynkt oznacza natomiast zdrowy rozsdek.
Uwaam, e zdrowy czowiek utrzymuje rwnowag wczterech
aspektach swojego ycia. Pierwszym znich jest intelekt. Jest to cz
naszej natury, zktr wikszo mieszkacw wiata zachodniego
jest najlepiej zaznajomiona. Jestemy mistrzami wposugiwaniu
si rozumem ilogik. Ameryka jest znakomitym przykadem kraju,
ktrego wikszo mieszkacw opiera swj styl ycia na intelekcie.
Komunikujemy si ze sob niemal wycznie przy pomocy jzyka.
Wysyamy sobie sowa przez Internet itelefony komrkowe, czytamy, ogldamy telewizj Mamy dostp do wikszej iloci informacji ni kiedykolwiek wczeniej, co pozwala niektrym znas y niemal wstu procentach we wntrzu wasnego umysu. Zadrczmy si
przeszoci ifantazjujemy na temat przyszoci. Zbyt czsto stajemy si, tak bardzo, uzalenieni od naszego intelektu, e zapominamy, i istnieje wiele, wiele wicej, ni ten wspaniay wiat, wktrym
yjemy.
Drugim aspektem ycia czowieka s jego emocje. Dorastaem
wMeksyku, gdzie uczono mnie, e tylko kobiety mog odczuwa
emocje. Podobnie jak wwielu innych krajach trzeciego wiata, kobiety nosz tam cay adunek emocjonalny. Mj ojciec mwi mi, e
pacz jest wyrazem saboci, dziewczcoci. Mczyni wmojej kulturze ju od wczesnego dziecistwa s uczeni tego, e naley tumi
swoje uczucia iskrywa je za zason brawury. Sprawia to, e bardzo
szybko staj si oni na tyle oderwani od wasnych emocji, e nie s
nawet wstanie ich rozpozna, gdy si pojawiaj. Kiedy przyjechaem
do Ameryki, zobaczyem, e wporwnaniu ztym, co znaem zMeksyku, wszyscy ludzie wydaj si tu swobodnie okazywa swoje emocje, take mczyni. Zobaczyem, jak dr Phil mwi mczyznom, e

JA K Z O S TA P R Z Y W D C S TA DA

19

pacz nie jest niczym zym, anastpnie prosi ich, eby opowiedzieli
mu otym, co czuj. Byem tak bardzo odseparowany od swoich emocji, e zastanawiaem si: Jak to? Skd oni wogle mog wiedzie,
co czuj?. Kiedy oeniem si, musiaem si nauczy, wjaki sposb
mog si komunikowa za pomoc emocji. Dopiero kiedy udao mi
si nawiza znimi kontakt, byem wstanie osign stan rwnowagi. Uwaam, e spoeczestwo takich krajw jak Meksyk, nie bdzie
zdrowe, dopki nie zrozumie znaczenia emocji oraz nie zacznie docenia wartoci kobiet idzieci, poniewa to wanie wnich znajduje si
znaczna cz emocjonalnej mocy wiata.
Trzecim aspektem czowieka jest jego duchowo. Oczywicie,
wielu znas zaspokaja swoje potrzeby duchowe chodzc do kocioa, synagogi, meczetu czy jakiejkolwiek innej wityni lub oddajc
si rnego rodzaju praktykom medytacyjnym. Wwielu przypadkach
pozwala to nawiza kontakt zgbsz czci wasnej osoby ni ta,
ktra codziennie rano budzi si ze snu, czyta gazet iidzie do pracy.
Niemniej jednak, spenienie duchowe wcale nie musi oznacza penego zaufania do religii iodrzucenia nauki. Jak powiedzia nieyjcy
ju Carl Sagan: Nauka nie tylko jest zgodna zduchowoci, ale stanowi jej rdo. Duchowo moe przybiera wiele rnych form, ale
jedna rzecz nie ulega wtpliwoci: jest to jeden znajbardziej podstawowych aspektw bycia czowiekiem, ktry istnieje od zarania cywilizacji. Bez wzgldu na to, czy wierzy si wniewidzialn, wszechwiedzc moc, czy wcuda nauki iwszechwiata, czy po prostu wpikno
ludzkiej duszy, niemal kady znas odczuwa pragnienie bycia czci
czego wikszego od nas samych.
Czwartym aspektem czowieka jest jego instynkt. Dziaa instynktownie oznacza pozostawa przytomnym, otwartym iwiadomym sygnaw, ktre wysyaj do nas inni ludzie, zwierzta inasze otoczenie. Oznacza zrozumienie tego, e pomidzy nami awiatem przyrody
istnieje wspzaleno. Znaczn cz swojego dziecistwa spdziem na wsi wkraju trzeciego wiata, gdzie musielimy pozostawa
wkontakcie zMatk Natur, by wogle przetrwa. Kiedy moja rodzina przeniosa si do miasta, zaczem odczuwa barier pomidzy

20

Cesar Millan

moj instynktown jani acywilizowanym yciem, ktre miaem teraz prowadzi. Kiedy natomiast przeprowadziem si do miasta pooonego wpoudniowej czci Kalifornii, zaczem dostrzega kolejne
paszczyzny intelektualnego, racjonalnego stylu ycia, ktre wjeszcze wikszym stopniu oddzielaj ludzi od ich instynktu.
Istoty ludzkie zawsze bd poda za przywdcami intelektualnymi, podobnie jak zawsze bd poda za przywdcami duchowymi iemocjonalnymi. Jestemy jedynym gatunkiem na Ziemi, ktrego
przedstawiciele s wstanie pj za kompletnie niestabilnym, niezrwnowaonym przywdc. Pomimo tego, e zwierzta posiadaj
wedug mnie aspekt emocjonalny iduchowy, podaj wycznie za
przywdcami instynktownymi. Uwaam, e utrata cznoci znaszymi instynktami sprawia, e nasze psy nie postrzegaj nas
jako prawdziwych przywdcw stada. By moe jest to jeden zpowodw, ktre sprawiaj, e niespecjalnie wychodzi nam opiekowanie
si nasza planet.
Brak kontaktu znaszym instynktem powoduje, e jestemy powanie niezrwnowaeni. Moemy nawet nie by tego wiadomi.
Wikszo znas najprawdopodobniej nie jest. Ale uwierzcie mi, e
nasze psy otym wiedz. Nie da si ich oszuka. Kiedy moi klienci
prosz mnie opomoc wporadzeniu sobie zjakim niestabilnym zachowaniem, ktre widz uswojego psa, wniewiadomy sposb sygnalizuj, e powinnimy powrci do naszej strony instynktownej
iosign rwnowag. Rwnowaga pojawia si wtedy, gdy wszystkie
cztery aspekty intelekt, emocje, duchowo iinstynkty pozostaj ze sob wzgodzie. Tylko dziki niej moemy si sta spenionymi
dziemi Matki Natury.
Dobra wiadomo jest taka, e nasze instynktowna ja znajduje
si gboko wnaszym wntrzu itylko czeka, a j odnajdziemy irozbudzimy. Nasi najlepsi przyjaciele itowarzysze nasze psy mog
nam pomc wtych poszukiwaniach. Napisaem t ksik, eby przekaza to, czego oprawdziwej rwnowadze yciowej moemy nauczy
si od psw. Nasze psy s niczym lustra. Czy jednak odwaymy si
spojrze im woczy izobaczy wasne odbicie?

JA K Z O S TA P R Z Y W D C S TA DA

21

MAGNAT
Pewnego razu, kiedy wraz zon idziemi znalazem si wNowym Jorku, by wzi udzia wuroczystociach zokazji pitej rocznicy powstania National Geographic Channel, zadzwonia do mnie
moja bya klientka. Okazao si, e polecia mnie swojemu przyjacielowi, ktry by bardzo wpywowym czowiekiem. Bd go tu nazywa
Magnatem. w przyjaciel chcia si ze mn jak najszybciej spotka,
poniewa, jak stwierdzi: Moje psy zaraz si pozabijaj. Przyznam
szczerze, e kiedy usyszaem kwot, jak oferowa mi wzamian za
pomoc, niemale zemdlaem. Zgodziem si nie tylko ze wzgldw finansowych, ale take zczystej ciekawoci. Co mogo bowiem sprawi,
e tak bogaty iwany czowiek chcia zapaci gr pienidzy specjalicie od psw, ktrego nie widzia na oczy, tylko po to, by pomc
dwm psom? Ijak to si stao, e osoba, ktra we wasnym yciu bya
odnoszcym sukcesy przywdc stada, pozwolia swoim psom wymkn si spod kontroli wtak duym stopniu?
Kiedy wszedem do mieszkania Magnata, oszoomia mnie wysoko pomieszcze, marmurowe posadzki iolniewajce, bezcenne
dziea sztuki, ktre si wnim znajdoway. Nigdy wyciu nie widziaem tak niezwykego miejsca. Jednak niemal od razu moja instynktowna strona zacza wyczuwa zaburzenia rwnowagi energetycznej. Suca, ktra otworzya mi drzwi iwzia ode mnie paszcz,
wydawaa si by cicha inerwowa, tak jakby si baa, e zrobi co
nie tak. Zauwayem, e kiedy pan domu przyszed mnie przywita,
mowa jej ciaa staa si jeszcze bardziej oszczdna. Bez wzgldu na
to, zjakim gatunkiem mamy do czynienia, mowa ciaa jest sekretnym jzykiem Matki Natury. Kiedy tylko zaczem rozmawia zMagnatem, od razu odniosem wraenie, e traktuje mnie jak kogo
wrodzaju sucego.
Przygldaem mu si tak, jak przygldam si kademu swojemu
klientowi obserwowaem jego energi, mow ciaa, atake to, na ile
jego zachowanie jest spjne ztym, co mwi. Magnat nie by wysokim
czowiekiem, ale zachowywa si bardzo wyniole, ajego postpujcy

22

Cesar Millan

wiek zdradzaa jedynie kpka siwych wosw na czubku gowy. Najbardziej zainteresoway mnie jego oczy. Byy niesamowicie wyraziste. Dao si wnich dostrzec niezwyky intelekt. Moja spostrzegawcza
ona opisaa je pniej wnastpujcy sposb: Jego oczy wygldaj
tak, jakby byy zrobione ze szka. Kiedy na mnie patrzy, miaam wraenie, jakby myla ozawarciu kolejnej transakcji. Mam wraenie, e
on tak naprawd nie przebywa wtowarzystwie innych ludzi, ale bezustannie zastanawia si, wjaki sposb moe ich wykorzysta.
Za kadym razem, gdy znajduj si wtakiej sytuacji, staram si
pamita otym, e jestem wdanym miejscu ze wzgldu na psy, anie
wpywowego klienta. Psy nie zwracaj uwagi na majtek, dziea sztuki, ani to, co wwiecie ludzi nazywa si wadz. Poszukuj wycznie rwnowagi. Kiedy wszedem do mieszkania Magnata, miaem
pewno, e jej tam nie ma. Mogem jedynie powiedzie, e ma pikny dom izapyta: Jak mog panu pomc?.
Magnat powiedzia mi, e gdy jego psy znajduj si wtym samym
pomieszczeniu, zaczynaj sobie skaka do garde iprbuj si pozabija. Od razu zrzuci win na swoj asystentk Mary, twierdzc,
e zachowuj si one wten sposb, poniewa za bardzo je rozpiecia. To by dla mnie kolejny sygna ostrzegawczy. Zawsze, gdy klient
obwinia inne osoby za problemy ze swoim psem, przypomina mi si
stare porzekado: Kiedy wskazujesz na mnie palcem, trzy pozostae
wskazuj na ciebie. Jest to znak, e dana osoba nie potrafi wzi odpowiedzialnoci za wasne czyny. Musiaem jednak zobaczy psy na
wasne oczy.
Willy iKid * byy to dwa biae teriery, ktre yy wluksusie
imiay wasne pokoje. Byy absolutnie urocze izadbane Kiedy tylko pojawiy si Magnat, ktry minut wczeniej budzi groz, zmieni
si wkompletnego miczaka. Hej Willy, hej Kid. Jego gos sta si
wyszy, atwarz rozluniona. Nawet jego oczy si zmieniy. Musisz mi
pomc ztymi psami. S caym moim yciem. Zjego gosu znikna szorstko ipewno siebie, aich miejsce zaja rozpacz. Wiedziaem, e mwi powanie.
* Imiona iniektre szczegy zostay wtej historii zmienione.

JA K Z O S TA P R Z Y W D C S TA DA

23

Zaczem si zastanawia nad tym, dlaczego w mczyzna wydawa si nie mie serca dla ludzi wswoim otoczeniu, aswoje psy darzy tak silnymi uczuciami. Przede wszystkim jednak musiaem zaj
si najwaniejsz kwesti czy te psy mog przebywa wswoim towarzystwie ize sob nie walczy? Oczywicie, e tak! Najpierw ustanowiem dominacj nad Willym wjednym pokoju, anastpnie nad
Kidem wdrugim pokoju. Wcigu kilku minut stworzyem strategi, ktra umoliwiaa im przebywanie wswoim towarzystwie. Kiedy mam do czynienia ztak sytuacj, wpierwszej kolejnoci pracuj
zzachowaniem psa, ktry ma wyszy poziom energii ijest bardziej
agresywny wtym przypadku by to ulubieniec Magnata, Kid. Magnat od samego pocztku obwinia owszystkie problemy Willyego,
poniewa mia go krcej ni Kida. Jak si okazao, to Kid atakowa
zazwyczaj jako pierwszy. Byo jednak wida, e nie jest to pies znatury agresywny iskonny do dominacji. Teraz to ja miaem kontrol nad
sytuacj imwiem mu: adnych walk ze swoim bratem. Magnat
nie mg uwierzy wasnym oczom, kiedy zobaczy, e Willy iKid
siedz spokojnie obok siebie. Czy by mi wdziczny? Pocztkowo na
pewno nie. To nie byo wjego stylu. Stao si dla mnie oczywiste, e
yczliwo jest dla niego oznak saboci. No c, moe tobie si
udao, ale moi podwadni na pewno sobie ztym nie poradz. Za nic
na wiecie nie uda nam si utrzyma tych psw razem. Od razu si
pozabijaj. Prbowaem mu wytumaczy, e jego pracownicy ion
sam, mog zatwoci zrobi dokadnie to samo, co ja, ale on przez
cay czas odwoywa si do swoich negatywnych, nieprzyjemnych dowiadcze. Wci by rozhisteryzowany imwi gniewnym, oskarycielskim tonem.
Podczas tej pierwszej sesji zdaem sobie spraw, e nie uda mi si
do niego dotrze, aprzynajmniej nie wtym momencie. Wkocu, podobnie jak wikszo moich klientw, zatrudni mnie, ebym pomg
jego psom, anie jemu. Niemniej jednak, podczas gdy innym klientom
udaje si zazwyczaj dostrzec, e ich wasne zachowania znajduj odbicie wzachowaniach ich psw, pan Magnat by przekonany, e nie
potrzebuje jakiejkolwiek pomocy. Wdalszym cigu obarcza win za

24

Cesar Millan

problemy zpsami swoj asystentk ipracownikw. Mao brakowao

aobarczyby ni wszystkich mieszkacw Manhattanu. Kiedy prbowaem do niego dotrze, zauwayem, e przez cay czas unika ze
mn kontaktu wzrokowego. Czsto spoglda na zegarek lub rozglda si po pomieszczeniu. Wwiecie zwierzt zachowanie takie okrela si mianem unikajcego. Wprzyrodzie istniej cztery reakcje na
zagroenie: walka, ucieczka, unikanie lub ulego. Zagraaem wizji
wiata Magnata, wic walczy, ucieka iunika jak na zawoanie.
Tamtego dnia nie udao mu si stawi czoa swym wasnym problemom, ktre znajdoway odbicie wzachowaniu jego psw.
Niemniej jednak prdzej czy pniej musia si znimi zmierzy.

PSY POD PRESJ

Podobnie jak Willy iKid, wiele amerykaskich psw yje pod presj wygrowanych oczekiwa swoich wacicieli. Presja?., zapytacie
Traktuj swoje psy lepiej ni wasne dzieci. Dostaj wszystko, co tylko zechc. Co to za presja?.
Musze Was jednak oczym poinformowa. Za kadym razem gdy
uczowieczacie swoje psy iliczycie na to, e bd one wobec Was peni rol dziecka, kochanka, przyjaciela lub rodzica, ktrego Wam brakuje wyciu, oczekujecie od niego czego niemoliwego. Odbieracie
mu jego godno, godno bycia psem. Pies jest czci Matki Natury,
co oznacza, e wnaturalny sposb oczekuje wswoim yciu porzdku, atake tego, e bdzie musia zapracowa na poywienie iwod,
przestrzega zasad iwytycznych zorganizowanego systemu spoecznego iprzebywa pod okiem zaufanego przywdcy stada. Jeeli nie
zapewnisz tego wszystkiego swojemu psu, bdziesz na niego projektowa wszystkie emocje iuczucia, ktrych brakuje Ci wcodziennym
yciu, azatem zachowywa si wobec niego wbardzo krzywdzcy
sposb. Moe si wtedy okaza, e przyczyn zego zachowania Twojego ulubieca jeste Ty sam.
Jak mog jednak udowodni, e wspoeczestwach Zachodnich
azwaszcza wAmeryce wywieramy na swoje psy presj, by po-

JA K Z O S TA P R Z Y W D C S TA DA

PODSTAWY PSIEJ PSYCHOLOGII:

Psy odbieraj wiat w pierwszej kolejnoci przy pomocy

nosa, potem oczu, a na kocu uszu. Najwaniejszym zmysem jest w ich przypadku wch. Uwierz, gdy zobacz
oznacza dla nich Uwierz, gdy powcham. Ztego powodu
nie ma sensu krzycze na psy, poniewa reaguj one nie na
sowa, lecz energi izapach.

Podobnie jak inne zwierzta, psy przez cay czas porozumiewaj si ze sob za pomoc wchu, mowy ciaa ienergii. Porozumiewaj si take zTob, pomimo tego, e moesz nie
by wiadomym wszystkich sygnaw, ktre wysyasz. Nigdy nie uda Ci si okama swojego psa odnonie tego, jak
si czujesz.

Psy maj zakorzenion mentalno stadn. Jeeli nie staniesz si dla swojego psa przywdc, bdzie si on zachowywa wdominacyjny lub nieprzewidywalny sposb.

Psy nigdy nie myl, e s ludmi, wbrew temu, co lubi sobie wyobraa ich waciciele. S bardzo szczliwe bdc
po prostu psami. Jeeli mwisz znajomym, e Twj pies myli, e jest czowiekiem, istnieje dua szansa, e to Twj pies
uwaa si za przywdc.

W wiecie psw jeste albo stabilny albo niestabilny; albo jeste przywdc albo za kim podasz.

Naturalnym celem psw jest prowadzenie harmonijnego

izrwnowaonego ycia wzgodzie zMatk Natur.

Psy yj chwil. Nie rozmylaj oprzeszoci, ani nie zamartwiaj si przeszoci, dziki czemu potrafi bardzo szybko
zmieni niestabilne zachowania. Musimy im tylko na to pozwoli.

25

26

Cesar Millan

mogy nam wypeni pustk spowodowan prowadzeniem przez nas

ycia pozbawionego rwnowagi? Przede wszystkim mog zaprezentowa historie swoich klientw. Na nastpnych stronach znajduj si
opowieci zaczerpnite zarwno zmojej praktyki prywatnej, jak iprowadzonego przeze mnie programu telewizyjnego, ktre bardzo wyranie pokazuj, wjaki sposb ludzie projektuj na psy swoje wasne potrzeby psychiczne. To jednak nie wszystko.
Wemy na przykad badanie 1019 wacicieli zwierzt, ktre
w2004 roku przeprowadzio Amerykaskie Stowarzyszenie Szpitalidla Zwierzt *. Zadawano wnim tylko jedno pytanie Znalaze si
na bezludnej wyspie. Czyje towarzystwo by wola czowieka czy
zwierzcia?. Zastanw si nad tym przez chwil. Respondenci mogli wskaza kadego, zkim chcieliby dzieli wysp, bez wzgldu na
to czy byaby to Angelina Jolie, Brad Pitt, Jennifer Lopez czy Antonio Banderas. Pomimo tego, e moje Centrum Psychologii Psa zajmuje wmoim yciu niezwykle wane miejsce, bez wahania wybrabym
swoj on, Ilusion.
Kogo jednak wybierali badani? 50% wybrao swojego psa lub
kota!!
Zgodnie zwynikami tego badania, 80% ludzi jako gwny powd
posiadania zwierzt wskazuje ch przebywania wich towarzystwie,
anie, znalezienia towarzysza zabaw dla dziecka, zapewnienia sobie
bezpieczestwa czy zarobienia pienidzy na ich hodowli. 72% badanych za najbardziej urocz cech swoich zwierzt uwaa czuo;
79% regularnie funduje im wakacje i/lub prezenty na urodziny; 33%
mwi do nich przez telefon lub za porednictwem automatycznej sekretarki; a62% przyznaje, e podpisuje listy ikartki wasnym imieniem iimionami swoich zwierzt.
Rwnie fascynujce s wyniki bada, ktre naukowcy zoddziau
geriatrycznego Szkoy Medycznej Uniwersytetu wSt. Louis przeprowadzili w2006 roku. Odkryli oni, e osoby mieszkajce wdomach
* A
 merykaskie Stowarzyszenie Szpitalidla Zwierzt, badanie zwierzt z2004 roku. Uyto za
pozwoleniem. Cyber-Pet National Pet Owner Survey Finds People Prefer Pet Companionship
Over Human http://www.cyberpet.com/cyberdog/articles/general/crawford.htm

JA K Z O S TA P R Z Y W D C S TA DA

27

spokojnej staroci czuy si mniej osamotnione po tym, jak spdziy

troch czasu wtowarzystwie psa, ni kiedy, oprcz psa, towarzyszyli im inni ludzie*. Pozytywnym aspektem jest fakt, e zwierzta agodziy wnich poczucie samotnoci. Rozwin ten wtek wdalszej czci
ksiki. Negatywnym aspektem jest natomiast fakt, e badane osoby
wwikszym stopniu utosamiay si ze zwierzciem ni zprzedstawicielami swojego wasnego gatunku.

LUDZIE, KTRZY MIESZKAJ

WSZKLANYCH DOMACH
Powiada si, e: Ludzie, ktrzy mieszkaj wszklanych domach,
nie powinni rzuca kamieniami. No c, opowiem teraz oswym wasnym szklanym domu. Jest do delikatny, ale za spraw trudnych
lekcji, jakie otrzymaem od ycia, wkocu nauczyem si, e przyznawanie si do saboci wcale nie jest saboci. Kiedy przyjechaem
do Ameryki, byem wicie przekonany, e moje relacje zpsami znacz dla mnie znacznie wicej ni relacje zludmi. Zkobietami spotykaem si tylko dla przyjemnoci, az mczyznami jedynie po to, by
omawia sprawy zawodowe. Nic wicej. Po co interesowa si ludmi,
skoro ma si psy?
Dorastaem wMeksyku. Kiedy miaem sze czy siedem lat, moja
rodzina przeprowadzia si zfarmy mojego dziadka do duego miasta, adokadniej do Mazatlan. Co si we mnie wtedy zmienio. Nie
pasowaem do miasta. Prbowaem rnych sposobw budowania
swojego statusu prac, pienidze, oceny wnauce, seks ale zawsze czuem, e moje prawdziwe ja nie ma znimi adnego zwizku. Moje uwielbienie do psw sprawiao, e wci brnem do przodu izapewniao mi kontakt zistotami, ktre pomimo tego, e nie
byy ludmi, daway mi moliwo dzielenia si emocjami. Przy nich
nie musiaem si obawia, e zostan osdzony. Moje psy definiowa* B
 anks, Marian R. oraz William A. Banks, The Effects of Group and Individual Animal-assisted
Therapy on Loneliness in Residents of Long-term Care Facilities. Anthrozoos 18.4 (2005), str.
396-408.

28

Cesar Millan

y mnie bowiem wycznie przez pryzmat mojego statusu przywdcy

stada. Myl, e wielu ludzi doskonale wie, co wtedy czuem. Psy nie
s wobec nas krytycznie nastawione, ana dodatek yj chwil, wic
wnaturalny sposb zapominaj owszystkich bdach, jakie popeniamy. S zawsze lojalne igodne zaufania. Jako e miaem poczucie, e
ludzie s wobec mnie krytycznie nastawieni, bezwzgldni iniegodni
zaufania, znacznie bardziej odpowiadao mi towarzystwo psw.
Kilka lat pniej moja ona Ilusion uwiadomia mi, e nie mona tak po prostu odrzuci caego swojego gatunku tylko dlatego, e
wprzeszoci miao si nieprzyjemne spotkania zniektrymi jego
przedstawicielami. Jaki inny, yjcy na naszej planecie gatunek zachowuje si wten sposb? aden! Naszym celem nadrzdnym jest
poczucie bliskoci zpartnerem, dziemi, rodzicami, przyjacimi.
Kiedy uda nam si je wypracowa zprzedstawicielami wasnego gatunku, bdziemy mogli je przenosi take na relacje midzygatunkowe. Po wielu latach pracy zamerykaskimi psami zdaem sobie
spraw, e mionikw zwierzt mona podzieli na dwie kategorie: tych, ktrzy darz podobn mioci zarwno ludzi, jak izwierzta, oraz tych, ktrzy wznacznej mierze skaniaj si wkierunku
zwierzt. Kto wie, ktr ztych cieek bym poszed, gdyby nie Ilusion? Wkocu zwierzta mog nam ofiarowa bezwarunkow mio. Niemniej jednak nie zaspokajaj potrzeb naszego gatunku. Aco
waniejsze, sam fakt tego, e darzysz swojego psa bezwarunkow
iodwzajemnion mioci, wcale nie oznacza, e masz zdrowego,
zrwnowaonego psa.

MAGNAT ODMIENIONY
Wszystko wskazywao na to, e mj nowy przyjaciel Magnat jest
doskonaym przykadem osoby, ktra doznaje przypywu emocji, gdy
obcuje ze swoimi psami, ale nie jest wstanie ich odczuwa, gdy ma
do czynienia zistotami ludzkimi. Kiedy zakoczylimy pierwsz sesj, wdalszym cigu obarcza on win za problemy zpsami, swoj
asystentk Mary.

JA K Z O S TA P R Z Y W D C S TA DA

29

Nastpnym etapem mojej znajomoci zMagnatem bya druga

cz procesu rehabilitacji jego psw: zapoznanie ich zpsami znajdujcymi si wmoim Centrum Psychologii Psa wLos Angeles. Wierzcie
lub nie, ale przewiz je do Los Angeles na pokadzie swojego prywatnego samolotu najpierw jednego znich, apotem drugiego. Towarzyszya mu tylko jego asystentka. Pomylcie otym. Przelecia nad
Ameryk czterokrotnie iza kadym razem mia na pokadzie tylko
jednego psa iasystentk! By to czowiek, ktry kadego swojego dolara pilnowa jak oka wgowie. Moecie si zatem domyla, ile znaczyy dla niego te psy, zarwno zpsychologicznego, jak iemocjonalnego punktu widzenia. Niestety, wjego yciu nie byo zbyt wielu ludzi,
dla ktrych zrobiby co podobnego. Kiedy spotkalimy si wmoim
Centrum, najwaniejszym zadaniem byo nauczenie jego asystentk,
Mary, wjaki sposb moe wcieli si wrol spokojnego iasertywnego
przywdcy iokiezna psy swojego szefa. Napotkaem jednak na potn przeszkod. Mary obawiaa si, e nie da sobie rady. Gdyby bowiem zawioda ipsy zrobiyby sobie krzywd, szef nie tylko obwiniby
j za ca sytuacj, ale na dodatek przelaby wszystkie swoje yciowe
frustracje na ni ina reszt pracownikw. Kiedy pracowaem zpsami
Magnata, miaem okazj porozmawia zkilkoma osobami, ktre byy
uniego zatrudnione. Jak si okazao, wszystkie bardzo si go bay.
Byy to oczywicie osoby dorose iobdarzone woln wol. Wkadym
momencie mogy zrezygnowa zpracy. Wcale nie musiay by ofiarami. Zdowiadczenia, ktre wyniosem zpracy zpsami iinnymi ludmi, wiem jednak, e nawet najmniejsza ilo negatywnej energii moe
wywiera wpyw na kad zbiorowo, niewane czy bdzie to dzieci wsali lekcyjnej, przedsibiorstwo, pastwo czy stado psw. Silnie
negatywna energia, zktr mamy do czynienia na przykad wprzypadku depresji, naprawd moe wywoa wludziach lub zwierztach
poczucie bezradnoci. Negatywna energia Magnata musiaa by potna. Bez wzgldu na to, czy jego pracownicy zdawali sobie ztego
spraw czy nie, kontrolowa ich poprzez strach.
Kiedy bylimy wCentrum, moje stado pomogo obu psom przypomnie sobie, co to znaczy by psem. Willy iKid nauczyli si, wjaki

30

Cesar Millan

sposb obcowa zinnymi psami wuprzejmy sposb, to znaczy, nie

przechodzi od razu do obrony lub ataku, ale najpierw si obwcha
izapozna. Nauczyy si chodzi razem ze stadem iczu czci rodziny. Nauczyy si bawi zinnymi przedstawicielami swojego gatunku iuwaa wszystkich ludzi za przywdcw stada. Oczywicie, nie
tylko psy potrzeboway rehabilitacji. Niemal zawsze jest bowiem tak,
e to ludzie stanowi rdo problemw swoich zwierzt. Jako e przez
jaki czas nie miaem kontaktu zsamym Magnatem, zaczem pracowa nad zmian energii uMary, jego asystentki. Bya to kobieta niezwykle bystra, kompetentna iuzdolniona. Bya wstanie wykonywa
milion czynnoci wjednym momencie. Niemniej jednak wkontakcie
zWillym iKidem tracia ca pewno siebie. Baa si, e jeeli stanie
si im co zego, zostanie zwolniona. Mary ija skupilimy si na rozbudzeniu wniej energii spokojnie asertywnej. Pracowalimy zoddechem, postaw ciaa irozbudzaniem wniej optymizmu ipewnoci siebie. Wgbi duszy Mary ju bya przywdc stada tyle e otym nie
wiedziaa! Jaki czas pniej jej energia spokojnie asertywna wydaa
owoce, oktrych Mary nigdy nawet nie nia. Po kilku sesjach nabraa
pewnoci siebie ibez trudu radzia sobie zWillym iKidem.
Nadszed czas na kolejne spotkanie zMagnatem wjego rezydencji wBeverly Hills. Wszystkie ostrzeenia, ktre usyszaem od jego
pracownikw, sprawiy, e byem jeszcze bardziej zdeterminowany, by
uwiadomi go, e jego niezrwnowaone ycie szkodzio jego psom
iwszystkim ludziom wjego otoczeniu. Nikt nie rozmawia zpanem
Magnatem wten sposb!, ostrzega mnie Mary. Czowiek ten zleci
mi jednak do wykonania pewne zadanie imiaem zamiar wywiza si
zniego moliwie najlepiej. Chciaem po prostu, eby dosta wszystko,
za co mi zapaci bez wzgldu na to czy tego chcia, czy nie. Ja sam
nie miaem nic do stracenia, za to jego psy wiele do zyskania.

STOJC TWARZ DO LUSTRA

Kiedy razem zMagnatem usiedlimy wjego eleganckim salonie,
spokojnie, ale wzdecydowany sposb zasugerowaem mu, e by

JA K Z O S TA P R Z Y W D C S TA DA

31

moe to on by rdem problemw, anie jego psy czy asystenci. Po

raz kolejny zacz unika konfrontacji: bdzi wzrokiem po pomieszczeniu, nerwowo uderza stopami opodog, co chwil zerka na zegarek. Nie chcia wysucha tego, co miaem mu do powiedzenia. Wjego
mniemaniu psy byy najwyraniej czym wrodzaju urzdze, ktre
ja miaem po prostu naprawi. Oczekiwa, e udziel jego asystentom dokadnych wskazwek dotyczcych tego, wjaki sposb maj
postpowa ina tym poprzesta. Ja jednak postanowiem wyj naprzeciw jego strategii unikania ispokojnym gosem zapytaem: Nie
suchasz mnie, czy wszystko wporzdku? To nieprawda, sucham
ci, odpowiada Magnat, wyranie rozdraniony tym, e kto omiela si zwraca do niego wtaki sposb. Zaczem mwi dalej, ale po
chwili znw musiaem przesta. Jak mog do ciebie mwi, skoro
mnie nie suchasz?. To go naprawd rozzocio. Ale ja ci przecie
sucham! odpowiedzia. Nie, rozgldasz si to tu, to tam. Skupiasz
si na wszystkim, oprcz mnie. Naprawd myl, e powiniene posucha tego, co mam ci do powiedzenia. Wkocu Magnat nie wytrzyma. Ty dominujcy skurwielu!, krzykn. Wjego ustach by to
pewnego rodzaju komplement, poniewa zazwyczaj to on narzuca
innym swoj wol. Wten sposb udao mi si zdoby jego szacunek
przynajmniej na chwil. No dobrze, powiedzia szorstko. Masz
pi minut. W porzdku, powiedziaem. Pi minut wystarczy, by
doj do czego wartociowego. Moemy wtym czasie wiele zrobi,
ale musimy go wykorzysta najlepiej jak to moliwe.
Kiedy rozmawiam zklientami, jestem zazwyczaj wstanie dotrze do ich spraw osobistych okrn drog. Zaczynamy rozmawia
opsach, ale po chwili dochodzimy do sedna problemu, czyli pierwiastka ludzkiego. Tak wanie byo wprzypadku Magnata. Byem
zafascynowany sposobem, wjaki przenosi swoje wszystkie potrzeby
emocjonalne na psy. Nie mia bliskiej rodziny ani przyjaci, ktrych
darzy zaufaniem. Krok po kroku odtworzyem sobie histori jego ycia. Okazao si, e ju jako mody chopak przeamywa strach ipoczucie braku bezpieczestwa, koncentrujc si na odnoszeniu sukcesw. Powici temu cae swoje ycie. Musz by najlepszy! Musz

32

Cesar Millan

by najlepszy! Ito si sprawdzao. Uczynio go wpywowym ibogatym czowiekiem. Sprawio jednak take, e straci kontakt zwieloma ludmi. Potrafi znimi rywalizowa lub ich kontrolowa, ale nie
potrafi si do nich zbliy. Wten sposb wszed wrol, od ktrej nie
by wstanie si uwolni przez reszt ycia. Nie zdziwio mnie, e za
wywoujc strach powok znajduje si dobre serce. To wanie ow
dobroci Magnat pragn si dzieli ze swoimi psami. Zwierzt nie da
si jednak oszuka. Negatywna energia bya wnim silniejsza isprawiaa, e psy iwszystkie inne istoty wjego otoczeniu odczuway
brak stabilnoci.
Nie jestem psychologiem, ale wcale nie musz nim by, poniewa
nawet najmniej spostrzegawcza osoba jest wstanie zauway, e problemy wacicieli bardzo czsto znajduj odzwierciedlenie wzachowaniu
ich psw. Magnat wniewiadomy sposb faworyzowa jednego ze swoich ulubiecw Kida. Nie mg uwierzy, e to Kid atakowa Willyego, anie na odwrt. Podobnie jak miao to miejsce wprzypadku Magnata, ycie psw zaczo si krci wok rywalizacji, anie wsppracy.
Pocztkowo Magnat ztrudnoci sucha tego, co do niego mwiem. Jak mogem bowiem twierdzi, e czowiek, ktry jest na tyle
bystry, by dorobi si milionw dolarw iprowadzi tuziny firm, jest
niestabilny? Jak mogem twierdzi, e nie jest dobrym przywdc,
skoro caymi dniami zajmowa si wycznie wydawaniem polece?
Czy funkcjonowanie wwiecie midzynarodowych finansw nie wymaga od czowieka zdolnoci przywdczych? Czy nie wymaga take
dobrego instynktu? Prbowaem mu wytumaczy, e nie mam wtpliwoci co do tego, e wwiecie ludzi jest postrzegany jako przywdca ie ma doskonae wyczucie wsprawach finansowych. Ale strategie
iinstynkty, ktre sprawdzaj si wwiecie biznesu ipolityki, nie zawsze pochodz od Matki Natury. Matka Natura jest bezwzgldna wobec sabych, ale sama wsobie nie jest okrutna ani za. Wjej wiecie
agresja pojawia si wycznie wskrajnych sytuacjach. Aby wszystko
toczyo si pynnie, Matka Natura posuguje si na co dzie nie agresj, lecz dominacj, czyli trwaym przywdztwem. Nie rzdzi za pomoc strachu igniewu, lecz spokojnej siy ipewnoci siebie.

JA K Z O S TA P R Z Y W D C S TA DA

33

Najbardziej niezwyke byo wMagnacie to, e tak bardzo kocha

swoje psy, e by skonny si zmieni. Wkocu udao mi si sprawi,
e mnie wysucha. By przyzwyczajony do tego, e mwi iwydaje polecenia. Nigdy nie sucha. Kiedy jednak przestawi si na odbir, pozwoli mi dostrzec jeszcze jeden aspekt wasnej osoby. Dowiedziaem
si wtedy, e jest niesamowicie hojnym czowiekiem ie jego pasj
jest wysyanie biednych dzieci na obozy letnie. Nie pokazywa tej czci swojej osoby wikszoci ludzi, zktrymi mia na co dzie do czynienia. Uwaa, e jego agodna strona jest saboci, podczas gdy
tak naprawd bya jego atutem.
Rozpoczynam t ksik opowieci oMagnacie, poniewa stanowi ona doskonay przykad tego, jak niestabilne ycie czowieka moe
si negatywnie odbi na jego psach iludziach, ktrzy znajduj si wok niego. Bardzo dobrze pokazuje ona take, e szczere spojrzenie na
wasn osob moe nam pomc wodzyskaniu rwnowagi iwywiera
pozytywny wpyw na nasze otoczenie. Ciesz si, e mog otym opowiedzie, poniewa od momentu, gdy skoczyem pracowa zMagnatem ijego psami, znacznie czciej pokazuje on swoje agodniejsze oblicze. Ztego co przekazaa mi Mary, naprawd zmieni swj
sposb traktowania najbliszych mu ludzi. Powiedziaa mi, e po raz
pierwszy naprawd jej sucha nie tylko tego, e jest mu wdziczna za otrzymywane wynagrodzenie, ale take tego, e chciaaby by
przez niego doceniana ilepiej traktowana. Zobaczya, e pod pancerzem znajduje si ludzka istota, ktra musiaa po prostu wysucha
swoich podwadnych, by moga odczu, jak duy ma na nich wpyw;
odczu nie tylko ich strach czy wdziczno, ale take bl, ktry im
sprawiaa. Wedug Mary, Magnat poczyni ogromne postpy pod tym
wzgldem. Caa ta historia przypomina mi Opowie wigilijn Charlesa Dickensa. Magnat uleg bowiem podobnej przemianie jak bohater tej ksiki, Ebeneezer Scrooge. Nie musia on jednak spotyka duchw, by dostrzec swoje wady wystarczyy do tego jego psy!
Historia ta ma pozytywny wydwik take zinnego powodu.
Oprcz tego, e psy Magnata maj si wietnie, jego asystentka Mary,
po raz pierwszy, odkd zacza dla niego pracowa, zebraa si na od-

34

Cesar Millan

wag ipowiedziaa mu, e chciaaby wzi urlop! Na dodatek, zrobia

to zpozycji siy. Po prostu przysza do niego ipodaa pasujce jej terminy. Jest to doskonay przykad tego, co energia spokojnie asertywna
moe zrobi znaszym yciem. Wywiera ona bowiem wpyw nie tylko
na nasze psy. Wnastpnych rozdziaach zaprezentuj wicej rwnie
inspirujcych opowieci.
Mora ztej historii jest taki, e naszych psw nie interesuje to, ile
mamy pienidzy, jak bardzo jestemy wpywowi, jakie tytuy akademickie zdobylimy ani ile dzie sztuki posiadamy. Interesuje je jedynie to, na ile jestemy niestabilni, poniewa zracji tego, e s zwierztami stadnymi, dotyczy ich to wbezporedni sposb. Psy wyczuwaj,
jak dobrze czujemy si zsami ze sob, jak bardzo jestemy szczliwi,
jak duo nosimy wsobie strachu iczego wnaszym wntrzu brakuje. Nie mog nam tego powiedzie, ale doskonale wiedz, kim jestemy. Czowieka moesz zapyta: Czy jeste szczliwy?. Niektrzy,
jak mj przyjaciel Magnat, odpowiedz Oczywicie, ukrywajc lub
nie zdajc sobie sprawy ztego, e nie do koca jest to prawda. Pies
natomiast nie jest wstanie ukry swoich emocji. Kiedy si na niego
spojrzy, mona od razu stwierdzi, na ile stabilny jest jego waciciel.
Pies jest naszym lustrem. Kiedy ostatni raz wnie spogldae? Jeeli mj przyjaciel Magnat mg ujrze samego siebie wlustrze, stawi czoa swoim demonom iuczyni ycie swoich psw iotaczajcych go ludzi lepszym, kady znas jest wstanie to zrobi. To wanie
ztego powodu twierdz, e nauczenie si tego, wjaki sposb korzysta zenergii spokojnie asertywnej, nie tylko moe pomc twojemu
psu, ale take zmieni twoje ycie. Nasze psy mog nas zaprowadzi
zpowrotem do stanu naturalnej rwnowagi, jeli tylko zechcemy poda ciek, ktr nam wska.

Spodoba Ci si fragment,
ktry przeczytae?
Zamw ksik

Jak zosta
przywdc stada
na
www.CzaryMary.pl
www.TaniaKsiazka.pl

Bd na bieco i led nasze wydawnictwo na Facebooku:

https://www.facebook.com/illuminatiopl

Wydawnictwo Illuminatio

www.illuminatio.pl