Relacje-Interpretacje NR 2 (38) Czerwiec 2015

Relacje nterpretacje
ISSN 18958834
Kwartalnik Regionalnego Orodka Kultury wBielsku-Biaej
Polacy na Zaolziu zesp Oldrzychowice

Prawda na plakacie
Nr 2 (38) czerwiec 2015
Tradycja iwspczesno beskidzkich gajdoszy
Bielski Okrg ZPAP 70-latek
Dwa wiaty wGalerii Bielskiej BWA
Kochajmy naszych artystw

Galeria Bielska BWA
Krzysztof Morcinek
Artur Skowroski: Poszukuj prawdy (plakat)
Okadka

Bajka oszczciu wBanialuce

D. Dudziak
Wkadka

Kochajmy naszych artystw
Wok folkloru
1
Poprzez folklor do polskoci
Beata (indi) Tyrna
Jarosaw jot-Druycki
Wkrainie gajdoszy
Leszek Mioszewski
Relacje nterpretacje
Kwartalnik Regionalnego
Orodka Kultury
wBielsku-Biaej
Rok X nr 2 (38) czerwiec 2015
Forum humanistw
26 Humanistyczne Podbeskidzie
Magorzata Sonka
Gajdy Jana Kiebasy

zKamesznicy,
ok. 1789, ob. wasno
Czesawa Wglarza zCica
M. Szymonowicz
Bielsko-Biaa. Ludzie ibudowle

28 Familia Josephych
znana inieznana
Piotr Kenig
Rzeba Jzefa Hulki
Wgaleriach
9
Co zt prawd?
Maria Trzeciak
13
Wystawa wsparcie dlaartystw?

Teresa Dudek Bujarek
16
Opowiedzie swj wiat

Magorzata Sonka
Literatura
19 Nazwa nienazwane
Renata Morawska
20
Wiersze
Lucyna Brzozowska
22
Rozmaitoci
Konkurs
Rekomendacje
A. Dyl
32
35
36
Serce dziecka
Maria Trzeciak
Recenzja
24 Oszczciu
Renata Morawska
Rzeba Antoniego Toborowicza
Archiwum Muzeum Miejskiego w Tychach
Galeria / Wkadka

Lucjusz Cykarski Moje Bielsko-Biaa
Adres redakcji
ul. 1 Maja 8
43-300 Bielsko-Biaa
telefony
33-822-05-93 (centrala)
33-822-16-96 (redakcja)
redakcja@rok.bielsko.pl
www.rok.bielsko.pl
Redakcja
Magorzata Sonka
redaktor naczelna
Opracowanie graficzne, DTP
Mirosaw Baca
Wydawca
Regionalny Orodek Kultury
wBielsku-Biaej
dyrektor Leszek Mioszewski
Rada redakcyjna
Ewa Btkiewicz
Lucyna Kozie
Magdalena Legend
Janusz Lego
Leszek Mioszewski
Artur Payga
Jan Picheta
Maria Schejbal
Agata Smalcerz
Maria Trzeciak
Urszula Witkowska
Druk
Augustana, Bielsko-Biaa
Nakad 1000 egz.
(dofinansowany przez
Urzd Miejski wBielsku-Biaej)
Czasopismo bezpatne
ISSN 18958834
Archiwalne numery RI dostpne na
www.rok.bielsko.pl
Poprzez folklor do
polskoci
Pooona ustp Beskidw, adokadnie tu pod
pasmem Jaworowego, wie Oldrzychowice to
obecnie jedna zwielu dzielnic hutniczego Trzyca. Jak w wikszoci miejscowoci Zaolzia, tak
itam do poowy ubiegego stulecia dominowali
Polacy, ajzyk polski lub lskocieszyska gwara
po naszymu syszalna bya nie tylko wmieszkalnych izbach, ale ina ulicy, wszkole, sklepie, gospodzie czy wkociele. Obecnie od kilkudziesiciu lat w caym tym subregionie obserwowane
jest zjawisko aksamitnej bohemizacji stopniowej asymilacji spoecznoci polskiej czy wrcz wypierania si swoich korzeni, swojej tosamoci na
rzecz kultury czeskiej.
R e l a c j e
B e a t a ( i n d i ) Ty r n a
Jarosaw jot-Druycki
Jednake 30-tysiczna mniejszo naszych rodakw

bo tyle mniej wicej osb zadeklarowao podczas spisu powszechnego w2011 roku swoj polsko nie powiedziaa jeszcze wtej kwestii ostatniego sowa, araczej
nie odtaczya jeszcze swego ostatniego taca, czego najlepszym przykadem s wspomniane wanie Oldrzychowice, acilej rzecz ujmujc, zesp taneczny otej
samej nazwie. Bowiem niezmiernie wane dla maych
spoecznoci, szczeglnie tych, ktre yj wmorzu obcego ywiou iobcej kultury, jest bycie razem. Wsplne spotkania, gdzie mona zobaczy znajomych, ktrzy
mwi wtym samym jzyku, maj te same korzenie, ten
sam system wartoci. Ajeli to si przekada na stworzenie czego wicej, choby na promocj kultury regionalnej to tym lepiej.
Zesp Oldrzychowice to, jak podkrelaj jego czonkowie, przede wszystkim przyjaciele.
Oldrzychowice na Gorolskim
wicie wJabonkowie
Beata (indi) Tyrna
Beata (indi) Tyrna
niezalena dziennikarka
ifotoreporterka,
wsppracuje m.in.
zcieszyskim portalem
ox.pl izaolziaskim
miesicznikiem Zwrot.
Jarosaw jot-Druycki
zwyksztaceniaetnograf;
bloger ipublicysta, autor
zbioru reportay Hospicjum
Zaolzie (2014).
I n t e r p r e t a c j e
Na prbie
Beata (indi) Tyrna
R e l a c j e
Jestemy dziesi lat razem. Po szkole podstawowej rozeszlimy si do rnych szk rednich, polskich,
czeskich, ale dziki zespoowi nie stracilimy ze sob
kontaktu, cho ju jestemy na studiach Kuba przetacowa wtym gronie poow swego ycia. Itaka wypowied pojawia si czsto wrd czonkw grupy, ktrzy chwal sobie rodzinn atmosfer iniepowtarzalny
klimat, jaki wniej panuje.
Nie mwi, e koniecznie musz taczy jego kolega wchodzi wartobliwy ton. Uczymy si wrnych
szkoach inie widzimy si przez cay tydzie, wic nie
tyle ciesz si, e bd taczy, ale e pod koniec tygodnia uwidzym wreszcie tych chopakw ite dziewczyny...
Rzeczywicie bowiem wpitkowe wieczory niewielka salka gimnastyczna tamtejszej polskiej szkoy podsta-
wowej zamienia si wmiejsce, gdzie odbywaj si prby

taneczne zespou. Dziewczyny bior si pod boki, przechylaj zalotnie gowy ilekko drobi wmiejscu. Spod
drabinek wposuwistych podskokach podbiegaj sznurem chopcy. Ubrani na sportowo, wygldaj jakby przed
chwil skoczyli wanie mecz siatkwki iteraz na deser
poszli wtany. Tak powstaje repertuar, jaki Oldrzychowice zaprezentuj potem na rozmaitych imprezach kulturalnych tak na Zaolziu, jak iwPolsce. Wnaszym kraju
zesp ju od kilkunastu lat jest istotnym uczestnikiem
wielu festiwali folklorystycznych, jak choby odbywajcego si wzachodniokarpackim pasie od Wisy po Makw Podhalaski Tygodnia Kultury Beskidzkiej iFestiwalu Folkloru Grali Polskich wywcu.
Oldrzychowice wystpuj od 1979 roku, apowstay,
ot tak, zupenie przypadkiem zinicjatywy Klubu Modych Miejscowego Koa Polskiego Zwizku Kulturalno-Owiatowego, najwikszej polskiej organizacji wRepublice Czeskiej.
Chodzio o to, eby po prostu sobie potaczy,
czym wypeni spotkania Klubu Marek Grycz zwiza si zzespoem wwieku siedmiu lat, obecnie stan na
jego czele, ana co dzie zasiada wdyrektorskim fotelu
polskiej szkoy podstawowej wCzeskim Cieszynie. Na
pocztku dziaalnoci bya to taka zabawa wtaniec.
Spotykali si tak jak idzisiaj woldrzychowickiej podstawwce, szkolili swe umiejtnoci taca towarzyskiego
ipowoli, powoli, jakby zupenie machinalnie, ale jednoczenie wrcz naturalnie przeszli do lskocieszyskiego folkloru, ktry w pocztkach lat osiemdziesitych
by jeszcze ywy.
WOldrzychowicach krzyuj si wpywy gralskie
icieszyskie czy jak to si mwi na Zaolziu dolaskie
std irepertuar zrnicowany. Ale przede wszystkim
tancerzom zaley na autentyzmie. Nie chc powiela
Olzy, sztandarowego zespou pieni i taca zaolziaskich Polakw, ktrego opracowania choreograficzne
s a zbyt artystyczne, wrcz stylizowane. Icho moe
podobaj si przecitnemu widzowi, to jednak nie maj
wsobie tego pazura surowoci kultury ludowej. Zkolei
zczego Grycz te wietnie sobie zdaje spraw folklor
wwersji czystej, acz twardej, bez artystycznych domieszek nie jest ju taki widowiskowy inie do, e moe
nie by przyjty przez widza, ktry na co dzie otacza
si inn harmoni dwikw, to rwnie mgby si znudzi oldrzychowickiej modziey.
Ci modzi chc wykonywa tace sowackie, bo
tam si skacze, jest to ywioowe, s inne kroki, to dla
nich wyzwanie. Zawsze wybieramy takie tace, ktre

s bardziej zabawowe ida si przez nie pokaza na scenie nasz charakter.
Ale podstawowy repertuar jest brany tu stela, czyli
std. Po pierwsze poprzez literatur atu nieoceniony
jest wprost dorobek Jana Taciny, etnografa imuzykologa
pochodzcego zreszt zOldrzychowic, ktry wokresie
midzywojennym zebra sporo pieni ze lska Cieszyskiego. Zesp wsppracuje te zmiejscowymi regionalistami, m.in. zAnn Wacawikow, ktra od lat przenosi na scen autentyczn obrzdowo ludow, atake
zkierowniczk Muzeum Beskidzkiego wWile Magorzat Kiere. Bezcennymi informatorami i doradcami
byli is rwnie mieszkacy Oldrzychowic, pamitajcy jeszcze ywy folklor, zokresu modoci czy dziecistwa wesela, zabawy, potacwki, bdce wzasadzie
jedyn form rozrywki przed nastaniem wszechpotnej epoki mediw.
Znakomity temat, ktry wykorzystywany jest podczas wystpw, to wesele. Zawsze widowiskowe, podoba
si publicznoci (atake festiwalowym jurorom, dwukrotnie za inscenizacj tego najwaniejszego dnia wyciu zesp otrzyma Zote ywieckie Serce podczas Festiwalu Folkloru Grali Polskich).
Jest to strasznie fajne, e jak odbywa si unas jakie
prawdziwe wesele, to dziewczta, ktre maj po osiemnacie, dziewitnacie lat, potrafi swojej koleance wychodzcej za m zrobi cay obrzdek zaczepienia. Myl,
e co wnich, wtych dzieciach ztego naszego regionu
zostanie... z nieskrywan radoci podkrela Halka
Szlaur, ktra na co dzie zszeroko pojmowan ludowoci nie ma nic wsplnego, ale od lat razem zMarkiem
Gryczem odpowiedzialna jest za choreografi. To ona we
wspomnianej ju salce gimnastycznej uczy kolejnych tanecznych ukadw.
R e l a c j e
Ja da da, ja da da, ja da da da da da... intonuje. Tak

jest na prbach, ale na scenie przygrywaj Cztery Smyki, kapela, ktra jest nieodczn czci zespou. Niekiedy isam kierownik Grycz chwyci za smyczek, bo byo
nie byo gra w Oldrzychowicach pierwsze skrzypce...
Wbrew nazwie zespou jego czonkami nie s sami
oldrzychowiczanie. Tacz wnim ludzie zbliszych lub
dalszych miejscowoci, zsamego Trzyca, Lesznej czy
Koskiej. Wzalenoci od wieku bior udzia wprbach
jednego ztrzech podzespow: wOldrzychowicach
nazwijmy je bezprzymiotnikowymi s doroli, niektrzy dobiegaj ju siedemdziesitki; Mode Oldrzychowice skupiaj gwnie studentw; aMae zoone
s zuczniw szk podstawowych. Wten sposb ju najmodsi s wcigani wsztafet pokole.
Marek Grycz zdecydowanie podkrela, e podtrzymanie polskoci na Zaolziu to udzia wanie wtakich
zespoach, rnych organizacjach, ktrych na tym terenie jest zkilkadziesit. Jego zdaniem ci, ktrzy nie id
do gimnazjum polskiego ani nie uczestnicz wzorganizowanych formach ycia spoecznego, prdzej czy pniej dla polskoci si trac.
Na stronie ssiedniej iobok:
Wprogramie Jarmark
wOldrzychowicach,
nagrodzonym Zotym
ywieckim Sercem na
Festiwalu Folkloru Grali
Polskich wywcu (2010)
Waldemar Kompaa/
www.kocurzonka.pl
Wprogramie Stawiani
dziedziskigo moja,
FFGP (2012)
Dorota iMarek Gryczowie

Inscenizacja fragmentu
wesela nagrodzona Zotym
ywieckim Sercem na
Festiwalu Folkloru Grali
Polskich, 2014
Waldemar Kompaa/
www.kocurzonka.pl
R e l a c j e
Widz iwrd absolwentw szkoy podstawowej,

gdzie pracuj, iwrd moich kolegw, e ci, ktrzy nie
mieli kontaktu zpolskim rodowiskiem, czyli na przykad zzespoami tanecznymi atroch ich unas mamy
dzisiaj s Czechami iposyaj swoje dzieci do czeskich
szk. Oczywicie nie jest to regu, ale zdarza si bardzo czsto.
Dlatego zaskoczeniem moe by, e wrd tancerzy
s osoby mwice na co dzie po czesku, ktre nawet
miejscowej gwary musz si uczy od kolegw. Czy to pomost midzykulturowy?
Atrakcyjno ludowej kultury lska Cieszyskiego?
Nie do koca. Dwudziestoletnia Vera pochodzi
zLesznej Grnej, taczya
wtrzynieckiej Rytmice, ale
za namow kolegw ikoleanek znalaza si wOldrzychowicach. Ciekawi j
miejscowy folklor. Po naszymu rozumie, ale mwi
po czesku.
Jej prababcia pochodzi zPolski, bo to jest siostra mojej prababci, ale
pniej ju jej babcia tak
nie dbaa o t polsko
chyba iswoich synw posaa do czeskiej szkoy... na przykadzie swojej dalekiej kuzynki jeden
z tancerzy opisuje zaolziaski model asymilacji.
Zaolziacy tak postaw okrelaj pogardliwie
szkopyrtoctwem. Dosownie znaczy to tyle, co
wywrcenie si, ametaforycznie odegnanie si od
swoich korzeni. Ale moe
wbrew powszechnej na
tym skrawku lska Cieszyskiego opinii s one
zapuszczone na tyle gboko, e w kadej c hwili
mog znich odrosn nowe pncza?
Niekiedy pojawia si sugestia, e przez folklor, przez

regionalizm atwiejszy moe by powrt do korzeni tych
osb, ktre si od nich odciy czy te odci si staraj. Bowiem zabawy organizowane przez polsk mniejszo, przez zespoy hodujce kulturze ludowej przycigaj mieszkacw Zaolzia niezalenie od ich poczucia
narodowej tosamoci. Istnieje idruga strona medalu
miejscowego folkloru, ktry wpowszechnym odczuciu
kojarzony jest jednak z gralszczyzn. Mona si, ot,
spotka zbynajmniej nieodosobnionymi wypowiedziami zaolziaskich Polakw, niekiedy do ostrymi wformie, e kultywowanie, awrcz gloryfikowanie ludowoci, tustelastwa (od gwarowego wyraenia tu stela) jest
prost drog zmierzajc do oderwania si od polskoci.
Marek Grycz jest jednak odmiennego zdania.
Zespoy ludowe, folklor s raczej pomostem do
polskoci. To przykad, e cigle ta polsko na Zaolziu
yje. Mwio si, e nie bdzie szk polskich, aone nadal s. Owszem, unas rozmawia si gwar, ale przecie
wrnych czciach Polski te rozmawia si gwar. Jestemy Polakami, ae organizujemy doynki, anie dni
piewu pieni narodowych? Tak to czujemy, ale czujemy
si te, powtarzam, Polakami. Bo co powiedzie ozakopiaczykach? Przecie tam ten kult gralszczyzny jest
jeszcze bardziej widoczny ni unas! Amy ca sw prac kierujemy na Polsk idla nas jest bardzo wane, e
wywcu iwinnych miejscach, gdzie wystpujemy, bior nas za reprezentantw Polski, aprzyznana nam wzeszym roku Nagroda im. Oskara Kolberga wiadczy chyba otym dobitnie.
Prba trwa. Na parkiecie salki gimnastycznej pary
chwytaj si za rce, obracaj wkko. Siedzca na awce dziewczyna przyglda si swoim koleankom.
yjemy w tym regionie, to i nasz folklor mamy
wsercu.
Apolsko?
Polsko te.
Leszek Mioszewski
Wkrainie
gajdoszy
W drugiej z wymienionych wsi, w czci nazywanej Maciejka, mieszkaa kobieta oprzydomku Gajdoszka. Niestety, kiedy zapukalimy do jej drzwi, nikt
nam nie otworzy inie udao si przeprowadzi wywiadu ze staruszk. Jej ssiadka powiedziaa nam,
e Gajdoszka rozchorowaa si. Dowiedzielimy si
wtedy take, e wtym miejscu kiedy prawdopodobnie mieszka gajdosz, itak do domostwa przylgna nazwa Do Gajdosza, ado gadzinki przezwisko Gajdoszka. Dwa tygodnie pniej dotara do
nas informacja, e stara Gajdoszka zmara.
To cytat zksiki Gajdosze, ktrej autorami s bielszczanie, maestwo Maciej Kamer iKatarzyna Katka
Szymonowiczowie. Oboje s postaciami dobrze znanymi
mionikom modej, nieco zakrconej muzyki. Przez kilka lat (20042011) dziaali wformacji Psio Crew. Kamer
by wspzaoycielem, liderem, wokalist ikontrabasist kapeli, Katka natomiast wokalistk iautork tekstw.
Wwarstwie muzycznej pisali czonkowie grupy
Psio Crew objawia si materiaem nieprzyzwoicie zrnicowanym stylistycznie. Beskidzkie melodie przenikaj si
zelektronik, beatem oraz perkusyjnym groovem, dajc
wefekcie zupenie now interpretacj tradycyjnych nut.
Wutworach Psio uwany suchacz usyszy take sample,
dwiki przemijajcego bezlitonie czasu, ktre zarejeR e l a c j e
strowalimy wprzernych zaktkach wiata, od naszych

Beskidw po zbocza Mont Blanc.
Psio Crew zawiesia swoj dziaalno w2010 roku,
ale rok 2015 przynis wan dla fanw grupy nowin.
Maciej Szymonowicz iMateusz Grny Gooral ogosili reaktywacj ipowrt bielskiej formacji. Czas przer
wy w dziaalnoci nie by czasem straconym. Gooral
stworzy swj nowy muzyczny projekt, do wsppracy
zaprosi Kamera. Nie marnuj czasu, nagrali nowe pyty, dali gone koncerty wkraju iza granic. Wrepertuarze Goorala cigle nie brakuje ludowych tematw, ale
te coraz wicej jest syntezatorw ielektroniki. Skd zatem wzili si Gajdosze, ksika, araczej ze wzgldu
na ksztat edytorski iogromne bogactwo zdj a lbum,
Gajdosz Jura Wolny

Kanonierek zPiosecznej,
przypuszczalnie koniec lat
40. XX wieku. Zkolekcji
Henryka Wawreczki
Stanislav Stiskal
Leszek Mioszewski
dziennikarz, publicysta,
obecnie dyrektor
Regionalnego Orodka
Kultury wBielsku-Biaej.
ktrego t ematyka zelektronik nie ma nic wsplnego?

Jak to si stao, e Kamer zKatk zambientowych klubw przeskoczyli do drewnianych chaup wbeskidzkiej
Trjwsi? Co spowodowao, e zamiast supernowoczesnymi syntezatorami zaczli interesowa si prymitywnymi gajdami?
Kto chce szuka odpowiedzi na te i inne pytania,
niech zajrzy do ksiki. Peno wniej wprawdzie przypiJan Kawulok uod sw iodsyaczy, ale cao czyta si zniesabncym zaWojtosza zIstebnej interesowaniem. Na zacht jeszcze jeden cytat.
Ze zbiorw rodzinnych
Podczas zabaw tanecznych w karczmie dochodzio
Zuzanny Kawulok do ekscesw. Alkohol i brawura grali powodoway, e
od czasu do czasu zdarzay si przepychanki, a nawet
bijatyki. Niejednokrotnie dostao si take gajdoszom,
pkay skrzypce, amay si stroiki wgajdach. (...) Znane
Reprodukcje zdj pochodz s take przypadki przebijania miecha gajd ostrym nazalbumu Gajdosze. rzdziem. Prbowano wtedy zakleja skr, jeeli jednak
dziura bya zbyt dua, gajdosz nie mg kontynuowa grania. Do dzi wIstebnej przetrwaa opowie, ktra mwi
oburdzie podczas zabawy, wwyniku ktrej jaki pijany
weselnik przedziurawi miech wgajdach. By nie dopuci
do zakoczenia zabawy, weselnicy zaszlachtowali pono koz ipo wykonaniu odpowiednich czynnoci... gajdosz reszt wesela gra na gajdach opatrzonych wwie, tymczasow skr.
Maciej iKatarzyna Szymonowiczowie pozyskali dla
swego ponaddwuletniego projektu licznych sojusznikw. Cao zdecydowaa si firmowa ywiecka Fundacja Klamra, ktra te zdobya dofinansowanie Ministra
Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Redakcji albumu
podja si Magorzata Kiere, na co dzie kierowniczka
Muzeum Beskidzkiego wWile, akonsultantem zapisw
Gajdosz Jan Wolny nutowych by prof. Alojzy Kopoczek. Ogromne znaczeuod Wiyrby nie miao to, do kogo uda si autorom dotrze wtrakcie
zIstebnej, ok. 1953. bada terenowych. Skrupulatnie sporzdzony wykaz zaZarchiwum rodzinnego wiera nazwiska 61 informatorw, as wrd nich osoby
AnnyNawrockiej tak wane dla beskidzkiej kultury, jak Zuzanna KawuStefan Deptuszewski lok, Jzef Broda, Zbigniew Waach, Czesaw Wglarz czy
Jura Wolny Kanonierek,
Jan Matuszny Jnecziek,
Micha Sikora Sikorka
na Gorolskim wicie
wJabonkowie, 1948.
Zkolekcji Otmara Kantora
Karol Kaleta
R e l a c j e
te zmary przed paroma tygodniami Jan Sikora. Efektem tych wszystkich zabiegw istara jest okazay album zimponujc liczb zdj, gwnie archiwalnych,
ztekstami uoonymi wkilka rozdziaw oraz dwie pyty CD zdawnymi iwspczesnymi nagraniami gajdoszowskiej muzyki iopowieciami oniej.
Zca pewnoci racj maj autorzy, kiedy we wstpie pisz, e adna publikacja nie prezentowaa dotd
tak obszernie zagadnie dotyczcych tradycyjnej muzyki ludowej gajdoszy irwnoczenie zauwaaj, e wwielu przypadkach zebrany materia jest przyczynkiem do
duszych ibardziej wyczerpujcych bada.
W sposb do nieoczekiwany ksika Szymonowiczw staje si nie tylko opowieci ogajdach, instrumencie tyle archaicznym i prymitywnym, co tajemniczym. Przez plastyczne opisy dawnych zaj izabaw,
a przede wszystkim za spraw biogramw muzykantw (znakomity rozdzia ywobyci yciorysy gajdoszy)
przenosi czytelnikw wtamten bezwzgldnie miniony
czas. Autorzy pisz: Priorytetem byo dla nas dostrzeenie iuszanowanie wanonimowym ludowym muzykancie czy budowniczym instrumentw czowieka iartysty.
T sympati iszacunek mona wyczu wksice wielokrotnie. Na przykad wpysznej charakterystyce Jana Juroszka Przignioka, jednego znajwybitniejszych artystw Trjwsi przeomu XIX iXX wieku. Oto fragment
jego biogramu.
Jan Juroszek reprezentowa inteligencj gralsk Trjwsi Beskidzkiej. Prowadzi od 1884 korespondencj zMari Wysouchow, opisywa zwyczaje grali istebniaskich, apisarka idziaaczka ruchu ludowego umieszczaa
R e l a c j e
te informacje w redagowanych przez siebie wydawnictwach (...). Sawa popularnego gajdosza przyniosa niestety take negatywne konsekwencje. Przigniok uzaleni si od wszechobecnej na zabawach iuroczystociach
gorzaki. Kiedy wypi za duo podczas gry na weselu, zachowywa si nieobliczalnie. Jeeli co nie odpowiadao
Przigniokowi, to przestawa gra iwychodzi zwesela.
Jeli wic Jan Juroszek pojawia si na jakiejkolwiek uroczystoci, musiao by wszystko dopite na ostatni guzik.
Pod koniec ycia przesiadywa wkarczmie po kilka dni,
anawet tydzie, ipi. Do karczmy donosia mu jedzenie
gosposia Juroszka, by ten nie zaciga dodatkowego dugu na posiki; ona take jako jedyna osoba umiaa go namwi do opuszczenia szynku.
Gajdoszami, zgodnie zlokalnym zwyczajem, Szymonowiczowie nazywaj muzykw tworzcych tradycyjn
gralsk kapel, czyli nie tylko grajcych na gajdach, ale
take skrzypkw. Gajdosze to po prostu beskidzcy muzykanci. Ich wiat, barwnie opisywany przez autorw albumu, przypomina niezwyk baniow krain. Ksikowa wyprawa do tego wiata kojarzy si ze wspominanym
Zuzanna Kawulok
Tadeusz Kopoczek
Jzef Szczotka Hodu
zMilwki
Ze zbiorw Ewy Kojro
iGminnego Orodka Kultury
wMilwce
Wspczeni gajdosze:
Zbigniew Waach na gajdach
iAntoni Michaek na
hlach, sesja nagraniowa,
Istebna 2013
oraz wsplne muzykowanie
grali zBeskidu ywieckiego
ilskiego: Czesaw Wglarz
zCica (na gajdach) iAdam
Sobl zKoniakowa
Ewa Szymczyk
przez informatorw Szymonowiczw pierwszym etapem

gry na gajdach lub skrzypcach. Polega on na podgldaniu na przykad przez okno karczmy najczciej oczami dziecka, grajcych podczas zabawy gajdoszy. Wydarzenia tego typu czytamy wywoyway zawsze bardzo
silne emocje i(...) pozostaway wpamici przez cae ycie.
Na szczcie Szymonowiczowie nie zapominaj te
o czasach wspczesnych. Unikaj przy tym narzekania ipouczania. Pisz, jak jest, czy si to komu podoba,
czy nie. Po dzi dzie czytamy wrozdziale Charakterystyka wspczesnych gajdoszy trwa moda na sowackie czardasze, morawsk, wgiersk icygask nut lub
po prostu muzyk caego uku Karpat. Wanie ten reNiedawno zmary pertuar muzyki Karpat jest obecnie uniwersaln muJan Sikora Janko Gajdosz zyk ludow, czc wszystkie muzykujce grupy grali
zKoniakowa karpackich. Moda ipanujcy trend oraz zapotrzebowanie wspczesnego rynku muzycznego wymusiy na traEwa Szymczyk dycyjnych muzykantach ludowych gajdoszach dostosowanie si do zaistniaych warunkw. Wszyscy wic
wspczeni gajdosze s bardzo wszechstronnymi, uniwersalnymi muzykantami, niektrzy wrcz multiinstrumentalistami, ktrzy potrafi wzalenoci od potrzeb
wrci do korzeni izaprezentowa archaiczn muzyk beskidzkich gajdoszy lub, zamieniajc gajdy na skrzypce, altwk wgiersk albo kontrabas, zagra szeroko poWarsztaty Etnograff jt muzyk Karpat.
Tak jest, ajak bdzie? Czy wszechstronni, uniwerzorganizowane przez
Fundacj Klamra wramach salni muzykanci ostatecznie wypr gajdoszy ipo krainie
projektu Gajdosze mural gajdowania nie pozostanie nawet lad wywej muzyce?
wykonany przez modzie Oddajmy gos raz jeszcze Maciejowi iKatarzynie SzyzTrjwsi na cianie monowiczom: Bardzo cieszy przede wszystkim fakt, e
Gimnazjum im. Jana Pawa II udao nam si ocali cho skrawek dawnego wiata iby
wIstebnej (2014) moe da inspiracj modym gajdoszom, ktrzy dziki
wydawnictwu bd mogli
odkry tradycj na nowo.
Na pewno nie jest to
tylko grzecznociowa formuka.
Autorzy albumu zdradzili, e rozpoczli ju prace nad kolejnym projektem
muzycznym, do ktrego
inspiracj ipunktem wyjcia s wanie Gajdosze.
Tym razem jednak twcy
chc, by tradycyjna muzyka zaaranowana na
nowo trafia do szerszeR e l a c j e
go grona odbiorcw itym samym zyskaa sobie nowych

zwolennikw. Obiecali, e pierwsze efekty pracy bdzie
mona usysze ju niebawem.
Na koniec puenta: wydawca nie dysponuje ju egzemplarzami albumu, cay nakad (500 sztuk) rozszed
si w niespena miesic. Czekajc na ewentualny dodruk, mona jednak cign sobie wersj elektroniczn ze strony: klamra.org/gajdosze.
Katarzyna i Maciej Szymonowiczowie Gajdosze, Fundacja
Klamra, ywiec 2014.
Wuzupenieniu
Album Gajdosze otrzyma nagrod specjaln (najwysz)
w prestiowym konkursie Polskiego Radia Fonogram rde za rok 2014. Wrd laureatw (II nagroda ex aequo)
znalaz si take Regionalny Orodek Kultury wBielsku-Biaej
za pyt Kapela Byrtkw z Pewli Wielkiej. To wydawnictwo
powstao dziki dofinansowaniu Ministra Kultury iDziedzictwa Narodowego wramach programu Kolberg 2014 Promesa, realizowanego przez Instytut Muzyki iTaca. Skadaj
si na nie archiwalne nagrania ze zbiorw Radia Krakw, Polskiego Radia oraz Instytutu Sztuki PAN, atake wspczesne
nagrania wykonane staraniem ROK. Cennym uzupenieniem
s teksty prof. Piotra Dahliga i Aliny Kopoczek oraz bogaty serwis zdjciowy. Pomysodawc igwnym realizatorem
projektu by instruktor ROK Dariusz Kocemba, w sprawach
merytorycznych wspierany przez multiinstrumentalist Przemysawa Ficka zJeleni.
Wyniki konkursu Fonogram rde zostay uroczycie
ogoszone podczas XVIII Festiwalu Folkowego Polskiego Radia Nowa Tradycja wWarszawie (1317 maja). Akcentw
beskidzkich wczasie tej imprezy byo wicej. Inauguracyjny
koncert festiwalu, transmitowany na ywo wradiowej Dwjce, zosta powicony Beskidowi lskiemu. Wzia w nim
udzia grupa najwybitniejszych muzykantw i piewakw
zTrjwsi oraz Wisy. Zkolei do odbywajcego si wramach
festiwalu Konkursu Muzyki Folkowej, ktry od lat skupia wykonawcw inspirujcych si polsk muzyk ludow, w tym
roku oprcz jedenastu innych zespow zakwalifikowani zostali Waasi ze Zbigniewem Waachem zIstebnej na czele (III
nagroda ex aequo) inowa moda formacja Krlestwo Beskidw, czca modych muzykw ludowych zklasycznymi
(Zote Gle dla Katarzyny Gacek-Dudy).
15 maja gwiazd festiwalu by zesp Voosi, tworzony przez
grali z Beskidu lskiego i muzykw klasycznych (laureat
Grand Prix 2010, wwczas pod nazw Waasi iLasoniowie).
II Midzynarodowe Biennale Plakatu przebiegajce pod hasem C nam po prawdzie? to konkurs obardzo ambitnym zamyle. Pomysodawcy,
kierujcemu Galeri rodowisk Twrczych irealizujcemu wniej warte uwagi projekty Piotrowi
Czadankiewiczowi, chodzio oto, by skoni artystw do podejmowania wplakacie zasadniczych problemw egzystencjalnych i moralnych.
Wpierwszym biennale (2013) artyci zmagali si
z Dekalogiem, tematem drugiego, tegorocznego, zostaa prawda.
Jest pewien rys wyrniajcy to biennale mwi
podczas wernisau pokonkursowej wystawy wGT Piotr
Czadankiewicz. Prbujemy poczy wod zogniem,
czyli plakat, kojarzony zszybkoci reakcji imarketingowym przesaniem, zpogbion refleksj, wymuszon przez wymagajcy konkursowy temat. Sdzc zliczby przysanych plakatw (byo ich ponad 300), wci jest
wnas potrzeba zatrzymania si wtym pdzcym postmodernistycznym wiecie ipomylenia oprawdzie, jakkolwiek j traktujemy.
Bardzo doceniamy to iinne przedsiwzicia Piotra Czadankiewicza. Zwykle s to rzeczy gbsze ni
komercyjne festiwale i wystawy zauwaa Mirosaw
Mikuszewski, prezes bielskiego okrgu Zwizku Polskich
R e l a c j e
M a r i a Tr z e c i a k
Co zt
prawd?
Artystw Plastykw. Okrg, ktry obchodzi wtym roku

swoje 70-lecie, by wsporganizatorem biennale; Galeri rodowisk Twrczych wtym przedsiwziciu wspierao take Forum Kultura iDuchowo.
Prawda jest jednym zelementarnych poj obecnych
stale wludzkiej refleksji. Bez tego pojcia niemoliwe byoby funkcjonowanie kultury icywilizacji; jaowe staoby
si tworzenie poj isdw. Denie do prawdy ksztatuje metafizyczne mylenie, wiedz naukow oraz praktyk
dnia codziennego; nakania do szukania, definiowania,
ale iwtpienia wmoliwoci poznawcze czowieka. (...)
Chcielibymy przekonani oniezbywalnoci idei prawdy wwiecie ludzkiego mylenia wzi j wobron na
przekr negowaniu jej przez dominujce trendy mylowe
Wystawa wGalerii
rodowisk Twrczych,
Dom Muzyki BCK
Lucjusz Cykarski
Maria Trzeciak
dziennikarka, publicystka,
redaktorka Penej Kultury!
iWBielsku-Biaej. Magazynu
Samorzdowego, atake
specjalistka DTP.
naszej relatywistycznej rzeczywistoci deklarowali organizatorzy konkursu, zachcajc twrcw do wzicia

wnim udziau. Twrcy ulegli inspiracji. Ogldajc wystaw, trudno przeoczy prace, zktrych bije przesycone pasj przekonanie, e
Wojciech Osuchowski:
Ksika skarg
Sebastian Kubica: Prawda
10
R e l a c j e
prawdy trzeba broni

przed kamstwem, manipulacj, zymi intencjami.
Mniej jest prb odpowiedzi na pytanie oksztat prawdy owiecie, Bogu iczowieku czy zapisw trudnoci, jakie sprawia jej poszukiwanie.
Mona si zastanowi, czy wystawa daje nam odpowied na tytuowe haso C nam po prawdzie?. Na
pewno nie odpowiada na inne: co to jest prawda analizuje efekty biennale filozof Jarosaw Hess. Wikszo
artystw przyjmuje za oczywist dychotomi prawda
kamstwo, std tyle plakatw nawizuje tematycznie do
Pinokia zjego dugim, kamliwym nosem. Ta zdroworozsdkowa opozycja odpowiada potocznemu rozumieniu, ale cile rzecz biorc, przeciwiestwem prawdy jest
fasz, aprzeciwiestwem kamstwa prawdomwno
czy szczero. atwo to zreszt wykaza, bo mona kama, mwic rwnoczenie prawd, albo odwrotnie nie
kama, ajednoczenie mwi co faszywego. Najbardziej paradoksalnie opisa to Jean Paul Sartre wopowiadaniu Mur. Gwny bohater, Pablo, nie chcc wyda falangistom swego znajomego, Ramona, okamuje ich, e
Ramon ukry si na cmentarzu. Na nieszczcie dla obu
okazuje si to prawd. Oczywicie znamy te przypadki, kiedy wpodobnych sytuacjach kamstwo zadziaao zbawiennie czyli nie zawsze jest tak, jak przekonuje
nagrodzony plakat Kamstwo Szymona Szymankiewicza
(Pinokio znosem-pistoletem), akamstwo nie prowadzi
kadorazowo do za iprzemocy. Nie zawsze te za jest
socjotechnika. Mwi si, e socjotechnika to robienie
wody zmzgu, ale Wojciech Osuchowski idzie dalej
to robienie cieku zmzgu. Jest wtej ocenie jaka prawda osocjotechnice, ale dosy jednostronna. Bowiem jeli
wszyscy wszystkimi manipuluj, to na przykad edukacja te jest manipulacj, ale czy tak z?
Pytam Wojciecha Osuchowskiego osens jego nagrodzonej pracy Socjotechnika (czowiek zodpywem kanalizacyjnym wgowie).
Czemu on ma wgowie spyw do cieku? Kto nim
manipuluje?
Wszyscy. Tak jestemy traktowani przez wszystkich. Wystarczy wczy telewizor, przejecha si pocigiem, posucha rozmw wwindzie. Pamitam, jak
si urodziy moje dzieci, nawet one mi chciay zrobi

budy zmzgu.
Dzieci manipuluj??
Anie? Dziecko pacze, bo chce, eby je wzi na
rce, iszybko si uczy, e pacz to wietny sposb, aby
osign swoje cele.
Ale przecie to nie jest wiadoma manipulacja!
Moe niewiadoma, ale ludzie, nawet doroli, czsto manipuluj niewiadomie. Socjotechnika nas dotyczy wkadej dziedzinie ycia.
Pan te manipuluje?
Staram si tego nie robi. Ale nie ma czowieka,
ktremu si nie zdarzyo w yciu skama. Zreszt
manipulacja nie zawsze jest za bywa te socjotechnika pozytywna.
To jak Pan wtakim razie rozpoznaje prawd?
Jest wiele pyta, na ktre nie znamy odpowiedzi, s
odpowiedzi, ktre zczasem okazuj si bdne, is rzeczy, ktre podlegaj interpretacji. Ale s te takie, ktre
po prostu dla mnie S PRAWD.
Zielone ludziki
Paradoksalnie, cech wikszoci pokazanych na
wystawie prac jest skupianie si raczej na negatywnej
stronie prawdy, awic na kamstwie czy te faszu, ni
na samej prawdzie. Na przykad zielone ludziki Michaa Klisia pokazuj, jak fatalna wskutkach iwywoujca
zamieszanie jest nieprawda wpolityce. Ten plakat ma
charakter raczej publicystyczny ni refleksyjno-filozoficzny. Jest takich wiele, aniektre s wrcz dydaktyczne mwi Jarosaw Hess.
To jest plakat czysto polityczny mwi oswojej pracy przedstawiajcej uformowane wszyk bojowy zielone
owce zwilczymi pyskami (albo zielone wilki wowczych

skrach) profesor Micha Kli.
Myli Pan prawda iod razu przychodzi Panu na
myl polityka?
Tak, ale moe te przyj co innego, na przykad
stosunki msko-damskie. Ten plakat jest polityczny, bo
porusza mnie sytuacja, do ktrej si odnosi, ito, co na
jej temat mwi politycy.
(Zielone ludziki mwi si oonierzach ochotnikach,
wnieoznakowanych mundurach, prowadzcych na terytorium innego pastwa dziaania wojenne. Jak Rosjanie na Ukrainie.)
Prawda idemokracja
Posugiwanie si prawd jako sztandarem czsto bywa zason wadzy. Kto zna prawd, ten ma wadz zauwaa
J. Hess. To jest zwizane ze swoist cech samej prawdy:
jest ona narzdziem przymusu. Nie mona si nie zgodzi, e
2+2=4. Tylko e poza matematyk taka oczywisto nigdzie
nie wystpuje. W Deklaracji Niepodlegoci Stanw Zjednoczonych napisano, e wszyscy ludzie s rwni. Dokadnie Jefferson sformuowa to tak: Uwaamy za oczywiste, e wszyscy ludzie s rwni. Naturalnie, jeli wzi pod uwag fakty,
wcale to takie oczywiste nie jest ta wypowied to postulat.
W tym przypadku stwierdzenie, e co jest oczywiste czyli
prawdziwe oznacza, e wszyscy zgadzamy si co do tego,
e takie MA BY. Jednak wnowoczesnych, demokratycznych
spoeczestwach, zakadajcych rnorodno i wielorako
opinii, dopuszczajcych nierwno jako stan faktyczny, nie
ma z maymi wyjtkami powszechnej zgody co do tego,
czym jest Prawda. Zwaszcza jeli dotyczy to sfery moralnoci,
etyki, polityki. Zatem wypowiadanie si z pozycji posiadacza
prawdy jest wtakim spoeczestwie pewn uzurpacj itak naprawd daniem wadzy. Skoro bowiem prawd jest to ito,
wszyscy powinni si zachowywa tak itak. Ato jest podstawa
wszelkich fundamentalizmw. Demokracja wymaga prawdy
przez mae p, czyli znajomoci faktw i dziaania zgodnego
zobiektywnym opisem rzeczywistoci.
Maryam Khaleghi Yazdi &

Ramin Pahlavan Hosseini
(Iran): Where is the truth
Wiesaw ysakowski:
Stworzy mczyzn
iniewiast
Leszek ebrowski: Prawda 2

Szymon Szymankiewicz:
Kamstwo
Where is the truth?

Ikolejny paradoks.
Wymowa wikszoci prac jest zdecydowanie konserwatywna. Ich przekaz brzmi: prawda jest oczywista,
obiektywna, jest wartoci [zapewne chodzi outrzymanie si wtemacie zwizkw sacrum isztuki wernisa
biennale odby si wczasie festiwalu Sacrum in Musica]. Tymczasem gwna nagroda zostaa przyznana pracy Where is the truth, ktra unika tego typu deklaracji,
a nawet wprost problematyzuje samo pojcie prawdy.
(Przewaajca cz artystw iwybranych prac odnosi
si do tradycyjnego rozumienia prawdy, ale te omono isens jej poszukiwania pytaj organizatorzy konkursu. Co nie znaczy, e nie s wiadomi nieoczywistoci
ludzkiej egzystencji dopowiada Piotr Czadankiewicz).
Ten plakat, oparty na dwuznacznoci przekazu, to
przedstawienie tzw. figury niemoliwej, wewntrznie
niespjnej, wrcz sprzecznej. Nie moemy przecie i
jednoczenie wdwie strony interpretuje nagrodzon
prac Hess. Wywoa on, jak dao si sysze podczas
R e l a c j e
11
Mateusz Taranowski
12
R e l a c j e
wernisau, jeszcze inne wtpliwoci co do pci poszukiwacza prawdy... Co wskazuje, e prawda nie zawsze
jest oczywista, atwo uchwytna, e czsto zaley od interpretacji ipunktu widzenia. Podobna wwymowie jest
druga praca Iraczykw, zreszt noszca tytu It depends
on your point of view. Dziwne, ale wyglda na to, e artyci zIranu myl nowoczeniej od naszych. Zwielu
polskich plakatw, zwypowiedzi artystw wynika, e
prawda gdzie jest, ajedyne, co trzeba zrobi, to j odkry, odsoni czy te znale. To bardzo klasyczne, majce dug tradycj przekonanie filozoficzne. Tak Prawd pisze si przez due P itraktuje ze czci.
Jak mona byo spord 300 plakatw nagrodzi
akurat te? Przecie pierwsze miejsce to czysty gender!
irytowaa si podczas wernisau Helena Dobranowicz,
zdegustowana obecnoci na wystawie take innych prac
odnoszcych si do prawdy pisanej ma liter.
Dla wielu z nas, niezalenie od wiatopogldu,
sprawa zprawd nie jest taka prosta, ae najdobitniej te
rozterki wyrazili akurat artyci zIranu... Istniej dziesitki chyba definicji prawdy, szukamy wsparcia autorytetw iwanych wiadectw, ale stajc wobec podstawowych egzystencjalnych wyborw, decyzje itak musimy
podejmowa samodzielnie dodaje kurator biennale.
Wiesaw ysakowski, autor wyrnionego plakatu
Stworzy mczyzn iniewiast (midzynarodowo zrozumiae symbole pci skosem wgr sterczca strzaa Marsa iskierowany wd krzyyk Wenus oba na
wsplnym kku, ktrym jest obrczka, zota iniewtpliwie lubna), opowiada si za prawd przez due P.
Mj plakat ma bardzo prosto brzmic ijednoznaczn wymow. Jestem po tej
stronie, ktra wie, e maestwo to mczyzna
i kobieta. To jest Prawda
mwi. Ale dodaje take:
Prawda jest bardzo rnorodna. Czasem prawda
to impuls.
Czowiek nie jest
twrc prawdy, ale jest
powoany do tego, by jej
poszukiwa. Poszukiwa
nie tylko dla samej prawdy, ktra jest jedna i niezmienna, ale eby podj wysiek ksztatowania
swojej codziennoci wo-
bec tego, co prawdziwe, rozpoznane jako wartociowe

przypomnia na wernisau biskup Piotr Greger.
Wspczesna nauka i filozofia ucz, e takiej
Prawdy nie jestemy wstanie posi. Moe zatem lepiej mwi oprawdach przez mae p, ktre s prostymi
stwierdzeniami faktw, albo oprawdziwej wiedzy? zastanawia si Hess. Bo sowo prawda odnosi si raczej
do naszych przekona owiecie ni do samego wiata,
Prawda nie jest obiektywnym bytem, zktrego mona
zdj zason izobaczy go wcaej okazaoci. Niektrzy
filozofowie sdz wrcz, e sowa prawda, prawdziwy
s zbdne. Ale nawet ci, ktrzy nie posuwaj si tak daleko, s wdziedzinie prawdy bardzo ostroni, bo nie ma
jednej definicji prawdy, od tysicleci trwaj oni spory.
Oco zatem pytamy, gdy stawiamy pytanie: c nam
po prawdzie?
Jestem czowiekiem szukajcym uporzdkowania
wiata tumaczy Czadankiewicz. Inie ja jeden. Koakowski pisa, e nie wida, eby czowiek kiedy mia
przesta pyta oPrawd. Ta wystawa moe nie jest absolutnym spenieniem marze organizatorw, ale sukcesem jest to, e zaistniaa; e artyci nadsyajc liczne
prace uznali postawione pytania za wane; ie powstaa cykliczna impreza, ktra zaprasza do takich wanie
refleksji. Moe wnastpnym konkursie pojawi si te
plakaty nawizujce tematem do poprzednich, a wic
ido prawdy.
Magorzata Malinowska, dyrektorka Podbeskidzkiego Orodka Interwencji Kryzysowej: C nam po
prawdzie? Co to za pytanie? Prawda jest wana, bardzo
wana!
Galeria rodowisk Twrczych, Forum Kultura iDuchowo,
Zwizek Polskich Artystw Plastykw Okrg Bielsko-Biaa:
II Midzynarodowe Biennale Plakatu Bielsko-Biaa 2015. Na
konkurs prace nadesao 170 uczestnikw z18 krajw (Biaoru, Chiny, Czechy, Ekwador, Francja, Iran, Japonia, Litwa,
Meksyk, Niemcy, Polska, Serbia, Sowacja, Sowenia, Szwajcaria, Szwecja, Tajwan, USA). Spord 308 plakatw do wystawy zakwalifikowano 53 prace 42 autorw. Laureaci: Maryam Khaleghi Yazdi & Ramin Pahlavan Hosseini (Iran) Where
is the truth Inagroda; Szymon Szymankiewicz Kamstwo
II nagroda; Wojciech Osuchowski Socjotechnika III nagroda; Wiesaw Gouch, bez tytuu (A) ibez tytuu (B), Micha Kli
bez tytuu (zielone ludziki), Sebastian Kubica Prawda, Wiesaw ysakowski Stworzy mczyzn i niewiast, Wojciech
Osuchowski Ksika skarg, Leszek ebrowski Prawda 2, Mirosaw Adamczyk 10.04.10 wyrnienia.
Te r e s a D u d e k B u j a r e k
Wystawa
wsparcie
dlaartystw?
Na jednej zarchiwalnych fotografii otwierajcej jubileuszowy katalog, przygotowany przez Zwizek Polskich Artystw Plastykw Okrg Bielsko-Biaa zokazji swojej 70-letniej obecnoci wmiecie nad rzek Bia, moemy
zobaczy transparent znapisem: Kupujcie obrazy zwystawy zwizku plastykw, tanie jak barszcz.
Wydarzenie miao miejsce pod koniec lat 40. XX wieku, towarzyszyo jednemu zdorocznych salonw organizowanych przez ZPAP Oddzia wBielsku. Czy akcja
zakoczya si powodzeniem ? tego jednoznacznie nie
wiemy. Moemy przypuszcza, e cz prac tak ztej,
jak inastpnych wystaw znajdowaa nabywcw. Jednym
zkupujcych byo ijest bielskie Muzeum, do lat 80. XX
wieku, czyli do rozwizaniu oglnokrajowych struktur
ZPAP, tworzce swoj kolekcj prac artystw wspczesnych wcisej wsppracy ze Zwizkiem, zrzeszajcym
wwczas prawie wszystkich twrcw. Efekt tych kolekcjonerskich dziaa mona zobaczy nie tylko na staej
ekspozycji bielskiego Muzeum Historycznego wzamku
ksit Sukowskich, ale przede wszystkim na prezentowanej od 19 czerwca wystawie okolicznociowej. Okazay gmach wcentrum miasta przez pitnacie lat by siedzib tutejszego Oddziau ZPAP. To tu, zkocem lata
1945 roku, artyci zorganizowali swoj pierwsz powojenn ekspozycj, awiosn nastpnego roku prestiow
wystaw oglnolsk, ktr zwiedzi sam Leon Kruczkowski, wczesny wiceminister kultury isztuki.
Na obecnej wystawie pokazywany bdzie materia
archiwalny obrazujcy najwaniejsze osignicia ZPAP
na przestrzeni 70 lat oraz historyczne uwarunkowania dziaa podejmowanych przez artystw. CzonkoR e l a c j e
wie bielskiego Oddziau zainicjowali funkcjonowanie

wielu wanych dla dzisiejszego Bielska-Biaej instytucji oraz przedsiwzi owiatowych ikulturalnych (Teatr Lalek Banialuka, Midzynarodowy Festiwal Sztuki Lalkarskiej, Studio Filmw Rysunkowych, Muzeum
Historyczne, Galeria Bielska BWA, Biennale Malarstwa
Akcja ZPAP Oddziau

wBielsku iSzkoy
Malarstwa, Rzeby iGrafiki,
przed lipcem 1947
Archiwum MHBB
13
Bielska Jesie i Zesp Szk Plastycznych im. J. Faata). Wyeksponowany zostanie przede wszystkim dorobek nieyjcych
czonkw lokalnych struktur zwizkowych,
kilku pokole artystw, ktrzy na trwale
wpisali si wobraz dokona plastycznych
miasta iokolicy. S wrd nich malarze (zawsze stanowicy dominujc grup), grafiKrystyna Korycka: cy, rzebiarze, rysownicy iartyci sztuki wkna. SpekOkno, 2014, litografia trum podejmowanych przez nich tematw jest rozlege.
Moemy zobaczy tradycyjne pejzae, ich syntetyczne
przetworzenia lub melancholijno-romantyczne reflekAleksandra Wiszniewska, sje. S realistyczne portrety, autoportrety i konterfekCie Pantery T015001910, ty symboliczne, sceny rodzajowe, martwe natury oraz
2014, wgiel, akryl, karton kompozycje o rozbudowanej, wielowarstwowej treci.
Znaczn grup s grafiki (monotypie, linoryty, drzeNa poprzedniej stronie: woryty) obrazujce ycie codzienne, ludowe zwyczaje,
Jolanta Herma-Pasiska: gralskie typy zBeskidu lskiego oraz tradycyjne buar, 2015, glina szamotowa, downictwo drewniane. S take graficzne eksperymenszkliwo ty, wktrych poczone zostay rne techniki. Skromnie reprezentowana jest rzeba (ta dziedzina nigdy nie
miaa tu licznych przedstawicieli), tkanina artystyczna,
jak rwnie autorskie plakaty iinne projekty.
Wracajc jednak do postawionego na pocztku pytania omoliwe sukcesy komercyjne plastycznych przedsiwzi wystawienniczych, naley zwrci uwag na
Jacek Grabowski: wystaw przygotowan zracji 70-lecia wGalerii Bielskiej
V Wileska Brygada AK BWA (wlatach 19601975 Pawilon Wystawowy ZPAP).
Mjr. Szyndzielorza upaszko, To tam zrzeszeni wZPAP Okrgu Bielsko-Biaa twrcy
2015, olej, ptno zaprezentowali swoje dokonania.
Wicej ni poowa
(Okrg skupia 114 twrcw) to jak podkrela
Mirosaw Mikuszewski,
prezes emeryci iartyci od lat funkcjonujcy
na rynku sztuki. Zpracami wielu znich mielimy okazj si zapozna
na zorganizowanych
wostatnich latach wystawach indywidualnych bd na ubiegorocznym 3. Bielskiego
Festiwalu Sztuk Wizualnych, bdcym kontynuacj wystaw rodowiskowych. Moemy
14
R e l a c j e
zaobserwowa, na ile ich autorzy pozostaj wierni swoim charakterystycznym stylistykom, ana ile poszukuj czego innego. Naley podkreli, e obecna wystawa
ma charakter szczeglny, jubileuszowy. Nie jest to tylko rodowiskowy przegld, bowiem wielu twrcw potraktowao j jako prezentacj najwaniejszych swoich
osigni. Std dziea powstae od lat 70. XX wieku po
wspczesno, z2015 rokiem wcznie.
Stosunkowo atwo zidentyfikujemy prace malarskie
Alfreda Biedrawy, Zdzisawa Kudy, Stanisawa Mrowca, Ewy Wsikiewicz-Wolnickiej, Czesawa Wieczorka
czy Teresy Sztwiertni. Ciekawie wypada zmiana narracji irozoenia akcentw wnowych obrazach Bogusawa
Marii Boby Colina, Agaty Tomiczek-Woonciej iElbiety Biczak-Haderek. Obrazy Michaa Klisia zbykiem wroli gwnej s silnie ekspresyjne dziki mocnej
kolorystyce. Ekspresja symbolicznych ksztatw zwierzcych (konia) dominuje wreliefowo-malarskiej pracy
Alana Konopczyskiego. Jacek Leopold Grabowski jak
zwykle komentuje wane wydarzenia historyczne. Niewiele mamy na wystawie prac abstrakcyjnych, jest tak
starsza fakturalna kompozycja Piotra Wisy.
Minimalizm form obrazowych Ernesta Zawady dotyka tym razem problematyki pejzaowej. Jake jednak
jego obraz jest daleki od melancholijno-nostalgicznego
krajobrazu Jolanty Michniowskiej, ekspresyjnych wedut Jacka Leszczyskiego czy miejskiej opowieci Leszka
Kwanego. Na jeszcze innym biegunie pejzaowych inspiracji sytuuj si ptna Jzefa ysakowskiego, aanielskie opowieci Piotra Kutryby tocz si wbaniowym
plenerze. Fragmenty rzeczywistoci przyrodniczej s tematami pastelowych rysunkw Ewy Surowiec-Butrym
oraz fotografii Barbary Grucy-gowskiej.
Sztuka portretowa wyparta zostaa przez fotografi.

Mao kto zamawia dzisiaj swj konterfekt. Delikatne
wrysunku portrety zaprezentowaa Stanisawa Kowalska-Mrowiec, Leszek Szczurek posuy si konwencj
hiperrealistyczn, a Mateusz Taranowski przetworzon fotografi.
Niewiele na wystawie eksperymentw z form lub
technik. Niezwykle ciekawe s obrazy Krzysztofa Dadaka, trudne technologicznie, malowane klasyczn emali
na stalowych blachach iwypalane. Wacaw Bachman zaproponowa instalacj zoon zdwch obrazw idwch
krzese oraz zaprosi publiczno do interakcji, organizujc Casting ZPAP 2015.
Mode twrczynie gwnie malarki komentuj rzeczywisto przez pryzmat rnych dowiadcze.
Anna Kuzawiska-Sikora opowiada osamotnoci dzieci wspczesnych rodzicw, Renata Szuczyska odwrotnie oradoci macierzystwa. Maria Posuszna zwraca
uwag na codzienno kobiet, natomiast Joanna ochowska prezentuje obraz bdcy portretem przyjaciela
zanurzonego wmorzu pikseli. Prace tej artystki eksponowane s take wzwizkowej Galerii PPP przy Rynku 27 (od 1978 roku siedziba ZPAP, zprzerw wlatach
19831990), gdzie autorka prezentuje rzeby, obiekty
idrobne rysunkowe szkice (nagroda 3. BFSW).
Silny adunek ekspresji maj wielkoformatowe linoryty Ewy Korli-Rewicz. Barwne litografie Krystyny
Koryckiej to zapis pustki dnia codziennego. Pokoleniowo
modsza Anna Wajda, posugujc si klasycznymi technikami trawionymi, prbuje odnale siebie iswoje miejsce na ziemi. Wrd grafikw dominujcym medium jest
komputer. Kady ztwrcw wykorzystuje to narzdzie
inaczej. Ten typ prac prezentuj: Piotr C
zadankiewicz,
Henryk Jasiski, Tadeusz Moskaa, Kazimierz dzki,
Jerzy Pietruczuk, Konrad Sowicki i Leszek Zbijowski.
Digitalne odbitki su rnym celom. Dla wielu artystw stanowi zapis artystycznych kreacji zrealizowanych za pomoc innych rodkw wypowiedzi. Dotyczy
to gwnie realizacji projektowych iscenograficznych,
koncepcji aranacyjnych, przygotowywanych iwdraanych do przemysu, animacji iopracowa plastycznych
do filmw rnego typu, ilustracji ksikowych iinnych
form uytkowych (Marian Fiszer, Andrzej Siniarski).
Dokumentacja fotograficzna jest rwnie zapisem przeprowadzonych prac konserwatorskich (Katarzyna Mrowiec, Jarosaw Szpakowicz).
Szko, piasek, ceramika to materiay uywane przez
Iwon Pastok, zktrych tworzy obiekty oegzystencjalR e l a c j e
nych tytuach. Ciekawe eksperymenty zform iwiatem

proponuje Jolanta Herma-Pasiska. wiato to take jeden zelementw kreujcych kobiece ksztaty wobiektach-lampach Mirosawa Mikuszewskiego. Nieliczni
w tym rodowisku rzebiarze to Jan Herma, Mieczysaw Haderek, Bronisaw Krzysztof, Jerzy Skupny iLidia Sztwiertnia. Stylistyka wielu znich od lat pozostaje niezmienna, arozpoznawalne cechy ich prac s nadal
czytelne. Nestorka tkaniny artystycznej Barbara Nachajska-Broek nostalgiczne wspomnienie podry do Grecji
przeoya na meandryczny jzyk patchworku.
Wwystawie uczestniczy ponad 100 twrcw, wtym
trzech, ktrzy nie s obecnie czonkami Okrgu Bielsko-Biaa, ale zwizani byli ztutejszym ZPAP wprzeszoci (Tadeusz Bajwoluk, Aleksander Spyra iJerzy Becela).
Zokazji jubileuszu wydany zosta obszerny katalog
przybliajcy histori idokonania twrcze Zwizku na
przestrzeni tych lat oraz sylwetki wszystkich yjcych
inieyjcych czonkw Oddziau wBielsku iBielsku-Biaej oraz Okrgu Bielsko-Biaa. Cao liczy 318 stron,
jest bogato ilustrowana i podana w atrakcyjnej szacie
graficznej. Wimieniu artystw iwasnym zapraszam do
ogldania wystaw, zachcam do kontemplowania prac
irozmw ztwrcami, atake wzywam, szanowna publicznoci, Kupuj prace zwystaw naszych plastykw!
Kochajmy naszych artystw. 70 lat obecnoci ZPAP w Bielsku-Biaej:
Galeria Bielska BWA, 15 maja 21 czerwca
Muzeum Historyczne wBielsku-Biaej Zamek ksit Sukowskich, 19 czerwca 31 sierpnia
Wystawa prac Joanny ochowskiej, Galeria PPP, 19 czerwca 31 sierpnia.
12 sierpnia w70. rocznic pierwszego spotkania organizacyjnego bielskich plastykw Zarzd Okrgu wraz wtwrcami zaprasza na Rynek na niespodziankow akcj.
Piotr Kutryba: Anielskie

wieci, 2015, olej, akryl,
ptno
Archiwum ZPAP
Okrgu Bielsko-Biaa
Do 1950 r. funkcjonowa Oddzia ZPAP wBielsku, nastpnie Delegatura (19501954),

w latach 19551977 Oddzia
w Bielsku-Biaej, w latach
19771983 iod 1990 do chwili
obecnej Okrg Bielsko-Biaa
(wymiennie: Bielsko-Bialski).
Teresa Dudek Bujarek

kuratorka zbiorw
bielskiego Muzeum
Historycznego,
publicystka iredaktorka,
prezes Oddziau Grnolskiego Stowarzyszenia
Historykw Sztuki.
15
Magorzata Sonka
Opowiedzie
swj wiat
Jzef Hulka autentyczny, samorodny artysta ludowy, jakich dzi ju waciwie nie ma, wierny tradycji, zktrej wyrs. Uprawia rzeb, malarstwo
na szkle, plastyk obrzdow. Antoni Toborowicz rzebiarz, grafik, malarz na szkle, twrca fantazyjnych wizerunkw zwierzt irolin, ktry zaczyna od inspiracji sztuk ludow, ale poszed wasn drog. Dwaj artyci dwa ich niezwyke wiaty latem zagoszcz wGalerii Bielskiej BWA.
Wystawa Dwa wiaty jest wsplnym
przedsiwziciem Galerii Bielskiej BWA
i Regionalnego Orodka Kultury w Bielsku-Biaej, atowarzyszy odbywajcemu si
po raz 52. Tygodniowi Kultury Beskidzkiej.
Ide tego zestawienia jest pokazanie odmiennych drg dwch
twrcw, ktrzy zaczynali podobnie,
od sztuki sakralnej oludowym rodowodzie mwi Zbigniew Micherdziski,
kurator wystawy. Tak samo zadomowionych wwiecie, yjcych wzgodzie
z otoczeniem, z tradycj, z przyrod.
czy ich take wielkie oddanie temu,
Magorzata Sonka co robi, pasja rzadko spotykana naspecjalistka ds. wydawniczych wet uartystw. Iobaj s prawie nieRegionalnego Orodka ograniczeni wswoich moliwociach,
Kultury wBielsku-Biaej, otwarci na poszukiwania iodwani
redaktor naczelna RI. wpodejmowaniu wyzwa.
Prace Jzefa Hulki
Zbigniew Micherdziski
i archiwum Muzeum
Miejskiego wTychach
16
R e l a c j e
Jzef Hulka naley do najwybitniejszych artystw ludowych wPolsce. Jest obdarzony rzadk ju dzi umiejtnoci utrwalania i przekazywania specyficznego
ludowego pojmowania rzeczywistoci. Trudne ycie, jakiego dowiadczy, cika praca iobowizki nie odebray mu potrzeby iradoci tworzenia, opowiadania owiecie wzgodzie zwasnym jego widzeniem, poszukiwania.
Zachowa pogod ducha ipoczucie sensu, wartoci.
Obecnie 89-letni (rocznik 1926), zaczyna swoj przygod ze sztuk od rzeby jako kilkunastolatek, wczasach wojennego wysiedlenia, oczym
barwnie opowiada wautobiograficznej ksice Moje ycie. Ma charakterystyczny, rozpoznawalny styl. Ulubione tematy to postacie witych i sceny biblijne, ewangeliczne
zdarzenia, ale te scenki rodzajowe czy
postacie historyczne. Rne warianty
tego samego tematu potraktowane s
raz jako rzeba pena, raz jako paskorzeba, gwnie wdrewnie lipowym iolchowym, aniekiedy brzozowym. Najczciej pozostawione wstanie surowym, ale
imalowane tym zajmowaa si przede
wszystkim Anna Hulka (zm. 2009),
ona Jzefa. Maonkowie czsto pracowali wsplnie.
Drewno to oczywicie podstawowy surowiec rzebiarski mistrza zkawicy. Ale ju jako dojrzay, uznany
twrca po raz kolejny podj wyzwanie isprbowa pokona opr kamienia. Trzeba przyzna, e wyszed ztej
prby zwycisko. By nie byo to goosowne stwierdzenie,
dodajmy, e otrzyma m.in. gwne nagrody wkonkursie
rzeby ludowej wkamieniu, organizowanym od lat 90.
ub.w. przez Muzeum Okrgowe wNowym Sczu iRegionalny Orodek Kultury wBielsku-Biaej. Po mistrzowsku opanowa ponadto sztuk malarstwa na szkle, ktrego uczy si upodhalaskich mistrzw, osigajc wtej
dziedzinie niezaprzeczalne
sukcesy. Jeszcze w czasach
wspomnianego wysiedlenia
R e l a c j e
zacz wykonywa rekwizyty niezbdne koldnikowi.

Gwiazdy, a z czasem szopki, kukieki do szopek, maski, kozy. Charakterystyczne dwuwieyczkowe pitrowe
szopki Jzefa iAnny Hulkw utrwaliy sylwetk spalonego w1992 roku XVI-wiecznego kocioa wkawicy.
Wykonywali je ze statycznymi albo ruchomymi kukiekami, zwracajcymi uwag starannoci wykoczenia.
Hulka nie tylko tworzy szopki, ale iprzez kilkadziesit
lat koldowa znimi (podobnie jak zgwiazd) po wsi,
przedstawiajc autorskie widowisko kukiekowe, ktre
sama miaam okazj oglda jako dziecko.
OJzefie Hulce mona mwi bardzo dugo. Nie tylko otalentach przecie, take ouporze wposzukiwaniu
nowych drg ipodejmowaniu nowych zada. Ojego ciekawoci wiata, filozoficznych poszukiwaniach wzakresie refleksji nad sensem ycia, opisaniu, oaktorskich talentach, zapamitanych starych tekstach koldniczych
czy pieniach ipastorakach, ktre s prawdziwymi skarbami dla folklorystw, oocalaniu iprzekazywaniu tradycji ipasji, zjak wszystko robi. Poznajc jego wszechstronny dorobek artystyczny, niewtpliwie stwierdzamy,
e jest nietuzinkowym twrc, wychodzcym poza przyjte standardy istereotypy, wymykajcym si obiegowym
klasyfikacjom. Ale jest rwnie czowiekiem niemieszczcym si wprzyjtych schematach. Czowiekiem jakby
zinnej bajki, wktrej cae ycie jest twrczoci napisaa Barbara Rosiek wposowiu do wspomnianej Hulkowej autobiografii. Miejmy nadziej, e zokazji bielskiej
wystawy zechce znw podzieli si swoj niestandardow osobowoci, zaiskrzy dowcipem, pokaza, jakim
jest zajmujcym mwc ijak wiele ma do powiedzenia.
Jzef Hulka (zlewej)

Zbigniew Micherdziski
Antoni Toborowicz
(zprawej)
Agnieszka Szymula
17
Drugi bohater wystawy, Antoni Toborowicz,

urodzi si w 1941 roku.
Rzebi od dziecka, potem
zacz malowa. Mia bielski epizod prbowa dosta si do liceum plastycznego, agdy to si nie udao,
uczy si wtutejszym ognisku plastycznym. PodejPrace Antoniego Toborowicza. mowa rne prace, by nawet grnikiem, ale porzuci
Obiekty ze zbiorw wszystko izosta artyst. Zacz rzebi wwglu, potem
Muzeum Miejskiego wTychach drewnie, nawiza kontakt zCepeli.
iautora. Powyej kaplica
Ludowa inspiracja obecna bya u podstaw jego
wSzpitalu Wojewdzkim twrczoci, co gwnie przejawiao si wtematyce sawTychach kralnej podkrela Zbigniew Micherdziski. Zczasem
Agnieszka Szymula ta inspiracja przyja jednak oryginalny, indywidualny
i archiwum Muzeum ksztat. Artysta nabra wikszej swobody, kanony ludowoci przestay go ogranicza iposzed wbaniowo
postaci, fantastyczno, monumentalizm, wyczarowywanie wiata, ktry istnia w jego bogatej wyobrani.
Cho sacrum jest wniej wci obecne.
Zajmowa si grafik, malowa obrazki na
szkle, ale jego domen jest rzeba. Potrafi tworzy prace wywodzce si z ducha ludowoci, a zaraz potem bardzo
daleko odbiegajce od wiejskiej tradycji profesjonalne dziea. Czsto osadza je na kach, polach, w wodzie. Wykorzystuje
naturalne ksztaty drewna lub gazi, tworzc sylwetki ptakw czy zwierzt, swoiste bestiarium. czy te drewno z innymi surowcami, zkamieniem, metalem,
skr, wiklin. Urzeka kolorystyk. Jest Antoni T
oborowicz take twrc wystroju kociow,
monumentalnych rzeb iotarzy, drg krzyowych. Zaoy Muzeum Krzyy i Kapliczek,
ktre razem z galeri wasnych dzie udostpnia zwiedzajcym w Woli Libertowskiej, skd
pochodzi, agdzie po latach wdrwek iposzukiwa osiad na stae. Cae otoczenie wiejskiego domu, zniezwykym wystrojem, zapenione jest jego dzieami. Oglda mona rzeby,
drzeworyty, meble czykominki wykonywane na zamwienia. S tam ponadto prace crek, malarek, absolwentek ASP. Wane jest
dla niego to, co prawdziwe, co wynika zwa-
18
R e l a c j e
snych przemyle iemocji. Nie fascynuj go wzory, nawet

najlepsze, lecz wanie poszukiwania wkontakcie zprzyrod, ze ladami przeszoci. Nie ucieka jednak od ludzi,
od problemw tego wiata. Zdaleka lepiej wida mwi
pisa onim Aleksander Jackowski (Polska Sztuka Ludowa Konteksty XLV, 1991, nr 1).
W Bielsku-Biaej pojawi si za spraw organizowanych przez Regionalny Orodek Kultury konkursw na zabawki, w ktrych zaskakiwa oryginalnoci i niezwykoci do tego stopnia, e jury
stworzyo kiedy dla niego odrbn kategori zesp swobodnych impresji twrczych na temat konkursu. Iju znami zosta, goszczc nie tylko na zabawkarskich prezentacjach wGalerii Sztuki ROK-u.
Na bielskiej wystawie Jzef Hulka pokae gwnie
prace religijne, usystematyzowane zgodnie zrokiem
liturgicznym. Wedug takiego bowiem porzdku
przebiega najczciej twrczo artystw ludowych.
Antoniego Toborowicza poznamy przede wszystkim
jako twrc prac yjcych wprzyrodzie, wkrajobrazie. Podczas trwania ekspozycji przewidziane s take warsztaty mona bdzie odbi grafik Toborowicza, namalowa obrazek na szkle, korzystajc
zgotowych szablonw Hulki albo wedug wasnego pomysu. Zpewnoci zapowiada si niebanalne
spotkanie ze sztuk niekoniecznie tylko ludow.
Galeria Bielska BWA wBielsku-Biaej: Dwa wiaty
wystawa prac Jzefa Hulki iAntoniego Toborowicza, 24 lipca 30 sierpnia 2015. Organizatorzy:
Galeria Bielska BWA iRegionalny Orodek Kultury wBielsku-Biaej.
Renata Morawska
Nazwa
nienazwane
Zwyksztacenia inynier nauk technicznych, doktor. Zpasji poetka przede
wszystkim, cho artystycznie wypowiada si te poprzez fotografi oraz
rne formy graficzne imultimedialne.
* Tomik by projektem dyplomowym (studia podyplomowe) Lucyny Brzozowskiej

z projektowania graficznego
na Wydziale Architektury
Politechniki lskiej, docenionym przez komisj egzaminacyjn, ktra przyznaa
mu wyrnienie.
Archiwum prywatne
R e l a c j e
Lucyna Brzozowska naukowo zwizana jest zKatedr Transportu i Informatyki Akademii Techniczno-Humanistycznej wBielsku-Biaej. Twrczo realizuje si
wnieformalnych grupach poetyckich oraz wrodowisku
bielskich fotografw, uczestniczc wspotkaniach grupy
dziaajcej przy Fundacji Centrum Fotografii. Prowadzi
blog Sowa rozsypane (milczenie-abigail.blogspot.com).
W kwietniu 2014 roku Wydzia Kultury i Sztuki
Urzdu Miejskiego wBielsku-Biaej wyda retrospektywny tomik jej wierszy Przypite do wiata. We wrzeniu
dziki wsparciu wielu osb poprzez portal polakpotrafi.pl zrealizowaa projekt PrzenikaNIE WIEM*, bdcy
autorsk wypowiedzi poetycko-graficzn, otyle szczegln, e mona go przeywa wielokrotnie iwielorako
za kadym razem odkrywajc inne znaczenia caoci
bd przekaz wybranych warstw tej publikacji: biaych wierszy, form haiku ikrtkich poetyckich refleksji,
zdj, rysunkw, ukadu graficznego, dyskretnie wprowadzonego koloru...
Ostatnie dwa lata pozwoliy jej zrealizowa izsumowa dotychczasowe dowiadczenia artystyczne, jak rwnie przeformuowa co, co pyno wanym, ale hobbystycznym nurtem jej ycia, wwiadom kreacj twrcy,
ktry wypowiada si publicznie.
Zapytana opoetyckie credo, odpowiada: Nie wiem,
czy mam co takiego... Wogle si nad tym nie zastanawiam; nie myl otym, gdy pisz... Jednak wtrakcie
ponadgodzinnej rozmowy ojej twrczoci sama wraca
do tego pytania, wyranie si znim zmaga, szuka sw.
Wreszcie znajduje. Mwi: Uwielbiam poezj za to, e

pozwala nazwa nienazwane. Idodaje: Generalnie pisz zdwch powodw: po pierwsze dlatego, e dzielenie
si poezj uwaam za swoj powinno, adrugi powd
jest taki, e nie mog nie pisa, to jest co, co zostao mi
dane idomaga si urzeczywistnienia.
Idea dzielenia si twrczoci przywieca rwnie
inicjatywie, ktr podja jesieni minionego roku, by
promowa i wspiera innych poetw. Od padziernika 2014 do kwietnia 2015 roku zorganizowaa wgalerii Franciszka Kukioy osiem spotka pod hasem Poezja na wzgrzu, podczas ktrych prowadzia wieczory
autorskie zarwno poetw zdorobkiem, jak iosb wychodzcych dopiero zszuflady. Podkrela: Twrczo
nie jest tylko spraw twrcy, to nie jest nasze, nie naley do nas; skoro ma si taki dar, to trzeba go rozwija
dla siebie iinnych.
Kiedy rozmawiamy ofilozofii yciowej, przywouje
buddyzm zen, nauki koreaskiego mistrza Seung Sahna, atake hinduskiego filozofa Jiddu Krishnamurtiego. Te odniesienia s bardzo wane wodbiorze jej poezji. Buddyjskie tu i teraz pozwala lepiej zrozumie
poetyckie tropy, ktrymi poda, niektre puenty, anawet powcigliwy dystans towarzyszcy niezwykle przecie emocjonalnym tekstom.
Dociekam.
Jak wtym tu iteraz mieci si konfrontacja ze
sprawami minionymi, ktr wostatnim okresie wyranie podja wswojej poezji?
Nie wiem jeszcze, jak to si mieci. To dla mnie
nowe dowiadczenie. Prawdopodobnie chodzi oto, e
istniej wiaty rwnolege, aczas nie jest linearny.
Masz poczucie, e przeszo zacza si domaga
swojego miejsca, gosu?
Nie. To raczej we mnie pojawia si na ni zgoda.
Wczeniej owo tu iteraz traktowaam bardzo dosownie. Uwaaam, e przeszo iprzyszo nie istniej,
funkcjonuj tylko jako lady wpamici iwymysy rozproszonego umysu. Ale wtrakcie praktyki zen idojrzewania wewntrznego odkryam, e dawne historie
to moje korzenie istotne iznaczce. Poczuam, jak tu
iteraz obejmuje przeszo iprzyszo...
Na ile ten krtki wstp przyblia jej posta? To zaledwie municie. Zamieszczone wiersze nieco wyostrz
obraz. Pozwol zajrze do jej wiata. Przez jedno okno,
moe dwa czy trzy... Ale tych okien wjej yciu itwrczoci jest wiele. Ikomnat penych skarbw nienazwanych. Nazywa je.
19
Lucyna Brzozowska
Odczuwam gd czowieka
Zaduszki
Nie jeste biaym duchem

przez wyrw wistnieniu
wycieka dzi
Winnej ciszy we mgle

cierpn rce tak zimno tak zimno
Nie wiem jak zszy

wczoraj jutro
podam za tob
Nie jeste czarnym duchem
jeli czas jest zmienn zalen
musi si uda wrci do ciebie
Co tobie byo e takie miertelne
Owicie
Spaceruj pomidzy pniami wrd mgie
zamykam oczy jest tak samo
lesisto wrosa we mnie otulam si mchem
Istnieje tylko to
Przygldam si wtobie tato

Ten chopiec oddany na sub by mia ciepo ichleb
pascy krowy nad stawem zamunicj
Ktry zbratem si bi okromk chleba
iwybra studia gdzie wysze stypendium
Ten chopiec ma twoje rysy
Ta dziewczynka wlustrze
te
Zgarniam licie zpyty iszepcz do ciebie

moe poznasz mnie po gosie jeli
Dziewczynka wniebieskiej sukience
wci taczy jest stranikiem ssiedniej alejki
Jej odpowiednik to poeta
rozkadajcy zeszyty jak paszcz powiesz
e wybra sobie najwaciwsze miejsce
Nie bdzie lku ju wicej

Nie otwieram od razu caej skrzynki wypenionej skarbami
ale inie wynosz ze strychu po jednym skrawku papieru
by pokaza na ktrej karcie zapisane wicej
aby mg przeczyta ksig
Nie rozkadam przed tob caej mapy penej szram
ale inie odkrywam pojedynczych zadrani sicw
moe ktrego dnia sam trafisz na waciwe znaki
ije zablinisz sob we mnie
Nie pjd ztob do zaczarowanego lasu ktrego imi
znane jest tylko wybracom ale inie bd zwodzi ci
midzy ciekami sam wybierz waciwe drzewo
ktrego korzenie wrosy wskr
Nie wypuszcz naraz wszystkich ptakw migotaniem
tczowymi barwami zmciyby wzrok ale inie
wyrywam po jednym pirze zich szerokich skrzyde
pozwol je tobie odnale
Niech motyle wtwoich doniach
tacz jeszcze przez chwil
20
R e l a c j e
Odzyskana
Nazywam si Odzyskana
inic poza tym nie pamitam
Miaam dom bo patrz tsknie
na zasony woknach
by moe miaam te co wicej
Dzi zaczynam si od nowa
od pierwszego wersu
od pierwszego sowa
Nazywam si
Nazywam si Odzyskana
nie wiem do kogo naley to imi
Miaam kiedy rodzin
umiecham si gdy widz
matki zdziemi iojcw
by moe sama byam dzieckiem
albo matk
albo ojcem
Teraz jednak zaczynam si od nowa
od pierwszego wersu
od pierwszego sowa
Nazywam si
siebie nazywam Odzyskana
Tak jakby bg
Mwi e bg umiecham si znam bardzo dobrze
te jego rozpuszczone promienie zajczki irozwiane grzywy

rozmoky popi wpopielniczce irwnie ddyste marzenia
Papieros przemk mwisz to wilgo wpowietrzu wilgo
caa zmoknita od ez umaram wczoraj na popi
igra sobie zlosem zprzeznaczeniem nawet zwoln wol
Zwaszcza wtedy przygryzam zby na krawdzi ka
na krawdzi ciaa twojego mojego koysz si
Mwi e bg
niech mwi
R e l a c j e
ka
Odej to takie proste
tylko co zrobi zciaem
gdzie je zostawi spali
pogrzeba niech bdzie pokarmem
Szeptay na ucho dba trawy
rebaki prychay wzabawie
umieranie to taki art
Malej gwiazdy milkn pytania
nikt jeszcze stamtd nie wrci
Agata Tomiczek-Woonciej
Trawy faluj przeczesujemy je stopami gaskamy dba

klaszczemy wrce radonie wpodskokach zbiegajc
21
M a r i a Tr z e c i a k
Serce dziecka
Towarzystwo Przyjaci Bielska-Biaej iPodbeskidzia wydao w2014 roku
kwadratowy tom wierszy Jana Pichety pt. Gra Issy, z grafikami Marka
Kamieskiego iangielskimi tumaczeniami Julii Dziubek.
Wiersze, zgodnie ze skonnoci poety, krtkie do

haiku zblia jeszcze uyte wtytule imi Issy, japoskiego
twrcy piszcego na przeomie XVIII iXIX wieku zwielk (przeniknit filozofi zen) czuoci olimakach, abach, wietlikach, muchach, komarach ipchach. Podobno Issa by ostatnim mistrzem haiku, ojego uczniach
cicho igucho. Ajednak s.
gdy issa je barszcz zuszkami
myli ouszkach
jednym nieco wikszym ni drugie
tyle razy zagryzanym wpoczuciu
e tylko to ma sens
mikkie nadzienie
nierwne uszka
22
nie chcesz si napi

mj limaczku
verdicchia
issa
nie wychodzi
ze swej muszli
inaczej
ni gzygzakiem
R e l a c j e
Maria Trzeciak: Jak poznae Iss?

Jan Picheta: Poezj Dalekiego Wschodu pokochaem ju
wszkole. Nie byo wtedy do niej dostpu, zreszt podobnie jak teraz. Po wojnie wydano wPolsce tylko dwie antologie poezji chiskiej. Nieco tylko lepiej jest zpoezj
japosk. A przecie to kultura duo starsza i bogatsza ni nasza. Jest taki chiski dwuwiersz sprzed kilku tysicy lat:
Ty, panie, nie siejesz inie zbierasz
Skd wic uciebie ziarno ztrzystu pl?
Aktualne, prawda?
Prawda...
Zarazi mnie Dalekim Wschodem mj szkolny przyjaciel, Andrzej Krlicki czowiek, ktry zna gramatyk
chyba wszystkich jzykw wiata. By pocztek lat 70.
Czytalimy wszystko, co byo wnaszym zasigu, abya
gwnie antologia literatury chiskiej profesora Wiesawa Kotaskiego. Uczylimy si na pami wierszy, ale
byo nam mao. Wymylilimy, e w dotarciu do rde dalekowschodniej literatury pomoe nam ambasada chiska. Wysalimy list, ktry koczy si sowami:
Wtym kraju tylko wy, panowie, moecie nam pomc.
Zamiast odpowiedzi dostalimy wezwanie na SB.
Nie zniechcio Ci to do chiskiej poezji?
Jak mogo? Posuchaj Li Taibo:

Pord drzew kwitncych zdzbanem penym wina
Samotnie pi musz pozbawion wspczucia,
Wgr wznoszc czar, jasny miesic wzywam,
Acie mj przede mn jest trzecim kompanem.
(tum. Witold Jaboski)
Bardzo to rzeczywicie harmonizuje zTwoj postaci .
Moliwe, wkocu Li Taibo umar zprzepicia. Dowiedziaem si tego z jakiego amerykaskiego wiersza
onim. Bowiem cigo tego nurtu nadal trwa, zwaszcza wAmeryce. Dalekim Wschodem, jego poezj inspirowali si imagici.
Chodzi oform?
Oumiejtno skrtu poetyckiego. Wnajwyszym stopniu posiedli j Chiczycy, apotem Japoczycy. Ta umiejtno czy si ze zdumieniem, e wiat jest taki nieoczekiwany, e wszystko dzieje si samo przez si. eby
napisa haiku, trzeba mie serce dziecka uczy Basho
Matsuo, XVII-wieczny japoski poeta. Serce dziecka,
czyli wieo spojrzenia i dyspozycja do zdumiewania si wiatem.
Tomasz Jastrun, kiedy by dzieckiem, zapyta swojego
ojca poet: Tato, dlaczego jabko ma tylko gow?
Amj Maciu zdefiniowa kau e skada si zwody
izdoka.
Poezja! Nie zabijaj wnim dziecka!

Issa tak wanie pisa?
By mistrzem. Doznaem objawienia, czytajc wiersz Ryszarda Krynickiego, wktrym Issa jako limak wspina
si na wieowiec... Skoro tak moe pisa Krynicki, pomylaem, to mog ija. Zaczem latem 2013 roku we
Lwowie. Szybko poszo. Z okoo setki do tomiku weszo 37 haiku.
Mona bezpiecznie powiedzie, e Jan Picheta jest
twrc haiku?
Niezupenie. Haiku jest dla mnie pewnego rodzaju inspiracj, jednak jako czowiek zanurzony wkulturze europejskiej nie trzymam si cile jego regu. Musz by
wierny sobie, anie strukturom, ktre mnie tylko pobudzaj do twrczoci. Twrca haiku obserwuje rzeczywisto, ale nic nie moe inie chce wniej zdziaa. Umnie
jest duo niezgody na wiat, buntu, denia do lepszego
ycia, ktre jako Europejczyk mam wgenach. Ale czuj si jako zwizany zt lini rozwojow poezji, ktr zapocztkowano cztery tysice lat temu daleko na
Wschodzie. Wchwilach szczeglnej radoci jestem nawet wyznawc zen.
Nawet wygldasz.
Moja ona na studiach usyszaa od znajomego, e jest

na polonistyce wSosnowcu kolega, ktry wyglda jak
Chiczyk. Tak mnie poznaa.
Moe chodzi opradziadka, ktry jako adiutant oficera
Biaej Gwardii podczas wojny rosyjsko-japoskiej walR e l a c j e
czy na Sachalinie? Moe przywiz stamtd co, co si

potem wmoich genach albo memach znalazo.
Aco Ci pobudzio do przetumaczenia haiku na angielski?
Myl, e moe zaistniej wszerokim wiecie?... Na Festiwalu Poezji Sowiaskiej wLondynie wubiegym roku
miaem zaprezentowa swoje wiersze oIssie. Poprosiem oilustracje malarza Marka Kamieskiego, aotumaczenie Juli Dziubek, bardzo zdoln poetk lipowiczk. Ksik udao si wyda w500 egzemplarzach.
Wikszo rozdaem. Troch wyl do osb, ktre zajmuj si haiku iIss.
Duo jest takich ludzi?
Obserwuj teraz wielki rozwj haiku, zwaszcza wInternecie. Czytam je zsatysfakcj. Haiku zawiera to, co moe
najbardziej zdumiewajce wyciu paradoks, niespodziank, poczucie cudownej metafizycznoci istnienia.
?
Wikipedia
Jak donosi brytyjski New
Scientist, dr Naoko Tosa
z uniwersytetu w Kioto opracowaa program komputerowy, ktry na podstawie trzech
sw zaproponowanych przez
uytkownika tworzy haiku.
Moe ono by dopracowane.
Program uczy si na tej podstawie preferencji uytkownika, co w ykorzystuje przy tworzeniu kolejnych utworw.
Jan Picheta Gra Issy, Towarzystwo Przyjaci Bielska-Biaej

iPodbeskidzia, Bielsko-Biaa 2014
Jan Picheta dziennikarz, czonek wadz katowickiego oddziau SDP, redaktor naczelny Kalendarza Beskidzkiego,
felietonista miesicznika lsk, trener piki nonej BTS Rekord, wierszopisarz, mionik Toskanii.
Ilustracje
Marka Kamieskiego
23
Renata Morawska
Oszczciu
Od czasu, kiedy w2001 roku Izabela Degrska zgosia swoj Bajk oszczciu do Konkursu na Sztuk Teatraln dla Dzieci iModziey, organizowanego przez Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu, mino 14 lat. Sztuka
zdobya najpierw wyrnienie wkonkursie, anastpnie serca wielu tysicy widzw teatralny debiut Degrskiej doczeka si kilkunastu realizacji
wPolsce inie tylko. Wrocznic prapremiery (marzec 2002, Teatr Lalek
Pleciuga ze Szczecina) opowiadaj Bajk... ze sceny artyci Banialuki. Zobaczmy ich iposuchajmy.
24
R e l a c j e
Co zatem wida i sycha w niespena godzinnym

spektaklu, przewidzianym dla dzieci od 7 lat? Najpierw
wida prost, symboliczn scenografi (wielofunkcyjna konstrukcja ze sklejki, oklejona pirkami), budzc
skojarzenia ze skromnym, spokojnym yciem zdala od
zgieku cywilizacji. Wida gwnego bohatera (wpierwowzorze to Chudy Staruszek, wwykonaniu Wodzimierza Pohla posta uniwersalna ubogi mczyzna
wniedookrelonym wieku), penego ciepa inaturalnej
pogody ducha, ktry yje wwietnej komitywie ze swoimi przyjacimi Kogutem (Wodzimierz Aniszewski), wink (Magorzata Krl) iMyszk (Maria Byrska).
Niedue, wyraziste, ale zarazem delikatnie skrojone kukieki zwierztek ciesz oko iod pierwszych chwil budz entuzjazm dziecicej publicznoci, aidorosym widzom przynosz wiele radoci. Zwaszcza e interakcje
midzy nimi pene s zabawnych sytuacji idowcipnych
dialogw, jak na przykad ten poniej.
Myszka: Popatrzcie na mnie. Przez cay ranek rozmylaam iwiecie co? Wogonku musi by schowany rozum.
Mam ogonek? Mam. Umiem si schowa tak, e nikt mnie
nie znajdzie? Umiem.
Bohater: Myszko...
Myszka: Ani ty, chocia jeste bardzo mdry, ani adne
zwas nie umie si tak chowa. Umiem, bo mam taki schowany rozum. To taki rozum do chowania!
Kogucik: Co ona opowiada! Jeste malutka, dlatego nie
moemy ci znale. Co ma do tego ogonek?
Myszka: Awinka?
Kogucik: Co, winka?
Myszka: Najlepiej ze wszystkich umie szuka korzonkw. To przez zakrcony ogonek. Gdyby miaa prosty, to
umiaaby si chowa, tak jak ja. Poniewa ma zakrcony, to umie szuka.
Bohater: Oj, guptasie, ty jak co wymylisz, to boki mona zrywa. Iza to ci lubi!
Pikna tego sielskiego wiata dopenia jabonka
wogrodzie. Przypomina j drewniany wieszak na pocztku zzielonym wdziankiem obszytym biaymi kwiatami, pniej wubranku zowocami, wreszcie ogoocony z okrycia, z pojedynczymi limi dyndajcymi na
sznurku. Wten prosty, ale jake teatralnie wymowny
sposb twrcy przedstawienia pokazuj upyw czasu od
wiosny do jesieni, ktry mona te symbolicznie odczyta jako zmiany wwewntrznym yciu gwnego bohatera od przejrzystej radoci ycia po zagubienie, nostalgi, smutek, anawet mier. Omier bowiem ociera
si nasz bohater. W bielskim spektaklu przywouje j
gura drewnianego witka, ktra pojawia si na scefi

nie, gdy mczyzna straci wsplnot przey znajbliszymi. Wi bohatera z Kogucikiem, wink i Myszk wscenicznej przypowieci Izabeli Degrskiej mona
uzna za odpowiednik najbliszych wizi, jakie czowiek
buduje wswoim yciu relacji przyjacielskich irodzinnych. Zastpienie ich pozornymi wartociami (tu: wymarzona fajka, superostry i samoostrzcy n, superdokadny zegarek na japoskich podzespoach)
odbiera yciu sens.
Twrcy spektaklu pokazuj, jak atwo moe doj do
takiej zamiany wystarczy zapatrze si na atrakcyjne
towary, zasucha wkrzykliwe reklamy, da si zmanipulowa operatywnym handlowcom (kapitalni Ryszard
Sypniewski iZiemowit Ptaszkowski). Widowisko, wyreyserowane przez Lecha Chojnackiego, rysuje ich postaci grub kresk: handlowcy wystpuj wkrzykliwych
kostiumach, s nadaktywni ido blu wygadani, anade
wszystko bezwzgldni pozornie nastawieni na potrzeby klienta wykorzystuj jego prostoduszno inaiwno. Przesanie atwo odczyta: proponowane przez
nich szczcie jest wynaturzone izudne, co dodatkowo podkrela przemiana, jaka dokonuje si wpostaciach
sympatycznych wczeniej zwierzt.
Kogucik, winka iMyszka, zaprzedani przez bohatera na uytek handlowcw, trafiaj do rzeczywistoci
rodem zhipermarketu. Aktorzy, ktrzy wczeniej animowali w planie lalkowym proste kukieki, zaczynaj dziaa wywym planie odziani wbarwne kostiumy, zwieczone przeronitymi gowami. Siedzc wrd
dziecicej publicznoci jednej zbielskich szk, usyszaam za sob komentarze na temat przebieracw: Co
oni tak uroli?; Chyba s zmutowani. Zmutowane
szczcie... Otak ani gwnemu bohaterowi, ani jego
przyjacioom zamiana nie wysza na dobre. Przerosa
ich dosownie iwprzenoni. Zwierzta chodz po hipermarkecie smutne, beznamitnie powtarzajc hasa
wtoczone im przez handlowcw. W tle, na mulitmedialnym ekranie wykorzystanym wtej scenie, wywietlaj si zdjcia kolejnych towarw. Sam bohater, gdy
wreszcie rozpoznaje swj bd ipostanawia zawalczy
oszczcie, ktrego si wyrzek, chodzi po sklepie/-ach
umieszczony wewntrz duego wzka na zakupy. Wyglda jak wklatce zniewolony przez konsekwencje dokonanych wyborw. Uwolni go odnalezienie przyjaci
ipowrt do domu.
Wcodziennym yciu bywa znaczniej trudniej, handlarze marze s bardziej sprytni, kamufluj si, anie
R e l a c j e
najlepsze skutki naszych decyzji nie zawsze s tak oczywiste. Potrafi mami latami.
Pozostaje wierzy, e dzieciom zapadnie ta historia w pami, a kontrastowe przeciwstawienie szczcia opartego na solidnych fundamentach i wiziach
z iluzoryczn szczliwoci wynikajc z posiadania
dbr materialnych pomoe im atwiej rozpoznawa
rne fasze i pozory, jakie przyniesie ycie. Pozostaje te wierzy, e doroli widzowie, towarzyszcy gwnym odbiorcom spektaklu, rwnie przyjrz si swoim
wyborom... Warto odwiea priorytety. Bajka oszczciu, podobnie jak inne spektakle Banialuki, stwarza ku
temu wietn okazj.
Warstw wizualn wzmacnia dwik przyjemny
dla ucha, gdy towarzyszy szczliwemu, harmonijnemu
yciu (podkad muzyczny ipiosenki), mczcy, gdy dopenia scen zhandlarzami irzeczywistoci supermarketu, refleksyjny wscenie ze mierci.
Niby nic odkrywczego wtej Bajce... Istot szczcia
zajmowano si ju w staroytnoci. Obszerny traktat
powici mu profesor Wadysaw Tatarkiewicz, przywoujc mylicieli itwrcw, ktrzy od setek lat prbo
wali uchwyci iopisa natur szczcia. Zgbiaa inadal zgbia j kada zkultur ichyba kady zmylcych
ludzi. Nietrudno wysnu wnioski, jakie czytelnie
pyn ze sztuki Degrskiej. Ajednak warto zobaczy iposucha. Idodatkowo skupi na pewnym
aspekcie, ktry moe nie jest jako szczeglnie
podkrelony, ale jednak jest e czasem pomyka prowadzi do rozpoznania ie bdy
mona naprawi. Niech wkontekcie Bajki oszczciu towarzyszy nam nadzieja, e bdy, ktre popeniamy, nie s
nieodwracalne.
Renata Morawska
teatroloka, instruktorka
teatralna, prowadzi
warsztaty twrcze, pisze
iredaguje teksty.
Dariusz Dudziak
Teatr Lalek Banialuka w Bielsku-Biaej: Bajka oszczciu Izabeli Degrskiej.

Reyseria Lech Chojnacki, scenografia Dariusz Panas, muzyka Artur Sosen-Klimaszewski, projekcje Ireneusz
Maciejewski. Aktorzy: Maria Byrska,
Magorzata Krl, Wadysaw Aniszewski, Wodzimierz Pohl, Ziemowit Ptaszkowski, Ryszard Sypniewski. Premiera
1 marca 2015.
25
Magorzata Sonka
Humanistyczne
Podbeskidzie
Polska humanistyka bije na alarm, domagajc si wsparcia iochrony. Moe

iztego powodu postanowiono upomnie si oni na Podbeskidziu? Cho
jest idrugi powd, pewnie waniejszy wiksze otwarcie iintegracja zlokaln spoecznoci Akademii Techniczno-Humanistycznej, ktra aspiruje
do przeksztacenia si wuniwersytet.
Jacek Kachel
26
R e l a c j e
16 lutego wanie Akademia Techniczno-Humanistyczna we wsppracy z Bielsko-Bialskim Towarzystwem Historycznym przygotowaa konferencj Bielsko-Biaa: historia kultura sztuka. Pomys okaza
si trafiony, cho karkoomny wrealizacji. Organizatorzy postawili sobie za pierwszy cel poszerzenie wiedzy
na temat Bielska-Biaej i Podbeskidzia w tytuowych
dziedzinach. Zakres tematyczny bardzo szeroki aczasu niezmiernie mao, raptem jeden dzie. Wkilkunastu
konferencyjnych wystpieniach m.in. dr Justyna Wojciechowska z Akademii Techniczno-Humanistycznej
iasp. Krzysztof Stankiewicz zKomendy Miejskiej Policji przedstawili wsplne dziaania obu instytucji wza-
kresie edukacji dla bezpieczestwa; Przemysaw Czernek

opowiada omeandrach socrealistycznej isocmodernistycznej architektury na lsku Cieszyskim; Artur Payga przypomnia legendarny bielski klub modzieowy
pod nazw Autyzm; Jakub Krajewski przybliy histori
obiektw rekreacyjnych wCygaskim Lesie; zagadnienia teatralne poruszali Magdalena Legend iJanusz Lego. Zwielu tematw, ktre znalazy si wprogramie,
nie wszystkie niestety zostay przedstawione w caoci (lub sensownym skrcie), byy bowiem za dugie, by
zmieci si wwyznaczonym przez organizatorw czasie. Nie wszystkie te wystpienia zrealizowano, po czci ztego samego powodu.
Ichyba wanie presja czasowa uwypuklia jeszcze
bardziej wielki gd wymiany myli pomidzy ludmi
nauki ikultury, jaki dao si zaobserwowa podczas caego spotkania, a zwaszcza dyskusji panelowej. Dyskusja ta powicona bya moliwociom zacienienia
wsppracy midzy instytucjami miejskimi a Akademi oraz integracji rodowiska humanistycznego BielI n t e r p r e t a c j e
ska-Biaej iregionu, co byo drugim celem konferencji.

Duo wanych zagadnie przewijao si przez debat,
zkoniecznoci tylko sygnalizowanych. Bya mowa m.in.
omaej aktywnoci uczelni wyciu miasta. Pojawiy si
gosy opotrzebie wychowywania studentw do uczestnictwa wyciu kulturalnym, bowiem wyranie daje si
odczu ich brak na tym polu, co podkrelali przedstawiciele rnych instytucji. Zpewnoci kampus odseparowa akw od miasta, warto by wic si zastanowi, jak
ich przycign, albo raczej wycign stamtd, co zaoferowa, by byo dla nich interesujce. Zdrugiej strony
naleaoby zadba take owiksze przylgnicie lokalnego rodowiska do ATH. Moe warto kierowa wicej zaprosze do mieszkacw miasta na organizowane wernisae, sesje, spotkania; wicej informacji izachty. Za
jeden z pierwszych dobrych krokw uznano funkcjonowanie Galerii Akademickiej. Pojawia si propozycja
wykorzystania potencjau miejskich instytucji kultury
(np. naukowego wprzypadku Muzeum Historycznego;
umoliwienia praktyk studenckich; wsporganizacji
warsztatw dziennikarskich). Mona budowa humanistyk wok mdrze rozumianego regionalizmu, mona
podpowiada tematy, ktre zpunktu widzenia historii
czy kultury Bielska-Biaej s wane iwymagaj bada,
opisu lub analizy, awpracach studentw wwikszym
stopniu mogyby by uwzgldniane zagadnienia miejskie i regionalne podpowiadali uczestnicy dyskusji.
A przedstawiciele uczelni podkrelali otwarcie rodowiska akademickiego.
Wida, e zagadnie wartych poruszenia jest sporo. Wpokonferencyjnych wnioskach znalazo si wic
wnaturalny sposb stwierdzenie, e brakuje forum instytucji kulturalno-owiatowych inaukowych, platformy wsppracy iwymiany myli. Pojawienie si takiej
szansy zasugerowa dziekan Wydziau Humanistyczno-Spoecznego prof. ATH dr hab. Marek Bernacki, przedstawiajc ju po konferencji projekt Akademickiego Forum Humanistycznego.
Cele AFH s takie same jak te przywiecajce konferencji: popularyzacja wiedzy omiecie iregionie oraz
integracja rodowiska humanistycznego. Podstawow
form funkcjonowania organizacja cyklicznych otwartych spotka wedug wczeniej ustalonego comiesicznego harmonogramu, poczwszy od 1 padziernika
2015 roku. Jednak AFH powinno nie tylko dawa okazj do wygaszania referentw czy prowadzenia warsztatw, jak mona przeczyta wzaproponowanym regulaminie. Wprogramie dziaania powinny si pojawia
R e l a c j e
spotkania, dyskusje, rozmowy ooczekiwaniach imoliwociach. Na przykad dotyczce wspomnianej wczeniej tematyki akademickich bada naukowych istotnych zpunktu widzenia wadz iinstytucji miejskich albo
realizacji wsplnych projektw (choby wydawniczych).
Utworzenie AFH jest z pewnoci warte zachodu, cho trzeba mie wiadomo, e znacznie wicej
tego zachodu wymaga bdzie jego sensowne, rzetelne funkcjonowanie. Na razie wydaje si, e obie strony chc stworzenia takiej platformy. Nie ma co zapewnia, e jest potrzebna imoe okaza si cenna. Na ile
jednak oczekiwania oka si prawdziwe, atake czy
ijak uda si je zrealizowa, pokae przyszo. Tymczasem wszyscy zainteresowani mog zapozna si zzaproponowanym regulaminem AFH iwypeni ankiet
oceniajc projekt oraz wnie wasne uwagi czy pomysy. Materiay te dostpne
s na: http://polka.ath.bielsko.
pl/?p=1370.
Katarzyna iMaciej
Szymonowiczowie (zsynem)
oraz Karolina Kolasa,
Karolina Wrona iKrzysztof
Babicki (wsppracujcy
przy korekcie studenci
zKoa Naukowego
Humanistw ATH)
prezentuj album Gajdosze
Na pierwszym planie
dziekan Marek Bernacki
27
Piotr Kenig
Familia
Josephych
znana inieznana (2)
Pod koniec 1918 roku rozpad Austro-Wgier imier szefa seniora otwary nowy rozdzia wdziejach firmy G. Josephys Erben. Bielsko iBiaa znalazy si wgranicach odrodzonej Polski, awacicielami przedsibiorstwa
zostali dr Fedor Weinschenck iinynier Wolfgang Josephy. Okres midzywojenny, mimo waha koniunktury ikryzysw, przynis dalsz znaczc
rozbudow fabryki, pod wzgldem zatrudnienia trzeciego zakadu przemysowego Bielska.
28
niemieckiej G. Josephys Erben zaczto stosowa rwnie polsk G. Josephyego Spadkobiercy. Najwaniejsz rol wfirmie odgrywa starszy ze wsplnikw, dr Fedor Weinschenck, zajmujcy si sprawami handlowymi;
modszemu o16 lat Wolfgangowi Josephyemu podlegay kwestie techniczne. Zaraz po wojnie ponownie nawizano stosunki zzagranic. W1926 r. firma miaa swoje stae przedstawicielstwa wwikszoci krajw Europy,
wUSA, Argentynie, Brazylii iChile, atake wIndiach
iJaponii. Dotkliw strat byo zamknicie tak niegdy
wanego, ogromnego rynku rosyjskiego.
Ze wzgldu na nowe kontakty izwikszenie zamwie konieczna bya dalsza rozbudowa fabryki. Plany powstay zapewne wbiurze wiedeskiego architekta dra in. Brunona Bauera, specjalisty budownictwa
przemysowego. Ten ju wczeniej (19131914) przygotowa projekt nowej kotowni zsuszarni drewna, stolarni oraz lusarni blach, ktre stany w ssiedztwie
odlewni, na terenie osuszonego stawu Giebnera. Do
1926 r. wzdu Sikornika, naprzeciw wylotu ul. Zdrojowej, wmiejscu drewnianego magazynu skrzy iskadu
drewna, wzniesiono wysokie elbetowe hale warsztatowe, ado hali odlewni dostawiono od pnocy dwupitrowy budynek zbram przejazdow na teren zakadu.
Zkolei wfabryce przy ul. Blichowej (obecnie Partyzantw) w1924 r. przebudowano cz traktu wschodniego
mieszczc biura konstrukcyjne ihandlowe.
W1926 r. firma obchodzia jubileusz 75-lecia. Ztej
okazji wydano ilustrowany kalendarzyk kieszonkowy
z krtkim zarysem jej historii i zestawieniem produkowanych maszyn. Szefowie przedsibiorstwa, przedstawiajcy zdum dotychczasowe osignicia izoptymizmem spogldajcy wprzyszo, nie przypuszczali
zpewnoci, e wkrtce ich fabryk dotknie najwik-
Firma bez wikszych problemw przetrwaa pierwsze lata powojenne: niestabiln sytuacj polityczn zwizan zplanowanym plebiscytem na lsku Cieszyskim
iwojn polsko-bolszewick, niepokoje spoeczne istrajPiotr Kenig bielszczanin, ki spowodowane brakami wzaopatrzeniu oraz postpuhistoryk, zainteresowany jc droyzn. W1920 r. pozostajce dotd wobiegu auszczeglnie dziejami striackie korony wymieniono na marki polskie, te za,
Bielska-Biaej wXVIII-XIX po okresie gwatownej hiperinflacji, na zote. Reforma
wieku. Kustosz ikierownik walutowa Wadysawa Grabskiego (1924) ustabilizowaa
Starej Fabryki Oddziau finanse pastwa ipozwolia atwiej planowa inwestycje.
Muzeum Historycznego
Zmiana przynalenoci pastwowej Bielska znalaza
wBielsku-Biaej. odbicie wnazwie przedsibiorstwa, obok dotychczasowej
R e l a c j e
sza klska w jej dziejach. W wigili Boego Narodzenia wielki poar zniszczy cakowicie pooony wpoudniowym trakcie macierzystego zakadu dwupitrowy
budynek mieszczcy oddzia budowy przdzarek, atake uszkodzi powanie cz budynku administracyjnego i kilka mniejszych obiektw. By to najwikszy
poar, zjakim zmagaa si Bielsko-Bialska Ochotnicza
Stra Poarna wokresie midzywojnia. Akcj ganicz
utrudnia m.in. siarczysty mrz, powodujcy zamarzanie hydrantw iwy obsugiwanych przez sikawki parowe. Straty wacicieli fabryki signy 2,5 mln frankw szwajcarskich.
Dziki odszkodowaniu na pogorzelisku rycho
wzniesiono zupenie nowy, czterokondygnacyjny elbetowy trakt poudniowy, sigajcy ul. Blichowej. Ulokowane wnim hale montaowe wyposaono wdwigi
i suwnice. Wczeniejsze plany zmodyfikowano, nadajc budynkowi formy architektoniczne zastosowane
wobiektach przy Sikorniku. rodek dziedzica fabrycznego nadal zajmoway warsztaty montaowe wdwupitrowym budynku zprzyleg parterow hal ipakowni, a kolejne parterowe warsztaty zamykay teren od
strony ul. Fabrycznej (Powstacw lskich) iBlichowej nowoczesny gmach fabryczny stan wich miejscu dopiero w1949 r.
W1928 r. przedsibiorstwo zatrudniao 800 robotnikw, byo trzecim co do liczby pracownikw zakadem
wBielsku, po fabryce wyrobw jutowych braci Deutsch
(1300) oraz przdzalni juty ilnu Unia (1000). wiatowy
kryzys gospodarczy lat 19291933 spowodowa zmniejszenie liczby personelu oraz podjcie produkcji zastpczej maszyn dla przemysu wglowego ikolejnictwa. Jak
informowaa reklama, zamieszczona wKronice lska
Cieszyskiego ipowiatw Biaa, ywiec, Cieszyn (1932),
R e l a c j e
wcigu 80 lat istnienia firma wyprodukowaa oprcz idcych wdziesitki tysicy rnych maszyn przeszo 3000
maszyn przygotowawczych, dalej ponad 1500 zgrzeblarek,
3400 dzielnikw, 3200 samoprznic, przeszo 500 niciarek, 3000 foluszy ipralnic, 1000 draparek, aobecnie pod
wzgldem wielkoci produkcji nie ustpuje najwikszym
tego rodzaju fabrykom wNiemczech.
Po zakoczeniu kryzysu powrcono do produkcji
maszyn wkienniczych, zawajc jednak asortyment.
Wszczeglnoci zpowodu zbyt silnej konkurencji wiatowej zrezygnowano z budowy urzdze dla wykoczalni, koncentrujc si na maszynach przdzalniczych:
wilkach, zgrzeblarkach, przdzarkach wzkowych (selfaktorach), przdzarkach obrczkowych iskrcarkach.
Wtym czasie, we wsppracy zfirm Siemens, skonstruowano nowy typ przdzarki wzkowej, tzw. elektroselfaktor. Nadal produkowano maszyny i urzdzenia do
cementowni, atake pdnie oraz ich czci. Zczasem
asortyment wyrobw powikszono ourzdzenia dla papierni ieliwne rury wodocigowe.
W latach II wojny wiatowej realizowano przede
wszystkim zamwienia armii niemieckiej w 1943 r.
byo to ju 90% produkcji. Wytwarzano m.in. lawety
do lotniczej broni pokadowej, zatrudniajc pod koniec
wojny 1190 robotnikw. Na pocztku 1945 r. waciciele
opucili Bielsko, azakad na podstawie ustawy onacjonalizacji przejo pastwo polskie. Rozpocz si kolejny rozdzia whistorii fabryki, ktra do 1950 r. funkcjonowaa pod dotychczasow nazw, apniej znana bya
jako Befama.
Rodzina Josephych naleaa do najzamoniejszych w Bielsku, oprcz fabryki i nieruchomoci posiadaa znaczny majtek w gotwce oraz papierach
w artociowych. Sporzdzony w 1916 r. przez szefa
Dawna fabryka Josephych,

zakad A (ul. Partyzantw)
oraz zakad B (ul. Sikornik)
Mirosaw Baca
Na ssiedniej stronie:
Fabryka Josephych,
ok.1939 (panorama
zul.J. Lompy)
Fabryka Josephych, ok.1898
29
Fedor Weinschenck,
ok. 1926
Willa wCygaskim Lesie,
ul. Pocztowa
Fotografie rodzinne
udostpnione zostay przez
Kersten Weinschenck.
Rodzina Weinschenckw
Fedor Weinschenck
30
R e l a c j e
s eniora plan podziau majtku pomidzy spadkobiercw opiewa na kwot 4450 tys. koron.
Hilde Auguste (18841947), najstarsza zdzieci Gustava Maximiliana Josephyego oraz Olgi zGlcherw,
polubia Fedora Johanna Adama Weinschencka (1872
1954), bez wtpienia posta nietuzinkow. Jego przodkowie wywodzili si zgr Harzu wNiemczech, gdzie
byli lenikami. Dziadek przyby na Grny lsk izosta
nadleniczym wDobrodzieniu, ojciec piastowa stanowisko inspektora dbr hrabiw Thiele-Winckler wRokitnicy (Zabrze), a pniej dzierawi majtek Gra
koo Pszczyny. Mody Fedor uczszcza do szkoy ludowej igimnazjum ksicego wPszczynie, apo mierci
ojca w1891 r. przej administrowanie majtkiem wGrze. Wnastpnym roku jako wolontariusz odby praktyk we wzorcowym gospodarstwie ziemskim Rudziskich wOsieku. Od 1893 r. studiowa na uniwersytetach
w Halle, Monachium i Berlinie, suchajc wykadw
zrolnictwa, chemii, botaniki, politologii, ekonomii politycznej, finansowoci ifilozofii. Stale pozostawa wkontakcie zpenomocnikami kierujcymi majtkiem wGrze, dokd powrci w1896 r. ztytuem doktorskim, po
czym, jako obywatel pruski, odby jednoroczn ochotnicz sub wojskow w 2. Puku Uanw von Katzler wGliwicach.
W 1905 r. polubi Hild Josephy, ktr sprowadzi do Gry. Pszczyscy Hochbergowie zaproponowali mu objcie stanowiska dyrektora dbr, jednak Fedor zdecydowa si przyj propozycj tecia iw1911 r.
wstpi do jego firmy, ktrej wkrtce zosta wspwacicielem. Maonkowie przeprowadzili si do Bielska,
gdzie zakupili od Augusty Fritsche, wdowy po dyrektorze cementowni w Szczakowej,
will przy obecnej ul. J. Sowackiego 28. Podczas Iwojny wiatowej Weinschencka zmobilizowano do armii niemieckiej. Dowodzi
szwadronem uanw landszturmu,
by adiutantem generaa von Buddenbrocka, aza odwag otrzyma
Krzy elazny.
Po 1918 r. Fedor Weinschenck
wraz ze szwagrem kierowa Fabryk Maszyn i Odlewni elaza
G. Josephyego Spadkobiercy. Cieszy si zaufaniem polskich sfer
rzdowych. W latach 19191927
piastowa funkcj prezesa Izby
Handlowej iPrzemysowej wBielsku, otrzyma za swoje zasugi na tym stanowisku Krzy Oficerski Orderu
Odrodzenia Polski (1925), pniej Zoty Krzy Zasugi (1931). Jako czonek zarzdu komisarycznego miasta Bielska wsppracowa od 1933 r. z drem Wiktorem Przyby. Szefowa Zwizkowi Przemysowcw
Bielska, Biaej i Okolicy, a jako ceniony ekonomista
wchodzi w skad zarzdu lub rad nadzorczych lskiego Zakadu Kredytowego, Spki Akcyjnej Przemysu Jutowo-Lnianego Unia iPolskich Fabryk Mebli
Gitych Thonet Mundus w Bielsku, Bielsko-Bialskiej
Spki Elektrycznej iKolejowej, awreszcie cementowni w Goleszowie, Szczakowej, Wrzosowej, Wysokiej
iZdobunowie. Zasiada te wradzie nadzorczej Zwizku Polskich Fabryk Portland-Cementu w Warszawie.
W1934 r. kupi od lskiego Zakadu Kredytowego okaza will wCygaskim Lesie, przy dzisiejszej ul.
Pocztowej 18, ktr zapisa na rzecz ony (budynek wystawiono w1907 r. dla przemysowca Gustava Molendy, pniej nalea do jego syna iwnuka). Tutaj mieszka wraz zrodzin do stycznia 1945 r.
Po ewakuacji zBielska Weinschenckowie trafili do
Wiednia, anastpnie do Altaussee wStyrii, gdzie spdzili ostatnie lata ycia. Mieli troje dzieci. Harald Gustav (ur. 1906), inynier, pracowa najpewniej wfabryce
wBielsku. Polubi Tatian Ilnick. Wczasie wojny powoany zosta do Wehrmachtu, a po jej zakoczeniu
osiad wSalzburgu; w1953 r. by fabrykantem wAdnet
koo Hallein. Gabriele Olga (19081942), ona wiedeskiego kupca Franza Angelbergera, zmara modo, spoczywa na nowym cmentarzu ewangelickim wBielsku.
Fedor Wilhelm (19161989) po studiach handlowych
dziaa wfirmie kierowanej przez ojca iwuja. Zasyn
jako narciarz zjazdowiec bielskiego Wintersportclubu.
Od poowy lat trzydziestych nalea do najlepszych krajowych zawodnikw wkonkurencjach alpejskich. Trzykrotny mistrz idwukrotny wicemistrz kraju, w1936 r.
reprezentowa Polsk na olimpiadzie zimowej w Garmisch-Partenkirchen. W 1940 r. polubi w Bielsku
Szwedk Sigrid Margaret Lager. Wcielony do Wehrmachtu, walczy na froncie wschodnim, latem 1942 r.
uznano go za zaginionego. Jednak wojn przey, wyjecha zrodzin do Brazylii, by doradc gospodarczym
wSo Paulo, tam te zmar.
Wolfgang Oskar Josephy (18881961) ukoczy studia politechniczne ipo odbyciu praktyki wzagranicznych fabrykach maszyn wstpi w1913 r. do rodzinnej
firmy. W1916 r. polubi Ann Vogt (18891969), crk fabrykanta sukna z Biaej. Podczas wojny dosuy
si stopnia rotmistrza armii austriackiej, wlistopadzie
1918 r. sta na czele bielskiej Stray Obywatelskiej (Brgerwehr), ktrej zadaniem byo utrzymanie wmiecie
porzdku oraz zwierzchnictwa niemieckiego. Po mierci
ojca wraz ze szwagrem przej kierownictwo rodzinnej
firmy, przez pewien czas by take czonkiem rady nadzorczej cementowni wGoleszowie. Wgrudniu 1917 r. kupi od ciotki, Grety Fischer, kamienic przy ul. 3 Maja 5,
aw1924 r. naby od spadkobiercw Marie Haehnel dom
letniskowy wOlszwce Dolnej, wmiejscu ktrego wystawi nowoczesn will (dzi Psychiatryczny Zesp
Opieki Zdrowotnej przy ul. Olszwki 102). W 1928 r.
rozwid si zon ioeni powtrnie zMargarete Lanyi (ok. 18981983) z Morawskiej Ostrawy. Kupi dla
niej kamienic przy ul. 3 Maja 19; wspwacicielk buR e l a c j e
dynku bya Herta Pusch, crka zmarego w1931 r. Kurta

Puscha, dyrektora cementowni wGoleszowie.
Podczas II wojny wiatowej Wolfganga Josephyego
zawieszono wprawach wspwaciciela fabryki zpowodu ydowskiego pochodzenia dziadka. Zapewne przez
wzgld na zasugi ojca, pooone dla niemczyzny wBielsku, wadze hitlerowskie nie wycigny wobec niego
dalszych konsekwencji. Powanie zagroona bya natomiast jego pochodzca zydowskiej rodziny ona, ktra
wmodoci przesza na ewangelicyzm przetrwaa wojn m.in. dziki faszywym dokumentom. Wtym czasie
firma budowlana Wilhelma Riedla, zicia Josephyego,
budowaa krematorium wKL Birkenau...
Po 1945 r. Wolfgang Josephy uruchomi produkcj
maszyn wkienniczych wMaishofen wkraju salzburskim, wykorzystujc mikrofilmy zplanami technicznymi wywiezione zBielska. Pniej przenis si do Wiednia, gdzie zinspiracji ony ufundowa witra zherbami
Bielska iBiaej wkociele ewangelickim Przeobraenia
Paskiego. Oboje spoczywaj na cmentarzu w dzielnicy Grinzing wtym samym grobie pochowana jest
take Olga Josephy, wdowa po Gustavie, ktra przeya ma o33 lata.
Niewiele wiadomo o trzech modszych siostrach
rodzestwa Josephych. Olga Anna (18891939) zostaa on dra Oskara Schmei zBiaej, zmara przed wybuchem wojny, pochowano j uboku ojca wgrobowcu
na nowym cmentarzu ewangelickim. Anna Hermine (1894?) wysza za doktora medycyny Alfreda von
Eschera zTriestu. Najmodsza Edda Marie (18961974)
polubia doktora praw Kurta Stonawskiego, przez pewien czas prokurenta wfirmie G. Josephyego Spadkobiercy, pniej handlowca wBielsku.
Wolfgang Josephy, ok. 1926
Fedor Weinschenck junior

zsiostr Gabriele
Wrodkowej czci arkad

mieci si grobowiec
G.Josephyego,
nowy cmentarz ewangelicki
przyul.Listopadowej
Mirosaw Baca
Reprodukcje
archiwalne
zezbiorw
31
ROZMAITOCI
ziki rodkom Unii Europejskiej gmina Wilkowice

wzbogacia si o Gminny Orodek Kultury
Promyk. (To jedyn gmina w powiecie bielskim,
ktra nie miaa GOK-u). Przejty w2006 roku od
samorzdu wojewdztwa lskiego budynek byego kina wBystrej gruntownie zmodernizowano
wramach projektu Tradycja bez granic wsppraca polsko-sowacka w zakresie pielgnowania
kultury itradycji. Na parterze znalazy si: sala zajciowa zzapleczem (pokj instruktorw, szatnia),
pomieszczenia administracji i barek kawowy. Na
pierwszym pitrze ulokowano sal widowiskow
zzapleczem dla artystw iszatni dla widzw. Sala
widowiskowa wyposaona zostaa wprofesjonalny
system nagonienia, owietlenia iprojekcji obrazu.
Budynek zosta dostosowany do potrzeb osb
niepenosprawnych. Uroczyste otwarcie odbyo
si 13 lutego, ado 17 lutego trway dni otwarte
obiektu. W skad utworzonego wilkowickiego
GOK-u wchodz poza bystrzaskim Promykiem
take: Meszniaski Orodek Kultury Nad Borami
wMesznej, Stara Szkoa wWilkowicach oraz Izba
Regionalna Stara Stolarnia wBystrej.
an Leszek Ry, czowiek wielu talentw izainteresowa, otworzy wBystrej na ulicy Kowalskiej 40
Studio-R, czyli pierwsze prywatne obywatelskie
miniaudytorium edukacyjne regionu (26 marca).
Wzaprojektowanym przez siebie budynku. Twrca
nowej placwki pochodzi z Brzeszcz. Ukoczy
Bielsk Szko Przemysow. Po studiach technicznych ihumanistycznych pracowa wprzemyle. By
pomysodawc wielu innowacji technologicznych,
dziki czemu mg wyjeda za granic. Wykorzystywa okazje inawizywa kontakty nie tylko
zawodowe, m.in. mia moliwo przegldania archiww British Museum ipogbiania swojej wiedzy
historycznej, pozna np. Jerzego Giedroycia czy generaow Sosnkowsk. J.L. Ry jest te pasjonatem
lotnictwa i lotnikiem, architektem, rysownikiem,
gawdziarzem, publicyst iredaktorem, wynalazc,
globtroterem, mionikiem astronomii, fotografii,
filmu itd. WStudiu-R umieci zbiory swoje iwielu
pokole rodziny, chcc, aby zgromadzone cenne
i ciekawe eksponaty mogy te suy innym, by
si nimi podzieli. S tam m.in. ksiki, mapy (np.
zarchiwum lwowskiego) idziea sztuki (np. obrazy
Wernisa Rozmowy Janusza Karbowniczka

Krzysztof Morcinek
32
R e l a c j e
rodziny Habsburgw), miniaturowe maszyny iurzdzenia, czsto wasnej konstrukcji (take prototypy
urzdze), eksponaty zzakresu historii przemysu
wregionie, bro pneumatyczna (inie tylko) wymienia mona jeszcze dugo. Zpewnoci warto
si ztymi zbiorami zapozna.
31
marca wDomu Kultury Wkniarzy wBielsku-Biaej odby si wernisa wystawy 21.

Konkursu Malarstwa Nieprofesjonalnego im.
Ignacego Bieka. Wkonkursie uczestniczyo 177
malarzy, az410 nadesanych prac 131 pokazano na
pokonkursowej wystawie. Gwn nagrod otrzyma Henryk Reczko zKz (praca bez tytuu), drugie
miejsce zaja Joanna ywczok zBielska-Biaej za
obraz Szeptem, trzecie Bogusawa Dziuban zOlsztyna za obraz Amfory, czwarte Grayna Waniewska
zWarszawy za obraz PRL, pite Magorzata Pieciukiewicz zBielska-Biaej za obraz Brama. Przyznano
te kilka wyrnie. Przewodniczcy jury Ernest
Zawada oceni: Indywidualizm plastycznego widzenia, hiperrealizm, impresyjno inastrojowo,
rzetelny realizm portretu to tylko niektre cechy
Rozmowa taki tytu nosia wystawa malarstwa

i rysunku Janusza Karbowniczka prezentowana
wGalerii Bielskiej BWA od 17 kwietnia do 10 maja.
Temat rozmowy od zawsze jest obecny wmojej
ROZMAITOCI
prac wyrnionych. Naley zwrci uwag na fakt
stale podnoszcego si poziomu artystycznego konkursu, co jest efektem coraz lepszego opanowania
warsztatu malarskiego zarwno przez laureatw,
jak rwnie wszystkich jego uczestnikw. Wystawa
trwaa do 24 kwietnia.
ardzo dobrze wypadli recytatorzy zBielska-Biaej

ipowiatu bielskiego weliminacjach rejonowych
60. Oglnopolskiego Konkursu Recytatorskiego
wJastrzbiu Zdroju (1718 kwietnia). Pierwsz nagrod wturnieju recytatorskim wkategorii modziey ze szk ponadgimnazjalnych zdoby Krzysztof
Lorek, podopieczny Agnieszki Szulakowskiej-Bednarczyk, reprezentujcy Bielsk Szko Aktorsk im.
Agnieszki Osieckiej. W turnieju poezji piewanej
najlepsza okazaa si Julia Kania z Powiatowego
Ogniska Pracy Pozaszkolnej Art wCzechowicach-Dziedzicach, przygotowana przez Halin Kubisz-Mu, awrd monodramistw najwyej oceniona
zostaa wraz zreprezentantk Raciborza (wyrnienie ex aequo) Aleksandra Ambrozik z Miejskiego
Domu Kultury Domu Kultury wKamienicy (instr.
twrczoci, stanowic uniwersaln wymian wartoci, bdc sposobem poszukiwania sensu bycia
i odkrywania w ujciu ludzkim i ponadrealnym.
Stwarza moliwo odszukiwania miejsca i roli
R e l a c j e
Anna Maka). Laureatami zostali ponadto: Bartosz

Surwka, podopieczny Barbary Bielaczyc z Miejskiego Domu Kultury wCzechowicach-Dziedzicach
(II nagroda wrd recytatorw i III w turnieju
poezji piewanej), Barbara Nycz zBielskiej Piwnicy
Artystycznej im. Marii Koterbskiej (instr. Agnieszka
Szulakowska-Bednarczyk), zdobywczyni II nagrody
w turnieju poezji piewanej i wyrnione wrd
recytatorw: Andelika Kli zPOPP Art wCzechowicach-Dziedzicach (instr. Halina Kubisz-Mua)
iMarta Talik zILO im. Mikoaja Kopernika wywcu
(instr. Renata Sowa). Organizatorami eliminacji byli
Regionalny Orodek Kultury wBielsku-Biaej iMiejski Orodek Kultury wJastrzbiu Zdroju. Onagrody
iawans do dalszych eliminacji ubiegali si najlepsi
recytatorzy z poudniowej czci wojewdztwa
lskiego. (lem)
ak zawsze w Cieszynie i Czeskim Cieszynie
przebiegao siedemnaste Kino na Granicy,
czyli przegld polsko-czesko-sowackiego kina (28
kwietnia 3 maja). Jego pomys zrodzi si wrodowisku Solidarnoci Polsko-Czesko-Sowackiej
z pyncej z serca potrzeby poznawania kultury

ssiadw zza rzeki. Pierwszy raz odby si w1999
roku, awprogramie znalazo si 11 czeskich filmw
pokazywanych wjednym kinie. Trzecia edycja przyniosa rozszerzenie artystycznych poszukiwa na
kino Sowakw, czwarta pokazy take wCzeskim
Cieszynie, a edycji w 2010 roku liczba projekcji
przekroczya setk itak ju zostao. Organizatorzy (Stowarzyszenie Kultura na Granicy iObansk
sdruen EducationTalentCulture) podaj, e wtym
roku wkinach iplenerze wywietlono ponad 100
filmw wcigu 6 dni. Odbyy si ponadto wystawy, koncerty na Wzgrzu Zamkowym. Mionicy
kina mieli moliwo uczestniczenia wponad 20
spotkaniach z 28 twrcami filmw i autorami
okoofilmowych ksiek, wrd ktrych byli m.in.:
aktorki Katarzyna Figura iEmlia Vryova, reyser
ipedagog Stanislav Prnick ireyserka Drahomra
Vihanov. Gomi przegldu byli te operator ireyser Adam Sikora, aktorka Jowita Budnik, reyser
Martin ulk. Nad przygotowaniem przegldu pracowao 28 organizatorw i99 wolontariuszy, za
nad tumaczeniami 40 osb, aponad 80 filmw
jednostki wwiecie globalizacji wczasach niepokory i niepamici pisa artysta w zaproszeniu.

Janusz Karbowniczek pochodzi z Przemyla. Jest
absolwentem katowickiego Wydziau Grafiki ASP
wKrakowie (1975). Od 1977 roku pedagog wmacierzystej uczelni, profesor zw. ASP wKatowicach,
gdzie prowadzi autorsk pracowni rysunku. Od
kilku lat mieszka wBielsku-Biaej.
33
ROZMAITOCI
zostao czsto po raz pierwszy przeoonych na
jzyk najbliszych ssiadw. Za rok organizatorzy
zapowiadaj huczn osiemnastk, na ktr ju
teraz zapraszaj.
15
maja wsali Szkoy Muzycznej wBielsku-Biaej

odby si koncert zatytuowany Concerto
italiano, zorganizowany przez Centro Italiano di
Cultura. Wystpili: sopranistka Alessandra Benedetti, Ezdra Alunni na fortepianie iFabio Salmeri
na skrzypcach. Alessandra Benedetti to wybitna
piewaczka. Ukoczyaklas piewu wKonserwatorium im. G.B. Pergolesiego wFermo. Zadebiutowaa
woperze G. Pucciniego Cyganeria wroli Musetty.
Wystpuje w repertuarze operowym i operetkowym, wykonuje rwnie utwory muzyki sakralnej.
Koncertuje we Woszech iza granic (m.in. wHiszpanii, Rumunii, Polsce, Francji iHolandii). WBielsku-Biaej gocia ju w roku 2010. Ezdra Alunni
Alessandra Benedetti, Fabio Salmeri
iEzdra Alunni
Archiwum CIdC
ukoczy zwyrnieniem Konserwatorium w Perugii. Doskonali umiejtnoci podczas

kursw mistrzowskich.
Jest laureatem wielu
konkursw. Koncertuje
zarwno jako solista,
jak i w zespoach kameralnych. Regularnie
wystpuje z gitarzyst
Anthonym Guerrinim, jak
rwnie zmalark Ann Mari Vecci, zktr tworzy wyjtkowy duet czcy muzyk
i malarstwo. Fabio Salmeri urodzi si oraz
wychowa wBielsku-Biaej, tu ukoczy szko
muzyczn, a nastpnie Akademi Muzyczn
w Krakowie. Jest laureatem licznych konkursw
midzynarodowych, koncertuje w kraju i za granic, jako solista oraz w zespoach kameralnych
iorkiestrach (m.in. Sinfonietta Cracovia, Orkiestra
Akademii Beethovenowskiej, CORda Cracovia).
Artyci przygotowali bardzo ciekawy repertuar,
wtym dziea najsynniejszych woskich kompozytorw, takich jak G. Donizetti, D. Scarlatti, G. Verdi
oraz G. Rossini. Dobr utworw by zrnicowany.
Pojawiy si zarwno utwory lekkie i artobliwe
(np. Una voce poco fa, aria zCyrulika sewilskiego
G. Rossiniego), jak i dramatyczne, przejmujce
(aria zMefistofelesa A. Boita Laltra notte in fondo
al mare). Byy utwory spoza Woch, przepiknie
wykonane, jak choby Medytacja z opery Thas
J. Messeneta oraz Ballada op. 47 nr 4 F. Chopina.
(oprac. CIdC)
o Galerii wStarej Fabryce zaprasza Muzeum Historyczne wBielsku-Biaej na wypraw wwiat

fauny widziany przez pryzmat obiektw artystycznych (23 maja 4 padziernika), zatytuowan Te,
co skacz i fruwaj.... Przedstawienia zwierzt
w sztuce ze zbiorw Muzeum Historycznego
wBielsku-Biaej. Prezentowanych jest ponad 200
prac otematyce animalistycznej zzakresu malarstwa, grafiki, rysunku, rzeby i szeroko pojtego
rzemiosa artystycznego. S wizerunki realistyczne
i niemale abstrakcyjne transpozycje, powstae
w cigu kilku stuleci, gwnie w Europie, cho
uzupeniono je eksponatami ojaposkiej ichiskiej
proweniencji. Najstarszymi obiektami s grafiki
34
R e l a c j e
Daniela Chodowieckiego z2. poowy XVIII stulecia.

Obrazy XVII-wiecznych flamandzkich i holenderskich animalistw obecne s wmiedziorytniczych
kopiach wykonanych przez wiedeskiego grafika
Williama Ungera wlatach 18761885. S te m.in.
austriaccy, niemieccy i angielscy przedstawiciele
animalistw z2. po. XIX ipocztku XX stulecia.
Zpolskich artystw tego czasu wymiemy Jerzego Kossaka, Jzefa Brandta, Juliana Faata, Piotra
Michaowskiego. Wrd plastykw dziaajcych
wnaszym regionie bogaty irnorodny wiat fauny
uchwycili wswoich grafikach m.in. Adam Bunsch,
Edward Biszorski iJan Waach. Ze wspczesnych
przywoajmy np. Michaa Klisia, Jadwig Smykowsk, Henryka Pciennika czy Krzysztofa Kokoryna,
Krzysztofa Marka Bka, Dariusza Fodczuka, Dariusza Gierdala. Wystawie towarzyszy katalog. Organizatorzy zaproponowali take ofert edukacyjn:
dla dorosych istarszej modziey cykl rodowych
spotka tematycznych, dla rodzin z dziemi niedzielne poudniowe zajcia Bajkowe zwierzaki, dla
najmodszych i gimnazjalistw warsztaty i lekcje
muzealne. (oprac. K. Kawczak)
(oprac. ms)
Zwystawy Te, co skacz ifruwaj...:

wazon zkoralowca zdobiony
sylwetkami mapek, XIX wiek
Alicja Migda-Drost
KONKURS
Redakcja RelacjiInterpretacji
iRegionalny Orodek Kultury wBielsku-Biaej
ogaszaj konkurs na:
teksty ocharakterze publicystycznym
lub publicystyczno-informacyjnym
prace plastyczne
fotografie.
Celem konkursu jest pozyskanie nowych wsppracownikw, wnoszcych tematy wasnych rodowisk i zagadnienia zwizane z upowszechnianiem kultury oraz wasn twrczo.
Regulamin
1. Organizatorami konkursu s Redakcja kwartalnika RelacjeInterpretacje iRegionalny Orodek

Kultury wBielsku-Biaej.
2. Konkurs jest adresowany do autorw wwieku
do 30. roku ycia. Tematycznie prace powinny
dotyczy zagadnie kultury na obszarze Bielska-Biaej oraz powiatw: bielskiego, ywieckiego
icieszyskiego, atake terenw ssiadujcych, jeli opisywane dziaania czy wydarzenia wpywaj
na ycie kulturalne wymienionego obszaru. Teksty
mog take dotyczy wydarze odbywajcych si
poza tym obszarem, jeli powizane s zosobami
std pochodzcymi lub zpromocj tego regionu.
Materiay musz dotyczy wydarze biecych.
Artykuy ocharakterze historycznym nie bd brane pod uwag. Teksty mog by jednak zwizane
zdziedzictwem kulturowym (jego promocj, popularyzacj, rewitalizacj itd.). Uzupenienie artykuw zdjciami bdzie mile widziane.
3. Przedmiotem konkursu s:
teksty ocharakterze publicystycznym zwizane
zszeroko pojt tematyk kulturaln
recenzje ze spektakli, wystaw, konkursw, przegldw itp.
relacje zwanych (tak wsensie oglnopolskim,
regionalnym, jak i lokalnym) wydarze kulturalnych
rozmowy ztwrcami, osobami odpowiedzialnymi za kultur, jej odbiorcami lub te organizatorami ycia kulturalnego
prace fotograficzne dotyczce wydarze kulturalnych, zabytkw, a take zdjcia o charakterze
artystycznym
prace rysunkowe, graficzne, malarskie czyli
szeroko rozumiana twrczo artystyczna (szcze-
R e l a c j e
glnie interesuje organizatorw prezentowanie

modych twrcw wkolorowej wkadce).
Wkrgu naszych oczekiwa s take tematy zwizane zkultur lokaln, jej kreowaniem, zmianami
zachodzcymi wposzczeglnych wsiach, gminach
czy miastach, osigniciami wtym zakresie, ale te
problemami, recesj i sposobami radzenia sobie
mieszkacw ztymi zagadnieniami.
4. Zgaszane do konkursu prace nie mog by
wczeniej publikowane wprasie czy wInternecie,
nie mog te uprzednio uczestniczy w innych
konkursach.
5. Objto tekstw maksymalnie 9000 znakw
(5 stron znormalizowanych, tj. po 1800 znakw
liczonych ze spacjami). Jeli chodzi ofotografie czy
prace plastyczne, organizatorw interesuj cykle,
ktre mogyby by wykorzystane w kolorowych
wkadkach, o odpowiednich do druku parametrach technicznych.
6. Prace zgoszone do konkursu naley przesa
w formie cyfrowej pod adresem: redakcja@rok.
bielsko.pl lub zoy na CD wsiedzibie organizatora: Regionalny Orodek Kultury, ul. 1 Maja 8,
43-300 Bielsko-Biaa, zdopiskiem Konkurs RI.
7. Termin skadania prac mija:
15 lipca 2015 (Itura)
15 padziernika 2015 (II tura).
8. Kade zgoszenie powinno zawiera: metryczk dotyczc opisywanego wydarzenia czy osoby,
imi inazwisko autora, jego wiek, adres korespondencyjny, adres e-mail itelefon.
9. Osoby nadsyajce zgoszenia wramach konkursu tym samym wyraaj zgod na przetwarzanie
przez organizatorw swoich danych osobowych
na potrzeby konkursu w zakresie koniecznym do
prawidowego jego przeprowadzenia (ustawa
oochronie danych osobowych zdnia 29 sierpnia
1997 roku Dz.U. Nr 133 poz. 833, zpn. zm.).
10. Osoby nadsyajce zgoszenia wramach konkursu tym samym wyraaj zgod na ewentualn
publikacj swoich prac.
11. Zgoszenie prac do konkursu jest jednoznaczne
zowiadczeniem osoby biorcej udzia wkonkursie, e wykonaa je osobicie i nie naruszaj one
praw osb trzecich, wszczeglnoci ich majtkowych iosobistych praw autorskich.
12. Prace ocenia bdzie komisja powoana przez
organizatorw.
13. Termin rozstrzygnicia konkursu upywa:

27 lipca (Itura)
26 padziernika (II tura).
Lista laureatw zostanie ogoszona na stronie internetowej Regionalnego Orodka Kultury wBielsku-Biaej: www.rok.bielsko.pl/wydawnictwa (zakadka RelacjeInterpretacje).
14. Nagrodami wkonkursie s: publikacja najlepszych prac na amach pisma oraz honorarium autorskie wypacone na podstawie odrbnie zawartej umowy odzieo na publikacj tekstu, zdj czy
prac plastycznych w RelacjachInterpretacjach.
15. Redakcja zastrzega sobie prawo opracowania
redakcyjnego tekstw wybranych do publikacji
oraz opracowania materiaw plastyczno-fotograficznych.
16. We wszystkich sprawach spornych decyduje
komisja konkursowa.
17. Niniejszy regulamin podlega drukowi na amach RelacjiInterpretacji oraz ogoszeniu na
stronie internetowej Regionalnego Orodka Kultury wBielsku-Biaej.
18. Informacji na temat konkursu udziela Magorzata Sonka redaktor naczelna RelacjiInterpretacji, tel. 33-82-205-93, redakcja@rok.bielsko.pl.
35
REKOMENDACJE
BIELSKO-BIAA
Midzynarodowy Festiwal Teatrw Ulicznych
iStreet Art Bielsko-Blisko
sierpie wrzesie
Informacje: Teatr Polski, ul. 1 Maja 1,
tel. 33-822-84-51, www.teatr.bielsko.pl,
dyrektor@teatr.bielsko.pl
CIESZYN
Koncerty galowe zokazji 65-lecia Zespou Pieni
iTaca Ziemi Cieszyskiej
5 i6 czerwca, Teatr im. A. Mickiewicza wCieszynie
W2015 roku Zesp Pieni iTaca Ziemi Cieszyskiej im. Janiny Marcinkowej wituje jubileusz
dziaalnoci artystycznej. To wyjtkowa okazja do
wsplnego spotkania osb, ktre tworzyy itworz
jego histori. Zesp zaprasza wszystkich, ktrzy
zostawili swoje serce wZiemi Cieszyskiej kadr,
tancerzy, muzykw oraz sympatykw na sentymentaln podr do przeszoci.
Informacje: ZPiT Ziemi Cieszyskiej,
ul. J. Trzanowskiego 1, tel. 606-636-815,
www.ziemia-cieszynska.pl, zpit@tlen.pl
ISTEBNA
Dni Koronki Koniakowskiej
1516 sierpnia, Chata na Szacach
Impreza, podczas ktrej mona pozna specyfik
koronki koniakowskiej. Towarzysz temu koncerty,
konkursy na koronk igry na trombicie, jarmark.
Informacje: Gminny Orodek Kultury, Promocji,
Informacji Turystycznej iBiblioteka Publiczna,
Istebna 68, tel. 33-855-62-08, www.istebna.eu,
kultura@ug.istebna.pl
K ATOWICE
Art Naif Festiwal
12 czerwca 14 sierpnia, Galeria Szyb Wilson
Midzynarodowy Festiwal Sztuki Naiwnej odbywa
si po raz smy. Pokazywane s rzeby, malarstwo,
ceramika artystw z wikszoci krajw europejskich, atake obu Ameryk, Afryki iAustralii. Podczas
kadej edycji dominuje sztuka wybranego regionu
czy kraju. W2015 bdzie to Skandynawia. Do tego
wiele imprez towarzyszcych: wystawy wmuzeach,
koncerty, warsztaty itd.
Informacje: Galeria Szyb Wilson,
ul. Oswobodzenia 1, tel. 32-730-32-20,
www.artnaiffestiwal.pl, projekty@szybwilson.org
LEMIE
Pogranicze Folkloru Galicyjskie Spotkania
wSkansenie
15 sierpnia, ywiecki Park Etnograficzny
Festiwal czcy tradycyjn muzyk ludow oraz
wspczesn muzyk folkow. Poza tym pokaz
mody folkowej ikiermasz rkodziea ludowego.
Informacje: ywiecki Park Etnograficzny,
ul. czna 2a, tel. 554-631-330,
www.etnopark.pl, etnopark@slemien.pl
WISA
28 Wojewdzki Przegld Dziecicych Zespow
Folklorystycznych
1314 czerwca, amfiteatr im. S. Hadyny
W przegldzie uczestnicz modzi mionicy
folkloru, czonkowie dziecicych zespow, wwieku
szkolnym (do gimnazjalnego wcznie). Prezentuj
programy oparte na folklorze rodzimego regionu.
Organizatorzy: Regionalny Orodek Kultur y
wBielsku-Biaej iWilaskie Centrum Kultury
Informacje: Regionalny Orodek Kultury
wBielsku-Biaej, ul. 1 Maja 8, tel. 33-822-05-93,
www.rok.bielsko.pl, rok@rok.bielsko.pl
YWIEC
ywieckie Suwakowanie Spotkania Puzonowe
2026 lipca
ywieckie Suwakowanie to poczenie wakacyjnego odpoczynku z muzyk i przyjemnoci gry
na puzonie, okazja do wymienienia dowiadcze
oraz przyblienia publicznoci tego wszechstronnego ipenego moliwoci instrumentu.
Pomysodawcami ifundatorami s Anna iMaciej
Pietraszkowie. Gwnym partnerem organizacyjnym
jest Krakowska Fundacja Sztuki.
Informacje: tel. 600-970-612
lub od lipca 888-091-260,
info@zywieckiesuwakownie.com,
www.zywieckiesuwakowanie.com
52 T YDZIE KULTURY
B E S K I D Z K I E J
25 lipca 3 sierpnia, Wisa, Szczyrk, ywiec,
Makw Podhalaski, Owicim, Istebna, Ujsoy,
Jabonkw
Wramach TKB:
46 Festiwal Folkloru Grali Polskich wywcu
26 Midzynarodowe Spotkania Folklorystyczne
wWile
68 Gorolski wito wJabonkowie
21 Festyn Istebniaski wIstebnej
37 Wawrzycowe Hudy wUjsoach
Najwiksza w Polsce i jedna z najwikszych na
wiecie imprez folklorystycznych. Okoo 100
zespow folklorystycznych z kilkunastu pastw
zrnych kontynentw; 4000 tancerzy, muzykw
ipiewakw, ponad 50 kilkugodzinnych koncertw
na duych plenerowych estradach odbywajcych
si rwnolegle w kilku miejscowociach przez 9
kolejnych dni. Cz zespow uczestniczy wkonkursach: Festiwalu Folkloru Grali Polskich iMidzynarodowych Spotkaniach Folklorystycznych. Do
tego liczne imprezy towarzyszce targi sztuki ludowej, koncerty kapel, uliczne korowody, wystawy.
Informacje: Regionalny Orodek Kultury
wBielsku-Biaej, ul. 1 Maja 8, tel. 33-812-69-08,
www.rok.bielsko.pl, www.tkb.art.pl
Wicej informacji oimprezach

wwojewdztwie lskim na stronie:
silesiakultura.pl
36
R e l a c j e
GALERIA
Lucjusz Cykarski Moje Bielsko-Biaa
Lucjusz Cykarski dyplomowany fotograf, absolwent Wy-
cakowicie nie porzuci (wsppraca zoglnopolskimi tytu-
szego Studium Fotografii ZPAF wJeleniej Grze. Fotogra-
ami). Eksploracj krajobrazu grskiego zamieni na miejskie
fi zajmuje si od zawsze, zawodowo od 20 lat. Zaczyna
plenery. Jego zdjcia ilustruj m.in. wydawnictwa powico-
od pejzau (na pce stoi srebrny medal Konkursu Fotogra-
ne urokowi stolicy Podbeskidzia. Od 10 lat jest fotografem
fii Grskiej im. J. Sunderlanda iII nagroda wBiennale Kraj
Bielskiego Centrum Kultury. Przygotowuje wystawy, np. Biel-
obrazu Polskiego). Jednak wola biega z aparatem od te-
sko-Biaa wczoraj idzi, ktr mona byo oglda na billboar-
matu do tematu, co (wcharakterze fotoreportera Trybuny
dach na brzegach Biaej. Lubi odkrywa moje miasto ito
lskiej iDziennika Zachodniego) trwao 10 lat (z sukce-
jak si zmienia; im bardziej si wgbiam, tym bardziej mi si
sami).Ale na gazety przyszed koniec... Pracy fotoreportera
ono podoba mwi oswoim spojrzeniu na Bielsko-Bia.

Relacje-Interpretacje NR 2 (38) Czerwiec 2015

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Relacje-Interpretacje NR 2 (38) Czerwiec 2015

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Relacje nterpretacje

Kwartalnik Regionalnego Orodka Kultury wBielsku-Biaej

Polacy na Zaolziu zesp Oldrzychowice

Nr 2 (38) czerwiec 2015

Tradycja iwspczesno beskidzkich gajdoszy

Bielski Okrg ZPAP 70-latek

Dwa wiaty wGalerii Bielskiej BWA

Kochajmy naszych artystw

Artur Skowroski: Poszukuj prawdy (plakat)

Gajdy Jana Kiebasy

Bielsko-Biaa. Ludzie ibudowle

Rzeba Jzefa Hulki

Wystawa wsparcie dlaartystw?

Opowiedzie swj wiat

Lucjusz Cykarski Moje Bielsko-Biaa

Jednake 30-tysiczna mniejszo naszych rodakw

wowej zamienia si wmiejsce, gdzie odbywaj si prby

nich wyzwanie. Zawsze wybieramy takie tace, ktre

Ja da da, ja da da, ja da da da da da... intonuje. Tak

Na stronie ssiedniej iobok:

Dorota iMarek Gryczowie

Widz iwrd absolwentw szkoy podstawowej,

Niekiedy pojawia si sugestia, e przez folklor, przez

strowalimy wprzernych zaktkach wiata, od naszych

Gajdosz Jura Wolny

ktrego t ematyka zelektronik nie ma nic wsplnego?

przez informatorw Szymonowiczw pierwszym etapem

go grona odbiorcw itym samym zyskaa sobie nowych

Artystw Plastykw. Okrg, ktry obchodzi wtym roku

naszej relatywistycznej rzeczywistoci deklarowali organizatorzy konkursu, zachcajc twrcw do wzicia

Sebastian Kubica: Prawda

prawdy trzeba broni

si urodziy moje dzieci, nawet one mi chciay zrobi

owce zwilczymi pyskami (albo zielone wilki wowczych

Maryam Khaleghi Yazdi &

Leszek ebrowski: Prawda 2

Where is the truth?

bec tego, co prawdziwe, rozpoznane jako wartociowe

wie bielskiego Oddziau zainicjowali funkcjonowanie

Akcja ZPAP Oddziau

Sztuka portretowa wyparta zostaa przez fotografi.

nych tytuach. Ciekawe eksperymenty zform iwiatem

Piotr Kutryba: Anielskie

Do 1950 r. funkcjonowa Oddzia ZPAP wBielsku, nastpnie Delegatura (19501954),

Teresa Dudek Bujarek

zacz wykonywa rekwizyty niezbdne koldnikowi.

Jzef Hulka (zlewej)

Drugi bohater wystawy, Antoni Toborowicz,

snych przemyle iemocji. Nie fascynuj go wzory, nawet

* Tomik by projektem dyplomowym (studia podyplomowe) Lucyny Brzozowskiej

Wreszcie znajduje. Mwi: Uwielbiam poezj za to, e

Nie jeste biaym duchem

Winnej ciszy we mgle

Nie wiem jak zszy

Przygldam si wtobie tato

Zgarniam licie zpyty iszepcz do ciebie

Nie bdzie lku ju wicej

Mwi e bg umiecham si znam bardzo dobrze

Trawy faluj przeczesujemy je stopami gaskamy dba

Wiersze, zgodnie ze skonnoci poety, krtkie do

nie chcesz si napi

Maria Trzeciak: Jak poznae Iss?

Jak mogo? Posuchaj Li Taibo: