Alexa Kriele

Anioowie o sensie ycia

SPIS TRECI
PRZEDMOWA Martina Kriele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
WSTP: WIADOMO NAUKOWA I RELIGIJNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Sens w yciu osobistym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
PYTANIA PODSTAWOWE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Cel poszukiwania sensu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Jasny i ciemny sens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Sens pierwotny i dodatkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Planowanie ycia przed przyjciem na wiat i samodzielny wybr sensu ycia . . . . . . . . . . . 9
Znaczenie nieistotnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Zrzdzenia losu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
O sensie cierpienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Nie wydajmy wyrokw na innych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Rnorodno sensu ycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
ZNALEZIENIE SENSU YCIA W PRZESZOCI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Moje ycie nie zaleao ode mnie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Unikanie wyrokowania o winie innych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Planowanie ycia przed przyjciem na wiat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
ycie - alternatywy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Ogrd wspomnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Skupienie wewntrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Pytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
ZNALE SENS YCIA W TERANIEJSZOCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Chcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Mog, wolno mi i powinienem chcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Czego waciwie chc tak naprawd? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Sprowadzi co z nieba na ziemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Bezkompromisowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Wstyd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Dziaanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Rozmawia o problemach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Wybr midzy jasnymi alternatywami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Wytrwanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Przytomno umysu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Nauczy si chcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Chcie, potrzebowa, yczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Nie ma sowa musie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Mie powinno oznacza pamita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Kochaj i rb, co chcesz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Pytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
PRZYGOTOWANIE SENSU DLA PRZYSZOCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Samostanowienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Bilans radoci i obcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Trzy wite dobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Waga wolnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
W drodze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Wsplnota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Pomoesz sobie sam, pomoe ci te Bg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Co wtedy, gdy nie dzieje si to, co chcesz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Pozwl si poprowadzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Suchanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Spontaniczno i planowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Spontaniczno i porzdek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Rytmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Dwie strony ycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
SOWO KOCOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
wiat jako dzieo sztuki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Przedmowa
MARTINA KRIELE
I.
Alexa Kriele, rocznik 1961, pochodzi z poudniowonier\.mieckiej rodziny lekarskiej. Studiowaa filozofi i psychologi.
Pracowaa w placwkach ksztacenia dorosych i jako dziennikarka najpierw w Argentynie, nastpnie w Voralbergu. Wyrosa
w tradycji racjonalnego liberalizmu protestanckiego, oddalona od religii i kocioa. Dopiero w wieku 33 lat zaskoczy j fakt, e
rozmawiaj z ni anioowie.
Jej pocztkowy sceptycyzm znikn dopiero wtedy, gdy sowa aniow znalazy swe potwierdzenie w rzeczywistoci. Anioowie potraktowali ten czas prby z humorem i wyrozumiaoci. Nastpnie jednak wezwali do cakowitego zaangaowania
w prac: konieczna bya rozprawa dotyczca wszystkiego, co zwykle mieci si w pojciu nieba oraz co zawiera w sobie
chrzecijaskie wyznanie wiary. Rozprawa ta zostaa opublikowana w czterotomowym dziele jako w niebie, tak i na ziemi.
Znajomo tego dziea nie jest warunkiem zrozumienia poniszej ksiki, ktrej tematem jest sens ycia i stworzenia i ktra
jest tak napisana, aby jej zrozumienie wynikao z niej samej.
1. Impuls do napisania tej ksiki dali anioowie, gdy tak wielu ludzi wtpi w sens ycia bd przynajmniej staje przed dylematem rozstrzygnicia podstawowych pyta o jego sens. Wielu ludziom poszukujcym sensu ycia nie trafiaj do przekonania odpowiedzi znalezione w dzieach filozoficznych. Maj problemy ze zrozumieniem odpowiedzi, ktre daj koci i teologia, poniewa ich zaoenia wiatopogldowe nie s im znane bd zdaj si by nieprzekonujce w odniesieniu do wynikw
bada nowoytnej nauki. Koci i teologowie unikaj przedstawienia i wyjanienia zaoe wiatopogldowych, gdy nie s
w stanie nabra dystansu do zwizkw ezoterycznych. Ich odpowiedzi na pytanie o sens ycia s czsto skpe i powcigliwe. W Katechizmie Kocioa Katolickiego (1993) znalaz si szczegowy rejestr tematyczny o objtoci 70 stron, jednake
nie pojawio si w nim haso sens. Zamiarem aniow byo przedstawienie zwizkw, w kontekcie ktrych sensowne byoby
postawienie i objanienie pytania o sens ycia. Na kocu okazao si, e odpowiedzi aniow w gruncie rzeczy nie s wcale nowe ani tym bardziej rewolucyjne. Wrcz przeciwnie, s to stare prawdy, ktre oywaj i nabieraj nowego znaczenia.
2. O powstaniu ksiki: Alexa zamyka oczy, skupia si w ciszy, jako tumacz. Ja, Martin Kriele, m Alexy i autor tej przedmowy, jestem cay czas obecny podczas tych spotka. Czasem stawiam pytania, ktre jak sdz, moe drcz take innych ludzi. Czsto uczestnicz w tych spotkaniach take nasi przyjaciele, ktrzy rwnie zadaj pytania.
Teksty nagrywamy na tamy magnetofonowe i zlecamy ich przepisanie. Nastpnie moim zadaniem jest ich odpowiednie
zredagowanie i wygadzenie tekst mwiony to nie to samo, co tekst pisany. Nigdy jednak nie czyni tego, by zmieni
tre, lecz po to, by nada istniejcej treci moliwie jasn form jzykow.
3. Jedno sowo kierujemy do sceptykw, ktrzy ze wzgldw wiatopogldowych bd teologicznych z niechci podchodz do ksiek takich jak nasza. Mona ich podzieli na wiele grup, w zalenoci od ich sceptycznego podejcia do nieba:
a) Anioowie nie istniej.
b) Anioowie wprawdzie istniej, lecz uywaj sw, aby mwi.
c) Anioowie mwi wprawdzie, ale czowiek nie jest w stanie usysze ich sw.
d) Czowiek moe usysze anioa, syszy jednak tylko pojedyncze sowa wymagajce interpretacji i wyjanienia.
e) Anioowie mog wprawdzie prowadzi rozmowy z czowiekiem i czyniy to rwnie wczeniej (tak jak w scenie Zwiastowania Naj w. Marii Panny), lecz wicej ju tego nie robi.
f) Anioowie nadal rozmawiaj z ludmi, ale nie przekazuj adnych duszych, logicznych objanie.
g) Tego rodzaju objanienia mog wystpowa, lecz powtarza si w nich tylko to, co jest ju i tak znane z Biblii, tradycji
i katechizmu.
h) Anioowie s zdolni do gbokich, jasnych myli, nie maj jednak rozeznania w wiecie ludzi.
i) Anioowie orientuj si w codziennym wiecie ludzi, lecz nie w nowoczesnej nauce, prawie, polityce, sztuce, literaturze
itd.

j) Anioowie znaj si na wyej wspomnianych dziedzinach s w kocu inspiracj dla wielkich naukowcw i artystw
zachowuj jednak dystans w stosunku do chrzecijastwa i kociow.
W jakim miejscu powyszej skali kto umieci si ze wzgldu na wyraan przez siebie opini i czy w ogle to uczyni, zaley od tego, w jakim stopniu identyfikuje si z danym tematem i w jakim rodowisku spoecznym si obraca. Dla takiej osoby
sensowne moe si wydawa nie zajmowanie si problemami dyskutowanymi w tej ksice. Nie moemy tego ocenia ani argumentowa, naley to tylko respektowa. Ze swej strony taka osoba nie moe wymaga od innych ludzi bezwarunkowego
okrelenia si w podanej wyej 1 Ostopniowej skali. wiat jest o wiele wikszy, wspanialszy i ciekawszy ni sdz ludzie niewyrozumiali. Pytania stawiane w tej ksice nasuwaj si same. Sensowne wydaje nam si po prostu wysucha, co na ten temat maj do powiedzenia anioowie. Take czytelnicy tej ksiki bd z pewnoci podobnego zdania.

II.
Elion poprosi mnie, abym jako wprowadzenie w zarysie przedstawi stan toczcej si w filozofii od czasw owiecenia dyskusji o sensie ycia. Od czasu do czasu chciaby mc w swoich rozwaaniach odnie si do jej rezultatw.
W tym celu wystarczy naszkicowa pi najwaniejszych nurtw w filozofii sensu bez koniecznoci zagbiania si
w szczegowe opisy ich rnych gazi oraz dyskusje dotyczce ich treci. Celem tej ksiki jest przedstawienie krytycznej lub
aprobujcej opinii niebios na temat sensu ycia. Dla kadego z piciu nurtw filozoficznych reprezentatywne jest nazwisko jednego myliciela. Nie oznacza to oczywicie w adnym wypadku umniejszania rangi innych mylicieli. Czytelnicy chccy poszerzy swoj wiedz o wspczesnych nurtach filozofii sensu, mog sign po pikn ksik Christopha Fehige, Georga
Meggle i Ulli Wessels Sens ycia. Zawiera ona ponad 70 artykuw autorw z niemieckiego, francuskiego i angloamerykaskiego obszaru jzykowego. Od owiecenia filozofie sensu czy fakt, i nie maj one swoich korzeni w religii czy metafizyce,
wrcz przeciwnie wanie tych aspektw nie uwzgldniaj w swoich systemach. Okrelaj si jako racjonalne, stawiaj sobie
pytanie wyjciowe: Jakie wnioski dotyczce sensu ycia mona wysnu, jeli nie wemiemy pod uwag zaoenia, e istnieje
Bg i jego niebiascy posacy nadajcy sens biegowi wydarze? W jakim stopniu mona odkry bd nada sens yciu, jeli
poddamy wiat obserwacji naukowej a czowieka analizie psychologicznej?
1. Immanuel Kant (1724-1804) wyrazicie przedstawi podstawy tej nowoczesnej wiadomoci i mia istotny wpyw na jej
rozwj w przyszoci.
Naucza: Caa dotychczasowa metafizyka nie spenia wymaga stawianych nauce. Opiera si na goosownych przesankach
i tonie w nierozwizywalnych sprzecznociach. Przede wszystkim nie mona dowie istnienia Boga, nauka nie daje moliwoci poznania Jego istnienia. Wszelako Kant nie chcia zrezygnowa z rozwaa na temat sensu.
Widzia sens w rozwoju moralnym ludzkoci i pojedynczego czowieka. To przekonanie wymagao konsekwencji. Wedug
Kanta czowiek posiada wiedz dotyczc zasad moralnych. Dziki nim dominuje nad wiatem zjawisk dostpnym nauce.
Na tym polu dowiadcza bezporednio wolnoci, niemiertelnoci i Boga. W tej filozofii moralno nie wynikaa z istnienia
Boga, lecz z moralnoci wynika Bg. Jeli czowiek nie odnajdzie w swoim wntrzu zasad moralnych, nie bdzie mia wgldu
w istnienie Boga. Poniewa je w sobie odnajduje, rozum domaga si istnienia Boga. Jeli nie byoby Boga, nie istniayby rwnie zasady moralne. Poniewa sens ycia wedug Kanta tkwi w rozwoju moralnoci, pomidzy Bogiem i sensem ycia istnieje wic dla niego nierozerwalny zwizek. Streszczajc tok mylenia: Bg jest wprawdzie niedostpny nauce, ale mona go dowiadczy w moralnoci i nadaje on sens yciu.
Niektrzy pniejsi reprezentanci nowoczesnej wiadomoci nawizujcy do Kanta uwaali postulowanie Boga za nieprzekonujce. Sdzili, i nauka jest najwspanialsz drog do poznania. Skoro t drog Bg nie ma dojcia do nowoczesnego
wiata, nie ma powodu, by umoliwi mu wejcie do niego bocznymi drzwiami. Rozum w adnym wypadku nie domaga si
przypuszczenia o istnieniu Boga. Argumentacja ma korzenie humanistyczne: Czowiek nosi w sobie wiadomo moralnoci,
z religi czy bez niej jest on istot moraln. Sumienie jest po prostu faktem. Przypuszczenie o rzekomych religijnych warunkach powstania sumienia zdaje si mie korzenie historyczne i psychologiczne. Religia nie stanowi podstawy do istnienia sumienia.
2. Jeremias Bentham (1748-1832) uywa argumentw utylitarystycznych: Przyj, e sens ycia ley w zaspokajaniu potrzeb i tym samym w byciu szczliwym. Nie bierze on pod uwag moliwoci wyznaczenia sensu ycia wykraczajcego poza
te potrzeby; zasadniczo bycie nieszczliwym nie moe mie adnego sensu. Rozpatrujc to pod takim ktem, take ycie czowieka nie ma sensu, gdy zmierza do mierci, a co za tym idzie do utraty caego szczcia osignitego na ziemi. Osignicie
szczcia wymaga moralnego ycia. Poprzez rozwaanie wasnych potrzeb ludzko uczy si tego, co w szczegach nakazuje
moralno. Chodzi wanie o to, nie o zaspokojenie krtkotrwaych interesw jednostki (moe si to okaza niekorzystne dla
blinich), lecz o dugotrwae zaspokojenie interesw caej wsplnoty. Dobre rozwaenie interesw wymagao od ludzi kierowania si takimi samymi dla wszystkich reguami i zasadami. W ten sposb nie mona wprawdzie sprawi, by wszyscy ludzie byli szczliwi, ale dziki temu najwiksze szczcie moe osign najwiksza liczba ludzi. Pojedynczy czowiek moe wic
przyj lub nie istnienie Boga - fakt ten nie ma znaczenia dla poznania moralnoci. Obawa przed kar bo moe ewentualnie

pomc w praktycznym przestrzeganiu zasad moralnych: w tym sensie propagowanie istnienia Boga, jakkolwiek nieuzasadnione, moe przynie pewn korzy.
3. Wielu reprezentantw nowoczesnej wiadomoci nie wydawao si by przekonanych o tym, i sensem ycia miaoby by
bycie szczliwym. Z Ludwikiem Peuerbachem (1804-1872) na czele sprzeciwili si poszukiwaniu sensu wycznie w dobrobycie, pokoju, spoecznej akceptacji czy rodzinnym szczciu. Czowiek moe raczej sobie sam wyznaczy cel, ktry nada sens
jego yciu, na przykad dzieo sztuki, odkrycie naukowe, bohaterski czyn czy zaangaowanie polityczne dla rozwoju i postpu
ludzkoci. Take tu warunek jest ten sam: nie istnieje nadrzdny sens nadawany przez Boga, w kadym bd razie nie da si go
odkry. Czowiekowi nie pozostaje wic nic innego, jak samodzielnie nada swojemu yciu doczesny sens. Jest to konieczne przynajmniej dla refleksyjnego czowieka. Bo najwikszym nieszczciem jest brak celu i: ;W istocie take wszyscy pracowici ludzie stawiaj sobie najwyszy cel.
4. Inni reprezentanci nowoczesnej wiadomoci postawili sobie pytanie, czy nie byoby sensowne, czy nawet heroiczne cakowicie uniezaleni swoje ycie od rozwaa na temat jego sensownoci. Przykadem moe by Albert Camus (1913-1960,
Literacka Nagroda Nobla 1957). Camus nawiza do znanej z mitologii greckiej postaci Syzyfa, ktry oszuka bogw i zdoa
nawet przez pewien czas wizi boga mierci Tanatosa. Kar za jego nieposuszestwo bya bezsensowna praca w Tartarze: musia wtacza ogromny kamie na gr, ktry po dotarciu na szczyt, ponownie stacza si w d, Syzyf musia go ponownie wtacza na szczyt. Syzyf by dla Camusa symbolem nowoczesnego czowieka, ktry wprawdzie protestuje przeciwko absurdowi
istnienia wiata bez Boga, ale jest w stanie zdoby si na zgodne z zasadami moralnymi bohaterskie czyny. Jednoczenie czowiek akceptuje ten wiat i uczy si by szczliwym w wiecie bezsensu: Trzeba sobie wyobrazi Syzyfa jako szczliwego
czowieka. wiat jest wprawdzie absurdalny, lecz zamiast rozpacza nad tym faktem, czowiek poszukuje sposobu, by stawi
temu czoo i znajduje sens ycia w witalnej radoci z tego buntu.
5. Nie bunt przeciwko bezsensowi wiata, lecz jego radosna akceptacja to wyjtkowo radykalne podejcie znalazo wyraz
w dzieach Friedricha Nietzschego (1844-1900), przede wszystkim w jego teorii o wiecznej powtarzalnoci tego samego. Liczba rnych-moliwych kombinacji atomw musi si kiedy wyczerpa. Obecna kombinacja kiedy si wic powtrzy i tak
nieustannie w nieskoczonym cyklu: wszystko odchodzi, wszystko wraca, koo istnienia krci si nieustannie. Ten model
wiata mia na celu zniszczenie wyobraenia o tym, i istnieje rozwj i cel, ktre mogyby nada doczesnym zdarzeniom jaki
sens.
Wieczna powtarzalno tego samego jest wprawdziepominwszy inne wzgldy niemoliwa z powodw matematycznych.
Soce i ziemia bd istnie jeszcze przez okoo 5 miliardw lat. Okres ten moe si wam wydawa nieskoczenie dugi. Liczba atomw i ich kombinacji jest tak niewyobraalnie dua, e naley wykluczy moliwo powtrzenia si tych samych elementw w podanym okresie. Nietzschemu nie chodzio jednak o tez znajdujc potwierdzenie w matematyce i fizyce, lecz
o apel do czowieka wiadomego, e Bg umar, ktry wic kad form religii i metafizyki uwaa za iluzj, innymi sowy
apel do czowieka nowoczesnej wiadomoci. Czowiek ma akceptowa i kocha swoj ziemsk egzystencj. Wanie akceptacja bezsensu nadaje yciu ostatni moliwy sens. Czowiek akceptujcy bezsens staje si nadczowiekiem. Nadczowiek jest
treci ziemi. Kolejnym krokiem ewolucji biologicznej na ziemi bdzie pojawienie si nadczowieka. Sensowna byaby wiadoma pomoc w przyspieszeniu tego procesu zarwno przy pomocy hodowli jak i ksztacenia i wychowania w poczuciu estetyki.
Zamiast ucieka si do religijnych i metafizycznych puapek czy stawia czoo rzekomemu bezsensowi wiata bez Boga, powinno si ten bezsens zaakceptowa z radoci i zachwytem odnajdujc w tym wanie sens bytu.
Na przykadzie tych piciu zaprezentowanych nowoczesnych filozofii sensu przedstawiono problem pyta o sens bytu. Przy
rozwaaniu pyta o sens ycia filozofie te wychodz z zaoenia, i w tym kontekcie nie mona uwzgldni podejcia religijnego, gdy nie da si go opisa naukowo. Rnorodne analizy filozoficzne zajmujce si pytaniem o sens ycia mona z reguy
przyporzdkowa jednemu bd drugiemu, czy nawet kilku z przedstawionych typw podstawowych.

III.
Poniewa objanienia ponisze pochodz od istot niebiaskich, jasne jest, i nie mona ich rozpatrywa w oderwaniu od
aspektw religijnych. Rwnoczenie jasne powinno by, e take niebiosa nie widz moliwoci naukowego uzasadnienia
tych aspektw. Pod tym wzgldem niebiosa w adnym wypadku nie poddaj w wtpliwo nowoczesnej wiadomoci.
W tym tkwi aktualno, rzec mona nowoczesno niebiaskich wywodw. Wida j take w stylu wywodw, objanie
i uzasadnie, ktry odpowiada naszym nowoczesnym potrzebom i oczekiwaniom. Niektrzy teolodzy z pewnoci uznaj ten
styl za zaskakujcy. Zajmowanie si pytaniem o sens bytu wymaga cierpliwoci. Z tego wynika wiara w moliwo znalezienia
odpowiedzi na to pytanie, ktre naley traktowa bardzo powanie i pozwoli mu zawadn caym swoim yciem. Najlepszym
sposobem na osignicie tego stanu jest najpierw zrozumienie sensu stworzenia i znalezienie na tej podstawie sensu wasnego
ycia take sensu dowiadcze penych cierpienia. Wtedy bdzie mona odnajdywa take sens w yciu innych ludzi.

Wstp
WIADOMO NAUKOWA I RELIGIJNA
Elion: Czy pytanie o sens bytu ma w ogle sens, a moe ycie skada si tylko z acucha przypadkw nieplanowanych,
przez nikogo niezamierzonych, niemajcych adnego celu? Takie przypuszczenie pojawia si w waszych umysach przede
wszystkim wtedy, gdy czyje ycie nie biegnie w prostej linii od jednego do drugiego sukcesu: jeli jest naznaczone niepowodzeniami w pracy, partnerstwie, naogami, cikimi i dugotrwaymi chorobami, win i przestpstwem czy te niezawinionym
przeladowaniem, wojn, emigracj, materialn bied. Czy nieszczliwe ycie moe mie jaki sens? Czy moe pozostaje tylko spoglda wstecz ze zoci i zwtpieniem? Czy pytanie o sens bytu ma wic sens? A moe racj maj ci, ktrzy nauczaj, e
wszystko jest bezsensowne i czowiek musi ten bezsens zaakceptowa? Czy czowiek musi si nauczy odnale si w wiecie
mimo jego bezsensu i czu si w nim dobrze, by zadowolonym i szczliwym mimo to? Czy nie byoby to bohaterskie zachowanie bd przynajmniej rozsdne? W rzeczy samej: Przypuszczenie, i wiat ma sens, zakada istnienie Stwrcy nadajcego sens istnieniu. Jeli Boga nie ma, wiat nie moe by jego dzieem i wobec tego nie moe mie adnego sensu. Istoty Boga nie mona jednak odkry przy pomocy naukowych stwierdze. Czy Bg istnieje czy nie, nie jest pytaniem natury naukowej,
lecz religijnej. Oznacza to, e pytania tego nie da si rozstrzygn dla ogu ludzkoci, mona na nie znalez tylko indywidualn odpowiedz. Kady czowiek musi sobie sam odpowiedzie na to pytanie: tak Bg istnieje, nie Bg nie istnieje. Wiara w Boga jest, innymi sowy, osobist decyzj pojedynczego czowieka. Prby udowodnienia istnienia Boga na drodze naukowej,
zostay obalone w logiczny sposb.
Prawda jest jednak czym wicej ni sum wynikw docieka naukowych. Mog one by cakiem poprawne, lecz pokazuj
jedynie wycinki, pewne aspekty rzeczywistoci, s zalene od postawionych pyta i zastosowanych metod badawczych. Mog
unikn pomyek, odkrywa co nowego, obala przypuszczenia, ale wszystkie razem nie s w stanie odkry prawdy.
Prawda jest pojciem witym, ktre w odniesieniu do poprawnoci docieka naukowych podatne jest na ograniczenia i naduycia.
Indywidualna decyzja dotyczca religijnego uznania istnienia Boga i boskoci stworzenia nie moe wic by owocem bada naukowych. Jeden z naukowcw wypowiedzia to pikne zdanie: Troch nauki oddala od Boga, wiele nauki prowadzi jednak z powrotem do Niego (Ludwik Pasteur 1822-1895). To zdanie jest prawdziwe, ale nie dlatego, e na drodze naukowej
mona by dowiadczy poznania Boga, lecz dlatego, i dotarcie bada naukowych do granic swoich moliwoci uwiadamia
czowiekowi niemono odkrycia prawdy przy pomocy nawet niezliczonej iloci prawidowych wnioskw. To dowiadczenie
wymaga serca i wyczucia, aby otworzy si na spotkanie z Boskoci.
Czy szuka si prawdy w jej dosownym znaczeniu czy te nie, jest indywidualn spraw kadej jednostki. Chodzi o to, w jakim momencie czowiek chce przerwa ten acuch pyta i zadowoli si dotychczasowymi odpowiedziami. Przypuszczenie, i
stawianie dalszych pyta jakoby nie prowadzi do niczego, nie wynika z natury rzeczy. Mdrze wprawdzie jest zajmowa si
nieuchronnoci losu.
O sensownoci zaprzestania dalszych pyta o sens bytu nie moe dowiedzie si ten, kto zrezygnowa i tak naprawd wcale
nie szuka odpowiedzi. Kto szuka, ten znajdzie, kto tak naprawd nie szuka, nie znajdzie.
O sensie i celu caoci mona mwi tylko wtedy, gdy zaoy si, i na samym pocztku Stwrca nada sens stworzeniu. Tylko wtedy kade wydarzenie staje si czci caoci, procesu, rozwoju opierajcego si na boskich zamiarach.
Pytanie o sens bytu jest pradawnym religijnym pytaniem, ktre stawiaa sobie ludzko. Take Biblia zawiera rozmaite moliwe wskazwki uatwiajce znalezienie odpowiedzi na to pytanie. Najwaniejsz z nich jest fakt, i istniej upadli anioowie
panujcy jako siy ciemnoci i przyczyniajcy si do wielu nieszcz. Bg Ojciec nie powstrzymuje ich, gdy take tym siom
przysuguje wolno istnienia zgodnie z zasad stworzenia. Jeli wic Ojciec respektuje wolno tych si, nasuwa si pytanie:
Czy po fakcie mona nieszczciu przypisa jakikolwiek sens? Takim sensem byoby na przykad: Czowiek uczy si na podstawie swoich dowiadcze, jak dziaaj siy ciemnoci i w jaki sposb w przyszoci mona ich unikn bdz im przeciwdziaa. Sumienia ludzi staj si bardziej czujne, ludzie zastanawiaj si, staj si lepsi, bardziej serdeczni, wyrozumiali. S gotowi
do pomocy i solidarni, odkrywajc nowe drogi zapobiegania i pomocy innym, instytucje wydaj bardziej sprawiedliwe decyzje
itp. Czy duch, ktry cay czas pragnie za, moe tak okrn drog przyczyni si do dobra jak pisa Goethe? Czy pocztkowemu bezsensowi poprzez zwrot ku dobremu mona nada sens, jeli ludzie s gotowi na wspprac z niebiosami?
W kadym razie pytanie o sens bytu ma znaczenie tylko w oparciu o religi: Bg istnieje a wiat jest Jego dzieem. Kto tego
nie akceptuje, moe swojemu yciu nada wprawdzie jaki sens stawiajc sobie za cel rozwizanie jakiego zadania. Przykadowo moe chcie rozwizywa problemy naukowe, robi odkrycia, tworzy sztuk, pomaga chorym i cierpicym, agodzi lub
przezwycia bied, wyzysk, niesprawiedliwo spoeczn, sprawi, by obowizujce prawo stao si bardziej humanitarne,
pracowa na rzecz pokoju, zajmowa si ochron zwierzt i rodowiska, propagowa ksztacenie ludnoci lub w jaki inny sposb powici si subie dla rozwoju ludzkoci, by przyszym pokoleniom yo si na ziemi atwiej i spokojniej.
Szczere denie tego rodzaju zapewnia czowiekowi nie tylko poczucie sensu, lecz nadaje jego dziaaniom sens take z
punktu widzenia niebios, ktre szanuj go i wspomagaj.

W ten sposb nie uda si jednak znalez wyczerpujcej odpowiedzi na pytanie o sens bytu. Przypumy, i wybrany cel zosta
osignity lub te wrcz przeciwnie nie udao si go zrealizowa.
Zarwno w jednym jak i drugim przypadku moe nastpi czas spoczynku, nicnierobienia. Czy ycie stao si bezsensowne?
Inni ludzie nie mog bd nie chc stawia sobie w yciu wielkich celw, yj zwyczajnie, pracuj, by zapewni sobie i swoim bliskim utrzymanie. Jeszcze inni nie osigaj nawet tego: wegetuj, cierpi gd i bied. Inni cierpi z powodu chorb, skutkw wypadkw, ran wojennych. Inni widz sens swojego ycia w osigniciu dobrobytu, sukcesu, prestiu, zabawy i radoci a nadejdzie rozczarowanie z powodu staroci i osamotnienia. Czy ich ycie ma jaki sens?
Z punktu widzenia niebios kade ludzkie ycie ma sens - take wtedy, gdy nie jest powicone deniu do jakiego wielkiego
celu lub osignicie tego celu zakoczy si porak. Rwnie wtedy, kiedy przecieka przez palce, kiedy pene jest ciemnych dowiadcze, gdy jego celem staj si iluzoryczne nadzieje i oczekiwania, gdy towarzysz mu nieszczcia, cierpienie i zwtpienie.
Sens ycia to nie to samo, co zadanie, jakie wyznacza sobie czowiek. To zadanie staje si wprawdzie celem jego dziaania,
a i to co suy do osignicia tego celu, moe by nawet sensowne tak samo jak sensowne jest ostrzenie owka, jeli chce si
nim pisa. Pytanie o sens ycia nie odnosi si do stosunku pomidzy celem a rodkiem, lecz do zalenoci powstaych w jego
wyniku. Chodzi wanie o sens tych zalenoci, o sens osignicia celu bdz sens poniesienia klski, o sens kadego dziaania
i cierpienia, take o sens caego ycia wcznie z nieuniknionym umieraniem. Dopiero tak postawione pytanie jest pytaniem
religijnym.
Niebiosa doceniaj osignicia artystyczne i naukowe, towarzysz i wspieraj ziemskich mistrzw. Bg przygotowa i kieruje ich drog yciow, przesya im inspiracje. Nie czyni tego wprawdzie, by uszczliwi ich poprzez denie i osignicie postawionych sobie celw. Wspiera ich, poniewa ich dziea przepenione s boskim sensem, nawet, jeli sami autorzy nie zdaj
sobie z tego sprawy.
Jeli w postpowaniu czowieka nie ma boskiego sensu, niebiosa czyni wszystko, aby prdzej czy pzniej uwidoczni bezsens takich de. Jaki sens patrzc wstecz mogoby mie ycie, ktre ofiarnie zostao powicone walce o postp komunizmu? Albo walce o zwycistwo socjalizmu narodowego i militarnemu tryumfowi Hitlera? Lub zwycistwu wyborczemu jakiego skorumpowanego polityka lub jakiej jednostronnie zideologizowanej partii? Cel ycia tego rodzaju nie ma sensu.
Z punktu widzenia niebios wiat i ycie maj sens, z ktrego moe wynika pojedynczy sens dla sukcesw, poraek, szczcia czy nieszczcia. Jeli wykluczy si perspektyw religijn i ograniczy swoje spojrzenie na osignicie tego czy innego celu
doczesnego, to nie pozostaje nic innego ni oddawanie si iluzjom lub pogodzenie si z bezsensem ycia. W obu przypadkach
moe si wprawdzie pojawi przejciowe szczcie, lecz nie bdzie to szczcie gbokie i dugotrwae, wewntrzna rado nadajca kademu dziaaniu i cierpieniu poczucie bezpieczestwa i sensu.
Rozpatrywanie pytania o sens bytu z perspektywy religijnej nie jest istotne dla Boga, lecz dla samego czowieka. Czowiek
zosta stworzony na podobiestwo Boga. Dla czowieka czyni to ogromn rnic, czy to wie i zaakceptuje czy te nie. Jeli tego nie zrobi, bdzie siebie traktowa na przykad jako przypadkowy produkt uboczny ewolucji naturalnej. W ten sposb bdzie
to odczuwaa dusza czowieka, ktra w zasadzie lepiej wie, czego jej trzeba bdzie to zaparcie si samego siebie, ogromna
obelga. Natomiast zbawienny wpyw moe mie znalezienie pewnoci, i pytanie o sens bytu jest sensowne i mona na nie znalez odpowiedz.

Sens w yciu osobistym

PYTANIA PODSTAWOWE

Cel poszukiwania sensu

Najpierw trzeba sobie wyjani, czego si waciwie szuka, jeli szuka si sensu, tak jak poszukiwacz zota powinien mie
w ogle pojcie o tym, jak wyglda zoto, jakie jest w dotyku i gdzie mona je najszybciej znalez. Mona mu wtedy pokaza
techniki poszukiwawcze, ktre oszczdz mu si i bd efektywne. Na pocztku powinnicie sobie postawi pytanie: Co obiecujecie sobie po znalezieniu sensu? Dlaczego jest tak wane poznanie, odkrycie, odczucie sensu?
Po pierwsze mona lepiej radzi sobie z cierpieniem, chorobami, trudnociami, niepowodzeniami, mona si nawet z nimi
pogodzi, jeli odnajdzie si w nich sens. Czowiek nie jest zrezygnowany i zrozpaczony.
Po drugie czowiek lepiej radzi sobie z rzeczywistoci, atwiej znajduje sobie cel, gdy odpowie sobie na pytania: Do czego
waciwie chc dy? Co czy moje rne dziaania i zamiary w jeden nadrzdny cel?
Po trzecie osoba szukajca sensu istnienia chce przede wszystkim znalez poczucie bezpieczestwa. Wraca do swojego starego domu, mieszkania, ktre wspomina. Jeli odniesiecie sowa: w domu Ojca mego jest mieszka wiele O 14,2) tylko do
tamtego wiata, to nie zobaczycie zbyt wiele. W domu Ojca jest tyle mieszka, ilu jest ludzi, losw, yciorysw i kade
mieszkanie ma inny sens.
Obiecujecie sobie zrozumienie, orientacj w yciu, jasno i rozeznanie w wiecie a tym samym wewntrzny spokj, skoncentrowanie si na bycie, istnieniu. Na kocu by moe bdziecie mogli stwierdzi: Dobrze jest tak, jak jest!.

Jasny i ciemny sens

Zanim rozpoczniecie poszukiwanie sensu, powinnicie niejako zachysn si myl: Kade ycie jest tak samo wplecione w sens jak w oywienie. Kade istnienie stworzone zostao przez Stwrc majcego wadz nad swoimi zmysami i dlatego
zostao obdarzone sensem pochodzcym od Stwrcy. Cae dzieo stworzenia pywa w sensie tak jak embrion w wodach podowych. Sens jest, inaczej mwic, morzem wiata, ktre cay czas was otacza i przenika, niezalenie od tego, czy to dostrzegacie czy nie.
Wyruszanie na poszukiwanie sensu, nie jest sensowne, jeli punktem wyjcia jest przewiadczenie, i sens jest pojciem
stworzonym przez czowieka. Rzeczy s w jaki sposb, mniej lub bardziej chaotyczne, ale czowiek jest w stanie w jaki sposb nada, przypisa im sens. Nie moe znalez sensu, lecz moe go siebie stworzy, i kto tego nie czyni, tego ycie nie ma sensu. Raczej nie powinnicie uparcie obstawa przy tym pogldzie, lecz otworzy si na zdanie niebios.
Sens jest od zawsze. Istnieje tak jak powietrze, jak wy sami, jak wszechwiat. Kade ycie ma sens, obojtnie, czy ten, ktre je przeywa, ma tego wiadomo czy nie. Niemoliwe jest ycie w bezsensie i jednoczesne robienie czego sensownego, tak
jak niemoliwe jest niezachowywanie si w jaki sposb nawet nicnierobienie jest jakim zachowaniem i ma sens.
Mona wic tylko postawi jedno pytanie: Czy wasze zachowanie jest sensowne z punktu widzenia niebios bd ma sens
z punktu widzenia si nieczystych?
W rzeczy samej istnieje take ciemny sens, tzn. sens w oczach istot nieczystych. Siy nieczyste nieustannie podejmuj prby
zainstalowania swojego sensu w wiecie, sprawienia, by przenika on i wpywa na bieg rzeczy. Jest to sens si ciemnoci,
czyli bdcy w sprzecznoci z sensem pyncym z nieba. Nie chodzi wic o pytanie, czy sens istnieje czy nie, lecz to z jakim
sensem mamy do czynienia: z sensem pyncym z nieba czy z sensem si nieczystych? Skd pochodzi to, co odczuwacie?
Nie moecie si wic zachowa inaczej ni szuka sensu we wszystkim, co robicie lub z czego rezygnujecie sensu pochodzcego od Boga bd od si ciemnoci. Sowo bezsensowny powinnicie wykreli z waszego jzyka. Zasadniczo kady, kto
poszukuje sensu, powinien by zdolny do odczuwania i przeywania tego, co sensowne we wszystkich zdarzeniach.

Sens pierwotny i dodatkowy

Jeli brakuje jakiej rzeczy jasnego sensu, a przenika j sens pochodzcy od si ciemnoci, to istoty niebieskie bd si staray moliwie jak najszybciej nada jej sens pochodzcy od Boga. Wprawdzie nie udaje si to od razu, ale zawsze koczy si pomylnie. Gdy wiato dysponuje ostatecznie o wiele wiksz si ni ciemno. S tylko dwie moliwoci: albo co ma ju
sens nadany mu przez Boga, lub dopiero taki otrzyma. Jeli dzieje si co zego, to pojawiaj si miriady si niebieskich, ktre
stworz z tego co sensownego. Oznacza to swego rodzaju przebudow, uksztatowanie na nowo i rozpatrywanie tego w nowym kontekcie. Zdarzenie sprowokowane przez siy ciemnoci zaczyna mie swego rodzaju sensowne dziaania uboczne, zbawiennie pouczajce skutki, ktre z czasem stan si najwaniejsze, pocztkowo dla innych, a w kocu take dla bezporednio
zainteresowanego.
Uwiadomcie sobie, z jak wytrwaoci i ekonomi pracuj niebiosa. Odbywa si to tak jak w przyrodzie. Martwy baw
jako funkcjonujca jednostka nie ma ju sensu, ale natychmiast staje si uyteczny dla wielu innych stworze, ktrym moe si
przyda. Ekologia wszechwiata wszdzie ma t sam skuteczno, wszdzie jest tak samo obecna i wspaniaa, jak moecie to
zaobserwowa w przyrodzie. W yciu nie istnieje niewiele rzeczy sensownych i cay ogrom bezsensownych odpadw.
Wszystkie elementy dziea stworzenia mog by ponownie wykorzystane. Jakkolwiek wydawaoby si to bezsensowne, kademu elementowi jest natychmiast nadawany nowy sens.
Teza o bezsensie rzeczy jest ulubion strategi dziaania si ciemnoci. Bdem w myleniu, ktry prowadzi do zapania si
na lep si nieczystych, jest przewiadczenie o wyjtkowej niezmiennoci i trwaoci rzeczy inaczej ni ma to miejsce w rzeczywistoci. Wystarczy wspomnie tylko Mk Chrystusa i Jego zmartwychwstanie. Jego uczniom wydawao si, i Mka Paska
nie ma adnego sensu, dopki nie dowiadczyli, co uczyniy z niej niebiosa.
Jeli nie miaaby ona miejsca, Pan mgby dalej poprzez swoje czyny i przypowieci naucza, jak pozostajc wolnym suy
wiatoci i przyjmowa postaw wobec ciemnoci. Jednake na przykadzie swej Mki mg to pokaza o wiele dobitniej i wyrazniej.
Jeli co wydaje si wam nie mie sensu, bdzcie wiadomi tego, i zawsze powinnicie uy wanie sowa wydawa.
Wraenie, i co wydaje si wam by bezsensowne, nie wynika z faktu, e rzeczy nie maj sensu, lecz std, e wy nie jestecie jeszcze w stanie tego sensu dojrze. Ulubionym rodkiem dziaania istot ciemnoci jest sugestia, i to, co nie jest zgodne
z moim przekonaniem o sensownoci danej rzeczy, w ogle nie moe mie sensu.
Jeli co wydaje si wam by bez sensu, moe to mie nastpujce przyczyny:
1. Jest jeszcze za wczenie. Nie moecie jeszcze przewidzie, jaki obrt przyjm dane zdarzenia, jakie przynios skutki. By
moe nie wzilicie ich wcale pod rozwag. By moe nie jestecie w stanie ich dojrze, poniewa na razie tocz si jeszcze
w ukryciu.
2. Ponadto co moe si wam wydawa bezsensowne, gdy nastawiacie si na co konkretnego, co waszym zdaniem ko-

niecznie powinno si zdarzy, podczas gdy dzieje si co zupenie innego.

3. By moe skupiacie si zbytnio na sobie, a nie na zwizkach z innymi zadaniami bd ludzmi lub powizaniach pomidzy
zdarzeniami.
Anioowie cay czas podejmuj prby czynienia rzeczy sensownych bd, gdy jest to konieczne, pomocy w odnalezieniu pzniejszego sensu. Prby te nigdy nie kocz si niepowodzeniem, gdy nawet w sytuacji, gdy co, o co pocztkowo chodzio,
nie moe zosta osignite tak szybko lub tak jak to byo zaplanowane, pojawia si na miejscu pierwotnego zamysu co innego, co ma sens.
Na co dzie dostrzegacie to tylko z najwikszym trudem, lecz z perspektywy czasu niektre sprawy staj si bardziej zrozumiae, gdy okazao si, e rzeczy nabray sensu.
Przypomnijcie sobie zdarzenia z waszego ycia, ktre wydaway si nie mie sensu, na przykad niepowodzenia w zwizkach bd przedsiwziciach zawodowych. Przypomnijcie sobie, jacy bylicie wtedy bezradni, niczego nie pojmowalicie
i jaki obrt przybray potem sprawy nadajc ju po fakcie konkretny sens zdarzeniom.
Kolejn ulubion strategi dziaania si ciemnoci jest rozpowszechnianie tezy, jakoby przewiadczenie o nadawaniu sensu
rzeczom post factum byo w rzeczywistoci mydleniem oczu, jakoby chodzio o upikszenie rzeczy okropnych, nadanie sensu najgorszemu. Jest to jednak wiadome mylenie przyczyny ze skutkiem, ktre jest nieuczciwe. Oczywicie mona wszystko
le rozumie lub wiadomie przeinacza nigdy nie mona si przed tym uchroni.
Jeli niebiosa post factum nadaj sens zym zdarzeniom, to nie chodzi tu o to, by komu mydli oczy, lecz o to, by w
przyszoci zrobi co sensownego, na przykad nauczy, odkrywa zwizki pomidzy zdarzeniami, objania zasady, wyciga praktyczne wnioski. A uda si to tylko wtedy, gdy nie bdzie si niczego upiksza ani niczemu zaprzecza.
Jeli jednak jakie ze wydarzenie, na przykad morderstwo dziecka, nigdy nie zostanie odkryte, to czego mona si z niego
nauczy? To bardzo przygnbiajca myl.
Fakt, i morderstwo wyjdzie na jaw i ludzie na ziemi wycign z tego wnioski, w jaki sposb lepiej temu zapobiega, jest
tylko jedn z moliwoci nadawania zdarzeniom sensu post factum. Inna moliwo to fakt, i take dusze przebywajce poza
ciaem staj si tego wiadome, nawet cae niebo otrzymuje to zdarzenie do dyspozycji jako dowiadczenie i materia pogldowy dowiaduj si o nim anioowie i wici, dwunastu apostow i anioowie soneczni. Zdarzenie zapisywane jest w ogromnej
bibliotece, w paszczu ziemi, tzw. polu morfogenetycznym. Take to, co pozornie wydaje si utracone, nie jest stracone
w oczach dziea stworzenia. Wszystkie wielkie religie nauczaj: To, czego nikt nie widzi, mimo to bdzie miao skutki ycie
w samotnoci tak samo jak morderstwo niewinnego dziecka. Nie powinnicie popa w swego rodzaju przymus nadawania
sensu, ale musicie te wiedzie: Nic, co czynicie i czego doznajecie nie ginie. Wszelkim zym zdarzeniom nadany zostanie
post factum dobry sens.

Planowanie ycia przed przyjciem na wiat i samodzielny wybr sensu ycia

Istotne jest, abycie wiedzieli, i przed rozpoczciem ziemskiego ycia dusza naradza si ze swoim anioem sonecznym
i przygotowuje w zarysie plan swojego ycia: Czego chc si nauczy, jakie zdolnoci rozwija, gdzie znajd odpowiednie ku
temu warunki? Co pomaga mi w deniu do celu stania si tym, kim pierwotnie miaem by? Czowiek nie przypomina sobie
wiadomie tego porozumienia, ale towarzyszcy mu anioowie prowadz go uzgodnion drog, a czowiek czuje, czy jego czyny bd ich brak s zgodne z jego faktycznymi chciami. Czowiek moe sam nada swojemu yciu sens. Heinrich Schliemann na przykad postawi sobie za cel odkry Troj, artysta chce stworzy jakie dzieo, naukowiec by moe odkry jakie lekarstwo. Istniej wtedy dwie moliwoci. Czowiek moe uzna za cel swojego ycia, sens, ktry zosta mu przypisany i uzgodniony jeszcze przed jego pojawieniem si na ziemi albo zainicjowa co cakowicie nowego. Z reguy nie tworzy on niczego
nowego, lecz wczeniejsze porozumienie z anioami staje si jego wasn, w peni wiadom decyzj.
Wprawdzie zdarza si rwnie, e kto postawi sobie za cel swojego ycia co, co ma tylko niewiele wsplnego z uzgodnionym wczeniej celem. Nie zdarza si tak, by wybrany przez czowieka cel nie mia z tym zupenie nic wsplnego. Porozumienie
przed przyjciem na wiat mona sobie wyobrazi jak planowanie podry dokoa wiata. Do dyspozycji jest data rozpoczcia
podry, przewidywana data powrotu i plan, dokd chcecie podrowa i co chcecie tam robi. Okrelacie to w oglnym zarysie. Chcecie przykadowo pozna to lub tamto, odwiedzi tego bd tamtego czowieka, spotka te czy inne znakomitoci, zbada pewne sprawy. Ale na przykad podoba si wam bardzo w Londynie i postanawiacie spdzi tam reszt waszego ycia. Jest
to moliwe, macie wolny wybr. Wczeniejsze porozumienie przestaje wtedy istnie, lecz pozostaje w tle. I znowu mamy do
wyboru dwie moliwoci: albo nowo podjta decyzja bdzie owocowaa przez cae ycie i w ten sposb ycie stanie si harmonijne. Czowiek sdzi na przykad, e pewne zadania yciowe w zwizku z podr dokoa wiata bd atwiejsze do rozwizania, ale nagle znalaz drog ich rozwizania w Londynie. Sens ma wiele wsplnego ze stabilnoci i elastycznoci, ktre zawsze s jednakowo skuteczne. Moe si rwnie okaza, e nowa decyzja dotyczca sensu ycia nie bdzie miaa wpywu na
cae ycie. Wtedy w pewnym momencie czowiek ma wraenie, e yje obok czego, co powinien, mgby lub chciaby robi:
Nosz buty, ktre na mnie nie pasuj! Wprawdzie decyzja, by zosta prawnikiem bd stolarzem, zawrze zwizek maeski

lub zosta w Londynie, nie bya za, ale waciwie czeka na mnie podr dookoa wiata!. Jeli sobie to uwiadomi, uda si
w podr zgodnie z wczeniejszym porozumieniem.
yjecie zawsze w podwjnym wiecie: jeden wiat to wiat wynikajcy z umowy przedurodzeniowej, drugi wiat tworzycie
wy sami przez wasze dziaanie, wybory, decyzje. Obydwa wiaty maj ze sob nieustannie do czynienia, nigdy cakowicie si
od siebie nie oddalaj.
Jeli jako sens swojego ycia wybierzecie sobie to, co wczeniej zostao uzgodnione, wasz gos wewntrzny podpowie wam:
Midzy mn a mn, midzy mn a moimi moliwociami, midzy tym, co sob przedstawiam a tym, kim w gbi serca jestem,
nie ma adnej rnicy, te dwie czci mojego ja nie cieraj si ze sob. Moje ycie odpowiada mi w stu procentach, nic nie mogoby by inaczej, jest to najlepsze ycie, jakie mogoby by. Wprawdzie na co dzie borykam si z rnymi trudnociami
i przeciwnociami losu, ale ja i moje ycie pasujemy do siebie jak ula. By moe powiecie nawet: Aa w yciu terazniejszym,
ja w rozmowie z anioem sonecznym przed inkarnacj i po trzecie ja jako ten od samego pocztku stworzony na swj sposb jestemy identyczni. W takiej sytuacji jeszcze bardziej poczujecie i zrozumiecie plastyczno i gbokie znaczenie pojcia
sens.
Macie wolny wybr, by odstpi od umowy i mimo to moecie sprawi, by wasze ycie byo sensowne. Anioowie dopasuj si do waszej decyzji, bd wam towarzyszy i was chroni oraz, na tyle, na ile mog zastpi Pana, take prowadzi. Pierwotna umowa zostanie by moe przeoona na pzniejsz inkarnacj. To znaczy, e niebiosa zaakceptuj decyzj o nowym
sensie ycia. Lecz ten czowiek oraz inni ludzie bd mieli wraenie, e jego ycie jest nieco zagadkowe i nie do koca zadowalajce.
W takiej sytuacji czsto nastpuje powrt do pierwotnej umowy. Otoczeniu moe si on wydawa zerwaniem z caym dotychczasowym yciem. Lecz to wy sami go zapocztkowalicie, poniewa co wam nie odpowiadao: Wszystko byo by moe
cakiem adne i z pewnoci take sensowne, ale nie pasowao do tego, co uzgodniem przed inkarnacj, i by moe take do tego, kim pierwotnie byem.
Wasze ycie ma wic sens, poniewa: . jest zgodne z planem uzgodnionym jeszcze przed przyjciem na wiat, bd stanowi
jedno z celem postawionym ju w trakcie bytu ziemskiego, ktry zosta zaakceptowany przez niebiosa.

Znaczenie nie istotnego

Nie mylcie, i cel ycia okrelony w umowie przed przyjciem na wiat, musi by wyjtkowo doniosy, na przykad taki jak
dzieo sztuki, odkrycie naukowe, zaoenie przedsibiorstwa czy piastowanie jakiego wysokiego urzdu politycznego. Take
ycie, ktre wydaje si wam niewane, gdy pozostaje nieznane, jest bardzo znaczce i ma gboki sens. Sia nie zostania dostrzeonym prowadzi o wiele dalej ni odrobina sawy, ktra nie jest przecie niczym wicej ni wysepk na morzu wielu niepozornych y. Miliony ludzi, ktrzy su swoim blinim pomagajc im, pielgnujc, ratujc, troszczc si i martwic dzie
za dniem, stanowi cz wielkiej rzeki czynw dobrej woli. Pomylcie tylko o tych wielu matkach lub ludziach zajmujcych
si pielgnowaniem, wychowaniem bd opiek socjaln nad innymi. Suma ich skromnoci wyzwala ogromn si ycia i aktywnoci, ktra si nawzajem wspiera i wzmacnia, nawet jeli tego nie dostrzegacie. Ten, kto decyduje si na ycie z pozoru
nieistotne, nieznane, przyczynia si do nadania sensu istnieniu a take do pzniejszej przemiany sensu za w sens dobra.
Jeli wasze czyny maj wydawa si wam znaczce, jeli tworzycie co, co zostanie zauwaone i znajdzie uznanie, to budujecie sobie take nisze bytu nieznaczcego, tzn. zawsze robicie co, czego nie potraficie lub co, co w kadym razie inni potrafi lepiej od was. Nie starajcie si by tylko kim wanym i znaczcym byaby to bardzo niebezpieczna droga. W wiatoci
bdziecie bardziej bezpieczni, jeli z ufnoci wczycie si w ogromn rzek bytw nieznaczcych, aby suy jedynej prawdziwie znaczcej sprawie: dzieu Pana. Jest on skazany na wasze wspdziaanie, podobnie jak przygotowanie opery Figaro
Mozarta skazane jest na wspdziaanie tysicy pracownikw: drukarzy, introligatorw, osoby rozpowszechniajce nuty, piewakw i muzykw orkiestry, ich nauczycieli, twrcw instrumentw, budowniczych budynku opery, twrcw kostiumw i perukarzy, organizatorw, sprzedawcw biletw, garderobianych i bileterw. Wikszo z nich pozostaje nieznana i nieznaczca, jednoczenie wszyscy s wani, gdy bez nich nie mogoby doj do wystawienia tego dziea.
Na tym przykadzie widzicie, jak wyczerpujce i nudne jest dziaanie si ciemnoci: zawsze musz zainscenizowa co
wanego, cay czas musz by w akcji, budzi zamt w duszy czowieka, by gonym i natarczywym. Gdyby day one spokj tym dziaaniom i nie stawiay przeszkd na drodze wiatoci, tak, jak soce ogarnaby ona swoim wiatem ca ziemi.
Uwaajcie, gdy ogarnie was ochota, by mie wszystko pod kontrol, by wszystko toczyo si wedug ustalonych przez was regu. Istnieje wtedy niebezpieczestwo ulegnicia pokusie pogoni za wartociami, ktre nie maj nic wsplnego z wiatoci.
W spokoju wezcie gboki oddech, zaufajcie nadrzdnej sile wiatoci, pierwotnemu bd pniejszemu sensowi zdarze,
uczycie to, co moecie uczyni bdzcie skromni i nieznaczcy. Wtedy dotrzecie do domu wiatoci.

Zrzdzenia losu
Anioowie zawsze bd wam towarzyszy, take wtedy, gdy nadacie swojemu yciu sens, ktrego niebiosa nie mog zaak-

10

ceptowa. Bd wam wtedy wprawdzie towarzyszy z trosk, prbowa skorygowa wasz wybr, przestrzega was przed konsekwencjami waszych wyborw. Ale nigdy nie opuszcz adnego czowieka, w adnych okolicznociach.
Jeli wasze ycie bdzie zgodne z umow lub nadacie swojemu yciu sens, ktry zaakceptuj niebiosa, to anioowie bd
wam nie tylko towarzyszy, lecz wspiera w waszym dziaaniu. Bd czyni to, co konieczne, by wasze zamiary zakoczyy si
sukcesem.
Czowiek ma cigle do czynienia z zrzdzeniami losu, z dziaaniem opatrznoci. Kademu czowiekowi towarzyszy jeden
anio-przewodnik, ktry nieustannie podejmuje prby doprowadzenia do spotka z ludzmi, wsplnotami, rzeczami, miejscami,
ksikami, przeyciami, dowiadczeniami. Czsto koczy si to sukcesem. Wtedy niebiosa si raduj. Jeszcze wiksz rado
sprawia im sytuacja, w ktrej czowiek dostrzega, i dane zdarzenie byo zrzdzeniem losu, opatrznoci, a najwiksza rado
ogarnia niebiosa, gdy czowiek jest wdziczny za takie zrzdzenie losu.
Czsto jednak interwencja opatrznoci udaremnia wasze prawo wolnego wyboru lub prawo do wolnoci innych ludzi. Aby
oferta niebios nie bya skazana na niepowodzenie, powinnicie po pierwsze nauczy si wyraznie rozpoznawa mow i sposb dziaania niebios. Po drugie istotna jest rwnie ch do dobrowolnego wspdziaania z niebiosami.
Chodzi wic o to, bycie nauczyli si sucha gosu aniow, dostrzega czynione przez nich znaki. Jest to kwestia zaufania,
wewntrznej gotowoci na otwarcie si na Boga. Z czasem coraz precyzyjniej bdziecie rozpoznawa znaki opatrznoci, bdziecie dostrzega ich coraz wicej. Coraz lepiej bdziecie take dostrzega znaki, ktre skazane zostay na niepowodzenie. Jeli bdziecie zdawa sobie spraw z faktu, i zrzdzenie losu, opatrznoci nie poddaje w wtpliwo sensu wolnoci - ani waszej ani innych.
Zrzdzenie losu jest zawsze ofert, prezentem, moliwoci dan przez Boga. Jeli si nie powiedzie gdy nie dostrzeglicie danej wam szansy bd inni nie byli skonni do wsppracy niebo nieustannie bdzie wam stwarza nowe moliwoci. Si aniow jest fakt, e one nigdy si nie mcz i nigdy nie rezygnuj. Nigdy nie pozwol wam upa! Nigdy nie wypowiedz
sw: To bez sensu! Zostawmy to tak jak jest, tu ju nic nie da si zrobi!. Nigdy nie trac nadziei i nigdy si nie poddaj.
Przede wszystkim nigdy nie trac z oczu powrotu do domu Ojca. Moecie by tego pewni. W tym przypadku sowo nigdy
jest wyjtkowo na miejscu.
Tezy z ktrych korzystaj siy ciemnoci, by zasia w was wtpliwo, co do sensu dziaania Opatrznoci, to:
a. Opatrzno, zrzdzenie losu to przymus bd manipulacja. Jest to jednak jaka oferta, szansa, z ktrej moecie dobrowolnie skorzysta albo pozwoli jej niewykorzystanej przemin.
b. Zrzdzenie losu, Opatrzno oznacza przejcie odpowiedzialnoci przez niebiosa; siy niebieskie powinny regulowa bieg
rzeczy lub w razie niepowodzenia wynagrodzi szkod. Niebiosa jednak wspieraj was tylko w tym, czego wy chcecie, za co
odpowiadacie i za co jestecie gotowi przyj odpowiedzialno.
c. Wedug si ciemnoci opatrzno mona porwna z ograniczonymi rodkami na koncie bankowym, z ktrych przyznana
wam bdzie wiksza bd mniejsza cz, w zalenoci od waszych wczeniejszych karmicznych osigni. Jednake
opatrzno jest do waszej dyspozycji bez adnych ogranicze, kady czowiek ma tak moliwo, cakowicie niezalenie od
jego zasug. Take Jezus wskazuje na to w przypowieci o robotnikach w winnicy (Mt 20,1-16): Wszyscy otrzymuj tak samo
duo, obojtnie, jak wiele wypracowali. Jednak, nawet gdy znajdziecie si w subie si ciemnoci, cieszcie si. Mimo to otrzymacie tak sam ilo losu, naturalnie nie po to, by wam pomaga osign ze cele, lecz po to, by was od nich odwie.

O sensie cierpienia
Pytanie o sens zadawane jest najczciej w obliczu cierpienia, blu, choroby, niepenosprawnoci, nieszczliwych przypadkw, katastrof, morderstw i innych przestpstw. Ludzie pytaj wtedy: Dlaczego niebiosa to sprawiy?
To nie one to sprawiy, niebiosa, Bg, nigdy nie zadaj czowiekowi cierpienia - nigdy, w adnym razie. W raju, w pierwszym wiecie stworzonym przez Boga nie byo cierpienia, blu, trosk, staroci i mierci. Wszystko to nadeszo dopiero z
upadkiem aniow, ktry przyczyni si do zanurzenia si wiata w materii i da wam wolno wyboru pomidzy dobrem
a zem. Jednak niebios to nie dotkno, nawet nie okazjonalnie, ani troch. aden anio nigdy nie bdzie sprawc waszego
cierpienia. Bg, niebiosa nie wymierzaj kary, nie stosuj cierpienia jako rodka kary ani ze wzgldw dydaktycznych ani z terapeutycznych.
Zaoenie, i Bg korzysta z czego zego w celu osignicia dobra, jest grubym nieporozumieniem wynikajcym z faktu, e
Bg stara si odwrci cierpienie na dobre. Wykorzystuje to, by uczyni z tego co dobrego, nadaje mu dobry, jasny sens i cel.
Bardzo wane jest, abycie byli tego szczeglnie wiadomi.
Niech punktem wyjcia bdzie Mka Jezusa. Przygotowali j ludzie bdcy pod wpywem si ciemnoci. Byli jak marionetki w ich rkach, ich sucy i wykonawcy ich polece, nie wiedzc, co czyni. Absurdem jest przypuszczenie, i ich dziaaniem
kierowa Ojciec, i odczuwa przyjemno z cierpie i mierci swojego Syna.
Niektrzy sdz na przykad, e do Mki Paskiej doszo po to, aby Jezus ostatecznie po swoim zmartwychwstaniu mg zademonstrowa wiatu fakt bycia synem Boga. Jest to bdne przypuszczenie z tego prostego powodu, e Jezus zmartwychwsta-

11

by w kadym przypadku rwnie po swojej pniejszej, naturalnej mierci. Nie moe to by rwnie dlatego prawdziwe,
gdy chcia on wam pokaza Boga jako kochajcego Ojca. Bg jako wyrachowany strateg dcy do celu po trupach albo
okrutny czy zimny moloch domagajcy si ofiar ju czas, bycie definitywnie si pozbyli takich wyobrae o Bogu.
Sam Jezus mg atwo unikn swojej Mki i ogarna go te pokusa, aby to uczyni. Mgby wtedy jeszcze kontynuowa
swoje dzieo na ziemi. Przede wszystkim nauczaby dalej, jak otworzy swoje serce na wiato, jak j w sobie pielgnowa
i nie ulega podszeptom si ciemnoci. Zamiast przedstawiania tej nauki przy pomocy szczegowych opisw, zademonstrowa
j na wasnym przykadzie. Podj niezalen, heroiczn decyzj, by przezwyciy strach i znie cierpienie. Nie uczyni tego
z mioci do cierpienia, take takie wyobraenie byoby absurdalne. Cierpia straszliwe mki, cielesne i duchowe, a kada z nich
wyzwalaa w nim na nowo pokusy.
Najwaniejsze jest, e nie uleg adnej pokusie, nawet przez chwil nie straci koncentracji i nie da si sprowokowa do
zych sw czy czynw. Pokaza w doskonay sposb, jak obchodzi si z siami ciemnoci, jak przeciwstawi im wiato
w sytuacji, gdy maksymalnie wykorzystuj swoje pole do dziaania. On uczyni krzy symbolem zwycistwa.
Da upadym anioom lekcj, ktra wielu z nich skonia do przemyle i nawrcenia si i ktra kadego roku skania coraz
to nowych aniow do powrotu. Dziki tej lekcji pogldowej mia on rwnie o wiele wyraniejszy i trwalszy wpyw na ludzi,
niby mg mie kontynuujc swoje nauczanie. O tyle sta si czci zamysu Ojca, jego sug, z wasnej nieprzymuszonej woli. Oddaje to w peni znaczenie sw Bd wola Twoja.
Jednym sowem: Tylko siy ciemnoci chciay, aby doszo do Mki Paskiej; chciay j wykorzysta do wasnych celw. On
nada jej jednak sens i zamieni najgorsze zo w najlepsze dobro. Nie mwcie wic: Dziki Bogu, e to si stao, lecz: Niestety stao si to, ale dziki Bogu Jezus uczyni z tego co wyjtkowego, wspaniaego. Bg nie zsya adnego cierpienia, wykorzystuje je jednak, by uczyni z tego co dobrego. Ludzie mog przecie take bez cierpienia rozwija swoje cnoty i zdolnoci.
Jest wielu yjcych po boemu ludzi, ktrych ycie jest pene radoci i ktrym w duej mierze oszczdzone zostay troski i cierpienia. Cierpienie nie jest potrzebne, aby znalez si w niebie. Ale ycie bez cierpienia sprzyja sabociom, na przykad bezczynnoci i przyzwyczajeniom dajc powd do radoci siom ciemnoci. Jeli dojdzie do reakcji organizmu i choroby, Bg moe to wykorzysta i sprawi, by czowieka spotkao co, co zmusi go do zastanowienia si nad prawdziwym sensem swojego
ycia i pozwoli mu rozwin swoje mocne strony.
Jeli w poprzednim yciu czowiek uleg siom ciemnoci, to jego dusza po mierci moe doj do takiego wniosku: W nastpnym yciu chc si pozby tej saboci, chc pielgnowa i wzmacnia w sobie pewne cechy. W trakcie swego porozumienia przed przyjciem na wiat decyduje si wtedy na stosowne wyzwanie. Moe to by take jaka choroba, upoledzenie. W tej
sytuacji nie ma na to wpywu prawo karmy, lecz wolny wybr czowieka. Bg nie zsya cierpienia, ale je wykorzystuje. Tak
kieruje biegiem rzeczy, by czowiek otrzyma wsparcie, jakiego poszukuje i potrzebuje jego dusza. ycie takiego czowieka to
mistrzowskie osignicie, przed ktrym Bg ma najwyszy szacunek.
Wielu ludzi cierpicych uczynio take sporo dla swoich blinich. Bez cierpienia czyny te nie byyby moliwe. Zostali on
zainspirowani przez Boga. Pismo dla niewidomych zostao na przykad stworzone przez niewidomych. Osoby niepenosprawne
na wzkach opowiedziay o swoich problemach i sprowokoway tym uchwalenie pomocnych przepisw budowlanych. Ojciec,
ktry w wypadku samochodowym straci dziecko, a sam przey, przyczyni si do rozwoju nowych technik i przyjcia przepisw ruchu drogowego. Grupy wzajemnego wsparcia zrzeszajce ludzi dotknitych takimi samymi bd podobnymi problemami, wspieraj i wzmacniaj si nawzajem oraz pomagaj take innym, na przykad mobilizujc opini publiczn w celu wsparcia wszystkich dotknitych podobnymi nieszczciami.
Wiele dusz bierze na siebie cierpienie, gdy w przyszoci chc wspiera i pociesza innych ludzi. Bo kto chce pociesza innych, musia przej przez cierpienie. Tylko wtedy jest w stanie wczu si w cierpienie innych. Wczuwanie si w cierpienie innych wymaga treningu. Nieatwo udaje si wczu w swoje wasne cierpienie, a co dopiero w cierpienie obcych ludzi. Wielu pielgniarzy, pielgniarek, lekarzy pogotowia i ratownikw wzio kiedy na siebie pene cierpienia ycie, by mc rozwin
i wzmocni w sobie zdolno do rozumienia innych. Jednym sowem: Cierpienie jako takie nie poprowadzi was do nieba, take
wspczucie nie. Ale moe wzmacnia i rozwija zdolnoci, ktre bd was prowadzi do nieba, czyli cierpienie moe si do tego porednio przyczyni.
Rwnie wspczucie nie jest drog prowadzc do nieba, moe ni by tylko pene zrozumienia wczuwanie si w cierpienia innych. I tak prawie nie jestecie w stanie odczuwa prawdziwego wspczucia, a jeli tak, to rzadko i tylko w wyjtkowych
wypadkach. Nie powinnicie te go wiczy. Rwnie Jezus nigdy nie popad w wspczucie, nie uleg jego wpywowi. Jego
dziaanie mogo si niekiedy wydawa chodn kalkulacj, mg robi wraenie bardzo surowego nauczyciela. Ale w ten sposb mg pomaga, pociesza i ratowa innych.
Jeli chcecie sobie postawi pytanie o sens ycia, to trzymajcie si nastpujcych zasad:
1. Niech waszym punktem wyjcia bdzie aksjomat, i to nie Bg zesa cierpienie, ani ze wzgldw dydaktycznych ani terapeutycznych. Ma ono zrdo w siach za bd jaka dusza ludzka wzia je na siebie dobrowolnie.
2. W obu przypadkach postawcie sobie pytanie: Czemu ma ono suy, do czego moe doprowadzi w przyszoci? Niebio-

12

sa zawsze si staraj sprawi, by wynikno z niego co dobrego i wspieraj ludzi, ktrzy kieruj je w stron wiatoci.
3. Dopiero wtedy nabiera sensu nastpujce pytanie: Co przyczynio si do pojawienia si cierpienia? Pytanie to ma sens,
gdy mona std wycign wnioski, jak go w przyszoci unikn.
4. Nie mylcie jednak pytania o przyczyn z pytaniem o powd, czyli: dlaczego to si stao? Pytanie dlaczego ma tylko sens w odniesieniu do dobrowolnej umowy yciowej. Dlaczego dana dusza zdecydowaa si przyj to na siebie, jakie zdolnoci chciaa w sobie rozwin, co chciaa uczyni dla innych? I ma ono sens w odniesieniu do si ciemnoci. Dlaczego chciay,
by to si stao, w spenieniu jakich celw jest im pomocne?
W innych przypadkach pytanie dlaczego zawsze prowadzi do bdu. Nie ma nic wsplnego z procesem, zamienia si tylko w pytanie o win, prowadzi do wyrzutw i napitnowania, w najgorszym przypadku do oskarenia Boga, na przykad: Dlaczego my niewinni zawsze musimy cierpie?. Jest to ulubiona strategia si nieczystych, aby sprowokowa was do takich pyta.
Dziki temu skaniaj was do dziwnych insynuacji, celowo odwracaj wasz uwag od pytania o przyczyn, o sens, ktry ma
bd moe mie cierpienie. Utrudniaj wam poznanie prawdziwych zwizkw.

Nie wydawajmy wyrokw na innych

Podczas obserwacji ycia innych nie bdzcie zbyt pochopni w wydawaniu wyrokw, i czyja decyzja zostaa podjta pod
wpywem si ciemnoci, e niebiosa nie mogoby jej zaakceptowa. Takie wyroki moecie wydawa tylko w przypadkach ekstremalnych, na przykad w odniesieniu do przestpstw. W pozostaych przypadkach powstrzymajcie si od oceny moralnej.
Nie mwcie: Takie ycie nie moe przecie mie adnego sensu. Jak mona y tak bezsensownie? Przede wszystkim
chodzi o wasze ycie i jego sens, ycia innych nie moecie ocenia. Przypumy, e kto dysponuje majtkiem i postanawia
wyda go na swoje przyjemnoci, podre, wyksztacenie, na wszelkie rozkosze. Moe to oznacza, e we wczeniejszych
wcieleniach bardzo duo pracowa lub wycierpia i jego Anio Soneczny uzna, e naley mu si teraz odpoczynek. Nie zazdrocie mu tego.
Na og mona przyj, i to, czego czowiek pragnie z caego swojego serca, kadym nerwem swojego ciaa, harmonizuje
z jego poprzednimi inkarnacjami oraz porozumieniem z anioem sonecznym. Nie wiecie ani tego, jak yli inni, ani jakie konsekwencje bdzie naprawd miao ich ycie. Nie wiecie nawet, do czego wy sami bezporednio lub porednio si przyczynicie
bd, jakie skutki przyniesie wasze ycie w przyszoci.
Sens jest zawsze indywidualn spraw. Kade ycie ma swj wasny, specyficzny sens bd otrzyma go moliwie jak najszybciej. Kada dusza otrzymuje w kadym yciu swego rodzaju szat sensu skrojon na miar. Jeli chcesz to odkry, musisz zada sobie trud i dokadnie przyjrze si temu yciu oraz przede wszystkim ustrzega si uoglnie typu wszyscy Niemcy, wszyscy obywatele byego NRD, wszyscy politycy. Istniej umowy, powizania, a take grupy, ktre cz si w celu
wykonania okrelonych zada bd przeycia dowiadcze. Jednak niekiedy ponownie si rozwizuj i nie maj ju ze sob nic
wsplnego. Jest to skomplikowane, z reguy nie jestecie w stanie si w tym rozezna.
Dyscyplina w koncentrowaniu si na obserwacji wasnego ycia jest istotna nie tylko ze wzgldu na to, e nie moecie ocenia sensu ycia innych, lecz rwnie dlatego, e porwnywanie si z innym yciem prowadzi do wielu bdw. Wielu ludziom
wydaje si, i ycie ssiada jest o wiele bardziej sensowne od ich wasnego. Przygldaj si mu z zawici i przykroci. Ich
wasne ycie nie uoyo si tak dobrze, nie wszystko tak atwo si powiodo, nie jest tak sensowne jak ycie innych.
Przede wszystkim powstrzymajcie si przed wydawaniem wszelakich skrajnych wyrokw. Nie mwcie ani: To jest po prostu wyborne, bezwzgldnie wane, ani: Z tego nigdy nie bdzie nic dobrego. Nigdy oznacza nigdy w caej wiecznoci.
Tylko wtedy wolno wam uy sowa nigdy, gdy jestecie naprawd pewni, e moecie stwierdzi: nigdy w wiecznoci!.
W innym przypadku zaniechajcie takich skrajnych sdw dotyczcych innych ludzi.
Interesujce mogoby si co najwyej okaza zastanowienie si na nastpujcymi pytaniami: Jaki sens dla was ma obserwowanie ycia innych ludzi? Jakie cechy w was wyzwala, na przykad cierpliwo, wyrozumiao, poczucie humoru? Co sprawia, e moecie je obserwowa bez popadania w zwtpienie?
Trzeba by wiadomym samego siebie: Kady yje swoim yciem i problemami, z ktrymi musi si upora. Kade ycie ma
swoje ciemne strony, swoje problemy. Kto powie: Problemy innych nie byyby dla mnie adnymi problemami, powinien
jednak zrozumie: Wanie dlatego nie, gdy nie stanowi one dla niego adnego problemu. Macie swoje wasne problemy, aby
znalez konkretne rozwizania, odkry konkretne wewntrzne bogactwo i mc si rozwija. Gdy ju znalezlicie moliwe rozwizania i wewntrzne bogactwo, to nie s ju wam potrzebne dane problemy.
Nie rozpraszajcie si wic zajmujc si nagle kiedy tam i gdzie jakimi ludzmi. Przypumy, i chcecie nauczy si pywa, stoicie na brzegu basenu i mwicie: Tak, ale waciwie, co zrobi Eskimos, ktry z powodu bardzo niskiej temperatury
wody w ogle nie moe do niej skoczy? Jak on ma si nauczy pywa?. Na ten temat mona oczywicie dyskutowa, ale
w ten sposb nie nauczycie si pywa. Zdobdziecie t umiejtno tylko wtedy, gdy w danej chwili zapomnicie o innych i sami wskoczycie do wody.
Naturalnie wane jest, jak si powodzi innym. Rozwaanie tego problemu jest najlepsz moliwoci, by si samemu na co

13

nie odway. wiat stanie si lepszy przede wszystkim wtedy, gdy kady zadba najpierw o zachowanie harmonii w swoim wasnym yciu, bo jeli zrozumiaby sens swojego ycia, odnalaz wewntrzny spokj, to miaoby to wpyw na innych poprzez jego czyny, myli i sowa.

Rnorodno sensu ycia

Rozwaalimy dotychczas sens indywidualnego istnienia. Wyrazilimy to jednake w uproszczony sposb. Nie istnieje jednakowy sens dla wszystkich ani sens jednego ycia, aktualny przez 80 lat. Mamy do czynienia z bardzo du rnorodnoci
sensw dla konkretnych istnie na ziemi.
Im bardziej jednak zwrcicie si ku niebu, im mniej skoncentrujecie si na yciu doczesnym a zwrcicie swj wzrok ku
prawdziwemu dzieu stworzenia, tym bardziej uniwersalny stanie si sens waszego ycia i tym atwiej bdzie wam odpowiedzie na pytanie o sens istnienia:
Zostaem stworzony przez Stwrc jako cz jego dziea stworzenia. Zostaem stworzony na podobiestwo Ojca, jako jedno
z jego odbi. Nadano mi konkretne brzmienie, sowa i byt, jestem tego ywym obrazem a do czasu powrotu do Ojca. jestem
czci wszechwiata, yj po to, by stawa si coraz doskonalszym, coraz bardziej podobnym do Ojca, a z wasnej woli do
niego powrc.
Mamy ju sens uniwersalny, podstaw wszelkiego istnienia, na pierwszy plan terazniejszego bytu wysuwa si rnorodno
konkretnych sensw. Istnieje na przykad sens caego acucha inkarnacji, ktre byy ze sob wewntrznie powizane i wyksztaciy konkretne pozytywne cechy, w tym tkwi ich wsplny sens. By moe osignlicie mistrzostwo jako artysta albo
w rny sposb mielicie do czynienia z prawem i sprawiedliwoci. W wyniku tego moe si zmieni podstawowy typ, a tym
samym sens, moliwe, e wybierzecie cakowicie inny zakres dowiadcze. Ponadto macie do dyspozycji take. umow z anioem sonecznym dotyczc sensu waszego ycia: Czego oczekiwaem od swojego ycia? Macie te by moe jeszcze sens,
ktry z pen odpowiedzialnoci wybralicie sobie sami tu i teraz. W obu przypadkach s jeszcze sensy poszczeglnych
przedsiwzi, poszczeglnych etapw yciowych, poszczeglnych decyzji i wyborw. Zmienia si on w zalenoci od tego, co
w danej chwili uwaacie za istotne, czym si kierujecie, wybierajc dan drog, zbaczajc z niej, decydujc si na inn drog
bd chwil odpoczywajc itd.
W ten sposb na kadym etapie wasze ycie zyskuje szczeglnego rodzaju sens i to tylko przez to, e je przeywacie.
Wszystko, co przeywacie, staje przez to sensowne, e jest to wanie wasze ycie. Dlatego te sens moe si zmienia, gdy
zwrcicie swj wzrok ku czemu innemu, co innego stanie si dla was sensowne i zdecydujecie si to uczyni. Wdrujecie od
domu do domu, jestecie w drodze pomidzy jednym sensem a drugim.
Wszystkie te decyzje waszego chwilowego istnienia nios ze sob sens, by moe nawet tylko na niedugi okres miesicy
bd lat. Wplecione one zostan w cakowit struktur umowy sprzed inkarnacji i zawsze mog ulec zmianie. Wasze terazniejsze ycie nie ma wic jednego sensu, lecz ma ich wiele. I s one dynamiczne, nie statyczne.
Wasze ycie skada si z czystych pere sensu. Mog one mie rn wielko tak, jak w barokowym acuchu. Ale nie istnieje ycie, ktre nie skadaoby si z samych pere sensu. I one nie tworz acucha pere, lecz wielorzdow koli. Nie pytajcie wic: ..Jaki sens ma moje ycie?, lecz: Jaki sens maj poszczeglne etapy, spotkania, zwizki, wydarzenia?. Wszystko
ma swj sens, tzn. wszystko wywouje jaki skutek, prowadzi do wyksztacenia, powikszenia lub uwiadomienia sobie wewntrznego bogactwa w rnorodnym ksztacie. Wszyscy wielcy nauczyciele ludzkoci zawsze mwi o skromnoci. Zadowlcie si najpierw rozpoznaniem niektrych pere sensu. Wszystko inne przyjdzie po stopniowym treningu.
Pytanie o sens ycia to nie pytanie, ktre wypowiada si na gos. Wyszeptuje si je niemiaym tonem penym gbokiej
czci. Nie trbi si na lewo i prawo, e wszystko jest bezsensowne ani nie mwi: zrb to czy to, a wszystko uoy si jako sensownie. Sens daje si odkry maymi kroczkami. To ciche skupienie bdzie was prowadzio na poszukiwanie sensu istnienia.

ZNALEZIENIE SENSU YCIA W PRZESZOCI

Na pytanie o sens bytu najatwiej sobie odpowiecie znajdujc punkt odniesienia w swojej wasnej przeszoci, gdy moecie
wtedy nawiza do swoich dowiadcze: Czy te lub tamte wydarzenia mojego ycia mona okreli jako sensowne, a jeli tak,
to w jakim stopniu?.
Omwimy tutaj, na jakiej drodze, bdziecie mogli znalez odpowiedzi na te pytania. Jednoczenie umoliwi wam one osignicie wewntrznej pewnoci, i wszystko ma sens, nawet to, co na pocztku wydawao wam si niezrozumiae. Ta pewno
bdzie pomocna w pogodzeniu si z wasnymi klskami, niepowodzeniami i cierpieniami oraz w osigniciu wewntrznego
spokoju. Po osigniciu tego spokoju bdziecie gotowi na przyjcie tego, co Bg ma do powiedzenia na temat sensu ycia w terazniejszoci i przyszoci, ale te sensu historii, sensu ycia innych ludzi jak i sensu ycia w ogle.
Hierarchie si ciemnoci bd staray si sprowadzi czowieka na drog biegnc w odwrotnym kierunku: Po pierwsze zapytajcie o sens wielkich katastrof oraz o sens ycia innych ludzi, na przykad dzieci umierajcych z godu lub nieudanych yciorysw obywatelskich. Celem tej rady jest uczynienie z pytania o sens istnienia pytania retorycznego: Jaki to ma waciwie

14

sens?. Poniewa nie znajdziecie odpowiedzi na to pytanie, powinnicie doj do nastpujcego wniosku: Nic nie ma sensu,
przecie to jasne!. Wtedy take pytanie o sens istnienia przestaje mie jakikolwiek sens, a wy poddajecie si i jestecie zrezygnowani. Jedynie autorzy tych podszeptw zacieraj rce z zadowolenia.
Z trudnymi pytaniami trzeba si zapoznawa stopniowo. Aby zrozumie rachunek cakowy, musicie najpierw opanowa rachunek rniczkowy, a przedtem jeszcze mnoenie i dzielenie. Studiowania fizyki rwnie nie rozpoczyna si od teorii wzgldnoci Einsteina.
Trudne, wydajce si wam nie do rozwizania pytania o sens istnienia zostawcie sobie na pniej. Najpierw zwrcie swoj
uwag na pytania o sens swojej wasnej przeszoci, gdy bdziecie wtedy mieli do dyspozycji swoje dowiadczenia. Jeli bdziecie mieli wystarczajco duo cierpliwoci, to dziki tym dowiadczeniom bdziecie mogli znale odpowiedzi na pytania
dotyczce sensu. Ich kontynuacj bdzie pytanie o sens waszego ycia teraz i w przyszoci. Stanowi to bdzie podstaw do
odkrycia sensu historii i sensu ycia w ogle.

Moje ycie nie zaleao ode mnie

Bogactwo sensw waszego ycia nie wyraa si tylko w osiganych przez was celach, ale take w waszych reakcjach na
kody rzucane wam przez ycie pod nogi. By moe nie osignlicie niektrych celw, nie zdalicie jakiego egzaminu, nie
spotkalicie wymarzonego partnera yciowego, nie ukoczylicie waszego dziea itp. Rwnie wtedy stalicie si wewntrznie
bogatsi i moe troszk zbliylicie si do doskonaoci. ycie minione za wami nie jest garstk popiou, lecz klejnotem, acuchem pere. Kade wydarzenie z tego ycia stao si per tylko przez to, e bylicie w stanie je przetrwa. Dao wam ono wewntrzn si, ktra staa si czci waszego wewntrznego potencjau.
Nastpujce rozwaania pomagaj wam odkry, czy jestecie w stanie w swoim teraniejszym, doczesnym yciu znale
co sensownego. Przyjrzyjcie si swojemu dotychczasowemu yciu najpierw pod nastpujcym aspektem: W jakich sytuacjach
czuem si ofiar, zalenym od innych, bezradnym, bezbronnym, uwizanym, zmuszanym do czego, zdanym na innych? By
moe brzmi to dziwnie, ale pytanie o sens bytu cinie si na usta przede wszystkim w odniesieniu do sytuacji, ktre s niezalene od woli czowieka.
Przygotujcie list zdarze, ktre wam si przytrafiy, a na ktre nie moglicie mie wpywu, np.: Urodzilicie si w jakiej
rodzinie, w okrelonym czasie, w okrelonym kraju, z jakim jzykiem ojczystym, w okrelonych warunkach socjalnych. By
moe ojciec by cholerykiem, matka podatna na zmiany nastroju, starszy brat wadczy, nauczycielka saba w tym czasie bylicie na nich skazani. I gdy pniej podejmowalicie samodzielnie decyzje, znajdziecie z pewnoci przyczyny, dla jakich te decyzje nie byy prawdziwie wolne, niezalene. Bylicie zmuszeni podj takie a nie inne decyzje, gdy takie byy czasy i warunki: inni ludzie, panujca opinia, wasz wiek, sytuacja finansowa, hormony lub cokolwiek innego. Na pewno znajdziecie co, co
wywierao na was nacisk. Zawsze bylicie ofiar. Nawet jeli co nie potoczyo si tak le, zaleao od innych: dobre wyksztacenie od rodzicw, zatrudnienie na dobrym stanowisku od innych ludzi. A by moe w inny sposb sprawy potoczyyby si
jeszcze lepiej? W kadym razie: To nie wy o tym decydowalicie.
Do waszych dowiadcze yciowych zaliczaj si rwnie dobre zdarzenia, przede wszystkim pomocne spotkania: sympatyczna nauczycielka, miy ssiad by moe zachcili was do czego, pocieszyli, odkryli w was jak si i wprawili was w rado. Albo dom si pali, stra poarna ugasia ogie i daa wam poczucie, e nie jestecie sami. Odwrcie jednak na chwil
uwag od pozytywnych wydarze. Stan si one pniej czci precyzyjnej roboty. Najpierw skoncentrujcie si na roli ofiary,
take jeli nieco z tym przesadzicie.
Wecie zeszyt i podzielcie kartk na dwie czci. W lewej kolumnie zanotujcie punkt po punkcie sytuacje, na ktre nie mielicie wpywu, cakowicie od was niezalene, ktrych doznalicie. Teraz macie dug list: ndzne ycie, ktre musielicie prowadzi.
Gdy bdziecie si temu tak przyglda, mgby a by moe nawet powinien odezwa si w was, saby gos sprzeciwu:
Nie byo przecie a tak le, nie byem a tak bezradny, uzaleniony od innych, nie czuem si cige ich ofiar. Aby rzeczywicie konsekwentnie znosi rol ofiary, trzeba by bardzo, bardzo silnym czowiekiem, ktry w milczeniu godzi si na wszystko tak jak Jezus podczas Swojej Mki. Jedno to by naprawd ofiar, inna rzecz gra rol ofiary, uala si nad tym i przeciwstawia si temu. W rozumienia Boga nie jestecie ofiarami, lecz wiczycie przeciwstawianie si stanowi rzeczy, by rozwija
w ten sposb swoje okrelone mocne strony.
W prawej kolumnie zanotujcie teraz wszystkie przeciwiestwa do zdarze z lewej kolumny, ktre tylko wam przyjd do gowy. Jeli po lewej stronie zapisalicie np.: Byem zdany na ojca-choleryka, zanotujcie po prawej: Ale przetrwaem to dziki
tej czy innej zdolnoci. Dziki czemu? Jakie cechy pozwoliy mi to znie, by moe nawet da sobie z tym rad po mistrzowsku? By moe byy to upr, cierpliwo, poczucie humoru, zdolno wyczenia si i niesuchania, ucieczka w chorob, prba
wyparcia tego z psychiki, zamknicie si w sobie lub przeciwnie zdolno do uderzenia pici w st i gonego wyraania
swoich racji. Istnieje szeroki wachlarz si i zdolnoci: To i to potrafi, dowiadczyem, e to potrafi, wyprbowaem to. Mog
wytrzyma, trzyma jzyk za zbami, dopasowa si. Mog te zrobi awantur i uciec, zacisn zby i walczy. Staem si

15

cakiem dowiadczonym wojownikiem przeyem kilka niepowodze, ale i wiele zwycistw.

By moe nie mielicie wpywu na wasze ycie i bylicie ofiar, ale nie cakiem gupi: Wasze cechy charakteru pozwoliy
wam jednake jak najlepiej si dao przetrwa te sytuacje.
Na kocu znajdziecie w prawej kolumnie sum wszystkich waszych zdolnoci, dziki ktrym jako dajecie sobie w yciu
rad. Spojrzenie w przeszo na podstawie tej drugiej kolumny ma sprawi, abycie z dum spojrzeli na obfito tego, co
w was tkwi, co w sobie pielgnujecie i wzmacniacie i co dao wam mono przetrwania waszego ycia w taki sposb a by
moe nawet stworzenia czego wspaniaego. Gdy potrzebowalicie tych wewntrznych zdolnoci, moglicie je wykorzysta.
W dawaniu sobie rady z obcymi wpywami nie zawsze byy pomocne pozytywne cechy i cnoty, ktre rozwinlicie, lecz
take w pewnych okolicznociach zbawienne saboci. Na przykad wymigiwalicie si lub uciekalicie od czego, albo moe
odwrcilicie wasz uwag od jakiego problemu albo po prostu wyparlicie co z waszej psychiki. S to te elementy analizy
pracy nad sob, wiczenie tych cech take moe si okaza sensowne. Take one mog by pomocne, by przetrwa jak trudn sytuacj yciow.
Czasami wyparcie czego z pamici moe si na przykad okaza bardzo wane, proces ten nie jest sam w sobie negatywny.
Wszyscy cigle co usiuj wyprze z pamici, w przeciwnym razie moglibycie si rozchorowa. Co najmniej 80 procent tego,
co dzieje si wok was, jest wypierane z pamici, zapominane, ignorowane, zachowane w zakamarkach waszej duszy, ktrych
nie owietla wiato waszej wiadomoci. Wypierania czego z pamici nie wolno stosowa zbyt dugo. Proces ten jest jak bardzo skuteczne lekarstwo, rodek przeciwblowy, ktrego nie mona tak po prostu zaywa latami. W przeciwnym razie stanie
si naogiem i bdzie mia skutki uboczne, ktre mog by bardzo powane.
W tym wiczeniu chodzi o tylko o to, by poczy ze sob czynniki zewntrzne i wewntrzne fakty. W sytuacji idealnej dojdziecie do nastpujcego wniosku: Patrzc na to w ten sposb moje dotychczasowe ycie miao sens. By moe nawet najwikszy sens miay wanie te sprawy, ktre byy wyzwaniem, ktre byy tak trudne i nie na rk. One wymagay ode mnie najwicej a tym samym pomogy mi si najbardziej rozwin.
Chodzi o zasadnicz postaw: Jeszcze nie wszystko rozumiem i jestem w stanie ogarn, ale jedno jest pewne jak soce,
ktre wieci: Wszystko ma sens bd otrzyma go jak najszybciej. Tak postaw mona osign wyobraajc sobie najpierw
tak sytuacj: ycie to pole gry, na ktrym jest si rzucanym w rne strony, raz lduje si na dobrym, raz na zym miejscu nie
muszc samemu nic robi. Potem pojawia si nastpny etap poszukiwanei sensu istnienia: Wydarzenia ze wiata zewntrznego
wydajce si bezsensowne otrzymuj sens w odniesieniu do wasnego wiata wewntrznego. Co si w nim rozwinie sprowokowane przez wiat zewntrzny co zostanie odkryte i rozwinite?
Sensem tego wiczenia jest moliwo powiedzenia na kocu takiego zdania: Ten wachlarz moliwoci jest cakiem duy!. Jest to najlepszy pocztek by spojrze nowymi oczami na swoje dotychczasowe ycie: pene sensu, podporzdkowane
myli przewodniej, sensownie skonstruowany acuch pere. Wtedy macie poczucie bezpieczestwa. Wyobracie sobie, e wasza przeszo jest jak oparcie fotela. Z bogim uczuciem zanurzacie si w sens, a nie w wielk dziur, chaos albo pasmo nieszcz.

Unikanie wyrokowania o winie innych

Unikajcie prosz moralnej oceny zarwno w dobrej jak i w zej wierze. Nie powinnicie ocenia, powinnicie szuka i znajdowa. Poszukiwanie sensu ma niewiele wsplnego z wydawaniem wyrokw, przede wszystkim niekoniecznie z rzeczami
wielce witymi. Stanowi to wprawdzie to a tym samym cz pytania o sens bytu, lecz teraz chodzi o poszukiwanie sensu waszego dnia codziennego. Czasami sens mog mie cakiem ziemskie, solidne, wydajce si wam nawet moralnie wtpliwe rzeczy i sytuacje. Po prostu przyjrzyjcie si im i ustalcie, co znalelicie, bez oceniania i potpiania. Przyjrzyjcie si im okiem geologa obserwujcego skay. On stwierdza, jakie to skay i mwi: Aha. Przyjrzyjcie si przeszoci i powiedzcie po prostu:
Aha i nic wicej.
Poszukiwanie sensu nie ma nic wsplnego z tropieniem czyje winy, ani u siebie samego ani u innych. Nie chodzi tu o pytania typu: Jak cz winy ponosz ja, jak cz ojciec, matka, brat, nauczycielka? Niebezpiecznym przedsiwziciem byoby
rwnie poszukiwanie przyczyn. Jeli znalelibycie motywy, pobudki, pocztki, ktre przyczyniy si do czego, mogoby to
w was wyzwoli ch znalezienia winnego.
Jeli kto nie moe nie bra pod uwag pytania dotyczcego winy, gdy jego przeszo naznaczona jest traumatycznymi,
trudnymi przeyciami, to moe sobie osobno postawi to pytanie, mianowicie w ten sposb: W co daem si uwika z innymi?
Dlaczego tak si stao? Kto z kim powinien to zaatwi?. Ale jest to pytanie, ktre powinno zosta rozpatrzone osobno, nie
w kontekcie kwestii dotyczcych sensu istnienia.
Gdy rozstrzygnicie kwestii winy nie daje odpowiedzi ani na pytanie o sens bytu ani nie prowadzi do rozwizania problemu. Szukanie winnego, winy pokazuje jedynie, i mamy do czynienia z jak przykr sytuacj: jaki zwizek by trudny, czowiek oczekuje od innych zrozumienia, przeprosin, uznania.
Przyczyna tego stanu rzeczy tkwi w fakcie, i wymagalicie od kogo zbyt wiele: Oczekiwalicie od niego czego, czego nie

16

by w stanie wam da. On sam by niepewny, saby, podatny na zranienie, brakowao mu cech takich jak wielko, agodno,
cierpliwo, wyrozumiao, pokora. Uwaalicie go za silniejszego lub mdrzejszego ni by w rzeczywistoci. Ale to was nie
dotyczy, to jego problem. Wasz problem polega na tym, e popenilicie bd i wymagalicie od niego zbyt wiele. Moecie to
jednak zaatwi tylko sami ze sob.
Przypisujc win innym mona zabrn w lep uliczk, takie zachowanie nie prowadzi do niczego, nie prowadzi ani do
zrozumienia, ani do alu, ani do siy ani do mdroci. Nie przyczynia si do rozwoju drugiego czowieka, samo w sobie jest
bezowocne, jaowe. Drugi czowiek nie bdzie si czu winny, nie bdzie ci prosi o przebaczenie. Nie popeni swojej winy
z rozmysem, dziaa zgodnie ze swoj struktur psychiczn. Porozumienie z innym czowiekiem tylko wtedy moe przezwyciy istniejce ale i urazy, gdy obie strony tego chc i odczuwaj tak sam potrzeb, zrozumienia drugiej osoby i pogodzenia si z ni,
Jeli taka sytuacja nie jest moliwa, to sprbujcie porozmawia sami ze sob: W czym byem zbyt wymagajcy wobec tej
drugiej osoby? Dlaczego byem w stanie tylko myle o sobie? Dlaczego nie byem w stanie dojrze, e moje wymagania s
zbyt wysokie i nie potrafiem ich unikn? Czy potrafibym to teraz? Czy mgbym si pogodzi z t osob, jeli nie na ywo,
to przynajmniej w moim wntrzu? Jakie cnoty, jakie mocne strony rozwina we mnie ta sytuacja? Jaki sens miaa ona wic dla
mnie i mojego ycia?.
Jeli chodzi o jakie winy w sensie prawnym, np. o spr o spadek, to powierzcie t spraw adwokatowi lub innymi profesjonalistom. By moe wygracie i otrzymacie pienidze. Ale rwnie wtedy nie oczekujcie, e ta druga osoba bdzie czua si winna. Wrcz przeciwnie, jeli poczycie t spraw z kwesti winy z punktu widzenia moralnoci a dana osoba odczuje wasze wyrzuty, utrudnicie waszemu penomocnikowi znalezienie rozwizania, gdy emocje maj o wiele wiksz si ni rzeczowe argumenty. Oddzielcie fakty od emocji. Wtedy macie szans na ugod, dziki ktrej wygraj obie strony. Jeli przychodzi wam to
z trudem, uwiadomcie sobie rzecz nastpujc: Waciwie chodzi wam bardziej o przeprosiny drugiej osoby ni o pienidze,
nadal wymagacie od tej osoby zbyt wiele. Skupcie si wtedy na sobie. Ten problem jestecie w stanie rozwiza tylko w waszej
psychice.
Sdy moralne, potpianie innych z gry zostawcie na boku. Poszukiwanie sensu istnienia nie polega na znajdowaniu winnych, na tym, czy co dobre lub ze, suszne czy faszywe, prawdziwe czy bdne, lecz na odpowiedzi na pytanie: Czego pragn, co mi odpowiada, co jest zgodne ze mn i moim pomysem na ycie?
Nie mwcie wic: To byo dobre albo ndzne ycie, lecz To byo moje ycie w jednoci ze mn, pasujce do mnie jak
ula. Nie byo to ycie zgodne z jakim systemem, ze zbiorem jaki zasad, przepisw. Wymagano ode mnie i pomagano mi, egzamin z ycia zdaem z podniesion gow, co nieco musiaem znie bez utraty dumy i godnoci, wiele si nauczyem, osignem ogromne bogactwo wewntrzne. Ja i moje ycie tworzymy udan cao. Jeli takie uczucie przeniknie cae wasze ycie, to znaczy, e zrozumielicie sens swojego dotychczasowego ycia.

Planowanie ycia przed przyjciem na wiat

Odwacie si teraz na nastpujcy krok. Przypumy, e wy sami chcielicie wiczy, uczy si, praktykowa, dowiadcza,
trenowa i odkrywa wszystko to, co zostao zapisane w drugiej kolumnie tabeli. Dziki temu na nowo przyjrzycie si waszej
przeszoci, mianowicie: To, co wam si przytrafio, spowodowao, e mogy si w was rozwin okrelone cechy. A moe wanie dlatego sami tego chcielicie?
Pozostaje tylko pytanie, czy zasadnicza decyzja dotyczca wyboru drogi yciowej bya decyzj niezalen czy te nie. wiadomo istnienia umowy przedurodzeniowej pomoe wam to zrozumie: Sam zdecydowaem si na to, by inni mieli wpyw na
moje ycie, gdy chciaem si nauczy, jak sobie z tym radzi. Jeli czego chc, to mog to zrobi!
Przypumy: Wszystkie te rzeczy chciaem sprawdzi, zdecydowaem si na to ycie dobrowolnie. Chciaem si w nim
znale, urodzi si. W takiej sytuacji obce wpywy pozostan wprawdzie obcymi wpywami, ale opieraj si na dobrowolnym
wyborze danego ycia. Bd tak dugo potrzebne, dopki nie uksztatuje si i nie umocni odpowiednia zdolno, sia, cnota, cecha charakteru. Dlatego spogldajc wstecz tak wana bya przesada w traktowaniu siebie jak ofiary. Bo tak naprawd waszym
yczeniem byo podda si obcym wpywom, aby wyksztaci w sobie odpowiednie cechy by moe jeszcze nie uksztatowane. Wymagania sprzyjaj rozwojowi osobowoci!
Unikajcie wic tego negatywnego nauczycielskiego spojrzenia: Gdzie ycie miao kij w rce, by mnie ukara, wytpi moje
saboci, by mnie wywiczy lub zama, by zmusi mnie do okrelonej postawy? Spjrzcie na to raczej z tej strony: Gdzie ycie dao mi szans na nauczenie si, opanowanie jakich umiejtnoci, wzmocnienie i pielgnowanie w sobie pewnych cech,
uwiadomienie sobie siy pomocnej w ksztatowaniu mojej drogi yciowej?
Teraz okazuje si, i to, czego dowiadczylicie, co uwaalicie za wpyw innych na wasze ycie, zaleao tak naprawd od
was samych. Odnosi si to te do nierozerwalnie zwizanego z yciem upywu wieku. Nie musielicie si poddawa inkarnacji.
Ten, kto dobrowolnie poddaje si inkarnacji, jest gotowy na podjcie si tego wyzwania. Tym bardziej odnosi si to do wpywu
otoczenia, przynajmniej w wieku dorosym. To wy sami go wybralicie. Zechciejcie prosz mie wpyw na swoje ycie! Nie na-

17

rzekajcie wic. Wolicie sami decydowa o sobie? To uczycie to! Przecie jestecie wolni. Wasne decyzje zawsze maj wiksz wag ni wpywy z zewntrz. Macie dobre powody ku temu, by sta si czci zwyczajnego wiata, panujcych w nim regu, podziau czasu. Dobrze. Moecie wyemigrowa. Ale jeli wolicie zosta, to niech wasza decyzja bdzie wiadoma i wolna
od jakichkolwiek wpyww.
Wyobraenie o wpywie innych na nasze ycie wynika z braku wiadomoci wasnych wyborw. Zwalnia ono z wasnych
decyzji, chroni przed wziciem na siebie konsekwencji wasnych decyzji. Daje moliwo znalezienia dobrego usprawiedliwienia.
Na zakoczenie obserwacji waszej przeszoci powinnicie sobie mc wyobrazi, co zdarzyo si przed inkarnacj. Mianowicie wtedy zastanawialicie si nad nastpujcymi sprawami: Jakie umiejtnoci chciabym rozwin? Wyobracie sobie, ycie jest sal wicze, czym w rodzaju centrum fitness. Przed inkarnacj powiedzielicie sobie: Te i te umiejtnoci i zdolnoci
powinny waciwie zosta odkryte i wytrenowane, powinny sta si delikatniejsze, wiksze, obszerniejsze lub celniejsze
chciabym mie odpowiednie ycie, aby mc to osign.
Na kocu moecie powiedzie: Gdyby to ycie nie byo takie, jakie byo, nie miabym moliwoci wytrenowania mnstwa
rzeczy, czubym si uboszy. Ale porozumienie, ktre zawarem i ycie, ktre prowadziem ma sens. Czuj si teraz bogatszy,
wygraem. Czuj teraz duo lepszy, doskonalszy ni przedtem.

ycie alternatywy
Prbowalicie teraz odkry sens poszczeglnych, z pozoru bezsensownych wydarze. Przed oczami macie sznur pere penych sensu. Teraz nasuwa si pytanie, czy te pery s od siebie zalene? Czy maj one jaki wsplny zasadniczy sens? Czy ten
sznur pere jest czym w rodzaju myli przewodniej waszego ycia?
Sznur pozostaje w ukryciu, widzicie pery, lecz nie sznur, ktry je czy ze sob. Jest widoczny tylko czasami, przede
wszystkim na pocztku i kocu. Trudniej jest znale sznur ni pery.
Przede wszystkim istnieje jednak wielka odpowied, esencja sznura, ktra wszystko przenika: Jestem stworzeniem boym,
wymylonym i stworzonym przez Boga, On da mi ycie i do Niego wracam szukajc jak najlepszej drogi. Jedn z tych drg
jest moje teraniejsze ycie. Sznur pere przenikajcy moje ycie jest czci wikszej nici i z niej bierze swj sens. Ale teraz
skupcie si tylko na waszej czci. Ma swoj wasn barw i przyczynia si do wygldu caoci. Czy jestecie w stanie uzna za
sensowne nie tylko poszczeglne niedogodnoci waszego ycia, ale cae wasze ycie? Aby to osign, moecie zrobi nastpujce wiczenie:
Na waszej drodze ycia leao wiele kamieni. Wy jednak pojedyncze kamienie zmienilicie w pery, tzn. uwolniy si w was
siy, ktrych nie znalibycie, gdyby wpywy z zewntrz nie sprowokowayby, zmusiy was do odkrycia w sobie tego wewntrznego bogactwa. Pomylcie teraz: Jak inaczej mogaby wyglda przeszo? W jakim innym yciu stabym si tym, kim jestem dzisiaj? Czy inne warunki doprowadziyby do tych samych skutkw?.
Wymylcie sobie alternatyw do waszego ycia, inn przeszo, np. Urodzibym si jako dziecko innej pci, w innych czasach. Mogabym by wyrasta jako angielska ksiniczka na dworze krlewskim albo jako Eskimos bd Chiczyk. Czy osignbym wtedy t sam peni, rozwinbym te same cechy? A moe byoby to wtedy prawie niemoliwe? Moe moje ycie tu
i teraz, w takim ksztacie, miao gboki sens w takim rodowisku spoecznym, z takim zawodem, w takich zwizkach, z takimi sukcesami i porakami?.
Jeli moecie odpowiedzie: Moja przeszo jest najlepsza z moliwych, najbardziej do mnie pasujca, to wasze serce
przepeni si modlitw i wdzicznoci.
By moe dojdziecie do takiego wniosku: W wymylonym yciu alternatywnym mgbym take rozwin w sobie pewne
pozytywne cechy, jeli nie takie same, to inne. Z pewnoci, jednake widocznie w waszej umowie yciowej nie potraktowalicie tych innych cech priorytetowo. Te przemylenia take prowadz do zawarcia pokoju z waszym yciem: W kadym razie
byo one bogate w dowiadczenia, pozwolio mi zrozumie wiat i zadba o mocne strony mojej osobowoci. Daje mi to pewno, e to ycie do mnie pasuje, e do mnie naley. Mogoby si wprawdzie potoczy nieco inaczej, ale w adnym wypadku
nie lepiej dla mnie.

Ogrd wspomnie
Jeli chcecie sprawi, aby sens waszego przeszego ycia nadal by aktualny, to nie wystarczy odnotowanie obiektywnych
faktw. Chodzi o to, w jaki sposb spogldacie na wasze minione ycie. Przyjrzyjcie si waszej przeszoci tak jak ogrodnik obserwuje swj ogrd. Wprawdzie bez upikszania przyjmuje on te fakty do wiadomoci. Tu nie tylko mamy bujn rolinno, ale
take chwasty, gszcze, kopce kreta, miejsca prawie pustynne i bardzo zaronite. Lecz teraz bierze na siebie odpowiedzialno
ksztatowania ogrodu. Pielgnuje to, co jest dobre i pikne, pozostaoci, o ile to moliwie, zbiera na kompost. Powstanie z tego
dobra, yzna ziemia, a tymczasem bdzie suy wszelkiego rodzaju motylom, gadom i ptakom. Ogrodnik kamienie wykorzysta do zrobienia murku. Bdzie dba o ogrd, nie bdzie biega wok niego jak kot z pcherzem.

18

Pielgnujcie swj ogrd wspomnie, ksztatujcie go tak, bycie czuli si w nim dobrze, by sta si dla was rajskim ogrodem.
Jest to moliwe, jeli wemiecie pod uwag dwie sprawy: Wszystkie rzeczy pikne i dobre s nierozerwalnie zwizane
z wdzicznoci, w kadej urazie tkwi jednoczenie przebaczenie.
Przypomnijcie sobie z wdzicznoci wszystkie radosne chwile z domu rodzinnego i szkoy, wszystkie radoci z przyjacimi, ukochanymi ludmi, lata maeskie itd. pozwlcie piknym przeyciom i poznanym prawdom przymi nieprzyjemnoci
i urazy, ktre sprawiy wam cierpienie. Rzeczy przykrych nie musicie tumi w sobie ani zapomina o nich. Poszukajcie raczej
drogi ku temu, aby przebaczy wszelkie krzywdy. Ponadto starajcie si cay czas zapamitywa wszystko dobro i pikno, ktre
otrzymalicie od innych.
Jeli macie wasny ogrd, moecie zrobi adne wiczenie przeobraajc go w ogrd wspomnie. Pikne kwiaty bd symbolem piknych wspomnie, krzak ry moe np. wyobraa wasz modziecz mio. Mona go posadzi w szczeglnym
miejscu, w ktrym bdzie dobrze widoczny i bdzie mona go wcha i tak dalej, aby odpowiadao to waszym wyobraeniom. Nieprzyjemne wspomnienia, ktre uznalicie za sensowne, mona na przykad przedstawi przy pomocy rabaty z bratkw, niezrozumiae wspomnienia moe symbolizowa kpka pokrzyw albo mona je symbolicznie wyrzuci na kompost. Nie
trzymajcie si chronologii zdarze, lecz wysucie na pierwszy plan wszystko to, co byo przyjemne i co uznalicie za sensowne, wszystko inne znajdzie gdzie swoje miejsce. Bdcie kreatywni w ksztatowaniu tego ogrodu, ale nie wymylajcie nic
i o niczym nie zapominajcie. Starajcie si raczej, aby wszystkie wydarzenia z waszego ycia miay szans stworzy sensown
cao. Moe stworzycie wiejski ogrdek albo labirynt albo may park albo ogrd w stylu japoskim albo skalny ogrdek
w kadym razie z pewnoci bdzie to przecudowna cao. Jeli nie macie wasnego ogrodu, stwrzcie sobie makiet z gliny
lub papieru albo abstrakcyjny obraz.
Nie chodzi o to, abycie uporali si z wasz przeszoci, tzn. pokonali j w walce, lecz bycie j pielgnowali i pamitali
o niej tak, by wszystko miao swoje miejsce. Wszystko ma sens bd zostanie on dopiero nadany.

Skupienie wewntrzne
Teraz wykorzystujc syndrom bezsensu ponownie spjrzcie na swoje ycie zgodnie z mottem: Kto to wie, jaki to miao
mie cel? Jedno jest pewne, ja tego nie chciaem. Co moje ycie ma wsplnego z tym, czego ja waciwe chciaem i yczyem
sobie? Robiem rne rzeczy, poniewa wymagay tego ode mnie czasy, okolicznoci lub autorytety. Przypomnijcie sobie jeszcze raz wasz list z obcymi wpywami, i pomylcie, e wcale tego nie chcielicie. Po prostu przydarzyo si to wam, kto wam
to wyrzdzi a to, co wy zrobilicie, byo wymuszone. Teraz chodzi wic o sprzeczno pomidzy yciem, ktre do tej pory prowadzilicie a tym, ktrego sobie yczylicie, lub ktre sobie wymarzylicie.
Teraz moecie wykona pasjonujce wiczenie. Zastanwcie si nieco gbiej nad pojciem chci. Pomylcie, e istnieje
w was kilka istot, z ktrych kada czego chce. Na przykad ciao i gowa chc czego, ale serce chce czego innego. Jedno
powinnicie wiedzie: macie w sobie co w rodzaju demokratycznego zgromadzenia. Wszyscy czego chc i maj do tego prawo, daj wyraz temu, czego oczekuj. Przyjrzyjcie si swojej przeszoci pod tym aspektem. Czy jest moliwe, e jednak chcielicie osign jakie cele, ktrych nie yczylicie sobie na pierwszy rzut oka?
Znacie z pewnoci chorob psychiczn, ktrej objawy polegaj na odczuciu, e ma si kilka osobowoci. Co takiego istnieje i to te ma swj sens. Teraz nie chodzi nam jednak to, w yciu czekaj na czowieka wszelkie moliwe niebezpieczestwa.
Lecz istnieje te zdrowy pojedynczy system. Czowiek jest struktur jednostkow, ktra rzdzi si okrelonymi reguami
a w przypadku idealnym funkcjonuje jak demokracja. Funkcjonowanie czowieka to nie dyktatura. Jeli sprbuje funkcjonowa
autorytarnie, nie bdzie sprawiedliwy wobec samego siebie. Nie powinien si potem dziwi, jeli nie powiedzie mu si wiele
planw.
Czasami macie jednak wraenie, jakbycie byli dyktatur. Co w was ma prawo przyj decydujcy, dyktatorski gos? W odniesieniu do dorosych mamy najczciej do czynienia z przejciem dyktatury przez rozum i rozsdek. Dobrze jest, gdy rozsdek bierze gr nad innymi cechami, ale powinno do tego doj w wyniku demokratycznego procesu. Czy jestecie w stanie
osign wystarczajcy wewntrzny spokj, by naprawd mc usysze rne gosy w sobie?
Jedn z waniejszych istot jest na przykad ciao. Bez niego nie jestecie w stanie nic zrobi. Jak reaguje wasze ciao na sposb ycia, jaki dzisiaj prowadzicie? Podoba si on mu? Odpowiada mu? Czy naprawd suchacie swojego ciaa? A moe chciaoby ono czego innego, np. zdrowszego odywiania albo sposobu ycia? Jakie znaki wam daje?
Co mwi dziecko w was nie wewntrzne dziecko, lecz te cechy dziecice, ktre w sobie zachowalicie, mio do przyjemnoci? Czy ycie, ktre prowadzicie, sprawia wam przyjemno? Sprawia wystarczajco duo radoci? Wydaje si wam
czasami troszeczk szalone? Czy jest wystarczajco spontaniczne? Czy s w waszym yciu okresy, w ktrych budzi si w was
dziecko i moe nagle fikn kozioka lub powiedzie: Stan teraz dla odmiany na gowie, to te jest moliwe, wszystko moe
si raz potoczy zupenie inaczej. Czy jest to moliwe?
Co mwi w was wasze serce? Czy prowadzicie ycie, w ktrym czujecie si dobrze, w ktrym moecie kocha i w ktrym
czujecie si wystarczajco mocno kochani? Czy wasze uczucia maj wystarczajco duo miejsca, by mc si rozwija? Czy

19

moecie w odpowiedni sposb wyraa swoje uczucia, czy w waszym yciu znajdzie si na to miejsce? Czy istniej w waszym
yciu takie miejsca lub osoby, ktre daj wam si do dalszego dziaania jakie drzewo, zwierz, jaka osoba? Czy wasze
uczucia znajduj wystarczajcy oddwik wrd ludzi? Czy przykadacie do tego wystarczajco du wag? Czy ma dla was
znaczenie, czy kto si do was umiecha, czy na was krzyczy? Czy zauwaacie jeszcze w ogle rnic pomidzy tymi zachowaniami?
A jak si maj sprawy z gow? Czy odgrywa ona zbyt dominujc rol? A moe prowadzicie ycie, w ktrym ju dawno temu odoylicie j na bok i inni myl za was? Czy sami zastanawiacie si jeszcze nad waszym yciem? Jak oceniacie wasze
ycie z punktu widzenia rozumu? Czy intelektualista w was dochodzi w peni do gosu?
A jak to jest z bosk czci waszej duszy, np. z Chrystusem w waszym sercu? Jeli wyobrazilibycie sobie, e razem z Nim
w niebie obserwujecie siebie tu na ziemi, czy skinlibycie gow z aprobat i stwierdzili: To, co robisz, jest dobre! . A moe
mwicie: Nie czuj w sobie adnych boskich wpyww. Z niebem nie mam kontaktu, ju mnie to nie interesuje. Albo: We
mnie nie ma ju nieba, ale cay czas go szukam, chciabym go znowu odnale w sobie. Albo: Czuj, e Bg jest czci mojej duszy, przemawia przeze mnie, np. w moim sumieniu.
Zrbcie list wszystkich istot, ktre tworz wasz dusz i ciao i zastanwcie si. Po pierwsze: Czy mj organizm i moja dusza to dobrze funkcjonujcy, demokratyczny system? Czy wszystkie istoty we mnie dochodz do gosu? Po drugie: Ktra z nich
ma decydujcy gos? Czy inne istoty wybray j w demokratycznym gosowaniu? A moe to wy sami dalicie decydujcy
gos gowie albo brzuchowi, bo nic lepszego nie przyszo wam do gowy, bd ktra z nich wydawaa si wam szczeglnie
godna zaufania i niezawodna? A moe to nie wy macie wpyw na swoje ciao i dusz, lecz wasz maonek albo maonka, ojciec
albo jaki inny autorytet z zewntrz? A moe stwierdzacie nagle, e decydujc rol zaczyna odgrywa kto zupenie inny?
A moe panuje chaos i anarchia, wszyscy przekrzykuj si nawzajem, a decyzj podejmuje ten, kto najgoniej krzyczy?
Moe nadszed czas, aby to wszystko uporzdkowa na nowo, przeprowadzi tajne gosowanie i zobaczy, co z tego wyniknie. Mgby to by na przykad system rotacyjny, w ktrym co jaki czas zmieniaby si przewodniczcy, w rnych godzinach
dnia decyzj podejmowaaby inna cz waszej duszy i ciaa. Lecz najpierw wsuchajcie si w siebie, czego tak naprawd chcecie a czego nie. Dopiero wtedy wiadomie podejmijcie decyzj, czym si kierowa.
Wasze ycie skada si z nieustannego formuowania stwierdze: tak, chc tego lub nie, nie chc tego. O tyle wasz system funkcjonowania jest bardzo prosty: Twoja odpowied brzmi tak, tak lub nie, nie. Niekorzystne byoby formuowanie odpowiedzi: i tak i nie. W ten sposb zmuszacie ycie, aby podjo za was decyzj. Nie skarcie si wiec pniej, e inni maj
wpyw na wasze ycie.
Odpowied i tak, i nie, wiadome lub niewiadome niezdecydowanie, znajduje odzwierciedlenie w warunkach, w jakich
yjecie. Czujecie si rozdarci, by moe nawet zrezygnowani. Wszdzie tam, gdzie kto ma skonno do zwtpienia, trapi go
intelektualne i emocjonalne wtpliwoci, tkwi pomidzy tak a nie, nie jest si w stanie przemc jednoznacznie okreli,
brak mu odwagi, siy albo przekonania do podjcia decyzji.
Zwtpienie nie ustpi, gdy zmieni si wiat wokoo nas, lecz dopiero wtedy, gdy zmieni si wewntrzne nastawienie i bdzie
moliwie podjcie jednoznacznej decyzji.
Pozwlcie wic zgromadzeniu waszej duszy i ciaa zebra si i zagosowa. Postarajcie si wyobrazi sobie to spotkanie
jak najbardziej obrazowo. Kada istota waszego ja duchowego i cielesnego bdzie reprezentowana przez rne osoby, mczyzn lub kobiety, osoby pikne lub brzydkie, wytworne lub ordynarne. Ich gosy s gone bd zachrypnite, jasne lub zrzdliwe, kada z nich mwi swoim jzykiem, ma sposb mwienia. Moliwie dokadnie wyobracie sobie te pomieszczenie,
w ktrym odbywa si to zgromadzenie. Czy s w nim stoy i awki a moe wszyscy siedz na pododze, w kole lub pkolu
naprzeciwko przewodniczcego?
Zamknijcie oczy i przeniecie si na posiedzenie waszego zgromadzenia. Bior w nim udzia przedstawiciele rnych istot
waszego ja: brzucha, gowy, serca itd. Wejdcie do pomieszczenia tak jak tak zwana samowiadomo tak jak wygldacie, pozdrwcie wszystkich serdecznie i rozejrzycie si najpierw, jaki w ogle panuje nastrj, kto siedzi wok. By moe odkryjecie
swojego wewntrznego Chrystusa, jedn z istot waszego ja, ktra moe mie co do powiedzenia na ten temat. By moe
stwierdzicie: Tam cay czas siedzi jeszcze moja matka i cay czas chce mi rozkazywa. Wysuchajcie wszystkich uwanie i powiedzcie: Kto chce, moe sobie robi notatki. Pniej moecie zapyta: Co takiego sobie zapisae?. Dziki temu zobaczycie, jakie sprawy s wane dla poszczeglnych istot, czci waszego ja.
Nastpnie przeprowadcie wywiad z kadym z osobna: Dobrze si czujesz? Opowiedz mi o tym! Kiedy ostatnio doszede
tu do gosu? Co miae do powiedzenia? Co si nie powiodo? Co mona byoby zrobi inaczej? Co podobaoby ci si? Jak oceniasz ycie, ktre z tob prowadz?. Czasem moe si zdarzy, e kto wrczy wam dug list skarg, podczas gdy kto inny
bdzie zadowolony: Wszystko jest w najlepszym porzdku, rb tak dalej! . W ten sposb spojrzycie na siebie samych jak na
struktur demokratyczn.
Nastpnie nasuwa si pytanie: Jak to teraz zorganizujemy?. Wtedy moecie skada propozycje rozwiza lub kada z
istot co zaproponuje. Na zakoczenie powtrzcie jeszcze raz najwaniejsze punkty waszych ustale i powiedzcie do wszy-st-

20

kich: Zapamitajcie to prosz!. Ostatecznie po naradach trzeba podj jak decyzj. Spiszcie j i rozdajcie j wszystkim
uczestnikom zebrania i powiedzcie: Przeczytajcie to raz jeszcze dokadnie! Niech to stanie si naszym celem, ktrego nie moemy spuci z oka i na ktrym chcemy skupi nasz uwag. Dziki temu moecie by pewni, e kada cz waszego ja przyja do wiadomoci ustalon decyzj i bdzie j nosi w sobie. Zawsze j odnajdziecie, w kadej waszej komrce, zawsze bdziecie mieli do niej dostp.
Uczucie jestem skazany sam na siebie jest nieporozumieniem, ktre moe si rozszerzy na otaczajcy was wiat. Nie jestecie sami choby z tego wzgldu, i to, co wy okrelacie mianem Ja, tworzy grup rnorodnych istot, ktra rzdzi si zasadami demokracji. Zawsze moecie si do nich zwrci po rad. To jest tak, jak w polityce. Polska to pastwo, niejako odpowiednik ludzkiego Ja, z flag, granicami itd. Lecz to pastwo tworzy wiele rnych instancji i urzdw. I dokadnie tak samo
jest z czowiekiem! Czowiek mwic o sobie Ja ma na myli cao, rnorodn konstrukcj funkcjonujc wedug okrelonych zasad. Wane jest, aby to sobie uwiadomi, jeli chce si pozna sens swojej przeszoci.
Podsumowujc: Podczas obserwacji przeszoci nie chodzio o to, by stwierdzi, czy bya ona sensowna czy nie. Wycignlimy z niej trzy nastpujce wnioski:
1. Wszystko ma sens pytanie tylko, czy jest to sens pozytywny czy negatywny. Sens nie jest adn konstrukcj, iluzj, rarytasem, lecz jest wszechobecny.
2. Niebiosa wykorzystuj sens negatywny pochodzcy od si ciemnoci, aby stworzy z niego co sensownego. wiadomo
tego stanie si solidn podstaw do ksztatowania waszego ycia w czasie teraniejszym. Cieszy mnie to, e wreszcie dotarlimy do teraniejszoci. Naturalnie podoba mi si ona o wiele bardziej, gdy jestem anioem.

Pytania
Rne czci ciaa i duszy jako system demokratycznyo ile wiem, myl ta pojawia si ju u Almaiona z Krotonu, greckiego
lekarza i filozofa, ok. 500 r. p. n.e., ucznia Pitagorasa. Myl ta doprowadzia do powstania demokratycznego pastwa greckiego, a szczeglnie rozwina si idea izonomii, czyli rwnoci wobec prawa. Czy to si zgadza?
Tak, idea demokracji i pastwa prawa nie bya nowym odkryciem ani wynalazkiem, lecz naladowaa na paszczynie politycznej zasady funkcjonowania czowieka dane mu przez Stwrc. System, wedug ktrego funkcjonuje czowiek, zosta przeniesiony na cae spoeczestwo. To byo doprawdy genialne!
W jaki sposb terapeuta traktuje pytania o sens ycia zadawane przez swoich pacjentw? Czy wolno mu, czy moe, powinien
si do tego jako ustosunkowa?
Take terapeuta nie powinien prbowa wskazywa pacjentowi sensu jego wasnego istnienia. Moe mu jednak towarzyszy w jego wasnych wiczeniach, lecz nie powinien go wyprzedza i mwi mu: Spjrz tu, spjrz tam!, lecz i obok niego
i patrze: Co widzi pacjent, co zwraca jego uwag, co przychodzi mu na myl? Terapeuta nie powinien stara si by szybszy,
lepszy i mdrzejszy w odnajdowaniu sensu od swojego pacjenta. Powinien wskazywa mu moliwoci rozumowania i dopiero
wtedy bezporednio pomaga, gdy pacjent nie jest w stanie sam znale rozwizania. Moe mu wtedy zasugerowa wybr pewnych krokw: Sprbuj teraz zrobi ten krok lub: Czy ta droga mogaby prowadzi wzdu tego? lub: Ktr z tych drg
chciaby teraz wybra?, lub: Bd ci trzyma za rk, jeli wybierzesz t nieco trudniejsz drog!
Sensu istnienia nie mona poszukiwa w czyim imieniu. Nie moesz szuka sensu ycia innego czowieka i znale go dla
niego, nawet jeli wydaje si to bardzo kuszce. Pacjentowi przyniosoby to tak mae korzyci, jakby zamiast niego jad a on
przypatrywaby ci si podczas posiku. Od tego nie mgby si naje. Sens istnienia mona znale tylko samemu.
Jednak to, co moecie uczyni, to w grupie przeprowadzi omwione wiczenia. Wtedy wszyscy mog si nawzajem wspiera: Czy te ju co znalaze? Ja znalazem ju to i to. Pomocne moe okaza si obserwowanie, w jaki sposb dziaaj inni.
Nie chodzi wic o grupy, w ktrych jedna osoba nadaje ton a inne jej suchaj, lecz grupy, w ktrych kady ma co do powiedzenia i wszyscy ucz si czego od innych. Poznanie sensu istnienia pozostaje wtedy indywidualnym zadaniem, i nikt nie prbuje wtrca si w ycie innych i jego sens.
Czy choroby maj jaki sens?
Przypomnijcie sobie jeszcze raz wasze wewntrzne demokratyczne zgromadzenie. Take ciao ma w nim prawo gosu, jest
istot, ktr naley traktowa z powag. Wemy na przykad takie nieszkodliwe przezibienie. Ciao sygnalizuje je przy pomocy pierwszych oznak i oczekuje, e zareagujecie na nie, na przykad biorc przed snem gorc kpiel. Jeli zlekcewaycie sygnay wysyane przez organizm, to doprowadzicie do jego choroby.
Organizm informuje was, gdy co dzieje si nie tak, gdy yjecie wbrew sobie, jeli wymagacie od siebie zbyt wiele lub zbyt
mao lub wymagacie rzeczy zych, gdy wyrzdzacie sobie co, co wam nie suy lub zaniedbujecie co, co waciwie przyniosoby wam korzyci.
Wtedy daje wam pierwsze znaki, ktr mwi na przykad: Hej ty, potrzebujemy spokoju!. Gdy rozum si sprzeciwia:
Nie moemy sobie na to pozwoli, przecie goni nas terminy!, ciao odpowiada: Zgoda, w takim razie uczyni co, aby

21

zrobi to, czego ja potrzebuj. Taka sytuacja jest dla was wprawdzie nieprzyjemna, ale z korzyci dla caego systemu, aby
mg ponownie osign harmoni. Choroba ma wic wyjtkowy sens.
Nie odnosi si to tylko do niewinnego przezibienia, lecz rwnie do powanych chorb. S one tak powane, poniewa ich
przyczyn by utrzymujcy si przez duszy czas rozdwik pomidzy potrzebami duszy a ciaa i tym bardziej sta si on grony dla caego organizmu. Chorob poprzedzay le przebiegajce procesy wewntrz organizmu, np. w ukadzie immunologicznym lub w dziaaniu poszczeglnych organw. Choroba nigdy nie pojawia si w cigu jednej nocy, nie ma takiej moliwoci.
Jej przyczyna rozwija si powoli, w zalenoci od okolicznoci trwa to nawet latami. W zalenoci od przyczyny jedna osoba
moe si zarazi, inna nie, kto moe sobie poradzi z zaraeniem, kto inny nie. Gdy jestecie ju naprawd chorzy, spjrzcie
na to z tej perspektywy. Przeoczylicie przyczyn zachorowania lub wyparlicie j z pamici.
Choroba jest zaproszeniem do rozmowy na temat sensu istnienia, czasami wyjtkowo drastycznym. Rozmowa ta moe doprowadzi do cakowicie bezsensownych i absurdalnych wnioskw lub wrcz przeciwnie, moe przyczyni si do wysnucia
sensownych wnioskw. Ktr z rozmw wybierzecie, zaley tylko od waszej wolnej woli.
Czy choroby maj co wsplnego z wczeniejsz win, czy s tym, co niektrzy okrelaj mianem karmicznego wyrwnania?
Nie. Przyczyna chorb moe wprawdzie tkwi take we wczeniejszych inkarnacjach, odnosi si to midzy innymi do niektrych chorb dziecicych. Lecz nie ma nic wsplnego z win.
Po pierwsze moe si zdarzy, e jaka dusza wzia na siebie jak chorob zupenie bezinteresownie. S ludzie, ktrzy
pielgnuj i troszcz si o chorych w czasie panowania bardzo niebezpiecznych epidemii, podczas gdy wszyscy inni uciekaj.
Oczekuj, e zara si t chorob i umr, gdy chc wzi na siebie jarzmo choroby i jak najduej pomaga innym.
Generalnie nie powinnicie czy choroby z win, a tym bardziej z kar, nie tylko w odniesieniu do powyszych przykadw. Niebiosa nie wymierzaj kar. A wyrwnanie karmiczne jest dosy mglistym pojciem. Co ma ono waciwie oznacza?
Musisz czy chcesz? Generalnie rozumie si pod tym pojciem: musz, ale wtedy jest to faszywe, nie istnieje. Dusza moe
umwi si ze swoim anioem sonecznym, e chce wzi na siebie okrelone choroby, Anio Soneczny moe jej to doradzi.
Dusza decyduje si na to, gdy moe dziki temu dowiadczy okrelonego wsparcia, nauczy si czego konkretnego. Czyni
to wic dobrowolnie, nie w wyniku tak zwanego prawa karmicznego. Co takiego nie istnieje. Idei o prowadzeniu gdzie
w kosmosie waszego rachunku winien i ma, zapisywaniu waszych win i koniecznoci ich wyrwnania, nie da si pogodzi
z ywotnoci niebios. Nie ma tam adnych mega-komputerw i robotw obliczeniowych, lecz istoty ywe. Wy take jestecie
istotami ywymi i nie podlegacie adnym prawom karmicznym. O wiele bardziej istotny jest fakt, i w poprzednich yciach zebralicie dowiadczenia, ktre pozwalaj duszy sensownie wybra okrelone ycie. Decydujecie si na nie sami, i to dobrowolnie. Moe to take by jaka choroba lub upoledzenie. Chcecie wtedy na przykad dowiadczy bycia sabszym, skazanym na
pomoc i opiek innych, chcecie zdoby zaufanie: Kto bdzie si o mnie troszczy. Taka decyzja budzi jak najwikszy szacunek. Bo o wiele atwiej jest by opiekuczym ni skazanym na opiek innych. Niektre osoby niepenosprawne prcz tego rozwijaj w sobie si, by mimo to a moe i dopiero wtedy co osign. Sia ta w przyszym yciu przyniesie im i innym duo dobrego.
Nie rzadko dowiadczacie na staro, e odwracaj si role rodzicw i dzieci: matka ley w ku, crka karmi j, zmienia
jej pieluchy, bierze w ramiona. Sytuacja ta moe si sta dla nich obu wanym dowiadczeniem, szczeglnie, gdy matka nie bya wczeniej zbyt troskliwa i crka robi to lepiej ni ona.
Jeli choroby pojawiaj si w pnym wieku, to czy mona std wysnu wniosek, i nie suchaem sygnaw swojego ciaa
i duszy, nie dbaem o porozumienie ze swoim wewntrznym zgromadzeniem? A moe stao si ju zbyt sabe?
Obie sytuacje mog by przyczyn chorb. W organizmie czowieka tkwi ogromny potencja, by znie bardzo wiele rzeczy.
Jest bardzo cierpliwym partnerem, ale oczekuje, e bdziecie go sucha, e staniecie si mdrzejsi i bardziej dowiadczeni
take w kontakcie z wasnym ciaem. Z czasem nie jest w stanie wszystkiemu podoa. Jego reakcje s coraz bardziej jednoznaczne, coraz szybciej jest gotowy powiedzie: Teraz mam ju dosy, potrzebuj na przykad tyle i tyle snu. Z wiekiem maleje po prostu wydajno organizmu. Tym bardziej chodzi o to, abycie w waszym yciu postrzegajc siebie i wiat dookoa stali
si bardziej otwarci, wraliwi, delikatni, abycie byli ciekawi wiata, dociekliwi i mdrzy. Jeli kto twierdzi: ,;Wiem ju
wszystko, mam ju swoje wyobraenie wiata, nic nowego ju mnie nie interesuje, ju nie opaca mi si dalej rozglda si wok i sucha czego nowego, to oczywicie trudniej bdzie prowadzi tak rozmow. To tak jakby rzuca grochem o cian.
Zmiana steru bdzie wtedy bardzo trudna. W kocu zawsze dochodzimy do punktu, z ktrego nie mona ju zawrci. Jak
kada materia ciao podlega dynamice, ktrej nie moe ju zmieni. Gdy wtedy kto si obudzi i pojmie: Chodzi przecie
o sens ycia, o Boga, o wartoci, o to, abym osign harmoni duszy, moe si okaza, e jest ju za pno dla tego ciaa
w tym yciu, gdy materia staa si ju zbyt bezwadna. W takiej sytuacji czowiek pojmuje prawdziwy sens, ale ta wiadomo
nie przyda mu si ju w tym yciu. Potem rodzina zmarego stawia pytanie: Jaki to w ogle ma sens?.
Ma to ogromny sens. Ogromnym plusem dla duszy jest odkrycie prawdziwego sensu i przyjcie na ziemi z t wiadomoci, by rozpocz nowe ycie, Bo na pytanie, czy inne zachowanie zapobiegoby chorobie lub wpynoby na jej przebieg, trze-

22

ba odpowiedzie twierdzco. Oczywicie nie bdziecie mogli tego udowodni naukowo, gdy nie moecie sprbowa by dwa
razy niewidomym. Nie moecie powiedzie: Teraz zrobimy to samo jeszcze raz, ale majc wiadomo tych wnioskw
i zmian, ktrych naley dokona w okrelonym czasie.
wiadomo istnienia wewntrznego zgromadzenia przyniesie wam korzy tylko wtedy, gdy zawczasu j zastosujecie. Jeli to uczynicie, nie oznacza to, e w ogle nigdy nie zachorujecie, w yciu moe si pojawi zbyt wiele komplikacji: zmiany
nastroju, sprawy, ktre odbij si na waszym odku, nerwach, nerkach, zmczenie, ktrego nie dacie po sobie pozna. Nie jestecie w stanie by a tak uwani, bycie zawsze zwracali uwag na wszystkie sygnay pynce z organizmu. Nie powinnicie
rwnie popa w hipochondri.
Ale niektre objawy powinny was zmobilizowa do przyjrzenia si wasnemu ciau, by mc odpowiednio szybko zareagowa na chorob: Co oznaczaj te objawy? Na co powinienem zwrci uwag?. Oglnie rzecz biorc moglibycie uwaniej
przyjrze si waszemu yciu: Czy mj codzienny przebieg dnia pasuje do mnie? Jakie problemy powtarzaj si cay czas, np.
z teciami, z wyborem wakacji, szefem, ktrego nie moecie cierpie, z brakiem snu, nie zdrowym jedzeniem? Jeli nie zwracacie na to uwagi, nie dziwcie si, e dopadn was choroby.
Wsuchiwanie si w siebie moecie wiczy wyobraajc sobie nastpujc sytuacj: Cay zamieniam si w such, bacznie
si rozgldam itp.. Wyobracie to sobie jak jaki surrealistyczny obraz. Jestecie ogromnym uchem z rczkami i nkami, nosicie swoje okulary i teczk, wstajecie, wsiadacie do samochodu i jedziecie na rozmow. Zobaczycie, z jak uwag i w jakim
milczeniu jestecie w stanie sucha samych siebie. Jeli regularnie bdziecie stara si korzysta z waszych zmysw w yciu
codziennym, zmieni si wasze odczuwanie wiata. Zauwaycie, jak niewiele dotychczas syszelicie i spostrzegalicie i jak mao uwagi zwracalicie na sygnay pynce z waszego organizmu. Im jestecie starsi, tym bardziej potrzebna jest wam zdolno
wsuchania si w ciao, aby jak naj duej zachowa zdrowie.
Czy sposb i rodzaj naszej mierci nie podlegaj adnym prawom?
Pytanie brzmi: Umieracie tak, jak musicie czy tak, jak chcecie? Typowa odpowied na to pytanie brzmi: Tak, jak musimy.
Ale w rzeczywistoci wcale tak nie jest. Wpyw na to ma wicej czynnikw. Jednym z nich jest wasze yczenie. Nie odgrywa
ono wprawdzie decydujcej roli, ale bd co bd opacaoby si zastanowi si kiedy nad pytaniem: Jak chcielibycie
umrze?
Gdy mier bdzie ju blisko, jakich ludzi chcielibycie mie wok siebie? Chcielibycie, aby to stao si w domu czy
w szpitalu? W dzie czy w nocy, wiosn czy jesieni? W poczeniu z jakim okrelonym witem? Czy chcielibycie by wiadomi mierci, czy wolelibycie, by dosiga was we nie? Chcielibycie mie jeszcze czas, aby uregulowa wszystkie sprawy?
Czy wasi bliscy z daleka mieliby przyjecha czy moe nie? A moe powiecie: Niech zdecyduj o tym niebiosa, mnie jest
wszystko obojtne?.
Nie powinnicie nie docenia siy waszej woli. Nie ma gwarancji, e wasze yczenie, pragnienie zostanie spenione, poniewa ycie moe si rnie potoczy. Moliwe, e istniej ustalenia, ktre przewiduj co innego. By moe ciao nie bdzie ju
miao wicej si i powie: Przykro mi, wiem, e wyobraae to sobie inaczej, ale ja nie mog ju duej. Moe si tak zdarzy,
e zostanie to udaremnione przez innych ludzi.

Jaki sens maj nieszczliwe wypadki?

Nieszczliwe wypadki nie s dzieem zamierzonym oraz nie odpowiadaj z reguy ustaleniom poczynionym przed urodzeniem. Wasi anioowie-przewodnicy staraj si tak kierowa losem, abycie unikali niebezpieczestw, np. zrezygnowali z podry lub j przeoyli. Anioowie Strowie staraj si was ostrzega, budzi lub w inny sposb zwrci wasz uwag. Ludzie stawiaj sobie czsto pytanie: Gdzie byli anioowie, kiedy to si stao? Oni byli cay czas obok, lecz ich podopieczni ich nie suchali, byli jak odurzeni haasem, prac, czyj gadanin bd alkoholem itd.
Nie wiecie nawet, ilu niebezpieczestw ju uniknlicie dziki anioom. Anioowie nie wywieraj nacisku na czowieka,
mog dziaa tylko wtedy, gdy czowiek na to pozwoli i zapewni im wymagane pole dziaania. Jeli starania aniow kocz si
niepowodzeniem, to tylko dlatego, e ludzie nie maj w zwyczaju ich sucha. Klska, niepowodzenie wynika wic z zaniedbania czowieka - samych ofiar wypadku lub innych, ktrzy mogli bd powinni do niego nie dopuci.
Przykadowo zdarzyy si bdy w konstrukcji lub konserwacji urzdze. Mwi si wtedy, e urzdzenia odmwiy posuszestwa, ale co takiego nie istnieje, przyczyn mogo by tylko zaniedbanie czowieka. Albo nie zachowuje si rozsdnej
ostronoci i siada si za kierownic w stanie przemczenia lub upojenia alkoholowego. Albo puszcza si mimo uszu oficjalne
ostrzeenia - np. przed lawinami albo gooledzi, itd. Absurdem byoby wtedy sdzi, i Bg tak chcia i wiza z tym jaki
sens.
Bg wspiera jednak wszystko to, co pniej temu zdarzeniu nadaje sens - ludzie staj si bardziej ostroni, technika pewniejsza, kontrolerzy bardziej surowi, ostrzeenia s traktowane powaniej, pomoc jest lepiej rozwinita, metody leczenia s
udoskonalane, ustawy poprawiane, krtko mwic: Ludzie ucz si lepiej korzysta ze swojego rozumu. W ten sposb nieszczcie, ktre dla osoby nim dotknitej miao tylko zy sens, nabiera sensu dla innych.
Lecz take osoby dotknite nieszczciem odkrywa przy pomocy niebios nowy sens. Na przykad oso, ktra w wyniku wy-

23

padku poniosa trwae szkody, moe rozwin w sobie ogromn si. Rwnie jej bliscy mg si okaza taktownymi i niezawodnymi partnerami. Jeli wypadek by miertelny, inni mog z tego wygn nauk, ale take sama dusza moe zdoby mdro, ktra w przyszych inkarnacjach wyjdzie jej i inym na dobre.
Wasze poegnanie nie ma charakteru ostatecznego typu nigdy wicej, lecz raczej jest czym w rodzaju pocztku wielkiej
podry. wiadomo tego nie zlikwiduje wprawdzie smutku i alu rodziny zmarego, ale pomoe ten al koi. Pocieszenie wynikajce z tej wiedzy uatwia niektrym przezwycienie przeszkd, ktre w ich przekonaniu stany na drodze do reinkarnacji
- bd to wynikajce materialistycznego wiatopogldu, bd z respektu wobec tradycji Kocioa.
Nauka Kocioa opiera si na tym, i Jezus nie naucza wyranie o reinkarnacji. W rzeczy samej nie czyni tego publicznie
i oficjalnie, i o ile czyni to w zaufanym otoczeniu, o tyle adne informacje o tym nie przetrway do naszych czasw. W tym
sensie koci kieruje si susznie przykazaniem wiernoci.
Jednake ewangelie zawieraj liczne wskazwki, i On jego uczniowie zakadali istnienie takiej wiedzy. Poza tym Jezus nie
wypowiada si jednoznacznie na setki tematw dotyczcych midzy innymi: astronomii, ewolucji, polityki, estetyki, pedagogiki, ywienia, medycyny itd. Pozostawi ludziom moliwo poszerzania wiedzy i kierowania si rzeczywistymi faktami. Nie
zabroni zdobywania coraz szerszej wiedzy. Koci nie powinien te tego wicej czyni. Nie mieci si to w zamiarach niebios,
i nie da si tego przeforsowa ani w odniesieniu do problemu reinkarnacji jak i do innych kwestii.
1.Wrd wielu setek ludzi, ktrzy poprzez Alex zwracali si do aniow po yciowe rady, byo wielu ksiy, mnichw i gboko wierzcych katolikw. Lecz dotychczas nie byo wrd nich ani jednej osoby, ktra nie dopuciaby do siebie myli o wczeniejszych yciach na ziemi, mimo e anioowie
zanim zaczn rozmow na ten temat najpierw pytaj o zgod.

miertelny wypadek nierzadko przyczynia si do tego, i rodzina zmarego stara si rozszerzy spojrzenie na dotychczasowe granice poznania. W ten sposb niebiosa sprawiaj, i co, co nie miao pocztkowo sensu nabiera go z czasem, o ile jest to
moliwie i ludzie dopuszcz tak myl i wezm w tym udzia.
Mamy jednak do czynienia z wyjtkami, w ktrych nieszczcie zostao od pocztku przewidziane w ustaleniach przed urodzeniem. Przykadem jest tu wasz przyjaciel W ktry w wieku 12 lat straci wzrok w wyniku nieudanego eksperymentu fizycznego. Przez to jego ycie nabrao duo wikszego sensu, niby przebiego w inny sposb. Wymyli on techniki uczenia si dla
niewidomych, ktre maj dobroczynne skutki. On sam sta si nauczycielem duchowym o wielkiej mdroci. Istniej rwnie
przykady, e jaka dusza cakowicie bezinteresownie zdecydowaa si wzi na siebie jakie nieszczcie. Na przykad podja
decyzj, by umrze jako dziecko, aby jego rodzice skierowali swoj uwag ku religii. Wiele dusz wzio nawet na siebie ryzyko
stracenia ycia w czasie wojny lub tyranii, aby ludzko wycigna z ich ofiary nauk w celu zapewnienia pokoju i panowania
pastwa prawa.
Wane jest, by pamita: Nie ma adnego schematu, ktry pozwoliby wam przyporzdkowa jakiemu okrelonemu typowi nieszczcia konkretny sens. Kady pojedynczy przypadek naley rozstrzyga indywidualnie. Aby mc go oceni, brakuje
wam z reguy oglnej orientacji. Nie znacie ani uwarunkowa biologicznych dotknitego czowieka, jego wczeniejszego ycia, ustale przed przyjciem na wiat, skutkw w jego przyszoci, ani nie wiecie, kiedy kto wycignie nauk z dowiadczonego nieszczcia.
Nie mona uoglnia zasad poznawania sensu. We wszechwiecie nie istniej trzy czy cztery podstawowe rodzaje sensu,
ktre zmieniayby si tylko nieznacznie. Rwnie nieszczliwe wypadki wygldajce z pozoru podobnie mog mie rozmaite
skutki dotyczce sensu. Mona to porwna ze znan wam z medycyny sytuacj, gdy podobne choroby musz by w rny indywidualny sposb leczone. To, co wpywa korzystnie na jedn osob, niekoniecznie musi pomc komu innemu. Take sens
i odkrycie sensu jest spraw indywidualn kadego czowieka.
Jedyne, co moecie z caa pewnoci stwierdzi, to fakt: Jeli nieszczcie ma pocztkowo tylko negatywny sens, to w tej
czy innej formie otrzyma z czasem sens pozytywny. Pocztkowe zo zostanie zamienione w dobro. Moe si to wam wydawa
trudne, ale ostatecznie nigdy nie koczy si klsk.
Patrzc na nasze dotychczasowe ycie czsto stwierdzamy: Wcale nie rozwizalimy naszych problemw, nasze reakcje byy
ze, nierozsdne lub moralnie wtpliwe, wzilimy na siebie win, powinnimy byli zareagowa zupenie inaczej, np. bardziej
aktywnie lub bardziej pasywnie itd. jak poradzimy sobie z t wiadomoci?
W jaki sposb czowiek zachowuje si teraz, to pytanie dotyczce teraniejszoci a nie przeszoci. Nad tym zastanowimy
si w nastpnym rozdziale. Istotne jest, aby nie pogardza swoj przeszoci i nie ocenia jej po fakcie zbyt negatywnie. Wasze
reakcje byy takie, jakie wydaway si wam odpowiednie, korzystne, najlepsze z moliwych w tamtym momencie.
Patrzc wstecz nie powinnicie by w stosunku do siebie niesprawiedliwi. Nie mona ocenia swoich dziaa w przeszoci
z punktu widzenia wiedzy, jak posiada si obecnie. Nie mona sobie z tego powodu robi wyrzutw. Wyrzuty takie moecie
sobie czyni, poniewa jestecie dzisiaj tym, kim si stalicie. Wtedy nie wiedzielicie, jak mona to lepiej zrobi.
Sensem kary jest doprowadzenie sprawcy do wniosku: Gdybym wtedy tylko postpi inaczej. Powinien przecie! Czy z tego wzgldu kara nie ma wic sensu?
Bezsensem jest wymaga od sprawcy, aby niejako przesta by sobie wierny, zapar si samego siebie w przeszoci, sam si

24

zdyskredytowa. Bardziej chodzi o to, aby obudzio si jego sumienie, wiadomo uczynionej krzywdy. Przyniesie to jednak
jakiekolwiek korzyci tylko w odniesieniu do teraniejszoci i przyszoci. Innymi sowy: Konsekwencje z obserwacji przeszoci naley wycign w teraniejszoci i wykorzysta je w przyszoci, a nie w odniesieniu do minionego czasu. Rozpamitywanie swych zych uczynkw, umniejszanie swojej osoby i okazywanie skruchy: Tak, wiem, nie byem godny zaufania, nie
byem dobry, nie postpiem prawidowo, zawiodem w moim yciu! nie ma sensu.
Pan nie powiedzia: Zasugujecie na kar, lecz Nawrcie si!. Nawrcenie oznacza ch zmiany swojego ycia teraz
i w przyszoci. Z tego powodu Bg zawsze podchodzi z rezerw do waszych kar. Z tego powodu przypisywanie Bogu chci
karania ludzi jest absurdalne czy wrcz oburzajce. Kara nie wywouje adnych skutkw w stosunku do zdarze minionych,
przeszoci nie da si ju poprawi. Nie ma ona jednak w wikszoci przypadkw rwnie adnego wpywu na teraniejszo
i przyszo, nie wywouje skruchy.

Czy nie powinno si aowa, e uczynio si co zego?

Ale oczywicie, powinnicie aowa, e zrobilicie co le. Skrucha nie polega jednak na podwaaniu wasnego autorytetu w odniesieniu do przeszoci, lecz na uwiadomieniu sobie faktu, e naley zrobi krok do przodu. Skrucha to nie przeklinanie wasnej przeszoci, lecz odkrycie postpu w chwili obecnej.
To bardzo istotna rnica, nawet jeli z pozoru wydaje si niewielka. Na pierwszy rzut oka wydaje si obojtne, czy kto powie: Jake wtedy zawiodem! lub Dzisiaj patrz na to inaczej. Moje serce stao si teraz bardziej wyrozumiae i czue, znalazem drog do mojego sumienia. Lecz ta maa rnica ma decydujce znaczenie.
Skrucha nie powinna by rozumiana jako przekrelanie swojej caej przeszoci lub przyzwolenie, aby uczynili to inni. Skrucha ma wiele do czynienia z poznaniem, zrozumieniem, a one cz si mocno z wdzicznoci. Czowiek skruszony powie:
Wtedy tego nie zrozumiaem lub nie potraktowaem powanie. Byem tak ograniczony, hardy, skrpowany, zapltany w pewne
ukady, taki tchrzliwy, niepewny, lekkomylny itd. Dlatego nie mogem zachowa si inaczej. Tak byo. Lecz w midzyczasie
staem si inny. Dzikuj za to losowi, yciu, ludziom, ksice, miejscu, chwili spokoju, rozmowie, ktre pomogy mi rozszerzy swoje horyzonty, zrozumie pewne sprawy i uwolni si z dotychczasowych ukadw.
Jeli patrzc wstecz powiecie: Lepiej byoby, gdybym zrobi to czy to lub raczej tego nie zrobi, gdybym co powiedzia lub
lepiej trzyma jzyk za zbami, to brzmi to wprawdzie piknie, ale nic wam nie daje wrcz przeciwnie! Podwaa wasz pewno siebie i wasz wasny autorytet wobec was samych. Sprawia, e stajecie si sabsi, ale nie pomaga wam sta si lepszymi.
Celem skruchy nie jest miadca krytyka samego siebie, lecz postanowienie: Dzisiaj widz to inaczej, w przyszoci postpi
inaczej.
Spjrzcie raz wstecz z wyrzutem, ze zoci, z potpieniem. Dobrze byoby jeszcze raz przygotowa list ycia. Zanotujcie
na niej wszystko, co macie sobie do zarzucenia: le postpiem, podjem z decyzj, wydaem z ocen, wszystko w yciu
zrobiem le. By moe lista ta bdzie cakiem duga.
Teraz wyobracie sobie: Kto czyta na gos wszystko to, co le zrobilicie, a wy stoicie pod prgierzem. Jak bycie si czuli,
jak postaw, min przyjlibycie, z jakim uczuciem stalibycie naprzeciwko siebie? A jeli wok staliby ludzie, ktrzy syszeliby wszystko? Prawdopodobnie czulibycie si le, beznadziejnie, z bezsilnoci usunby si wam grunt spod ng, byoby wam
bardzo przykro muszc powiedzie ja. Jak chcecie dalej tak y? Jakie dobre efekty miaoby to przynie w przyszoci? To,
co robicie jest podwaaniem swojego wasnego autorytetu. Sami sobie okazujecie brak zaufania. Nie moecie ju nic wicej
zrobi bez strachu przed tym, e za kilka lat znowu bdzie sobie robi wyrzuty.
Napiszcie wic obok tej listy zarzutw list pojednawcz. Przypomnijcie sobie wczesn sytuacj, podajcie sobie sami rk
i powiedzcie: Tak to wtedy widziae, to wydawao ci si waniejsze. Potem zostawcie ju t sytuacj z przeszoci, obrcie
si i powiedzcie: Dzisiaj wiem to ju lepiej i mog to zrobi inaczej: dziki ksidzu, przyjacice, ksice, losowi itd.. Rezultat kocowy stanie si wtedy mieszanin wdzicznoci i rzewnej dumy: Dlaczego nie stao si tak od razu? Dlaczego musiaem najpierw przey a 40 lat, aby to poj? Ale teraz ju to wiem dziki Bogu! Wreszcie to zrozumiaem!. Ten sposb spogldania na przeszo pomaga wam osign wewntrzn harmoni, dziki ktrej lepiej stawicie czoa chwili obecnej i przyszoci.

Jak w takiej sytuacji ofiara wystpku moe zachowa si w stosunku do jego sprawcy?
Przy ocenie innej osoby, ktra wyrzdzia wam krzywd, naley si kierowa przykazaniem: Kochaj bliniego swego, take swojego wroga!. Tak byoby idealnie. Na pocztek sprbujcie zostawi go w spokoju. To, co kto wam uczyni, jest jego
problemem, ley mu na duszy, ciy jego sumieniu. Wasz problem tkwi w tym, czy dopucilicie do tego, aby kto wam co zego uczyni. Jeeli do tego doszo, nie tracie nadziei: Dlaczego pozwoliem na to, aby kto mi to uczyni?, lecz pojednajcie si
w tym take ze sob samym: Nie mogem si wtedy zachowa inaczej, by moe byem za saby lub za tchrzliwy.
Sprbujcie odkry, co pozwalacie robi ze sob i dlaczego. Albo zdecydujcie nie robi tego wicej w przyszoci albo rbcie
to z okrelonych powodw. Na przykad jaka kobieta moe znosi swojego ma ze wzgldu na dzieci albo, aby mie spokj,
lub z powodu zbyt duego strachu czy z obawy przed utrat dotychczasowej stabilnoci yciowej. By moe istnieje jaki dobry
powd, ktry naley wtedy znale.

25

Zasypywanie innych pretensjami i traktowanie siebie jak cierpicej ofiary nie ma sensu. Raczej chodzi o to, aby powiedzie
sobie: Wybraem okrelon strategi, ktra wydawaa mi si odpowiednia i ktra tym samym ma sens. Nie chodzi o zarzuty
i pretensje, lecz o znalezienie sensu w przeszoci. To zupenie co innego.

Jak mamy potraktowa zarzuty, pretensje, ktre robi nam inni w odniesieniu do naszej przeszoci?
S ludzie, ktrzy chc sprawi, abycie ocenili wasze ycie negatywnie, abycie je potpili, abycie przestali si lubi. Wtedy naley sobie postawi pytanie: Czy wemiecie na siebie ciar tych zarzutw czy te nie?
To wy jestecie specjalist od waszego wasnego ycia, nikt inny oprcz niebios. Najpierw nasuwa si pytanie: Jak oceniacie
sami siebie patrzc na wasz przeso? Tylko wy macie dostp do procesw wewntrznych i zdarze i tylko wy moecie je
zrozumie. Chodzi o to, czy jestecie w stanie pogodzi si z wasnym yciem. Pretensje do niczego nie prowadz. Z tego powodu tak wane jest wiczenie z list zarzutw i pojednania.
Jeeli kto inny powie co na temat waszego ycia, przyjrzyjcie si najpierw, kto to jest i postawcie sobie sami pytanie, niezalenie od tego, co ta osoba powie: Czy ten czowiek jest dla was w jakim stopniu autorytetem? Czy uwaacie go za kompetentnego i mdrego? Kompetentny oznacza: Zna si na yciu, ma dowiadczenie yciowe. Mdry oznacza: jest kompetentny
i mimo to a moe wanie dlatego kocha ludzi, wiat i ycie. Fakt, i kto jest kompetentny, nie uprawnia go do oceniania
waszego ycia. Jednak jeeli jest mdry, czyli nie tylko peen mdroci, ale i mioci, moecie si zwrci do niego z prob:
Powiedz mi co o moim yciu. Zobaczycie, e ludzie mdrzy nie powiedz wam po prostu, co myl o waszym yciu, lecz
poczekaj na wasze pytania. I nie bd was dyskredytowa przy pomocy zarzutw, ocen i krytyki.
W przypadku innych osb przyjmijcie do wiadomoci ich wypowied i zastanwcie si nad dwoma sprawami: Po pierwsze:
Czego mona si przede wszystkim dowiedzie na podstawie tej wypowiedzi o tym czowieku? Co go skonio do wyraania takich czy innych sw krytyki na temat waszego ycia? By moe wasna sabo, wasne problemy, niepewno, strach? Czy jestecie odbiciem jego problemw? Czy chodzi tu o projekcj wasnych problemw na innych ludzi?
Po drugie: Czy mgbym mimo to nauczy si czego na podstawie jego uwagi? Czy stanowi ona okazj, abym si nad
czym zastanowi, co zrozumia? Gdzie tkwi ziarnko prawdy, dziki ktremu w ogle byo dopiero moliwe powstanie tej projekcji?
To moe si uda dopiero wtedy, gdy jestecie w stanie powiedzie: Ja sam ponosz odpowiedzialno za swoje ycie i ja
jestem tym, kto mgby mi robi wymwki, ale nie czyni tego, lecz staram si obserwowa siebie i doj do pojednania i skruchy, to znaczy do nawrcenia.
Nawrcenie nie bdzie moliwe bez pojednania z samym sob. Warunkiem pojednania jest pena zrozumienia obserwacja
siebie w przeszoci i podanie sobie rki na zgod. Tylko w ten sposb moecie postpi inaczej, tak jak sobie postanowilicie,
w przeciwnym razie bdziecie si nadal zachowywa po staremu.
Wielu z was znany jest trudny problem z rodzicami: Nigdy nie chcielicie si sta tacy jak oni i pewnego dnia stwierdzacie,
e jestecie do nich przeraajco podobni. Jedynym sposobem, aby to obej, jest pogodzenie si z tym faktem. Historia z rodzicami nie bdzie si za wami cign tylko wtedy, gdy rozwiecie j w zgodzie i spokoju, pojednaniu.
Pojednanie z innymi rwnie moe si odby w naszym wntrzu. Czasami nie ma moliwoci pojednania si w otaczajcej
rzeczywistoci, bo np. rodzice ju nie yj, mieszkaj zbyt daleko, nie chc, nie s gotowi lub nie s w stanie podj tak rozmow. Nie przeszkadza wam to jednak pojedna si z nimi dla was samych. Warunkiem jest powiedzenie sobie: Po pierwsze,
na przykad, co zrobi mi ojciec, jak si zachowywa, jaki by, jest jego spraw. Po drugie, moja rzecz to, co ja pozwoliem ze
sob zrobi. Ju sam fakt, e urodziem si w tej konkretnej rodzinie, zalea wycznie ode mnie. Taka bya moja wola.
Nikt nie moe zmusi duszy, aby przebywaa w jakim okrelonym miejscu. Ona odwaya si na skok w ycie majc powody, aby skierowa swoje kroki do konkretnych rodzicw. Powiedzcie sobie: To, co potem pozwoliem ze sob robi, dotyczy
mnie. Musz to zaatwi sam ze sob i moim Stwrc.
I tak jak z rodzicami pojednajcie si w duszy bd w rzeczywistoci take z innymi ludmi, ktrzy wyrzdzili wam jak
krzywd. W ten sposb moecie si pojedna z wasn przeszoci, oderwa si od niej, a w chwili obecnej i w przyszoci postpowa inaczej ni dotychczas. To znaczy nawrci si.

ZNALE SENS YCIA W TERANIEJSZOCI

Wprowadzenie
W odniesieniu do teraniejszoci mona postawi pytanie o sens ycia w nastpujcy sposb: Jak mog waciwie oceni
sens obecnej sytuacji nie czekajc, a stanie si ona przeszoci i bdzie mona pozna jej sens intelektualnie?
Moecie prbowa zrozumie sens tego, co dzieje si wspczenie. Jednak nie zawsze si to uda, niezalenie od tego, czy
bardziej lub mniej bdziecie si w tym kierunku szkoli. Sens tego, co teraniejsze bdzie dobrze widoczny dopiero z perspektywy czasu.
Mimo i teraniejszo wydaje si wam najblisza, jest ona najbardziej nieprzenikniona ze wszystkiego. Znajdujecie si

26

w rodku procesw, ktre poprzedzaa duga prehistoria i ktrych dziaanie wywouje okrelone skutki w przyszoci. Te procesy ukazuj swj sens, jeli si je w caoci zrozumie (przewidzi).
W tym, co teraniejsze nie jestecie w stanie zobaczy pocztkw. Jeszcze mniej moecie wiedzie, jakie skutki, dziaanie
uboczne, moliwy wydwik w przyszoci bdzie miao to, co dzieje si teraz. Dopiero, gdy odkryjemy skutki, moe ukaza
si sens. W tym, co teraniejsze widzicie w pierwszej kolejnoci samych siebie oraz to, co zamierzacie uczyni. To zasania nie
tylko spojrzenie na przeszo i przyszo, lecz rwnie na wasze otoczenie, na innych ludzi i wsplnot, na powizania z otoczeniem, zwierzta, roliny etc. Nie moecie bowiem spojrze na to z perspektywy ptaka, gdy spojrzeniem obejmiecie teraniejszo tylko do pewnego okrelonego punktu, reszta za pozostaje niewidoczna jak we mgle.
Zatem pytanie o sens teraniejszoci odnosi si w mniejszym stopniu do poznania intelektualnego, lecz oznacza ono bardziej zbudowanie postawy yciowej z tego, co przesze (z przeszoci), ktra umoliwi wiadome i sensowne ksztatowanie
przyszoci. Chodzi tu o uksztatowanie i stabilizacj takiej postawy yciowej, ktra przepeni ducha, serce i wol, a to wymaga
wielu wicze.
Pierwszym krokiem byoby tu uzmysowienie sobie, i y znaczy spotyka. Kadego dnia stykacie si z rnymi ludmi, sytuacjami, wypowiedziami, zasyszanymi lub przeczytanymi informacjami, z rnymi zjawiskami naturalnymi i atmosferycznymi, a take z najrniejszymi problemami. Podstawowym sprawdzianem sensownego zachowania byaby sytuacja,
w ktrej stanlibycie przed jakim wyzwaniem, zmuszeni do rozwizania problematycznej sytuacji, w ktr zostalicie uwikani, do tego jeszcze w zaskakujcym, budzcym trwog, gronym otoczeniu, na wyjcie z ktrego nie ma jednej prostej drogi, lecz kada z nich moe okaza si faszywa, jasna i ciemna. Tak wic ycie stawia pytania. Co potraktujesz jako problem
i negatywne zrzdzenie losu, jest pytaniem skierowanym do ciebie. Jakiej udzielisz odpowiedzi?
Dopki ty stawiasz pytania yciu, dopty jeste bezradny oczekujc odpowiedzi. Sprbuj odwrci t sytuacj i wyobrazi
sobie, e to ycie pyta ci o co i do ciebie naley udzielenie odpowiedzi. Moe tak si zdarzy, e ycie leciutko puka do ciebie i po cichu ci pyta: Posuchaj, jak to jest? Ty natomiast nie chcesz tego sucha, wyciszasz ten gos, mwisz, e nie masz
ochoty ani czasu, e ci to nie interesuje. Potem jednak moe si zdarzy, e ten gos staje si silniejszy, a pytanie wyraniejsze:
Posuchaj, jak to waciwie wyglda? Gdy jednak ponownie to zlekcewaysz, moe si zdarzy, e to samo pytanie moe zosta
postawione w bardzo zdecydowany sposb i to do nieoczekiwanie dla ciebie. Wwczas nazwiesz to kryzysem, nieszczliwym zrzdzeniem losu, katastrof lub olbrzymim problemem.
Przypomnij sobie jednak, e to pytanie ju raz postawiono, wprawdzie zabrzmiao ono delikatnie, ale byo ci niewygodne.
Potem jednak nie moge ju wykrci si od odpowiedzi na te pytania, bo tak gr prowadzi z nami ycie. Jeli spojrzymy na
to wstecz, moemy stwierdzi, ze twoje ycie nie wyglda wcale tak dramatycznie, lecz mona w nim znale troch elementw humorystycznych. Przy caym nie cierpicym zwoki nawale spraw nie zaszkodzi maa szczypta humoru. Jeli sobie to
uwiadomicie, nie stracicie dobrego humoru, a moecie go nawet odzyska.

Chcie
Mog, wolno mi, i powinienem chcie
Pierwsz czynnoci powinno by ksztatowanie w sobie wraliwoci na zakres i znaczenie wasnej woli. Aby tego dokona,
trzeba uwiadomi sobie trzy fakty:
Fakt pierwszy ja mog chcie! To znaczy, e posiadam siy wewntrzne, ktre mi to umoliwi. Nie tylko gowa i serce
mog chcie czego, lecz rwnie ciao, ktre domaga si od mnie pokarmu, wody czy ciepa.
Fakt drugi mam prawo czego chcie! Tak zostaem zaprogramowany przez Stwrc.
Fakt trzeci mam poza tym obowizek czego chcie i wanie dlatego powinienem wiczy si w moich pragnieniach,
gdy tylko kto chccy czego moe bra na siebie odpowiedzialno i w ten sposb przyczyni si do sensownego przebiegu
dziejcych si wydarze. Ten obowizek dotyczy nas, ludzi, dlatego ju jako dzieci wiczymy umiejtno okazywania swojej
woli, prbujemy kiedy i ile moemy chcie, gdzie znajduj si granice naszego chc oraz co si stanie, gdy inni chc czego
innego ni my.
Tak wic powtrzmy sobie: Wolno mi, mog, a nawet powinienem chcie. Nastpnie przetestujmy to w odniesieniu do wasnego ycia w nastpujcej kolejnoci:
1. Czy jeste zdolny czego chcie wiadomie? Czy wyczuwasz to w sobie, wiesz, gdzie to tkwi? Czy odczuwasz to jako
przyjemn i pikn si, ktra daje ci rado dziaania, czy te jest ona dla ciebie zgoa nieprzyjemnym, obowizkowym wiczeniem? Czy do tego, eby chcie masz odpowiednio wytrenowane minie i dostatecznie elastyczne cigna, czy jeste odpowiednio obrotny take w tym, eby czego chcie?
2. Czy uwiadamiae sobie dotd, e masz prawo chcie? Czy wiedziesz ycie, w ktrym widzisz miejsce na to prawo?
Kto bdcy pod zbyt duym wpywem czynnikw zewntrznych bdzie musia na to pytanie odpowiedzie negatywnie.
3. Czy to, e czego chcesz, traktujesz jako swj obowizek? Nie o to chodzi, eby inni chcieli czego dla ciebie, lecz ty sam.
Czy jeste w stanie sprosta temu obowizkowi? Czy jeste przyzwyczajony do brania odpowiedzialnoci za samego siebie?

27

Jeli na wszystkie trzy powysze pytania odpowiedziae jasno Tak, wiem, potrafi i tak wanie postpuj, to wszystko
w porzdku. Jeeli jednak jest inaczej, to masz jeszcze duo do zrobienia, eby to zmieni.

Czego waciwie chc tak naprawd?

Wykonanie pierwszego wiczenia warunkuje przystpienie do drugiego, ktre opiera si na nastpujcych pytaniach: Czego
waciwie chc, a czego nie? Co moe pozosta w moim yciu nie zmienione, jak bardzo chc zmian? Czy chc tego, bo inni
te tego pragn, bo to jest teraz w modzie, bo wypada tego chcie? Czego chc tak naprawd? Z tymi pytaniami zwr si do
samego siebie, do wszystkich tkwicych w tobie istot pragnie duchowych i cielesnych: Chc tego rzeczywicie, ze wszystkimi konsekwencjami? Zastanowie si nad tym, czy tak jest naprawd?.
Zamy, e chcesz zdoby majtek. W takim wypadku, musiaby zacz traktowa pienidze jako co wanego, pokocha
je i pracowa, eby je zdoby. Jeli ju posiadasz, posidziesz majtek, musiaby powici wiele czasu, aby je jak najlepiej
zainwestowa, przeanalizowa rne oferty, przeliczy je oraz skontrolowa. Musiaby si zastanowi, ile wydajesz pienidzy
i na co. Poza tym wiedz, i bdziesz musia wytrzyma silny nacisk spoeczny. Pod twoimi drzwiami ujrzysz przyjaci, ktrych
zdaniem masz obowizek da im co z twojego bogactwa. Komu zechciaby da pienidze i dlaczego, a jak zachowasz si
w stosunku do tych, ktrym nic nie dae? Ile bdziesz musia znie zych plotek, ile jawnoci twojego ycia? Nad tymi oraz
caym mnstwem innych spraw musisz si zastanowi.
Do tego dochodzi jeszcze jedno pytanie, czy bdziesz z tego powodu bardziej lubiany, szczliwy, czy moe zdrowszy,
a moe bdziesz duej y? Czy w twoim zwizku wszystko bdzie si dobrze ukadao? Czy bdziesz si lepiej rozumia
z twoimi dziemi, czy ci to pomaga by szczliwym rodzicem? Jaki wpyw wywiera twj majtek na tak istotne dziedziny
twego ycia jak mio, wierno, zdrowie, przyja, szczcie? I wreszcie postaw sobie pytanie, co zabierzesz ze sob, gdy
przyjdzie ci opuci ten wiat? Jak zadbasz o to, eby sprawiedliwie podzieli to, co pozostanie, tak by twoi spadkobiercy nie
walczyli o majtek po twojej mierci.
Tak wic postaw sobie wyranie pytanie, czego rzeczywicie chcesz, tak naprawd. Bo moe twoim celem jest zdobycie
okrelonego partnera yciowego, miejsca pracy, zamieszkania, a moe celem jest sukces zawodowy? Co byoby dla ciebie a
tak wane, eby mg sobie powiedzie: Dla tego celu chc uczyni wszystko, nawet jeli bdzie to mnie kosztowao ycie.
Nasuwa si teraz podstawowe pytanie: Za co byby gotowy umrze? Czyli za to samo, dla czego chcesz y. Uwiadom sobie
zatem, dla czego, dla jakich ludzi, rzeczy, ideaw chcesz y i to bez zastrzee i adnych warunkw. Sprbuj teraz jeszcze raz
przeanalizowa twoje chcie i podej do niego z powag.
Celem tego wiczenia jest, aby wyjani sobie nastpujce pytania: Czyni to, czego rzeczywicie chc, czy te mniej lub
bardziej ulegam woli czonkw rodziny czy spoeczestwa, czy te naciskom dnia codziennego? Co mnie zachwyca?. Jeli si
w tym potraficie odnale, to powinnicie uoy sobie to, czego chcecie wedug hierarchii wanoci. Zdarzaj si bowiem yczenia maoduszne, typu: Chciabym tego, czy innego. Byoby piknie, jeli si to uda zrealizowa, jeli nie, moja istota na
tym nie ucierpi, mog z tego zrezygnowa. Chodzi tu o to, abycie nauczyli si przyporzdkowa cele swoim zamiarom (czyli
to, o czym wczeniej bya mowa).
Czy anioowie wspieraj tylko to, czego rzeczywicie chcemy, co ma dla nas warto priorytetow, czy inne pragnienia rwnie?
Anioowie kieruj si priorytetami, ktre wy ustalacie. Takie maj polecenie! Zarwno Anio Str jak i Anio Przewodnik
zastosuj si do tego. Nie sdcie, e anioowie maj swoje zamiary i plany w stosunku do waszej osoby, a wy powinnicie tylko do nich si dostosowa. Dla nich istotne jest, jak wy podejmujecie decyzj i kieruj si tym, co wy postanowicie. Niestety
wikszo ludzi nie podejmuje jednoznacznych decyzji, lecz waha si pywajc w morzu swoich pragnie, wielu spord nas
raz chce tego, raz czego innego, a niektrzy czsto sami nie wiedz, czego chc. Dobrze jest, jeli wyranie potrafi zda sobie
spraw, czego nie chc, ale i to moe si cigle zmienia.
W takich sytuacjach anioowie opracuj swoj wasn strategi i bd prbowali nada kierunek dziaaniu oraz troch orientacji, poczy ze sob rozproszone elementy. Jeeli dany czowiek ma jasno w gowie i sercu, wwczas jest nad czym popracowa. Dlatego na wstpie wicze dotyczcych teraniejszoci naley sobie otwarcie powiedzie: Posiadacie woln wol,
i dlatego niebiosom sprawi to niewymown rado, gdy z tej wolnoci uczynicie uytek i podejmiecie w waszym wntrzu jak
decyzj.
Naturalnie niebiosom zaleaoby najbardziej na tym, abycie zdecydowali si na co, co w ich mniemaniu jest wam pomocne i korzystne dla waszego rozwoju. Jednak wspieraj te inne decyzje, jeli tylko nie wykraczaj one poza zasady naoone na
ludzi przez stwrc. W innym przypadku, gdy wykraczacie poza naoone na nas zasady, niebiosa nie wspieraj waszych dziaa, lecz zatroskane przy nich towarzysz. Wsparcia udzielaj wam wwczas inne siy i to staje si waszym problemem, bowiem kada decyzja ley wycznie w waszych rkach. Kiedy decydujecie si poda w ciemnoci, aden anio nie jest w stanie temu zapobiec. Wprawdzie bdzie on prbowa wam przeszkodzi, aranujc rne powstrzymujce wasze dziaanie sytuacje, ale jeeli odrzucicie te prby nawrcenia was z niewaciwej drogi, zaakceptuje wasz wolno wyboru.

28

Z czasem rozwinie si w was intuicja, ktra pozwoli wam odrni, czy to czego pragnlicie byo pokus, czy tylko niestosown przynt. Gdy to ju za pierwszym razem nie wyszo, pozostaje wam mdy smak w ustach oraz stwierdzenie: Waciwie
to nie ma sensu, wdawa si w t spraw. W rzeczywistoci tego nie chcecie i zadajecie sobie pytanie, dlaczego dalicie si w to
wcign.
Nie zapominajcie nigdy, e wolna wola czowieka jest jego zbawieniem! Jeli rzeczywicie postanowicie czego chcie i to
ze wszystkich si swojego istnienia, czyli przy pomocy wszystkich istot waszej wewntrznej demokracji, niebiosa zaakceptuj
to i powiedz: Dobrze, on pragnie tego niezalenie od zaistniaych okolicznoci. Wwczas mona powiedzie, e niebiosa
przyjm wasz decyzj jako swoje wyzwanie, jednak pod warunkiem, e bdzie ona zgodna z zasadami niebios.
Wolno czowieka jest tak wielka, e wolno mu nawet chcie tego, co z punktu widzenia aniow nie jest bezpieczne. Czowiek moe np. pragn wadzy, nawet gdy anioowie maj w tej sprawie obawy: Czy bdzie mu to suyo, czy sobie z tym poradzi? Kiedy wadza spowoduje u niego wewntrzn deformacj?. Gdy czowiek postanowi, e tego bardzo chce, caym sob,
zarwno sercem jak i umysem, wtedy anioowie bd go wspiera, ale te i ostrzega.

Sprowadzi co z nieba na ziemi

Teraz jeszcze jedno wiczenie. Bdziecie spotyka wielu ludzi, ktrzy bd wam si przyglda i mwi: Ja sam nie wiem,
czego chc. Czego waciwie powinienem chcie?.
Tym ludziom proponuj, aby przedsiwzili kiedy tak wewntrzn podr do raju, ktr mona sobie piknie przedstawi
w obrazach i w sowach, wyobraajc sobie, co znajduje si w raju, co mona by tam robi, czym jest niebiaskie pikno. Nastpnie naley sporzdzi list i zanotowa wszystkie uwarunkowania, ktre stanowi o rajskiej szczliwoci. Po jakim czasie
naley t list dokadnie przeczyta i postawi sobie dodatkowe pytania, np.
W raju wszystko jest pikne, ale co jest tak naprawd najpikniejsze spord tych piknych rzeczy, ktre widzimy oczami wyobrani? Czy to, e jest tam taka rnorodno, a mimo to panuje pena harmonia, czy te to e wszyscy s zdrowi. A moe najpikniejsza jest muzyka, a moe miech lub pokj. Na ziemi piknym moe okaza si co zupenie innego bogactwo, wadza
i wpywy, wspaniae samochody, interesujce kraje lub dyscypliny naukowe, pikne kobiety, przystojni mczyni itp. Jednak
w niebie moe to czy tamto okaza si najpikniejsze. To wiczenie moe nasun nam pewn myl: Czy przypadkiem nie yj
na tej ziemi po to, aby wanie to, co mi si podoba sprowadzi z nieba na ziemi?
Potem mona ju sobie postanowi, e przez nas mogoby co niebiaskiego przej na ziemi, moe wanie tam, gdzie jestemy albo to, jacy jestemy. Mogoby si zdarzy i tak, e tu i teraz, gdzie jestemy, niebiosa nie uyczyyby nam tego daru.
Rozmylajc w ten sposb moglibymy wyposay swoje wntrze w nastpujc afirmacj: To, jak bdzie w niebie, tak i na ziemi moe sta si poprzez moj osob tutaj w tym miejscu, w tym domu, w tej rodzinie.
Chcie posiada nie jest tym, do czego powinnicie dy, gdy to was osabia, Chcie by was wzmacnia. Mie, posiada nie jest samo w sobie niczym zym, powinno jednak by wykorzystywane do tego, aby by czym okrelonym. S tu
moliwe nastpujce rozwizania: Kto powiedzmy odziedziczy fabryk i sta si zdolnym przedsibiorc. W tym wypadku
mie moe sta si pomostem do by i takie rozwizanie byoby dobre. Jeli jednak pozostaniecie tylko przy mie, bdzie
to oznaczao, e niedobrze wykorzystalicie swj majtek.
Aby dowiedzie si, czego w gruncie rzeczy chcecie, powinnicie zwrci spojrzenie ku niebiaskiemu rajowi i postawi
sobie pytanie: Co podoba mi si szczeglnie w raju, co jest tam tak szczeglnie piknego, przekonywujcego, fascynujcego
i zachwycajcego? W ten sposb moecie odczyta, co jest waszym najskrytszym yczeniem. To mog by nawet drobne i z pozoru niewiele znaczce yczenia, jak np. Chciabym umiecha si do ludzi, powica im mj czas, przysuchiwa si ich sowom, pociesza. W ten sposb pozostawicie po sobie na ziemi lady umiechu, powicenia czasu ludziom, wysuchiwania ich
i pocieszania.
By przenie skrawek raju na ziemi, nie potrzebujecie nic wicej poza wasz osob. Jeli stwierdzicie, e aby to osign,
musielibycie by bogaci, starsi lub modsi, urodzi si kobiet lub mczyzn, albo musielibycie mie innych rodzicw,
ukoczone studia lub posiada jaki tytu, lub te gdzie indziej mieszka jestecie w bdzie, poniewa to oznaczaoby, e
jeszcze nie pojlicie na czym to polega. Przeniesienie raju na ziemi jest moliwe, gdy jestemy yjcymi ludmi, nawet wwczas jeli jest to trudne i wymaga czasu. Warunki zewntrzne mog przy tym odgrywa pewn rol, ale nie s niezbdne.
Moe by i tak, e pragniecie rzeczy codziennych, z pozoru nieistotnych jak powiedzmy takich, eby dalej wykonywa zawd hydraulika, posadzkarza, elektryka czy stolarza. Powinnicie wtedy by wiadomi tego, e wasz zawd podoba si niebiosom i ma tam swj odpowiednik. Wemy na przykad sprztaczk, ktra dba o porzdek. W raju jest rwnie mnstwo si, ktre troszcz si o czysto, lecz nie o t w dosownym sowa znaczeniu, lecz o czysto ludzkich serc. Czy nie ma w tym podobiestwa?
Tzw. normalna dziaalno zawodowa zawsze zawiera jak warto duchow. S takie zawody jak ogrodnik, rolnik, kucharz czy robotnik przetwrstwa drzewnego, okrelane jako zajcia majce najwysze odpowiedniki duchowe. Nie ma jednak
pracy, ktra byaby zbyt poda, zbyt ndzna czy mao znaczca. Nie musicie przecie mie pracy wymagajcej wielkich naka-

29

dw albo nie wiem jak nadzwyczajnej. Nie kady musi zosta artyst, politykiem, gwiazdorem filmowym, nie kady te moe
napisa wielkie dzieo literackie. Nawet stajenny, do ktrego obowizkw naley wyrzucanie obornika, moe wykonywa swoj prac z powiceniem. Postawcie wic sobie pytanie, za co chcecie ponosi odpowiedzialno. A jeeli sami sobie nie moecie udzieli odpowiedzi, zastanwcie si, jakie macie inne moliwoci wyboru. Na tym polega wasza wolno, e moecie podj si odpowiedzialnoci w polityce albo ograniczy si do sfery ycia osobistego, rodzinnego. Jako ludzie jestemy wolni
w swoich wyborach i od poszczeglnych jednostek zaley, w jaki sposb bd si realizoway zawodowo.
Nie trzeba wcale od razu caego ycia przewraca do gry nogami, eby co zmieni. Wystarczy rozpocz nastpny poranek od pytania: Czego chciabym w dniu dzisiejszym dokona? Odrzumy pytania typu: Czego chciabym dokona na dusz
met? Czego chciaem od zawsze? lub Co sdz inni o tym, czego powinienem chcie, co powiedz o moich zamiarach? Czy
chc dzi jeszcze tego samego, czego pragnem wczoraj? Czy w ogle wiem, czego chc? Najwaniejsze jednak jest pytanie:
Czego pragn dzi?
Pozostaje jeszcze jedno pytanie: jak dokadnie? Zatem ze zdolnociami, z obfitoci, bogactwem, tym wszystkim, co
w przeszoci zebralicie. Cae moje dotychczasowe ycie ze wszystkim, czego si nauczyem i co kultywuj przy pomocy
moich si wewntrznych, byo gr wstpn do dnia dzisiejszego, w ktrym pojem, co chc zrealizowa w moim yciu ziemskim i czym si w nim zakotwiczy. W tym momencie rozpoznacie sens waszego ycia.
Poszczeglne wydarzenia wiata zewntrznego przyczyni si do waszego wewntrznego ubogacenia, ktre bdzie jak
sznur szlachetnych pere. Okae si, e wszystko ze sob wspgra, e wasza obecna decyzja zostaa przez was przygotowana.
Doznajecie olnienia: Wszystko, czego si nauczyem, wypracowaem, rozwijaem w sobie jest mi teraz potrzebne, gdy ju wiem,
czego chc. Nic z tego, co wydarzyo si do tej pory nie byo pozbawione sensu, lecz rozwijao moje zdolnoci i umiejtnoci,
ktre teraz bd mi potrzebne. Mog bowiem teraz siga do mojego bogactwa wewntrznego, ktre stanowi mj kapita. Mog
go zainwestowa i wiem ju w jaki sposb. Jeli ju znalelicie si w tym punkcie, mog was zapewni, e w niebiosach wywoa to wielk rado tylko z tego powodu, e jedna duszyczka wie, czego chce i odczuwa co pozytywnego z tego powodu
oraz moe co z tym poczy.
Po czym poznajemy, e to, czego chcemy, suy niebu oraz pozwoli czstk niebios przenie na ziemi?
Skutek tego dziaania bdzie podwjny dla was samych, a take dla innych. Odniesienie do wasnego ja czyli pragn
tego, bo to byoby dla mnie dobre stanowi zdrowe podejcie i nie naley tego osdza. Czy jednak to, czego chcemy, znajduje
akceptacj niebios rozpoznamy po tym, e bdzie to miao dobry wpyw take na inne osoby. Wwczas moemy z entuzjazmem urzeczywistni nasze zamiary.
Jeli chcecie pozosta w zgodzie ze sob, nie powinnicie pragn tylko jednostronnie ani dla siebie bez wzgldu na inne
osoby, ani te dla innych, nie biorc pod uwag swoich potrzeb i ycze. S to skromne decyzje, ktre mog nie ze sob niebezpieczestwa. Najpewniejsz drog do spenienia waszych ycze, byoby uwzgldnienie zarwno potrzeb waszych jak i waszego otoczenia. Jeli pragniecie czego zgodnie z akceptacj niebios, bdzie to na pewno dobre i dla was i dla waszych najbliszych, niezalenie od tego, czy s to ludzie, zwierzta, roliny czy przyroda w szerszym tego sowa znaczeniu. Wy czynicie to,
co sprawia wam rado, a to wychodzi rwnie innym na dobre. By moe suy to tylko innym, ale wy doznajecie uczucia
spenienia oraz satysfakcji z tego, e moglicie pomc potrzebujcym.
Wasze ycie osignie rwnowag dopiero wwczas, gdy wynik waszych dziaa bdzie dobry i zadowalajcy dla was i dla
waszych blinich. Nie da si bowiem wytrzyma na dusz met innej sytuacji, ktra moe spowodowa niebezpieczestwo,
e popadniecie w negatywny nastrj i przestaniecie kocha ycie i ludzi.
Tak sytuacj da si odwrci, jeli postawicie sobie pytanie, czy to, czego chcecie, zawiera si w waszym wyobraeniu raju, stanu niebiaskiego. Powiedzcie sobie, e w raju nie ma oszustw, kamstwa, morderstw, zodziejstwa, brak tam walki
o wadz, nie wystpuje konkurencja, podstp, brak rozczarowa.

Bezkompromisowo
Powiniene chcie tego, co rozpoznae jako wiato na swojej drodze i uczynie swoj wasnoci, a nastpnie wprowadza to w ycie. Nie pozwl, aby to zostao zniweczone przez gnuno, brak odwagi, przez wzgld na to, czego pragn inni lub
przez zasad po najmniejszej linii oporu. Nie moe by kompromisu midzy wiatem i ciemnoci, prawd i kamstwem,
godnoci ludzk i upodleniem. Obstawaj przy tym, co ty rozpoznae jako wiato.
Gdy chcesz zawrze zwizek partnerski lub maeski, wiedz, e bdziesz przyswaja sobie cechy lub przyzwyczajenia partnera, ktre mog ci si nie podoba. Powiniene wtedy zda sobie spraw, czy moesz to znosi i tolerowa, czy te przewag
stanowi cechy pozytywne. Jeli z przekonaniem moesz to potwierdzi, to podejmij pozytywn decyzj. Lecz potem nie poddawaj stale w wtpliwo tej decyzji, nie zrzd na partnera i nie narzekaj na swj los.
Jeli dojdziesz do wniosku, e masz zbyt due zastrzeenia do partnera, nie decyduj si na wsplne ycie i pozosta przy
swoim zdaniu. Nie daj si te namwi na kompromis w nadziei, e partner z mioci do ciebie zechce si zmieni, e rozwinie
si pod twoim wpywem, e zechce spenia twoje yczenia i oczekiwania (skoczy dla ciebie w ogie). Istnieje due prawdopo-

30

dobiestwo, e ukochana osoba nie uczyni tego, czego od niej oczekujesz. Jeli za twoim tak bd si kryy jakie wewntrzne warunki i zastrzeenia, to wasz zwizek moe si okaza min z opznionym zaponem. Zdobd si lepiej na szczero
i powiedz nie. Twoje nie potwierdzi si by moe w przyszoci, cho nie obejdzie si bez wzajemnych rozczarowa. pozosta jednak wiarygodny w twoich pozostaych kontaktach osobistych. Jeli masz przyjaci, ktrych do koca nie akceptujesz
lub oczekujesz wizyty, ktra nie jest ci mia, postaraj si to zmieni. Nie bd przy tym zoliwy, lecz postaraj si to przeprowadzi, uywajc prostych rodkw, poprzez szczer rozmow, w ktrej zdecydowanie powiesz albo nie albo tak. Nie stwarzaj pozoru, e jeste gotowy do kompromisu, lecz jednoznacznie okazuj swoje zdecydowanie. Zasuysz sobie wtedy na opini
osoby godnej zaufania, o ktrej bdzie wiadomo, i jeli powie tak, to potem nie zmieni zdania i mona na niej polega.
W konsekwencji bdziesz wiarygodny jako przyjaciel, porednik, wiadek, arbiter, doradca. Gdy zdarzy ci si wej w konflikt
z innymi ludzmi, np. ze wsplnikiem lub wspspadkobierc, bdziesz mg wybra jedn z poniszych moliwoci:
* Moesz ustpi, ale tylko wtedy, gdy uczynisz to z lekkim sercem i bdziesz pewny, e nie bdziesz potem nosi w sercu
urazy lub zgorzknienia. Przy takim postpowaniu wykazujesz si bardzo wysokim stopniem wolnoci wewntrznej.
* Jeli sytuacja bdzie wygldaa inaczej i zechcesz wej w konflikt, to uczy to, lecz postaraj si o profesjonaln pomoc,
ale tylko wtedy, gdy bdziesz pewien, e prawo i moralno s po twojej stronie.
*Moesz rwnie pj na ugod, ktra zawsze jest pierwszym krokiem do zawarcia pokoju. Chodzi tu jednak o tak ugod,
ktra pomoe rozwiza spr i nie tylko zaoszczdzi wam nerww, pienidzy, czasu i sporw, lecz doprowadzi w rezultacie
wszystkich zainteresowanych do przekonania, e byo to jedyne najlepsze rozwizanie konfliktu. Postaw sobie pytanie, czy ta
ugoda zadowoli rwnie twojego adwersarza, co on na tym zyska. Umoliwi to obydwu stronom doprowadzi spraw do szczliwego koca, wyj z konfliktu z podniesion gow i zachowa przyjacielskie kontakty.
*Najgorszym rozwizaniem byby kompromis na poziomie najmniejszego wsplnego mianownika, zawarty przez obie strony wbrew wewntrznemu przekonaniu o jego susznoci przy zgrzytaniu zbami, z zacinitymi piciami w kieszeni, pozostawiajcy pytanie: Kiedy bd mg dalej walczy? Kompromis ma w sobie niszczc dynamik, pozostawia rozgoryczenie,
trwae niezadowolenie, uczucie ulegania przymusowi, ktre obezwadniaj obie strony konfliktu, a gorycz pozostaa po caej
sprawie, moe by zarzewiem nastpnych konfliktw.
Wspomniane wyej kompromisowe rozwizanie problemu powinno by stosowane w sytuacjach wyjtkowych i ma ona
sens tylko pod dwoma warunkami:
Po pierwsze, jeli byoby zawarte na czas okrelony i bdzie przez obie strony konfliktu traktowane jako rozwizanie przejciowe;
Po drugie jeli zawarcie kompromisu byoby konieczne z przyczyn niezalenych np. z powodu niezbdnej dla uratowania ycia osoby zaangaowanej operacji, czy te zabezpieczenia warunkw yciowych osb trzecich.
W obu przypadkach naleaoby zawiesi konflikt, ustalajc termin dalszych negocjacji, ktrych celem byoby znalezienie
moliwoci na dalsze szukanie ugody. W ten sposb zyskujecie czas, ktry moe by wykorzystany na szukanie dalszych rozwiza.
Jeli sytuacja konfliktowa dotyczyaby osb z rnych krgw kulturowych czy wyznaniowych, naley unika rozwizywania konfliktw na paszczynie, ktra dotyczyaby uczu religijnych. Nie byby dobrym rozwizaniem sporu kompromis, ktry
wymagaby od muzumanw rezygnacji z Koranu, noszenia chusty, a od chrzecijan z Biblii, czy z krzya lub gdybymy oczekiwali, e jedni i drudzy zrezygnuj z lekcji religii. Chodzi tu przede wszystkim o tolerancj i to nie w znaczeniu pogardliwej
pobaliwoci, lecz penego respektowania praw drugiego czowieka. Gdyby doszo do zawarcia kompromisu na podanych wyej zasadach, obie strony tylko na tym by straciy, bo nawet gdyby zaakceptowali to przedstawiciele stron, odrzucioby go ich
rodowisko. Albowiem dusze ludzkie domagaj si wolnoci i prawdomwnoci, inaczej czuj si dotknite. Nawet zwierzta,
ktre byyby hodowane w warunkach nieodpowiednich dla ich gatunku, bd smutne i chore. Dlatego nie mona oczekiwa od
ludzi, e zaakceptuj marny kompromis, ktry nie pozwalaby im wykorzysta wszystkich moliwoci.
Zaoeniem tolerancji jest, e kademu z nas wolno zajmowa okrelone stanowisko, zarwno w sprawach dotyczcych religii jak i innych. Tolerancja jest drog do pokoju oraz umoliwia wzajemne uczenie si. Natomiast przy zawieraniu kompromisu naley oprcz oczekiwanych korzyci liczy si take z ryzykiem. A to nie jest zamiarem niebios i nie rokuje rwnie dobrze
na przyszo.
Ten pogld prowadzi do pyta zwizanych z polityk, np. jak daleko mog si posun parlamentarzyci przy zawieraniu
kompromisw, jak powinni nawzajem si traktowa mieszkacy Zachodu i wiata islamskiego itp. Jednak tego typu pytania nie
s przedmiotem naszych rozwaa. Naley tu powiedzie tylko tyle: Nie mona usprawiedliwia tolerancji dla poniania godnoci ludzkiej i nieprzestrzegania zasad stworzenia, jak rwnie odrzucania dla jakich korzyci postpowania zgodnego z sumieniem. To czego niebiosa od was oczekuj, to naturalnie nie s wojny i przemoc, lecz bezkompromisowa zdecydowana postawa.

Wstyd
Jak moemy sobie zapewni, eby nasze decyzje byy jasne a nie ciemne i pene kompromisw?

31

Jak wiecie niebo jest zamieszkane przez pene wiatoci stworzenia, przez aniow, witych, mistrzw na subie u Ojca,
Matki i Syna, przepenionych Duchem witym. Czy moecie sobie wyobrazi, e oni spogldaj na nas, uwaaj nasze dziaanie za harmonijne, przytakuj nam, umiechaj si do nas? Albo innym razem s zatroskani, oburzeni, przeraeni, upominajc
lub ostrzegajc nas zasaniaj twarz rkami. Czujecie si tym zachceni czy zawstydzeni?
Jeli mona to sobie konkretnie i w wyrazny sposb wyobrazi, to dziaa to znacznie lepiej na nasze sumienie ni jakikolwiek podrcznik moralnoci, komunikat z konferencji dotyczcej etyki czy kodeks. Ma to lepsze dziaanie ni wszelkie regulaminy zawodowe, domowe czy zbiory regu postpowania spisane na papierze lub nie. Normy i reguy postpowania s istotne
dla pzniejszej oceny waszego postpowania, a przy zaplanowanym dziaaniu uatwiaj wczeniejsze wkalkulowanie ryzyka
zwizanego z waszym postpowaniem. Jednak w okrelonej teraniejszej sytuacji s one mniej skuteczne i byyby rwnie nieskuteczne, gdyby zostay przez was wczeniej przeczytane i przyjte jako wasze wewntrzne zasady moralne. Pewniejszym
drogowskazem moralnym jest wstyd, ktry pojawia si, gdy sobie uwiadomicie, co uczynilicie na oczach niebios albo co wanie zamierzalicie uczyni.
Wstyd jest bardziej surowy ni wszelkie oglnie przyjte normy, gdy one zawieraj wiele luk. Nie kade zo zostao
uchwycone przez zakazy prawne. Wprawdzie jest ono zabronione przez podstawowe kodeksy, lecz czasami bez adnych sankcji karnych lub te podlega karze, ale istnieje due prawdopodobiestwo, e nie zostanie wykryte. Zastanawiajc si nad tym,
czy postpilimy moralnie, mwimy sobie: Nie postpiem gorzej ni inni, albo To mi pomogo wyj z opresji. Tak traktujemy
np. kamstwo z koniecznoci, czy niezgodne z zasadami moralnoci postpowanie, ktre ma zapewni bezpieczestwo naszych
zarobkw albo naszej rodziny, albo ma w przyszoci zapewni nam jakie korzyci. Mog to by korzyci zwizane ze zwikszeniem wpyww jakiej partii lub takie, ktre s zgodne z duchem czasw, bo tak jest trendy. Bywa i tak, e jeli co byoby
nieodpowiednie w yciu prywatnym, to staje si normalne w pracy zawodowej i yciu publicznym. Stwierdza si wtedy, e
wiat po prostu ju taki jest, naley zatem by realist i postpowa zgodnie z przysowiem Jeli wejdziesz midzy wrony, musisz kraka tak jak one. Nikt bowiem nie chce si izolowa i wystawia si na pomiewisko.
To s jednak wymwki, ktre naley odrzuci, jeli chcecie waciwie postpowa pod okiem Opatrznoci, ktra w swoim
wymownym milczeniu mwi wam: To niegodne!. Jej czujne spojrzenie trafi prosto do waszego serca i wtedy odczujecie
wstyd. Wasze serce zobaczy jasno, co w was jest tosame z tym co w niebiosach, gdy posiada wiksz jasno ni rozum, ktremu z powodu zagmatwania rnymi systemami regu i wyjtkw trudno jest wydosta si z niepewnoci i zwtpienia.
Pozwlcie, aby spojrzenie Opatrznoci przedostao si do waszego serca. Nie zamykajcie si przed nim, bo nie jestecie w
stanie przed nim si ukry. Nie czycie tak, jakbycie nie wiedzieli, e niebo na was patrzy lub jak na was spoglda, jakbycie
myleli, e niebo nie istnieje. Bdzcie uczciwi wobec siebie, przecie spostrzegacie istnienie nieba. Uczucie wstydu, ktre ono
w was wywouje, odczuwacie w sposb cielesny. Z tym, co czynicie nie czujecie si dobrze, jest wam nieprzyjemnie, czerwienicie si, pojawia si niemiy grymas na waszej twarzy etc.
Wstyd jest czym witym, gdy sygnalizuje wam odchylenia od waciwego kursu yciowego i dziaa jak czerwone wiato
w sferze uczu, wskazujc stale waciwy kierunek ycia. Nie przeciwdziaa on wprawdzie ani prbom oddziaywania ciemnych sobowtrw ani ich sukcesom, lecz przypomina wam stale o waciwym postpowaniu i o tym, czego naprawd chcecie,
udzielajc jednoczenie informacji o waszej wewntrznej wiadomoci prawdy, o waszym sumieniu. Poczucie wstydu wprawdzie nie zblia was do ideau, ale dziki niemu przynajmniej wiecie, co naley robi, a przede wszystkim zdajecie sobie spraw
z tego, jacy jestecie w rzeczywistoci, abstrahujc od otaczajcego was wiata, w ktrym potraficie si odnalez.
Czowiek bezwstydny nie posiada skrupuw, a postpujc le nie ma wiadomoci czynienia nieprawoci. Ludzie odpowiedzialni za wielkie zbrodnie polityczne okrelaj siebie jako ofiary okolicznoci, w jakich si znalezli, a swoim oskarycielom
czyni zarzuty jakoby niewaciwie ocenili rzeczywisto i potrzeby, tkwic w naiwnym sposobie mylenia, ktry zaciemnia im
potrzeb politycznej odpowiedzialnoci.
Czy odpowiedzialno polityczna nie wymaga czasami dziaania niezgodnego z nakazami Dekalogu? A czy postpowanie
zgodne z chrzecijaskim sposobem mylenia nie moe by niekiedy nieodpowiedzialne politycznie? Czy innymi sowy, nie ma
racji Max Weber, ktry opisuje sprzeczno istniejc midzy etyk odpowiedzialnoci a etycznym sposobem mylenia?
Etyka odpowiedzialnoci jest nie do pomylenia bez ponoszenia konsekwencji za skutki czynw takich jak np. naruszenie
godnoci ludzkiej albo nakazw Dekalogu. Odpowiedzialno polityczna nie oznacza po prostu dziaania wycznie w interesie
pastwowym. Rwnie nie ma etyki w sposobie mylenia, jeli nie zostanie uwzgldnione to, co wskutek dziaania jednych
dzieje si innym. W innym przypadku etyka ta nie bdzie oparta na waciwej postawie, jakiej oczekuj od nas niebiosa, lecz
najwyej na spoecznym wyobraeniu zasad moralnych.
Zdarzaj si wprawdzie problematyczne sytuacje ekstremalne, w ktrych np. konieczne jest uycie broni a nawet zabijanie
ludzi, gdy uwaa si to za konieczne. Mimo to, i nie mona takiego postpowania nazwa prawym, bdziecie niewinnymi
w winie. Nie zostaniecie za to ukarani przez niebiosa, ale nie moecie te gosi tezy, e to wasze konkretne, realne dziaanie
byo idealnym rozwizaniem oraz nie umywa rk w niewinnoci i nie twierdzi, e czowiek ponoszcy odpowiedzialno
polityczn jest niekiedy zmuszony uchyli si spod oka Opatrznoci i mimo to nie musi odczuwa wstydu za swoje czyny.

32

Uczucie wstydu pokazuje wam, e nie bylicie wierni sobie i zasadom niebieskim. Jeli sdzicie, e to, co si wydarzyo, byo sytuacj wyjtkow i jednorazow, moe si okaza, i wyjtkowy charakter tego wydarzenia utrwali si w waszej wiadomoci i kiedy moe si wszystko powtrzy. Nie moecie dopuci do tego, by wyjtek sta si regu. Postpowanie pozbawione wstydu, a przez to rwnie skrupuw nie jest wyrazem realistycznego patrzenia na swoje czyny, lecz raczej brakiem
zmysu realizmu.
Podstaw sakramentu spowiedzi jest rozwijanie umiejtnoci zawstydzania si. Gdy wyznajemy nasze grzechy, jestemy
wiadomi odstpstwa od ideau. To w niezwyky sposb wzmacnia czowieka. Uwiadamia mu to nieustannie, jakie to ma dla
niego znaczenie, e zosta stworzony na wzr i podobiestwo Ojca.
Sens sakramentu pokuty nie polega tylko na okazywaniu skruchy, na odkrywaniu ciemnych stron ludzkiej duszy, ani na odczuwaniu przykroci, wstydu czy uwiadamianiu sobie wasnej grzesznoci, ani te nie jest jej celem zanienie wasnej wartoci
czowieka. To prowadzioby tylko do osabienia czowieka i wywoaoby w nim pen rezygnacji konkluzj: To dla mnie za
wysokie wymagania, jestem zbyt daleki od ideau, wic rezygnuj. Sensem spowiedzi jest wzmocnienie zaufania do wasnej
osoby, ktre wie si z uwiadomieniem sobie kim waciwie jestemy i czego pragniemy.
Gdy wyznajecie grzechy przed kapanem, to rwnoczenie spowiadacie si przed Bogiem. Moecie to zatem uczyni rwnie w sposb bezporedni, np. zapisujc swoje grzechy w dzienniku lub wypowiadajc je w wieczornej modlitwie albo w rozmowie ze swoim anioem strem. Niebo tak i tak zna wasze grzechy, ale sprawia mu rado, gdy czycie si z nim wiadomie
i mwicie: Pojem Twoje spojrzenie. Okazja do kocielnej spowiedzi wraz z pokut i rozgrzeszeniem nie jest celem samym
w sobie, lecz stanowi bardzo skuteczn pomoc, ktra umoliwia dopuszczenie wstydu, a przez to dopomaga nam orientowa si
lepiej w zasadach nadanych przez Stwrc.
Dla uspokojenia waszych sumie doda naley, i biorc pod uwag cao podejmowanych decyzji, te negatywne nie stanowi wikszoci, nawet jeli to z pozoru tak wyglda. Ze, szkodliwe postanowienia to najwyej jedna trzecia wszystkich
ludzkich decyzji. Mona zatem z niejak pewnoci stwierdzi, i dwie trzecie to pozytywne postanowienia, zmierzajce ku
wiatoci.

Dziaanie
Rozmawia o problemach
Zdarzaj si sytuacje, ktre pozostawiaj nam troch czasu na podjcie decyzji, ale bywa i tak, e jestemy zmuszeni podejmowa decyzj ad hoc, bo albo postanowimy o czym od razu, albo bdzie na to za pzno. W celu przeprowadzenia kolejnego wiczenia, zajmiemy si decyzjami, ktrych podjcie nie wymaga popiechu, gdy przy omawianiu sensu stanowi one atwiejsze przypadki. Zatem wyobra sobie, e znajdujesz si w centrum procesu, ktry cignie si dniami, tygodniami, miesicami. Jest on dla ciebie wyzwaniem i musisz podj decyzj, ktra dotyczy np. tego, czy zawrze zwizek maeski, czy nie, czy
zmieni miejsce pracy czy zamieszkania, czy te nie.
Spjrz na ten problem jak na istot ludzk, ktra zadaje ci jakie pytanie. Sprbuj nakreli sobie ten problem w formie ludzkiej postaci, czy to maego czowieczka, czy piknej kobiety, czy zjawy albo potwora. Moe to si okaza przeraajce lub
wzgldnie nieszkodliwe. Nastpnie opisz to sowami, zwracajc uwag na gesty i mimik i odpowiedz sobie na pytanie, jak wyglda ten problem na twojej drodze yciowej.
Zanim postawisz sobie pytanie, co powiniene zrobi, przyjrzyj si temu problemowi z przyjaznym, penym ciekawoci zainteresowaniem i postaw nastpujce pytania: Kim ty waciwie jeste? Jak ty wygldasz? Powiedz co! Jak brzmi twj gos?
Hej, ale ty jeste wielki! Gdy przyjrzysz si swemu problemowi dokadniej, moesz stwierdzi: Wygldasz mniej gronie, ni
mylaem, jeste chyba cakiem sympatyczn besti. Moesz te powiedzie inaczej: Wygldasz tak niewinnie, ale moesz
by miercionony. Tak wic jak wida, kady problem mona sobie wyobrazi pod ludzk postaci, ktra ma nam co do powiedzenia.
Postaw sobie zatem pytanie, co uczyni z tym problemem, zabi go, obnosi si z nim, czy uciec i nie reaguj w panice wedug zasady: Na lito bosk, ale kto mnie wystawia na prb, lecz zachowaj spokj i daj tej bestii szans. Skoro ju stana na twojej drodze, pozwl jej wyzna, co ma ci do powiedzenia, do czego chce ci zmobilizowa, o co zapyta. Nastpnie postaw sobie pytanie, w jaki sposb moe pomc ci ten problem we wasnym rozwoju, czy jest to ju pora na to, aby uzyska wewntrzne przekonanie do wasnych celw yciowych, czy tego wanie chcesz, czy jest to ten cel, do ktrego dysz?
Moe odpowiesz wwczas, e ci na tym zaley, eby osign ten cel, nawet za cen pokonania trudnoci, ktre wi si
z pokonaniem problemw z nim zwizanych. Albo odpowiesz po prostu: Dzikuj, zjawiasz si w sam por, aby mi uwiadomi, e a tak bardzo mnie to nie interesuje, nie mam ochoty, nie mog, nie chc jeszcze tego uczyni, nie teraz, a przynajmniej
nie za tak cen.
W ten sposb moesz nawiza dialog z tak ucielenionym problemem, ktry pozwoli ci uzyska wicej informacji ni by
sam chcia. Wszystko zaley od tego, czego waciwie chcesz. Niebiosa to zaakceptuj i bd ci wspiera, nawet wtedy, gdy
uznaj, e nie jest to dla ciebie idealne rozwizanie. Albowiem maj zaufanie do znaczenia i wielkoci twego istnienia. Nie sta-

33

wiaj ci bowiem dania: Czy, co czyni naley! , lecz Czy to, co jest w zgodzie z tob samym, czego rzeczywicie pragniesz, za co moesz zarczy, wzi odpowiedzialno. Nikt nie wymaga od ciebie, aby czyni co, z czym si nie utosamiasz, gdy byoby to nie fair, poniewa tylko ty odpowiadasz za swoje czyny i ponosisz ich konsekwencje.
Nie rzadko brakuje wam jasnej oceny tego, czy pozostajecie sami ze sob w zgodzie, co w waszej osobowoci stanowi problem dla was samych, czy jestecie pewni tego, co robicie. Jeli brakuje wam tej pewnoci, wwczas nabieraj wikszej wagi
krytyczne gosy innych skierowane pod waszym adresem. Nabiera znaczenia to, co oni mwi o waszych uczynkach, czy le
si o nich wyraaj. Jeli jestecie pewni swojej wartoci, nie dotkn was ze jzyki, a plotki po duszym lub krtszym czasie
umilkn. Gdyby jednak brakowao wam wewntrznej pewnoci siebie, negatywne oceny waszych czynw bd do gone
i bardziej dla was dotkliwe. Zatem problem, przed ktrym przyszo wam stan, stanowi nie tylko wyzwanie w wymiarze zewntrznym, lecz pozwoli wam sprawdzi, jaki macie stosunek do wasnej osoby.
Gdy dochodzicie do wniosku, e nie pod wpywem innych osb, lecz z pobudek wewntrznych jestecie niepewni, wtedy
powinnicie porozmawia z kim, kto znajdowa si lub jest wanie teraz w podobnym do waszego pooeniu. W decydujcej
sytuacji moecie naturalnie kogo bezporednio lub za czyim porednictwem poprosi o rad. Jednak pamitajcie, e jest to
wasze ycie i wasza za nie odpowiedzialno. Powinnicie rozway, czy moecie skorzysta z cudzej rady i wzi za ni odpowiedzialno, czy w jej wyniku podejmiecie tylko wasz suwerenn decyzj. Jeeli moecie na to pytanie udzieli pozytywnej
odpowiedzi, skorzystajcie z porady, gdy jednak wyda wam si ona niekorzystna, raczej jej nie przyjmujcie. Rozwacie wwczas nastpujce pytanie: Jeli przyjm t rad, przemwi przeze mnie kto inny, by moe mdrzejszy ode mnie, ale to nie bd ja. Jednak bardziej istotne s tu nastpujce pytania: Kiedy i dlaczego zetknem si z tym problemem? Czy moe to by ingerencja ciemnych si? Czy spowoduje on naduycie wolnoci? Czy jest to raczej dar niebios, ktry ma mnie nauczy czego
o mnie samym i o wiecie?

Wybr midzy jasnymi alternatywami

Co naley uczyni, gdy trzeba podj decyzj majc do wyboru alternatyw, ktra wydaje si pochodzi z podszeptu
niebios a mimo to nie mona wybra tej waciwej, jak w takiej np. sytuacji, gdy nam si proponuje objcie urzdu,
a my nie moemy si zdecydowa, czy powinnimy go obj, czy te nie.
Niepewno wewntrzna bdzie w tej sytuacji tym wiksza, im bardziej zdajemy sobie spraw z konsekwencji zwizanych
z podjciem tej czy innej decyzji, im wiksz rol odgrywaj przy tym sympatie, antypatie oraz inne emocje, im bardziej si
trwoymy, im bardziej zajmujca i interesujca byaby ta, czy inna decyzja. Zatem aby osign jasno przy podejmowaniu
decyzji, powiniene postpi nastpujco:
a) Wyobraz sobie, e nie chodzi tu o ciebie, lecz kto inny poprosi ci o rad, co by mu doradzi?
b) postaw sobie pytanie: Zamy, e ludzkie emocje nie odgrywayby tu adnej roli, co mgby np. w wypadku objcia
urzdu zdziaa? Ktra z decyzji otwiera albo zamyka drzwi, daje ci wpywy, poszerza pole twoich moliwoci dziaania?
Czy wanie ci o to chodzi? Czy kto inny, kto jest tak samo przygotowany jak ty, mgby zaj Twoje miejsce?
c) Jakie zalety i jakie wady miaaby ta, czy inna decyzja? Co mogoby ci w najgorszym wypadku spotka? Czy byby
wwczas bezsilny? Jakie ryzyko jeste gotw podj i za co?
d) Podejmujc ktr z decyzji bdziesz mia lepsze samopoczucie? Ktra z nich jest bardziej zajmujca i interesujca, a ktra byaby monotonna? Ktrej z decyzji pzniej by aowa?

Wytrwanie
Tak wic pragniecie! Wiecie, czego chcecie. A przy tym jestecie te pewni, e przez to sprowadzicie co dobrego z nieba na
ziemi, zatem decydujecie si na to. Wwczas anioowie raduj si i mwi: W takim razie idziemy do przodu. Teraz niech si
stanie, niech decyduje los!.
Teraz nasuwa si kolejne pytanie: Jak atwo i bez zgrzytw bdzie przebiegaa realizacja tej decyzji? Ile oporu z rnych
stron napotkacie? Tu jednak musz wam od razu powiedzie, e z pewnoci wszystko pjdzie wolniej, ni sdzicie w pierwszym porywie entuzjazmu. Ludzie s w swoich dziaaniach raczej powolni, a rzeczy wymagaj czasu, aby nabra pewnej wagi.
Wobec tego niezalenie czego pragniecie, zaczynajcie od rzeczy drobnych i miejcie cierpliwo. Zarwno ludzie, wiat,
jego uwarunkowania, jak i domy, natura wszystko musi si najpierw dopasowa do nowej sytuacji. Rwnie wy sami musicie
si do tego przyzwyczai, take wasze ciao i zmysy. Realizujc wasz zamiar spotkacie zarwno przyjaci jak i wrogw. Bd
otacza was ludzie i siy, ktre przycz do waszej pracy nad realizacj tego zamiaru i bd odkrywa przed wami nowe moliwoci dziaania. Ale bd te i tacy, ktrzy uznaj to za przykre i bd prbowali temu przeciwdziaa. Z tym wszystkim musicie si liczy, gdy nawet niebiosa nie s w stanie tego zmieni.
Jeli chcecie sprowadzi na ziemi troch nieba i wkraczacie na t drog, to nie sdzcie, e wasza droga bdzie prowadzia
przez rado, od sukcesu do sukcesu, przy cigej aprobacie otoczenia i wiata, ktry bdzie was otacza jasnoci i przyjmie
was z otwartymi ramionami. To byoby zbyt pikne, eby mogo by prawdziwe. Bdziecie nie tylko otoczeni sobowtrami,

34

ktrzy zechc was zawrci z obranej drogi, ale rwnie przez ciemne moce, ktre zrobi wszystko, eby inni zwrcili si przeciwko wam, rzucali kody pod nogi, poddawali w wtpliwo to, co czynicie, eby oddali was od obranego celu, sowem uniemoliwi wam jego realizacj.
Cigle bdziecie sobie uwiadamia, e wiat nie czeka na wasze dziaanie, lecz wrcz odwrotnie stanowicie dla niego
przeszkod, poniewa zadajecie niewygodne pytania, wyrniacie si, bo jestecie troch inni od pozostaych ludzi. Rwnie to
powinnicie cierpliwie przyj, albowiem ludzie, ktrzy was teraz atakuj, nie wiedz z czyjego penomocnictwa to czynicie.
Was jednak chroni i wspieraj prawe niebieskie istoty.
Naley rozwin w sobie okrelon si, ktra zwie was z tym, co obralicie sobie jako yczenie swego serca i powiedzie
sobie: Nie zrezygnuj, nawet gdyby to byo bardzo trudne i miao trwa dugo, a po kres mojego ycia przysigam to sobie!. To czy tego naprawd pragniecie, potwierdzi si w waszej wiernoci danemu sobie przyrzeczeniu, dotyczcemu realizacji
powzitego zadania. Nawet mimo tego, e wiat bdzie w to wtpi, utrudnia wam realizacj, mimo, e nadejd trudniejsze
czasy.
Jeli postanowilicie sobie, e bdziecie innym nie pociech, wwczas orszak anielski i niektrzy wici uczyni wszystko, co w ich mocy, aby wyprostowa wasze cieki. Jednak nie zawsze bdzie im si to udawao, gdy inni mog ich wysiki
udaremnia.
Sporo ludzi, ale i caa hierarchia innych istot bdzie miaa satysfakcj, jeli uda im si podda w wtpliwo, to co sobie postanowilicie i przeszkodzi wam w dotrzymaniu przyrzeczenia. Bd prbowali wszystkich rodkw, aby doprowadzi was do
zwtpienia i wypuszczenia sprawy z rk. Wierno swemu zadaniu wymaga wiary w sensie przysigi. Przeciwiestwem wiary
bdzie w tym wypadku nie brak wiedzy, lecz zaniechanie. Jeeli poszukiwanie sensu ycia traktujecie tak powanie, jak oczekuj tego niebiosa, to potrzebujecie wielkiej siy wytrwaoci, inaczej nie osigniecie celu.
Moecie te powiedzie: Dobrze, e ten problem stan mi na drodze, przynajmniej teraz uwiadomiem sobie, czego
chc, pozostacie przy tym. Albowiem do zwykle stosowanych strategii dziaania ciemnych mocy naley skanianie was do
wtpienia w podjte wczeniej postanowienia. Zjawi si kto, kto bdzie lepiej wiedzia i powie, e wszystko zrobilicie na
opak, a naleao uczyni to cakiem inaczej, e wasza odpowiedz bya niewaciwa, bo inna byaby z pewnoci lepsza. Szczeglnie perfidnie postpi wasz sobowtr (drugie ja), ktrego wpyw bdzie tak silny, e wezmiecie na siebie rol burzyciela wasnej pracy.
Gniewne analizowanie swoich dokona i robienie sobie wyrzutw, wywoa wraenie, e tracicie grunt pod nogami. Bardzo
atwo jest ju po fakcie czyni sobie wyrzuty, ale nie wwczas, gdy otrzymujemy wsparcie jasnych si niebieskich.
Gdy nie chcecie kroczy t drog wytrwale i by wiarygodni, to lepiej wcale na ni nie wchodzcie, aby potem nie rezygnowa. Bo rezygnacja spowoduje, e bdziecie gorsi, ni na pocztku. Kada przerwa w dziaaniu tylko was osabi, a sprawi rado ciemnym siom, ktre stwierdz: Widzicie, zmusilimy go do tego, wic nastpnym razem rwnie nam si to uda!. To
oznacza, i kada przerwa w dziaaniu stanowi zagroenie dla ewentualnych nowych projektw.
Naturalnie nie musicie z uporem tkwi tylko przy jednym sposobie realizacji. Gdy napotkacie na przeszkod, sprbujcie j
omin, szukajc innej drogi. Jednak zachowajcie gwny cel przed oczyma i trzymajcie si go mocno. Natomiast nad metod,
szybkoci i intensywnoci dziaania moecie si zastanawia oraz je korygowa i dopasowywa do moliwoci.
Jednak take wwczas nie bdzie wam dane, e wszystko przewidzicie, bowiem s siy wysze, ktre z perspektywy niebios
spogldajc pocign za hamulec i odwoaj was mwic: Pjdz, na to ycie ju wystarczy! W tej chwili wicej nie da si od
wiata wymaga, gdy nie jest w stanie tego wytrzyma, nie robi ju adnych postpw. Teraz potrzebny jest wiatu wiey powiew, potem przystpimy znw do dziaania. Wymagana jest tu zatem skromno, gdy jest wola, ktr ustanowiono ponad
wasz, i t wol przyjmijcie jako wasn.

Przytomno umysu
Niektre sytuacje wymagaj od nas bardzo szybkich, niekiedy natychmiastowych decyzji. Skd wzi pewno, e tak podejmowane decyzje s waciwe?
Dziki intelektowi potrafimy utrwali sobie okrelone maksymy, wartoci, postawy i tradycje, ktre przechodz w dowiadczenie, jak rwnie oceni ju po fakcie podjt decyzj. Nasz intelekt potrzebuje jednak na to czasu, ktrego moe nam zabrakn w momencie podejmowania decyzji.
Wymaga to jednak wytrenowania wewntrznej postawy tak, bycie mogli sprosta wyzwaniu chwili bez koniecznoci duszego zastanawiania si. Zachowania takie s podobne do wiczonych podczas kursu pierwszej pomocy lub kursu samoobrony,
gdzie trenuje si umiejtno szybkiego reagowania w sytuacjach, w ktrych trzeba si wykaza szybkim refleksem, nie majc
zbyt duo czasu na zastanawianie si.
Znane s automatyczne reakcje kierowcw, kiedy np. naciskaj hamulec w momencie, gdy kto nagle wtargnie na jezdni
albo automatycznie zatrzymuj si przy czerwonym wietle bez potrzeby duszego zastanawiania si. W sytuacjach, gdy nam
brakuje czasu na podjcie decyzji lub mamy go bardzo mao, niezbdne jest zachowanie przytomnoci umysu. Takie momenty

35

yciowe s dla nas duym wyzwaniem i stanowi o naszym mistrzostwie, gdy moemy pokaza, czy potrafimy w danym momencie wykorzysta to, co wczeniej trenowalimy.
Dziki takiemu oddechowi uzyskujecie wielki spokj. Spokj wewntrzny jest sztuk, ktr powinien trenowa kady, kto
jest powoany do suby w sytuacjach szczeglnych. Zarwno lekarze, ratownicy, straacy jak inne osoby udzielajce pierwszej
pomocy, s przygotowywani do tego, aby w sytuacjach niebezpiecznych i momentach decydujcych o ratowaniu ycia zachowa maksymalny spokj, nie wpada w panik, nie robi niczego drcymi rkami ani nie popada w osupienie.
Jeli takich zachowa nie wytrenowalicie, wwczas konieczno szybkiego dziaania wywrze na was presj, co moe spowodowa, e stracicie rwnowag psychiczn. Jeli czas nagli, nakacie sobie spokj. Presj czasu bdziecie wtedy odczuwa
najwyej na dugo oddechu. Albowiem terazniejszo jest tym, co jest najblisze wiecznoci. Jedynym gbokim oddechem
moecie mwic obrazowo zapa si w wieczno, czyli odzyska bardzo gboki spokj, ktry wywoa w was uczucie, e
ten decydujcy moment trwa nieskoczenie dugo. Podobnego wraenia moecie dozna rwnie w sytuacji negatywnej, gdyby
np. kto przystawi wam do piersi pistolet. Wwczas to wydarzenie, ktre trwaoby sekundy, bdzie w waszym odczuciu cigno si jak stulecie. Moecie bowiem w jednej sekundzie zestarze si lub odmodnie.
Problem moe stanowi fakt, e tym trudniej jest wam zrozumie jzyk niebios, im bardziej intensywnie dziaacie w wiecie
zewntrznym. W obecnej terazniejszoci jestecie pozostawieni samym sobie, lepi i gusi. Jednak mona si nauczy rozumie
jzyk niebios, jeeli bdzie si cicho. Jest to kwestia regularnych wicze.
Jeli uda wam si w czasie, ktry wydaje si by decydujcym, wygra przynajmniej 1/10 sekundy walki z czasem, czyli ten
decydujcy moment, w ktrym drga wieczno, dopiero wwczas moecie mwi o przytomnoci umysu. Przytomno umysu nie jest wspaniaym osigniciem intelektualnym i nie ma nic wsplnego z umiejtnoci szybkiego mylenia. Nie jest to
rwnie umiejtno udzielania citej odpowiedzi, z pen humoru puent, czy ostrej reakcji typu szybkie uderzenie kogo
pici w twarz.
Przytomno umysu mona wytrenowa. Nie jest ona wam dana przez przypadek albo zwyczajnie w prezencie. Naley j
wywiczy. Zaraz te pojawi si waciwa odpowiedz na takie pytania jak: Co ja mam mu/jej teraz odpowiedzie? Jak mam na
niego/na ni spojrze? Poda mu/jej rk, czy nie? Od czego zacz dziaanie? Jak czynno naley przede wszystkim wykona, aby uratowa mu/jej ycie, udaremni nieszczcie? etc.
Dla uzyskania odpowiedzi na te pytania, naley wykona wiczenie, ktre wam uwiadomi, jak ludzie z waszego otoczenia,
ktrych darzycie zaufaniem, zachowaliby si w rnych sytuacjach. Sprbujcie wczu si w ich pooenie i podejmowa decyzje w ich imieniu, koczc nastpujce zdanie: Gdyby wystpi taki lub inny problem, uczynibym...?.
wiczycie w ten sposb zdolno do odczuwania i penego zrozumienia przey innego czowieka, tzn. odpowiadania za
niego i wystpowania w jego imieniu. Zdanie ja ciebie rozumiem nie oznacza Zgadzam si z tym, co czynisz, nawet jeli jest
to naganne, lecz nosz ci w moim sercu i wczuwam si w twoje pooenie. Aby umie w ten sposb postpowa z coraz
wiksz liczb ludzi, wymaga to wicze, zainteresowania, dowiadczenia i czasu.
Niech si stanie waszym nawykiem, ze codziennie rano bdziecie sobie stawia to pytanie, zanim cokolwiek si stanie, a
take zawsze, zanim nastpi jakie spotkanie albo przeprowadzicie z kims rozmow bezposrednio lub przez telefon itp.
Z czasem zauwaycie, ze szybko znajdziecie wasciw odpowied. Kto zdyscyplinowanie i cierpliwie bdzie to trenowa,
bdzie mg na sobie polega, uda mu si zachowa przytomnos umysu. Kada praca duchowa, a take poszukiwanie sensu
i harmonijne zachowanie w teraniejszoci wymagaj codziennej pracy. Nie wystarczy tylko to zrozumie, tu potrzebny jest codzienny trening. Bywaj okreslone nastroje i stany ducha, ktre pomog wam w takim treningu, nale do nich:
1. Wdzicznos. Okazujcie wdziczno yciu, ludziom i niebiosom za to, ze udao wam si mimo wszystko czego dokona, ze wiele spraw przebiega dobrze i bez wikszych problemw. W pewien umiarkowany sposb wolno wam odczuwa dum
i wewntrzne zadowolenie z waszych dokonai. To dziaa jak dua dawka witamin, odbudowujcy siy rodek wzmacniajcy.
2. Powcigliwos - przede wszystkim w spogldaniu na tzw. bezsens wiata i bezmylne ycie innych ludzi.
3. Kochaj i czy, co chcesz. - Ta wypowied w. Augustyna stanowi podsumowanie tego, co w zwizku z przytomnoci
umysu wiczycie i co daje gwarancj, e wasze dziaanie ma sens w penym tego sowa znaczeniu.

Nauczy si chcie
Chcie, potrzebowa, yczy
Chcie naley odrzni od potrzebowa: Gdy potrzebujecie czego, tzn. e jestecie w potrzebie, odczuwacie brak czego, co jeszcze jest pozbawione perfekcji. Strzecie si przed tym, aby ze sowa potrzebuj uczyni swoj maksym yciow, jak w przykadzie: Nie wszystko ju jest, ale jak tylko to osiqgn, to moe zaczn y. Potrzeby zajmuj pewn przestrze yciow czowieka i byoby rozsdnie uwzgldnia je swoim yciu w umiarkowany sposb. Potrzebujecie np. snu, spokoju, urozmaicenia, troch ciepa lub dla odmiany chodu. Przyjmijcie to do wiadomoci, jeli ma to dobre uzasadnienie. Poza
tym strzecie si zbyt wielu potrzeb. lubowanie ubstwa, ktre skadaj mnisi, ma midzy innymi taki sens, abycie starali si

36

uniealezni od bycia potrzebujcym. Najbardziej potrzebujce nie jest wasze ciao, lecz wasze ego!
Chce ono by gaskane i pieszczone jak dziecko i dlatego potrafi przedstawi cay katalog roszcze jak wsp1nota, powodzenie, przyjan, akceptacja, sukces, pewnos, uznanie, luksus, jasny i pewny harmonogram dnia, rozrywka, przyjemnos, wypoczynek. Oglnie rzecz biorc S to rozsqdne dania, ale ego przesadza i zbytnio si napusza, a przez to robi si coraz sabsze. Jego nieustanne roszczenia (nieustanny niedostatek) nie wzmacniaj was, lecz stajecie si wybredni, zamiast by wydajnymi, niezalenymi i wolnymi ludmi. Naley przyjrze si, czy sposb postpowania z podliw czci waszego ja jest waciwy i postawi sobie nastpujce pytania: Czy to, co posiadam jest wystarczajce? A gdybym mia wicej, czy byoby to dobrze, czy raczej le?. Jednak to pytanie odniecie tylko do wasnej osoby, nie do innych ludzi yjcych gdzie indziej np. ludw
godujcych, czy wygnacw, tam sytuacja wyglda zupenie inaczej. Jeli o was chodzi, miejcie przynajmniej tyle, eby nie
umrze i to nie tylko w odniesieniu do ywnoci, odziey, ciepa, lecz rwnie do sukcesw, powodzenia, przyjani, wsplnoty,
bezpieczestwa itp.
Kto moe powiedzie: Potrzebuj jeszcze tego czy owego. Wwczas w jego sowach pobrzmiewaj elementy wyrzutu
i groby. W ten sposb czyni si wyrzuty niebu i wiatu zewntrznemu, i nie postarali si o to, ebym otrzyma to, co jest mi
potrzebne; nikomu nie przychodzi do gowy zdanie: Dano mi zbyt mao. Z tym wie si groba: Jeli tego nie otrzymam, to
nie mog niczego uczyni dla nieba i albo nie bd nic robi albo zwrc si ku ciemnym mocom i nie ponosz za to adnej odpowiedzialnoci. Na naszym otoczeniu nie zrobi to adnego wraenia, bdzie to dla niego nawet obojtne, a nas wprawi to
w zgorzknienie i zamiast nas wzmocni, to nas osabi, gdy bdziemy si czuli w roli ofiary. Niektrzy z nas uciekn wtedy
w nadmiern konsumpcj, nabywajc wszystko, co moliwe, lecz to nie uczyni ich szczliwymi, poniewa nie poprawi wewntrznego nastroju, wewntrznej postawy.
Przyjrzyjcie si uwanie, czy tego, co uwaacie za niezbdne, naprawd potrzebujecie, bo czsto s to rzeczy waciwie niepotrzebne. Pewnie byoby cudownie, co takiego posiada, ale rwnie dobrze mona si bez tego obej. Ten pogld doprowadzi was do stanu pozbawionego napicia i pozwoli uwolni si waszej woli. Nie mylcie o brakach w tym co posiadacie, lecz
o penoci, ktr dane jest wam mie. Zachwycajcie si tym, co chcecie sprowadzi na swoj drog i wprowadzcie to w czyn.
a) Odrniajcie chcie w pewnym dystansie od yczy sobie. ycz sobie oznacza po pierwsze posiadam wyobraenie jakiego ideau; po drugie to przerasta moje moliwoci; po trzecie inni powinni przynie mi to, czego sobie ycz.
O to powinni zatroszczy si anioowie, rodzice, spoeczestwo, rzd, ale ja niczego w tym kierunku nie uczyni.
b) Anioowie troszcz si i tak zawsze o to, by wyj naprzeciw yczeniom czowieka, ktremu towarzysz, jeli tylko te yczenia nie s pozbawione sensu i odpowiedzialnoci. Mwi sobie wtedy: Dlaczego by nie pomc teraz temu czowiekowi
w pozyskaniu partnera, pracy, mieszkania albo nie umoliwi mu wygrania miliona. To wszystko ma zwizek z wielkodusznoci niebios.
Dobre yczenia s czym piknym i maj rwnie swoj niezwyk si, jeeli s skierowane na jaki idea. To, e potraficie
sobie czego yczy, jest umiejtnoci korzystania z siy ideaw. yczenia s rwnie dlatego czym piknym, poniewa nakrelaj to, do czego dycie, na co si nastawiacie. Takie ideay mog sta si wasz si napdow do przyszoci.
Ale to, co da si zrealizowa, pozostaje z dala od ideau i jest zrdem niezadowolenia. yczenia pozostaj najpikniejsze
tak dugo, jak dugo s nie spenione. Powinny zatem by utrzymane w pewnych granicach, poniewa w najgorszym przypadku
podryfujecie w gb wiata ycze, bdziecie sobie wyobraali, jak to byoby piknie albo jak powinno by piknie, a tymczasem bdziecie leeli na sofie i czekali.
yczenia maj swoj warto jako zrdo woli, lecz tylko wtedy, jeli zostanie zrobiony krok w kierunku chcie. Chcie
moe rwnie dobrze czerpa ze zrda ycze jak ze rda potrzeb i poznania. Chodzi tu bowiem wanie o chcie, a nie
o rda same w sobie.
Nie wystarczy bowiem tylko powiedzie np.: ycz sobie zotego medalu, gdy zdobycie go wymaga treningw. Trudnoci wystpujce w waszym yciu stanowi wyzwanie do treningu woli.
Sprbujcie kiedy uj w jedn do wasze potrzeby, w drug do wasze yczenia, przyjrzyjcie si im z umiechem i odsucie to od siebie mwic: No tak, to nie o to chodzi, lecz ja chc! I uczyni wszystko, co moliwe, aby stao si tak, jak chc!
. Takie wiczenie dostarczy wam siy i rwnowagi. Pozwoli zatem na zasilenie oywcz wod rde waszego poznania, waszych potrzeb, ycze i waszej woli, uyni je i spowoduje, e zaczn pyn.
Wraz ze spenieniem ycze pojawiaj si zadania. Niebo moe bowiem zesa wam wymarzonego partnera yciowego, ale
potem bdzie chciao, by to partnerstwo byo utrzymane, troskliwie pielgnowane, kultywowane i doprowadzone do rozkwitu.
A wygrany milion trzeba bdzie dobrze ulokowa i waciwie nim rozporzdza, bo inaczej moe si w kocu okaza, e co
atwo przyszo, to atwo poszo. Jeli wszystko dobrze si ukada, to dlatego, e czowiek dorobi si w codziennym trudzie.
Czyni ze swej strony co mg, a reszt otrzyma od niebios.
Znacie pikne przysowie: Chro si przed yczeniami, bo mog si speni. Gdy niebo spenio jakie wasze yczenie, to
ten niebieski podarunek sta si waszym zadaniem. Wikszo ludzi nie zastanawia si nawet, w jaki sposb powinni potem obchodzi si z tym zadaniem i ile pracy bdzie to ich kosztowao. Niektrzy nigdy si nie dowiedz, co mieliby do zrobienia,

37

gdyby ich yczenie zostao spenione. Lepiej wic ostronie obchodzi si z yczeniami i najpierw postawi sobie pytanie:
Czy rzeczywicie chc tym wszystkim rozporzdza?. W ten sposb stajecie si troch skromniejsi. To jest podobnie, jak
z ciastem ze mietan, ktrego bardzo si nam chce. Lecz, gdy ju je otrzymamy i zjemy, musimy je strawi, a potem moe ono
nam obciy odek albo powikszy nasze biodra.

Nie ma sowa musie

Sowo chcie le si znosi ze sowem musie. Sowo musie powinno by zarezerwowane dla przypadkw, w ktrych
zniewalajca logika nie dopuszcza adnego innego rozwizania. Wystpuje ono w matematyce oraz w prawach natury, w ktrych w okrelonych okolicznociach po prostu nie moe by inaczej. Cuda zdarzaj si tak rzadko, e mona je nawet w tej
chwili zlekceway. Najlepiej jest mwi musiabym zamiast musz, a w pozostaych przypadkach lepiej uywa innych
wyrazw zamiast musz. Najlepiej wykrelcie wyraz musie z waszego zasobu sw.
Wiem, e atwiej to powiedzie, ni uczyni, poniewa sowo musie stao si waszym przyzwyczajeniem, a nawet traktujecie je czasami jako honor. Niebo spoglda na to z mieszanin rozbawienia i zatroskania. Kto bardzo duo musi, ma peen kalendarz terminw, wiele zobowiza i jest uwikany w liczne koniecznoci, ten jest szczeglnie wany. Im bardziej musi, tym
jest waniejszy, posiadajcy wicej wadzy i wpyww. Bardzo chtnie pielgnuje si taki image, gdy inni zwracaj si z uznaniem do kogo, kto tak wiele musi. W rzeczywistoci jest to czowiek najbiedniejszy ze wszystkich, ktry prawdopodobnie na
dusz met najmniej osignie.
Tylko nieliczni pojmuj, e wolnoci daje si y na co dzie. Nikt nie musi z tego powodu przewraca caego ycia do
gry nogami. Wystarczy rozpocz od rzeczy maych i w pierwszej kolejnoci skreli sowo musie.
Na pocztku bdzie wam si to wydawao niezwyke, gdy zapytacie siebie z samego rana: Co chciabym uczyni tego
dnia?, a wasz gos wewntrzny odpowie natychmiast: Co ma znaczy to chcie, ty musisz! Teraz musisz i do pracy, dzi
musisz opracowa te papiery, zadzwoni do tej i tamtej osoby, musisz by punktualny, musisz to, musisz tamto!. Taka sytuacja
spycha was do pozycji niegodnej czowieka. Wy nie musicie niczego. Moglibycie nie wzi w czym udziau, nie pj do pracy, zoy wypowiedzenie, zamieszka pod mostem albo spakowa walizk i wywdrowa, wszystko jest moliwe.
Jeeli tego nie uczynicie i jednak pjdziecie do pracy, to tylko dlatego, e tego chcecie, macie ku temu wystarczajce powody, bo tak jest rozsdnie. Prawdopodobnie dziki swojej pracy moecie zabezpieczy okrelone potrzeby pienidze, bezpieczestwo, okrelone miejsce w hierarchii spoecznej, uznanie, sukces, to wszystko, co uwaacie za potrzebne. Moe pracujecie
dla zabicia czasu, bo nie macie nic lepszego do roboty, wic rbcie to tak po prostu. A moe praca pozwala wam oddali si od
domu albo od okrelonych ludzi, ktrych nie macie ochoty oglda przez cay dzie. Wykrelcie prosz sowo musie, ono
nie jest was godne.
O przepraszam, do wikszoci rzeczy, ktre czyni, jestem zobowizany. Nie musz wprawdzie wywizywa si z tych zobowiza, ale miabym wtedy o wiele gorsz alternatyw.
No wanie! W takim razie chcesz tego, co w danej sytuacji jest rozsdniejsze, z wasnego wyboru. Nie rb zatem z siebie
samego ofiary jakich zobowiza. To jest wybr, ktrego nie chcesz. Niektrzy chc tego, inni nie. Nie jeste kozem ofiarnym, ktrego zaprowadzono na rze. Dziaasz na podstawie wolnego wyboru, gdy masz ku temu wystarczajce powody, podobnie jak w sytuacji, gdyby trzeba by byo podda si operacji. Wwczas znalazby si wystarczajcy powd, eby si z tym
pogodzi, mimo e liczyby si z blem, niebezpieczestwem, e wydaby pienidze, byoby ci nieprzyjemnie, e zniweczyoby to twoje plany. Chodzioby przecie o twoj pozycj.
Jak mona to rozgraniczy? Wemy np. taki ekstremalny przypadek: Jaki przestpca przystawia mi pistolet i da Pienidze albo ycie! mam wtedy wystarczajco dobry powd, aby wyda pienidze. Czy jest to dobrowolne?
Naturalnie w takiej sytuacji twoja wolno jest ograniczona, lecz ty sam masz jeszcze pewne moliwoci dziaanie, jeli si
temu uwanie przyjrzysz. Mgby jeli masz mocne nerwy ucieka albo zaatakowa, albo zadecydowa: Moje pienidze
s dla mnie waniejsze ponad wszystko. Zatrzymam je. Mgby rwnie powiedzie: Bierz pienidze, doo ci jeszcze czek
in blanco. Moesz oprni moje konto, jeli uczyni ci to szczliwym. Naturalnie napastnikowi chodzi o to, eby pozbawi
ci twojej wolnoci, gdy czuje si za to odpowiedzialny. Ty jednak zostajesz doprowadzony do tego, by w tej sytuacji odkry
swoj wewntrzn wolno.
To, e kto tylko dlatego poddaje si koniecznociom yciowym, bo musi albo je akceptuje, gdy jest przekonany o susznoci
powodw i uznaje je za rozsdne, nie stanowi w rezultacie adnej rnicy?
W rezultacie nie, lecz w jego duchowej pozycji, suwerennoci, rwnowadze, sile wewntrznej niezalenoci, gdy w kadej
chwili moecie postawi pytanie, co jest waciwie konieczne, a co by moe nie. Wszystko, do czego nie jestecie zmuszeni,
lecz co dobrowolnie na siebie przyjmujecie, przynosi zasadniczo wicej szczcia i godnoci ludzkiej. Jeli mwicie: Czyni
to z dobrych pobudek wewntrznych, a wic chc tego to wwczas macie inne poczucie niezalenoci i wolnoci, a co za
tym idzie poczucie szczliwszego ycia.
Sowo musie ma bardzo nieprzyjemne waciwoci:

38

Po pierwsze czyni z was dobrze funkcjonujcy, bezwolny obiekt, przedmiot. Niektrzy przypisuj temu sowu wszelkie
moliwe funkcje nawet kochanie: Musz si teraz oeni, bo inaczej moe by za pno. Albo: Musz wyj za m, bo
wszystkie to robi w tym wieku. Albo; Musz zrobi karier, bo to jest teraz w modzie. Sowo musie ma tendencj do.
rozprzestrzeniania si po caym waszym yciu, a w kocu pozostaje wam wszystko musie. Musicie wyjecha na urlop, odpoczywa, a jeszcze do tego musicie cieszy si z tego i znajdowa w tym przyjemno.
Po drugie sowo musie wywiera bardzo nieprzyjemny nacisk na wasze ycie uczuciowe, gdy zoci was to, e co musicie. Wwczas dajcie si olni myli: Zoszcz si, bo chc si zoci, nawet jeszcze ca godzin albo nawet cay dzie.
Gdy spostrzeecie, e tak naprawd nic nie musicie, ogarnie was inne poczucie wolnoci w stosunku do waszych uczu.
Po trzecie sowo musie suy niewiarygodnoci. Mwicie np. tak skromnie i po prostu: Musz ju i. Dlaczego? Co
zastpuje to sowo musz? Na pewno nie konieczno, ani te aden logiczny skutek. Wy chcecie teraz i. Chtnie ju bycie
poszli. Moe chcielibycie powiedzie, e ju dawno chcielicie wyj, e ju za dugo, jak na wasze wyczucie, zostalicie.
Chcecie za to przeprosi, e ju wychodzicie. To mog by powody zwizane z uprzejmoci. Bdcie jednak tego pewni: nie
chcecie powiedzie prawdy, e wam si ju tu nie podoba i chcecie zrzuci odpowiedzialno na swko musie.
Po czwarte sowo musie nie czyni was prawdziwie szczliwymi, poniewa by szczliwym wymaga od was, abycie
to, co robicie, czynili dobrowolnie. A tego, co musicie nie czynicie z wasnej woli, bo musie zamyka drzwi przed dobrowolnoci. Nawet w takich sytuacjach, gdy poddajecie si surowym reguom jak mnisi zakonu o ostrym rygorze, ktrzy nie
rozmawiaj, nie przyjmuj wizyt, nie opuszczaj swoich cel sowo musie jest nie na miejscu, albowiem zdecydowalicie
si na taki stan rzeczy i dobrowolnie go na siebie przyjlicie.
Mae dzieci prawie nie uywaj sowa musie one chc czego lub nie. Przez ich nie chc czsto mona uzyska to, e
10 minut pniej zrobi, co jest konieczne, z wasnej woli.
To jest suszne. Jednak potem, w tzw. procesie wychowawczym, skutecznie s od tego odzwyczajane i ucz si musie.
Musz by posuszne i s do tego przy pomocy nagrd i kar trenowane; bywa, e si sprzeciwiaj, ale to zaley od ich dumy. Jeli w dzieciach mieszka silne poczucie dumy, uchodz one za nieposuszne istoty, ktre bd yy wg maksymy: Czyni to, co
chc, zrobi te to, co jest rozsdne, uwzgldni to, ale wprowadz w ycie wtedy, gdy bd chcia. Potem po 10 minutach daj tego dowd. W tej dziecicej dumie widoczne s wielce obiecujce skonnoci, ktre nie powinny was oburza, lecz cieszy.
Nie mwcie zatem dziecku; Musisz teraz posprzta i i do ka, lecz Teraz posprztasz i pjdziesz do ka tak, jakbycie ju przewidywali jego czynno. Ta maa modyfikacja jzykowa pozostawi dziecku wicej swobody dla podjcia decyzji
i uatwi mu posuszestwo.
Oczywicie w wiecie dorosych byoby cakowicie bezsensowne zatrzymanie pojazdu nie przy czerwonym wietle, lecz
przy zielonym. Przestrzegacie przepisw prawnych, gdy w gruncie rzeczy jest to rozsdne, bo dla przykadu wiata uliczne
pomagaj w uporzdkowaniu ruchu ulicznego i zapewnieniu bezpieczestwa. Jeli zatrzymujecie si na czerwonym wietle, to
nie dlatego, e musicie, lecz chcecie. W tym wzgldzie prawdziwe jest zdanie: ,;Wolno jest zrozumieniem koniecznoci.
Konieczno zatrzymywania si na czerwonym wietle najczciej nie stanowi adnego problemu, ale s inne koniecznoci,
ktre was zoszcz. Jak radzicie sobie ze zoci? Czy pytacie siebie: Czy musz? Nie, chc si odzwyczai od sowa musie. Czy chc? Z jakiego powodu bdzie to dla mnie dobre? Jak dugo jeszcze chc? A co nastpi potem? Gdy ju si zocicie, wykorzystajcie t zo na stwierdzenie: Potem poczuj si naprawd dobrze i lekko, wszystkie burze i ciemnoci odejd
i znowu zawieci soce. Tak wic, po zoci nastpi umiech, rado i wiato.
By moe kipi w was wcieko powoli, wtedy cay dzie bdzie przepeniony na p brzmic mroczn zoci, poniewa
bylicie li od rana, cignie si ten nastrj do wieczora.
Zo moe was doprowadzi rwnie do dziaania. Koniec z tym, teraz co si zmieni, nie mog dalej tak robi. To dziaanie moe mie jakie znaczenie, ktre wychodzi poza wasze ramy: Przecie moe by inaczej, chc wej w kontakt z innymi, ktrzy podobnie odczuwaj zo i w grupie podj jakie wsplne dziaanie. Zo moe was doprowadzi do jakiego
rozwizania, np. Codziennie denerwuj si powodu korkw. Nie mog wprawdzie tego zmieni, ale sprbuj to obej. Od
dzisiaj bd jedzi metrem albo pjd pieszo. Mog te wczeniej wyjecha do biura, zanim korki zaczn si tworzy, a niadanie zjem w kawiarni.
Krtko mwic waszym problemem jest, co poczniecie z tym, co potencjalnie musicie? Dopiero wtedy bdzie to dla was
jasne i moliwe do zrobienia, gdy przestaniecie musie, a zaczniecie chcie. Jestecie istotami chccymi. Powinnicie to
uwzgldni, czu, przeywa, uwiadamia sobie od rana do wieczora: Czowiek moe chcie, wolno mu chcie, powinien
chcie.
Wieczorem podsumujcie dzie, zastanawiajc si, co was dzi zocio. Zanotujcie sobie te wydarzenia czy to bya rozmowa telefoniczna, spotkanie, sowo, gest czy ton gosu innej osoby, czy niezrczno waszej reakcji, czy co innego. Do tego dopiszcie, w jaki sposb reagowalicie w gniewie: przygryzalicie wargi, rwalicie sobie wosy z gowy, jedlicie czekolad, wpadalicie w zy humor na jak dugo? Czy swoj zo wyadowywalicie na wsppracownikach, czy na rodzinie? Na koniec
odnotujcie sobie nastpujce pytania: Co mgbym robi zamiast tego? Moe mgbym np. powiedzie co zabawnego albo

39

wyj na wiee powietrze, odwiedzi ssiadw, przeczyta co wesoego, wczy muzyk?

Jeli bdziecie powtarza regularnie to wiczenie, z czasem bdzie wam si coraz czciej udawao zastosowa zdobyte dowiadczenia w teraniejszym dziaaniu: To ju potrafi, bo ju to kiedy przeywaem. W ten sposb nauczycie si, jak nie
da si porwa zoci albo przynajmniej jak j ogranicza i ni kierowa. Nie musicie si gniewa, nie musicie wpada
w zy humor, a ju w ogle nie musicie dawa odczu innym, e jestecie li.

Mie powinno oznacza pamita

Przetestujcie wasz wol w odniesieniu do tego, czy mieci si ona w ramach waszych powinnoci Nie musicie si trzyma
tych ogranicze, ale powinnicie. Wystpuje tu bowiem pewna rnica. Miaoby to takie samo znaczenie, gdyby nie powiniene oznaczao tyle, co nie wolno ci, to jest zabronione. Rnica midzy zdaniami nie powiniene kra/nie kradnij/
i zabrania si kra polega na tym, e to pierwsze apeluje do sumienia i respektuje wolno, to drugie natomiast jest wyrazem
autorytetu zewntrznego. Zabraniam ci tego mwi ojciec do dziecka i to w dodatku z uniesionym palcem wskazujcym, co
jest najczciej zwizane z grob kary. Natomiast nie powiniene ma raczej charakter pewnej bardzo pilnej proby, apeluje
ono do wewntrznych uczu, chce obudzi sumienie. Oznacza wic to samo, co zdanie Przypomnij sobie, kim jeste i nie bdzie ci z tym dobrze, jeli uczynisz co przeciwko prawom stworzenia.
Nie powiniene zabija/nie zabijaj oznacza Pamitaj, kim jeste, czy zabijanie ci przystoi?. Pamitaj, e jeste dzieem Ojca, stworzonym na Jego obraz i podobiestwo. Pamitaj, skd pochodzisz i odpowiednio do tego si zachowuj. Std
w jzyku nieba nie ma musisz ani zabrania si tobie, lecz jest nie powiniene.
Nie zastpujcie zbyt atwo sowa powinienem przez powinienem by, gdy ma ono charakter nieco przepraszajcy, jakby si chciao powiedzie: Ach, Boe, ja chciaem przecie to i tamto zrobi! W sowie mie powinno syszycie natomiast wezwanie do pamitania, z ktrego wypywa sia waszej woli. wiczcie to na drobnych rzeczach, wwczas sens waszego
teraniejszego dziaania stanie si bezporednio przeytym dowiadczeniem.

Kochaj i czy, co chcesz

wity Augustyn zawar pozostawiajcy wolny wybr i apelujcy do sumienia charakter powinnoci w piknej sentencji:
Kochaj i czy, co chcesz (ama et fac quo vis), gdy dopiero wtedy bdziesz czyni to, co jest zawarte w sowie mie powinno. Trzymaj si tego, co chcesz przenie z nieba na ziemi, nie rezygnuj, choby nie wiem jak bardzo prbowano ci przeszkodzi, doprowadzi ci do zwtpienia i rezygnacji. Czy wwczas to, co uwaasz za waciwe, a wic to, co chcesz, gdy
nie moesz si myli. Wtedy wyrastasz z samowoli.
Dopki kochasz, moesz czyni, co tylko chcesz, albowiem pochodzi to z waciwego rda, wynika z waciwej postawy
wewntrznej, bo Duch jest w was obecny i wasze dziaanie pozostaje waciwe, a to jest rwnie po myli nieba. Sowo mio nie jest tu traktowane wycznie jako mio do nieba, lecz rwnie jako mio do ludzi i istot ywych oraz jako gboka
mio do tego jedynego, szczeglnie kochanego czowieka. Nie oznacza to naturalnie, i zakochany nie powinien si opanowa, lecz raczej: Prawdziwie kochajcemu wolno czyni to, co chciaby, a bdzie to waciwe.
Czym jest mio, wiecie na podstawie intuicji z dziecistwa, na podstawie przyjani, udanego partnerstwa. Nie ma potrzeby intelektualnego zgbiania tego pojcia, to si zreszt nie uda, gdy to sowo jest zbyt wielkie, podobnie jak sens, czas
czy niebo. Moecie si ewentualnie stopniowo zbliy do jego zgbienia i uzyska w nie pewien wgld. Pytanie o sens dziaania jest rwnie pytaniem o rado ycia. Stoi bowiem za nim nie czowiek wiedzy, wspaniay intelektualista, oczytany i znajcy wiele cytatw, lecz czowiek cieszcy si yciem, ktry czuje si na wiecie, jak ryba w wodzie, ktry kocha cae stworzenie,
chtnie yje i pozwala y innym. Kto kto z penym humoru i ufnoci umiechem przyglda si otaczajcym go wydarzeniom i troskliwie bierze w nich udzia.
Teraniejszo jest niemiarodajna dla poznania sensu. Chodzi bowiem o to, abycie znaleli waciw postaw yciow, ktra pozwoli wam na sensowne dziaanie, nawet wtedy, gdy nie bdzie wiadomo, jakie skutki bd miay wasze czyny.

Pytania
Wyobraziem sobie problem jako yw istot. Przybra on posta karcianego krla. Skd mam wiedzie, czy nie daem si
zwie mojej wasnej wyobrani?
Jeli spogldajc wstecz stwierdzisz, i posta, ktr sobie wyobrazie, trafnie charakteryzuje ten problem, moesz mie zaufanie do swoich wyobrae. Taka umiejtno wynika z dowiadczenia czowieka, podobnie jak z dowiadczenia jubilera wynika
fakt, i z czasem coraz atwiej rozrnia prawdziwe zoto od faszywego. Rada, aby problemy przedstawia sobie jako ludzkie postacie, pomoe ci nawiza z nimi dialog. W ten sposb moe si wyjani wiele przyczyn zwizanych z problemem oraz znale
sposb na jego rozwizanie. Moesz sobie to odnotowa w dzienniku, aby pniej jeszcze raz ca spraw rozway.
Problem, o ktry tu chodzi, dotyczy mnie jako kobiety zamnej. Widziaam jednak inn istot, ktra tak samo si wypowiadaa. Czy to jest normalne?

40

Jest to nie tylko normalne, lecz nawet cakiem istotne dowiadczenie. Dwoje rnych ludzi bdzie spogldao na ten sam
problem zupenie inaczej, gdy kade ycie jest jedynym w swoim rodzaju. Ludzi spotykaj sprawy o rnym stopniu trudnoci, ktre s zwykle dopasowane do ich struktury wewntrznej i moliwoci spojrzenia na nie z rnych punktw widzenia jako mczyzny, kobiety, jako ssiada, towarzysza ycia, jako przyjaciela albo jako dziecka. Zawsze jest to problem osobisty, dlatego znalezienie jego rozwizania take bdzie indywidualne.
Oznacza to zatem, i nie ma adnych uniwersalnych propozycji rozwiza, gdy dobra rada dla jednej osoby nie musi oznacza rwnie dobrego rozwizania dla innej. Jest wprawdzie kilka oglnych regu typu: Jeli zauwaysz u siebie pierwsze objawy przezibienia, powiniene czyni to i to. Lecz ostatecznie kady stosuje wasne, wczeniej sprawdzone sposoby. Kady problem moe okaza si dla rnych ludzi w rnym stopniu skomplikowany, mie rne twarze, rne paszczyzny, rne aspekty. Jeli zetknie si z nim pi osb, to powstanie tyle samo wersji jego rozwizania. Dla niektrych z nich moe to w ogle nie
stanowi adnej trudnoci. Nie doszukujcie si w problemach jakiego generalnego sensu, gdy nie o to chodzi przy rozwaaniach nad teraniejszoci. O wiele istotniejsze bdzie tu wasze indywidualne, pene sensownego zastanowienia si zachowanie.
Postpujcie wedug kryteriw, ktre zostay tu omwione, wwczas nie moe zdarzy si wiele zego, gdy bdzie was
chroni aura celowego ycia, a czy to, co was spotkao miao sens, bdziecie mogli spostrzec dopiero po fakcie.
Czy, jeeli kto zdoa uwolni si od sowa musie i dziaa z wolnego wyboru, przycignie w ten sposb sukces? Czy
w ogle jest co takiego jak magnetyzm? Jeli tak, to co si nawzajem przyciga, a co si odpycha?
Oczywicie jest i to wanie czyni uywanie sowa musie tak problematycznym. Uwarunkowania wewntrzne przycigaj podobiestwa w yciu zewntrznym. Kto posiada spokj wewntrzny, ten przyciga rwnie spokj zewntrzny, a wewntrzna i zewntrzna wolno, godno, rado, szczero, yczliwo, mio i wielko przycigaj si. Faktycznie istnieje magnetyzm spraw majcych ten sam punkt odniesienia i to oczywicie oznacza rwnie, e jeli kto ma jaki problem wewntrzny, to
cignie na siebie inn zewntrzn trudno.

Czy przycigaj si take przeciwiestwa?

Tak, w istocie. Dobro, ktre czynisz, ma nie tylko wielk si przycigania dobra, lecz niestety rwnie zoci ciemne siy
i miesza im szyki, tym samym je wic przyciga, gdy chc one zwalcza dobro.
Jeli np. zrezygnujesz z uywania sowa musie, staniesz si atwo dostpnym rdem ludzkiej wolnoci nie tylko dla samego siebie, innych ludzi i stworze wok, lecz rwnie dla zych mocy. Mona to porwna do sytuacji, gdy jaki wity,
chcc zaspokoi pragnienie zastuka w kamie i powie Chc pi, a z kamienia wytrynie woda, tak i ty, yjc godnie, stajesz
si podobnym rdem, z ktrego mog czerpa wszyscy spragnieni wolnoci. To zoci ciemne siy, gdy ty nie tylko czynisz
krok ku swojemu dobru, lecz pomagasz w tym innym. Takie postpowanie wzmacnia si oddziaywania dobra, dlatego ze moce bd czyniy wszystko, aby temu przeszkodzi.
Co si stanie, jeli jaki czowiek nie wykorzysta swoich zdolnoci, swego prawa i obowizku do czynienia uytku ze sowa
chcie?
Wtedy anioowie przejm, jak to tylko bdzie moliwe, zamierzenia, ktre zostay podjte przed inkarnacj i bd prbowali przynajmniej czciowo je urzeczywistni. Wyobramy sobie np. sytuacj, e kto chciaby si uczy, dochowa wiernoci
w zawartym zwizku, waciwie wykorzysta sukces i bogactwo albo wrcz odwrotnie y w biedzie, jednak bez utraty wasnej godnoci. Takie zamierzenia maj okrelone powody i swj sens, bo pozostaj w zwizku z wczeniejszym yciem, lecz
zostay przez dusz podczas inkarnacji cakowicie zapomniane i nie ma ona do nich dostpu, gdy nie moe cofn si do swoich postanowie, powzitych przed urodzeniem.
Anioowie wwczas maj za zadanie przeprowadzi spraw tak, aby zapomniany temat znw oywi, a czowiek, ktrego to
dotyczy, idzie niejako po omacku przez ycie, waciwie nie rozumiejc z jakiego powodu to wszystko czyni.
Zamy, e w czowiek wpada na pomys, aby postawi sobie pytanie o sens ycia, wtedy zgbia mniej lub bardziej wiadomie zamierzenia, ktre powzi przed swoj inkarnacj albo nadaje swemu yciu cakiem nowy sens. W obydwu przypadkach maj anioowie tylko pozorny obraz czowieka i mog wtedy doprowadzi do innego zrzdzenia losu. On pragnie czego!
To ogromnie uatwia niebu zadanie i napenia je wielk radoci zarwno aniow, jak i innych, ktrzy im pomagaj, czyli
witych i patronw imion. Dziki temu takie ycie zyskuje o wiele janiejszy i bardziej rozpoznawalny sens.
Zamy, e czowiek podejmuje szkodliw decyzj, na niekorzy dobra, ku nienawici i przemocy. Jak zachowaj si w takiej sytuacji anioowie?
Gdy nakada si na siebie coraz wicej ziemskich uwarunkowa, wykrystalizowuj si wwczas ciemne moce, a dusze, ktre atwo trac duchow rwnowag i wahaj si, daj si atwo zwabi negatywnym siom, uwika si w problem i w ten sposb spirala nakrca si coraz szybciej.
Mimo to jasne siy towarzysz czowiekowi dalej, gdy one nigdy nie opuszczaj ludzi! Czyni to jednak z najwyszym niepokojem i wewntrznym wzburzeniem, ale nie wspieraj jego zamierze, bo zrobi to kto inny. Dobre moce stawiaj sobie py-

41

tanie: Jak moemy go odwie od tej sprawy albo przynajmniej przyhamowa jego dziaania?. Nastpnie poszukaj okazji do
zainspirowania go i skierowania jego uwagi w inn stron. Postawi na jego drodze ludzi, ktrzy inaczej go nastawi, zwrc
uwag na niebezpieczestwa, bd ostrzega i doradza. Stworz uwarunkowania, ktre pomog go nawrci na drog prawa
i pokoju, a przede wszystkim zrezygnuj z jakiejkolwiek formy gwatu i przemocy. Jest to jednak dugotrwaa i mudna praca,
wymagajca wiele cierpliwoci i siy.
Anioowie towarzysz wam nieustannie i nie powiedz sobie: Zostawmy go, niech robi swoje, poczekamy, a si nawrci
albo si potknie, lecz nie ustaj w opiece nad wami.
Jeli to nie zaowocuje adn zmian, pozwalaj anioowie wpa czowiekowi w tarapaty, ktre s jednak rodzajem terapii.
Takie nieprzyjemne sytuacje nie powinny by jednak utosamiane z dziaaniem zych mocy. Bowiem jeli nawet jaki pomocny
medykament gorzko smakuje, nie oznacza to, e jest zy. Rwnie w sferze dobra zdarzaj si okresy wielkiej surowoci oraz
pene duego nacisku wypowiedzi. Czasem to, co wydaje wam si nieprzyjemne, moe okaza si bardzo pomocne.
Bl np. nie jest sam w sobie czym negatywnym, ma on bowiem pewn funkcj, mianowicie zwraca na co uwag, uwiadamia, dystansuje do czego. Wasze ciao jest w swoim normalnym stanie bezbolesne, dopiero kiedy was boli jaki organ, uwiadamiacie sobie jego istnienie. Zwracacie uwag na to obce dla was dowiadczenie, ktre nie do, e cichcem wkrado si
w sfer waszych dozna, to jeszcze w bardzo nieprzyjemny sposb daje o sobie zna. Zaczniecie wwczas w pierwszej kolejnoci leczy przyczyny goi ran czy wyrywa zb. Jeli nie ukoi to waszego cierpienia, moecie zay rodki przeciwblowe.
Gdy jednak boli dalej, trzeba postawi sobie pytanie, czy mona temu zaradzi przy pomocy jakich wartoci wewntrznych.
Bl moe doprowadzi was do zgorzknienia, zwtpienia i zaamania, ale moe te sta si okazj do zebrania odpowiedniej
wiedzy, do stania si bardziej dojrzaym, podjcia si naprawy wasnych bdw i osignicia harmonii wewntrznej. Tak wic
bl, bdc czym nieprzyjemnie rzucajcym si w oczy, moe was doprowadzi do jasnoci lub ciemnoci tego wiata. Jeli
kto wybierze ciemno, popadnie w nie dajce si zauway problemy natury wewntrznej. Sumienie czowieka mona w cigu jego drogi yciowej zaguszy, ale ono i tak pozostanie i obudzi si w momencie mierci albo po mierci. Jeeli cynikowi
wiodo si dobrze w yciu, skutki jego czynw mog by pniej tym bardziej nieprzyjemne. Decyzji podjtej z podszeptu
ciemnych si mona w konsekwencji nada pozytywny sens, jeli nie od razu, to na dusz met. Nad tym wanie pracuj
anioowie.
Nie zawsze z powodu niewaciwych decyzji popadamy w kryzysy yciowe, lecz z przyczyn, ktre maj swoje rdo w wydarzeniach zewntrznych i wydaj si komu nimi dotknitemu katastrof, lecz po jakim czasie okazuj si mie dziaanie uzdrawiajce. Czy mona w takim wypadku zakada, e stao si to wanie za zrzdzeniem nieba?
Niekoniecznie, gdy mogo by i tak, i wanie wrcz przeciwnie niebiosa prboway wszystkiego, by te wydarzenia od
was odsun i zaoszczdzi wam przeywania kryzysu. Jeeli te wysiki spezy na niczym, to wanie jasne niebiaskie siy
wykorzystaj to zdarzenie, by jego konsekwencjom nada sens pozytywny.
W pierwszej fazie kryzys moe by czym z gruntu negatywnym, nawet gdy jest przeywany jako co niezwykle negatywnego. Kryzysy yciowe, ktre was dotykaj, s przejciowe jak niepogoda zawsze kiedy si kocz. Jeli sobie to uwiadomicie, moe to wam pomc w poznaniu siebie i naprawieniu bdw, a w konsekwencji nauczy was, jak y w zgodzie z samym sob. To wanie odrnia kryzys od pokusy. W pokusie chodzi o to, aby was zdemoralizowa i wprowadzi w wiat innych wartoci. Powoduje ona, e tracicie harmoni wewntrzn i stajecie si sobie obcy. Pocztkowo jest ona czym przyjemnym, zachcajcym, posiadajcym agodn tonalno. Niewiele od was wymaga, a wspiera raczej wasze saboci, np. bezwolno, niedbalstwo, niewierno, lenistwo, niewiarygodno. To wszystko staje si dla was nagle normalne, jakby nie byo
w tym nic zego. Pokusa nci was do maych sabostek, ktre pocztkowo ukrywacie, ale gdy si nawarstwi i spitrz, urastaj
do rangi problemu z bardzo nieprzyjemnymi konsekwencjami. Wwczas nastpuje kryzys, ktry rozsdnie przeyty, moe was
doprowadzi do jasnoci: osigniecie wewntrzn harmoni, czyli bdziecie y w zgodzie z potrzebami waszej duszy, co bdzie odpowiadao oczekiwaniom mieszkajcej w was Trjcy witej. Kryzys yciowy jest zatem wielk szans, o wykorzystanie ktrej bd ze wszystkich swoich si i moliwoci zabiega anioowie.

Co to znaczy, y w harmonii z samym sob?

y w harmonii z samym sob oznacza: Chcesz tego rzeczywicie? Czy wywouje to w tobie pozytywne odczucia? Czy istniej wystarczajce powody, eby to potwierdzi? A moe chcesz tego, gdy powiedziano ci, e powiniend tego chcie, bo taki
jest zwyczaj i inni czyni tak samo, a moe wypada tak postpi przynajmniej jako kobiecie albo jako mczynie, a moe tak
si postpuje w twoim wieku czy na twoim stanowisku?
Syszelimy, e anioowie wspieraj to, do czego dymy, jeli jest to zgodne z zasadami Stwrcy. Jednak, gdy nam si to mimo wszystko nie udaje, czy mona wwczas przypuszcza, e anioowie zawiedli, poniewa najwysze instancje hierarchii niebieskich uznay co innego za sensowne?
Takie wyobraenie o niewaciwym zarzdzaniu jest typowo ludzkie: Czy mroczne siy miayby wyobraenie przeciwne do
si niebieskich? Gdy wic jaki anio zostaje odwoany przez wysz instancj, Archanio mwi: Niech tak zostanie, a Anio

42

Soneczny powie: Tak nie powinno by. Czego takiego nie ma w niebie. Anioowie dziaaj zawsze w porozumieniu i z polecenia Trjcy witej i to na wszystkich paszczyznach. Inaczej byoby to dla was ludzi nadzwyczaj nieprzyjemne, bo bylibycie sterowani przez zbyt wiele rk. W niebie nie ma konfliktw. Jest tam zupenie inaczej. Wszystko odbywa si zawsze jednomylnie. To tylko wy ludzie jestecie przyzwyczajeni szuka kompromisu na najniszym poziomie. Wszystko jest przez was
sprowadzane do najmniejszego wsplnego mianownika. W niebie jest inaczej, tam wszystko obejmuje konsensus!
Istnieje jednakowo moliwo, e nasze pragnienia rozbijaj si o interesy ciemnych si i o wolno czowieka, ktrych
podszeptw suchaj. Na ludzkiej wolnoci moe si rwnie rozerwa, jak cienka materia, oddziaywanie si dobra. Nie jest to
jednak jednoznacznym zem, gdy rwnie wtedy istoty niebieskie potrafi sprawi, e wszystko obrci si ku dobremu.

Jeli to take si nie powiedzie?

Wtedy ponownie zostanie podjta prba naprawienia za. Kreatywno aniow, ba kreatywno jednego tylko anioa wielokrotnie przewysza to, co sobie moecie wyobrazi. Kady z Aniow Strw jest bardziej kreatywny ni jego podopieczny,
a anioowie przewodnicy nie zajmuj si niczym innym, jak tylko nieustannym tworzeniem nowych moliwoci.
Czy moe si zdarzy, e anioowie co wspieraj, ale s przy tym maoduszni, poniewa odnosz wraenie, e nie jest idealnie, lecz skoro ju jest jak jest, to pomoemy?
Czego takiego jak maoduszno nie ma w niebie. Jednak anioowie myl nadzwyczaj praktycznie, nie w ten sposb tak
albo wcale nie. Przygldaj si oni, czy byoby moliwe jakie inne rozwizanie i jak mona by byo twj zamiar zrealizowa
inaczej, nie zmieniajc jego gwnej idei. S oni przy tym bardzo zrczni, to znaczy dziaaj nie tylko wprost, lecz niekiedy
rwnie elegancko, a czasem nawet ich myli nie biegn prostymi ciekami.
Anio Przewodnik czyni zawsze to, co jest po myli caego nieba. Gdy widzi, e pragniecie czego, co moe was zniechci
do realizacji celu, ktry zosta przez was wczeniej uzgodniony z Anioem Sonecznym, uczyni to, co wy nazywacie na ziemi
strajkiem woskim. No tak, pozwl mu to zrobi, my tego nie poprzemy. Nie bdzie on was sabotowa, tego nie uczyni aden anio, ale bdzie milczco wam towarzyszy i obserwowa, czy zdoa wami pokierowa tak, bycie na nowo zorientowani,
znaleli wasz drog. Nawet nie jestecie w stanie sobie wyobrazi, jakimi artystami s anioowie, jacy potrafi by pomysowi,
twrczy i kreatywni po to, aby ze wszystkiego, co zaprezentujecie wsppracujc z nimi albo dziaajc przeciw nim, uczyni
co sensownego.
Nie moe jednak tak by, e wspieraj was w jakiej okrelonej sprawie Anioowie Przewodnik, Soneczny oraz Str,
a wysze instancje niebieskie maj zupenie inne zamiary i tego nie popieraj. To bardzo ludzki pomys, e rne hierarchie
wiata duchowego chc cakiem innych rzeczy. W niebie nie ma konfrontacji, nie odbywaj si adne pojednawcze rozmowy,
nikt nie stawia ultimatum itp.
Niebo chce speni wasze pragnienia, ale rwnie zalenie od okolicznoci je skorygowa. A jeli to zostanie uniemoliwione z woli innych si, niebo prbuje uczyni wszystko, aby uzyska jak najlepszy efekt. W rezultacie pozwala wam w lepszy sposb osign cel i doprowadzi do korzystnych wynikw. Na tym wanie polega cay kunszt nieba.

PRZYGOTOWANIE SENSU DLA PRZYSZOCI

Wstp
Moecie wprawdzie planowa swoj przyszo, ale nie moecie wiedzie, co si wydarzy. Nie wiecie ani, na co wystarczy
wam si i umiejtnoci, ani czy warunki polityczne i gospodarcze bd korzystne, ani w jaki sposb inni ludzie przekrel wasze
plany, ani co uknuj ze duchy, by zawrci was z waszej drogi i wpyn na innych ludzi. A wic w odniesieniu do przyszoci
pytanie o sens ycia mona postawi tylko w ten sposb: Jak moecie uksztatowa swoj przyszo, aby niezalenie od powodzenia waszych planw mie poczucie sensownego, dobrego i radosnego ycia?
Pytanie to naley ponownie odnie do chwili obecnej, ale z t rnic, e uwaga powinna si koncentrowa przede wszystkim na dugofalowych planach. Nie chodzi o znalezienie sensu w przyszoci, lecz o przygotowanie strategii dla przyszego ycia.
Im dalej w przyszo kierujecie swj wzrok, tym mniej macie j w garci, i tym bardziej chodzi o to, aby kto was poprowadzi. Celem jest osignicie harmonii pomidzy waszymi wasnymi chciami a otwartoci na niebiosa: planowaniem
a spontanicznoci, niezalenoci a pozwoleniem na kierowanie swoim yciem. Polega to na planowaniu kolejnych krokw,
dziki ktrym moecie urzeczywistni swoje pomysy: przemyle czas i odpowiednie rodki ku temu, jeli to konieczne, stworzy jak wsplnot lub przyczy si do ju istniejcej. Jednoczenie cay czas pracujcie nad swoj spontanicznoci, nad
tym, aby by bardziej otwartym i mc improwizowa. Jeeli opanujecie te dwie umiejtnoci, bdziecie w stanie sprosta zdarzeniom czekajcym na was w przyszoci. Jeli zaniedbacie albo jedno albo drugie, stracicie ogromn cz waszej ywioowoci.

43

Samostanowienie
Bilans radoci/obcie
Rozpocznijcie moe od bilansu rzeczy radosnych i denerwujcych w waszym rozkadzie dnia i zastanwcie si, jakich nieprzyjemnoci mona unikn. Wszystko to, co macie, jest zawsze jednoczenie radoci i obcieniem. Jakie rzeczy nios ze
sob ile radoci, a ile trudnoci? Na przykad stojce w hallu stare krzeso. Czy przewaa rado z monoci ogldania go codziennie czy te niezadowolenie z powodu koniecznoci odkurzania go co tydzie? A biuteria: czy mamy wicej radoci z noszenia jej od czasu do czasu czy te zo, e moe zosta skradziona, e trzeba j umieci w skrytce bankowej, e trzeba na to
wyda pienidze, e wobec tego nie bdziecie jej w ogle oglda, e bdziecie musieli odpowiedzie na pytanie, kto j odziedziczy i e moe potem doj do ktni itd.
Jeeli wyranie nie odczuwacie radoci z danej rzeczy, trzeba si jej pozby podarowa komu, sprzeda, odda komu do
dyspozycji, take meble, ubrania, zabawki itd. Podobnie postpcie ze zbdnymi czynnociami: dodatkowe zajcie, zbieranie
znaczkw, podre wakacyjne. Czy po rozwaeniu wszystkich za i przeciw nie macie uczucia, e ulyoby wam, gdybycie si
tego pozbyli? Pozbdcie si wszystkiego, co wam przeszkadza, potraktujcie to z lekkim sercem.
W waszym bilansie rzeczy radosnych i nieprzyjemnych po stronie radoci zapisa naley oczywicie nie tylko co przyjemnego, co si wam przytrafia, co nic nie kosztuje, take adnego wysiku i trudu. Bo take praca, ktra wymaga siy i czasu, niesie ze sob rado, poza tym rwnie spenienie obowizkw, kontynuowanie tradycji, pomaganie innym ludziom, angaowanie si w ochron rodowiska, ratowanie zwierzt mog sprawia rado.
A z drugiej strony nie wszystko w waszym bilansie rzeczy radosnych i nieprzyjemnych, co wydaje si wam zbdne np.
rzeczy materialne, powizania spoeczne, zadania, aktywno w czasie wolnym itd. naley zaliczy do obcie. Wszystko to
ma swoje miejsce i przy okazji robienia przez was wielkich porzdkw niekoniecznie musi zosta wyrzucone, nawet, jeli rado z tych rzeczy jest tylko niewielka.
Bez zastanowienia nie zaliczajcie take nielubianych obowizkw do spraw nieprzyjemnych, lecz przyjrzyjcie si im, jakie
nios ze sob korzyci. Musicie na przykad troszczy si o waszych wsppracownikw lub bliskich i sdzicie: nie sprawi wam
to radoci. Zastanwcie si nad tym gbiej: dziki waszym dziaaniom nawizujecie kontakty z innymi, zapewniacie sobie
chwa, autorytet i pozycj spoeczn, czyni was wartociowymi dla was samych i innych, rozwijaj wasze mocne strony itd.
Nie zaliczajcie take np. miejsca pracy po prostu do rzeczy nieprzyjemnych, nawet jeeli nawa obowizkw nie pozwala
wam na rozwinicie wszystkich waszych zdolnoci. Ma ono wszake przede wszystkim zapewni egzystencj wam i waszej rodzinie, okrelone bezpieczestwo w spoeczestwie, powaanie, sukces a moe nawet wadz. Ponadto jego celem jest rwnie
zapewnienie okrelonego przebiegu dnia.
Po stronie obcie zanotujcie codzienne nieprzyjemnoci i przykroci i postawcie sobie pytanie, czy moecie ich unikn. Co ju od rana nie pasuje do waszego rytmu dnia? W czym tkwi cige problemy, trudnoci? Np. za duo haasu, zbyt mao ruchu, za duo tuszczu, zbyt mao wieych owocw, za duo kontaktw z szefem, za duo ludzi, zbyt mao czasu dla siebie,
zbyt mao miych przyjaci? Jeli zmiana dotychczasowego stanu rzeczy wymaga niezwykych rodkw, zastanwcie si, co
wolelibycie zrobi: dostosowa si do tego, co robi inni czy do tego, co odpowiadaoby wam? By moe naleycie do tych
osb, ktre mwi: Ja musz robi to, co i jak wszyscy. Te dobrze! Wtedy pasuje to do was
Zastanwcie si: Czego wymagacie od siebie i innych? Czy wymagacie zbyt wiele, czy nie wymagacie od siebie wicej, ni
jestecie w stanie osign? Czasami moecie od siebie wymaga bardzo duo i rezygnowa ze snu, ale nie przez cay czas.
A moe jestecie zbyt mao wymagajcy stawiacie sobie zbyt mae wymagania, ni jestecie w stanie je speni?
A jak traktujecie innych, np. wsppracownikw, partnera, dzieci? Stawiacie im zbyt wysokie czy zbyt niskie wymagania?
Czy praca, ktrej od nich wymagacie jest interesujca i urozmaicona? Czy suy ona samorealizacji, zabezpieczeniu przyszoci? Czy ryzyko mieci si w granicach moliwoci danej osoby? Czy dajecie im woln rk w realizacji planw? Czy dajecie
im wskazwki bez cigego kontrolowania?
Zbyt wysokie lub zbyt niskie wymagania wytrcaj czowieka z rwnowagi. Powinnicie unika ich obu i stara si stawia
wymagania odpowiadajce moliwociom danej osoby. W przypadku krtkotrwaego nadmiernego obcienia potrzebna jest
przeciwwaga: rozpieszczanie, mio, urlop, dodatki. Stosowania taryfy ulgowej wobec siebie i innych nie powinno si rwnoway wykorzystujc szczeglne moliwoci s one wprawdzie zrozumiae, ale niebiosa ich nie zalecaj.
Jeeli w trakcie bilansu dojdziecie pniej do wniosku, e nie chcecie zrezygnowa z tych rzeczy, ideaem byoby wszelako
osignicie takiego stanu wewntrznego, w ktrym bylibycie gotowi dokadnie z nich zrezygnowa. Nie brakowaoby wam niczego, co jest czci waszego ja; Wszystkie te rzeczy nie s wam niezbdne. W zasadzie nie potrzebujecie nic wicej poza
miejscem, w ktrym stoicie lub leycie. Nie musicie wysnuwa a tak daleko idcych wnioskw, lecz powinnicie sobie kiedy
uwiadomi nastpujc rzecz: Waciwie, kto lub co na wiecie ma dla mnie znaczenie i jak odgrywa w moim yciu rol?
Czy jest moliwe, e stawiam sobie lub innym zbyt wysokie wymagania?
Bilans radoci i nieprzyjemnoci wymaga wic swego rodzaju subtelnych dziaa. Odpowiednio odnosi si to na przykad
do zwizkw partnerskich, do stosunku rodzice-dzieci, do mieszka i miejsc geograficznych, konstrukcji mylowych, politycz-

44

nego zaangaowania itd. Przede wszystkim zrezygnujcie z tych nadmiernych wymaga, ktre stawicie sami sobie. Wtedy
wszelkie obcienia strac swj ciar, a wasz bilans radoci i nieprzyjemnoci bdzie w caoci wyglda o wiele lepiej.

Trzy wite dobra

Wasz bilans moecie jeszcze bardziej rozbudowa uwiadamiajc sobie, co znaczy, po pierwsze y, po drugie mie wiat
do dyspozycji, po trzecie by wolnym. S to trzy wite dobra, ktre powinnicie rwnie tak traktowa. ycie jest witym dobrem, ktre powinnicie wielce szanowa. Mie wiat wok siebie do dyspozycji jakkolwiek go w danej chwili postrzegacie
jest te witym dobrem. Moecie co przedstawi, by, czyni; i zdziaa dziki niemu, z nim, poprzez niego i w nim. Zosta
wam dany w prezencie. Wasza wolno, wolna wola, by dokonywa wyboru, podejmowa decyzj, robi co lub czego zaniecha, robi szybkie lub powolne, wielkie lub mae kroki jest rwnie rzecz wit. Zgodnie z tym spogldajc teraz w przyszo powinnicie sobie wyjani nastpujce sprawy:
Po pierwsze: Czy macie uczucie, e wasze ycie jest radosne, e poruszacie si spontanicznie jakby taczc? A moe postpujecie wedug zarzdze innych, nie macie wasnej twarzy, mona by was wymieni, zastpi kim innym, nie macie osobowoci, indywidualnoci, nie chodzi o was, nie liczycie si, nikomu nie jest znane wasze imi, kady dzie jest taki jak poprzedni, jestecie jakby lepiej lub gorzej funkcjonujcymi czciami jakich mechanizmw, ycia ucieka gdzie obok was? Czy wpatrujecie si bezmylnie w nadchodzce dni urlopu, w wymwienie stosunku pracy, w rent, gdy zaczynacie myle, ponownie
wracacie do ycia? W jakim stopniu stracilicie umiejtno ycia tym samym sens wszelkiego dziaania?
ycie oznacza: ruch, zmiany, wzrost, podejmowanie decyzji, wolno, poczenie cigoci ze spontanicznoci, przekazywanie dalej ycia i radoci na zewntrz, ale i wewntrz: w duszy, mylach, twrczoci, obrazach wewntrznych. Wszdzie
tam, gdzie tego wszystkiego brak, gdzie wasze funkcjonowanie sprowadza si do bycia maszyn na dwch nogach, wszdzie
tam brakuje wam ycia.
Jeli cakowicie lub czciowo utracilicie umiejtno ycia, powinnicie wzi pod rozwag dokonanie zmian. Bo macie
nie tylko prawo, ale take obowizek, jako ywe istoty uczestniczy w yciu a nie tylko czeka na moment, w ktrym bdziecie
mogli sobie pozwoli na prawdziwe ycie.
Po drugie: wiat, w ktrym si urodzilicie, ktry teraz was otacza jest darem i powinno si go podda odpowiedniej obserwacji. Zaczyna si ona ju od spojrzenia na promyk soca, od widoku z okna, obserwacji kwiatw w parku, spotykanych przez
was zwierzt, ptakw, ktrych piewu suchacie, ludzi, z ktrymi macie do czynienia. Jeeli mimo jak najbardziej przychylnego
spojrzenia na wiat a powinnicie si na nie zdoby w aden sposb nie jestecie w stanie potraktowa go jak daru danego
wam przez niebiosa, waszym zadaniem jest stara si o popraw, lecz nie o popraw wiata, lecz waszej pozycji w wiecie.
Udajcie si wtedy gdzie indziej i znajdcie sobie takie miejsce, gdzie otaczajcy was wiat stanie si dla was darem: tak miejscowo, rzeczy, zwierzta i ludzi.
Po trzecie: Zastanwcie si dobrze, co robicie cakowicie dobrowolnie. Ju si przecie czego nauczylicie: sowo musie wyrzucilicie ze swojego sownika. W jakich sytuacjach wci na nowo wykonujecie rzeczy, ktrych po wnikliwszej obserwacji nie moecie uzna za dobrowolne? Kiedy nie udaje si wam powiedzie: Ale tak, to ma dla mnie ogromn warto,
znaczenie, przynosi spenienie, jest dobre w tej czy innej sytuacji. Nie czyni tego z przymusu. Mam dobre powody, by to zrobi i niezbyt przekonywujce powody, by tego zaniecha.
Potraktujcie wolno jako dar niebios i obchodcie si z nim jak z prezentem. Tym samym wzmacniacie wiadomo, ktra
wynika z waszej wolnoci. Wyobracie sobie, e zobowizalicie si na pimie do omiu godzin pracy dziennie i teraz wasz
szef wymaga od was tych omiu godzin. Podarujcie mu czasem dziewit godzin, w pewnym stopniu jako ma zemst, ktra go zawstydzi: ju uwolnilicie si od przymusu. Jeli odrzuci on t podarowan dziewit godzin, skierowalicie go na drog ku wspaniaomylnoci. Obdarowywanie zawsze prowadzi ku wolnoci.
Wolno zawsze oznacza najpierw wolno wewntrzn, wolno myli, odczu, uczu, wyobrae, ktre gromadzicie
w sobie. Ona zaczyna si w was, z was si rodzi.
Wdychajc wiato niebios nie stajecie si wprawdzie ogromniejsi, lecz w was rozpociera si rozgwiedone niebo.
Negatywne myli ograniczaj i osaczaj wasz dusz wywoujc wrcz przeciwne odczucia. Serce staje si mniejsze i bezwzgldne, oddech coraz ciszy, zmienia si w westchnienie. Wasz dusz ogarnia zo, gniew, zwtpienie, niepewno, zmartwienia, troski, obawy, panika, urazy. W pewnym sensie nie widzicie ju adnego wyjcia, rozwizania tej sytuacji.
Waszej wolnoci nie utracicie w wyniku nieposuszestwa wobec niebios, gdy wynika ono z waszego wolnego wyboru.
Z punktu widzenia niebios posuszestwo oznacza umiejtno suchania. Jej warunkiem jest wyciszenie i milczenie. Wprowadzajc w ycie to, co usyszelicie, postpujecie dobrowolnie. Sami podejmujecie decyzj, tak jak j rozumiecie, tak jak jest to
w danej chwili moliwe.

Waga wolnoci
Wolno jest take dobrem duchowym. Istniej ludzie, ktrych myli zawsze kr wok paru wymuszonych i ograniczonych idei. Gdziekolwiek dotr, czuj si zniewoleni. Czuj si na przykad ograniczeni przez traumatyczne przeycia z prze-

45

szoci lub wraenie bezsilnoci, przez strach, kodeks moralny, ideologi. Moglibycie im da paac, byliby najbiedniejszymi
winiami, jakich moecie sobie wyobrazi.
Zniewolenie rozpoczyna si w duszy a nie na zewntrz. Mnich w celi klasztornej yje jeszcze bardziej ubogo ni wikszo
skazanych w dzisiejszych porzdnych wizieniach. Lecz on yje w wewntrznej wolnoci. Dla niego jest ona tak ogromna jak
cay wiat. Nie potrzebuje wicej przestrzeni, aby mc dowiadcza swojej wolnoci.
Wrd witych byli i tacy, ktrzy pozwalali sobie od czasu do czasu na przebywanie w dwch miejscach jednoczenie. Samo wic przywizanie do jednego miejsca wynika z wewntrznego zniewolenia, ktrego mona si pozby. Jest to tylko kwestia powicenia, wicze, pewnoci, obietnicy. Mona to tak dalece wywiczy, e wizie bdzie mg opuci wizienie tak
jak apostoowie, e da si przekroczy granice materii.
Materia ograniczona jest przez okrelone wyobraenia dotyczce zniewolenia, przez konieczno uwzgldnienia praw natury, okrelonych procesw, mechanizmw i funkcji. Ale moe si ona od tego uwolni.
Lecz wymaga to wtedy ogromnej wewntrznej wolnoci czowieka, wyprzedzajcego ciao, umocnionego przez lata przewiadczenia o tej wewntrznej wolnoci tak, by ciao miao powd, aby zaufa tej idei. Materia potrzebuje zaufania, a aby je
zbudowa potrzeba czasu i okrelonego sposobu mylenia o wolnoci: najpierw myl, e jest to w ogle moliwe a pniej
przyzwyczajenie si do tej myli.
Wtedy moesz mie nawet wpyw na moment twojej mierci. Jeszcze raz moesz otoczy ramionami ziemi i swoje ycie
i powiedzie: Teraz si dokonao! Teraz nadszed dobry moment, aby odej, lecz niech si dzieje nie moja, lecz Twoja wola!
. Wtedy usyszysz, czy Ojciec mwi: Tak, tak jest dobrze!. Moe si oczywicie zdarzy, e powie: Jest jeszcze jeden czowiek, ktry powinien si z tob spotka lub: Jest jeszcze co, co powiniene uczyni. Wtedy prawdopodobnie zostaniesz
jeszcze troch na ziemi.
Wierzcie w to lub nie: Tak wanie jest! Nie lekcewacie znaczenia wolnoci, nie przeceniajcie znaczenia przywizania do
praw psychologicznych lub spoecznych, nawet niekoniecznie do praw natury!

W drodze
Zawsze bdcie w drodze. Bdcie gotowi na kolejny krok, na to, by zostawi co za sob, aby si od czego uwolni.
Uwiadomcie sobie, e nic nie jest wieczne. Rwnie rado i szczcie chwili trwaj tylko tak dugo, jak dugo jestecie w stanie przechowa je w swoim sercu; jako wspomnienia przetrwaj nawet mier. Ale jako ziemskie wartoci nie s trwae.
Wszystko mija zarwno dobro jak i zo. Kroczcie cigle naprzd. Poruszajcie si do przodu, wtedy ostatecznie pozostaniecie na drodze ku dobru, gdy droga sama w sobie jest symbolem wiata, dobra. Natomiast zdanie: Tak ju jest i tak pozostanie symbolizuje ciemn stron, zo. Dopki wdrujecie, pozostajecie w wiatoci. Praktykowanie Ja chc jest pierwszym
wanym krokiem ku temu.
Rwnie jeeli mieszkacie gdzie kilka lat lub dziesicioleci lub do koca ycia, uwiadomcie sobie, e jestecie tam tylko
tymczasowo. Wasze ycie jest przepenione radoci i wiatem? Tak, ale bdziecie musieli si poegna. Wasze zwizki mog
si ponownie odnale w niebie albo w jakim innym yciu na ziemi. Wiele odcinkw przemierzacie razem. Cigle jestecie
w drodze. Jeli ogarnie was uczucie: Ten al, ten strach, te troski, ten problem zawsze pozostan takie same, nie ma adnego
wyjcia, adnego rozwizania, adnej ucieczki, to znak, e znajdujecie si na zej drodze. Opucie j i wdrujcie dalej!
Aby wasze wdrwki w przyszoci byy moliwe, potrzebujecie dobrych butw do wdrowania. Z jakich materiaw je wykonacie? Na podstawie tego pytanie moecie wykona pomocne wiczenie, bo istniej podstawowe rodzaje materiaw.
Po pierwsze: jednym z nich jest przeszo, tradycja. Spjrzcie jeszcze raz wstecz. Skd pochodz? Z jakiej rodziny? A skd
oni pochodzili? Kim oni byli? Gdzie mieszkali? Jak yli? W co wierzyli? Co stanowi najwaniejsze elementy tego pochodzenia,
dobro, pikno, sia, podziw, co wyrniao tych ludzi, z czego byli znani? Czy bya to pilno, wyrozumiao, punktualno,
geniusz, poczucie humoru, pikno, elastyczno czy wrcz przeciwnie: stao?
Co z tych rzeczy mog uzna za swoje wasne z dum i czystym sumieniem? Stan si one potem czci moich butw. To
jest co, czego uosobieniem jestem rwnie ja. Z tego powstaem, to stanie si moim mottem, tak bd dalej y, aby to wszystko mogo znale swe miejsce w przyszoci.
Po drugie: Nastpnie macie do czynienia z czciami waszego osobistego ycie, z ktrego moecie by dumni: wasze zdolnoci, inicjatywy, przedsiwzicia, lecz rwnie sia, ktra umocnia si w was poprzez zdarzenia nieprzyjemne i nieudane, oraz
nauki, jakie z tego wycignlicie: Pozwalaem wymaga od siebie, ale i sobie pomaga. Chce tak dalej postpowa w przyszoci. To wszystko stanowi cze mojego obuwia, w ktrym udaj si na wdrwk.
Po trzecie: Co moecie uczyni w sensie suenia innym i to w pionie jak i w poziomie? I komu na ziemi chciabym tym
suy? Komu suy to, e ja istniej?. Mog to by rwnie zwierzta i kwiaty. Moe to by cakiem maa grupa ludzi albo nard albo cay wiat. Czyli: Czyim jestem sug w odniesieniu do niebios i w odniesieniu do ziemi? Nosz w sobie nadal te pytania, robi z nich buty, w ktrych wkraczam w przyszo.
Na koniec wyobracie sobie par piknych butw. Jak one wygldaj? Czy s to kapcie, kozaki, buty siedmiomilowe, buty

46

z metalowymi blaszkami, eby stukay i kady je sysza, a moe teniswki lub baletki, w ktrych si czowiek po prostu unosi
nad ziemi?
Jakie lady zostawicie po sobie pewnego dnia? Czy bd to lady siy, nadziei, ufnoci, jasnoci, odmowy, krytyki, orientacji, porzdku? A moe lady niewidoczne, ostrone, skromne? Co powiedz o was naoczni wiadkowie? Co jest wasz najbardziej widoczn cech? Gdyby dali wam pochwalny przydomek, jak brzmiaby on? By moe czowiek przyjazny, surowy, agodny, bezkompromisowy, poszukujcy, wymagajcy, dobroduszny, yczliwy, czowiek o jasnym umyle?
Czy to si wam podoba? Chcecie, aby zabrzmiao to jeszcze inaczej, np. czowiek kochajcy, dobrotliwy, pomocny, radosny,
szczery, przynoszcy pokj? Jeszcze jest czas, jeszcze moecie zmieni swoje obuwie i pozostawi po sobie inne lady. Bdcie
wiadomi waszego wewntrznego bogactwa. Zapewnijcie sobie coraz wicej wewntrznej wolnoci!

Wsplnota
Idea samotnego ycia, jako single, jest obecnie bardzo popularna. Na dusz met nie jest ona jednak korzystna dla czowieka. Jestecie stworzeni do ycia we wsplnocie a nie w samotnoci, do ycia we wsplnocie ze wszystkimi tego konsekwencjami. Wprawdzie wy sami podejmujecie decyzj, bierzecie na siebie odpowiedzialno, jestecie panem swoich decyzji i swojego ycia. Ale obok was id inni. Wielu z nich obserwujecie tylko z daleka. Drogi niektrych ludzi krzyuj si jednak z wasz
drog, abycie udzielili im pomocy, dotrzymali im towarzystwa, wspierali ich, by moe nawet powstrzymali i skorygowali ich
dziaania.
Przewiadczenie o moliwoci spenienia si bez nawizywania kontaktw midzyludzkich jest bdne. W ogle moecie
znale spenienie tylko we wsplnocie, w rozmowie, w zwizkach z innymi. Moecie zosta ogrodnikiem i odnale si
przede wszystkim w zwizkach z waszymi rolinami. Rozmawiacie z nimi, yjecie z nimi, cierpicie, radujecie si, razem z nimi
wzrastacie. To nie musz by ludzie.
Postawcie sobie pytanie: Komu tu i teraz ma suy to, co wy robicie na ziemi? Zamy, e zawodowo myjecie okna, jestecie kierowc autobusu albo profesorem matematyki, kto ma jak korzy z tego, co wy robicie? Czy wasze dziaanie suy rolinom, zwierztom, ludziom? Jakim ludziom? I jakie znaczenie w niebie ma to, co czynicie tu na ziemi? Komu w niebie suy
wasze dziaanie? Zastanawiajc si nad tymi pytaniami, znajdujecie drog do wsplnoty.
Bdcie wtedy konsekwentni w swoim dziaaniu. Przyczcie si na przykad do jakie istniejcej ju grupy lub wsplnoty:
Czym ona si zajmuje, czy mi odpowiada, przycz si do niej bd suy ideaom, sprawom, witym boskim wartociom
a tym samym take ludziom i innym stworzeniom.
A moe sami stworzycie jak wsplnot, do ktrej przycz si inni, tzn. zaoycie grup, ktra ju gdzie indziej istniaa
bd istnieje, lecz wy stworzycie j wanie tu i teraz. Moecie to uczyni mimochodem w waszym czasie wolnym jest to cakiem ostrone wyjcie. Albo moecie stworzy co, co bdzie zajmowao wasz cay czas pracy. Albo pozwolicie, aby byo to
raz jedno raz drugie.
Rwnie jeli postawicie sobie za zadanie ofiarowanie modlitwy za innych, danemu czowiekowi nie bdzie to znane, lecz
ucieszy jego aniow, jego patrona, niebiosa w szerokim rozumieniu tego sowa. I z czasem zobaczycie, e ludzie bd was o to
prosi. Tak samo zauwa, jeli postanowicie by wraliwi na problemy ludzi, jeli powicicie swj czas i uwag troskom innych. Take zwierzta i roliny dostrzeg wasz pen mioci uwag i bd jej oczekiwa.
Niech ze wiata, w ktrym yjecie, upleciona zostanie sie. Przykadowo w supermarkecie sprbujcie oywi stosunki midzyludzkie, rozpozna kobiet, ktra was obsugiwaa, i przywita si z ni serdecznie. Sprbujcie nawiza bliszy kontakt
z ssiadem, sprbujcie w ogle zmieni wasze ycie z anonimowego, w pene kontaktw z innymi ludmi. Ludzkie znaczenie
nadajcie rwnie przypadkowym spotkaniom, uwaanym dotychczas za bezsensowne. Kto, kto siedzi przy kasie lub obok was
w pocigu, to nie ktokolwiek. To czowiek, ktrego by moe znowu spotkacie, ktry co dla was znaczy i dla ktrego z czasem
rwnie wy bdziecie co znaczy, ktry ucieszy si z ponownego spotkania z wami. Umiechnijcie si do niego, zamiecie
z nim par miych sw.
Jeli tylko chcecie, moecie nawiza kontakt take z rolinami i zwierztami, nawet z okolic, w ktrej mieszkacie, z domami, stawami, jeziorami, rdami, grami, ktre si tam znajduj. Jeli chcecie spdzi gdzie wakacje, przy okazji sprbujcie to raz zrobi w domu. Zachowujcie si tak, jakby byo to dla was obce miejsce i zacznijcie go odkrywa, wdrowa po najbliszej okolicy, odkrywa jego histori. Zdziwicie si, jakich ciekawych i mao wam znanych rzeczy dowiecie si o swojej
okolicy. Stworzycie wsplnot z okolic, z ktrej pochodzicie i miejscem, w ktrym si osiedlilicie i dziaacie. Wczeniej nazywano ludzi czsto tylko imieniem i miejscem jego pochodzenia, np. Odyseusz z Itaki, Jezus z Nazaretu. To miao sens. Rwnie wy identyfikujecie si poprzez zwizek z waszym otoczemem: Jestem X.... z...

Pomoesz sobie sam, pomoe ci te Bg

Najpierw uczycie wszystko, co moecie uczyni, aby odda si pod opiek niebios. Do tego powinno si wiczy swoj
wol: Czyni to, co uwaam za suszne, tak dobrze jak tylko potrafi. Niebiosa mog poczy swoj wol z wasz dopiero

47

wtedy, gdy wasza wola jest w peni uksztatowana. By moe jeli okae si to konieczne, niebiosa bd staray si to nieco poprawi, ale poza tym bd si stara pomc wam w osigniciu sukcesu. Tak naley rozumie sowa: Jeli pomoesz sobie
sam, to pomoe ci te Bg.
Czy oznacza to, e Bg nie pomoe temu, kto nie jest w stanie sobie sam pomc?
W takiej sytuacji anioowie wstrzymaj si z pomoca, gdy w przeciwnym razie wspieraliby saboci czowieka.
Czy nie jest to niesprawiedliwe? Saba osoba nie otrzyma pomocy?
Owszem, otrzyma pomoc, ale najpierw tak, by zmobilizowa i wspomc j w wydobyciu wasnych mocnych stron charakteru.
Jakkolwiek paradoksalnie to brzmi przysowie Jeeli pomoesz sobie sam, pomoe ci te Bg zawiera w sobie wiele
prawdy. Im wicej uczysz si korzysta ze swej woli, tym uwaniej suchasz woli boskiej. Im bardziej unikasz podejmowania
wasnych decyzji, brania odpowiedzialnoci za swoje czyny, tym mniejsz uwag powicasz przekazowi, ktry kieruje do ciebie Bg. Im lepiej nauczysz si ufa sobie w ksztatowaniu swojego ycia, podejmowa yciowe wyzwania, pozna siebie samego take swoje granice odpowiednio korzysta ze swoich zdolnoci i si, tym wicej moliwoci znajd niebiosa, aby pomc ci w kierowaniu twoim yciem. Jeli nie wierzysz w siebie, wierzysz kademu, a w kocu nikomu. Zapomnisz wtedy sowa: Bd wola Twoja!, a do momentu, w ktrym zostan ci one dobitnie przypomniane przez Boga.
Niebezpieczestwo przeoczenia przez was celu oraz ycia tylko i wycznie zgodnie z wasz wol jest bardzo nike. Istnieje
znacznie wiksze niebezpieczestwo, e nie bdziecie wiadomi wasnej wolnoci, nie bdziecie wiczyli swojej woli i dowiadczali jej dziaania. Ani nie zrozumiecie jej znaczenia.
Sprbujcie zrobi nastpujce wiczenie. Zrbcie sobie wycigi, biegnijcie jak najszybciej moecie. Na koniec opadniecie
z si: Ju dalej nie mog, daem z siebie wszystko, moje serce bije jak optane, ale ja jeszcze nie dotarem do celu. Gdzie teraz
mam spojrze? Kto da mi jaki znak? I jaki?. A jednak uda si wam, biegniecie dalej i docieracie do celu. W ten sposb uczycie si zasad gry waszego ycia: Od ja chc przechodzicie do: Usun si w cie, poddam si innej woli. To nie ley ju
w mojej gestii, lecz inni dziaaj przeze mnie. To znaczy: To, co si teraz stanie, zaley od opatrznoci, ja si jeszcze tylko temu przygldam. Tak oto zrozumiecie znaczenie sw: Jeeli pomoesz sobie sam, pomoe ci te Bg.

Gdy nie dzieje si to, czego chcesz co wtedy?

Przyszo ma dwie twarze: Z jednej strony to ty wychodzisz jej naprzeciw, ale z drugiej strony take ona zmierza ku tobie.
Inni ludzie o innych zamiarach, lecz rwnie dobre i ze duchy co czyni. Jeeli nie dzieje si to, czego chciae, moesz rozway rne moliwoci, na przykad:
Po pierwsze: Twoje chci nie byy wystarczajco due, nie bye w stanie ich urzeczywistni w odpowiedni sposb, moe
bye za saby, zbyt powolny lub za szybki wtedy zaley to od ciebie.
Po drugie: Inni ludzie przeforsowali swoje zdanie. Byli sprytniejsi, szybsi, silniejsi, lub byo ich wicej.
Po trzecie: Stao si to, czego chciay ze duchy, przeszkodziy twoim zamiarom. Wtedy zastpy niebieskie bd prbowa
uczyni wszystko, co moliwe, aby to poprawi.
Po czwarte: W istocie niekiedy dzieje si to, co w twoich zamiarach poprawili anioowie. Taka moliwo istnieje, ale jej
warunkiem jest zgoda z twojej strony na taki stan rzeczy, tzn., e w twojej duszy panuje wewntrzna rwnowaga pomidzy chciami a posuszestwem, innymi sowy, e zdanie: Bd wola Twoja, a nie moja stao si twoim wewntrznym mottem. W takiej sytuacji nieustannie dochodzi do rozmowy pomidzy tob a niebem: Chc czego, ale moe Bg ma dla mnie jeszcze jaki pomys, aby zrobi to jeszcze bardziej odpowiednio, jeszcze lepiej, gdy on zna mnie duo 1epiej, ni ja sam.
a) Rozwa, i przez ycie prowadzi ci twj Anio Przewodnik w porozumieniu z anioem sonecznym, tzn. w zgodzie
z twoim wyszym ja i twoimi waciwymi chciami i zamiarami. On zna wszystkie twoje ycia, wie, co porusza twoj dusz
a z czego nie zdajesz sobie sprawy. On wie, co byoby dla ciebie najlepsze i troch poprawia twoje zamiary. Jeeli nie dzieje si
to, czego ty chcesz, obserwuj, co stanie si zamiast tego np. jakie spotkanie, rozmowa, obserwacja, ktre napeni twoje ycie sensem. By moe miejsce pracy, zwizek czy mieszkanie oka si o wiele bardziej sensowne od tych, ktrych pierwotnie
chciae.
b) Moe si take zdarzy, e nie chodzi o ciebie, lecz o to, e twoje ycie ma nada sens yciu innych. Jeeli nie dzieje si
to, czego chcesz, nie stanie si wprawdzie nic, co byby lepsze dla ciebie, lecz to, co bdzie lepsze dla innych. Zrozumienie tego moe wam przyj z trudem, tym bardziej, e zgodnie z nowymi trendami mylowymi bardzo duy nacisk kadzie si na
znaczenie jednostki i jej indywidualnoci. Z punktu widzenia niebios czowiek jako jednostka jest nieskoczonym skarbem,
wszechwiatem samym w sobie, niezastpionym wyjtkowym dzieem sztuki. Lecz czowiek jest przecie take bratem innego
czowieka, czonkiem rodziny, wsplnoty, narodu, czci konkretnej epoki. Moe si zdarzy, e jednostka straci swoje znaczenie na rzecz spoeczestwa.
Wiele dusz w porozumieniu ze swoim anioem sonecznym wybiera na przykad jak nieznaczc rol, ktra polega na
subie, oddaniu si, towarzyszeniu i pomocy innym. Niektre wybieraj nawet tragiczny los, np. mier przez zabjstwo
w czasach okrutnej dyktatury, gdy ma to si sta przestrog dla wszystkich generacji. ycie takiej duszy nabiera wtedy ca-

48

kiem innego sensu: Chce ona y nie dla siebie samej, lecz dla innych, a do cakowitej ofiary, powicenia siebie samej. Jednoczenie stroni ona od tego i jako inkarnowany czowiek prbuje tego unikn. Jeeli nie zdarzy si to, czego ona chciaa, lecz to,
co jest lepsze dla innych, to ostatecznie i tak okae si to lepsze i dla niej samej.
c) Moe si zdarzy, e przed swoimi narodzinami dusza postanowia odda si do cakowitej dyspozycji Boga np. jako oblubienica Chrystusa, zakonnik, ksidz, uczony w pimie lecz potem broni si przed tym, nie chce w to uwierzy, stara si
uciec swojemu powoaniu jak Jonasz. Czowiek moe na przykad zamiast tego stara si zosta przedsibiorc lub politykiem.
Lecz jego plany si nie powiod i to poprowadzi do odkrycia przez niego swojego prawdziwego przeznaczenia i wprowadzenia
go w czyn. Wtedy moesz przyj, e Bg tak sprawi.
Czyli: Jeeli nie dzieje si to, czego pragniesz, to w wyniku moliwych perypetii stanie si to, co jest lepsze, a ostatecznie
wszystko skoczy si pomylnie. Ale midzy twoim obecnym niepowodzeniem a pomylnym zakoczeniem jeszcze duga droga z licznymi moliwymi wariantami, ktrych nie uwzgldniono w zdaniu: Jeeli nie dzieje si to, czego chcesz, stanie si, to,
co jest lepsze. To zdanie, to zdanie z luk, obejmuje ono cae ycie, ewentualnie wiele y, nie dopuszcza jednak adnych
wnioskw co do twojej obecnej sytuacji i nie wymaga od ciebie, aby upora si z wasnymi niepowodzeniami.
Jak wic naley postpi, jeeli bieg zdarze potoczy si inaczej, ni tego chcielimy?
Po pierwsze: Sprawd, czy prawidowo zabrae si do realizacji swojego projektu w odniesieniu do paszczyzny ludzkiej.
Czy zosta on przygotowany wystarczajco starannie, czy masz wystarczajce wyksztacenie, aby go realizowa, czy przedsiwzie wystarczajco duo stosownych rodkw, czy traktowae innych ludzi z szacunkiem, czy dochodzio do nieporozumie?
Zamy, e wchodzc w zwizek z jak osob umawiacie si na spotkanie, ty jeste przekonany, e macie si spotka o godzinie wp do smej, ta druga osoba jednak sdzi, e o smej wasze drogi si rozmijaj. Sprbuj jeszcze drugi i trzeci raz.
Dopiero, gdy spotkanie nie uda si za trzecim razem, sensownie byoby sobie postawi pytania: Czy siy ciemnoci staraj si
udaremni stworzenie szczliwego zwizku? A moe Anio Str i anio przewodnik staraj si zapobiec temu zwizkowi, bo
byby on zbyt mczcy lub w jaki inny sposb niedobry, bo w gruncie rzeczy ty tak naprawd wcale go nie chcesz, bo nie jest
on zgodny z twoim przeznaczeniem i co innego zostao tobie przeznaczone? Jeli za wszelk cen bezwarunkowo pragniesz
tego zwizku, nie rezygnuj, pewnego dnia stanie si on rzeczywistoci, ale ewentualnie moe dopiero w pniejszym yciu.
W przeciwnym razie odpu sobie, przyjrzyj si swojemu zachwytowi, daj sobie czas na zastanowienie: Czy rzeczywicie tego
pragn?
Nie znajdziesz odpowiedzi na te pytania posugujc si intelektem, rozumem, te problemy wykraczaj poza granice jego
moliwoci. Dobrze widzi si tylko sercem, religijn czuoci, zaufaniem. Bd wic spokojny i staraj si usysze gos nieba.
Przyczyni si on wtedy do ksztatowania si twojej wiadomoci.
Po drugie: Jeli twoje szlachetne zamiary nie powiody si ze wzgldu na dziaania innych ludzi, nie poddawaj si od razu,
lecz sprawd najpierw, czy moesz osign swj cel wybierajc now drog. Czy jeste w stanie zorganizowa swoje przedsiwzicie lepiej, zrczniej je zaplanowa? Moe zastosowane rodki byy niewystarczajce? Moe tempo byo nieodpowiednie?
Kiedy i dlaczego bye nieprzekonujcy? Czy moesz poczy swoje siy z osobami o podobnych zapatrywaniach? Czy rzeczywicie nie pozostaje ci nic innego oprcz rezygnacji? Nie wychod jednak z zaoenia, e niebiosa zesay niepowodzenie,
bo miaoby to by lepsze dla ciebie.
Po trzecie: Jeli zamiary innych nie daj si pogodzi ze szlachetnymi zasadami, masz powd do przypuszcze, e do twojego niepowodzenia przyczyniy si ze duchy. W tej sytuacji pozosta przy swoich pierwotnych zamiarach. Bd jednak ostrony w posdzaniu innych o wiadome ze zamiary. Moesz to tylko przypuszcza, jeeli d oni do zniszczenia, zabijania, pogwacenia ludzkiej godnoci. W pozostaych sytuacjach musisz wyj z zaoenia, e zo, ktre czyni, jest w ich wyobraeniu
dobre. Przeciwstawcie si im wic z ca stanowczoci, nie sigajc jednak ze swej strony do niegodnych rodkw.
Pytanie brzmi wic: Jeli nie dzieje si to, czego pragn, to w takim razie kto tego chce i dlaczego?. To wakie pytanie,
w kadym osobnym przypadku naley postawi je na nowo i inaczej na nie odpowiedzie. Pocztkowo nie bdziecie w stanie
odrni, czy co si nie udaje, bo Bg tak chcia, czy te dlatego, e inne istoty udaremniy to, co powinno byo przebiega pomylnie?
Jeli intencj aniow jest spenienie danego zamiaru, to bd one szuka nowej moliwoci, aby go urzeczywistni. Jednak
przede wszystkim chodzi o to, czego ty naprawd pragniesz. Jeli powiesz sobie: Bezwzgldnie pragn tego mczyzny, tej
pracy, tego mieszkania, takie s moje zamiary i pierwsze prby si nie powiod nie rezygnuj! Bg zaoferuje ci now szans,
chyba, e, bdzie uwaa to za niestosowne. Dopiero, gdy nie powiedzie si trzecia prba, nadejdzie czas, aby wzi pod uwag
moliwo, e anioowie uczynili wszystko, by to si nie udao. Bo moe doprowadzioby to do czyjej zguby lub co najmniej
udaremniby osignicie czego lepszego. Dziki odrobinie dowiadczenia yciowego i wiczeniom bdziesz w stanie to rozrnia.

49

Pozwl si poprowadzi
Suchanie
Po czym moemy rozpozna, czy Bg wspiera nasze dziaanie czy te towarzyszy nam tylko chcc nieco poprawi nasze zamiary? Czy s jakie sygnay?
Tak, s sygnay. Aby je dostrzec musicie by jednoczenie aktywni i pasywni, spontaniczni i zorganizowani.
Aby to wywiczy, musicie sobie najpierw uzmysowi rozlego pojcia przyszoci: moe ona oznacza: co za 5 minut, jutro, w przyszym roku, za dziesiciolecia, do koca ycia, w kolejnych inkarnacjach, a do ostatecznego powrotu do Ojca. Jak daleko wybiegacie mylami nie majc jednoczenie poczucia, i ogarnia was niepewno i troski? Kady ma okrelony
sposb oddychania. Kady z nich jest tak samo dobry. Ustalcie raz, jakie znaczenie ma dla was pojcie przyszoci.
Macie plany na przyszy tydzie, przyszy rok itd. Im dalej spogldacie w przyszo, tym wiksza ogarnia was niepewno,
tym wicej rzeczy moe ulec zmianie, tym mniej pewnie moecie planowa swoje czyny. Pewnym okresem byby jeden dzie.
Rano moecie zaplanowa dzie do i wieczora. Oczywicie moe si zdarzy, e kolejna godzina postawi wasze ycie na gowie, ale pomylcie jednym tchem o caym dniu od wschodu do zachodu soca. Mniej wicej wiecie, co zaplanowalicie na ten
dzie. Niektre plany mog si nawet okaza szczeglnie istotne.
Pozostawcie sobie rwnie troch wolnego czasu, w ktrym nie przewidzielicie nic konkretnego, czas wolny, biae plamy w waszym rozkadzie zaj, ktre zastrzeone bd na spontaniczne dziaanie. Kadego dnia powinnicie mie do dyspozycji takie chwile, w ktrych bdzie si tworzy tzw. mikka materia. Stanowi ona materia, ktry bdzie mg niejako ugniata Anio Przewodnik.
Podstaw tego wiczenia jest nastpujca postawa: Niech dzieje si nie tylko moja, lecz take Twoja wola!. Poprocie
rwnie znajdujce si wok was anioy: Dajcie mi zna, wystarczajco wyranie, jeli co trzeba zmieni. Zawsze pozostawcie otwarte jedne drzwi. Nastawcie si na to, kadego ranka przypomnijcie to sobie na nowo. Nie tylko musicie czeka,
moecie rwnie zadawa pytania: Czy waszym zdaniem powinienem co zmieni? Jestem gotowy na poprawki. Dobre duchy potrzebuj tych chwil waszej zadumy, waszego skupienia!
Jeli chcecie to zrobi szczeglnie dobrze, ograniczcie si nie tylko do wolnych chwil. Zawsze, gdy zakoczycie jakiej zadanie, poegnacie gocia, skoczycie rozmow, zjecie posiek, zrobicie zakupy, usidcie sobie w spokoju, odetchnijcie i pomylcie: To zadanie ju jest zakoczone. Nastpnie skierujcie swoje myli ku kolejnemu zadaniu, ale zostawcie sobie czas,
aby powiedzie: Niech dzieje si nie moja, lecz Twoja wola. Mogoby si zdarzy, e niebiosa uznaj co innego za waniejsze, e co bdzie miao pierwszestwo, bdzie si musiao znale pomidzy dwoma czynnociami.
W ten sposb otwieracie si na moliwe wskazwki niebios. Wtedy zawsze bdziecie od czasu do czasu doznawa olnienia: waciwie chciaem teraz jecha do domu, ale odwiedz jeszcze XY i przynios jej/mu kwiaty. Z tego powodu wszystko
przesunie si o jakie p godziny mimo to wszystko gra. Z czasem zauwaycie, co wasz Anio Przewodnik bdzie chcia
jeszcze zaatwi. Przykadowo, ebycie zadzwonili do kogo lub wczeniej wrcili, zostali gdzie duej, napisali do kogo list
itd.
Wypowiadajc sowa: Bd Twoja, a nie moja wola, naj skuteczniej byoby wyobrazi sobie sytuacj z Ewangelii (k 22,
42): Jezus na Grze Oliwnej przed swoj Mk. Sprbujcie zobaczy w wyobrani taki obraz: Bya noc, Jezus sam, jego wewntrzny strach, jego zmaganie ze sob, widzicie jego twarz, jego mimik i gesty, przeczuwacie, co si z nim dzieje. Syszycie,
jak wymawia te sowa, jako ten, ktry jest dla was wzorem, jest waszym mistrzem i nauczycielem. Rozwacie to przy wdechu.
Przy wydechu pozwlcie sobie na powtrzenie tych sw i potraktowanie ich rwnie powanie. Potem moecie jeszcze raz
wzi wdech i wydech i wymwi AMEN. Nastpnie zajmijcie si dalszymi zajciami.
Nie oznacza to, e czeka was mczestwo. Oznacza to tylko, e poznacie skal posuszestwa, jakiemu Jezus da przykad
swoim yciem i mierci. Bdzie to funkcjonowao sensownie tylko wtedy, gdy sia waszej woli bdzie odpowiednio rozwinita: sia ducha, silna wola wyprbowana, dowiadczona i sprawdzona a take bezwarunkowe posuszestwo. Tak, jak jestem gotw, zrealizowa to, czego pragn, tak jestem te gotw usun si w cie i sucha, jakie zamiary i yczenia ma wobec
mnie Bg. Ewentualnie niebiosa nie bd sobie yczy, aby zdarzyo si co, co bdzie najlepsze dla ciebie, lecz co, co bdzie
lepsze dla innych. Dopiero duo pniej spogldajc wstecz zrozumiesz, e byo to take lepsze dla ciebie.

Spontaniczno i planowanie
Co spontaniczno ma wsplnego z sensem? Czy spontaniczno nie oznacza bezsensu, bo to, co si wydarza nie jest ani zaplanowane ani chciane?
W adnym wypadku. Po pierwsze spontaniczno oznacza zdolno bycia otwartym na inspiracje np. na znaki anioaprzewodnika, na inspiracje pochodzce od zastpw anielskich, na ostrzeenia anioa stra. Wyksztaci to w was nowe sposoby zachowania i dziaania, ktre mog nada waszemu yciu o wiele gbszy sens. Spontaniczno sprawia oczywicie rwnie, e jestecie bardziej podatni na pokusy. Uleganie im nie prowadzi do znalezienia dobrego sensu, lecz sensu podpowiadanego przez siy ciemnoci. Potem trzeba woy duo pracy, aby powrci na dobr drog.

50

Po drugie spontaniczno zachca was do wszelkiego rodzaju rozrywek, zabaw i gier mogcych si wydawa na pierwszy
rzut oka bez sensu. W rzeczywistoci maj one te albo dobry albo zy sens. Przykadowo cakiem pozytywny sens ma wasz odpoczynek, likwidowanie napi poprzez arty i pene humoru pomysy i sprawianie tym radoci innym ludziom, umacnianie
wsplnot przez gry towarzyskie, rozwijanie zrcznoci i sprawiedliwoci, poprawianie poczucia wasnej wartoci itd. Negatywnego sensu nabieraj spontaniczne sposoby postpowania, na przykad nieprzemylane wypowiedzi, ktre rani innych ludzi.
Nie istniej sytuacje, przestrzenie wolne od jakiegokolwiek sensu, lecz co, co okrelane jest mianem horror vacui (prni),
czyli bezsens, ktry jest waszym udziaem, jest natychmiast wypeniany pozytywnym lub negatywnym sensem.
Niebiosa rwnie znaj i planowanie i spontaniczno. Bg planuje przykadowo: Jacy wici lub nauczyciele bd teraz
potrzebni na ziemi i gdzie dokadnie? Anioowie soneczni obraduj z duszami ludzkimi gotowymi do inkarnacji, jak w zarysie
bdzie wygldao ich ycie, uzgadniaj wszystko midzy sob, aby moliwa bya wsppraca i mogy powstawa rne wsplnoty itd. Bg wspiera te ziemskie plany dopty, dopki s one po stronie wiata. Jest on rwnie jednak w kadej chwili gotw, o ile jest to konieczne, na improwizacj. wiadczy to o geniuszu aniow. Zawsze dostarcz wam jaki may majstersztyk.
Wielu ludzi sdzi, i to, co zostao przemylane, zaplanowane, uporzdkowanie przy pomocy rozumu jest samo w sobie pene sensu, rozum jest jakoby gwarancj sensu. Nie jest to prawidowe rozumowanie. Przed siami ciemnoci nie ochroni ani
plany, ani porzdek, ani konsekwencja, ani logika, ani zorganizowanie si i kalkulacja. Przecie nawet narodowy socjalizm siejcy zagad by zaplanowany i zorganizowany przy pomocy rozumu.
Zarwno planowanie jak i spontaniczno s podatne na wpywy wiata i ciemnoci. Zgadza si wprawdzie, e dobra intencja, aby nabraa sensu, potrzebuje realistycznie zaplanowanej realizacji; nie wystarczy na przykad wpa na artystyczny bd
naukowy pomys, dzieo musi by przecie potem stworzone. Tak wic zarwno spontaniczno jak i planowanie skadaj si
na pene sensu ycie. Ale ani jedno ani drugie nie gwarantuj waszym czynom pozytywnego sensu.
Chodzi o to, by ufa nie tylko rozumowi, lecz take innym istotom waszego ja rozmawiajcie z nimi, traktujcie je powanie, obdarzajcie je szacunkiem, nawet podziwem. Warunkiem tego jest wewntrzna stabilno. Spontaniczno nie przyniesie
owocw, jeli sami ze sob jestecie na wojennej ciece, zwaszcza jeli macie ku temu powd, bo na przykad brzuch pracuje
zbyt szybko i zbyt gwatownie. Wtedy zbiera si wasze wewntrzne zgromadzenie, obradujcie z wszystkimi istotami, do ktrych naley take Trjca w was, pozwlcie im podj decyzj i trzymajcie si jej. Staniecie si wtedy otwarci na przesanie Boga. Moecie si sta Jego narzdziem w odpowiednim czasie i miejscu.

Spontaniczno i porzdek
Zdolno bycia otwartym na inspiracje rozwija si najlepiej na bazie odpowiedniego, pasujcego do was porzdku. Tworzycie go z rnych czci: Z tradycji, krgu spoecznego i kulturowego, z tego, co stanowi dla was wit warto. Swoj przyszo ksztatuje si z sensem rwnoczenie pracujc nad spontanicznoci i porzdkiem, tak, aby spontaniczno moga poczy si z odpowiadajcym wam porzdkiem.
Wane jest, abycie przyjrzeli si swoim gwnym intencjom z uwag, aby byy one zgodne z waszymi wewntrznymi pragnieniami. Wtedy bdziecie ich mogli broni przed samymi sob, niebiosami i ludmi. Jeeli wy sami nie bdziecie tego poddawa w wtpliwo, take spoeczestwo nie podda tego w wtpliwo.
Jeli ludzie a tym samym cae dzieo stworzenia bd mieli moliwo przyzwyczajenia si do tego, co wy reprezentujecie, to bardzo uatwicie swoj sytuacj. Wszechwiat potrzebuje czasu, aby si przyzwyczai. Uatwi mu to porzdek i powtrzenie. Przy zbyt duej iloci spontanicznoci nie bdzie si on mg przyzwyczai, co najwyej do waszej nieobliczalnoci.
Wtedy bdzie mia do was dystans. Dziki okrelonemu porzdkowi moe si on sta bardziej ufny.
Umw z innymi ludmi naley jak najbardziej dotrzymywa. Moecie je zama tylko pod warunkiem, e macie ku temu
uzasadnione powody lub, gdy jestecie do tego zmuszeni przez si wysz. Gdy podejmujecie jakie zobowizanie, umow,
zastanwcie si, czy bdziecie w stanie jej dotrzyma i czy bdziecie tego chcieli. Rwnie w odniesieniu do rozwijania waszych wasnych zdolnoci niezbdna jest wiarygodno. Zwracajcie uwag na to, abycie byli rozpoznawani wy jako wy,
i to przez ludzi, zwierzta, przyrod i niebiosa: To jest ten, ktry zawsze czyni to i to oraz ten, ktrego z reguy mona tam i tam
spotka.
Moliwo bycia rozpoznawanym przysparza sympatii. Kto, kto nie ma wasnego profilu osobowoci wzbudza u innych
obawy, nie ma nic, czemu mona byoby zaufa i na czym mona byoby si oprze. Take dla niebios jestecie wtedy kim obcym. Powiedzcie Bogu, kim jestecie, czego chcecie, czym si kierujecie, co jest dla was wite, na czym si opieracie, czego
si trzymacie, jakiego witego obdarzacie szczegln czci, do czego si przywizujecie, co was ksztatuje. On si ucieszy,
gdy mu powiecie, w jaki sposb najlepiej bdzie si z wami wsppracowa.

Czy niebiosa tak czy tak tego nie wiedz?

Niebiosa oczywicie posiadaj tak wiedz, ale mimo to ma rwnie znaczenie, gdy powiecie mu o tym. Kto mgby powiedzie: Mam dobrych przyjaci, zawsze mog si u nich pojawi. Ale inne znaczenie bdzie mia fakt, gdy ci przyjaciele

51

zaprosz go i powiedz: Przyjd do nas, czekamy na ciebie tego i tego dnia.

Idealny stosunek pomidzy porzdkiem a spontanicznoci mgby wynosi 2/3 porzdku i 1/3 spontanicznoci. Moecie te
proporcje zmieni w jednym lub drugim kierunku, lecz powinnicie to czyni tylko przejciowo. Jeli w waszym yciu panowa
na przykad cielesny bd psychiczny nieporzdek, bo zmienialicie wasze ycie, przez jaki czas pomocna moe si okaza
przewaga porzdku. I odwrotnie: Po okresie ogromnej dyscypliny koniecznej do jakich osigni na przykad przygotowa
do egzaminu, skoczenia jakiego dziea, wywalczenia czego sensownie byoby przez jaki czas podda swoje ycie spontanicznym dziaaniom.
Po tym powrcicie znowu do normalnoci: 2/3 porzdku i 1/3 spontanicznoci. Dla niektrych normalny moe by take
stosunek 50:50 ma to miejsce na przykad, w przypadku artystw. Mniej ni 50% porzdku uczyni z was osoby bdce
w znacznym stopniu nie do zniesienia dla innych ludzi i przyczyni si do waszej izolacji. Zbyt wiele porzdku tak samo sprawi,
e dla innych ludzi bdziecie nie do zniesienia a wasze myli stan si ograniczone. Moecie to wytrenowa. Jeeli na przykad
macie trzy tygodnie wakacji, zaplanujcie zawczasu na dwa tygodnie, dokd wybierzecie si w podr, co bdziecie chcieli tam
obejrze itd. W trzecim tygodniu pozwlcie sobie na wymylanie zaj kadego dnia. Oczywicie granice pomidzy tym, co zaplanowane, a tym, co spontaniczne mog si troch zatrze, bo spontaniczna decyzja zawiera plan na jaki krtki czas. Moecie
jednak zastrzec sobie, e w czasie trwania jednego dnia bdziecie kilkakrotnie zmienia swoje decyzje i podejmowa je na nowo.
Sztuk jest opanowanie sposobu kierowania swoim yciem, dziki ktremu pozostaniecie wierni swoim planom i umowom,
a mimo to w kadej chwili zostawicie sobie wystarczajco duo przestrzeni na spontaniczne dziaania.
Ogromna ilo problemw yciowych, przed wszystkim uczucie bezsensownej harwki i popiechu, powstaje wtedy, gdy
brakuje sensownych planw. Planowa z sensem oznacza: Stawiajcie sobie wymagania, ale ani zbyt wysokie ani zbyt niskie,
tak samo postpujcie wobec innych. Spontaniczno, ktr powinnicie wywiczy, umoliwia wam otwarcie si na niebiosa.
Odczujecie je wtedy jak obecno ducha, swego rodzaju wtargnicie wiecznoci do tymczasowoci, okno, ktre nagle si
otwiera i zabiera was z tymczasowoci. Nagle przychodzi wam co do gowy, uwiadamiacie sobie co, kilka minut ma wag
godzin i dni. Czas staje w miejscu.
Nie tracie z oczu siy tej struktury. Spontaniczno ma miejsce tylko wewntrz struktury. W przeciwnym razie na niewiele
si wam zda, nie umoliwi dziaania niebios, lecz otworzy drog do pokusy.
Wanym pytaniem, ktre naley sobie postawi w odniesieniu do budowania struktury i zdyscyplinowania jest: Czy wychodzi ona ode mnie, z mojego wntrza? Czy jeste w stanie uporzdkowa siebie sam, uoy swoj struktur i zdyscyplinowa
si, czy zrobi to kto w twoim imieniu? Naturalnie istniej struktury, w ktre jest si wczonym: czas pracy, przestrzeganie prawa. Potem chodzi o to, aby mie dobre powody ku temu, aby je przyj czyli uczyni to z wasnej woli, w peni dobrowolnie.
Przykadowo, szkoa ustala reguy porzdku dla dzieci. Traktujcie to jak trening. Celem powinno by stworzenie struktury
z wasnej woli, porzdek pyncy z wntrza. Opiera si on wtedy na tym, co ci ley na sercu, bo odkrye jego warto, jego
wito i zebrae dobre dowiadczenia: Sam yj swoim yciem. Ja jestem tym, kto nadaje temu yciu okrelon struktur
i porzdek, nie jestem niewolnikiem wytycznych, struktur czy porzdkw innych ludzi. Jednake pozostawcie wystarczajco
duo przestrzeni na spontaniczno. Pozwlcie zdarzy si temu, co nie zostao zaplanowane, niech niespodziewane wydarzenia te. bd moliwe.

Rytmy
W cigu dnia sprawy zaplanowane i spontaniczne zmieniaj si w okrelonym rytmie. Jaki sens ma rytm? Czy jest on pojciem stworzonym przez czowieka? A moe wywodzi si z boskiej rzeczywistoci i z tego powodu zosta przez niebiosa zesany
na ziemi?
Rytm jest jednym z podstawowych faktw dziea stworzenia. Mamy do czynienia z rytmami pochodzcymi z natury od
rytmu serca poprzez rytm oddechu a do wszelkich moliwych cyklw hormonalnych i trawiennych. Istniej rytmy kosmiczne
jak obracanie si ksiycw i planet, powtarzanie si pr roku, dnia i nocy itd.
S te rytmy, przy ktrych moecie okreli konkretn czstotliwo, np. rytm snu i czuwania, rytm koncentracji i relaksu,
rytm pobierania i rezygnacji z pokarmw, rytm waszych krokw i waszych czynnoci w ogle.
Wszechwiat oddycha, porusza si tanecznym krokiem, w rytmicznych odstpach. Jest wam znane bicie serca Ojca, tzw.
wodospad. Istnieje waciwy Stwrcy harmonijny porzdek rytm, ktrym kieruje si Bg. Gdybycie wyobrazili sobie osob Stwrcy w postaci czowieka, to miaby on rytmicznie bijce serce i rytmiczny oddech. Rwnie pod tym wzgldem zostalicie stworzeni na Jego podobiestwo.
Ju przed powstaniem wiata istnia pewien wewntrzny rytmiczny porzdek, tzn. rzeczy poruszay si w nim, lecz nie chaotycznie, samowolnie, lecz tanecznie w pulsujcym rytmie. Tak te si stanie po powrocie wiata do wiecznego domu Ojca.
Czyli w wiecznoci nie panuje aden peen nieruchomy spokj?
Spokj i bezruch to dwie rne sprawy. Fakt, e co si nie porusza, nie oznacza, e jest to ogarnite cisz czy nawet we-

52

wntrznym spokojem. I fakt, i co znajduje si w spokoju i pokoju wewntrznym, nie wyklucza moliwoci poruszania.
Wszystko w wiecie podlega rnym rytmom, jak w piknym choreograficznie tacu. Czasami jest on tak powolny lub tak
skomplikowany, e nie udaje si go wam od razu rozpozna. Ale on istnieje, i mianowicie take dla was tu i teraz. Siy ciemnoci nie lubi tego rytmu, lecz wiato go uwielbia.
Rytm jest eleganck, przyjemn, taneczn realizacj podstawowej zasady porzdku, ktra nadaje porzdkowi lekko. Rytmika to porzdek w ruchu jak w przypadku kroku tanecznego czy muzyki. Muzyka porusza si, i porusza was, ale w okrelonym porzdku. Porzdek w ruchu odnajdziecie w kadym wielkim dziele sztuki, ktre porusza was wanie dlatego.
To, co czy was z wielkimi rytmami, co sprawia, e s one dla was odczuwalne, staje si dla was dzieem mistrzowskim. Jeeli jakie dzieo pozwoli wam przez chwil poczu, nawet tylko pwiadomie, wasz czno z rytmem wiata, to odbieracie
je jak dzieo mistrzw. To, co was tak gboko porusza, to fakt, i moecie gboko odetchn z nastpujcym poczuciem: To
sprawia, e staj si czci wielkiego wydarzenia, oglnoludzkiego uczucia lub oglnoludzkiej tragedii. Sam wpadam w ten
rytm, nagle koysz si w nim, jakby chodzio o mnie.
Czy z tego wzgldu uznaby muzyk za jedyn ze wszystkich sztuk, ktr Bg zsya nam jako najblisz sobie?
Rytm odnajdziecie take w dzieach mistrzw innych gatunkw sztuki. W jakiej rzebie widzicie na przykad przebieg jakiego procesu, ktry skrystalizowa si w przedstawionym momencie. Pomylcie przykadowo o Mojeszu Michaa Anioa (na
nagrobku Juliusza II), na ktrym schodzi on z gry Synaj z kamiennymi tablicami z przykazaniami i widzi taniec wok Zotego Cielca. Jeeli jakiej rzebie brakuje rytmu, muzyki, jeeli nie pokazuje ona, jakie serce j stworzyo i ja to ma dalej trwa,
to rzeba ta jest martwa, a wy nie odczujecie niczego.
W piknej architekturze nawet budynek moe wyglda rytmicznie. Na przykad linie czce okna, kondygnacje s do siebie rytmicznie dopasowane. Cao wyglda jak skaa zamieniona w utwr muzyczny, a porzdek nabiera lekkoci, wzniosoci
rytmu.
Porzdek, ktry jest w ruchu, czyli rytm, odnajdziecie we wszystkich niebieskich, ywych procesach. Jeeli chcecie y
w porzdku nie popadajc jednak w martwot, moecie to najlepiej uczyni poddajc swoje ycie rytmom wiata. Spogldajc
w przyszo stawiajcie sobie zawsze takie pytanie: Jak rytmiczne jest ycie? Czy panuje harmonia pomidzy wydechem
a wdechem, czy jest to rytm dawania i brania, spokoju i aktywnoci, wysiku i odpoczynku, towarzystwa i samotnoci, postpw i walki z trudnociami, dziaania w wiecie zewntrznym i zamykaniu si w wiecie wewntrznym?
Rytm to ruch pomidzy biegunami, stanami i faktami. Przeciwiestwa s warunkujcym si uzupenieniem.Poruszanie si
midzy nimi stanowi istot ycia, nie ma statycznego ycia. Ju dzieci ucz si zmian midzy skoncentrowanym czasem nauki
a lun zabaw, siedzeniem w spokoju a dokazywaniem wok, porzdkowaniem i robieniem baaganu. Jeeli brakuje rytmicznego uzupeniania, ycie staje si uciliwe.
Rytm zastpuje si. Rytmiczno, powtarzalno pracy sprawia, e staje si ona lejsza i mniej trudna. Mona to zauway
przy rbaniu drewna, koszeniu trawy przy pomocy kosy, mieszaniu, robieniu na drutach itd. Rytmiczno nadaje czynnoci elegancj, lekko. Wasz dzie stanie si lejszy, jeli codziennie bd si powtarza konkretne czynnoci od kpieli i mycia zbw po wieczr n lektur.
Powinnicie by wiadomi, e kady projekt, przedsiwzicie podlega swojemu rytmowi pomidzy robieniem postpw
a opnianiem. Nie powinnicie si zbyt wczenie poddawa. Po wymyleniu projektu nastpuje faza szkicowania zarysw
i planowania na tym etapie praca moe si posuwa sprawnie do przodu. Lecz pniej pojawiaj si trudnoci: tu czego brakuje, tam co szwankuje. Potem nagle projekt jakby nabiera nowego rozpdu. Lecz ponownie przychodzi faza spowolnienia. To
wszystko jest cakiem normalne. Jeli nie bdziecie tego wiedzieli, za kadym razem bdziecie wyczerpani nerwowo i niepewni. Zachowajcie spokj, nie wpadajcie ani w eufori ani w poczucie beznadziei. Pozostacie skoncentrowani porodku rytmu,
ktry toczy si wok was.
W rytmie wdechu i wydechu przebiegaj nie tylko pojedyncze projekty, ale te cae ludzkie ycie. Przychodz lata, w ktrych yjecie wiksz peni ycia, czujecie si tak, jakbycie dostali wiatr w agle. Potem znowu nadchodz czasy, i kady krok
stawiacie z najwikszym trudem, wszystko wydaje si by zablokowane. Oczywicie moglibycie z tym walczy. Lecz moglibycie si te zastanowi i powiedzie sobie: To jest tak jak wdech. Potem znowu nadejdzie wydech i z now si bdzie mona
zrobi krok do przodu.
To samo odnosi si do zwizkw. Nie istniej adne statyczne zwizki ani wycznie dobre, ani ze. Istniej tylko rytmiczne fakty. Raz jest si atwiej porozumie ze sob, potem znowu nadchodzi trudniejszy czas. Zwizki rwnie oddychaj. Jeli
bdziecie sobie z tego zdawa spraw, to nie bdziecie przesadnie dramatyzowa przeywanych kryzysw, nie bdziecie rezygnowa, nie bdziecie si dekoncentrowa, lecz wiedzie: To si znowu zmieni. Niestety wielu ludzi nie zdaje sobie z tego
sprawy i wiele par si rozchodzi, gdy nastpuje faza zmczenia zwizkiem, zamiast stara si to przetrwa. Naturalnie istniej
prawdziwe, dugotrwae problemy w zwizkach. Lecz najpierw powinnicie zaoy, e dany problem nie jest niczym wicej
ni zwykym wdechem i wydechem.
Generalnie obowizuje zasada: Jeli w wiecie zewntrznym co zgrzyta, dobrze byoby uda si najpierw do swojego

53

wiata wewntrznego. Moe zapomnielicie zwraca uwag na rytm? Zastanwcie si sami nad sob. Nastpnie sprbujcie
sprawi, by problemy stay si widoczne w wiecie zewntrznym. wiczc czenie wdechu z pochanianiem barw z nieba
a wydechu z oddawaniem tych kolorw swojemu otoczeniu wprawiacie si jednoczenie w yciu w rytmie wszechwiata.
Wiele spraw w waszym yciu, ktre wydaj si by bezsensowne, stanie si bardziej zrozumiaych, gdy jest si wiadomym
istnienia tych rytmw i bierze si je pod uwag. Brak tej wiadomoci wykorzystuj do swoich celw siy ciemnoci. Korzystaj przy tym z dwch strategii:
Po pierwsze: Gdybycie rytmy przedstawili przy pomocy rysunku, to byaby to linia podobna do sinusoidy nieustannie
biegnca na zmian raz w gr, raz w d. Ze duchy bd prboway wam wmwi, e nie chodzi tu o lini sinusoidaln, lecz
o prost.
a) Gdy wszystko rozwija si pomylnie, linia bdzie biega ku grze: Odtd wasze ycie, przedsiwzicie, zwizek bd si
rozwija coraz lepiej. Wpadniecie w eufori, lecz potem nadejdzie nieuniknione rozczarowanie, ktre moe doprowadzi a do
cakowitego zwtpienia i rezygnacji.
b) To samo bd czyni, gdy linia bdzie opadaa w d. Take w tedy narysuj prost lini ku doowi i bd chciay wam zakomunikowa: teraz wszystko bdzie si rozwijao coraz gorzej, czeka was katastrofa, bez wyjcia. To jest jedna strategia.
Po drugie: Druga strategia jest podobna: Siy ciemnoci chc, abycie zadomowili si w jednym z tych punktw, abycie si
ju wicej nie poddawali wszystkim rytmom wiata, lecz abycie mimo wszystko chcieli si gdzie zatrzyma wszelkimi rodkami.
a) Albo zastygniecie w zasigu negatywnych emocji, patrzc wstecz z gniewem, zranieni, z traumatycznym dowiadczeniem z dziecistwa. To, co si wtedy stao, stanie si najwaniejsz czci waszego ycia, wszystko inne przestanie mie jakiekolwiek znaczenie.
b) Albo znieruchomiejecie w zasigu pozytywnych emocji. Wszystko jest w porzdku i niczego nie trzeba ulepsza. Ja rwnie nie musz si zmienia. Bd si tego trzyma. Poniewa jednak nie da si zachowa tego piknego stanu, sytuacja cigle
si rozwija, czowiek gorzknieje i oddala si od rzeczywistoci.
Nie starajcie si przyglda i pozna wszystkie rytmy, w ktrych si poruszacie. Jest to skazane na niepowodzenie ze wzgldu na mnogo waszych wasnych rytmw i rytmw innych ludzi, z ktrymi macie do czynienia. To, co moecie uczyni dla
przyszoci i naprawd powinnicie to uczyni to cigle by wiadomym faktu, i wszechwiat oddycha, znajduje si w rytmicznym tacu. A rytmy nadaj sens, w nich pulsuje serce Stwrcy.

Wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia!

Leon Bloy powiedzia: Wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia! (tout Ce qui arie est adorabie). Czy tak jest
w istocie? To mnie nie przekonuje.
To zdanie jest nad wyraz trudne i wymaga nabrania dystansu do wiata. Lecz zasadnicze pytanie brzmi: Jakie s rzeczy, ktre was czekaj? ycie to droga, ktr poznajecie krok za krokiem, to wy jestecie czci, ktra jest cay czas w ruchu. Przyszo to to, co was spotyka, co was czeka, co si do was zblia, a by moe nawet mija.
Sformuujcie to zdanie tak, aby odnie je do siebie, czyli: Wszystko, co mnie spotyka, z czym mam do czynienia, jest godne uwielbienia. Pytanie brzmi: Czy rozkadacie ramiona i przyjmujecie przyszo bez adnych zastrzee? Czyli: wszystko,
co mnie czeka ma sens lub go otrzyma, jest dobre bd zostanie zmienione przez dobro.
Postawcie sobie raz pytanie: Jak zakoczylibycie zdanie: wszystko, co mnie spotyka, jest...?. Czy w ogle jestecie gotowi sformuowa wypowied, ktra wszystkiemu nada takie samo zabarwienie? A moe zamiast wszystko uylibycie chtniej
niektre lub wikszo? Oznaczaoby to wtedy, e nie jestecie gotowi uzna, i wszystko, co si dzieje, jest sensowne.
Zrbcie teraz wiczenie, w ktrym uyjecie sowa wszystko. Zadanie polega na tym, aby sprawdzi, czy gdzie gboko
w was drzemie oglna wersja tych sw, jakie jest wasze wewntrzne nastawienie do ycia. Jak dokoczycie to zdanie? Na
przykad: wszystko, co mnie czeka, jest pasjonujce, wszystko, co mnie czeka, jest wyzwaniem. wszystko, co mnie czeka,
jest budujce.
Wielu ludzi w kadym razie przed przeczytaniem ksiek takich jak ta powiedziaoby: wszystko, co mnie czeka, jest
kiepskie, trudne, niesprawiedliwe, tak czy tak zbyt duo, niewaciwie, przychodzi zbyt pno. Naleaoby im doradzi, aby
notowali to wszystko w dzienniku i za kilka tygodni, miesicy czy lat postawili sobie pytanie, jak teraz dokoczyliby to zdanie.
By moe zastanowiwszy si nieco nad pytaniem o sens istnienia przybli si o krok do zdania, ktre stao si dla was wzorem.
Niektrzy dziel wiat na rne sfery, np.: wszystko, co przychodzi do mnie z natury, jest godne uwielbienia. Natomiast to,
co pokazuj mi ludzie, jest ndzne, trudne, niezrozumiae i w adnym razie godne uwielbienia; bo czowiek jest zy. Moesz
si o sobie dowiedzie bardzo duo, jeli postawisz sobie szereg pyta:
Po pierwsze: Dlaczego decydujesz si na takie rozrnienie? Bo na przykad przyroda nie rozczarowaa ci tak jak ludzie?
Bo jeste ostroniejszy w stosunku do innych ludzi? Bo na podstawie wasnych dowiadcze wydaje ci si to rozsdne? Takie
rozrnienie nie dla kadego czowieka jest cakowicie oczywiste. Niektre ludy pierwotne odbieraj to inaczej: Ze wszystkie-

54

go, co przynosi natura, naley korzysta ostronie, moe w tym tkwi jakie niebezpieczestwo. Z czonkami mojego ludu mam
za to dobre dowiadczenia.
Po drugie: Jakie rany, urazy, dowiadczenia, blizny tkwi u podstaw takiego mylenia? Gdzie jeli przyjrzysz si dokadnie
waciwie pacze twoja dusza?
Po trzecie: W jakim nastroju wyruszasz na spotkanie przyszoci? W jakim wietle widzisz sprawy, ktre na ciebie czekaj?
Czy jest to zimny czy ciepy odcie niebieskiego, wiosenna ziele, ywa czerwie, radosny pomaraczowy? W jakie barwy
ubierasz przyszo, ktra zblia si do ciebie? Witasz j z radoci, przyjmujesz j peen nadziei? Czy pozwalasz jej si do ciebie zblia z poczuciem nieufnoci i niepewnoci? Dziki temu wiele si dowiesz o sobie samym. Jest to wiczenie, ktre powinnicie wykona w grupie. Wtedy moecie sobie nawzajem pomc, jeeli bdziecie siebie traktowa ze zrozumieniem.
Zdanie: wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia! moe wypowiedzie tylko czowiek, ktry moe te zosta zraniony, ktry jednak potrafi uwolni si ze swej przeszoci i wierzy, e wszystko w przyszoci moe sta si lepsze. Czyli czowiek, ktry nie widzi swojej przyszoci przez pryzmat minionego czasu.
Wymaga to rezygnacji ze swojej wasnej perspektywy rozumienia wiata. Punktem wyjcia jest przewiadczenie, e wprawdzie rozumie si to czy tamto, ale te wiele rzeczy jest dla nas niezrozumiaych, czyli e ostatecznie nie moe to by w peni
miarodajne. Nie naley wic dzieli wiata na to, co jest zrozumiae i uznawane za dobre oraz na to, co jest niezrozumiae
i uwaane za niedobre, lecz stara si unika takich ocen.
Dziki temu mona wreszcie doj do wewntrznego nastawienia, e wszystko jest jasnoci lub wszystko zwrci si ku jasnoci, innymi sowy, e wszystko ma sens lub otrzyma go po fakcie oraz e wanie dlatego jest po myli Ojca a tym samym
jest take godne uwielbienia. Lecz nie w kadym yciu i nie kademu jest dane dojcie do takiego punktu widzenia. Jest to jednak idea, na ktrego przykadzie mona zrozumie swoj wasn sytuacj.
Zastanwcie si nad si przycigania podobiestw. Z gry moecie zdeterminowa wasz przyszo rzucajc na drog
przed siebie albo wiato albo ponury cie, w zalenoci od tego naley si spodziewa nadejcia odpowiednich zdarze. Ma to
podwjny sens:
Po pierwsze wszystko bdzie si wam wydawao takie, jak tego oczekujecie. Im bardziej jestecie nieufni, tym bardziej bdzie si to potwierdza: Spjrzcie, jest le. Wszdzie wida negatywne strony, niczego nie widzi si w piknym wietle. To
wy tworzycie zabarwienie wiata.
Po drugie macie wpyw nie tylko na wasz sposb patrzenia, lecz take na realny bieg rzeczy. Dajecie moliwoci dziaania
siom dobra i za, a ludzie traktuj was tak, jak wy si odnosicie do nich. Jeeli wasze podejcie do innych bdzie negatywne,
oni bd si zachowywa w stosunku do was tak, e potwierdz si wasze oczekiwania. Przyszo rzeczywicie stanie si gorsza, ni byaby w innym przypadku. Jeli bdziecie promieniowa na innych pozytywn, jasn energi, w istocie wzmocnicie
si pikna i dobra. Ludzi i rzeczy mona kocha piknie. W ten sposb zapewnia si dobru przestrze i si. Najlepiej to
uczynicie przyjmujc postaw zawart w sowach: wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia!. Jestecie kowalem swojego losu.
Czowiek, ktry otwiera si na wiat dobra, oczywicie sprawia kopoty siom ciemnoci. Bd one podejmoway prby wykorzystania wszelkich moliwoci, by odwie go z obranej raz drogi ku wiatoci. ycie czowieka i wiadomo ycia bd
wic zawsze pene napi. Inaczej by nie moe. Takie s zasady gry, dopki bd istnie upade anioy. I maj one prawo, by
o was walczy, tak, jak i siy wiatoci. Wolno im to czyni, zostao im to przyznane, wprawdzie niechtnie, ale jednak. Jest to
pole dziaania w ramach dziea stworzenia, ktre zostao im dane.
Pytanie dla was brzmi dlatego: Czym si kierujecie? Z kim chcecie wsppracowa? Co w sobie chcecie dalej pielgnowa
i rozwija a co raczej nie? Sowa: wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia zawieraj apel, aby si koniecznie zawsze
kierowa dobrem i obdarza Ojca zaufaniem.

Dwie strony ycia

Harmonijne ycie zawsze skada si z dwch stron: rwnie szczliwej, co smtnej, radosnej i smutnej, wrd ludzi i z dala
od nich, z mioci zwrconej do wiata. To nie wyklucza si nawzajem, jedno i drugie ma miejsce: rado ze z w oku,
umiech towarzyszcy troskom.
Najpierw szukacie czystego szczcia, czystej mioci, nieustannie trwajcej pogody ducha, niczym niezmconej przyjemnoci itd. nic nie powinno tego zakca. Z drugiej strony odczuwacie poczucie straty, smutek, cierpienie, bl. Jedno i drugie
jest czci ycia. Jednake zarwno jedno jak i drugie kiedy przeminie.
Jeli jednego dnia przynajmniej raz mialicie si i raz pakalicie, to by to dobry dzie. Znacie uczucie zachwytu przy jednoczesnym smutku. Dowiadczacie go suchajc i ogldajc dziea mistrzw muzyki i sztuki, ale te obserwujc przyrod,
przebywajc z ukochan istot, wykonujc czynno, ktr uwielbiacie.
Pielgnujcie to tak czsto, jak tylko jest to moliwe. Niech wejdzie wam w nawyk poszukiwanie odrobiny smutku w chwilach szczeglnej radoci: Ona przeminie. A gdy ogarnie was gboki smutek, pozwlcie sobie na niemiay umiech. Pozwlcie

55

niemiao zakiekowa myli: I to tez przeminie. To ma sens lub go otrzyma. Wszystko jest wczone w sens. Macie powd do
paczu, ale patrzc na cao jeszcze wikszy powd do radoci. Niech ta wiedza przeniknie wasz dusz, niech ogarnie wasz
dusz i serce, cae wasze ycie.
Jeeli sdzilicie, e znajdziecie tu wskazwki, jak sensownie ksztatowa przyszo, rady dla kadego, to by moe jestecie teraz rozczarowani. Lecz drogi ycia s bardzo indywidualne. Nie chodzi o to, aby by biednym bd czowiekiem sukcesu, aktywnym lub powcigliwym, aby przystosowywa si do rodowiska lub wrcz przeciwnie, by zbuntowanym i temu podobne. Sens opiera si wprawdzie na oglnych witych wartociach, lecz kady czowiek ksztatuje go na swj indywidualny
sposb. Nie ma jednej recepty dla wszystkich. Ksika ze wskazwkami w jaki sposb nadam sens mojej przyszoci? stanowiaby koniec waszej wolnoci. Ale tyle da si powiedzie: Sensowne uksztatowanie przyszoci zaley w duej mierze od tego, czy rozwinlicie w sobie wiadomo dwoistoci ycia, czy macie j przed oczami jako myl przewodni, ktr moecie
si kierowa i ktrej moecie si trzyma.
Przeywam to take w trakcie tych posiedze. Przede wszystkim wtedy, gdy ju si zakoczyy, ogarnia mnie jednoczenie
uczucie szczcia i smutku, a nie chce si przesta.
Tak, lecz jeli si nie przestanie, nie bdzie mona ponownie zacz tego od pocztku to jest wada. Najsilniejsze przeycia
ogarn was, gdy bdziecie psychicznie uczestniczy w bezporedniej rozmowie. Czytelnik tej ksiki odczuje to ewentualnie
z pewnym opnieniem. To jest tak jak w symfonii. Kompozytor przeywa j najmocniej. Potem take mocno przeywa j muzyk, nieco sabiej suchacze. By moe kto, komu suchacz o niej opowie, dostrzee jeszcze jej warto lecz nie bd to ju
tak intensywne odczucia. Tak sabnie to dalej. Z tego powodu nie chodzi o to, by spoglda na ycie wycznie racjonalnie, lecz
by przeywa je w swojej duszy. Jest to najwaniejszy i najskuteczniejszy wynik tych godzin, to jest ich celem.
Moecie indywidualnie nadawa sens i ksztat waszej przyszoci. Wolno mi byo wam przekaza podstawowe tendencje
dotyczce ksztatowania przyszoci, oglny zarys, w ktrym moliwe bdzie pene sensu ycie. Teraz zaley tylko od was, jak
wypenicie podane ramy swoim yciem.

SOWO KOCOWE

wiat jako dzieo sztuki

Dzieo Valentina Tomberga Arkana Tarota w 22. licie opisuje wiat jako dzieo sztuki, a nasz harmonijny stosunek do niej
jako rado z obcowania z dzieem sztuki. Czy ta myl przyczynia si do zrozumienia sensu istnienia wiata?
Jest ona nawet istotnym kluczem do zrozumienia sensu stworzenia. Sowa twrca uywacie w ziemskim kontekcie w odniesieniu do kogo, kto stworzy dzieo sztuki, nie w stosunku do interpretatora, ani badacza i odkrywcy, lekarza, pedagoga,
konstruktora, nawet jeli bd oni mistrzami w swoim fachu. Uywajc sowa Stwrca w odniesieniu do Boga, subtelnie okazujecie, e Bg jest praobrazem artysty.
Ludzie stworzyli rnorakie obrazy Boga, ktre wzoruj si na innych ludzkich zawodach, np. Bg jako zegarmistrz lub inynier, Bg jako sdzia karny, Bg jako zwycizca, Bg jako tyran itd. Lecz Boga najbardziej mona porwna do mistrzowskiego artysty. Dlatego te zastpy niebieskie piewaj z zachwytem ku jego chwale: Jak zadziwiajce s Twoje dziea!.
Pytanie o sens ycia pojawia si najczciej z powodu choroby, cierpienia, katastrof, nie, gdy wszystko jest pikne. To zrozumiae, bo nie ma sensu pyta: Jaki sens ma pikno? Pikno jest sensowne samo w sobie, nie dlatego, e suy jakim celom
i korzyciom. Cieszycie si piknem kwiatw, ptakw, gr, lasw i jezior, zorzy wieczornej i gwiadzistego nieba. Nie stawiacie pytania: Czemu suy pikno?, lecz pikno ma sens, gdy jest pikne. Podobnie dziea mistrzw takich jak Micha Anio,
Szekspir, Bach maj sens sam w sobie. Wspaniae dziea sztuki powstaj albo z dowiadczenia bliskoci Boga lub zaamania
z powodu jego oddalenia. W obu przypadkach ogarniaj was tak gboko, poniewa bezporednio lub nie odbijaj w sobie
ycie caego stworzonego wiata i pozwalaj wam poczu wasz zwizek z jego sensem. Biblia jest take mistrzowskim dzieem
sztuki, ksik pen dramatyzmu i poezji. Swoje miejsce maj w niej moce ciemnoci, ale te triumf dobra i pikna.
A kada dusza ludzka jest dzieem sztuki wasnego rodzaju. Gdy po mierci spotkacie si z Panem, to nie objawi si wam jako karzcy ojciec, nauczyciel czy moralista z podniesionym palcem wskazujcym. Usidzie z wami mwic obrazowo na
brzegu morza, omwi z wami wasze minione ycie i zapyta: Czy uwaasz to i to za pikne, dobre? Czy w twoim charakterze nie
powinno si tego czy tamtego zmieni, zlikwidowa, doda? Wasze sumienie nie budzi si pod wpywem grb i kar, lecz pod
wpywem wstydu nad brzydkim miejscami, ktre chcecie poprawi.
Jeeli przyzwyczaicie si widzie w kadym czowieku dzieo Boga, wszdzie bdziecie odnajdywa pikno. Nawet ci, ktrzy ycz wam le i szkodz, maj w sobie co, co kochaj i na co maj nadziej, czego tak naprawd pragn i o czym myl, za
czym tskni i co znosz. Rwnie oni s stworzeniami boskimi, ktrym towarzysz anioowie i w niektrych przypadkach ich
wspomagaj.
Pytanie brzmi: Na co skierujecie swj wzrok na pikno, na to, co udane i doskonae? Od waszego wewntrznego nastawienia, negatywnego bd pozytywnego zaley, czy bdziecie uwaa wiat za dzieo Stwrcy. Im bardziej bdziecie nastawieni
pozytywnie, tym mniej bdziecie si zastanawia nad pytaniem o sens istnienia. Odpowied na nie sama z siebie bdzie twier-

56

dzca. Bo macie wtedy wewntrzn pewno, e wiat jest mistrzowskim dzieem sztuki, wprawdzie jeszcze z niektrymi
ciemnymi stronami, ale na drodze rozwoju. Pewnego dnia stanie si on doskonay. Uczestniczenie w tym procesie jest sensem
waszego ycia.
Ku zwycistwu wiatoci zmierzacie z tsknot i nadziej, czasami take z rezygnacj i zwtpieniem, lecz zawsze wasz
krok jest pewny. Jeeli powicicie si temu celowi, czyli bdziecie mie w tym sensie wiar, sens waszego ycia przepeni
ca wasz dusz i ciao. Oto kilka przykadw wicze:
Po pierwsze: Co najmniej godzin tygodniowo powicie pracy artystycznej: tacowi, muzykowaniu, pantomimie, aktorstwu, rysowaniu i malowaniu, zajciom plastycznym lub temu, co wam odpowiada i sprawia przyjemno. Nie wystarczy bywa na koncertach, w teatrach bd na wystawach, wy sami powinnicie co zrobi, abycie poznali uczucie, jak to jest by artyst, spoglda na wiat oczami artysty: Ja take jestem twrcz istot, w malutkiej czci te jestem stwrc a tym samym
obrazem na podobiestwo Ojca.
Po drugie: Sprbujcie nastpnie opowiedzie raz jakie wydarzenia z waszego ycia obojtnie czy dramatyczne, komiczne
lub banalne korzystajc z form artystycznych, rysujc, malujc, naladujc. Z czasem wydarzenia z waszego ycia bdziecie
odbiera jak same mae dziea sztuki. W kocu stwierdzicie z imponujc jasnoci, e wasza caa biografia cznie z jej pkniciami i niepowodzeniami jest dzieem sztuki wielce udanym i penym wewntrznej harmonii. Wanie dlatego ycie jest
w cudowny sposb sensowne.
Po trzecie: Hasami zanotujcie na kartce urazy, poraki, przykroci, ktre spotkay was w yciu. Zgniecie je w kulki i zwicie w dajc si ugnie, wysychajc mas. Pomalujcie je i polakierujcie, potem zrbcie w nich otwory i zrbcie z nich acuch pere. Cierpienie, ktre si zdarzyo, nie bdzie was duej nka ani przeladowa. Zapasy trosk zostay przeksztacone na
pikn ozdob. Gdy kto bdzie j podziwia, umiechnijcie si i pomylcie sobie: Gdyby tylko wiedzia.
Po czwarte: Teraz jeszcze jedno wiczenie, ktre na pierwszy rzut oka moe si wam wyda nieco dziwne: Zawsze, gdy wasza sytuacja yciowa zdaje si was przytacza, stwrzcie jakie dzieo sztuki a potem je zostawcie, podarujcie komu, pozwlcie dzieciom bawi si nim, pozwlcie je zniszczy. Poszczeglne kroki tego wiczenia pozwalaj wam dowiadczy ywoci waszego istnienia:
1. Bd tym, kim jeste, stwrz co, zaangauj si, wstaw si za kim, utosamiaj si ze swoj histori, powiedz tak swojemu yciu: Ono jest twoim dzieckiem, twoim dzieem sztuki.
2. Potem daj sobie luz, bd gotowy na zmiany, nowe procesy, otwrz si, pozwl nadej czemu nowemu.
Oywienie widoczne jest w zmianie pomidzy byciem twrczym a rezygnacj. A sens ma to, co przynosi ycie, co pozwala
yciu wytrysn jak rdo, z ktrego nieustannie wypywa nowa woda, i potem przestaje. Sens ma po prostu to, co jest stosowne, poyteczne, rozsdne. Sensowne jest ycie samo w sobie, kroczenie naprzd, dojrzewanie, rozwijanie si, stawanie si bardziej doskonaym.
Tytu oryginau: Die Engel geben Antwolt
Przekad: Paula Krajewska
Projekt okadki: Oskar Godowski
@ Heinrich Hugendubel Verlag Wydanie polskie ABA
ISBN 83-88872-55-9
amanie: ,,TYRSA Sp. z 0.0. ul. Kocieliska 7, 03-614 Warszawa tel. 679 95 47
Oficyna Wydawnicza ABA ul. Wiertnicza 162, 02-952 Warszawa
tel/fax (O 22) 651 75 56 tel. (O 22) 885 26 09, 885 26 15
e-mail: aba@oficyna.neostrada.pl
Biuro handlowe: Grupa A5 Sp. z 0.0. ul. Kiliskiego 169a, 90-353 d te1.!fax (O 42) 674 37 95, 679 49 29
e-mail: handlowy@grupaA5.com.pl www.grupa A5.com.pl
Druk i oprawa: OPOLGRAF S.A.

57