ARTYKU REDAKCYJNY

Joanna Chorostowska-Wynimko
Samodzielna Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Immunologii Instytutu Grulicy i Chorb Puc w Warszawie
Kierownik: prof. dr hab. n. med. J. Chorostowska-Wynimko

Puca nie s samotn wysp wspczesne spojrzenie

na choroby ukadu oddechowego
No lung is an island the current view on respiratory disorders

Pneumonol. Alergol. Pol. 2011; 79, 3: 165166

Badania prowadzone w ostatnich latach nad

mechanizmami rozwoju i progresji chorb ukadu
oddechowego, ale te nowoczesne i coraz bardziej
wyrafinowane technologie skutecznie umoliwiajce wgld w struktur puc lub mikrokosmos komrek i tkanek stay si motorem kluczowych
zmian we wspczesnych pogldach na procesy,
ktre w ostatecznym rozrachunku ksztatuj obraz
kliniczny i dolegliwoci, z powodu ktrych pacjent
poszukuje porady pulmonologa. Wprawdzie system podyplomowego ksztacenia sprzyja wskiej
specjalizacji lekarskiej ukierunkowanej na poszczeglne narzdy i ukady, jednak wnioski wynikajce ze wspomnianych prac badawczych, ale
rwnie analizy kliniczne i wasne obserwacje lekarzy praktykw coraz wyraniej wskazuj na oglnoustrojowy charakter wielu chorb puc, postrzeganych dotd w mniejszym lub wikszym stopniu
jako patologia ograniczona do ukadu oddechowego. Charakter oglnoustrojowy przypisuje si obecnie zarwno ostrym, jak i przewlekym chorobom
de facto pochodzenia pucnego. Przewleka obturacyjna choroba puc (POChP) wedle aktualnej wiedzy jest nie tylko schorzeniem obejmujcym pcherzyki i oskrzela. Wiadomo, e przewleke oglnoustrojowe zapalenie, ktrego cechy s obecne
u wikszoci chorych na POChP, skutkuje zmianami midzy innymi w obrbie mini oddechowych
(atrofia) oraz komrek rdbonka naczyniowego,

co z kolei wpywa na zwikszone ryzyko rozwoju

chorb ukadu sercowo-naczyniowego [1]. Oglnoustrojowe oddziaywanie ostrego stanu zapalnego,
jakim jest zapalenie puc, wydaje si oczywiste.
Znacznie mniej wagi przywizuje si do pozanarzdowego wpywu guza nowotworowego rozwijajcego si miejscowo w pucach. Oba zagadnienia, cho w zupenie odmiennym ujciu, analizowali autorzy prac oryginalnych publikowanych
ostatnio w Pneumonologii i Alergologii Polskiej.
Urbaniak i wsp. ocenili wybrane parametry stanu
zapalnego, miejscowego i systemowego w dwch
grupach chorych na pozaszpitalne zapalenie
puc oraz chorych na zapalenie puc wspistniejce z rakiem puca [2]. Porwnujc stenie wolnych rodnikw tlenowych (H2O2), cytokin prozapalnych (TNF-a, tumor necrosis factor a) i czynnikw wzrostu (VEGF, vascular endothelial growth
factor) we krwi obwodowej i kondensacie powietrza wydychanego autorzy wykazali istnienie istotnych rnic midzy badanymi grupami. O ile systemowe, mierzone w prbkach krwi obwodowej
stenie badanych cytokin byo istotnie wysze
u chorych na pozaszpitalne zapalenie puc, to
w materiale pochodzcym bezporednio z ukadu
oddechowego sytuacja bya dokadnie odwrotna.
Stenia badanych markerw w kondensacie powietrza wydychanego byy znaczco wiksze
w grupie ze wspistniejcym zapaleniem puc i ra-

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Joanna Chorostowska-Wynimko, Samodzielna Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Immunologii, Instytut Grulicy
i Chorb Puc, ul. Pocka 26, 01138 Warszawa
Praca wpyna do Redakcji: 21.02.2011 r.
Copyright 2011 Via Medica
ISSN 08677077

www.pneumonologia.viamedica.pl

165

Pneumonologia i Alergologia Polska 2011, tom 79, nr 3, strony 165166

kiem puca. W ten prosty sposb autorzy potwierdzili nie tylko oglnoustrojowy charakter ostrego
zapalenia toczcego si miejscowo w pucach.
Wykazali rwnie, e inne patologie rozwijajce si
w obrbie ukadu oddechowego, w tym przypadku rak puca, maj kluczowy wpyw zarwno na
reaktywno caego, jak i miejscowego ukadu odpornociowego (nisze wartoci mediatorw prozapalnych we krwi obwodowej chorych na raka
puca i zapalenie puc, wysze w kondensacie powietrza wydychanego. Co wicej, bardzo dobitnie
udokumentowali, e stan zapalny toczcy si miejscowo nie staje si patologi oglnoustrojow na
zasadzie prostego poszerzenia zajtego obszaru.
W omawianej pracy analizowano jedynie ograniczon liczb markerw zapalnych, nie daje wic
ona odpowiedzi na pytanie, czy i na ile rny by
charakter odczynu zapalnego w pucach i we krwi
obwodowej. Jednak jasno dowodzi, e nasilenie stanu zapalnego miejscowego nie przekada si
wprost na jego aktywno oglnoustrojow.
Zaakceptowanie faktu, e ukad oddechowy
stanowi nieodczny element caoci, jak jest organizm czowieka, a dotykajce go patologie maj
znaczcy efekt pozapucny, powoduje konieczno
odpowiedzi na szereg bardzo konkretnych, wanych z praktycznego punktu widzenia pyta. Na
przykad o procesy zapalne rozwijajce si systemowo i lokalnie w ukadzie oddechowym. Omawiana powyej praca jasno dowodzi, e aktywno
obu odczynw nie jest porwnywalna. Nie wiadomo te czy ich charakter, profil komrkowy, cytokinowy s podobne. Dane dostpne w pimiennictwie s niewystarczajce, by odpowiedzie jednoznacznie.Wtpliwe jest jednak, aby procesy te byy
identyczne. Prosty przykad u chorych na
POChP zwikszony odsetek granulocytw obojtnochonnych w plwocinie indukowanej jest zjawiskiem
czstym, podczas gdy we krwi obwodowej ich liczba na og istotnie nie wzrasta. Obie populacje komrek cechuje natomiast zmieniona aktywno biologiczna, wyraona midzy innymi znacznym wzrostem produkcji wolnych rodnikw tlenowych [3].
Na podstawie tych rozwaa pojawia si wtpliwo, czy przeciwzapalne leczenie wziewne stosowane miejscowo w podobnym stopniu oddziauje na oba procesy? Czy dziaajc na proces lokalny, modyfikujemy odpowied systemow? Lub te
wprost przeciwnie, czy dziaanie oglnoustrojowe
moe korzystnie zmienia aktywno procesw
chorobowych w ukadzie oddechowym? Bardzo
ciekaw konkluzj przynosi opublikowane w biecym numerze badanie kliniczne, w ktrym
Szczegielniak i wsp. zrealizowali w grupie chorych

166

na POChP program kompleksowej fizjoterapii pulmonologicznej, oceniajc rwnoczenie jej wpyw

na aktywno lokalnego procesu zapalnego w drogach oddechowych przez monitorowanie stenia
IL-8 w plwocinie indukowanej [4]. Po 3 tygodniach
rehabilitacji stenie IL-8, cytokiny prozapalnej
o silnym dziaaniu chemotaktycznym i aktywujcym
wobec komrek odczynu zapalnego, ulego znaczcemu obnieniu u wszystkich chorych, jednak
w szczeglnym stopniu u tych, ktrzy wyjciowo
prezentowali najwysze stenia IL-8 w indukowanej plwocinie. Autorzy potwierdzili wic, e rehabilitacja jest faktycznie bardzo wanym z klinicznego punktu widzenia narzdziem terapeutycznym
w leczeniu POChP. Jednoczenie jednak wykazali, e dziaania na poziomie oglnoustrojowym
mog w istotny sposb modyfikowa rwnie aktywno miejscowego stanu zapalnego.
Wymieniajc kolejne wtpliwoci i praktyczne implikacje wynikajce z systemowego oddziaywania chorb ukadu oddechowego, naleaoby
te dopuci moliwo, e w istocie sytuacja
przedstawia si wprost przeciwnie. Moe to choroba puc jest gwnym co prawda, ale lokalnym
przejawem uoglnionej patologii? U czci chorych
na POChP nie obserwuje si objaww zapalenia systemowego, u innych z kolei utrzymuje si ono mimo
zaprzestania palenia i istotnej poprawy obrazu klinicznego w zakresie ukadu oddechowego [5].
Aby roztrzygn powysze dylematy, potrzebna jest bardziej szczegowa wiedza na temat mechanizmw odpowiedzialnych za cise zalenoci niewtpliwie istniejce midzy zapaleniem systemowym i miejscowym w pucach. Ich wyjanienie pozwoli nie tylko efektywnie zapobiega pozapucnym powikaniom chorb puc, ale rwnie
skuteczniej leczy pacjentw.

Pimiennictwo
1.

2.

3.

4.

5.

Wouters E.F.M., Reynaert N.L., Dentener M.A., Vernooy J.H.J.

Systemic and local inflammation in asthma and chronic obstructive pulmonary disease. Proc. Am. Thorac. Soc. 2009; 6:
638647.
Urbaniak A., Ziba M., Zwoliska A. i wsp. Porwnanie wybranych parametrw lokalnego i systemowego stanu zapalnego
u chorych na pozaszpitalne zapalenie puc i zapalenie puc
wspistniejce z rakiem puca. Pneumonol. Alergol. Pol. 2011;
79: 9098.
Noguera A., Batle S., Miralles C. i wsp. Enhanced neutrophil
response in chronic obstructive pulmonary disease. Thorax
2001; 56: 432437.
Szczegielniak J., Bogacz K., uniewski J., Majorczyk E., Tukiendorf A., Czerwiski M. Wpyw fizjoterapii na stenie interleukiny 8 u chorych na przewlek obtuarcyjn chorob puc.
Pneumonol. Alergol. Pol. 2011; 79: 184188.
Vernooy J.H.,, Kucukaycan M., Jacobs J.A. i wsp. Local and
systemic inflammation in patients with chronic obstructive pulmonary disease: soluble tumor necrosis factor receptors are increased in sputum. Am. J. Respir. Crit. Care Med. 2002; 166:
12181224.

www.pneumonologia.viamedica.pl