Optyka kurs wyrwnawczy

optyka geometryczna 1
(wstp, zwierciado paskie)
2011 r.

Czuo oka
ludzkiego

Widmo fal elektromagnetycznych

1

0
400

500

600

700

nm

Podczerwie

Ultrafiolet

Dugo fali
1/1000 nm
Prom.

1 nm
Rtg

UV

1 m

1 mm

IR Prom.cieplne

1m
TV

Optyka geometryczna
Operuje pojciem promienia wietlnego i
wywodzi si z empirycznych praw
wyznaczajcych kierunki odbicia i zaamania
promienia na granicy dwch orodkw.
Wprowadza pojcie wspczynnika zaamania,
charakteryzujcego optyczne waciwoci
orodka.

Prawa Snella
(Kartezjusza)
1 '1
Willebrord Snellius
1580-1626

Rene Descartes
1596-1650

Prostopada do
powierzchni odbijajcej,
oraz promienie: padajcy,
odbity i zaamany le na
jednej paszczynie
(zwanej paszczyzn
padania).
1 = 1
n1 sin 1= n2 sin2
wspczynnik zaamania n
charakteryzuje orodek

Dlaczego tak jest? (Newton)

wiato porusza si jak pocisk, ktry na granicy orodkw
ulega periodycznym oddziaywaniom odpychajcym i
przycigajcym. Siy te s prostopade do powierzchni i
wpywaj na skadow pdu prostopad do powierzchni. Gdy
korpuskua wietlna zbliy si podczas cyklu odpychajcego, to
nastpi odbicie. Jeli podczas przycigajcego, to wejdzie do
orodka z wiksz szybkoci.

1<
bo:

sin p
sin s

v p, x v p
v s, x

vs
=
vs v p

v p,x = v s,x

mvp p
s mvs

Dlaczego tak jest? (Huyghens)

wiato rozchodzi si jak fala na wodzie, kady punkt frontu fali
staje si rdem fali kulistej. Obwiednia tych fal tworzy nowy
front falowy.

vpt

vst
s

1<
Pokaz na wodzie

v pt
v st
sin p =
, sin s =
z
z

sin p
sin s

vp
vs

Wspczynnik zaamania
Prawo Snella w wietle obu teorii prowadzi
do wnioskw:
Huyghens wiato w szkle porusza si
wolniej ni w prni.
Newton wiato w szkle porusza si
szybciej ni w prni.
Dopki nie zmierzono prdkoci wiata
w prni i w szkle (Foucault 1850),
nie mona byo dokona falsyfikacji tych teorii.

Wspczynniki zaamania
nszka=1,5
nwody=1,33
ndiamentu=2,6
n zaley od koloru

Moe jest oglniejsze prawo?

Zasada Fermata
Droga optyczna

n
i

promienia

Pierre de Fermat
1601-1665

min

przyjmuje warto ekstremaln (lub sta)

const

max

R.P.Feynman, QED. Osobliwa teoria wiata i materii, Prszyski, 2002

Jak to si ma do rwna Maxwella?

e
2
e 0 0 r 2 = 0
t
2

Fala paska: wygodny model

[ (

E ( , k ) exp i k r t

)]

Skadowe normalne indukcji s zachowane:

an
n1

n2

D1
D2

E1
E2

(Wyprowadzenie

an

an

(
(

)
)

D2 D1 = 0

B2 B1 = 0

Skadowe styczne nate s zachowane:

an

an

(
(

E2 E1 = 0

H 2 H1 = 0

R. Feynman i in., Feynmana wykady z fizyki tom II, cz. 2, PWN 1970, s.235)

[ (

E , D, H , B wszystkie zale od exp i k r t

Pola

n1

an

ke

r
n2

kg

kr

)]

Rwno odpowiednich skadowych

oznacza, e kadym punkcie
powierzchni granicznej musi by

zachowany iloczyn skalarny k r

ke r = k r r = k g r

r jest dowolnym promieniem

wodzcym, moe by na przykad

jak na rysunku: w paszczynie

rozdziau, prostopady do k e

Wwczas: ke r = 0 = k r r = k g r k r k g | r

Wniosek 1: wszystkie wektory k le w jednej paszczynie

Uwzgldniajc wspczynniki zaamania w orodkach mona napisa:

2
2
2
s e r = n1
s r r = n2
sg r
n1

n1

se

sr

teraz wektor r wodzcy ley w paszczynie

padania i stycznie do powierzchni rozdziau
orodkw

n2

sg

Podstawiajc do wyrae na iloczyny skalarne odpowiednie cosinusy

uzyskamy:
2
2
2
0
0
cos 90 = n1
cos 90 ' = n2
cos 90 0
n1

n1 sin ( ) = n1 sin ( ') = n2 sin ( )

='

n1 sin ( ') = n2 sin ( )

Przyblienie optyczne

2
Jeeli orodek nie jest jednorodny, to dla funkcji E (r ) exp i
J (r )
RM prowadz do:

1
J (r ) E (r ) c r (r ) 0 H (r ) = 0 E (r )
2
i

1
J (r ) H (r ) + c r (r ) 0 E (r ) = 0 H (r )
2
i

Przyblienie optyczne

Rwnanie eikonau:

J (r ) = n(r )

S =
J

c
2 w J (r )
n(r )

J (r + dr )

J (r )

Promienie wiata to trajektorie w kierunku wektora Poytinga

(przepywu energii). Tak wic s to trajektorie w kierunku J
prostopade do powierzchni falowych.

Optyka geometryczna = optyka promieni

Manipulowanie wiatem za
pomoc odbicia i zaamania
Zwierciada (paskie, kuliste, inne)
Pryzmaty i inne
Soczewki (sferyczne, asferyczne)

Zwierciado paskie
Odwzorowanie stygmatyczne: punkt w punkt.
Odwraca przd z tyem a nie lewo prawo
(rka od okna pozostaje rk od okna)

Zwierciado paskie
Zwierciado w galwanometrze
skrcenie zwierciadeka o powoduje
skrcenie promienia odbitego o 2

Retroreflektor
Pomiary odlegoci (rwnie do Ksiyca)
Optyczne linie opniajce
Mikroretroreflektory rozprowadzone na powierzchni: znaki
drogowe, naszywki odblaskowe,
pokaz

Zwierciado paskie moe Ci

uratowa ycie. Jak celowa?

oko

Otwr w zwierciadeku
Jeli zobaczymy jednoczenie plamk
soneczn na pododze (w zwierciadle) i
samolot (bezporednio przez otwr), to
odbity promie Soca trafi w samolot.

Samolot uchwyci w V z
palcw. Owietli palce
odbitym wiatem Soca.

Zwierciado paskie - sekstant

John Hadley - 1731

(Wikipedia)