Andragogika wiczenia.

1. Z problematyki rozwoju i uczenia si osb dorosych.

Pojcie i przedmiot rozwoju:
Moliwoci rozwoju przypisywano gwnie dzieciom i modziey, doroso natomiast
traktowano jako koniec fazy fizycznego rozwoju i wkroczenie w okres biologicznego regresu.
Grupa badaczy amerykaskich Baltes, Reese, Lipsitt, stworzyli now orientacj
w psychologii, czyli psychologi rozwoju w cigu caego ycia. Helen Bee jest twrczyni
teorii dotyczcej psychologiczno-morelanego rozwoju czowieka i wyrnia trzy rodzaje
zmian, ktre powinny by uwzgldniane w badaniu procesu rozwoju czowieka:
1.

ZMIANY UNIWERSALNE wystpuj powszechnie, odnosz si do kadego czowieka

i powizane s z wiekiem; s to zmiany z jednej strony uwarunkowane dojrzewaniem

organizmu, a z drugiej wpywem spoecznym; bardzo wane jest zagadnienie zegara
biologicznego, ktry wyznacza pewne granice: moliwoci posiadania dziecka czy
zegara spoecznego, ktry mwi o tym, e ludzie powinni w podobnym czasie
podejmowa pewne zadania
2.

ZMIANY WSPLNE charakteryzuj osoby nalece do danej grupy, wsplnoty, co

powoduje uczestniczenie w podobnych sytuacjach i przechodzenie okrelonych

dowiadcze; w kadej grupie funkcjonuj okrelone normy, ktre determinuj
zachowanie jej czonkw
3.

ZMIANY INDYWIDUALNE wynikaj z indywidualnych losw i przey jednostki, co

staje si przyczyn jej unikatowego bagau dowiadcze i wpywa na jej sposb

funkcjonowania; moe to by choroba bliskiego czonka rodziny, ktra uniemoliwi
dalsz edukacj w danym momencie
Co jest przedmiotem rozwoju czowieka?
Teorie psychologiczne:
1. TEORIE HOLISTYCZNE ujmuj rozwj czowieka caociowo, we wszystkich jego
wymiarach bio-psycho-spoecznych i w powizaniu z rozwijajcym si otoczeniem;
do tych teorii zaliczamy:
a. kulturowo-holistyczn psychologi L. Wygotski
b. psychospoeczn teori rozwoju ego E. Erikson
c. koncepcj sezonw ycia D. Levinson
1

2. TEORIE PARCJALNE badajce rozwj w jakim wyrnionym obszarze, takie jak:

a. teori rozwoju inteligencji J. Piaget
b. teori stadiw rozumowania moralnego L. Kohlberga
c. koncepcje psycholingwistyczne
Ku czemu zmierza rozwj czowieka?
Kryteria prawidowego rozwoju:
1. CHARAKTER OBIEKTYWNY formalny rozwj prawidowy to ten, ktry zmierza ku
integracji i rwnowadze
2. CHARATER OBIEKTYWNY treciowy rozwj prawidowy zmierza ku osigniciu
tosamoci i dojrzaoci emocjonalnej
3. CHARAKTER SUBIEKTYWNY badacz poszukuje wskanikw rozwoju w sferze
przey i pogldw jednostki, np.: poczucie tosamoci i poczucie wasnej wartoci
W jaki sposb czowiek si rozwija?
Modele zmiany rozwojowej:
1. MODEL LINIOWY ujmuje rozwj jako proces cigy, o charakterystycznym dla
kadej jednostki tempie; rozwj w tym ujciu definiujemy jako przyrost w jakim
obszarze; zmiany rozwojowe pojawiajce si w cigu caego ycia maj charakter
cigych

zmian

ilociowych,

nieukierunkowanych,

charakterze

zarwno

progresywnym jak i regresywnym. Do teorii, ktre w ten sposb ujmuj rozwj naley
teoria warunkowania oraz teoria spoecznego uczenia si A. Bandury
2. MODEL STADIALNY traktuje rozwj jako proces skokowy, w przebiegu ktrego
mona wyodrbni okrelone fazy; zmiany rozwojowe maj charakter zarwno zmian
ilociowych jak i jakociowych; trudnoci w tym modelu jest odrnienie od siebie
fazy rnicowania czyli poszerzania dowiadczenia od fazy porzdkowania i integracji
nowo nabytych informacji
3. MODEL CYKLICZNO-FAZOWY definiuje rozwj ju nie na zasadzie kumulacji, ale
transformacji dowiadczenia; nowe struktury dowiadczenia powstaj zarwno
z elementw dowiadczenia ju posiadanego, jak i z dowiadcze nowo nabytych;
w procesie rozwoju mona wyrni cykle, a w nich kolejne fazy: progresu, plateau,
regresu i kryzysu; kluczow faz jest faza trzecia regresu, kiedy powstaje konflikt
wewntrzny dekonstrukcja pomidzy starym dowiadczeniem a nowym, towarzyszy
temu chwiejno, pogorszenie samopoczucia, niespjno zachowa; w fazie czwartej
2

dochodzi do pojawienia si zachowa impulsywnych, a gdy kryzys zostaje rozwizany

dochodzi do domknicia cyklu i osoba przechodzi do pierwszej fazy (progresu) i cykl
rozpoczyna si na nowo. Do teorii, ktre w ten sposb ujmuj rozwj nale teorie
psychoanalityczne Z. Freuda i E. Eriksona
Zadania rozwojowe wczesnej, redniej i pnej dorosoci.
rdem zada rozwojowych jest dojrzewanie fizyczne, oczekiwania kulturowe oraz osobiste
aspiracje i wartoci jednostki. Rozwj trwa przez cae ycie i polega na przechodzeniu przez
kolejne stadia poprzez osiganie zada rozwojowych.
Koncepcja sezonw ycia D. Levinsona (badanie wycznie na mczyznach). ycie
podzielone na nastpujce okresy (ery):

dziecistwo i dorastanie 17 45 lat

rednia doroso 40 65 lat

pna doroso 60 i wicej lat

Wkraczaniu w now er towarzyszy okres przejciowy w ktrym zaczyna tworzy si

typowa dla danego okresu struktura ycia. W ramach kadego okresu wyodrbnione zostay
trzy podokresy:

faza nowicjatu (tworzy si struktura ycia)

faza porednia

faza kulminacyjna (kocowe ustabilizowanie si struktury ycia)

Wyzwania dorosoci (D. Levinson).

WCZESNA DOROSO (20-35) okres najwikszych zmian i wyzwa; w sferze

fizycznej modego czowieka charakteryzuje najlepsza wydolno organizmu, dobra

kondycja, duo si witalnych i energii yciowej; jest to najkorzystniejszy, nie tylko
z biologicznego punktu widzenia, ale i psychicznej dojrzaoci jednostki do wydania
na wiat potomstwa; wyzwania wybr drogi edukacyjnej i zawodowej, wybr
partnera yciowego, decyzja o posiadaniu dziecka, opuszczenie domu rodzinnego;
mimo wieloci obowizkw, mona zauway du aktywno w zakresie ycia
towarzyskiego; jednostka uczy si rozwizywa problemy, radzi sobie w sytuacjach
trudnych, podejmowa decyzje, stawia czoa ich konsekwencjom; budowanie
wasnego systemu wartoci, religijnoci i moralnoci; bardzo wana jest dojrzao
intelektualna, dojrzao emocjonalna i dojrzao spoeczna
3

REDNIA DOROSO (30-65) wsplnym mianowaniem dla tak zrnicowanych

zada, przed ktrymi staje dorosy w tym okresie jest zagadnienie zbierania owocw
i ponoszenia konsekwencji wyborw we wczesnej dorosoci; jest to czas wzgldnej
stabilizacji zarwno w yciu osobistym, rodzinnym jak i zawodowym; jest to okres
najwikszych osigni w pracy i awansu; w tym okresie ycia ma miejsce uwalnianie
si od stereotypw rl mskich i kobiecych; wejcie w rol babci i dziadka

PNA DOROSO (powyej 65) w duym stopniu zaley od samej jednostki, jej

wczeniejszych inwestycji w ycie rodzinne i towarzyskie, wasne zainteresowania;

kto yje pusto, bdzie mia smutn staro.
J. Marczak wyrni dwa okresy przebywania na emeryturze:

okres I wie si z poczuciem zadowolenia z wolnoci, swobody, dysponowania

wasnym czasem

okres II charakteryzuje si stabilnoci, dokonywaniem podsumowa, nie ma jednak

wieoci

Trzy typy zachowa emerytw:

TYP PRAKTYCZNY charakteryzuje si wieloci zaj

TYP ZEWNTRZNY uczestniczy w zebraniach, chce zachowa pozycj spoeczn,

ma potrzeb prestiu, uznania i wadzy

TYP SAMODZIELNY, SAMOTNY dziaania

jednostki ukierunkowane s na

zainteresowania intelektualne, artystyczne, spoeczne, spdzaj czas na czytaniu

lektury itp.
W Polsce dominuje typ bujanego fotela, osoby biernej, gwnie pozostajcej w domu,
ogldajcej telewizj.
Wczesn doroso moemy nazwa inicjacj (neoficjatem), redni doroso stabilizacj,
a pn doroso dojrzaoci/mdroci.
Napicia i kryzysy wczesnej, redniej i pnej dorosoci.
1. Mody czowiek wchodzcy w doroso musi sprosta licznym wobec niego
oczekiwaniom, podj liczne zobowizania, a przede wszystkim zdecydowa si na
samodzielno z jej konsekwencjami. Jednostka musi rozwizywa konflikty typu:

a. maestwo vs praca
b. praca vs dziecko
c. rozwj osobisty vs dziaania na rzecz innych
d. ja vs grupa
2. rednia doroso charakteryzuje si tendencj do refleksji, odpowiedzi na pytania
yciowe, a brak satysfakcjonujcej odpowiedzi moe prowadzi do podejmowania
radykalnych zmian (zmiana pracy, rozstanie, rozwj) lub popadanie w choroby takie
jak apatia, depresja; kryzys ten okrelony jest mianem zamknitych drzwi, poniewa
jednostka wraz z upywem czasu ma nieodparte wraenie, e co jej ucieka, co
bezpowrotnie mino; dodatkowo przychodz te zmiany fizyczne pojawienie si
zmarszczek,

mniejsza

fizyczna

wydolno

organizmu

(w

tym

menopauza

i andropauza) oraz syndrom pustego gniazda, kiedy to rodzice musz znale swoje
potrzeby, poniewa nie opiekuj si ju dziemi
3. Pna doroso charakteryzuje si przede wszystkim tym, e traci si blisk osob
(wspmaonka), oswajamy si ze mierci bliskich nam osb, jak rwnie z tym, e
w niedugim czasie nas rwnie to czeka; dodatkowo pojawiaj si rnego rodzaju
choroby fizyczne, ktre niekorzystnie wpywaj na stan psychiczny jednostki.
Wspistnienie rozwoju i regresu w yciu czowieka dorosego.
Rozwj w dorosoci zaley od wyposaenia genetycznego jednostki, jej decyzji, kierowania
wasnym rozwojem. Zaley rwnie od sytuacji yciowych jakie napotyka w swoim yciu
dana osoba. Osignicie dojrzaoci obejmuje zarwno stref fizjologiczn, intelektualn,
emocjonaln, osobowoci i jak spoeczn.

Zmiany fizyczne.
Pogarszaj si wskaniki fizjologiczne naszego ciaa:

zmniejsza si pojemno yciowa puc

wydua si czas reakcji na bodce suchowe i wzrokowe

maleje masa mini

maleje szybko ruchw dowolnych

sabnie wzrok (ostro widzenia, akomodacja oka), such i wraliwo dotykowa

sabnie szybko reakcji

Zmiany w sferze poznawczej.

Dwa rodzaje inteligencji (J. Horn & R. Cattell):

INTELIGENCJA PYNNA jest to inteligencja wrodzona

INTELIGENCJA SKRYSTALIZOWANA rozwija si w wyniku procesu uczenia si,

nabywania wprawy; jest reprezentowana przez wywiczone czynnoci umysowe,

znajomo jzyka, posiadan wiedz; jej rozwj determinuje rodowisko, w ktrym
si wyrasta, a take aktywno i zainteresowania jednostki
Badania wykazay, e u dorosych obnia si z wiekiem inteligencja pynna, co wyraa si
w spadku zdolnoci do intensywnej koncentracji uwagi i jej podzielnoci pozwalajcej
kontrolowa kilka dziaa jednoczenie. Ponadto przy wykonywaniu zada, w ktrych
wanym elementem jest szybko przetwarzanych informacji czowiek dorosy potrafi
z powodzeniem kompensowa spadek inteligencji pynnej przez rozwj inteligencji
skrystalizowanej, ktra nie polega wycznie na przyrocie wiedzy i informacji.

Czas reakcji a wiek.

E.L. Thorndike uwaa, e sprawno uczenia si osiga swoje maksimum w 25 roku ycia,
po czym powoli opada (mniej ni 1% rocznie), tak i pomidzy 25 a 40 rokiem ycia
czowiek wykazuje wiksz sprawczo uczenia si, anieli w latach dziecistwa.
Pami mechaniczna a wiek.
W wikszoci bada przytacza si podzia na pami sensoryczna, krtkotrwa i dugotrwa.
Ponadto mwic o pamici trzeba mie na uwadze, e jest to okrelenie dla wieloci
procesw: zapamitywania, przechowywania, odtwarzania, przypominania, rozpoznawania
i uczenia si na nowo. W procesie uczenia si due znaczenie maj rwnie cechy pamici:

trwao na jak dugo moemy co zapamita

szybko atwo uczenia si

dokadno zgodno pomidzy tym, co zapamitywano a odtworzeniem

gotowo do odtwarzania

pojemno, zakres jak duo materiau jestemy w stanie zapamita w czasie jednej
ekspozycji

Sugestie do nauczania i uczenia si dorosych.

wiadomo utrudnie i problemw pojawiajcych si w yciu czowieka dorosego powinna
by brana pod uwag w organizowaniu procesu ksztacenia dorosych:

brak czasu doroli nie s w stanie powica tyle czasu na nauk co modzie;
musz rezygnowa z pewnych zada lub uczy si po nocach, co rwnie wpywa na
jako nauki

dusza przerwa w nauce nie uatwia nauki, szczeglnie gdy dorosy powraca do
pewnych nawykw uczenia si z okresu dorastania

brak zainteresowania nauk lub okrelonymi tematami kiedy jednostka uwaa

treci za nieprzydane; naley podawa wiele przykadw praktycznych

ze nastawienie do uczenia si wynik zych dowiadcze w poprzednich latach;

u starszych osb wida duy lk do komputerw i nauki technologii informacyjnych
(gwnie ze strachu i pojcia ja si tego nigdy nie naucz)

motywacja do nauki w Polce rdem motywacji jest ch polepszenia swojej

sytuacji na rynku pracy

W celu podniesienia efektywnoci nauczania naley odwoa si do nastpujcych

kluczowych zasad:

uczy si mona zarwno przez suchanie wykadw, jak i wykonywanie czynnoci

(nikt nie nauczy si wypenia formularza PIT jeeli tego nie zrobi)

nauka przebiega lepiej, gdy tre nauczania ma odzwierciedlenie w rzeczywistoci

otaczajcej uczestnika

PQ4R preview, question, reading, reflect, recite, review

nauczyciel powinien zdawa sobie spraw z czynnikw, ktre warunkuj

zapamitywanie i przechowywanie

w celu poprawienia efektw uczenia si istotne jest posiadanie i wykorzystywanie

wiedzy dotyczcej metapamici jak i waciwoci pamici danej jednostki

wykorzystywanie mnemotechnik:
o AKRONIMY metoda polega na wymyleniu sowa albo wyraenia, w ktrym
pierwsze litery odwouj si do zapamitywanych informacji
o AKROSTYCHY litery odnosz si do listy, ktr chcemy zapamita (np.
przypadki: Mama Daa Czesi Buk Nasmarowan Masem Wiejskim)

o METODA MIEJSC dokonujemy wizualizacji przedmiotu, a nastpnie

umieszczamy je we wasnym mieszkaniu, przyjmujc okrelony porzdek (np.
kolejno w pomieszczeniach, do ktrych wchodzimy po przyjciu do domu)
o WYOBRAENIA INTERAKCYJNE czenie niepowizanych elementw za
pomoc obrazw wyobraamy sobie pojcia, ktrych musimy si nauczy
i nazywamy nimi postacie z kreskwki lub filmu
o METODA SW-WIESZAKW polega na wykorzystaniu przy uczeniu si
okrelonego cigu elementw znanej wyliczanki, wiersza lub innego tekstu

naley stosowa techniki wzmacniajce efekty nauczania

stosowa trzy techniki dla:

o WZROKOWCW tre w postaci wykresw, tabel, schematw
o SUCHOWCW ucz si gdy suchaj, preferuj dialog, rozmowy
o KINESTYKW ucz si, kiedy mog uczestniczy w prawdziwych
dowiadczeniach

umiejtny dobr metod nauczania:

o WYKAD powinien trwa od 15 do 20 minut; efektywny gdy pisze si pewne
hasa na tablicy, robi dygresje
o DYSKUSJA aktywizuje uczestnikw, ktrzy poprzez wymian zda
korzystaj ze wsplnych rozwaa, dowiadcze, docieka
o PYTANIA I ODPOWIEDZI nauczyciel prowadzi panel poprzez zadawanie
pyta
o POKAZ, DEMONSTRACJA, WIZUALIZACJA pomoce wizualne: filmy, slajdy,
grafika komputerowa, modele, obrazy, plakaty, mapy, tablice, plansze,
schematy, ilustracje
o ZAJCIA TERENOWE su one temu, aby suchacze mieli moliwo
skonfrontowania

przyswojonej

teorii z

praktyk

poprzez

praktyczne

zastosowanie

2. Od andragoga amatora do andragoga profesjonalisty.

Ewolucja pojcia andragog:
Na przeomie XVIII i XIX w. pojawia si nowa kategoria nauczycieli dorosych dziaacze
spoeczni, ktrzy nauczali z pobudek religijnych, charytatywnych, samopomocowych,
spoecznych, politycznych, opiekuczych i innych, zwykle dla tzw. wyszych celw
i wasnej satysfakcji.
Zabory: istnieli nauczyciele w spontanicznie organizowanej owiacie dorosych nauczyciel
kursw dla analfabetw, prelegenci wykadw, organizatorzy imprez kulturalnych,
bibliotekarze-samoucy.
Okres midzywojenny: nastpi dynamiczny rozwj owiaty dorosych; byli to pracownicy
od wszystkiego.
Po II Wojnie wiatowej: redukcja zrnicowanej kategorii pracownikw owiaty dorosych.
Wspczesne typologie pracownikw edukacji dorosych.
Najoglniejsz klasyfikacj proponuje E.A. Wesoowska, ktra wyrnia:

andragoga-nauczyciela

andragoga-animatora

andragoga-organizatora

M. Marczuk dzieli andragogw na dwie kategorie:

nauczycieli szkolnej edukacji dorosych

nauczycieli pozaszkolnej edukacji dorosych

B. Wojtasik:

nauczyciele stacjonarnych szk (wieczorowych) styl: ekspert ma du wiedz,

udziela instrukcji, wskazwek, ponosi odpowiedzialno za wychowanka

nauczyciele szk zaocznych (korespondencyjnych) styl: konsultant udziela

wskazwek uczcym si

nauczyciele szk eksternistycznych styl: spolegliwy opiekun stymuluje do

aktywnoci, nie narzuca zdania, udziela porady

nauczyciele form przemiennych styl: poczenie eksperta i konsultanta)

L. Kopciewicz:

rozczarowany patriarcha starszy nauczyciel tskni za pozycj przedwojennego

nauczyciela

niegrzeczny chopczyk mody nauczyciel zgrywa rozkosznego bobasa lub

uwodziciela

matka starsza nauczycielka matkuje uczniom, jest na przemian surowa i agodna,

wybaczajca i karzca

grzeczna dziewczynka moda nauczycielka idea uczennicy, wspiera uczniw,

zawaszcza ich terytorium

Zadania i funkcje andragogw.

Zadania andragogw wynikaj z oglnych wymaga stawianych przed edukacj Raport
Doloresa:

UCZENIE SI ZDOBYWANIA WIEDZY

UCZENIE SI DZIAANIA

UCZENIE SI HARMONIJNEGO WSPDZIAANIA najwaniejsze dziaanie dla

edukacji w skali caego wiata, poniewa moe zapobiec konfliktom aby zrozumie
innych, trzeba zrozumie samego siebie

UCZENIE SI YCIA

Przed 1989 r. formuowano listy zada i funkcji andragogw. S. Kaczor wyrni funkcje:

wychowawcz

dydaktyczn

dziaacza spoecznego

badawcz

spoeczno-opiekucz

innowacyjn

Cz. Banach doda dwie:

rodowiskow

socjalizacyjn

10

M. Malewski wyrni i na grunt polski przenis trzy gwne koncepcje nauczycieli

dorosych, w ktrych uwydatniaj si naczelne ich funkcje:
1. NAUCZYCIEL ARTYSTA ksztacenie dorosych sztuk twrczej adaptacji
normatywnych zasad dydaktyki do wci zmieniajcych si i niepowtarzalnych
waciwoci, za ktrych na czoo wysuwaj si konkretno, innowacyjno
i wraliwo
2. NAUCZYCIEL POPULARYZATOR za gwne zadanie edukacji dorosych uznaje
udostpnienia zasobw i rde uczenia si, ksztatowanie umiejtnoci posugiwania
si nimi i pomoc w organizowaniu samoksztaceniowej aktywnoci
3. NAUCZYCIEL KRYTYCZNY ANALITYK sceptycznie nastawiony do istniejcego adu
spoecznego, za gwne swoje zadanie uznaje krytyczne analizowanie mechanizmw
ycia spoecznego

Koncepcja funkcji andragoga M.S. Knowles:

DIAGNOSTYCZNA

PLANISTYCZNA

METODYCZNA

UDPOSPNIANIA

EWALUATYWNA

Dziaalno mikrodydaktyczna pozaszkolna edukacja dorosych, nauczanie.

Zadania makrodydaktyczne pertraktowanie ze sponsorami, decydentami, prezentowanie
koncepcji zaj dydaktycznych, odpowiedzialno za budet przedsiwzicia owiatowego.
Dopiero suma zada mikro i makrodydaktycznych stanowi cao dziaalnoci andragogw.
W propozycji P. Faulistich i Ch. Zeuner zadania personelu to cykl obejmujcy:

identyfikowanie potrzeb edukacyjnych

doradztwo

planowanie

przeprowadzenie zaj

transfer

ewaluacj

11

Omijam Kompetencje andragogw ze strony 61, poniewa to

banalnie atwe i nie chce mi si tego notowa.
Profesjonalny rozwj andragogw.
M. Taraszkiewicz porwnaa zawodowy rozwj nauczyciela z etapami uczenia si:

niewiadoma niekompetencja nie wiesz, e nie wiesz

wiadoma niekompetencja wiesz, e wielu rzeczy nie potrafisz

wiadoma kompetencja wiesz, e co potrafisz, ale nie wykonujesz tego

automatycznie

niewiadoma kompetencja sam ju nie wiesz, skd wszystko wiesz i umiesz

R. Harre wyrni cztery etapy rozwoju profesjonalnego nauczyciela

1. KONWENCJONALIZACJA nauczanie traktowane jest jako zawd
2. PRZYSWAJANIE nauczanie jest umiejtnoci
3. TRANSFORMACJA nauczanie okrela si jako profesjonalizm
4. UZEWNTRZNIANIE nauczanie staje si sztuk
Tosamo obywatelska andragogw.
Trzy typy orientacji obywatelskiej i towarzyszce im ideologiczne identyfikacje:

Bycie obok rzeczywistoci spoecznej publiczny charakter szkoy = realizacja

zada dydaktycznych; orientacja ta jest ideologicznie zakotwiczona w pozornym
komunitaryzmie

Bycie w rzeczywistoci spoecznej publiczny charakter szkoy = instytucja

dostrzegajca realia wolnego rynku; orientacja ta jest ideologicznie zakotwiczona
w ekonomicznych liberalizmie

Bycie pomimo rzeczywistoci spoecznej publiczny charakter szkoy = miejsce

ksztacenia/wychowania; orientacja ta jest ideologicznie zakotwiczona w liberalnym
komunitaryzmie

12

3. Kultury edukacji dorosych.

Kultura jako materialne, niematerialne i symboliczne elementy ycia (wartoci, filozofia,
ideologia). Komponent niematerialny i symbolizm uzewntrzniaj si na poziomie:

werbalnym : cele oglne, jzyk, bohaterowie, metafory

wizualnym : warunki materialne, szkolne pamitki, motta, mundurki

behawioralnym : ceremonie, nagrody i sankcje, pomoc psychologiczna

Nie opracowuje Quasi nowa kultura edukacji dorosych bo

mj mzg nie przyswaja statystyk i tego rodzaju procentw (str.
78).
Nowoczesna kultura edukacji dorosych.
Wszystkie kraje Unii Europejskiej maj do czynienia z podobnymi wyzwaniami otoczenia,
ale rnie na nie reaguj. W odniesieniu do Polski generalnie mona sprawdzi, e owiata
nie jest przygotowana na wspczesne przemiany cywilizacyjne, zbyt powoli na nie reaguje i
koncentruje si nadal na zaspokajaniu tradycyjnych potrzeb. Postulat B. Przyborowskiej:
Nowi uczniowie potrzebuj ksztacenia przez nowych nauczycieli w nowych orodkach
socjalizacji.

NOWI

UCZNIOWIE

to

grupa heterogeniczna,

ktra charakteryzuje si

rnicowanymi, zmiennymi i co raz bardziej zoonymi potrzebami edukacyjnymi

NOWI NAUCZYCIELE maj peni w nowoczesnej edukacji dorosych funkcj

doradcy i animatora samodzielnego procesu uczenia si swoich podopiecznych

NOWE

ORODKI

SOCJALIZACJI

to

organizacje o

wysokim potencjale

innowacyjnym, ktre odznaczaj si nastpujcymi parametrami:

o powizania ze rodowiskiem granice midzy organizacj i otoczeniem s otwarte
o warunki wejciowe organizacja ma umiejtno pozyskiwania i gospodarowania
wszystkimi zasobami
o procesy trasformacyjne organizacja ma jasne, sprecyzowane cele, postrzega nowe
potrzeby spoeczne
o warunki wyjciowe oferuje nowe produkty, orientacja na wysok jako
o rodowisko pracy odpowiada potrzebom czonkw organizacji
13

4. Modele pracy edukacyjnej z dorosymi

Modele pracy edukacyjnej z ludmi dorosymi podstawowe rnice. M. Malewski.
KRYTERIA

MODEL

MODEL

MODEL

RNICUJCE

TECHOLOGICZNY

HUMANISTYCZNY

KRYTYCZNY

Najwaniejszy problem
spoeczny

Indywidualna

Rozwj spoeczny

wiadomo

Opresyjne warunki ycia

Ontologia czowieka

Istota poznajca

Istota dziaajca

Istota wolna

Kluczowa warto

Demokracja, dobrobyt

Samorealizacja

Wolno

Kontekst edukacji

Struktura spoeczna

Indywidualna osobowo

Ja w spoeczestwie

Idea edukacji

Zaangaowanie
spoeczne

Rola nauczyciela

Przewodzenie

Zadanie nauczyciela

Transmisja wiedzy

Charakter edukacji

Zintegrowana osobowo
Podtrzymywanie uczenia
si

Orientacja
emancypacyjna
Budzenie wiadomoci

Konstruowanie

Kwestionowanie

kompetencji

tosamoci suchaczy

Nauczanie

Uczenie si

Krytyczna refleksja

Metody nauczania

Podajce

Uprzystpniajce

Sokratejskie (dialogowe)

Rola dowiadczenia

Bezwartociowe

Potencjalna rdo

Podstawowe rdo

uczenia si

samowiedzy

Pozycja nauczyciela

Dominacja

Partnerstwo

Suba

Odpowiedzialno

Nauczyciel

Nauczyciel i suchacze

Uczcy si

Kryteria efektywnoci
edukacji

Umiejtno
Reprodukcja wiedzy

rozwizywania
problemw

Zdolno do zmiany
ycia - emancypacja

7. Samoksztacenie jako podstawowa strategia edukacji caoyciowej.

Owiata w duchu zaoe edukacji ustawicznej powinna przygotowywa do samoksztacenia.
P. Carre wyodrbni pi modeli samoksztacenia:
1. MODEL INTEGRALNY pogbianie wiedzy, wspierany przez ksiki, pomoce
naukowe, wideo, media
2. MODEL EDZYSTENCJALNY odnosi si do dowiadcze, dokonuje si przez
autorefleksj, narracj
3. MODEL EDUKACYJNY uatwianie uczenia si; dba o indywidualizowanie systemu
nauczania
14

4. MODEL SPOECZNY rozszerzanie wiedzy o zjawiskach spoecznych, politycznych,

kulturowych, przez kontakty, przyjanie, realizacj zada
5. MODEL POZNAWCZY wzbogacenie wiedzy
Z. Matulka nadrzdnym pojciem wobec samoksztacenia jest samo edukacja. W jego
zakres wchodz dwa procesy

samowychowanie :

ma doprowadzi do przyswojenia sobie hierarchii wartoci,

wypracowania pogldw, postaw i przekona

samoksztacenie : poznanie rzeczywistoci, wiedzy, umiejtnoci

B. Suchodolski wymienia cztery grupy potrzeb kierujcych deniami samoksztaceniowymi:

1. potrzeba poznania wiata
2. potrzeba sprawnego dziaania
3. potrzebna poznania siebie
4. potrzeba wasnego rozwoju
Trzy rodzaje samoksztacenia:
1. wspomagane bd kierowane
2. kierowane porednio
3. samoistne / waciwie

15