520

PAWE FRCZEK

Dr Pawe Frczek
Katedra Ekonomiki i Zarzdzania
Uniwersytet Rzeszowski

Rola instytucji pastwa w zmianie polityki energetycznej

Polski

WPROWADZENIE
W latach 19652005 wiatowe zuycie energii pierwotnej wzroso o 190%
(w latach 19732005 wzrost o 86,6%) [Key, 2007, s. 6]. Wzrostowi temu
towarzyszyy zmiany struktury wiatowego zuycia energii nastpio zmniejszenie udziau wgla i ropy naftowej, dominujcych przez lata w wiatowej
strukturze rde energii. Jednoczenie nastpi bardzo duy wzrost wykorzystania energii jdrowej oraz gazu, stanowicego obecnie jedn pit wiatowego
zuycia energii pierwotnej (rys. 1).
100%
90%
80%
70%
60%

H y d ro e n e r
g ia

50%

Ga z zie m n y

40%
30%

En e rg ia
j d ro w a

20%

W g ie l

10%

Ro p a
n a ft o w a

0%
1965

2007

w iat

1965

2007

K raje U E

1965

2007

H o lan d ia

1965

2007

W gry

1965

2007

P o ls k a

Rysunek 1. Struktura rde energii pierwotnej na wiecie oraz w krajach UE

rdo: BP Statistical, 2007.

W uproszczeniu, zmiany te przebiegay w nastpujcych etapach (ucki, 2005):

w 1954 r. wgiel kamienny, ktry by paliwem XIX wieku i pierwszej poowy
XX wieku, zosta zdetronizowany przez rop i gaz cznie, a w 1962 r. przez
sam rop ludzko wesza w epok ropy naftowej,

Rola instytucji pastwa w zmianie polityki energetycznej Polski

521

na przeomie lat 70. i 80. XX wieku upowszechnia si energetyka jdrowa,

ktra stopniowo odebraa wglowi spor cz rynku,
w 1995 r. wgiel w krajach OECD spad na trzecie miejsce wyprzedzony
przez gaz ziemny, ktry ogoszono paliwem pierwszej poowy XXI wieku.
Zmiany te przyczyniy si do zwikszenia gwarancji dostaw surowcw oraz
ochrony rodowiska naturalnego. Ich wprowadzenie wizao si zarwno ze
wiadom polityk energetyczn realizowan przez rzdy poszczeglnych krajw, jak i ze wzrostem wiadomoci ekologicznej w spoeczestwie, ktrego
konsekwencj byo zwikszenie znaczenia ekologicznych rde energii.
W krajach, ktre nie dokonay zmian w swej strukturze rde energii, konieczne jest dokonanie transformacji sposobu funkcjonowania sektora. Przez
pojcie transformacji rozumie si przemian, przeobraenie, przeksztacenie,
transfiguracj [Kopaliski, 1994]. W referacie przez pojcie transformacji
rozumie si stopniowy proces zmian sucy dostosowaniu funkcjonowania
sektora energii do standardw dziaania stosowanych w rozwinitych gospodarczo krajach wiata. Dziaania te powinny pozwoli na optymalne funkcjonowanie sektora z punktu widzenia klientw finalnych.
Aby dokona transformacji sektorw energetycznych, konieczne jest
uwzgldnienie poniszych warunkw [Rotmans, 2001, s. 15]:
oparcie procesu zmian w sektorze na myleniu dugoterminowym (co najmniej 25-letnim) jako podstawie ksztatowania polityki krtkoterminowej dotyczcej sektora energii,
mylenie w kategoriach wicej ni jednej domeny i rnych podmiotw
wpywajcych na zmian w sektorze w rnej skali,
koncentracja na uczeniu si oraz na wyciganiu wnioskw z cigej analizy
dokonywanych zmian, co pozwala na szybkie podejmowanie dziaa naprawczych w sytuacji wystpienia problemw z dokonywaniem transformacji,
denie do cigego wprowadzenia innowacji do systemu oraz do jego
usprawnienia, co pozwala na utrzymanie nowoczesnych standardw funkcjonowania sektora.
utrzymywanie wielu opcji zmian, co pozwala na wybr optymalnych rozwiza pojawiajcych si problemw spord dostpnych moliwoci,
dokonanie prywatyzacji przedsibiorstw sektora konieczne jest okrelenie,
jakie obszary sektora, ze wzgldu na ich strategiczne znaczenie, powinny by
wasnoci pastwa, a ktre mog zosta poddane prywatyzacji,
przeprowadzenie liberalizacji rynku energii pozwalajce na tworzenie optymalnych warunkw do dziaania mechanizmu rynkowego w sektorze, a w
konsekwencji uatwiajce ograniczanie poziomu cen nonikw energii ponoszonych przez odbiorcw finalnych.
Konieczne jest rwnie istnienie instytucji na szczeblu krajowym i regionalnym, ktrych dziaanie przyczyni si do dokonania zmian w sektorze. W szcze-

522

PAWE FRCZEK

glnoci instytucje te musz doprowadzi do wzrostu wiadomoci spoeczestwa, aby mieszkacy kraju byli zainteresowani stosowaniem ekologicznych, jak
najbardziej przyjaznych rodowisku nonikw energii.
Dowiadczenia krajw, ktre podejmoway dziaania na rzecz transformacji
swych sektorw energii, wskazuj, e o powodzeniu tych zmian decyduje postawa instytucji pastwowych, bdcych jednymi z gwnych inicjatorw zmian.
Przykadem takiej transformacji podejmowanej z inicjatywy rzdu lub innych
organw pastwowych jest modernizacja sektora energii w Holandii oraz na Wgrzech. Kraje te s przykadami skutecznej transformacji sektora energii, ktra
pozwolia na stworzenie warunkw do funkcjonowania tego sektora w sposb,
ktry wspczenie moe stanowi wzr dla innych krajw wiata.

OCZEKIWANIA MIESZKACW KRAJW UE DOTYCZCE KIERUNKW

POLITYKI ENERGETYCZNEJ

Jak podkrelono, aby zmieni system energetyczny, konieczna jest wiadoma polityka energetyczna prowadzona przez instytucje pastwowe, ktrej istotnym elementem jest opracowanie i konsekwentne wdraanie wiadomej dugoterminowej polityki energetycznej nakierowanej na zapewnienie bezpieczestwa
energetycznego oraz stosowanie przyjaznych dla rodowiska rde energii. Na
olbrzymi rol instytucji pastwowych w ksztatowaniu polityki energetycznej
wskazuj tzw. eurobarometry publikowane na podstawie bada opinii spoecznej zlecanych przez Komisj Europejsk. Badania te wskazuj, e mieszkacy
krajw UE dostrzegaj olbrzymi rol Komisji Europejskiej w zapewnieniu
bezpieczestwa energetycznego [Energy, 2006]. Jednoczenie ronie jednak
oczekiwanie spoeczne, e to rzdy poszczeglnych pastwa i samorzdy lokalne powinny zapewni bezpieczestwo energetyczne (rys. 2). Przejawem tego
jest odnotowany w badaniach ankietowych wzrost wskaza respondentw podkrelajcych, e to instytucje rzdowe i samorzdy powinny odpowiada za
bezpieczestwo energetyczne.
W spoeczestwie krajw UE istniej rozbienoci dotyczce poziomu instytucji, ktre powinny rozwizywa problemy energetyczne. Przejawem tego
braku zgodnoci jest fakt, e [Energy, 2006, s. 5]:
mieszkacy krajw UE-15 oczekuj, e to instytucje unijne zajm si rozwizywaniem tych problemw (40% respondentw wskazywao na instytucje
unijne, podczas gdy 32% wskazywao na instytucje poszczeglnych pastw),
mieszkacy krajw Europy rodkowo-Wschodniej bdcych czonkami UE
oczekuj, e kwestia ta powinna pozosta w gestii instytucji pastwa (47%
wskaza wobec 41% wskaza na instytucje unijne).

Rola instytucji pastwa w zmianie polityki energetycznej Polski

523

Oczekiwania mieszkacw nowych pastw czonkowskich UE s jednak

coraz bardziej popularne w starych pastwach UE, czego przejawem jest odnotowany w minionych latach wzrost oczekiwa, e to instytucje pastwowe,
a nie instytucje unijne powinny zapewni bezpieczestwo energetyczne.

UE
2005 r.

47%

37%

8% 7%
Rzdy
poszczeglnych
krajw
Samorzdy lokalne

2006 r.

39%

42%

12%

7%
Brak zdania

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Rysunek 2. Wyniki bada ankietowych dotyczcych poziomu podejmowania

decyzji dotyczcych sektora energii
rdo: Energy Issue. Special Eurobarometer 258 (badania ankietowe przeprowadzone w okresie
marzeckwiecie 2006 r.), 2006, s. 4.

Jednoczenie badania wskazuj, e w spoeczestwie ronie poparcie dla

inwestowania w technologie pozwalajce na ochron rodowiska naturalnego,
mimo e s to technologie drosze ni tradycyjne rozwizania bazujce na wglu kamiennym. Stosowanie ekologicznych rozwiza w najbliszych latach,
wobec stosunkowo niewielkiej skali ich wykorzystania oraz koniecznoci uywania zaawansowanych, kapitaochonnych technologii bdzie zatem oznaczao
wyszy poziom cen energii.
Przejawem tego poparcia dla technologii przyjaznych rodowisku jest silne poparcie spoeczne dla wykorzystania energii sonecznej (48% ankietowanych), promowania zaawansowanych, czystych ekologicznie technologii energetycznych (41%)
oraz elektrowni wiatrowych (31%). Jednoczenie w krajach UE-25 odnotowuje si
due (40%) poparcie spoeczne dla wykorzystywania podatkw jako narzdzia do
wymuszania wzrostu efektywnoci zuycia energii [Attitudes, 2005].
Przeprowadzone badania wskazuj rwnie, e w spoeczestwie ronie poparcie dla wykorzystania energii jdrowej. Obecnie 69% mieszkacw krajw

524

PAWE FRCZEK

UE jest skonnych poprze wykorzystanie energii jdrowej, gdy jej uycie pozwala na zwikszenie bezpieczestwa energetycznego. Badania te wskazuj
rwnie, e w spoeczestwie istnieje poparcie (50%) dla stosowania energii
jdrowej jako rda energii gwarantujcego obnienie lub utrzymanie obecnego
poziomu cen energii oraz pozwalajcego na ograniczenie emisji gazw cieplarnianych (46%) [Europeans, 2007, s. 5].

TRANSFORMACJA SEKTORA ENERGII W HOLANDII I NA WGRZECH

W Holandii modernizacja sektora energii polegaa na szybkim odejciu od
stosowania wgla kamiennego na rzecz gazu ziemnego, ktry sta si jednym
z gwnych rde energii. Transformacja ta jest przykadem dziaa podejmowanych z inicjatywy rzdu holenderskiego, ktry stworzy system zacht niezbdnych do zmiany struktury rde energii. Do najwaniejszych czynnikw,
ktre doprowadziy w latach 60. XX wieku do zmiany struktury rde energii
pierwotnej w Holandii, naley zaliczy [Rotmans, 2001]:
stworzenie instalacji energetycznych powalajcych na du skal produkowa
i dystrybuowa gaz koksowniczy (sieci dystrybuujce gaz koksowniczy w kolejnych latach stanowiy cz sieci dystrybuujcej gaz ziemny),
wskazanie przez rzd jasnych celw transformacji sektora energii oraz wspieranie przez instytucje rzdowe dziaa na rzecz budowy systemu transportu
i dystrybucji paliwa gazowego,
penienie przez rzd funkcji inicjatora zmian, stymulujcego proces uczenia
si przez spoeczestwa stosowania nowych rozwiza oraz reagujcego na
problemy we wdraaniu zmian,
uzyskanie przez rzd wsparcia przedstawicieli samorzdu dla realizowanych
zmian, co w konsekwencji uatwio dotarcie do szerszych grup spoeczestwa,
uzyskanie wsparcia spoecznego dla prowadzonych zmian w sektorze, co
wizao si z uwiadomieniem negatywnych konsekwencji utrzymywania
opartej na wglu struktury rde energii oraz z promowaniem rozwiza ekologicznych,
odkrycie w 1959 r. duych z gazu, ktre stay si tanim rdem tego paliwa dla krajowych odbiorcw finalnych,
upowszechnienie na pocztku lat 60. XX w. importu taniego wgla kamiennego z USA, co doprowadzio do spadku rentownoci holenderskich kopal
wgla kamiennego, a w konsekwencji do ich likwidacji,
wykreowanie w spoeczestwie wiadomoci zalet gazu ziemnego poprzez
prowadzone kampanie reklamowe, w ktrych podkrelano komfort korzystania z tego paliwa oraz jego ekologiczne waciwoci.

Rola instytucji pastwa w zmianie polityki energetycznej Polski

525

Dziki zaangaowaniu rzdu, samorzdw oraz uzyskaniu poparcia spoecznego proces transformacji sektora energii w Holandii trwa jedynie sze lat.
Trzeba jednak podkreli, e faz zmian poprzedziy dekady dziaa przygotowawczych, bez ktrych niemoliwe byoby dokonanie zmiany struktury rde
energii w Holandii.
Przykadem kraju Europy rodkowo-Wschodniej, ktry przeprowadzi skuteczn transformacj swego sektora energii s Wgry. Determinanty zmiany
sektora energii w tym kraju obejmuj [ucki i Wiernek, 2004]:
1. Zapocztkowane w latach 70. XX w. unowoczenianie struktury rde energii kraju poprzez:
wzrost zuycia gazu ziemnego zwizany m.in. z subsydiowaniem jego cen dla
odbiorcw domowych,
budow elektrowni atomowej w latach 80. na Wgrzech otwarto elektrowni atomow, ktra w 2004 r. pokrywaa 11,4% zapotrzebowania na energi
pierwotn,
ograniczenie roli energetyki opartej na spalaniu wgla.
2. Zmiany w funkcjonowaniu wgierskiego gazownictwa obejmujce:
prywatyzacj wgierskich przedsibiorstw gazowniczych z udziaem przedsibiorstw energetycznych z innych krajw UE, co przyczynio si do:

intensywnej restrukturyzacji tych przedsibiorstw,

rozwoju instrumentw marketingowych, ktry pozwoli na dalszy wzrost
wykorzystania gazu,

rozbudowy infrastruktury gazowniczej zwikszajcej gsto wgierskiej
sieci dystrybucyjnej,

wymuszenia przez inwestorw stopniowego odchodzenia od stosowania
cen subsydiowanych,
wprowadzenie przez Wgierski Urzd Regulacji skutecznego systemu regulacji opartego na ustaleniu maksymalnego limitu zysku, ktrego nadwyki zasilaj specjalny fundusz finansujcy kompensowanie wzrostu cen gazu dla odbiorcw indywidualnych oraz dla ciepowni okrgowych,
dopuszczenie wielu firm do poszukiwa i eksploatacji z gazu zlokalizowanych na terenie Wgier,
funkcjonowanie wielu firm zajmujcych si dystrybucj gazu.
3. Dywersyfikacja rde gazu ziemnego poprzez:
budow gazocigu HAG czcego wgierski system gazowniczy z systemem
austriackim, co umoliwia zakup gazu od firm Ruhrgas i Gaz de France, ktre
zobowizay si do uruchomienia rezerw bezpieczestwa swych krajw
w przypadku zawieszenia dostaw z Rosji,
planowan budow gazocigu czcego wgierski i sowacki system gazocigw,
aktywny udzia Wgier w pracach nad projektem gazocigu Nabucco czcego Wgry z Turcj przez terytorium Bugarii i Rumunii.

526

PAWE FRCZEK

Holandia i Wgry s przykadem skutecznej transformacji sektora energii.

Efektem transformacji sektora energii w tych krajach jest ograniczenie stosowania wgla kamiennego, ktry zosta zastpiony przez gaz ziemny. Jej wynikiem
jest wysoki poziom bezpieczestwa energetycznego oraz oparcie ich sektorw
energetycznych na zrwnowaonej strukturze rde energii pierwotnej. Istotnym elementem funkcjonowania sektorw energii w tych krajach jest stosowanie energetyki jdrowej, bdcej znaczcym rdem energii elektrycznej.
Transformacja sektora energii w Holandii i na Wgrzech moe by wzorem dla
modernizacji sektora energii w Polsce.

STAN OBECNY I MOLIWOCI ZMIANY POLITYKI ENERGETYCZNEJ W POLSCE

W Polsce, podobnie jak w innych krajach Europy rodkowo-Wschodniej,
w minionych latach nie nastpiy adne radykalne zmiany struktury rde energii. Oznacza to, e krajowy sektor energetyczny nie odnotowa zmian struktury
rde energii, jakie zaszy w minionych dekadach na wiecie. Jego obecna
struktura rde energii jest zbliona do wystpujcej w okresie gospodarki centralnie planowanej, gdy funkcjonowania sektora byo podporzdkowane potrzebom gospodarki caego bloku gospodarczego. Brak zmian w sektorze wynika
z ustpstw wadz pastwowych na rzecz lobby wglowego, bronicego swej
dominujcej pozycji w sektorze energii. Przejawem braku zmian w polityce
energetycznej w Polsce jest m.in.:
1. Dominacja wgla kamiennego w strukturze rde energii pierwotnej wynikajca z dziaania lobby wglowego, blokujcego zmiany w polityce energetycznej kraju. Pozycja wgla jest utrzymywana mimo olbrzymich zmian
w wiatowej polityce energetycznej, jakie dokonay si w minionych 40 latach. Prowadzi to do [ucki, 2005]:
zacofania energetycznego kraju, przejawiajcego si tym, e w Polsce przecitnie zuywa si rocznie ok. 1500 kg wgla i tylko 350 m3 gazu ziemnego
na osob, podczas gdy np. na Wgrzech jest to tylko 300 kg wgla i 1500 m3
gazu, a we Francji, wykorzystujcej gwnie elektrownie jdrowe, 200 kg
wgla i 800 m3 gazu,
niskiej wiadomoci spoeczestwa dotyczcej skali zanieczyszcze rodowiska wywoanych przez tradycyjne rda energii oraz skali subsydiowania
grnictwa wglowego i jego wpywu na ceny wgla,
sztucznego utrzymywania niskich cen wgla bdcych wynikiem subsydiowania krajowego grnictwa oraz braku woli politycznej do urealnienia gospodarki wglem.
Takie podejcie rzdu nie moe by uzasadnione ani problemami na rynku
pracy, ani tym bardziej trudnociami w oszacowaniu skali pomocy pastwa dla
brany grniczej, ze wzgldu na jej rnorodne formy.

Rola instytucji pastwa w zmianie polityki energetycznej Polski

527

2. Wysoki poziom emisji zanieczyszcze do atmosfery, zwizany z przestarza

struktur rde energii.
3. Dominujcy udzia elektrowni wglowych, wytwarzajcych ponad 90% produkowanej w Polsce energii elektrycznej. Tak duy udzia wgla jest wyjtkiem na tle krajw UE dywersyfikujcych swe rda energii elektrycznej.
4. Stosunkowo maa efektywno sektora energii rda energii krajw UE-15
maj sprawno na poziomie 4142%, a sektora energii w Polsce tylko 35%.
Jest oczywiste, e w lad za tym maleje konkurencyjno caej gospodarki
krajowej [Popczyk, 2003].
5. Duy stopie zuycia infrastruktury sektora energii w 2003 r. 62,5% kotw
energetycznych w polskim systemie energetycznym miao ponad 30 lat. Zaledwie 4,47% z nich miao mniej ni 5 lat [Borus, 2003].
6. Brak caociowej koncepcji zmian w sektorze, mimo opracowywania przez
kolejne rzdy stosownych dokumentw strategicznych nakrelajcych przysz polityk energetyczn kraju. Trzeba rwnie podkreli, e aden z opracowanych w minionych 15 latach dokumentw rzdowych dotyczcych
zmian w sektorze nie zosta wprowadzony w ycie.
Konsekwencj braku zmian w polityce energetycznej prowadzonej w Polsce
jest stosowanie nieefektywnych technologii energetycznych, wysoki poziom
emisji zanieczyszcze do atmosfery, narastajce problemy ekologiczne, ponoszenie znacznych wydatkw na ochron zdrowia oraz niewielka sprawno krajowego systemu energetycznego1. Dalsze odkadanie zmian w sektorze wpynie
rwnie na ograniczenie konkurencyjnoci przedsibiorstw z tych krajw, spadek jakoci ycia mieszkacw oraz brak bezpieczestwa dostaw nonikw
energii dla odbiorcw kocowych.
Wobec wskazanych problemw zwizanych z funkcjonowaniem sektora
energii w Polsce konieczne jest dokonanie modernizacji sektora. Celem tych
dziaa powinno by wymuszenie poprawy jego efektywnoci, zwikszenia
dbaoci o rodowisko naturalne, ochrony zasobw surowcw energetycznych
oraz ochrony spoeczestwa przed radykalnymi zmianami w poziomie cen surowcw energetycznych. Niedokonanie tych zmian doprowadzi do dalszej dewastacji
sektora energii oraz do osabienia bezpieczestwa energetycznego kraju.
Trzeba rwnie podkreli, e instytucje pastwowe dysponuj caym wachlarzem dziaa, ktre mog si przyczyni do transformacji sektora energetycznego. W odniesieniu do sektora energii w Polsce dziaania te mog obejmowa m.in.:
zmian w relacjach cenowych midzy wglem i innymi nonikami energii, co
wymaga odejcia od subsydiowania grnictwa wglowego lub jego ograniczenia,
1

Omwienie sposobu funkcjonowania sektora energii w krajach dawnego bloku socjalistycznego zawiera m.in. Urge-Vorsatz, Miladinova, Paizs, 2006.

528

PAWE FRCZEK

nadzr wacicielski rzdu nad PGNiG SA, ktry moe wymusi zwikszenie
efektywnoci dziaania oraz zwikszenie skali inwestycji w infrastruktur gazownicz, co stanowi warunek niezbdny do rozwoju rynku gazu w Polsce,
ograniczenie rentownoci dziaalnoci PGNiG SA, co doprowadzi do spadku
cen gazu,
zwikszenie nacisku na regulacj PGNiG SA oraz GAZ-SYSTEM Sp. z o.o.
celem zwikszenia ich efektywnoci, a przez to obnienie ceny gazu dla odbiorcw,
wprowadzenie programu oddawania gazu przez PGNiG SA obecne dziaania rzdu wskazuj na ochron jego pozycji, co oznacza odoenie tego typu
dziaa do czasu, a Komisja Europejska wymusi ich realizacj,
ksztatowanie norm emisji zanieczyszcze i stawek opat za ochron rodowiska, wymuszajcych stosowanie ekologicznych paliw,
udzielanie ulg podatkowych podmiotom inwestujcym w czyste technologie,
moliwo przyjcia korzystniejszych stawek amortyzacji w odniesieniu do
instalacji zasilanych gazem ziemnym w porwnaniu z instalacjami wglowymi,
uwiadomienie spoeczestwu zacofania obecnej polityki energetycznej, ze
wskazaniem jej konsekwencji dla przyrody i jakoci ycia w Polsce.
Mimo posiadania szerokiego wachlarza instrumentw, ktre mog wpyn
na zmian sektora energii, rzd w Polsce odkada podjcie dziaa modernizacyjnych. Wskazuje to na bardzo krtkowzroczn polityk rzdu w tym zakresie.
Trzeba rwnie podkreli, e rzd, nie podejmujc dziaa naprawczych,
wspiera uprzywilejowan pozycj brany grniczej oraz znaczco osabia pozycj przetargow Polski w stosunku do Rosji, ktra jest i w kolejnych latach
nadal pozostanie dominujcym dostawc nonikw energii do Polski.

PODSUMOWANIE
Podsumowujc rozwaania dotyczce transformacji sektorw energii naley
podkreli, co nastpuje:
w ostatnich dziesicioleciach doszo do radykalnej zmiany struktury rde
energii na wiecie,
rzdy poszczeglnych krajw powinny by gwnymi inicjatorami zmian
w sektorze energii,
do obowizkw instytucji rzdowych naley kreowanie w spoeczestwie
wiadomoci ekologicznej i wskazywanie propozycji kierunkw zmian,
instytucje rzdowe powinny inicjowa dziaania na rzecz promowania polityki energetycznej opartej na wykorzystaniu paliw ekologicznych (m.in. energia
soneczna, biomasa, gaz ziemny i energia jdrowa),

Rola instytucji pastwa w zmianie polityki energetycznej Polski

529

bez dziaa rzdu, odpowiedzialnego za prowadzenie polityki energetycznej

(a przynajmniej za wytyczanie kierunkw tej polityki), niemoliwe jest dokonanie modernizacji sektora energii,
w spoeczestwie krajw UE istnieje silne poparcie dla stosowania ekologicznych rde energii,
o wysokiej wiadomoci ekologicznej mieszkacw krajw UE wiadczy
fakt, e s oni skonni ponosi wysze koszty nonikw energii, jeli przyczyni si to do wikszego stosowania paliw ekologicznych,
zmiany w wiatowej strukturze rde energii w marginalnym stopniu dotyczyy sektora energii w Polsce,
konsekwencj braku zmiany struktury rde energii w Polsce jest znaczca
emisja zanieczyszcze do atmosfery, maa efektywno sektora, brak bezpieczestwa energetycznego oraz wysokie ceny nonikw energii,
w Polsce brak planu dziaa restrukturyzacyjnych dotyczcych sektora energii, ktre pozwoliyby zapocztkowa i przeprowadzi transformacj krajowego sektora energii,
odkadanie restrukturyzacji sektora energii w Polsce doprowadzi do dalszego
spadku bezpieczestwa energetycznego kraju oraz wymusi zwikszenie cen
nonikw energii,
wobec nieprzestrzegania wymogw dyrektyw UE dotyczcych sektora energii
dokonanie modernizacji sektora bdzie niezbdne, aby zostay wypenione
wspomniane dyrektywy.

LITERATURA
Attitudes towards Energy. Special Eurobarometer 247 (badania ankietowe przeprowadzone w okresie padzierniklistopad 2005 na zlecenie Komisji Europejskiej), 2006.
BP Statistical Review of World Energy 2006.
Energy Issue. Special Eurobarometer 258 (badania ankietowe przeprowadzone w okresie marzeckwiecie 2006), 2006.
Europeans and Nuclear Safety, Special Eurobarometer 271, (badania ankietowe przeprowadzone w okresie padzierniklistopad 2006), 2007.
Frczek P., 2008, Rola brany gazowniczej w modernizacji sektora energii w Polsce,
UR, Rzeszw.
Key world energy statistics, 2007, IEA.
Kopaliski W., 1994, Sownik wyrazw obcych i zwrotw obcojzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa.
ucki Z., 2005, Caa prawda o energii, przywoane z www.cire.pl
ucki Z., Wiernek M., 2005, Gazownictwo wgierskie drogowskazem dla gazownictwa
polskiego, Nowoczesne Gazownictwo, nr 4.
Popczyk J., 2003, Dwa miliardy za zaniechania, Pracodawca, padziernik.

530

PAWE FRCZEK

Rotmans J., Kemp R., van Asselt M., 2001, More evolution than revolution: transition
management in public policy, Foresight, Vol. 3, No. 1.
Urge-Vorsatz D., Miladinova G., Paizs L., 2006, Energy in transition: From the iron
curtain to the European Union, Energy Policy 34.
Borus R., 2003, Megazmiany (raport), Businessman, maj 2003.

Streszczenie
W artykule omwiono rol instytucji pastwa w dziaaniach sucych transformacji sektora
energetycznego oraz przedstawiono zestaw dziaa, jakie naley podj, aby zmodernizowa
sektor energii w Polsce. Zawarto rwnie omwienie oczekiwa spoecznych, wystpujce w krajach UE, dotyczcych kierunkw transformacji sektora energii oraz przedstawiono wnioski z oceny
procesu modernizacji sektora energii w Holandii i na Wgrzech.

The Role of the State in Poland's Changing Energy Policy

Summary
The paper discusses the role of the state in the transformation of the energy sector and what
action needs to be taken in order to modernise the energy sector in Poland. The paper also deals
with the EU social expectations with regard to energy sector changes and conclusions from the
modernisation process of the energy sector in the Netherlands and Hungary.