Professional Documents
Culture Documents
ZS2007-04-19
ZS2007-04-19
moemy j pomin a sam surowy wynik pomiaru traktowa jak warto rzeczywist
nazywajc tylko dla odrnienia wartoci poprawn (odlego odczytana z mapy). W
takich przypadkach mona ju korzysta z pierwotnego okrelenia bdu pomiaru jako
rnicy pomidzy wartoci zmierzon a wartoci rzeczywist (zastpion wartoci
poprawn).
Systematyka bdw
Rozpatrujc jakie zagadnienie, w ktrym pewne elementy wystpuj w rnych
postaciach prbujemy je usystematyzowa czy dokona podziaw na grupy, podgrupy itp.
Podziay takie musz by zrobione ze wzgldu na okrelone kryterium. Zamy e interesuj
nas samochody. Moemy wyrni przerne samochody np. czerwony osobowy mercedes z
silnikiem Diesla lub po prostu zielony samochd czy te ciarowy volvo. Dla
usystematyzowania mona dokona tutaj rne podziay ze wzgldu na: kolor (zielony,
czerwony itp.), mark (Mercedes, Volvo itd), przeznaczenie (osobowy, ciarowy itp.), rodzaj
silnika itd. Zauwamy, e nie zawsze uywamy wszystkich okrele oraz jeli mwimy, e
mamy na myli samochd marki mercedes to nie oznacza, e nie moe on by zielony czy te
nie oznacza co zupenie innego ni samochd osobowy. Podobnie jest w przypadku bdw,
ktre moemy podzieli ze wzgldu na:
sposb wyznaczania:
bd pomiaru; graniczny bd pomiaru (niepewno)
forma prezentacji:
bd wzgldny; bd bezwzgldny
bd przypadkowy; bd gruby
charakter:
bd systematyczny;
Ze wzgldu na charakter bdw wyrnia si: bdy systematyczne i przypadkowe
(bd gruby czyli omyka to szczeglny przypadek bdu przypadkowego). Ich znaczenie
wyjanione jest poniej.
Bdy przypadkowe
Jeli przy wykonywaniu kilku pomiarw tej samej wielkoci, przy tych samych
warunkach, otrzymujemy za kadym razem inny wynik, to oznacza to, e kady z tych
wynikw obarczony jest bdem przypadkowym. Bd ten wyznacza si jako rnic
pomidzy wartoci otrzyman w konkretnym pomiarze a wartoci rzeczywist. Jest on
spowodowany tym, e panujce warunki s jedynie pozornie niezmienne (np. temperatura
moe si odrobin zmienia, podobnie cinienie lub wilgotno czy te natenie
zewntrznych pl elektromagnetycznych) czy te nasze starania co do poprawnoci odczytu
mimowolnie si zmieniaj. Bdy te s atwe do zaobserwowania.
Bdy systematyczne
Jeli przy wykonywaniu kilku pomiarw tej samej wielkoci, przy tych samych
warunkach, otrzymujemy za kadym razem wynik tak samo rnicy si od wartoci
rzeczywistej (zarwno co do znaku jak i co do wartoci), to oznacza, e mamy do czynienia z
bdem systematycznym. Bd ten wyznacza si jako rnic pomidzy wartoci otrzyman
w pomiarze a wartoci rzeczywist (ze wzgldu na sposb wyznaczania jest to bd
pomiaru). Jest on spowodowany istnieniem czynnika stale wpywajcego na wynik pomiaru
np. moe to by staa niepodana zbyt dua temperatura powodujca zmian wartoci
mierzonej i/lub zmian wskaza przyrzdu albo nie uwzgldnianie pozycji przecinka w
odczytywanych wynikach pomiaru lub te wpyw przyrzdu na warto mierzon. Bd ten
jest trudny do zaobserwowania (np. jeli nie wiemy nic o wartoci rzeczywistej, to nie mamy
wiadomoci istnienia staej rnicy w wynikach), ale jeli go znamy to moemy go usun z
wyniku pomiaru (znamy go co do wartoci) zwykle w formie poprawki.
Inne pojcia z jakimi si spotykamy przy okazji zgbiania bdw pomiarw to bd
bezwzgldny i wzgldny, ktre oznaczaj dwa sposoby prezentacji tego samego bdu.
Ponadto jeli bd wynika z metody pomiaru, to nazywa si go bdem metody, jeli wynika
ze wskaza to nazywa si go bdem wskaza, jeli wynika z odczytu to nazywa si go
ZS2007-04-19
bdem odczytu itp. Dla przykadu mona zwrci uwag na fakt, e bd metody ma zwykle
charakter bdu systematycznego i wtedy wyznacza si go jako bd pomiaru no i mona
zaprezentowa go w formie bdu bezwzgldnego. W takim przypadku jego pena nazwa
brzmie powinna bezwzgldny systematyczny bd metody, ale czsto uywamy krtszych
nazw.
ZS2007-04-19