Program

nauczania

Autor:
Mieczysaw Borowiecki

Program nauczania

Wstp
Program nauczania przedmiotu Edukacja dla Bezpieczestwa opracowano
na podstawie Rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia
2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz
ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk. Obejmuje on zakres wiedzy
i umiejtnoci, odpowiedni dla szk gimnazjalnych wszystkich typw i podkrela
szczegln rol czowieka jako jednostki we wspczesnym wiecie.
Ukad tematyczny proponowany w programie zakada, e w pierwszej
kolejnoci ucze musi zapozna si z rodzajami alarmw i z czynnociami jakie
naley wykona po ogoszeniu alarmu w szkole. Nastpnie realizowane s tematy
zwizane z bezpieczestwem i pierwsz pomoc. Umiejtnoci i wiadomoci
o ratownictwie stanowi niezbdn podstaw do zrozumienia, jak naley postpowa, gdy dojdzie do katastrofy, awarii, poaru czy powodzi. To samo dotyczy
pozostaych zagroe, takich jak: skaenie promieniotwrcze, awaria instalacji
chemicznej, zatrucie substancjami toksycznymi. Na samym kocu omawiane s
gwne zagadnienia dotyczce ochrony i obrony cywilnej. Gdy ucze zdobdzie
wiedz, jak moe samodzielnie poradzi sobie w sytuacji zagroenia zdrowia
i ycia, zapozna si z funkcjonowaniem wyspecjalizowanych sub dziaajcych
w czasie kryzysu.
Bezpieczestwo ucznia, niezalenie od tego, gdzie si znajduje, zaley od
jego wiadomoci zagroe i umiejtnoci zastosowania wiedzy w praktyce.
Dlatego w procesie edukacyjnym naley stale pamita o zasadzie:

wiedza + umiejtnoci = bezpieczestwo

Program nauczania

Cele Oglne
Ucze:
1) przyswaja okrelony zasb wiadomoci z zakresu bezpieczestwa;
2) potrafi wykorzysta posiadane wiadomoci podczas wykonywania zada
i rozwizywania problemw;
3) ma poczucie wspodpowiedzialnoci za bezpieczestwo wasne i zbiorowe
oraz przekonanie o potrzebie czynnego udziau w jego ksztatowaniu
zarwno w skali indywidualnej, jak i lokalnej;
4) posiada umiejtnoci niezbdne do indywidualnego udzielania pierwszej
pomocy w rnych warunkach zagraajcych yciu, zdrowiu i mieniu oraz
wie, jak zachowa si w sytuacjach kryzysowych;
Ponadto celem programu jest ksztatowanie postaw warunkujcych sprawne
i odpowiedzialne funkcjonowanie we wspczesnym wiecie.

Szczegowe cele edukacyjne

ksztacenia i wychowania
Cele ksztacenia
Ucze:
zna sygnay alarmowe i zwizane z nimi zasady postpowania,
rozpoznaje stany zagroenia ycia i zdrowia czowieka,
zna metody przywracania podstawowych czynnoci yciowych czowieka
i potrafi praktycznie je wykona,
rozumie mechanizmy wstrzsu pourazowego,
wskazuje sposoby ewakuacji poszkodowanych,
zna zasady udzielania pierwszej pomocy przy nagych zasabniciach,
omdleniach i utoniciach,
zna sposoby tamowania krwotokw, rozpoznawania i opatrywania ran
i potrafi je zastosowa w praktyce,
zna zasady pierwszej pomocy przy urazach termicznych (oparzeniach,
odmroeniach, wychodzeniach organizmu),
zna zasady postpowania przy poraeniu prdem elektrycznym,
rozrnia oparzenia chemiczne oraz zna zasady udzielania pierwszej
pomocy,
rozrnia zatrucia na podstawie objaww oraz zna zasady udzielania pierwszej pomocy,
zna czynnoci pierwszej pomocy przy zamaniach i urazach staww oraz
potrafi je wykona,

Program nauczania

zna sposoby ochrony drg oddechowych i skry oraz potrafi praktycznie

je zastosowa,
rozumie zjawisko paniki,
potrafi opisa skal oraz rnorodno zagroe naturalnych i tych spowodowanych przez czowieka oraz zna zasady postpowania przy ewakuacji
z terenw zagroonych,
zna istot zagroe, jakie niesie ze sob powd,
zna przyczyny powstawania poarw i sposoby ich zapobiegania,
wie, jak posugiwa si podrcznym sprztem przeciwpoarowym,
zna zasady postpowania na wypadek poaru w szkole,
zna istot katastrof i awarii technicznych,
zna rda promieniowania oraz potrafi wymieni jego skutki,
zna i stosuje zasady ochrony wody i ywnoci na wypadek zagroe,
wie, co to s zabiegi sanitarne i specjalne oraz w jakim celu si je stosuje,
rozrnia oznakowanie niebezpiecznych substancji chemicznych i biologicznych oraz tablic i znakw bezpieczestwa,
potrafi scharakteryzowa rol i zadania ochrony ludnoci i obrony cywilnej.

Cele wychowawcze
zachcanie do przeamywania tkwicych w czowieku barier osobowociowych i kreowania aktywnych postaw wobec potencjalnych zagroe ycia,
zdrowia, mienia,
ksztatowanie zrozumienia podmiotowej roli czowieka w kreowaniu postaw
prospoecznych oraz indywidualnych warunkw bezpieczestwa,
przygotowanie do wiadomego i aktywnego uczestnictwa w yciu spoecznoci lokalnej,
opanowanie umiejtnoci indywidualnego udzielania pierwszej pomocy
w sytuacjach kryzysowych, przy zagroeniu ycia, zdrowia, mienia,
poszanowanie przepisw prawa regulujcych powinnoci obywatelskie,
przeamanie egoistycznych postaw wobec zagroe,
ksztatowanie postaw odpowiedzialnych, kreatywnych, inicjatywnych,
doskonalenie umiejtnoci diagnozowania sytuacji i zjawisk dotyczcych
zagroe,
rozumienie i rozwizywanie problemw bezpieczestwa w swoim rodowisku,
doskonalenie rozumienia wasnych cech osobowoci i reakcji organizmu
oraz ich wpywu na otoczenie,
przygotowanie do rozpoznawania sytuacji i zjawisk kryzysowych,
propagowanie aktywnego udziau w pracach szkolnych k zainteresowa.

Program nauczania

Materia nauczania
1. Alarmowanie

Sposoby i treci powiadamiania o zagroeniach ycia i zdrowia. Zasady zachowania si w przypadku ostrzegania i alarmowania. Alarm w szkole.

2. Pierwsza pomoc w przypadku zagroenia ycia

lub zdrowia czowieka

Rozpoznawanie urazw. Czynnoci dorane ratujce ycie. acuch ratowniczy.

3. Czynnoci ratownika w przypadku zaburze oddychania oraz

przy zatrzymaniu krenia

Metody i czynnoci wentylacji zastpczej. Uciskanie klatki piersiowej.

Resuscytacja kreniowo-oddechowa.

4. Wstrzs pourazowy

Przyczyny i rodzaje wstrzsw. Objawy. Zasady udzielania pierwszej pomocy

przy wstrzsie pourazowym.

5. Sposoby ewakuacji poszkodowanych

Techniki podnoszenia, odcigania i transportu poszkodowanych. Przenoszenie poszkodowanych przez jedn i wicej osb.

6. Pierwsza pomoc w przypadku nagych zasabni,

omdle i utoni

Pierwsza pomoc w przypadku nagych zasabni. Pierwsza pomoc w przypadku omdle. Utonicia.

7. Krwotoki, skaleczenia i rany

Pierwsza pomoc w przypadku krwotokw. Podstawowe zasady opatrywania

ran. Sposoby zapobiegania zakaeniom. Posugiwanie si apteczk pierwszej
pomocy i rodkami podrcznymi.

8. Urazy termiczne

Pierwsza pomoc w przypadku oparze. Zasady postpowania ratowniczego

przy odmroeniach i wychodzeniach organizmu.

9. Urazy spowodowane prdem elektrycznym

Urazy spowodowane prdem staym i zmiennym. Wpyw wyadowa atmosferycznych na organizm czowieka. Pierwsza pomoc przy poraeniach elektrycznych.

Program nauczania

10. Oparzenia chemiczne

Rodzaje oparze chemicznych. Zasady pierwszej pomocy przy oparzeniach

chemicznych.

11. Zatrucia

Rozpoznawanie zatru na podstawie typowych objaww. Pierwsza pomoc

w przypadku zatru.

12. Zamania koci i uszkodzenia staww

Rodzaje urazw oraz ich charakterystyczne objawy. Pierwsza pomoc

w przypadku zamania, zwichnicia lub skrcenia. Zastosowanie unieruchomienia uoeniowego.

13. Indywidualne rodki ochrony drg oddechowych i skry

Etatowe i zastpcze rodki ochrony drg oddechowych. Typowe i zastpcze

rodki ochrony skry. Posugiwanie si rodkami ochrony drg oddechowych i skry.

14. Panika i sposoby jej zapobiegania

Panika i przyczyny jej powstawania. Reakcja tumu i mechanizmy sprzyjajce

rozprzestrzenianiu si paniki. Moliwoci przeciwdziaania panice.

15. Zagroenia naturalne i spowodowane przez czowieka.

Ewakuacja z terenw zagroonych

Oglna charakterystyka zagroe. Zagroenia spowodowane przez czowieka. Ewakuacja ludnoci i zwierzt z terenw zagroonych.

16. Zagroenia powodziowe

Rodzaje powodzi. Zagroenia, jakie niesie powd. Zasady postpowania

w obliczu zagroe powodziowych.

17. Charakterystyka zagroe poarowych.

Profilaktyka przeciwpoarowa

Rodzaje zagroe poarowych. Profilaktyka przeciwpoarowa.

18. Posugiwanie si podrcznym sprztem

przeciwpoarowym. Postpowanie w wypadku poaru

Podrczny sprzt przeciwpoarowy. Zasady wykorzystania ganic. Czynnoci ratownicze podczas poaru. Poar w szkole.

19. Katastrofy i awarie techniczne

Rodzaje katastrof. Typowe awarie techniczne.

Program nauczania

20. rda promieniowania i jego skutki

rda i rodzaje promieniowania. Czynniki raenia wybuchu jdrowego.

Moliwoci ochrony przed promieniowaniem.

21. Ochrona ywnoci i wody w przypadku zagroe

Zasady zabezpieczania rodkw spoywczych przed skaeniami i zakaeniami. Zabezpieczenie rde poboru wody. Sposoby przechowywania
artykuw spoywczych.

22. Zabiegi sanitarne i specjalne

Zabiegi sanitarne. Zabiegi specjalne.

23. Oznakowanie niebezpiecznych substancji toksycznych

i biologicznych

Tablice i znaki bezpieczestwa. Oznakowanie niebezpiecznych substancji

na rodkach transportowych.

24. Ochrona ludnoci i obrona cywilna

Obrona cywilna w wietle Midzynarodowego Prawa Humanitarnego

Konfliktw Zbrojnych. Prawne podstawy funkcjonowania ochrony ludnoci i obrony cywilnej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Szczegowe cele
ksztacenia. Ucze:
Materia nauczania

Przewidywane osignicia.
Ucze zna, wie, rozumie:

Przewidywane osignicia.
Ucze potrafi:

burzeniami podstawowych funkcji

yciowych organizmu
we
yciowych
rozpoznawanie urazw
jak rozpoznawa urazy
drono, oddychanie, krenie
jakie s czynnoci tzw. acucha ra- rozpoznawa urazy
wskaza kolejne czynnoci acutowniczego
pozycja bezpieczna (boczna ustalona)
cha ratowniczego
czynnoci dorane ratujce ycie;
acuch ratunkowy

wych czynnoci yciowych czowieka

wykona samodzielnie uciskanie

ciowych; metody i czynnoci wenchania i krenia
klatki piersiowej
tylacji zastpczej
jak wykonuje si wentylacj zastp wykona resuscytacj kreniowo uciskanie klatki piersiowej
cz
-oddechow
resuscytacja kreniowo-oddechowa jak wykona uciskanie klatki piersiowej
jak wykona RKO

3. zna metody przywracania podstawo- przyczyny zaburze czynnoci y- jakie s przyczyny zaburze oddy- wykona wentylacj zastpcz

i ycia

2. rozpoznaje stany zagroenia zdrowia zaburzenia podstawowych funkcji jakie s podstawowe funkcje ycio- reagowa w przypadku osb z za-

gnaw alarmowych
lonymi sygnaami i komunikatami
ostrzegania przed zagroeniami oraz
niach ycia i zdrowia
o zagroeniu
zwizane z nimi zasady zachowania
techniki ostrzegania i alarmowania; jakie s techniki alarmowania iostrze wykona ustalone czynnoci na wytabela sygnaw alarmowych i spogania
sobw ostrzegania przed zagroepadek alarmu w szkole
niami
zasady zachowania w przypadku
alarmu i ostrzegania
alarm w szkole

1. zna sygnay alarmowe oraz sposoby sposoby powiadamiania o zagroe- jakie s znaczenia konkretnych sy- wykona czynnoci nakazane okre-

Lp.

Szczegowe cele ksztacenia, materia nauczania

i przewidywane osiagnicia ucznia

Program nauczania

Szczegowe cele
ksztacenia. Ucze:
Materia nauczania

techniki podnoszenia i odcigania

poszkodowanych
przenoszenie poszkodowanych przez
jedn i wicej osb
uoenie bezpieczne na noszach
sporzdzanie prowizorycznych noszy.

Przewidywane osignicia.
Ucze potrafi:

jak ograniczy obcienie wasne- zastosowa techniki podnoszenia

go krgosupa przy podnoszeniu
itransportu poszkodowanych
poszkodowanych

tamowania oraz rodzaje ran i sposomowania

by ich opatrywania
rodzaje ran
podstawowe zasady opatrywania ran
czynniki wpywajce na proces gojenia si ran
sposoby zapobiegania zakaeniom
zastosowanie waciwego opatrunku w zalenoci od rodzaju i umiejscowienia rany

wykona opatrunek rnych ran

jakie s sposoby ich tamowania
jakie s rodzaje ran
jak zapobiega zakaeniom
jakiego rodzaju opatrunek zastosowa

7. zna rodzaje krwotokw, sposoby ich rodzaje krwotokw i sposoby ich ta- jak rozpozna krwotok po objawach zatamowa krwotok

udzieli pierwszej pomocy przy

omdleniu, zasabniciu i toncemu
jak zapobiega omdleniom
nagych zasabniciach, omdleniach
ni
iutoniciach
pierwsza pomoc w przypadku om- jak udziela pierwszej pomocy przy przedstawi tre wezwania pogotowia
omdleniach i osobom toncym
dle; zapobieganie omdleniom,
pierwsza pomoc w przypadku utonicia

6. zna zasady pierwszej pomocy przy objawy i przyczyny nagych zasab- jakie s przyczyny zasabni

szkodowanych

Przewidywane osignicia.
Ucze zna, wie, rozumie:

jakie s przyczyny i objawy wstrz- praktycznie wykona czynnoci

powstrzymujce rozwj wstrzsu
su pourazowego
objawy wstrzsu pourazowego
pourazowego
zasady zapobiegania rozwojowi jak powstrzyma rozwj wstrzsu
pourazowego
wstrzsu pourazowego

5. zna i stosuje sposoby ewakuacji po- zasady podnoszenia ciarw

i rozwoju wstrzsu pourazowego

4. okrela mechanizmy powstawania przyczyny i rodzaje wstrzsw

Lp.

Program nauczania

 metody przyblionego okrelania

rozlegoci urazu
pierwsza pomoc w przypadku oparze
ocena stopnia odmroenia na podstawie objaww miejscowych
pierwsza pomoc przy odmroeniach
zapobieganie wychodzeniom organizmu

okreli samopomoc przy urazach

jakie s stopnie oparze
termicznych
jakie s metody okrelania rozle udzieli pierwszej pomocy przy opagoci oparze
czym charakteryzuje si odmroenie
rzeniach, odmroeniach i wycho charakterystyczne objawy wychodzeniach organizmu
dzenia
jak udziela pierwszej pomocy przy
urazach termicznych

truciach

padkach poraenia prdem elektrycznym w rnych sytuacjach

(praca, dom, teren)

jakiego rodzaju zagroenia wystpuj udzieli pierwszej pomocy przy

rodzaje zagroe wystpujcych
poparzeniach chemicznych
podczas udzielania pierwszej pomocy
przy udzielaniu pomocy
rozrni poparzenia wymagajce
przy oparzeniach chemicznych
pierwsza pomoc przy oparzeniach zasady udzielania pierwszej pomocy
szczeglnej troski
chemicznych
przy urazach chemicznych
postpowanie przy oparzeniach wymagajcych szczeglnej troski

rozpozna zatrucia na podstawie

jakie s przyczyny zatru
drogi przenikania trucizn do orga- jakimi drogami moe przenika trutypowych objaww
nizmu
udzieli pierwszej pomocy w przycizna do organizmu
rozpoznawanie zatru na podsta- jak udziela pierwszej pomocy przy
padku typowych zatru
wie typowych objaww
zatruciach
pierwsza pomoc przy zatruciach
czadem, grzybami rodkami czystoci, produktami spoywczymi

11. zna zasady pierwszej pomocy przy za- najczstsze przyczyny zatru

oparzeniach chemicznych

10. zna zasady pierwszej pomocy przy rodzaje oparze chemicznych

i zmiennym
elektryczny
zach powodowanych prdem elek wpyw wyadowa atmosferycznych jaka jest kolejno czynnoci przy
trycznym w rnych sytuacjach
na organizm czowieka
poraeniach elektrycznych
pierwsza pomoc przy poraeniach
elektrycznych

9. zna zasady pierwszej pomocy przy ura- urazy spowodowane prdem staym jakie urazy moe powodowa prd udzieli pierwszej pomocy w przy-

urazach termicznych

8. zna zasady pierwszej pomocy przy stopnie oparze

Program nauczania

Szczegowe cele
ksztacenia. Ucze:
Materia nauczania

Przewidywane osignicia.
Ucze zna, wie, rozumie:

Przewidywane osignicia.
Ucze potrafi:

10

stpczymi rodkami ochrony drg

oddechowych i skry

okreli, jak mona postpi wprzy panika i przyczyny jej powstawania; mechanizmy zjawiska paniki
reakcja tumu i mechanizmy sprzyja- zagroenia wynikajce ze zbioropadku paniki, aby ograniczy zagrowych reakcji otoczenia
jce rozprzestrzenianiu si paniki
enie wasnego ycia
moliwoci przeciwdziaania panice

ochrony drg oddechowych i skry

wymieni katastrofy naturalne

co to s zagroenia spowodowane wymieni katastrofy spowodowania naturalne
wodowane przez czowieka; okrela
ne przez czowieka
przez czowieka
sposoby ewakuacji ludzi i zwierzt zagroenia spowodowane przez
jakie s sposoby ewakuacji ludzi
czowieka
zterenw zagroonych
izwierzt z terenw zagroonych.
ewakuacja ludzi i zwierzt z terenw zagroonych

15. wymienia zagroenia naturalne i spo- charakterystyka zagroe; zagroe- co to s zagroenia naturalne

14. rozumie zjawisko paniki

drg oddechowych
drg oddechowych i skry; posuguje
si zstpczymi rodkami ochrony drg etatowe i zastpcze rodki ochrony
skry
oddechowych i skry
posugiwanie si zastpczymi rodkami ochrony drg oddechowych
iskry

13. zna etatowe i zastpcze rodki ochrony etatowe i zastpcze rodki ochrony jakie s etatowe i zastpcze rodki posugiwa si etatowymi i za-

jakie warunki i miejsca sprzyjaj udzieli pierwszej pomocy w przypadku zamania, skrcenia lub
tego typu urazom
szej pomocy przy urazach kostno-sta- rodzaje urazw oraz ich objawy.
zwichnicia
wowych
pierwsza pomoc w przypadku za- przyczyny urazw
jak udziela pierwszej pomocy
mania, skrcenia lub zwichnicia
zastosowa podrczne rodki do
podrczne rodki do unieruchomie- jakie s podrczne rodki do unieunieruchomienia urazu
ruchomienia miejsca urazu
nia miejsca urazu
zastosowanie unieruchomienia zoeniowego

12. okrela i wykonuje czynnoci pierw- najczstsze przyczyny urazw

Lp.

Program nauczania

 jaka jest istota rnych zagroe wymieni przyczyny zagroe poarowych w domu
poarowych
jakie s elementy profilaktyki prze- praktycznie realizowa zasady profilaktyki przeciwpoarowej
ciwpoarowej

11

typw
zasady wykorzystania ganic
sprztu ganiczego
wykorzystanie koca ganiczego co mona wykorzysta przy gasze- zademonstrowa wykorzystanie koniu poarw
i tumic
ca ganiczego
czynnoci ratownicze podczas poaru
poar w szkole
jakie wyrnia si katastrofy i awarie okreli sposoby indywidualnego
katastrofy komunikacyjne
postpowania w przypadku kata jakie typowe zagroenia wystpu katastrofy budowlane
strof i awarii w miejscu pobytu
j w jego otoczeniu (dom, szkoa,
katastrofy kopalniane
osiedle, miasto)
typowe awarie techniczne w urzdzeniach hydrotechnicznych

jakie s rda i rodzaje promienio- okreli indywidualne moliwoci

pozytywne moliwoci wykorzystaochrony przed promieniowaniem
wania,
nia rde promieniowania
czy i jakie promieniowanie wyst moliwoci ochrony przed promiepuje lokalnie
niowaniem
indywidualne przedsiwzicia ochrony radiologicznej

20. zna rda promieniowania i jego skutki rda i rodzaje promieniowania

mi i awariami technicznymi

19. zna zagroenia zwizane z katastrofa- rodzaje katastrof

przeciwpoarowym

18. posuguje si podrcznym sprztem podrczny sprzt przeciwpoarowy jakie s rodzaje podrcznego posugiwa si ganicami rnych

elementy profilaktyki przeciwpoarowej profilaktyka przeciwpoarowa

karta bezpieczestwa

17. zna rodzaje zagroe poarowych oraz rodzaje zagroe poarowych

jakie zagroenia niesie ze sob dokona analizy lokalnych zagroe powodziowych

woda, w tym w bezporednim otoczas powodzi; zna zasady postpowa- zagroenia, jakie niesie powd
praktycznie realizowa zasady poczeniu
nia w obliczu zagroe powodziowych zasady postpowania w obliczu zastpowania na wypadek zagroe
znaczenie wody w yciu czowieka
groe powodziowych
powodziowych

16. okrela zagroenia ycia i zdrowia pod- rodzaje powodzi

Program nauczania

Szczegowe cele
ksztacenia. Ucze:
Materia nauczania

Przewidywane osignicia.
Ucze zna, wie, rozumie:

Przewidywane osignicia.
Ucze potrafi:

ywczych przed skaeniami i zakaewswojej okolicy

noci
niami
jakie s zasady zabezpieczania wody okreli wasne sposoby przecho zabezpieczanie rde poboru wody
wywania ywnoci i wody w wai ywnoci
uzdatnianie wody
runkach domowych
zapobieganie zanieczyszczeniom wody
sposoby przechowywania artykuw spoywczych

nia zabiegw sanitarnych i specjalnych

12

ochrony ludnoci i obrony cywilnej

24. okrela gwne zadania

historia powstania obrony cywilnej jakie dokumenty normatywne do- wymieni i omwi zadania ochrony ludnoci i obrony cywilnej
tycz ochrony ludnoci i obrony cy dokumenty midzynarodowe dotyczwilnej
ce ochrony ludnoci i obrony cywilnej
prawne podstawy funkcjonowania jakie s prawne podstawy funkcjonowania ochrony ludnoci i obrony
ochrony ludnoci i obrony cywilnej
cywilnej w Rzeczypospolitej Polskiej
w Rzeczypospolitej Polskiej
zadania administracji rzdowej
i samorzdowej w zakresie ochrony i obrony ludnoci

jakie s rodzaje znakw bezpie- wskaza znaczenie znakw ewakuczestwa

czestwa oraz oznakowanie substan- niebezpieczne substancje chemiczne
acyjnych, ochrony przeciwpoarowej,
cji toksycznych i biologicznych
oznakowanie niebezpiecznych sub- jakie jest znaczenie poszczeglnych
znakw BHP oraz oznakowanie subrodzajw znakw
stancji na rodkach transportu
stancji toksycznych i biologicznych
klasy materiaw niebezpiecznych
wyjani oznakowanie rodkw
transportu przewocych niebezpieczne substancje

we i cakowite
wite
zabiegi specjalne: odkaanie, dez- co to s zabiegi specjalne i co obejmuj
aktywacja, dezynfekcja, deratyzacja, dezynsekcja

23. zna i rozrnia tablice i znaki bezpie- tablice i znaki bezpieczestwa

sanitarnych i specjalnych

22. zna sposoby prowadzenia zabiegw zabiegi sanitarne czciowe i cako- co to s zabiegi sanitarne czcio- wyjani konieczno prowadze-

na wypadek zagroe

21. zna sposoby ochrony wody i ywnoci zasady zabezpieczania rodkw spo- powody zabezpieczania wody i yw- wskaza miejsca poboru wody

Lp.

Program nauczania

Program nauczania

Procedury osiagania szczegowych

celw edukacyjnych
Osignicie celw sprecyzowanych na podstawie Rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. wymaga stosowania metod
aktywizujcych. Ich dobr zaley w znacznym stopniu od warunkw, w jakich
funkcjonuje szkoa. Dlatego na nauczycielu spoczywa obowizek dostosowania
zaj dydaktycznych do zastanej sytuacji w klasie.
Nieodzowny jest podzia klasy na grupy 1516-osobowe, co umoliwia
lepsz realizacj programu, a przede wszystkim uatwia omawianie zagadnie
dotyczcych udzielania pierwszej pomocy i prac ucznia z wykorzystaniem
internetu czy komputera. Moliwa jest wtedy daleko posunita indywidualizacja w nauczaniu oraz kilkakrotne powtarzanie wykonywanych, konkretnych
czynnoci ograniczajcych zagroenie.
Materia nauczania zosta zaplanowany na dwa semestry roku szkolnego.
W pierwszym semestrze nauczyciel i uczniowie wzajemnie si poznaj.
Nauczyciel ustala poziom wiedzy uczniw i na tej podstawie dostosowuje
sposb prowadzenia zaj do zainteresowa, indywidualnych cech i moliwoci ucznia. Wprowadza take podstawowe sownictwo charakterystyczne
dla przedmiotu Edukacja dla bezpieczestwa. Nauczyciel dy rnymi
sposobami do przeamywania takich barier, jak: wstyd, niezaradno,
uomno, brak umiejtnoci, ktre w sposb naturalny mog wystpowa
wrd uczniw.
W semestrze pierwszym przewiduje si wiczenia praktyczne, ktre maj
zniwelowa obawy przed indywidualnym zaangaowaniem w udzielanie
pierwszej pomocy. Rne inscenizowane sytuacje zagroe powinny przekona ucznia do koniecznoci dziaania na rzecz innych. Sprzyja temu proponowany ukad tematyczny.
W drugim semestrze nauczyciel dostarcza uczniom teoretyczne podstawy zasad bezpieczestwa, wprowadza rnorodne wiczenia praktyczne
i eksponuje indywidualne osignicia ucznia, w tym take w dziaalnoci pozalekcyjnej. Dziki temu ucze moe wiadomie uczestniczy w dziaaniach
zapewniajcych bezpieczestwo w jego bezporednim otoczeniu i ograniczajcych wystpowanie zagroe.
Obok zaj programowych naley uwzgldni indywidualne zaangaowanie ucznia w kwestiach zwizanych z szeroko rozumianym bezpieczestwem.
Umoliwiaj to liczne konkursy i imprezy organizowane na szczeblu szkoy,
gminy lub wojewdztwa.
Metody aktywizujce, ktre mona zastosowa podczas realizacji programu,
obejmuj:

13

Program nauczania

wiczenia praktyczne pierwsza pomoc w rnych przypadkach zagroe

indywidualnych i zbiorowych;
wiczenia rdowe alarmowanie, analiza dokumentw kierowanych do
ludnoci przez lokalne struktury zarzdzania kryzysowego, regulaminu
szkoy;
dyskusje problemy zwizane z zapewnianiem bezpieczestwa sobie ispoeczestwu, psychologiczne skutki zagroe wspczesnej cywilizacji;
burza mzgw tematy o zagroeniach wspczesnej cywilizacji;
technika dramy zajcia o pierwszej pomocy przedmedycznej.

Istotne uzupenienie treci nauczania, poza podrcznikiem i zeszytem wicze, stanowi materiay dodatkowe, ktrych moemy szuka w mass mediach
(np. wiele materiaw mona przygotowa w oparciu o programy telewizyjne) lub
w internecie. Warto te prowadzi zajcia z wykorzystaniem technik multimedialnych. Na lekcji mona wykorzysta informacje iporady zawarte na stronach
internetowych Ministerstwa Spraw Wewntrznych iAdministracji, Ministerstwa
Edukacji Narodowej oraz liczne wytyczne izarzdzenia organw zarzdzania kryzysowego rnych szczebli.

Proponowany ukad tematyczny i przydzia godzin

Numer
tematu

Tytu rozdziau

1 Alarmowanie

Proponowana
liczba godzin

211 Pierwsza pomoc

16

1224 Zagroenia ycia, zdrowia i mienia we wspczesnej cywilizacji

13

cznie na realizacj programu z uwzgldnieniem zaj wprowadzajcych

i podsumowujcych proponuje si 34 jednostki lekcyjne.

Propozycja metod oceny osiagnicia ucznia

Kryteria oceny wiedzy i umiejtnoci oraz zakres wymaga ustala
nauczyciel Edukacji dla Bezpieczestwa, dostosowujc si do Wewntrznego systemu oceniania przyjtego w szkole. Uatwia to wspprac zarwno
z innymi nauczycielami, jak i z uczniami.

14

Program nauczania

Proponuje si nastpujce ocenianie:

Ocena

Zakres wiadomoci

celujcy

wykraczajcy

bardzo dobry

dopeniajcy

dobry

rozszerzajcy

dostateczny

podstawowy

dopuszczajcy

konieczny

Ocenie podlega:
wypowied ustna,
sprawdziany,
wiczenia praktyczne,
test semestralny,
prowadzenie zeszytu wicze,
dodatkowo dla zainteresowanych: aktywno w czasie zaj, zaangaowanie poza programem w danym roku szkolnym konkursy, zawody.
Proponowana ilo prac:
2 sprawdziany,
1 test semestralny,
minimum 2 wiczenia praktyczne.
Zasady poprawy:
sprawdziany wedug ustale Wewntrznego systemu oceniania,
wiczenia praktyczne 2 razy,
test poprzez omwienie i zapisanie waciwych odpowiedzi.
W przypadku duszych nieobecnoci (ponad tydzie) ucze ustala
znauczycielem dogodny termin do zaliczenia tematyki opuszczonych zaj.
Za aktywno w czasie zaj ucze otrzyma moe ocen czstkow,
ktr zapisuje w zeszycie wicze przy danym temacie po uzyskaniu akceptacji
nauczyciela.
Za udokumentowan aktywno poza programem w danym roku szkolnym ucze moe mie podwyszon ocen kocow o jeden punkt ponad poziom
uzyskany w toku zaj programowych.
Powysze zasady s ustalane i zapisane w zeszycie wicze na pierwszych
zajciach w roku szkolnym.

15

Nr i nazwa
tematu

16

ewakuacji
poszkodowanych

3. 5. Sposoby

pourazowy

2. 4. Wstrzs

w przypadku
zagroenia ycia
lub zdrowia
czowieka

1. 2. Pierwsza pomoc

Lp.

Ocena
dostateczna
ucze potrafi:
Ocena dobra
ucze potrafi:

Ocena
bardzo dobra
ucze potrafi:

Ocena celujca
ucze potrafi:

noszenia i transportowania poszkodowanych w rnych sytuacjach

odcigania i ewakuacji poszkodowanych

wy wstrzsw pourazowych

obcienie wasnego krgosupa w przypadku podnoszenia poszkodowanych

opisa, jak bezpiecznie ukada poszkodowanego na
noszach

wstrzsw pourazowych

ne nosze za pomoc rnych metod

ce pogbianie si wstrzsu
scharakteryzowa okres pobudzenia

waniem rnych technik

brane pozycje ksikowe

dotyczce problemu wstrzsw pourazowych
wymieni miejsca, w ktrych mona uzyska fachowe informacje na temat
wstrzsw pourazowych

zastosowa techniki pod- omwi rne sposoby objani, jak ograniczy sporzdzi prowizorycz- kierowa grup z zastoso-

w przypadku wstrzsu pourazowego

udzieli pierwszej pomocy wskaza przyczyny i obja- wymieni i opisa rodzaje okreli objawy sygnalizuj- omwi samodzielnie wy-

wymieni podstawowe wymieni zasady, wedug wyjani, na czym polega opisa znaczenie, jakie dla wykona bezbdnie, wodfunkcje yciowe
ktrych naley postpowa
organizacja miejsca wyosoby poszkodowanej ma
powiedniej kolejnoci czyn wskaza kolejne czynnoci
w przypadku zaburze podpadku
wsparcie psychiczne
noci ratownicze wprzyacucha ratowniczego
stawowych funkcji ycio zastosowa w praktyce
padku stanw zagroenia
wych
sposoby sprawdzania staycia i zdrowia
opisa objawy urazw
nu wiadomoci poszkodowanego

Ocena
dopuszczajca
ucze potrafi:

Ponisze zaoenia maj charakter przykadowy. Dotycz wybranych tematw z poszczeglnych dziaw, atake
umoliwiaj ocenianie podczas lekcji.

Propozycje wymaga edukacyjnych wedug przyjtych zasad oceniania

Program nauczania

 przedstawi tre wezwa- omwi zasady pierw- wymieni przyczyny zasab- opisa, jak zapobiega za- omwi samodzielnie wyszej pomocy w przypadni
sabniciom i omdleniom
brane pozycje ksikowe
ku omdle, zasabni pokaza i opisa pozycje, wykona bezbdnie, w oddotyczce problemw zai utoni
jakie naley zastosowa
powiedniej kolejnoci czynsabni
noci ratownicze w przypad- wymieni miejsca, w ktrych
w przypadku rnych uraku nagego zasabnicia, ommona uzyska fachowe inzw
dlenia i tonicia
formacje na temat nagych
zasabni , omdle i pierwszej pomocy toncemu
udzieli pierwszej pomo- omwi urazy spowodowa- opisa charakterystyczne opisa, w jakich przypad- wskaza w swoim najblicy w przypadku poraene przez prd elektryczny
cechy oparze prdem elekkach moe powsta poraszym otoczeniu miejsca,
nia prdem elektrycznym wymieni czynniki wpywatrycznym
enie prdem staym
w ktrych istnieje szczew rnych sytuacjach (dom,
jce na urazy spowodowa opisa, jak zmniejszy moglne zagroenie poraewarsztat, pracownia, teren
ne prdem elektrycznym
liwo urazu w wyniku wynia prdem elektrycznym,
niezabudowany)
adowa atmosferycznych
oraz okreli konkretne zasady przeciwdziaania im

udzieli pierwszej pomocy wskaza rodzaje zagroe, opisa poparzenia wyma- opisa objawy oparzenia wymieni i opisa kolejw przypadku oparze chejakie wystpuj przy udziegajce szczeglnej troski
ukadu pokarmowego
ne czynnoci w przypadlaniu pierwszej pomocy
opisa czynnoci, ktre
ku urazu gaki ocznej
micznych
naley podj w przypadku urazw drg oddechowych

6. 10. Oparzenia

17

udzieli pierwszej pomo- opisa zastosowanie pod- wskaza warunki i miejsca opisa przyczyny urazw opisa najnowsze metody
cy w przypadku zamania,
rcznych rodkw do uniesprzyjajce urazom
w ukadzie kostno-stawostosowane przy opatrywazwichnicia, skrcenia
ruchomienia koczyn dol- wymieni objawy rnych
wym
niu urazw ukadu kostnych i grnych
zama
rozrni i opisa zamano-stawowego
nia, zwichnicia i skrcenia

okreli, jak naley post- wymieni czynniki sprzy- scharakteryzowa zjawi- opisa mechanizmy paniki poda przykady paniki
powa w przypadku pajajce panicznym reakcjom
sko paniki
oraz zagroenia wynikajw dziejach
niki, aby ograniczy zatumu oraz poda sposo- okreli, w jaki sposb
ce ze zbiorowych reakcji
groenie ycia
by postpowania w takiej
wyzwala si panika u potumu
sytuacji
szczeglnych osb

8. 14. Panika i sposoby

jej zapobiegania

i uszkodzenia
staww

7. 12. Zamania koci

chemiczne

spowodowane
prdem
elektrycznym

5. 9. Urazy

nia pogotowia lub lekarza

wprzypadku

zastosowa pozycj beznagych
pieczn
zasabni, omdle
i utoni

4. 6. Pierwsza pomoc

Program nauczania

czynnoci biernej ochro- sporzdzi indywidualny wymieni struktury cenny przeciwpowodziowej

plan postpowania na
tralne i lokalne zarzdza wskaza lokalne zagrowypadek lokalnych zania kryzysowego w przyenia powodziowe
groe hydrologicznych
padku powodzi

wymieni przyczyny po- omwi sposoby ochrony opisa zasady ratowania scharakteryzowa elemen- opracowa instrukcj ppo.
konkretnego obiektu

nia negatywnych skutkw

powodzi

18

ochrony ludnoci
i obrony cywilnej

12. 24. Gwne zadania

niebezpiecznych
substancji
toksycznych
i biologicznych

11. 23. Oznakowanie

palcego si materiau

snym domu

groe poarowych

okreli podstawowe zada- wymieni powinnoci oby- wymieni i opisa elemen- scharakteryzowa regula- przedstawi funkcjonowania ochrony i obrony cywatelskie w zakresie ochroty systemu krajowego racje prawne ochrony iobronie obrony cywilnej w powilnej
ny i obrony cywilnej
townictwa
ny cywilnej
szczeglnych pastwach
europejskich

nazwa tablice i znaki bez- wymieni rodzaje znakw opisa znaczenie znakw wyjani, dlaczego naley uzasadni rozmieszczenie
pieczestwa
bezpieczestwa
ewakuacyjnych, ochrony
dy do jednoznacznego
tablic i znakw bezpie poda znaczenie poszczeprzeciwpoarowej, BHP
rozumienia informacji
czestwa w miejscu zaglnych rodzajw znakw
oraz oznakowanie sub- opisa, czym wyrniaj
mieszkania i nauki
stancji toksycznych i biosi tablice i znaki BHP
logicznych

kie nie
wezwa telefonicznie pomoc do gaszenia poaru

wstawania poarw
na wypadek poaru
ludzi, zwierzt i mienia
ty profilaktyki przeciwposprztem ppo.
okreli, jakie substancje dokona podziau poa- okreli stopie zagroearowej
i postpowanie
mona gasi wod, a jarw ze wzgldu na rodzaj
nia poarowego we wa- omwi istot rnych zaw wypadku poaru

10. 18. Posugiwanie si

czas ewakuacji powodziowej

Ocena
Ocena
Ocena
Ocena dobra
Ocena celujca
Nr i nazwa
dopuszczajca
dostateczna
bardzo dobra
ucze potrafi:
ucze potrafi:
tematu
ucze potrafi:
ucze potrafi:
ucze potrafi:
9. 16. Zagroenia ycia opisa zagroenia zwi- opisa zagroenia, jakie opisa znaczenie wody dokona analizy lokalnych wymieni czynnoci, ktre
zane z powodzi
stwarza woda
w yciu czowieka
zagroe zwizanych
naley podj po ustpiei zdrowia podczas
wymieni czynnoci pod- poda metody ogranicza- wskaza podstawowe
z wod
niu powodzi
powodzi

Lp.

Program nauczania