You are on page 1of 60

KAP.430.004.

2015
Nr ewid. 223/2015/P/15/003/KAP

Informacja o wynikach kontroli

WIADCZENIE USUG PUBLICZNYCH


W FORMIE ELEKTRONICZNEJ NA PRZYKADZIE
WYBRANYCH JEDNOSTEK SAMORZDU TERYTORIALNEGO

DEPARTAMENT
ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
MARZEC

01

MISJ

Najwyszej Izby Kontroli jest dbao o gospodarno i skuteczno w subie


publicznej dla Rzeczypospolitej Polskiej

WIZJ

Najwyszej Izby Kontroli jest cieszcy si powszechnym autorytetem


najwyszy organ kontroli pastwowej, ktrego raporty bd oczekiwanym
i poszukiwanym rdem informacji dla organw wadzy i spoeczestwa

Dyrektor
Departamentu Administracji Publicznej:

Bogdan Skwarka
Akceptuj:
Wojciech Kutya

Wiceprezes Najwyszej Izby Kontroli

Zatwierdzam:
Krzysztof Kwiatkowski

Prezes Najwyszej Izby Kontroli


Warszawa, dnia

Najwysza Izba Kontroli


ul. Filtrowa 57
02-056 Warszawa
T/F +48 22 444 50 00
www.nik.gov.pl

Spis treci

1. ZAOENIA KONTROLI6
2. PODSUMOWANIE WYNIKW KONTROLI8

2.1. Ocena kontrolowanej dziaalnoci 8


2.2. Synteza wynikw kontroli 8
2.3. Uwagi i wnioski12

3. WANIEJSZE WYNIKI KONTROLI 15

3.1. Realizacja przez Centrum Projektw Informatycznych zada


zwizanych zudostpnianiem platformy usug elektronicznych ePUAP15
3.2. Regionalne platformy usug elektronicznych24
3.3. Dziaania marszakw wojewdztw oraz burmistrzw/prezydentw miast
wzakresie udostpniania i wiadczenia usug drog elektroniczn28
3.4. Informacja Ministra Administracji i Cyfryzacji na temat stanu realizacji zada
okrelonych w Programie Zintegrowanej Informatyzacji Pastwa (PZIP),
dotyczcych wiadczenia usug publicznych w formie elektronicznej.47

4. INFORMACJE DODATKOWE 49

4.1. Przygotowanie kontroli49


4.2. Postpowanie kontrolne i dziaania podjte po zakoczeniu kontroli49

5. ZACZNIKI 52

Zdjcie naokadce:
Punto Studio Foto Fotolia.com

Wyk az stosowanych sk rtw, sk rtowcw i poj

BIP

Biuletyn Informacji Publicznej;

CPI

Centrum Projektw Informatycznych dodnia 3listopada 2015r. jednostka


budetowa podlega Ministrowi Administracji iCyfryzacji1. Zgodnie zzarzdzeniem
nr40 Ministra Administracji iCyfryzacji z16padziernika 2015r.2 Centrum
Projektw Informatycznych zdniem 3listopada 2015r. zmienio nazw naCentrum
Cyfrowej Administracji (CCA);

CRD

Centralne Repozytorium Wzorw Dokumentw Elektronicznych;

ePUAP

Elektroniczna Platforma Usug Administracji Publicznej. System informatyczny


umoliwiajcy zaatwianie spraw administracyjnych drog elektroniczn.
Wniniejszej informacji owynikach kontroli, okrelenie ePUAP jest stosowane
wtedy, gdy jest mowa oglnie osystemie (platformie) ePUAP. Przyjto konwencj
stosowania okrelenia ePUAP1, wodniesieniu doplatformy funkcjonujcej
od14kwietnia 2008r. do12sierpnia 2015r. Okrelenie ePUAP2 jest stosowane
wodniesieniu doplatformy uruchomionej 17sierpnia 2015r., ktra zastpia
platform ePUAP1 (jest jej zmodernizowan wersj);

ESP

Elektroniczna Skrzynka Podawcza. Dostpny publicznie rodek komunikacji


elektronicznej sucy doprzekazywania dokumentu elektronicznego dopodmiotu
publicznego przy wykorzystaniu sieci teleinformatycznej;

MAiC

Ministerstwo Administracji iCyfryzacji;

rozporzdzenie
wsprawie
dorczania
dokumentw
elektronicznych

rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw zdnia 14wrzenia 2011r. wsprawie


sporzdzania idorczania dokumentw elektronicznych oraz udostpniania
formularzy, wzorw ikopii dokumentw elektronicznych3;

rozporzdzenie
ePUAP

rozporzdzenie Ministra Administracji iCyfryzacji zdnia 6maja 2014r. wsprawie


zakresu iwarunkw korzystania zelektronicznej platformy usug administracji
publicznej4, ktre weszo wycie zdniem 11maja 2014r. Poprzednio obowizywao
rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych iAdministracji zdnia 27kwietnia
2011r. wsprawie zakresu iwarunkw korzystania zelektronicznej platformy usug
administracji publicznej5;

rozporzdzenie
wsprawie
instrukcji
kancelaryjnej

rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw zdnia 18stycznia 2011r. wsprawie


instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazw akt oraz instrukcji
wsprawie organizacji izakresu dziaania archiww zakadowych6;

rozporzdzenie
KRI

rozporzdzenie Rady Ministrw zdnia 12kwietnia 2012r. wsprawie Krajowych Ram


Interoperacyjnoci, minimalnych wymaga dla rejestrw publicznych iwymiany
informacji wpostaci elektronicznej oraz minimalnych wymaga dla systemw
teleinformatycznych7;

1
2
3
4
5
6
7

Dz. Urz. MAiC z2012 r., poz. 3 ze zm.


Dz. Urz. MAiC z2015 r., poz. 63.
Dz. U. z2015 r., poz. 971.
Dz. U. z2014 r., poz. 584.
Dz. U. Nr 93, poz. 546.
Dz. U. Nr 14, poz. 67 ze zm.
Dz. U. z2016 r., poz. 113.

rozporzdzenie
wsprawie
profilu
zaufanego
ePUAP
UM
ustawa oNIK

rozporzdzenie Ministra Administracji iCyfryzacji zdnia 5czerwca 2014r. wsprawie


zasad potwierdzania, przeduania wanoci, uniewaniania oraz wykorzystania
profilu zaufanego elektronicznej platformy usug administracji publicznej8;

Urzd Miejski/Urzd Miasta/Urzd Gminy/Urzd Miasta iGminy;


ustawa zdnia 23grudnia 1994r. oNajwyszej Izbie Kontroli9;

ustawa
oinformatyzacji

ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji dziaalnoci podmiotw


realizujcych zadania publiczne10;

ustawa
opodpisie
elektronicznym

ustawa zdnia 18wrzenia 2001r. opodpisie elektronicznym11;

dokument
elektroniczny

stanowicy odrbn cao znaczeniow zbir danych uporzdkowanych


wokrelonej strukturze wewntrznej izapisany nainformatycznym noniku
danych12;

powiadczenie
dorczenia

urzdowe powiadczenie dorczenia wystawiane przez podmioty publiczne


dla dokumentw elektronicznych dorczanych osobom fizycznym;

powiadczenie
przedoenia

urzdowe powiadczenie odbioru wystawiane przez podmioty publiczne


dla otrzymanych dokumentw elektronicznych;

profil zaufany
ePUAP

bezpatna metoda uwierzytelnienia obywateli wsystemach e-administracji


(m.in. ePUAP, CEIDG, ZUS). Jest jedn z funkcjonalnoci elektronicznej
Platformy Usug Administracji Publicznej (ePUAP). Tozestaw danych, ktre
identyfikuj obywatela wsystemach podmiotw wykorzystujcych profil
zaufany jako metod uwierzytelniania. Dziki profilowi zaufanemu obywatel
moe zaatwi sprawy administracyjne drog elektroniczn, bez koniecznoci
wychodzenia zdomu, 24 godziny nadob, zdowolnego miejsca.
rdo: http://www.cpi.gov.pl/profil_zaufany,164.html;

wiadczenie
usugi drog
elektroniczn

wmyl art.2 pkt4 ustawy zdnia 18lipca 2002r. owiadczeniu usug drog
elektroniczn13, jest towykonanie usugi wiadczonej bez jednoczesnej obecnoci
stron (na odlego), poprzez przekaz danych na indywidualne danie
usugobiorcy, przesyanej iotrzymywanej zapomoc urzdze doelektronicznego
przetwarzania, wcznie z kompresj cyfrow, i przechowywania danych,
ktra jest wcaoci nadawana, odbierana lub transmitowana zapomoc sieci
telekomunikacyjnej wrozumieniu ustawy Prawo telekomunikacyjne14.

8
9
10
11
12
13
14

Dz. U. z2014 r., poz. 778.


Dz. U. z2015 r., poz. 1096.
Dz. U. z2014 r., poz. 1114.
Dz. U. z2013 r., poz. 262 ze zm.
rdo: art. 3 pkt 2 ustawy oinformatyzacji.
Dz. U. z2013 r., poz. 1422.
Ustawa zdnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z2014 r., poz. 243 ze zm.).

ZAOENIA KONTROLI
Temat inumer kontroli
wiadczenie usug publicznych wformie elektronicznej naprzykadzie wybranych jednostek
samorzdu terytorialnego (P/15/003).
Wprowadzenie oraz uzasadnienie podjcia kontroli
Coraz wikszy udzia technologii informatycznych wyciu codziennym obywateli oraz oczekiwania
spoeczne codo uatwienia iprzyspieszenia zaatwienia spraw urzdowych powoduj, einstytucje
publiczne powinny uwzgldni teoczekiwania. wiadczenie usug publicznych wformie
elektronicznej naley traktowa jako now nieobowizkow form zaatwiania spraw, ktra
zostaa udostpniona obywatelom. Aktualnie wdraanych/udostpnionych jest wiele rozwiza
informatycznych umoliwiajcych wiadczenie usug elektronicznych przez administracj
publiczn zwykorzystaniem sieci Internet. Naley jednak mie nawzgldzie, ewielu obywateli
znieufnoci odnosi si dozaatwiania spraw bez osobistej wizyty wurzdzie. Dlatego te,
prawidowe zaprojektowanie iwdroenie usug elektronicznych, zgodnych zpotrzebami obywateli,
jest niezwykle wane. Istotnym przy tym jest, aby e-usugi byy dostpne wsposb cigy
icharakteryzoway si intuicyjn/prost obsug. Powinny dotyczy tych spraw, ktre obywatele
najczciej zaatwiaj wurzdach.
Od usugi wujciu tradycyjnym (papierowym), usug elektroniczn odrnia wiadczenie jej
naodlego oraz wykorzystanie wtym celu systemw informatycznych. Podstawow usug
elektroniczn wiadczon wjednostkach administracji publicznej jest Elektroniczna Skrzynka
Podawcza (ESP) - miejsce doprzyjmowania korespondencji elektronicznej.
wiadczenie usug drog elektroniczn zwizane jest zpojciem dokumentu elektronicznego,
czyli stanowicego odrbn cao znaczeniow zbioru danych uporzdkowanych wokrelonej
strukturze wewntrznej izapisanych nainformatycznym noniku danych. Jako usug elektronicznych
nie naley traktowa udostpnianych przez urzdy formularzy (w formacie doc., pdf.),
ktre mona wydrukowa, wypeni odrcznie, zeskanowa iprzesa dourzdu zapomoc
Elektronicznej Skrzynki Podawczej. Wypenione odrcznie formularze nie speniaj ww. definicji,
gdy systemy informatyczne nie mog bezporednio wykorzysta wprowadzonych odrcznie
informacji.
Kontrola zostaa podjta zinicjatywy wasnej NIK. Przeprowadzenie kontroli miao nacelu zbadanie
wurzdach marszakowskich, urzdach gmin miejskich/miejsko-wiejskich imiast naprawach
powiatu zagadnie dotyczcych uytecznoci wiadczonych e-usug, skali zainteresowania
e-usugami, prowadzonych dziaa promocyjnych oferowanych e-usug, atake zgodnoci
wiadczonych usug elektronicznych zwymogami prawa. Badaniami kontrolnymi objto
zagadnienia zwizane zprzetwarzaniem danych wsystemach informatycznych wprocesie
wiadczenia usug elektronicznych dla obywateli/klientw iprocedowaniem spraw wpostaci
elektronicznej.
Cel izakres kontroli
Celem kontroli NIK bya ocena prawidowoci iskutecznoci dziaa waciwych organw
administracji publicznej wzakresie udostpniania iwiadczenia usug drog elektroniczn.
Wzwizku ztym ocenie poddano nastpujce, wybrane kwestie:

ZAOENIA KONTROLI

prawidowo realizacji przez Centrum Projektw Informatycznych zada zwizanych


zudostpnianiem platformy usug elektronicznych,
dziaania marszakw wojewdztw, burmistrzw oraz prezydentw miast wzakresie udostpniania
iwiadczenia usug drog elektroniczn, wszczeglnoci:
realizacja dziaa wcelu umoliwienia zaatwienia spraw wurzdzie przez obywatela/
przedsibiorc drog elektroniczn wsposb atwy isprawny, zuwzgldnieniem czy przy
zaatwianiu spraw wykorzystywane byy bdce wposiadaniu administracji publicznej
dane niezbdne dla zaatwienia sprawy przez mieszkaca/przedsibiorc oraz czy
identyfikowano problemy utrudniajce wiadczenie usug elektronicznych iczy problemy
takie rozwizywano,
zgodno wiadczonych usug elektronicznych zwymogami okrelonymi wprzepisach
prawa oraz wuregulowaniach wewntrznych,
skuteczno (efekty) dziaa promocyjnych i informacyjnych dotyczcych usug
elektronicznych.
Ponadto, wurzdach marszakowskich zbadano stan realizacji zaoe dotyczcych regionalnych
platform usug elektronicznych pod ktem osigania zaoonych celw.
Kontrol objto 25 jednostek, tj.: Centrum Projektw Informatycznych oraz 24 jednostki
samorzdu terytorialnego, tj.cztery samorzdy wojewdztw: mazowieckiego, maopolskiego,
podlaskiego ilskiego, 15 gmin miejskich/miejsko-wiejskich ipi miast naprawach powiatu
wwojewdztwach: dolnolskim, maopolskim, mazowieckim, podlaskim, lskim iwielkopolskim.
Wykaz jednostek, wktrych przeprowadzono kontrol zawiera zacznik nr2 doInformacji.
Wyboru jednostek dokontroli dokonano wsposb celowy. Wynikao tozzaoenia, ewwikszych
jednostkach samorzdu terytorialnego, znacznie czciej ni w maych jednostkach,
dorozpatrywania irozstrzygania spraw wurzdzie wykorzystuje si komunikacj elektroniczn
(zarwno wewntrz jak ina zewntrz urzdu) oraz istnieje wiksze zapotrzebowanie natego typu
usugi. Wurzdach miast oraz miast igmin czciej wykorzystywane sdane omieszkacach/
przedsibiorcach, przechowywane elektronicznie wurzdach. Jednostki takie wiadcz te
zazwyczaj wicej usug wformie elektronicznej. Gwnym przedmiotem badania wCentrum
Projektw Informatycznych byo sprawdzenie prawidowoci funkcjonowania platformy usug
elektronicznych ePUAP oraz realizacja nowej wersji tej platformy tzw. ePUAP2.
Do kontroli wybrano przede wszystkim jednostki samorzdu terytorialnego wiadczce powyej
20usug wformie elektronicznej. Dodatkowo NIK, napodstawie art.29 ust.2 lit. f ustawy oNIK,
zwrcia si do25 kierownikw urzdw jednostek samorzdu terytorialnego, udostpniajcych
dopiciu e-usug, oudzielenie informacji dotyczcych m.in. przyczyn/barier zwizanych
zudostpnieniem wtych urzdach niewielkiej liczby e-usug.
Kontrol wCPI przeprowadzono napodstawie art.2 ust.1 ustawy oNIK, zuwzgldnieniem
kryteriw okrelonych wart.5 ust.1 ww. ustawy, tj.pod wzgldem legalnoci, gospodarnoci,
rzetelnoci icelowoci. Wjednostkach samorzdu terytorialnego kontrol przeprowadzono
napodstawie art.2 ust.2 wzwizku zart.5 ust.2 ustawy oNIK, tj.pod wzgldem legalnoci,
rzetelnoci igospodarnoci.
Kontrol objto okres od1stycznia 2014r. (take okresy wczeniejsze dotyczce dziaa
promocyjnych oraz wydatkw zwizanych z budow i wdroeniem platform e-usug
iichutrzymaniem) dodnia zakoczenia czynnoci kontrolnych w2015r. Czynnoci kontrolne
przeprowadzono wokresie od24czerwca do30padziernika 2015r.

PODSUMOWANIE W YNIKW KON TROLI


2.1 Ocena kontrolowanej dziaalnoci15
Wyniki kontroli wykazay, e pomimo udostpnienia w kontrolowanych urzdach
jednostek samorzdu terytorialnego rnych usug publicznych wformie elektronicznej,
ich wykorzystanie byo niewielkie. Obywatele najczciej korzystali zjednej e-usugi,
tj.Elektronicznej Skrzynki Podawczej umoliwiajcej zaatwienie sprawy poprzez zoenie
tzw. pisma oglnego16. Niewielkie zainteresowanie elektroniczn form zaatwiania spraw
wie si zistniejcymi barierami technicznymi, prawnymi, jak imentalnymi, ktre znaczco
ograniczaj korzystanie ztakiej formy zaatwiania spraw. Korzystaniu ze-usug nie sprzyja
zarwno niewielka liczba obywateli posiadajcych profil zaufany ePUAP 17 lubpodpis
elektroniczny (co warunkuje moliwo skorzystania ze-usugi), jak imao skuteczna
promocja udostpnianych e-usug przez urzdy. Zdaniem NIK, bez upowszechnienia profilu
zaufanego ePUAP ipodpisu elektronicznego oraz bez szerokiego promowania potrzebnych
obywatelom usug elektronicznych nie nastpi zdecydowane zwikszenie liczby osb
korzystajcych ztych usug. Dokorzystania zelektronicznej formy zaatwiania spraw
wurzdach nie zachcay te problemy zwizane zniezadowalajc dostpnoci e-usug
zamieszczonych naoglnopolskiej platformie ePUAP, coistotnie utrudniao obywatelom
korzystanie ze-usug. Wocenie NIK, utrzymanie przez CPI18 wokresie 2014r. Ipoowa 2015r.
systemu ePUAP1 sucego dowiadczenia e-usug nie byo zapewnione wewaciwy sposb.
NIK ocenia pozytywnie, euruchomienie przez CPI wsierpniu 2015r. nowej platformy ePUAP2
umoliwio realizacj koncepcji centralnego udostpniania e-usug, ktra pozwala urzdom
administracji publicznej naskorzystanie zprzygotowanych ju rozwiza technicznych
wformie gotowych szablonw e-usug. Nie byo towczeniej moliwe wramach platformy
ePUAP1. Niemniej jednak, wocenie NIK, projekt ePUAP2 nie zosta waciwie przygotowany
inie by sprawnie realizowany gdy opnienie wjego realizacji wynioso niemal dwa lata
odterminw okrelonych wpierwotnie zawartych umowach zwykonawcami. Gwnymi
przyczynami opnienia wuruchomieniu platformy ePUAP2 byy nieprawidowoci wfazie
przygotowania irealizacji projektu przez CPI. Pena ocena osignicia zaoonych celw
projektu ePUAP2 bdzie moliwa pozakoczeniu jego ostatniego etapu.
Cele projektw dotyczcych budowy regionalnych platform usug elektronicznych zostay
wznacznym stopniu osignite, jednak nie odnosiy si one bezporednio doiloci e-usug
zrealizowanych przez jednostki samorzdu terytorialnego narzecz obywateli. Udostpnione
przez urzdy jednostek samorzdu terytorialnego usugi elektroniczne, poza wyjtkami, byy
realizowane zgodnie zobowizujcymi wymogami.

2.2 Synteza wynikw kontroli


Zarzdzana przez CPI platforma ePUAP1 charakteryzowaa si niezadowalajc
dostpnoci dla uytkownikw, coutrudniao korzystanie ze-usug oferowanych zajej
porednictwem. Wnaleyty sposb zorganizowano natomiast wsparcie techniczne

15 NIK zastosowaa wkontroli opisow form oceny oglnej kontrolowanej dziaalnoci.


16 Naley przy tym wskaza, eforma pisma oglnego kierowanego dourzdu obarczona jest ryzykiem niewskazania przez

obywatela penego zakresu informacji niezbdnych dozaatwienia danej sprawy.



Na
dzie 23wrzenia 2015r. profil zaufany ePUAP posiadao 1,2% penoletnich obywateli.
17

Centrum
Projektw Informatycznych zdniem 3listopada 2015r. zmienio nazw naCentrum Cyfrowej Administracji (CCA).
18

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

dlauytkownikw tej platformy [str. 2021]. Wokresie objtym kontrol NIK uruchomiono
now wersj platformy ePUAP (tzw. ePUAP2) iodebrano dwa ztrzech etapw kadej zumw.
Uruchomiona wsierpniu 2015r., zprawie dwuletnim opnieniem, nowa wersja platformy
ePUAP powinna uatwi urzdom udostpnianie kolejnych e-usug, dziki moliwoci
wykorzystania gotowych szablonw usug elektronicznych. Osignicie penej wydajnoci
platformy ePUAP2 uzalenione jest odzakoczenia wdraania przez CCA tego systemu
orazodzapewnienia docelowej infrastruktury technicznej [str. 19, 22, 4950].
Nieprawidowoci wzarzdzaniu platform ePUAP1 wokresie 2014r. sierpie 2015r.
dotyczyy m.in:
niezapewnienia naleytej dostpnoci systemu ePUAP1, ktra ksztatowaa si napoziomie
96,38% w2014r. oraz 97,55% wI poowie 2015r., coutrudniao uytkownikom korzystanie
ze-usug wiadczonych poprzez ten system (przerwy wdziaaniu sigay niekiedy nawet
kilkunastu godzin19) [str. 2021];
niewystarczajcych dziaa wcelu wyeliminowania przyczyn powtarzajcych si awarii
systemu ePUAP1 [str. 21];
pozbawienia napocztku 2015r. systemu ePUAP1 czci zasobw infrastruktury, poprzez
odczenie wspomagajcego ten system orodka zapasowego, coskutkowao wzrostem
awaryjnoci platformy objawiajcym si niedostpnoci systemu lub niektrych jego
usug [str. 20].
Nieprawidowoci naetapie przygotowania irealizacji projektu ePUAP2 polegay na:
niecelowym podziale realizacji projektu ePUAP2 natrzy zadania zlecone w2013r. rnym
wykonawcom, coskutkowao trudnociami wskoordynowaniu ich prac oraz wzintegrowaniu
wytworzonych produktw [str. 15];
nierzetelnym opis funkcjonalnoci Profilu Zaufanego wdokumentacji przetargowej, ktra
nieobejmowaa wszystkich jego funkcji opracowanych iwykorzystywanych dotychczas
wsystemie ePUAP1 [str. 18];
braku odpowiedniej reakcji CPI nazdiagnozowane wtrakcie realizacji projektu (w okresie
lipiecsierpie 2013r.) istotne ryzyka [str. 1718]. Skuteczna reakcja CPI nate ryzyka nastpia
dopiero naprzeomie 2014r. i2015r.;
zwoywaniu posiedze komitetw sterujcych ds. poszczeglnych umw zwykonawcami
projektu ePUAP2 po dugotrwaych przerwach, co utrudnio sprawowanie przez
CPI naleytego nadzoru nad dziaaniami wykonawcw oraz komunikacj pomidzy
CPI awykonawcami [str. 16];
udostpnieniu uytkownikom wdniu 17sierpnia 2015r. systemu ePUAP2, pomimo nie
wpeni zadowalajcych wynikw testw wydajnociowych [str. 22].
We wszystkich czterech kontrolowanych urzdach marszakowskich udostpniono platformy
regionalne suce dowiadczenia e-usug. Dziaania marszakw wojewdztw wzakresie
budowy iuruchomienia regionalnych platform e-usug oraz udostpnienia ich moliwoci innym
jednostkom samorzdu terytorialnego, stworzyy warunki dorealizacji usug publicznych wformie
elektronicznej. Wich rezultacie udostpniono mieszkacom iprzedsibiorcom szereg usug
19 Np.wdniach: 10kwietnia 2015r. wgodz. 8171515; 26kwietnia 2015r. odgodz. 2230 do28kwietnia 2015r. godz. 1130.

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

elektronicznych umoliwiajcych zaatwianie spraw administracyjnych wurzdach przez Internet.


Niemniej jednak, pomimo poniesienia znacznych nakadw finansowych narealizacj tych
projektw, wykorzystanie e-usug udostpnionych zaich pomoc byo niewielkie [str. 24-27].
We wszystkich objtych badaniem urzdach udostpniano usugi elektroniczne.
Liczba udostpnionych usug bya jednak bardzo zrnicowana iksztatowaa si odjednej
usugi (tj.Elektronicznej Skrzynki Podawczej) doponad 100 e-usug (wiadczonych przez
sze urzdw 20). Wedug stanu nadzie 30czerwca 2015r. wskontrolowanych urzdach
udostpniono cznie 1 705 usug elektronicznych, wtym usug ESP. Najwicej usug wformie
elektronicznej zostao udostpnionych wtakich dziedzinach jak: budownictwo, architektura,
urbanistyka; sprawy obywatelskie (dowody osobiste, meldunki, wybory); dziaalno
gospodarcza; komunikacja, drogownictwo itransport; ochrona rodowiska; podatki iopaty
oraz nieruchomoci, lokale mieszkalne iuytkowe. Ustalenia kontroli wskazuj, epomimo
udostpnienia wkontrolowanych urzdach miast igmin usug elektronicznych (w formie
specjalistycznych formularzy elektronicznych) ich wykorzystanie (poza usug ESP)
przez mieszkacw iprzedsibiorcw byo niewielkie. Wdziewiciu urzdach miast igmin
(z20kontrolowanych, tj.45%), wktrych poza ESP udostpniono take inne usugi elektroniczne,
obywatele/przedsibiorcy korzystali wycznie zusugi ESP. Ponadto, wczterech urzdach
mieszkacy skorzystali tylko zjednej e-usugi (poza ESP), pomimo, eliczba udostpnionych
usug elektronicznych wahaa si od37 do129 [str. 28-34]. Urzdy, dokonujc wyboru usug
doudostpnienia drog elektroniczn kieroway si przede wszystkim uwarunkowaniami prawnymi
ich realizacji, liczb zapyta zestrony mieszkacw omoliwoci zaatwienia sprawy przez Internet
oraz liczb usug realizowanych przez urzd wformie tradycyjnej (papierowej) [str. 37].
Wikszo dokumentw przesanych zaporednictwem ePUAP (96,3%) wokresie od1stycznia
2014r. do30czerwca 2015r. stanowia korespondencja pomidzy organami administracji publicznej.
Pozostae 3,7% stanowiy sprawy skierowane przez obywateli iprzedsibiorcw. Wskazuje
to, isystem ePUAP suy przede wszystkim administracji publicznej doobsugi
korespondencji elektronicznej pomidzy urzdami, aw niewielkim stopniu dowiadczenia
e-usug dla obywateli [str. 31].
Ustalenia kontroli wykazay, ebariery uniemoliwiajce lub utrudniajce zaatwianie
spraw drog elektroniczn dotyczyy wszczeglnoci [str. 3739]:
braku posiadania przez obywateli podpisu kwalifikowanego lub profilu zaufanego ePUAP
umoliwiajcego podpisywanie dokumentw elektronicznych. Naley zauway, ekwestia
braku posiadania przez obywateli bezpatnego profilu zaufanego ePUAP bya jedn
znajczciej wskazywanych barier przez kontrolowanych wprocesie wiadczenia e-usug.
Wedug danych CPI nadzie 23wrzenia 2015r. wany profil zaufany ePUAP posiadao
382296 obywateli;
przepisw, zgodnie zktrymi naleao dostarcza dourzdw dokumenty wpostaci
papierowej. Naprzykad, wjednym zurzdw 21, wnioskodawcy pozoeniu dokumentw

20 UM w(liczba udostpnionych e-usug): Ldzinach (303), Pieszycach (211), Niemczy (191), Orzeszu (152), Ujciu (129) orazUrzd

10

Marszakowski Wojewdztwa lskiego (108).



UM
wTarnowie.
21

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

wformie elektronicznej rezygnowali zdalszej realizacji usugi elektronicznej iwybierali


bezporedni wizyt wurzdzie zewzgldu nakonieczno przedoenia/przesania poczt
oryginalnych dokumentw itablic rejestracyjnych22;
niskiej wiadomoci obywateli codo moliwoci zaatwienia sprawy korzystajc ze-usug,
przyzwyczajeniem interesantw urzdw dodokumentw tradycyjnych;
utrudnie wynikajcych m.in. zokresowej niesprawnoci platformy ePUAP.
We wszystkich 24 urzdach objtych kontrol zamieszczano nastronach internetowych
lub BIP tak zwane karty usug udostpnionych elektronicznie, ktre zawieray m.in. opis
usugi, informacje o: wymaganych dokumentach isposobie ich dostarczenia odurzdu, opatach,
terminach isposobie zaatwienia sprawy, moliwoci wniesienia odwoania, skargi lub wniosku,
atake podstaw prawn usugi [str. 34].
W czterech urzdach23 nie przekazano wzorw dokumentw elektronicznych doCRD
(spord siedmiu urzdw, ktre byy dotego zobowizane, tj.57%), cobyo niezgodne zart.19b
ust.3 ustawy oinformatyzacji [str. 39].
We wszystkich 24 skontrolowanych urzdach wywizywano si zobowizku udostpnienia
Elektronicznej Skrzynki Podawczej. Wwikszoci urzdw przekazano ministrowi waciwemu
ds. informatyzacji informacj ojej adresie stosownie doart.16 ust.1b ustawy oinformatyzacji.
Wiele urzdw nie wywizao si zobowizku zamieszczenia nastronach BIP urzdw
informacji, oktrych mowa w3 ust.1 rozporzdzenia wsprawie dorczania dokumentw
elektronicznych, tj.o[str. 41]:
udostpnionym adresie ESP (w siedmiu urzdach24, tj.29,2%);
maksymalnym rozmiarze dokumentu elektronicznego wraz zzacznikami, moliwym
dodorczenia zapomoc ESP (w 12 urzdach25, tj.50%);
zakresach uytkowych dokumentw elektronicznych26 tworzonych napodstawie wzorw
umieszczonych przez podmioty publiczne wcentralnym repozytorium lub repozytorium
wzorw elektronicznych, oktrym mowa wart.19b ust.5 ustawy oinformatyzacji
(wczterech urzdach27, tj.16,7%);
rodzajach informatycznych nonikw danych, naktrych moe zosta dorczony dokument
elektroniczny (w 13 urzdach28, tj.54,2%);
rodzajach informatycznych nonikw danych, naktrych moe zosta zapisane urzdowe
powiadczenie odbioru (w 14 urzdach29, tj.58,3%).
22 Zgodnie zrozporzdzeniem Ministra Infrastruktury zdnia 27wrzenia 2003r. wsprawie szczegowych czynnoci organw
23
24
25
26
27
28
29

wsprawach zwizanych zdopuszczeniem pojazdu doruchu oraz wzorw dokumentw wtych sprawach (Dz.U. z2014r.,
poz.1727 zezm.).
UM w: Brzesku, Pocku, Rybniku iWronkach.
UM w: Brzesku, Czempiniu, Gonidzu, Halinowie, rodzie lskiej, Wronkach iUrzd Marszakowski Wojewdztwa Podlaskiego.
UM w: Biaymstoku, Czempiniu, Gonidzu, Halinowie, Pocku, Knyszynie, Ldzinach, Obornikach lskich, Pruszkowie,
rodzie lskiej, Wronkach, iUrzd Marszakowski Wojewdztwa Podlaskiego.
Zakres uytkowy dokumentu elektronicznego zawarto dokumentu elektronicznego niezbdna dozaatwienia
okrelonego rodzaju spraw zapomoc tego dokumentu (art.3 pkt26 ustawy zdnia 17lutego 2005r. oinformatyzacji
dziaalnoci podmiotw realizujcych zadania publiczne, Dz.U. z2014r., poz.1114).
UM w: Brzesku, Halinowie, Ldzinach, rodzie lskiej.
UM w: Biaymstoku, Brzesku, Czempiniu, Dbrowie Tarnowskiej, Gonidzu, Halinowie, Ldzinach, Niemczy, Obornikach
lskich, Pocku, Pruszkowie, rodzie lskiej iWronkach.
UM w: Brzesku, Czempiniu, Dbrowie Tarnowskiej, Gonidzu, Halinowie, Ldzinach, Niemczy, Obornikach lskich, Pocku,
Pruszkowie, rodzie lskiej iWronkach; Urzdy Marszakowskie Wojewdztw: Mazowieckiego iPodlaskiego.

11

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

Systemy informatyczne kontrolowanych urzdw suce doobsugi korespondencji elektronicznej,


zgodnie zwymogami okrelonymi wrozporzdzeniu wsprawie dorczania dokumentw
elektronicznych, zapewniay oznaczanie dorczonych dokumentw elektronicznych danymi
stwierdzajcymi wano podpisw elektronicznych wmomencie ich zoenia iczas ichweryfikacji,
udostpniay nadawcom dokumentw powiadczenia przedoenia oraz udostpniay
powiadczenia dorczenia [str. 42].
Tylko wczterech urzdach spord 24 objtych badaniem (tj.16,7%) podjto decyzj
openieniu roli punktu potwierdzajcego profil ePUAP dla obywateli. Brak utworzenia
wurzdach punktw potwierdzajcych profil zaufany ePUAP, kontrolowani uzasadniali przede
wszystkim pobliskim umiejscowieniem takich punktw (np.woddziaach ZUS lub wurzdach
skarbowych), koniecznoci poniesienia dodatkowych kosztw zwizanych zwyposaeniem
takiego miejsca pracy, atake brakiem zainteresowania mieszkacw [str. 43].
W omiu urzdach (tj.33,3%) wokresie objtym kontrol nie przeprowadzano audytu
wzakresie bezpieczestwa informacji wsystemach informatycznych, cobyo niezgodne
z20 ust.2 pkt14 rozporzdzenia KRI. Nieprawidowo t najczciej tumaczono brakiem
kadry posiadajcej niezbdn wiedz [str. 44].
W 17 kontrolowanych urzdach (tj.70,8%) waciwie byy tworzone, przechowywane
itestowane kopie zapasowe danych isystemw informatycznych realizujcych e-usugi.
Jednake wsiedmiu urzdach (29,2%) stwierdzono nieprawidowoci wtym zakresie, stanowice
naruszenie 20 ust.2 pkt12 lit. b rozporzdzenia KRI [str. 44].
Podejmowane wkontrolowanych urzdach dziaania informacyjno-promocyjne dotyczce
moliwoci korzystania zusug elektronicznych byy, zdaniem NIK, nieskuteczne
iniewpyny nazwikszenie zainteresowania udostpnionymi e-usugami. Dziaania
teograniczay si jedynie doinformowania nastronie internetowej lub BIP owiadczonych usugach
elektronicznych isposobie ich zaatwiania, adresie ESP, czy te moliwoci wykorzystania profilu
zaufanego ePUAP. Promocja ograniczaa si dopojedynczych akcji rozpowszechniania plakatw
promujcych platform e-usug czy te zamieszczenia nastronie internetowej iw budynku
urzdw informacji natemat uczestnictwa wprojektach dotyczcych e-usug, dofinansowanych
zfunduszy Unii Europejskiej [str. 4547].

2.3 Uwagi iwnioski


1. Szczeglnie istotne dla rozwoju wiadczenia e-usug jest zwikszenie liczby obywateli
posiadajcych bezpatny profil zaufany ePUAP, ktry umoliwia zaatwianie spraw przez
Internet. Brak jego posiadania utrudnia korzystanie ze-usug. Ze-usug mona wprawdzie korzysta
uywajc podpisu elektronicznego, ale wymaga towydatkowania kilkuset zotych cokilka lat, codla
przecitnego obywatela moe stanowi zbyt duy wydatek. Wzwizku ztym wkontrolowanych
urzdach dostrzegano potrzeb promocji profilu zaufanego naszczeblu krajowym oraz zwikszenia
liczby miejsc jego potwierdzania. Aktualnie funkcje punktu potwierdzajcego profil zaufany peni
m.in. Zakad Ubezpiecze Spoecznych, konsul, naczelnik urzdu skarbowego, wojewoda. Zazgod
ministra waciwego dospraw informatyzacji funkcj tmog peni rwnie inne podmioty
(np.urzdy gmin), ale wymaga towniosku zainteresowanego podmiotu. Zdaniem NIK, istotn
rol dla zwikszenia liczby osb korzystajcych ze-usug stanowi moe wprowadzenie
wprzyszoci powszechnego iprostego rozwizania technicznego umoliwiajcego

12

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

potwierdzanie tosamoci welektronicznych kontaktach zadministracj. Jednym zmoliwych


rozwiza wymagajcych rozwaenia idogbnej analizy jest wykorzystanie warstwy elektronicznej
wdowodzie osobistym umoliwiajcej podpisywanie dokumentw elektronicznych wkontaktach
zadministracj publiczn poprzez Internet30.
Niezbdne jest zatem podjcie przez Ministra Cyfryzacji dziaa wcelu promocji profilu zaufanego
ePUAP naszczeblu krajowym oraz narzecz zwikszenia liczby punktw jego potwierdzania,
jak rwnie kontynuowanie prac nad wprowadzeniem powszechnego iprostego rozwizania
technicznego umoliwiajcego potwierdzanie tosamoci welektronicznych kontaktach
zadministracj.

2. Dla budowania zaufania wrd obywateli doe-usug oferowanych przez administracj


publiczn wane jest zapewnienie nieprzerwanego dziaania platform elektronicznych,
zapomoc ktrych swiadczone e-usugi. Budowaniu takiego zaufania nie sprzyjay
wystpujce dosierpnia 2015r. przerwy wdziaaniu platformy ePUAP1, wczasie ktrych
platforma bya przez wiele godzin cakowicie niedostpna lub niedostpne byy jej niektre
usugi. Zapewnienie staej dostpnoci31 platformy ePUAP2 powinno umoliwi korzystanie zniej
przez obywateli wdogodnej dla siebie porze dnia, wkadym dniu tygodnia.
3. Zdaniem NIK, bariery natury prawnej wistotny sposb utrudniaj wiadczenie e-usug.
Kontrolowani wskazywali przede wszystkim nakonieczno dostarczenia dourzdw dokumentw
wpostaci papierowej, wtym m.in. oryginaw dokumentw podpisanych przez wnioskodawc
lub potwierdzonych zazgodno zoryginaem przez notariusza lub instytucj, ktra wydaa
dany dokument. Podejmowanie dziaa polegajcych naumoliwieniu zaatwiania sprawy
wsposb elektroniczny bez zmiany wymogw prawnych (w tym m.in. dotyczcych przedkadania
przez wnioskodawcw dokumentw wformie papierowej) znacznie utrudnia informatyzacj
procesu zaatwiania spraw wformie e-usug. Dlatego te, zdaniem NIK, wcelu usprawnienia
wiadczenia e-usug niezbdne jest przeprowadzenie przez Ministra Cyfryzacji przegldu
obowizujcych przepisw pod ktem moliwoci ograniczenia obowizku przedkadania
przez obywateli iprzedsibiorcw dokumentw wformie papierowej celem uatwienia
korzystania ze-usug irozszerzenia ich zakresu.
4. Zdaniem NIK, udostpnienie nowej wersji platformy ePUAP (ePUAP2) moe pozytywnie
wpyn napopraw dostpnoci e-usug irozszerzanie ich zakresu. Uruchomienie platformy
ePUAP2 umoliwia realizacj koncepcji centralnego udostpniania e-usug. Rozwizanie takie
pozwala urzdom naskorzystanie zgotowych szablonw e-usug, ktre mog udostpni
obywatelom. Umoliwi toograniczenie ponoszenia przez urzdy nakadw finansowych nanowe
wasne platformy elektroniczne (regionalne, miejscowe), atake nakadw nasamodzielne
opracowywanie szablonw e-usug. Skorzystanie przez urzd zgotowych rozwiza oznacza
take brak koniecznoci przekazywania szablonu usugi doCentralnego Repozytorium Wzorw
Dokumentw Elektronicznych. Wdroenie platformy ePUAP2 pozwoli wwikszym stopniu
zagregowa usugi jednostek samorzdu terytorialnego najednej platformie elektronicznej.
Wopinii NIK, dziaania teuatwi rozwj iwiadczenie e-usug przez urzdy administracji
30 Z informacji uzyskanych przez NIK odMinistra Administracji iCyfryzacji wynika, ewdniu 17czerwca 2015r. Komitet Rady

Ministrw ds. Cyfryzacji pozytywnie rozpatrzy wniosek Ministra Spraw Wewntrznych orozszerzenie dowodu osobistego
owarstw elektroniczn (pismo MAiC zdnia 15wrzenia 2015r., znak: DKSiW-WSWiA.0810.108.2015).
31 Pojcie dostpnoci oznacza czas bezawaryjnego dziaania systemu informatycznego wstosunku docaoci czasu,
wktrym system powinien udostpnia klientom (urzdom administracji, obywatelom) usugi.

13

P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I

publicznej. Dlatego te zasadnym jest kontynuowanie dziaa iudostpnienie przez Ministra


Cyfryzacji kolejnych szablonw e-usug zwykorzystaniem platformy ePUAP2. Wskazane jest
przy tym, aby wpierwszej kolejnoci udostpnia formularze e-usug, ktre dotycz spraw
najczciej zaatwianych przez obywateli wurzdach.
5. Pomimo udostpnienia wkontrolowanych urzdach 1 705 usug elektronicznych, ich wykorzystanie
byo znikome. Wdziewiciu urzdach miast igmin (tj.45%), wktrych udostpniono usugi
elektroniczne, obywatele/przedsibiorcy korzystali jedynie zusugi ESP. Nie ulega wtpliwoci,
eponoszenie nakadw nasystemy informatyczne ie-usugi, zktrych wniewielkim stopniu
korzystaj obywatele, bdzie dziaaniem nieefektywnym. Biorc pod uwag, eprzygotowanie
iudostpnienie e-usug naplatformie ePUAP, jak iplatformach regionalnych imiejscowych, wizao
si zwydatkowaniem znacznych rodkw finansowych, awykorzystanie e-usug jestniewielkie,
naley upowszechni naszerok skal wwymiarze oglnopolskim, regionalnym ilokalnym
informacje osprawach urzdowych moliwych dozaatwienia przez Internet. Naleaoby
take zadba oprzystpne wyjanienie zasad postpowania przy zaatwianiu spraw drog
elektroniczn (m.in. czytelno instrukcji korzystania ze-usug). Zdaniem NIK, aby zwikszy
popularno korzystania ze-usug oferowanych wurzdach, niezbdne jest podjcie
bardziej aktywnych dziaa informacyjnych ipromocyjnych przez Ministra Cyfryzacji
orazorgany jednostek samorzdu terytorialnego.
6. Majc nauwadze niewielkie zainteresowanie obywateli usugami elektronicznymi oraz stosunkowo
niewielkie wykorzystanie moliwoci platform regionalnych imiejscowych, naleaoby kadorazowo
rozway, czy zasadne jest tworzenie kolejnych platform finansowanych zudziaem rodkw
budetowych ifunduszy europejskich. Naley przy tym zwrci uwag, eobjte kontrol
platformy regionalne imiejscowe oferoway m.in. e-usugi, ktre rwnolegle byy udostpniane
naoglnopolskiej platformie ePUAP.
7. CPI dokonao uruchomienia iudostpnienia uytkownikom platformy ePUAP2 nainfrastrukturze
innej ni docelowa. Zdaniem NIK, konieczne jest zapewnienie rodkw budetowych niezbdnych
nautrzymanie idalsz rozbudow infrastruktury technicznej systemu ePUAP2, tak aby system ten
osign docelow wydajno napoziomie nie mniejszym ni 99%. Pozwoli tona zapewnienie
waciwej dostpnoci platformy ePUAP2, atake zwikszy bezpieczestwo jej dziaania.
8. W opinii NIK istotne jest dalsze, konsekwentne rozwijanie przez Ministra Cyfryzacji portalu
www.obywatel.gov.pl, ktry wjednym miejscu skupia e-usugi wiadczone przez urzdy
administracji publicznej wPolsce oraz umoliwia bezporedni dostp donich.
Najwysza Izba Kontroli wnioskuje opodjcie przez Ministra Cyfryzacji oraz przez jednostki
samorzdu terytorialnego dziaa wzakresie szerokiego informowania ousugach elektronicznych
oraz ich promowania.

14

WA NIE JSZE W YNIK I KON TROLI

3.1 Realizacja przez Centrum Projektw Informatycznych zada zwizanych zudostpnianiem


platformy usug elektronicznych ePUAP
3.1.1. Dziaania organizacyjne wcelu realizacji przez CPI zada zwizanych zudostpnieniem
platformy usug elektronicznych ePUAP
1. Decyzj Ministra Spraw Wewntrznych iAdministracji zdnia 17lutego 2009r.32 powierzono
Centrum Projektw Informatycznych Ministerstwa Spraw Wewntrznych iAdministracji realizacj
projektu platformy ePUAP2, zapomoc ktrego m.in. wiadczone susugi elektroniczne.
Projekt ePUAP2 polega naprzebudowie irozbudowie platformy ePUAP1. Wzwizku zjego
realizacj wramach trzech postpowa oudzielenie zamwienia publicznego33 wyoniono trzech
wykonawcw, zktrymi CPI zawaro nastpujce umowy:
umowa zdnia 29marca 2013r. zComarch Polska S.A. (dalej Comarch) nadostosowanie
istniejcego oprogramowania aplikacyjnego systemu donowych wymaga iwdroenie
oprogramowania aplikacyjnego wrodowisku produkcyjnym owartoci brutto 4 305tys.z;
umowa zdnia 19kwietnia 2013r. zPolsk Wytwrni Papierw Wartociowych S.A (dalej
PWPW) narozszerzenie funkcjonalnoci woprogramowaniu aplikacyjnym systemu ePUAP,
tj.o: Repozytorium Procesw Administracji Publicznej (RPAP), Repozytorium Dobrych Praktyk
Administracji (RDAP) iCentralny System Uwierzytelniania iAutoryzacji (CSUiA) oraz wiadczenie
usug modyfikacji owartoci brutto 2 434tys.z;
umowa zdnia 27maja 2013r. zPentacomp Systemy Informatyczne S.A. (dalej Pentacomp)
nawydzielenie funkcjonalnoci profilu zaufanego dowydzielonej infrastruktury wramach
systemu ePUAP owartoci brutto 2 349tys.z.
W ramach kadej z ww. umw wykonawca zobowizany by doprowadzi dostarczone
oprogramowanie dostanu (instalacja, konfiguracja, wdroenie, etc.) dziaania naodpowiedniej
infrastrukturze (testowej iprodukcyjnej), przenie autorskie prawa majtkowe nazamawiajcego
iwiadczy usugi modyfikacji wramach okrelonej umow liczby godzin.
Zdaniem NIK, podzia realizacji projektu ePUAP2 przez CPI natrzy zadania (podprojekty),
realizowane przez trzech rnych wykonawcw wramach oddzielnych umw, byo dziaaniem
niecelowym, gdy podzia taki spowodowa utrudnienie wsppracy ikomunikacji pomidzy jego
wykonawcami oraz utrudni integracj produktw wytworzonych wramach realizacji projektu.
Wskazuj nato take stwierdzone wtoku kontroli nieprawidowoci.
Dyrektor CPI wyjani, ezdokumentw dotyczcych realizacji projektu ePUAP2, bdcych
wposiadaniu CPI, jak ina podstawie posiadanej wiedzy nie wynika jednoznacznie kto idlaczego podj
decyzj orealizacji projektu ePUAP2 wformule podziau natrzy odrbne zamwienia.
2. Wlatach 20082015 (do 20lipca) nabudow, wdroenie iutrzymanie platformy ePUAP1
oraz nabudow iwdroenie platformy ePUAP2 wydatkowano cznie 108 361tys.z34. Wlatach
20152020 nautrzymanie platformy ePUAP2 zaplanowano wydatki wcznej wysokoci

32 Decyzja Ministra Spraw Wewntrznych iAdministracji zdnia 17lutego 2009r. wsprawie powierzenia Centrum Projektw
Informatycznych Ministerstwa Spraw Wewntrznych iAdministracji realizacji projektu ePUAP2.

Nr40-CPI-ZZP-2244/12;
45-CPI-ZZP-2244/12; 42-CPI-ZZP-2244/12.
33
34 W 2008r. 6 673tys.z, w2009r. 26 808tys.z, w2010r. 13 373tys.z, w2011r. 10 364tys.z, w2012 r 3 813tys.z,
w2013r. 27 384tys.z, w2014r. 15 836tys.z, do20lipca 2015r. 4 111tys.z.

15

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

123 344tys.z35. Budowa iwdroenie platformy ePUAP1 oraz ePUAP2 bya finansowana zerodkw
pochodzcych budetu pastwa oraz dofinansowana zerodkw Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego.
3. Cele realizacji projektu ePUAP2 zostay okrelone wuzasadnieniu biznesowym orazstudium
wykonalnoci projektu 36. Cel projektu odnosi si dowykorzystania dowiadcze zdobytych
w trakcie realizacji ePUAP1 do definiowania kolejnych procesw obsugi obywatela
iprzedsibiorstw, tworzenia powiza informatycznych doposzczeglnych systemw administracji
publicznej, atake rozszerzenia zestawu usug publicznych dostpnych on-line izwikszenia liczby
podmiotw korzystajcych zusug publicznych.
NIK nie dokonywaa oceny stopnia osignicia zaoonych celw gdy zakoczenie realizacji
projektu ePUAP2 przewidziano na30listopada 2015r., tj.ju pozakoczeniu kontroli.
4. Zarzdzeniem Ministra Administracji iCyfryzacji 37, wdniu 6sierpnia 2012r. powoano
Komitet Sterujcy projektu ePUAP2 (dalej KS) bdcy, doczasu zakoczenia projektu, organem
pomocniczym Ministra. Przewodniczcym KS by Podsekretarz Stanu wMinisterstwie Administracji
iCyfryzacji sprawujcy nadzr nad prowadzeniem spraw objtych dziaaniem administracji rzdowej
informatyzacja. Dozada KS nalea m.in. nadzr nad realizacj projektu orazmonitorowanie
poziomu jego wskanikw. Pierwsze posiedzenie KS odbyo si 14grudnia 2012r. Dodnia
rozpoczcia kontroli NIK odbyo si cznie 26 posiedze KS. Ustalenia kontroli wykazay, edo dnia
29grudnia 2014r. wposiedzeniach KS nie uczestniczyli przedstawiciele wykonawcw. Pierwsze
posiedzenie, ktre odbyo si zich udziaem miao miejsce 29grudnia 2014r., tj.po blisko dwch
latach odpierwszego posiedzenia KS38.
Dyrektor CPI poda, ezarzdzenie nr9 Ministra Administracji iCyfryzacji wsprawie powoania
Komitetu Sterujcego projektu ePUAP2 nie wskazuje nakonieczno uczestnictwa wykonawcw
wspotkaniach KS. Poinformowa jednoczenie, eaktualnie wprzypadku zidentyfikowania potrzeby
uczestnictwa wKS przedstawicieli zestrony Wykonawcw soni zapraszani naspotkania.
NIK zwraca uwag, e posiedzenia KS powinny odbywa si z udziaem przedstawicieli
wykonawcw. Udzia tych osb pozwala bowiem nasprawny przepyw informacji ipodejmowanie
stosownych decyzji niezbdnych dla prawidowego wykonania projektu.
5. Wcelu sprawowania nadzoru nad prawidowoci realizacji umw namodernizacj iprzebudow
systemu ePUAP zawartych zfirmami Comarch, Pentacomp iPWPW, powstay Komitety Sterujce39,
wskad ktrych wchodzili pracownicy CPI iwykonawcw. Pracami komitetw sterujcych kierowali
przedstawiciele CPI. Prace tedokumentowane byy protokoami zposiedze inotatkami zespotka.
Kontrola wykazaa, epomidzy posiedzeniami Komitetw Sterujcych ds. umw zposzczeglnymi
wykonawcami wystpoway dugotrwae przerwy, sigajce nawet dop roku. Itak:

35 W 2015r. 19 393tys.z, w2016r. 19 839tys.z, w2017r. 20 256tys.z, w2018r. 20 762tys.z, w2019r. 21 281tys.z,

16

w2020r. 21 813tys.z.

36 Wykonane napotrzeby wniosku odofinansowanie tego projektu zEuropejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
wramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.
37 Zarzdzenie Nr9 Ministra Administracji iCyfryzacji zdnia 20lipca 2012r. wsprawie powoania Komitetu Sterujcego
projektu ePUAP2 (Dz. Urz. MAiC z2012r., poz.24).
38 Tj.745 dni odpierwszego posiedzenia KS, ktre odbyo si 14grudnia 2012r.
39 Komitety Sterujce powstay na podstawie: 6 pkt 3 Umowy nr 2013/CPI/16/Comarch z dnia 29 marca 2013 r.;
6 pkt3 Umowy nr2013/CPI/20/PWPW S.A. zdnia 19kwietnia 2013r.; 5 pkt3 Umowy nr2013/CPI/24/Pentacomp zdnia
27maja 2013r.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

pierwsze posiedzenie KS ds. umowy zfirm Pentacomp odbyo si 22sierpnia 2013r., tj.prawie
3 miesice oddaty podpisania umowy (27maja 2013r.);
przerwa midzy posiedzeniem KS zdnia 30padziernika 2013r. ds. umowy zfirm Pentacomp,
akolejnym posiedzeniem, ktre odbyo si wdniu 26marca 2014r. wyniosa niemal pi
miesicy, zkolei miedzy posiedzeniem zdnia 30padziernika 2014r. akolejnym (21stycznia
2015r.) wynosia ok. 3,5 miesica;
midzy pierwszym posiedzeniem KS zdnia 11kwietnia 2013r. ds. umowy zfirm Comarch,
anastpnym zdnia 2padziernika 2013r. upyno prawie p roku;
midzy posiedzeniem KS zdnia 15maja 2013r. ds. umowy zfirm PWPW, akolejnym zdnia
23padziernika 2013r. upyno nieco ponad 5 miesicy.
W ocenie NIK, wielomiesiczne przerwy pomidzy posiedzeniami poszczeglnych komitetw
sterujcych utrudniay sprawowanie przez CPI naleytego nadzoru nad dziaaniami
wykonawcw. Odnonie ww. kwestii Dyrektor CPI poda, enie posiada waciwej wiedzy naten
temat wodniesieniu dookresu sprzed 1czerwca 2015r.
3.1.2. Realizacja przez CPI zada zwizanych zudostpnieniem platformy usug elektronicznych
ePUAP2
CPI zopnieniem podejmowao dziaania zaradcze wodniesieniu dozasadniczych ryzyk
projektu ePUAP2, jakimi byy:
wzajemne powizanie prac realizowanych przez rnych wykonawcw projektu,
zapewnienie rodowisk testowych wrealizacji projektu.
1. Realizujc projekt ePUAP2, CPI prowadzio rejestr ryzyka dla caego projektu. Rejestry ryzyka
prowadzone byy take odrbnie przez kadego zwykonawcw realizujcych projekt (tj.przez firmy
PWPW, Comarch, Pentacomp). Wrejestrach wskazywano naryzyka wzakresie:
a) wzajemnych powiza midzy umowami: rejestr Comarch wpis z22lipca 2013r. (ryzyko nr2),
rejestr Pentacomp wpis zdnia 2sierpnia 2013r. (ryzyko nr6), rejestr PWPW wpis z10lipca
2013r. (ryzyko R6). Analogiczny wpis zawiera rejestr ryzyka prowadzony przez CPI wgstanu
nastycze 2014r.;
b) niedostarczenia przez CPI rodowisk testowych wpis wrejestrach: Comarch z12lutego 2014r.
oraz PWPW z1wrzenia 2013r.;
c) specyfikacji funkcjonalnoci Profilu Zaufanego zawartego wopisie przedmiotu zamwienia wpis
zdnia 4lipca 2013r. (ryzyko nr3) wrejestrze ryzyka Pentacomp.
Ad a) Mimo wczesnego wykrycia (lipiec sierpie 2013r.) przez CPI iwykonawcw kluczowego
czynnika ryzyka projektu ePUAP2, polegajcego nawzajemnym powizaniu realizowanych umw
isklasyfikowania go jako powane, dopiero poptora roku tj.23stycznia 2015r. CPI przedstawio
naposiedzeniu KS propozycj planu naprawczego, ktrego zaoeniem40 byo udostpnienie
rodowiska pre-produkcyjnego41 ePUAP2 dokocastycznia 2015r. CPI proponowao niezalen
odsiebie realizacj umw pomidzy wykonawcami projektu, atake jego wdroenie wdwch

40 Zgodnie zprotokoem posiedzenia KS z23stycznia 2015r.


41 rodowisko tosuy dotestowania aplikacji przed przeniesieniem jej narodowisko produkcyjne (docelowe).

17

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

etapach. Efekty pracy Comarch miay zosta wdroone jako pierwsze, natomiast wnastpnej
kolejnoci miao nastpi wdroenie Profilu Zaufanego (realizowanego przez Pentacomp)
wrazzefektami pracy PWPW. Plan naprawczy zosta zaakceptowany przez wykonawcw.
Ad b) Naujawnione wrejestrach Comarch z12lutego 2014r. oraz PWPW z1wrzenia 2013r.
ryzyko niedostarczenia przez CPI wykonawcom projektu rodowisk testowych, CPI nie
zareagowaa odpowiednio, dostarczajc jezopnieniem. Zrejestrw ryzyka inotatek zKS wynika
bowiem, eproblem zudostpnieniem przez CPI wskazanych rodowisk wystpowa jeszcze
wstyczniu 2015r.
Ad c) Wymagania dotyczce funkcjonalnoci Profilu Zaufanego realizowanego wramach umowy
zPentacomp okrelone przez CPI wOpisie Przedmiotu Zamwienia (OPZ/SIWZ) dla projektu
ePUAP2, byy niekompletne. Byo tospowodowane zaczeniem przez CPI dodokumentacji
postpowania przetargowego nieaktualnej dokumentacji Profilu Zaufanego, ktra nie obejmowaa
wszystkich jego funkcji opracowanych iwdroonych produkcyjnie wsystemie ePUAP1. Wocenie
NIK byo todziaanie nierzetelne. Wymagania tezostay zrealizowane wramach dodatkowego
zlecenia (tzw. zmiany wprojekcie).
Dyrektor CPI wyjani, ewtrakcie realizacji umowy przez firm Pentacomp (2013/CPI/24/Pentacomp),
naetapie analizy, wzakresie wymaga okrelonych wOPZ, przygotowano dwa warianty realizacji
Profilu Zaufanego. Jednym znich byo wydzielenie Dostawcy Tosamoci, cowychodzio poza
zakres umowy. Komitet Sterujcy podj decyzj owydzieleniu Dostawcy Tosamoci, jako wariantu
gwarantujcego wyszy poziom bezpieczestwa rozwizania. Realizacji powyszego mona byo
dokona wycznie wramach budetu przewidzianego nazmiany (RFC).
Zdaniem NIK, analiza wariantw realizacji Profilu Zaufanego powinna by dokonana przez CPI przed
rozpoczciem przetargu najego realizacj. NIK zauwaa, ekwestia tazostaa odnotowana take
wrejestrze ryzyka prowadzonym przez Pentacomp42.
W ocenie NIK, ww. dziaania CPI wiadcz onieefektywnym zarzdzaniu ryzykiem wramach
realizacji projektu ePUAP2 iwskazuj nanierzetelno dziaa wtym zakresie.
W wyjanieniach Dyrektor CPI poda, e nie ma wiedzy o przyczynach zaistnienia tej
nieprawidowoci, gdy decyzje ws. realizacji projektu ePUAP2, wtym decyzji dotyczcej obsugi
ryzyk projektowych, wokresie przed dniem 1czerwca 2015r. byy podejmowane przez poprzedni
kadr kierownicz. Ponadto, Dyrektor CPI wyjani ewwyniku zmiany Dyrekcji CPI odczerwca 2015r.
nastpia zmiana wtempie pracy, wynikach isposobie realizacji zada przez Wykonawcw. Pozwolio
tona zidentyfikowanie najwaniejszych zagadnie projektowych oraz przeoyo si namoliwo
technicznego uruchomiania systemu ePUAP2. Ponadto dokonano kompleksowej analizy iaktualizacji
harmonogramw wszystkich 3 umw, okrelono zalenoci pomidzy produktami irealizowanymi
pracami oraz zaplanowano prace zmierzajce do skutecznej realizacji odbioru produktw
wszystkich umw. Odpowiadajc nawystpienie pokontrolne Dyrektor CCA poinformowa,
euregulowa zasady zarzdzania ryzykiem wjednostce [szerszy opis wpkt4.2. nastr. 49].
2. WCPI napotrzeby realizacji projektu ePUAP2 opracowano Plany Komunikacji 43 dla kadej
ztrzech umw zwykonawcami ww. projektu. Plany tezostay zawarte wtzw. Planach Zarzdzania
Projektem. Ustalono, ePlany Komunikacji opisyway jedynie komunikacj dwustronn pomidzy
42 W rejestrze tym wskazano, e niektre funkcje dostpne w Profilu Zaufanym ePUAP1 nie zostay uwzgldnione

18

wOPZ/SIWZ dla ePUAP2.



Dokument,
ktry okrela sposb komunikowania si stron realizujcych projekt.
43

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

zamawiajcym awykonawc, nie odniesiono si natomiast dozagadnienia komunikacji


wielostronnej, tj.wsppracy pomidzy wykonawcami. Wumowach tych pierwotnie brak byo
zapisw zobowizujcych dowsppracy firm Comarch iPWPW zfirm Pentacomp. Brak byo
rwnie zapisw zobowizujcych firm Pentacomp dowsppracy zinnymi wykonawcami
wramach projektu ePUAP2.
W toku kontroli NIK ustalono, e:
aneksem nr3 zdnia 29listopada 2013r. doumowy zfirm Pentacomp wprowadzono zapisy
ozobowizaniu Pentacomp dowsppracy zfirm PWPW oraz Comarch,
aneksem nr1 zdnia 29listopada 2013r. doumowy zfirm PWPW wprowadzono zapisy
ozobowizaniu PWPW dowsppracy zfirmami Comarch oraz Pentacomp,
aneksem nr1 zdnia 29listopada 2013r. doumowy zfirm Comarch wprowadzono zapisy
ozobowizaniu Comarch dowsppracy zfirm PWPW. Firma Comarch odmwia natomiast
uwzgldnienia waneksie nr1 zapisu owsppracy zfirm Pentacomp.
Zdaniem NIK, kwestie dotyczce zagadnie komunikacji wielostronnej powinny by
uwzgldnione ju naetapie przygotowywania zamwienia publicznego iwskazane
wprojektach umw zwykonawcami. Wkonsekwencji, doczasu podpisania aneksw doumw,
odpowiedzialno zawspdziaanie iuzgodnienia midzy poszczeglnymi wykonawcami
spada nazamawiajcego (CPI). Naley zauway, ekomunikacja wtak zoonym projekcie
informatycznym, realizowanym przez niezalenych wykonawcw jest bardzo istotna.
3. Ustalenia kontroli wykazay, eumowy zwykonawcami ePUAP2 wielokrotnie aneksowano
pod ktem wyduenia terminu nawykonanie poszczeglnych etapw. Itak:
terminy realizacji trzech etapw projektu wramach umowy zComarch, ustalone odpowiednio
na: 24.07.2013r., 30.11.2013r. i16.12.2013r., aneksowano dwukrotnie. Ostatecznie terminy
realizacji umowy dla kadego zetapw ustalono na: 24.07.2013r., 23.07.2014r., 30.07.2014r.;
terminy realizacji trzech etapw projektu wramach umowy zPWPW, ustalone odpowiednio na:
18.07.2013r., 14.12.2013r. i16.12.2013r., aneksowano dwukrotnie. Ostatecznie terminy realizacji
umowy dla kadego zetapw ustalono na: 18.07.2013r., 08.07.2014r., 30.07.2014r.;
terminy realizacji trzech etapw projektu wramach umowy zPentacomp, ustalone odpowiednio
na: 22.08.2013r., 29.11.2013r. i16.12.2013r., aneksowano piciokrotnie. Ostatecznie terminy
realizacji umowy dla kadego zetapw ustalono na: 4.10.2013r., 26.05.2014r. i25.07.2014r.
Dyrektor CPI wyjani, e() aneksowanie umw wynikao zbiecych prac projektowych,
ktre wpyway namoliwoci realizacji umw przez Wykonawcw, natomiast ostateczn decyzj
opodpisaniu aneksu doumowy podejmowao wczesne Kierownictwo jednostki.
4. Wzwizku zuruchomieniem platformy ePUAP2, udostpniono trzy nowe elektroniczne usugi centralne
umoliwiajce wnioskowanie o: wydanie odpisu aktu stanu cywilnego, wydanie dowodu osobistego,
atake zgoszenie utraty lub uszkodzenia dowodu osobistego. Dyrektor CPI poda, ewramach
udostpniania usug naplatformie ePUAP2 przygotowywane sm.in. nastpujce usugi centralne:
wnioskowanie osporzdzenie aktu penomocnictwa dogosowania wwyborach,
wnioskowanie owydanie zawiadczenia oprawie dogosowania,
usugi dotyczce zameldowania iwymeldowania napobyt stay/czasowy,
usugi dotyczce udostpnienia rejestru ispisu wyborcw,
usugi dotyczce zoenia zgoszenia wsprawie gosowania korespondencyjnego.

19

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Poinformowa rwnie, ewobec przyjcia koncepcji centralnego udostpniania usug naplatformie


ePUAP2, odstpiono oddalszej moliwoci wykorzystywania przez podmioty administracji publicznej
48formularzy usug lokalnych. Niemniej wszystkie usugi lokalne, ktre zostay udostpnione nakontach
poszczeglnych urzdw dodnia uruchomienia ePUAP2 sdostpne dla obywateli iprzedsibiorcw.
3.1.3. Monitorowanie, zapewnienie sprawnoci idostpnoci platformy ePUAP
1. Infrastruktura systemu ePUAP1 napocztku 2015r. zostaa pozbawiona czci zasobw
informatycznych przez odczenie orodka zapasowego dziaajcego wukadzie active-active44.
Tym samym funkcjonujcy wwczas system ePUAP1 pracowa wycznie wjednym orodku
przetwarzania danych (bez wspierajcego go orodka zapasowego). Pozbawienie czci zasobw
ePUAP1 narzecz ePUAP2 skutkowao wzrostem awaryjnoci platformy ePUAP1, objawiajcym
si czasow niedostpnoci systemu lub niektrych jego usug. Wskazuj nato m.in. zapisy
Raportu utrzymania ePUAP sporzdzonego przez CPI zakwiecie 2015r., wktrym wskazano
m.in., eProblemy zwydajnoci systemu ePUAP wynikaj zoddania przez Pion Utrzymania CPI
jednego orodka przetwarzania napotrzeby projektu ePUAP2.
Dyrektor CPI wyjani m.in., ewstyczniu 2015r., zgodnie zdecyzj wczesnego Dyrektora CPI,
dla systemu ePUAP odczono orodek przetwarzania danych (), zuwagi nazaistniae potrzeby
projektowe zwizane zkoniecznoci udostpnienia infrastruktury jednego zorodkw napotrzeby
instalacji systemu ePUAP2.
2. CPI wokresach comiesicznych sporzdzao raporty zutrzymania systemu ePUAP1, wktrych
dokonywano take analizy dostpnoci systemu ePUAP1. Adresatem raportw by MAiC. Wocenie
NIK, CPI nie zapewnio uytkownikom naleytej dostpnoci platformy ePUAP1, gdy
wskanik dostpnoci SLA45 w2014r. iw pierwszej poowie 2015r. ksztatowa si napoziomie
odpowiednio 96,38% oraz 97,55%. System, ktrego dostpno ksztatuje si napoziomie poniej
99% jest uwaany zale zarzdzany46. Skutkiem tej nieprawidowoci byo wystpowanie okresw,
kiedy platforma ePUAP1 bya cakowicie niedostpna lub niedostpne byy niektre usugi
realizowane przez platform (np.wdniach: 10kwietnia 2015r. wgodz. 817 1515; 26kwietnia 2015r.
odgodz. 22 30 do28kwietnia 2015r. godz. 1130). Zdaniem NIK, stan taki ma istotny wpyw
nabudowanie zaufania wrd obywateli doe-usug oferowanych przez administracj publiczn.

44 Infrastruktura systemu ePUAP1 pocztkowo (2008r.) zostaa wykonana warchitekturze active-passive, tj.wukadzie

20

gdzie funkcjonoway dwa odrbne orodki przetwarzania danych (podstawowy izapasowy), zktrych jeden pracowa
produkcyjnie, adrugi umoliwia przejcie funkcji pierwszego orodka wprzypadku jego niedostpnoci pookrelonym
czasie. Praca wukadzie active-active oznacza, efunkcjonuj dwa rwnolege, wspierajce si wzajemnie orodki
przetwarzania danych.
45 Pojcie dostpnoci oznacza czas bezawaryjnego dziaania systemu wstosunku docaoci czasu, wktrym system powinien
udostpnia klientom usugi. Dostpno (ang. availability) jest jedn zpodstawowych miar okrelenia stopnia odpornoci
systemu ijest ona obliczana wnastpujcy sposb: A= MTTF/(MTTF+MTTR), gdzie MTTF (ang. Mean Time ToFailure) toredni
czas dowystpienia uszkodzenia, MTTR (ang. Mean Time ToRepair) toredni czas naprawy.
46 System informatyczny, ktrego poziom dostpnoci (SLA) wynosi poniej 99%, uwaany jest zale zarzdzany (publikacja
High Availability Computer Systems, autorstwa J. Gray, D. P. Siewiorek (http://research.microsoft.com/en-us/um/people/gray/
papers/ieee_ha_swieorick.pdf). Napublikacj t wskazuje m.in. firma Microsoft. Informacje opoziomach dostpnoci, stake
przywoywane przez uznane orodki akademickie takie jak np.Akademia Grniczo-Hutnicza wKrakowie dr. hab. Adrian Horzyk
Wydzia Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki iInynierii Biomedycznej Katedra Automatyki iInynierii Biomedycznej,
Laboratorium Biocybernetyki: http://home.agh.edu.pl/~horzyk/lectures/ahdydwdi.php, Wykad Bazy danych
http://home.agh.edu.pl/~horzyk/lectures/pi/wdi_13_01_2015_noimg.pdf (slajd nr6).

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Dyrektor CPI wyjani, epoziom SLA wynika zczasu niedostpnoci systemu ePUAP (). Niemniej
naley wskaza, izgodnie z() raportami zaokres 01.01.201431.12.2014 wskanik dostpnoci
systemu ksztatowa si on poziomie 96,38%, cooznacza, iprzewysza wskanik zaoony wPlanie
Dziaalnoci CPI narok 2014, gdzie dostpno systemu ustalono napoziomie 96%. Natomiast
zgodnie zPlanem dziaalnoci na2015r. poziom dostpnoci systemu CPI zadeklarowao napoziomie
97%, cooznacza osignicie wskanika, wI proczu 2015r., o0,55 punktu procentowego powyej
przyjtych zaoe.
Portal ePUAP2 zosta udostpniony uytkownikom 17sierpnia 2015r. Odebranie projektu ePUAP2
iudostpnienie jego penej funkcjonalnoci nastpi, jak poda Dyrektor CPI, do30listopada 2015r.
Tym samym, nadzie zakoczenia czynnoci kontrolnych NIK (30wrzenia 2015r.) nie byo moliwe
ustalenie poziomu wskanika SLA idokonanie oceny dostpnoci dla platformy ePUAP2.
3. Odprzejcia utrzymania systemu ePUAP1 przez CPI odComarch (tj.od1stycznia 2014r.)
wystpoway problemy zfunkcjonowaniem serwerw tego systemu. Polegay one naich
przecieniu oraz braku dostpnoci. Ponadto, wystpoway awarie systemu uwierzytelniania
sms oraz awarie cza internetowego. Awarie tebyy naprawiane doranie, poprzez przywracanie
dziaania serwerw, natomiast nie rozwizywano trwale problemw, ktre byy przyczyn
tych awarii.
Dyrektor CPI wyjani, e() CPI nie zostaa wpeni przekazana wiedza oraz dokumentacja
dot. utrzymania poszczeglnych systemw, cowodniesieniu doserwerw () skutkowao koniecznoci
dziaania minimalizujcego skutki poszczeglnych awarii, poprzez przywrcenie funkcjonowania ()
serwerw wykonujc ich restart.Powysze wynikao zwad oprogramowania aplikacyjnego systemu
ePUAP1 oraz jego konfiguracji, ktre czciowo zostay wyeliminowane wasnymi siami CPI, wokresie
pogwarancyjnym. Jednoczenie naprawa tej sytuacji wymagajca czasochonnych ikosztownych
zmian woprogramowaniu systemu nie bya podejmowana zuwagi nazbliajcy si termin wdroenia
nowego ePUAP.
Podejmowane przez CPI dziaania byy niewystarczajce, gdy nie zapobiegay powtarzaniu si tych
samych awarii. Stan taki wkonsekwencji negatywnie wpywa nadostpno systemu ePUAP1.
System ePUAP1 by monitorowany automatycznie zapomoc specjalistycznych programw:
NAGIOS, Tivoli, AWSTATS, Piwik. Oprcz monitorowania automatycznego CPI zdefiniowao
rwnie procedur47 rcznego monitorowania poprawnoci dziaania platformy ePUAP2 wcelu:
przetestowania dziaania wyszukiwarki ePUAP2 ipoprawnoci dziaania Profilu Zaufanego
oraz wysyki pisma oglnego zwykorzystaniem ePUAP2, couatwiao monitorowanie dziaania
platformy.
4. Kwestie oglnej obsugi incydentw iawarii zostay wCPI opisane wdokumencie pn.Procedury
postpowania wprzypadku awarii, wktrym wskazano pracownikw CPI odpowiedzialnych
zaobsug konkretnych systemw, aplikacji iusug. Dla systemu ePUAP1 przygotowano take
procedury awaryjne nawypadek uszkodzenia lub unieruchomienia platformy. Dyrektor CPI poda,
ewybrane elementy byy testowane wpraktyce, m.in. przy wyczeniu, wI kwartale 2015r. jednego
zorodkw (zapasowego). Poinformowa, epene uruchomienie systemu ePUAP2 planowane jest
wlistopadzie 2015r., wobec powyszego procedury awaryjne dedykowane dla systemu ePUAP2 zostan
opracowane wramach dokumentacji powykonawczej.
47 Procedura rcznego monitorowania poprawnoci dziaania platformy ePUAP.

21

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

W odniesieniu dokwestii zapewnienia wykonywania powtarzalnych czynnoci oraz przekazywania


informacji niezbdnych do utrzymania gwarantowanego poziomu usug w przypadku
nieobecnoci pracownika, Dyrektor CPI wskaza, edla Zespou Nadzoru iMonitoringu systemw
utrzymywanych przez CPI, prowadzone jest planowanie kwartalne nieobecnoci pracownikw.
Ryzyko niezaplanowanych nieobecnoci (w tym: urlopy nadanie izdarzenia losowe, choroby)
redukowane jest poprzez uzupenianie obsugi przez osoby zfirmy zewntrznej, awobec
powyszego pena obsuga ww. obszaru zapewniona jest napoziomie 24/7/365.
5. CPI posiada procedur zarzdzania zmian dla systemw przez ni utrzymywanych, wtym
systemu ePUAP. Procedura tareguluje sposb udzielania odpowiedzi nawnioski ozmian,
prezentacj formy ich ewidencjonowania, ocen iautoryzacj, apo zatwierdzeniu iustaleniu
priorytetu zaplanowanie, przetestowanie iwdroenie gotowych zmian.
Jak poda Dyrektor CPI, wramach systemu ePUAP2 realizowane swycznie poprawki bdw,
za zmiany systemu nie saktualnie wprowadzane, wobec faktu, ipene uruchomienie systemu ePUAP2
planowane jest nalistopad 2015r. Wszelkie wnioski ozmian sgromadzone izostan obsuone
pozakoczeniu realizacji projektu ePUAP2. Wwczas zastosowanie bdzie miaa procedura zarzdzania
zmian dla systemw utrzymywanych przez jednostk. Ponadto, Dyrektor CPI poinformowa
m.in., ekonserwacja systemu ePUAP2 odbywa si pouprzednim przekazaniu przez wykonawc
poprawki, bd zestawu poprawek. Wprowadzenie zmian wsystemie nastpuje pouzyskaniu
przez wykonawc zgody zamawiajcego, tj.CPI. Harmonogramy wnoszenia poprawek uzgadniane
sna roboczo pomidzy Kierownikiem projektu iDyrektorem CPI przy wspudziale kierownikw
umw postronie wykonawcy. Zgoszenia bdw dla systemu ePUAP2, podlegajce poprawie
przez wykonawc, rejestrowane swsystemie informatycznym JIRA, ktry umoliwia sta kontrol
obsugi tych zgosze oraz ich priorytetyzacj.
6. Wdniu 30lipca 2015r. firma Comarch przeprowadzia testy wydajnociowe ePUAP2 naczci
infrastruktury, naktrej wczeniej funkcjonowa system ePUAP1. Testy tenie potwierdziy
speniania wymaga wydajnociowych. Wykonawca testw (Comarch) zaleci rozbudow
rodowiska aplikacyjnego celem spenienia wymaga wydajnociowych. Pomimo
negatywnego wyniku testw, wdniu 17sierpnia 2015r. CPI dokonao uruchomienia
iudostpnienia uytkownikom platformy ePUAP2.
W ocenie NIK, przeprowadzone testy powinny potwierdzi sprawno dziaania systemu
nainfrastrukturze technicznej oddajcej rzeczywiste rodowisko pracy systemu. Zdaniem NIK
wnioski ztestw przeprowadzonych nainfrastrukturze innej ni docelowa nie powinny
stanowi podstawy prognozy wydajnoci systemu nainfrastrukturze docelowej. Testy
wydajnociowe pozwalaj nie tylko potwierdzi wymagan wydajno, ale take wykry wady
infrastruktury ioprogramowania.
Zgodnie zdobr praktyk prowadzenia projektw informatycznych, udostpnianie tej klasy
systemw informatycznych winno nastpi poprzeprowadzeniu testw wydajnociowych
zakoczonych wynikiem pozytywnym nainfrastrukturze informatycznej docelowo przeznaczonej
dla platformy ePUAP2. Pozwala tona udostpnienie obywatelom systemu, ktrego dziaanie zostao
waciwie sprawdzone, cozmniejsza ryzyko jego niedostpnoci.

22

Dyrektor CPI wyjani m.in., esystem ePUAP2 dokocalistopada 2015r. zostanie uruchomiony
nainfrastrukturze dwch orodkw wtrybie active-active. Zewzgldu nawyniki testw wydajnociowych
najednym zorodkw oraz wiadomo nowych potrzeb iwymaga niefunkcjonalnych infrastruktura
systemu jest sukcesywnie rozbudowywana, zgodnie zzaoonym planem osignicia rozwiza,

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

pozwalajcych napen obsug potrzeb uytkownikw (). Uruchomienie techniczne system ePUAP2
odbyo si nainfrastrukturze, naktrej uprzednio funkcjonowa produkcyjnie system ePUAP1. Potestach
wydajnociowych system ePUAP2 zainstalowany naww. infrastrukturze jest wydajniejszy ni ePUAP1,
coumoliwiao jego techniczne uruchomienie. Obecnie trwaj prace nad doposaeniem infrastruktury
dospenienia wymaga okrelonych wumowie zwykonawc (2013/CPI/16/Comarch).
3.1.4. Wsparcie techniczne dla uytkownikw platformy ePUAP
Obsuga zgosze kierowanych doCPI wsprawie platformy ePUAP zostaa opisana wProcedurze
obsugi zgosze ePUAP48. Wsposb bezporedni okrelono wniej m.in.: zakres odpowiedzialnoci
oraz kompetencje osb iposzczeglnych linii wsparcia, ktre bior udzia wprocesie obsugi
zgosze, atake zasady rozpatrywania iobsugiwania zgosze, zaporednictwem systemu
Service Desk. Wmyl tych zasad, zgosze mona byo dokona drog elektroniczn (za pomoc
poczty elektronicznej) lub telefonicznie. Wprocesie rejestracji iobsugi zgosze wykorzystywane
byo dedykowane oprogramowanie. Obsuga zgosze realizowana bya przez pracownikw CPI
konsultantw pionu utrzymania CPI, przy wykorzystaniu tzw. trzech linii wsparcia. Dla pracownikw
pionu utrzymania CPI dostpny by szablon najczstszych zgosze ireklamacji zawierajcy
rozwizania typowych zgaszanych przez uytkownikw problemw49. Rwnie dla uytkownikw
platformy ePUAP przygotowano baz wiedzy zawierajc rozwizanie typowych problemw.
Zdaniem NIK, ustalone wCPI zasady obsugi zgosze dotyczcych funkcjonowania platformy
ePUAP/ePUAP2 zostay sformuowane wsposb jasny, przejrzysty izwizy oraz pozwalay
uytkownikom ipracownikom obsugi klienta Service Desk naszybkie rozwizywanie
typowych zgosze. Specjalistyczne pojcia iskrty, ktre mogyby sprawi trudno
wposugiwaniu si procedur zostay wnaleyty sposb objanione.
Raporty z poziomu wiadczenia obsugi zgosze i incydentw (utrzymania platformy)
s przygotowywane w cyklach miesicznych i zawieraj informacje o liczbie zgosze
wygenerowanych przez uytkownikw, obsuonych oraz otwartych lub oczekujcych
narealizacj wdanym okresie rozliczeniowym. Wedug danych zraportw: w2014r. zgoszono
21540problemw dotyczcych funkcjonowania platformy ePUAP1, ztego: 17122 (79%)
rozwizano, 3 094 (14%) odrzucono, a1 307 (6%) nie rozwizano. Wokresie od1stycznia 2015r.
do30czerwca 2015r. zarejestrowano 24 034 zgosze ztego: 21 816 (91%) rozwizano, 1519(6%)
odrzucono, a631 (2,6%) nie rozwizano. Zdaniem NIK, spadek liczby nierozwizanych
problemw wI proczu 2015r., wporwnaniu do2014r., pozytywnie wiadczy osposobie
obsugi przez CPI klientw platformy ePUAP.
Z wyjanie Kierownika Wydziau Utrzymania Systemw Informatycznych CPI oraz zraportw
utrzymania platformy ePUAP1 zarok 2014 wynika, emniejsza skuteczno wrozwizywaniu
problemw spowodowana bya niedoborem kadry ifaktem przekazania CPI utrzymania systemu
przez firm Comarch50 bez dokonania penego transferu wiedzy. Dyrektor CPI poinformowa,
eCPI obejmujc utrzymanie systemu ePUAP, oddnia 01.01.2014r., nie miao prawnej moliwoci
wyegzekwowania innej ni przekazana przez MAiC wiedzy wzakresie utrzymania systemu odfirmy
48 Procedura nr3-SD-2013 wersja 1.0.
49 Jak np.problem z: zaoeniem konta; hasem/logowaniem; zoeniem wniosku oprofil zaufany; certyfikatem; formularzem;
bdami; instalacj aplikacji; konfiguracj przegldarki; dugim oczekiwaniem nanadanie uprawnie.
50 Firma Comarch wiadczya usugi utrzymania platformy ePUAP1 do31grudnia 2013r. napodstawie umowy zawartej
pomidzy Ministerstwem Administracji iCyfryzacji aComarch.

23

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Comarch. Ujawnione luki wdokumentacji iprzekazanych materiaach zostay wskazane wRaporcie


utrzymania systemu ePUAP po31 dniach wCPI (), ktry zosta przekazany doMAiC. Niestety CPI
nie otrzymao zMAiC adnej odpowiedzi nazgoszone www. Raporcie problemy.
Kontrola NIK ustalia, ezgodnie zraportami utrzymania platformy ePUAP systematycznie
zwikszana jest liczba pracownikw pionu utrzymania CPI iz dniem 30czerwca 2015r. wynosia
37 osb.
Stwierdzono, ewokresie od1stycznia 2014r. do30czerwca 2015r. wCPI wystpowaa dua
fluktuacja kadr, apracownicy realizujcy zadania obsugi/wsparcia systemu ePUAP nie posiadali
dowiadczenia przy obsudze (wsparciu) tego systemu. Wwyjanieniach, Dyrektor CPI poda m.in.,
e() braki kadrowe byy uzupeniane poprzez zatrudnianie, nazasadach body leasingu, ekspertw
zfirm zewntrznych, natomiast nowa, przedstawiona przez CPI wMAiC wIII kwartale 2015r., struktura
jednostki zmienia sposb realizacji utrzymania systemw, dzielc go nautrzymanie techniczne
systemw iutrzymanie usug. Struktura bdzie posiadaa wszelkie kompetencje niezbdne dorealizacji
ww. zada, oile decyzje dot. wysokoci rodkw nawynagrodzenia zostan odpowiednio dostosowane
dozaproponowanej struktury.

3.2 Regionalne platformy usug elektronicznych


Kontrol NIK objto cztery samorzdy wojewdztw: maopolskiego, mazowieckiego, lskiego
ipodlaskiego wzakresie wiadczenia usug elektronicznych zaporednictwem platform
regionalnych: Cyfrowa Maopolska51, Wrota Mazowsza52, SEKAP53, Cyfrowy Urzd Wrt Podlasia54.
Trzy projekty dotyczce uruchomienia regionalnych platform usug elektronicznych zostay
zakoczone, wfazie realizacji, wokresie objtym kontrol pozostawa projekt Wrota Mazowsza.
Cele realizacji projektw odnosiy si m.in. do:
rozwoju spoeczestwa informacyjnego poprzez wzrost liczby usug wiadczonych drog
elektroniczn,
usprawnienia obsugi obywateli,
zwikszenia efektywnoci wykorzystania zasobw informacyjnych administracji publicznej.
51 Cyfrowa Maopolska platforma informatyczna zrealizowana dla wojewdztwa maopolskiego finansowana wramach
52

53

54

24

Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Maopolskiego nalata 20072013, Dziaanie 1.2 Spoeczestwo
informacyjne.
Usugi elektroniczne wiadczone byy zaporednictwem systemu e-Urzd naobszarze wojewdztwa mazowieckiego,
realizujcego obsug obywateli poprzez portal Wrota Mazowsza udostpnionego w ramach projektu pn. Rozwj
elektronicznej administracji wsamorzdach wojewdztwa mazowieckiego wspomagajcej niwelowanie dwudzielnoci
potencjau wojewdztwa (projekt realizowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa
Mazowieckiego nalata 20072013, wspfinansowanego zerodkw Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
System Elektronicznej Komunikacji Administracji Publicznej projekt samorzdw gmin ipowiatw wojewdztwa
lskiego. Pierwszy etap budowy platformy SEKAP zrealizowano wlatach 20062008 (wspfinansowany rodkami
europejskimi wramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego nalata 20042006), natomiast
wlatach 20102012 projekt rozbudowano wramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa lskiego
nalata 20072013 wspfinansowanego zerodkw europejskich.
Cyfrowy Urzd Wrt Podlasia jest elementem projektu informatycznego pn.Wdraanie elektronicznych usug dla ludnoci
wojewdztwa podlaskiego cz II administracja samorzdowa realizowanego naobszarze wojewdztwa podlaskiego
(bdcego kontynuacj projektu pn.Wdraanie elektronicznych usug dla ludnoci wojewdztwa podlaskiego realizowanego
wlatach 20042007). Projekt Wdraanie elektronicznych usug dla ludnoci wojewdztwa podlaskiego cz II administracja
samorzdowa realizowany by wlatach 20122015 wramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa
Podlaskiego wspfinansowanego zerodkw europejskich. Projekt zakoczono uruchomieniem zdniem 30czerwca 2015r.
(u partnerw Projektu) portalu Cyfrowy Urzd. Aplikacja Cyfrowy Urzd zostaa uruchomiona wUrzdzie Marszakowskim
Wojewdztwa Podlaskiego zdniem 4marca 2015r.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Platforma Cyfrowa Maopolska


Programem wiadczenia e-usug przy uyciu Rysunek nr1
regionalnej platformy Cyfrowa Maopolska Regionalna platforma e-usug Cyfrowa Maopolska
zostaa objta wikszo gmin z terenu
wojewdztwa maopolskiego (tj.177 jednostek).
Przyjte zaoenia wregionalnym projekcie
dotyczcym budowy regionalnej platformy
usug elektronicznych Cyfrowa Maopolska
zostay osignite. Mierniki realizacji projektu,
tj.liczba jednostek samorzdu terytorialnego
oraz liczba udostpnionych e-usug zostay
osignite, jednak nie odnosiy si doiloci
zrealizowanych e -usug w jednostk ach rdo: www.cyfrowamalopolska.pl.
samorzdu terytorialnego.
W okresie objtym kontrol poprzez Cyfrow Maopolsk udostpnionych zostao mieszkacom
regionu cznie 128 e-usug. Do2014r. wydatki nautworzenie platformy regionalnej Cyfrowa
Maopolska wyniosy cznie 2 766tys.z, wtym dofinansowanie zerodkw europejskich
wynioso 75%.
Platforma Wrota Mazowsza
Rysunek nr2
Regionalna platforma e-usug Wrota Mazowsza

Samorzd Wojewdztwa Mazowieckiego,


z udziaem 314 par tnerw (278 gmin
i 36 powiatw) realizowa projekt Wrota
Mazowsza pn. Rozwj elektronicznej
administracji w samorzdach wojewdztwa
mazowieckiego wspomagajcej niwelowanie
dwudzielnoci potencjau wojewdztwa, ktry
obejmowa m.in. instalacj iwdroenie systemu
teleinformatycznego e-Urzd, umoliwiajcego
elektroniczny o bi eg dok umentw oraz
elektroniczn obsug obywateli.

Pr z y j t e w s k a n i k i re a l i z a c j i p ro j e k t u,
skierowanego narozwj e-usug dla obywateli
zostay osignite wtrakcie jego realizacji.
Wskaniki teodnosiy si doliczby: utworzonych stron internetowych, wdroonych systemw
elektronicznego obiegu dokumentw, utworzonych aplikacji ijednostek sektora publicznego znich
korzystajcych, atake doliczby uruchomionych e-usug napoziomie dwustronnej interakcji.
rdo: www.wrotamazowsza.pl.

Do projektu nie przystpi Urzd Marszakowski Wojewdztwa Mazowieckiego. Sekretarz


Wojewdztwa wyjani m.in., enie przystpiono doprojektu, poniewa jest on przede wszystkim
zorientowany nausugi wiadczone przez powiaty igminy, ktre znaczco rni si odusug
wiadczonych przez wojewdztwo. WUrzdzie wramach Regionalnego Programu Operacyjnego
Wojewdztwa Mazowieckiego 20072013 realizowany jest odrbny projekt Portal korporacyjny
Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Mazowieckiego wWarszawie platforma cyfrowa e-usug

25

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

(Priorytet II Przyspieszenie e-rozwoju Mazowsza, Dziaanie 2.2 Rozwj e-usug). Doprojektu nie
przystpio take m.in. miasto stoeczne Warszawa. Prezydent m.st. Warszawy wpimie skierowanym
w2008r. doMarszaka Wojewdztwa Mazowieckiego poinformowaa m.in., eproblemem byo
adresowanie projektu gwnie domaych irednich jednostek samorzdu, czego nastpstwem byo
nie tylko niedostosowanie struktury zarzdzania projektem dospecyfiki zoonej organizacji, jak
jest Urzd m.st. Warszawa, ale take prawdopodobny konflikt interesw wokreleniu priorytetw
isposobw ich osignicia.
W okresie objtym kontrol poprzez Wrota Mazowsza udostpnionych zostao mieszkacom
regionu cznie 101 e-usug. Wedug stanu nadzie 30czerwca 2015r., 215 z314 partnerw
projektu nie wiadczyo usug elektronicznych zaporednictwem portalu Wrota Mazowsza.
Wocenie NIK, podejmowane przez Urzd Marszakowski dziaania byy niewystarczajce,
biorc pod uwag, ina dzie 30czerwca 2015r. tylko 99 z314 (31,5%) partnerw projektu
udostpniao e-usugi naportalu Wrota Mazowsza. Ponadto, pomimo poniesienia znacznych
nakadw narealizacj projektu iuruchomienia przez partnerw cznie 1 128 e-usug, wokresie
od5listopada 2014r. do30czerwca 2015r. partnerzy zrealizowali tylko 169 e-usug, zktrych
skorzystao 78 osb. Do30czerwca 2015r. nawdroenie systemu e-Urzd poniesiono wydatki
wkwocie 10 429,2tys.z55 (37,9% wydatkw ogem naww. projekt).
Platforma SEKAP
Rysunek nr3
Regionalna platforma e-usug SEKAP

rdo: www.sekap.pl.

Na 30 czerwca 2015 r. w projekcie SEKAP


uczestniczyo cznie 124 jednostek samorzdu
terytorialnego 56 z wojewdztwa lskiego,
tj.110 gmin i14 powiatw. Wskaniki okrelone
wprojekcie SEKAP2 (realizowanym wlatach
20102012) zostay osignite. Odnosiy
sione doliczby usug informacyjnych, liczby
uruchomionych usug online: na poziomie
interakc yjnym 5 7, na poziomie interakcji
dwustronnej, napoziomie transakcji.

W projekcie nie uczestniczyo 60 jednostek samorzdu terytorialnego zobszaru wojewdztwa


lskiego, wtym 57 gmin oraz 3 powiaty. Wokresie objtym kontrol poprzez SEKAP udostpnionych
zostao mieszkacom regionu ponad 650 e-usug. Wydatki narealizacj projektu SEKAP wlatach
20062008 wyniosy 22 178,4tys.z (z czego 75% dofinansowano rodkami europejskimi), anajego
rozbudow iupowszechnienie wlatach 20102012 wydatkowano 8716,4tys.z (z czego 85%

55 Kwot 8 614,9tys.z sfinansowano zerodkw zEuropejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, kwot 1 541,6tys.z
zdotacji partnerw projektu, natomiast kwot 272,7tys.z stanowiy rodki wasne wojewdztwa mazowieckiego.

56 Na podstawie umw zawartych zposzczeglnymi jednostkami samorzdu terytorialnego, przystpienie doSEKAP

26

umoliwiao ich jednostkom podlegym, realizujcym zadania publiczne (np.szkoom, domom kultury, itd.) dostp
dosystemu SEKAP, wtym zaoferowanie e-usug. Ustalono, eczna liczba jednostek podlegych wczonych dosystemu
wyniosa 253 nakoniec Iprocza 2015r.
57 W projekcie SEKAP2 dla oceny poziomu zaawansowania idojrzaoci usug elektronicznych przyjto piciostopniow skal
odnajmniej zaawansowanej: 1 informacja, 2 jednostronna interakcja, 3 dwustronna interakcja, 4 transakcyjno,
5 personalizacja.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

dofinansowano wramach RPO Wojewdztwa lskiego nalata 20072013). Kontrola wykazaa,


eliczba wnioskw skadanych poprzez SEKAP wzrosa z9 273 w2013r. do14 936 w2014r.,
azaIprocze 2015r. ich liczba wyniosa 6 288.
Platforma Cyfrowy Urzd Wrt Podlasia
Rysunek nr4
Regionalna platforma e-usug Wrota Podlasia

rdo: https://cu.wrotapodlasia.pl.

W projekcie Cyfrowego Urzdu Wrt Podlasia


uczestniczyo wikszo jednostek samorzdu
terytorialnego wojewdztwa podlaskiego
(tj. 130 58, z wyjtkiem trzech gmin: Raczki,
Zambrw iZawady). Wocenie wjtw tych
gmin, nie byo wystarczajcych powodw
doudziau wrealizacji projektu59.
W dniu uruchomienia platformy Cyfrowego
Urzdu Wrt Podlasia, tj.30czerwca 2015r.
udostpniono 13 e-usug. Wydatki poniesione
w z wizku z realizacj Cyfrowego Urzdu
Wrt Podlasia i Centralnej Szyny Danych 6 0
wyniosy 1 773,6tys.z.

Podstawowe cele projektu, zwizane zwdraaniem usug publicznych dotyczce usprawnienia


wymiany informacji zmieszkacami wojewdztwa nawszystkich poziomach samorzdowych
oraz rozwijania usug dla obywateli dostpnych zapomoc technik informatycznych nie zostay
jeszcze wpeni osignite wokresie objtym kontrol. Ustalenia kontroli wskazuj, ezmoliwoci
zaatwiania spraw wformie elektronicznej korzystay przede wszystkim organy administracji
rzdowej isamorzdowej, natomiast nike byo zainteresowanie obywateli iprzedsibiorcw
tform zaatwienia spraw. Projekt nie zawiera wskanikw (miernikw) realizacji celw
odnoszcych si wprost doliczby zaatwianych spraw wformie elektronicznej.
Realizacja projektw regionalnych wzakresie udostpnienia platform elektronicznych
umoliwia udostpnienie rozwiza informatycznych, zapomoc ktrych wiadczone
se-usugi. Doprojektw tych przystpia wikszo gmin ipowiatw zobszarw
wojewdztw gdzie platformy tebyy wdraane. Trzy spord czterech platform regionalnych
objtych badaniem udostpniay ponad 100 e-usug kada61 (Cyfrowa Maopolska, Wrota
Mazowsza iSEKAP). Naley jednak zauway, epomimo poniesienia znacznych nakadw
finansowych narealizacj ww. projektw, wykorzystanie e-usug udostpnionych zaich
pomoc byo niewielkie.
58 Jednym zpierwszych urzdw wwojewdztwie podlaskim, ktry udostpni e-usugi wramach tego projektu by Urzd

Miejski wGonidzu.

59 Na przykad Wjt Gminy Raczki poinformowa, ewdroenie elektronicznego obiegu dokumentw (z Ietapu) spowodowao
tylko utrudnienie pracy urzdnikw, ktrzy zostali zmuszeni dowykonywania podwjnej pracy (w wersji papierowej orazwwersji
elektronicznej). Wskaza te, e do urzdu nie wpyn ani jeden wniosek odobywateli iprzedsibiorcw wwersji
elektronicznej. Wopinii wjta barier wrozwoju e-usug wmaych gminach jest: brak takiej potrzeby, za wydatkowanie
jakichkolwiek rodkw finansowych nawdraanie systemw, zktrych nie korzystaj obywatele, jest conajmniej bezzasadne.
Ponadto, jako bariery wskaza: konieczno dostarczenia rozmaitych zacznikw, ktre nie smoliwe doprzekazania
wformie elektronicznej (wiele urzdw nadal wymaga dokumentw wtej wanie formie). Informacj uzyskano wtrybie
art.29 ust.1 pkt2 lit. f ustawy oNIK wtrakcie kontroli wUrzdzie Marszakowskim Wojewdztwa Podlaskiego.

Umoliwia
wymian danych pomidzy rnymi rdami (bazami danych, systemami informatycznymi).
60

Cyfrowy
Urzd
Wrt Podlasia udostpni wokresie objtym kontrol 13 e-usug.
61

27

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

3.3 Dziaania marszakw wojewdztw oraz burmistrzw/prezydentw miast


wzakresie udostpniania iwiadczenia usug drog elektroniczn
3.3.1. Dziaania strategiczne wcelu umoliwienia zaatwiania spraw drog elektroniczn
przez obywatela/przedsibiorc
W objtych kontrol urzdach marszakowskich zagadnienia dotyczce ich dostosowania
doelektronicznego wiadczenia usug publicznych zostay uwzgldnione wdokumentach
strategicznych62. Wdokumentach tych przyjto cele iokrelono dziaania dotyczce rozwoju
spoeczestwa cyfrowego, zwikszenia dostpu doszerokopasmowego Internetu ie-usug.
Naprzykad:
yy W przyjtej w2015r. Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza do2020 roku jako jeden zcelw
strategicznych okrelono Rozwj spoeczestwa informacyjnego Wsparcie tworzenia iwdraania
inteligentnych systemw zarzdzania oraz e-usug (e-administracja, e-zdrowie, e-logistyka, e-finanse,
e-handel, e-praca, e-edukacja)63. Dziaania wramach tego celu bd wznacznym stopniu realizowane przez
instrumenty uruchamiane wramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Mazowieckiego
nalata 20142020.

Dziaania dotyczce rozwoju usug elektronicznych uwzgldniane byy rwnie wdokumentach


stanowicych rozwinicie zaoe okrelonych wstrategiach. Naprzykad:
yy W opracowanym w2011 roku Programie Rozwoju Spoeczestwa Informacyjnego Wojewdztwa Podlaskiego
e-Podlaskie (PRSI) zostaa zawarta koncepcja rozwoju e-usug Celem gwnym PRSI bya Sprawna iprzyjazna
administracja publiczna wojewdztwa podlaskiego dziki technologiom informatycznym. Cele szczegowe
dotyczyy m.in. wdroenia nowoczesnych iefektywnych ekonomicznie rozwiza technologii informacyjno-komunikacyjnych wjednostkach realizujcych zadania administracji publicznej naterenie wojewdztwa
podlaskiego; zapewnienia powszechnego dostpu dousug administracji publicznej wiadczonych drog
elektroniczn.

W dokumentach strategicznych wwikszoci zkontrolowanych urzdw miast igmin (14spord


20, tj.70%) uwzgldniono problematyk zwizan m.in. ztakimi zadaniami jak:
rozszerzenie zakresu e-usug publicznych;
usprawnienie administracji publicznej poprzez informatyzacj, wtym m.in. zwikszenie
dostpnoci usug publicznych przy wykorzystaniu Internetu;
zapewnienie mieszkacom dostpu dousug publicznych wiadczonych drog elektroniczn.
Zagadnie dotyczcych dostosowania doelektronicznego wiadczenia usug publicznych
niezawarto wdokumentacji strategicznej szeciu urzdw64.
3.3.2. Liczba udostpnionych izrealizowanych usug elektronicznych wkontrolowanych urzdach
Zgodnie z art. 16 ust. 1a ustawy o informatyzacji podmiot publiczny jest zobligowany
doudostpnienia elektronicznej skrzynki podawczej (dalej ESP). Jest tojedyna obligatoryjna usuga
elektroniczna, ktra musi by oferowana przez urzd administracji publicznej. Pozostae usugi
elektroniczne udostpniane przez jednostk swiadczone napodstawie jej samodzielnej decyzji.

62 Dla wojewdztwa: mazowieckiego Strategia Rozwoju Wojewdztwa Mazowieckiego doroku 2030 Innowacyjne Mazowsze;

28

63
64

Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza do2020 roku; lskiego Strategia Rozwoju Spoeczestwa Informacyjnego
Wojewdztwa lskiego do 2015 r.; podlaskiego Strategia Rozwoju Wojewdztwa Podlaskiego do 2020 roku;
maopolskiego Strategia Rozwoju Wojewdztwa Maopolskiego 20112020.
Cel V, dziaanie 5.2.
UM w: Czempiniu, Gonidzu, Knyszynie, Ldzinach, Niemczy iObornikach lskich.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

1. Wedug stanu nadzie 30czerwca 2015r. wszystkie 24 kontrolowane urzdy udostpniay


cznie 1 705 usug elektronicznych, wtym obowizkow usug ESP, ktra polega namoliwoci
skierowania dourzdu pisma oglnego, skargi, wniosku czy te zapytania oraz zaczenia
odpowiedniego formularza w wersji elektronicznej zapisanego w okrelonym formacie
(np.pdf, doc).
Przykadowy formularz elektroniczny dla e-usugi wymagajcy odobywatela wskazania penego
zakresu informacji niezbdnych dla zaatwienia sprawy zosta zaprezentowany naponiszej
infografice (Rysunek Nr5).
Rysunek nr5
Przykadowy formularz elektroniczny dla e-usugi Wniosek owydanie zawiadczenia ozgoszeniu utraty
lub uszkodzenia dowodu osobistego

rdo: www.epuap.gov.pl.

Najwicej usug wformie elektronicznej zostao udostpnionych wtakich dziedzinach jak:


budownictwo, architektura, urbanistyka; sprawy obywatelskie (dowody osobiste, meldunki,
wybory); dziaalno gospodarcza; komunikacja, drogownictwo itransport; ochrona rodowiska;
podatki iopaty oraz nieruchomoci, lokale mieszkalne iuytkowe. Przykadowy sposb
udostpniania e-usug wInternecie zosta zaprezentowany naponiszej infografice (Rysunek nr6).

29

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Rysunek nr6
Wybr usug elektronicznych poprzez stron internetow www.sekap.pl wkategorii spraw Dowody osobiste,
meldunki, wybory

rdo: www.sekap.pl.

Kontrola wykazaa, ewe wszystkich 24 objtych badaniem urzdach udostpniano cz


lubcao usug elektronicznych zwykorzystaniem platformy oglnopolskiej ePUAP, aniektre
urzdy wzakresie usug elektronicznych wykorzystyway rwnie platformy regionalne (Cyfrowa
Maopolska65, Cyfrowy Urzd Wrt Podlasia66, PeUP67, SEKAP68 iWrota Mazowsza69) oraz platformy
miejscowe70. Wszczeglnoci:
w 15 skontrolowanych urzdach miast igmin71 (z 20, tj.75%) korzystano jednoczenie zdwch
platform informatycznych, ajeden urzd72 jednoczenie ztrzech platform;
w trzech urzdach marszakowskich 73 wykorzystywano jednoczenie dwie platformy
informatyczne, aw jednym urzdzie74 korzystano wycznie zplatformy ePUAP.

65
66
67
68
69
70
71

30

72
73
74

UM w: Brzesku, Dbrowie Tarnowskiej, Tarnowie oraz Urzd Marszakowski Wojewdztwa Maopolskiego.


UM w: Biaymstoku, Gonidzu, Knyszynie oraz Urzd Marszakowski Wojewdztwa Podlaskiego.
Platforma lokalna e-usug publicznych. UM w: Niemczy iPieszycach.
UM w: Ldzinach, Orzeszu, Rybniku oraz Urzd Marszakowski Wojewdztwa lskiego.
UM wHalinowie.
UM w: Halinowie, Obornikach lskich, Pocku, rodzie lskiej iUjciu.
UM w: Biaymstoku, Brzesku, Dbrowie Tarnowskiej, Gonidzu, Knyszynie, Ldzinach, Niemczy, Obornikach lskich, Orzeszu,
Pieszycach, Pocku, Rybniku, rodzie lskiej, Tarnowie iUjciu oraz Urzdy Marszakowskie Wojewdztw: Maopolskiego,
Podlaskiego ilskiego.
UM wHalinowie.
Urzdy Marszakowskie Wojewdztw: Maopolskiego, Podlaskiego, lskiego.
Urzd Marszakowski Wojewdztwa Mazowieckiego.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

2. Wyniki kontroli wCPI wykazay, ewokresie od1stycznia 2014r. do30czerwca 2015r. wcaym
kraju zaporednictwem platformy ePUAP wysano cznie 3 024 446 dokumentw, ztego:
w2014r. 1 759 215 iw 2015r. (do 30.06) 1 265 231. Wikszo dokumentw (96,3%) stanowia
korespondencja pomidzy organami administracji publicznej. Obywatele oraz przedsibiorcy
skierowali dourzdw administracji publicznej cznie 113 100 spraw (2014r. 66 293, 2015r.
46 807), costanowio 3,7% cznej liczby dokumentw przesanych zaporednictwem ePUAP.
Procentowy udzia dokumentw przesanych wformie elektronicznej zaporednictwem platformy
ePUAP wokresie od1stycznia 2014r. do30czerwca 2015r. przedstawiono nawykresie nr1.
Wykres nr1
Procentowy udzia dokumentw przesanych wformie elektronicznej zaporednictwem platformy ePUAP
wokresie od1stycznia 2014r. do30czerwca 2015r.

3,7%

korespondencja pomidzy organami


administracji publicznej
sprawy wniesione przez
obywateli/przedsibiorcw

96,3%

rdo: Wyniki kontroli NIK.

W okresie od1stycznia 2014r. do30czerwca 2015r. wcaym kraju obywatele iprzedsibiorcy


najczciej korzystali znastpujcych e-usug udostpnianych naplatformie ePUAP:
Skargi, wnioski, zapytania dourzdu zrealizowano 54 438 usug;
350

Pismo oglne dourzdu zrealizowano 29 045 usug;


300

Ewidencjonowanie szkole prowadzonych przez orodki szkolenia zrealizowano 9 512 usug;


250

Przekaz informacji zOrodkw Szkolenia Kierowcw dostarosty zrealizowano 5 372 usug;


200

liczba udostpnionych usug elektronicznych

150
Udostpnienie informacji orodowisku ijego ochronie zrealizowano 4 488 usug.
100
0

Ldziny
Pieszyce
Niemcza
Orzesze
Ujcie
lski UM
Rybnik
Oborniki lskie
Tarnw
Halinw
roda lska
Maopolski UM
Brzesko
Pock
Kalisz
Czempi
Knyszyn
Pruszkw
Biaystok
Dbrowa Tarnowska
Gonidz
Wronki
Podlaski UM
Mazowiecki UM

50

31

korespondencja pomidzy organami


administracji publicznej

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

sprawy wniesione przez


obywateli/przedsibiorcw

3. Spord 24 skontrolowanych
urzdw, wszeciu75 (tj.25%) udostpniano powyej 100 usug
96,3%
wformie elektronicznej. Wpozostaych urzdach oferowano odjednej do97 e-usug76. Uwag
zwraca, ewurzdach, wktrych oferowano powyej 100 e-usug wykorzystywano gwnie
regionalne platformy informatyczne, tj.wtrzech urzdach zterenu wojewdztwa lskiego
korzystano zplatformy SEKAP, aw trzech pozostaych urzdach wiadczono usugi przy pomocy
platformy eUsug Publicznych (PeUP). Liczb udostpnionych e-usug wposzczeglnych
jednostkach objtych kontrol przedstawiono nawykresie nr2.
Wykres nr2
Liczba udostpnionych usug wformie elektronicznej nadzie 30czerwca 2015r.

350
300
250
200

liczba udostpnionych usug elektronicznych

150
100
0

Ldziny
Pieszyce
Niemcza
Orzesze
Ujcie
lski UM
Rybnik
Oborniki lskie
Tarnw
Halinw
roda lska
Maopolski UM
Brzesko
Pock
Kalisz
Czempi
Knyszyn
Pruszkw
Biaystok
Dbrowa Tarnowska
Gonidz
Wronki
Podlaski UM
Mazowiecki UM

50

rdo: Wyniki kontroli NIK.

4. Wkontrolowanych urzdach miast igmin liczba e-usug zrealizowanych przez obywateli/


przedsibiorcw wokresie od1stycznia 2014r. do30czerwca 2015r. wyniosa cznie
987e-usug77. Najczciej korzystano ze-usug wzakresie zoenia pisma oglnego, skargi, wniosku,
zapytania dourzdu (ESP), zoenia deklaracji owysokoci opaty zagospodarowanie odpadami
komunalnymi, dopisania dospisu wyborcw oraz udostpnienia informacji publicznej.
Ustalenia kontroli wskazuj, e, pomimo udostpnienia wkontrolowanych urzdach miast
igmin e-usug (specjalistycznych formularzy elektronicznych) ich wykorzystanie (poza usug
ESP) przez mieszkacw iprzedsibiorcw byo niewielkie.
Naprzykad:
yy W Urzdzie Miasta Ldziny udostpniono, poza ESP, 302 e-usugi, aobywatele skorzystali jedynie zpiciu
e-usug dotyczcych: wydania zezwolenia nausunicie drzew lub krzeww, wydania odpisu izawiadczenia
zrejestru stanu cywilnego, zoenia wniosku oudostpnienie informacji publicznej, wyznaczenia stref zakazu
parkowania oraz zgoszenia problemu technicznego dotyczcego e-usugi.
75 UM w(liczba udostpnionych e-usug): Ldzinach (303), Pieszycach (211), Niemczy (191), Orzeszu (152), Ujciu (129) orazUrzd

32

Marszakowski Wojewdztwa lskiego (108).



76 UM w(liczba udostpnionych e-usug): Rybniku (97), Obornikach lskich (91), Tarnowie (82), Halinowie (52), rodzie
lskiej (50), Urzdzie Marszakowskim Wojewdztwa Maopolskiego (45), Brzesku (37), Pocku (35), Kaliszu (24), Czempiniu
(19), Knyszynie (18), Pruszkowie (15), Biaymstoku (12), Dbrowie Tarnowskiej (10), Gonidzu (9), Wronkach (7), Urzdzie
Marszakowskim Wojewdztwa Podlaskiego (7) oraz Urzdzie Marszakowskim Wojewdztwa Mazowieckiego (1).

Dla
UM wNiemczy brak byo danych wtym zakresie.
77

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

yy W Urzdzie Miejskim wUjciu udostpniono, poza ESP, 128 e-usug, aobywatele skorzystali natomiast
wycznie zjednej usugi dotyczcej zoenia wniosku oudostpnienie informacji publicznej.
yy W Urzdzie Miejskim wOrzeszu udostpniono, poza ESP, 151 e-usug, korzystano jednak tylko zomiu
usug wzakresie: wydania zawiadczenia oprzeznaczeniu terenu wmiejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego, wydania opinii oprzeznaczeniu terenu wmiejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego, wydania wypisw iwyrysw zestudium uwarunkowa ikierunkw zagospodarowania
przestrzennego gminy (miasta), nadania numeru porzdkowego, uzgodnienia lokalizacji zjazdu, wydania
zezwolenia nausunicie drzew lub krzeww, zoenia deklaracji owysokoci opaty zagospodarowanie
odpadami komunalnymi oraz udostpnienia informacji publicznej.

W dziewiciu urzdach miast igmin (z 20 kontrolowanych, tj.45%) obywatele/przedsibiorcy


nie korzystali zudostpnionych e-usug, poza ESP78. Ponadto, wczterech urzdach mieszkacy
skorzystali tylko zjednej e-usugi79 (poza ESP) pomimo, eliczba udostpnionych e-usug wahaa
si od37 do129.
Porwnanie liczby udostpnionych wurzdach miast igmin e-usug (bez ESP) nadzie 30czerwca
2015r. doliczby e-usug, zktrych korzystali obywatele/przedsibiorcy (bez ESP) wokresie
od1stycznia 2014r. do30czerwca 2015r. przedstawiono nawykresie nr3.
Wykres nr3
Porwnanie liczby udostpnionych wurzdach miast igmin e-usug (bez ESP) nadzie 30czerwca 2015r.
doliczby e-usug, zktrych korzystali obywatele/przedsibiorcy (bez ESP) wokresie od1stycznia 2014r.
do30czerwca 2015r.

350
300
250
200
150

Tarnw

Halinw

roda lska

Brzesko

Pock

Kalisz

Czempi

Knyszyn

Pruszkw

Biaystok

Dbrowa Tarnowska

Gonidz

Wronki

16

Oborniki lskie

Rybnik

Ujcie

Orzesze

Niemcza

Pieszyce

50

Ldziny

100

liczba udostpnionych e-usug (bez ESP)


liczba e-usug, z ktrych korzystali obywatele/przedsibiorcy (bez ESP)
rdo: Wyniki kontroli NIK.

78 Dotyczy UM w(liczba udostpnionych e-usug): Pieszycach (211), Niemczy (191), Obornikach lskich (91), Czempiniu (19),
Knyszynie (18), Pruszkowie (15), Dbrowie Tarnowskiej (11), Gonidzu (9), Wronkach (7).

79 UM w(e-usuga): Brzesku (zoenie deklaracji owysokoci opat zagospodarowanie odpadami komunalnymi), Halinowie

(wniosek owydanie zezwolenia nawycicie drzew lub krzeww), rodzie lskiej (wniosek owydanie dowodu osobistego)
iUjciu (wniosek oudostpnienie informacji publicznej).

33

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Z ustale kontroli przedstawionych nawykresie nr3 wynika, ewnajwikszym stopniu


zrnych udostpnionych usug elektronicznych korzystali mieszkacy Rybnika (16 rodzajw
e-usug, oprcz usugi ESP). Wokresie objtym kontrol skorzystali oni znastpujcych e-usug:
1)udostpnienie informacji publicznej, 2) udostpnienie danych zezbiorw meldunkowych,
3) opata zagospodarowanie odpadami komunalnymi, 4) zgaszanie prac geodezyjnych
i kartograficznych, 5) dopisanie do spisu wyborcw wyborcy przebywajcego czasowo
lubnigdzie nie zameldowanego, 6) organizacja praktyk uczniowskich istudenckich, 7) zezwolenie
nasprowadzanie zwok iszcztkw zzagranicy, 8) wydanie zawiadcze dotyczcych dziaalnoci
gospodarczej, 9) zgoszenie wykonywania dziaalnoci gospodarczej, 10) udzielenie zezwolenia
nausunicie drzew ikrzeww, 11) zwrot opaty skarbowej, 12) wpisanie obywatela polskiego
dorejestru wyborcw, 13) wymeldowanie zpobytu staego lub czasowego, 14) zezwolenie
nasprzeda napojw alkoholowych, 15) wydanie wypisu/wyrysu zewidencji gruntw ibudynkw,
16) udostepnienie materiaw pastwowego zasobu geodezyjnego ikartograficznego.
5. Wedug wyjanie pracownikw kontrolowanych urzdw jednostek samorzdu terytorialnego
przyczynami niewielkiego zainteresowania udostpnionymi e-usugami byy:
konieczno posiadania podpisu elektronicznego lub profilu zaufanego;
niska wiadomo mieszkacw omoliwoci skorzystania zusug elektronicznych wiadczonych
przez urzdy;
wybr osobistego kontaktu zpracownikiem, zewzgldu nabezporedni pomoc wwypenianiu
dokumentw;
moliwo dokonania poprawek namiejscu poprzez kontakt zurzdnikiem;
niski poziom promocji usug elektronicznych napoziomie oglnokrajowym;
brak umiejtnoci posugiwania si komputerem iInternetem przez osoby starsze.
6. Wkontrolowanych urzdach marszakowskich wokresie od1stycznia 2014r. do30czerwca
2015r. zdecydowan wikszo korespondencji wpywajcej elektronicznie 80 stanowia
korespondencja pomidzy urzdami administracji publicznej. Przykadowo:
yy W Urzdzie Marszakowskim Wojewdztwa Maopolskiego zrealizowane usugi elektroniczne
wyniosy cznie 3 096 spraw (789 wI proczu 2014r., 1 202 wII proczu 2014r. i1 105 wI proczu
2015r.). Wikszo dokumentw (od 95% do99%81) stanowia korespondencja zorganami administracji
publicznej. Zaporednictwem elektronicznych skrzynek wpyway sprawy, zktrych najwicej dotyczyo
kwestii zwizanych zrealizacj budetu, dotacji oraz sprawozda budetowych (1 169 spraw), gospodarki
nieruchomociami (375 spraw), zdrowia ispraw spoecznych (209 spraw) oraz ochrony rodowiska (155 spraw).
yy W Urzdzie Marszakowskim Wojewdztwa lskiego wlatach 20142015 (do 30czerwca) liczba usug
zrealizowanych wformie elektronicznej wyniosa cznie 5 849 dokumentw elektronicznych, przy czym
wikszo (5 843 spraw, tj.99,9%) stanowia korespondencj zorganami administracji publicznej.

3.3.3. Obsuga izaatwianie wurzdach spraw wniesionych wformie elektronicznej


Ustalenia kontroli wskazuj, ewobjtych kontrol urzdach zamieszczano nastronach
internetowych lub BIP tzw. karty usug udostpnionych elektronicznie. Karty tezawieray m.in. opis
usugi, informacje o: wymaganych dokumentach isposobie ich dostarczenia dourzdu, opatach,
80 Poprzez ESP jako pismo oglne.
81 Dane szacunkowe Urzd nie posiada wczasie kontroli systemu elektronicznego obiegu dokumentw sprawy

34

wpywajce naESP byy realizowane drog tradycyjn, bez oznaczania charakteru nadawcy, dlatego te nie byo moliwe
ustalenie, ile spraw wpyno odosb fizycznych/przedsibiorcw.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

terminach isposobie zaatwienia sprawy, moliwoci wniesienia odwoania, skargi lub wniosku,
atake podstaw prawn usugi. Wjednym urzdzie82 wprzypadku dwch zdziewiciu objtych
badaniem kart dla spraw, jakie mona zaatwi zwykorzystaniem formularza pisma oglnego
zaporednictwem ESP, zamieszczone nastronie internetowej urzdu oraz nastronie BIP, zawieray
nieaktualne dane promulgacyjne podstawy prawnej wiadczonej usugi, bd podstawy naliczenia
opaty zausug. Tumaczono toniedopatrzeniem iw trakcie kontroli dokonano aktualizacji
ww. danych.
Badanie NIK przeprowadzone w24 skontrolowanych urzdach nacznej prbie 25183 spraw, ktre
wpyny drog elektroniczn wykazao, e:
dekretacja dokumentw elektronicznych (od momentu wpywu/rejestracji wniosku/formularza)
nastpowaa naog niezwocznie tj.wdniu ich wpywu dourzdu lub wdniu nastpnym.
Wystpiy take przypadki, gdzie dekretacji napracownika prowadzcego spraw dokonano
poupywie kilkunastu dni (najpniej do14 dni oddnia wpywu84);
w szeciu urzdach85 otrzymane drog elektroniczn wnioski/formularze wymagay korekt.
Wtrzech86 znich wystpowano downioskodawcw oich uzupenienie wycznie wformie
papierowej (poczt tradycyjn), tylko wdwch urzdach drog elektroniczn87, aw jednym
urzdzie zarwno wformie korespondencji papierowej jak ielektronicznej88. Niekiedy konieczne
jednak byo osobiste stawiennictwo wnioskodawcy wcelu uzupenienia dokumentw.
Naprzykad:
yy W Urzdzie Miasta Tarnowa badanie 20 spraw wykazao, iwprzypadku czterech wnioskw orejestracj
pojazdw, wnioskodawcy pozoeniu dokumentw wformie elektronicznej rezygnowali zdalszej realizacji
usugi elektronicznej iwybierali bezporedni wizyt wurzdzie. Przyczyn takiego postpowania bya
konieczno przedoenia/przesania poczt oryginalnych dokumentw itablic rejestracyjnych89.

w przypadku szeciu badanych spraw (w czterech urzdach90), systemy elektronicznego obiegu


dokumentw wykorzystywane wprocesie wiadczenia usug elektronicznych korzystay
zdanych gromadzonych winnych systemach informatycznych tych urzdw lub wzewntrznych
systemach/rejestrach pastwowych91, np.:
yy W Urzdzie Miejskim wBiaymstoku, wprzypadku spraw dotyczcych rejestracji pojazdu (badaniem objto
3 sprawy wtym zakresie), nastpowaa automatyczna komunikacja poprzez aplikacj Polskiej Wytwrni
Papierw Wartociowych zsystemem CEPiK92 iprzesyane przez obywatela bd przedsibiorc zaczniki,
automatycznie byy importowane dotego systemu.

82 Urzd Marszakowski Wojewdztwa Mazowieckiego.


83 Badanie przeprowadzono nawybranej prbie spraw, ktre wpyny dourzdw wformie elektronicznej. Kontrol objto
84
85
86
87
88
89
90
91
92

do25 spraw wpywajcych, ajeeli ich liczba bya nisza ni 25, analiz objto wszystkie sprawy, ktre wpyny dourzdw
wokresie objtym kontrol.
Urzd Miejski wKaliszu (1 sprawa na20 zbadanych).
UM w: Halinowie, Kaliszu, Pocku, Rybniku, Tarnowie iUrzd Marszakowski Wojewdztwa Maopolskiego.
Dotyczyo toUM w: Halinowie, Kaliszu oraz Urzd Marszakowski Wojewdztwa Maopolskiego.
UM w: Pocku, Rybniku.
UM wTarnowie.
Zgodnie zrozporzdzeniem Ministra Infrastruktury wsprawie szczegowych czynnoci organw wsprawach zwizanych
zdopuszczeniem pojazdu doruchu oraz wzorw dokumentw wtych sprawach (Dz.U. z2014r. poz.1727).
UM w: Biaymstoku (trzy sprawy), Halinowie (jedna sprawa), Orzeszu (jedna sprawa), Urzd Marszakowski Wojewdztwa
Maopolskiego (jedna sprawa).
Zakres badanych spraw, wprzypadku pozostaych 20 kontrolowanych urzdw, nie wymaga aby systemy elektronicznego
obiegu dokumentw komunikoway si automatycznie zinnymi systemami/rejestrami.
Centralna Ewidencja Pojazdw iKierowcw.

35

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

yy W Urzdzie Miejskim wHalinowie, wtoku rozpatrywania sprawy dotyczcej wydania zezwolenia


nausunicie drzew lub krzeww, pracownik prowadzcy spraw, zaporednictwem programu GEOMAP weryfikowa informacje zrejestru gruntw, prowadzonego przez Starostwo Powiatowe wMisku
Mazowieckim.
yy W Urzdzie Miejskim wOrzeszu, system obiegu dokumentw automatycznie komunikowa si zinnym
systemem informatycznym Urzdu, tj.Systemem Informacji Geograficznej (GIS). System obiegu dokumentw
przekazywa informacj, ena danej dziace zosta zgoszony wniosek onadanie numeru porzdkowego
(wGIS moliwy jest podgld wniosku isygnatura sprawy).

wszystkie kontrolowane jednostki umoliwiay wnioskodawcom uzyskanie informacji


natemat aktualnego stanu sprawy bezporednio upracownika, osobicie, telefonicznie
lubzaporednictwem e-mail. Jednak tylko wsiedmiu urzdach93 informacje natemat przebiegu
sprawy mona byo rwnie uzyska wformie elektronicznej poprzez podanie sygnatury (znaku)
sprawy woznaczonym miejscu nastronie internetowej urzdu lub stronie internetowej platformy
zapomoc ktrej realizowane byy e-usugi (np.nastronie platformy Cyfrowy Urzd Wrt Podlasia
UM wGonidzu).
Nieprawidowoci wzakresie dziaa dla umoliwienia zaatwienia wurzdzie obywatelowi/
przedsibiorcy spraw drog elektroniczn, stwierdzono wUrzdzie Marszakowskim Wojewdztwa
Mazowieckiego.
yy Kontrola wykazaa, ewprzypadku czterech94 spord 15 spraw/wnioskw95 zoonych przez obywateli
wformie dokumentu elektronicznego zaporednictwem Elektronicznej Skrzynki Podawczej, Urzd
niedorcza pism wnioskodawcom zwykorzystaniem rodkw komunikacji elektronicznej, lecz wformie
papierowej zaporednictwem poczty zpotwierdzeniem odbioru. Byo toniezgodne zart.391 1 Kpa
stanowicym, edorczanie pism nastpuje zapomoc rodkw komunikacji elektronicznej wrozumieniu
art.2 pkt5 ustawy zdnia 18lipca 2002r. owiadczeniu usug drog elektroniczn96, jeeli strona lubuczestnik
postpowania zoy podanie wformie dokumentu elektronicznego przez ESP organu administracji
publicznej. Sekretarz Wojewdztwa wyjani, i() Zuwagi nasystem tradycyjny obowizujcy wUrzdzie,
pisma wychodzce przygotowane swformie pisemnej (papierowej) iw zalenoci odwskazanego przez
wnioskodawc sposobu dorczenia przekazywane zaporednictwem operatora pocztowego lub zaporednictwem
poczty elektronicznej Urzdu. Taki sposb postpowania nie stoi wsprzecznoci zprzepisem art.14 1 Kodeksu
postpowania administracyjnego, wktrym mowa jest otym, esprawy naley zaatwia wformie pisemnej
lubwformie dokumentu elektronicznego wrozumieniu przepisw ustawy zdnia 17lutego 2005r. oinformatyzacji
dziaalnoci podmiotw realizujcych zadania publiczne (Dz.U. z2013r., poz.235), dorczanego rodkami
komunikacji elektronicznej. Przy tak sformuowanej treci przepisu organ administracji publicznej ma swobod
wwyborze jednej ztych alternatywnych form zaatwienia spraw.

Zdaniem NIK argumentacja przedstawiona wwyjanieniach Sekretarza Wojewdztwa nie znajduje


uzasadnienia, gdy tre art.14 Kpa dotyczy kwestii zaatwiania spraw, aart.391 1 Kpa odnosi
si dosposobu dorczania pism inakada naUrzd obowizek dorczania pism zapomoc
rodkw komunikacji elektronicznej, jeeli strona lub inny uczestnik postpowania zoy podanie
wformie dokumentu elektronicznego przez elektroniczn skrzynk podawcz organu administracji
publicznej. Wodpowiedzi nawystpienie pokontrolne, Marszaek Wojewdztwa Mazowieckiego
poinformowa, e() przy najbliszej aktualizacji Zasad obiegu korespondencji wUrzdzie
Marszakowskim Wojewdztwa Mazowieckiego wWarszawie zostanie wprowadzony obowizek
93 UM w: Pocku, Halinowie, Gonidzu, Orzeszu, Ldzinach, Niemczy, Ujciu.
94 Wnioski oudostpnienie informacji publicznej oraz skarga zostay zoone zaporednictwem ESP po11maja 2014r.,

36

tj.po dniu wejcia wycie nowelizacji przepisu art.3911 Kpa.


95 15 spord 22 objtych badaniem spraw wymagao udzielenia przez Urzd odpowiedzi. Siedem zbadanych spraw byy
tosprawozdania oosignitych poziomach zbierania zuytych baterii przenonych izuytych akumulatorw przenonych,
sprawozda dotyczcych informacji okorzystaniu zerodowiska oraz owysokoci nalenych opat.

96 Dz.U. z2013r., poz.1422.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

stanowicy, iwprzypadku zoenia przez stron podania wformie dokumentu elektronicznego


zaporednictwem Elektronicznej Skrzynki Podawczej Urzdu, odpowied zostanie udzielona
wtej formie.
3.3.4. Kryteria wyboru usug doudostpnienia drog elektroniczn
Kierownicy kontrolowanych urzdw wskazywali, eprzy wyborze usug doudostpnienia drog
elektroniczn kierowano si przede wszystkim ich przydatnoci (uytecznoci), tj.brano pod
uwag liczb zapyta zestrony mieszkacw omoliwoci zaatwienia sprawy przez Internet, liczb
usug realizowanych przez urzd wformie tradycyjnej (papierowej), jak rwnie uwarunkowania
prawne realizacji e-usug.
yy Wedug Zastpcy Burmistrza Miasta iGminy Wronki tendencja doelektronicznego wiadczenia usug
publicznych miaa charakter globalny ipowinnoci Urzdu byo otwieranie si namoliwo korzystanie
ze-usug przez interesantw. Ponadto, zwikszenie dostpnoci usug publicznych przy wykorzystaniu
Internetu iinnych nowoczesnych technologii zostao zapisane wstrategii rozwoju Gminy, ktra zostaa
opracowana napodstawie bada ankietowych oraz wskaza zespow skadajcych si zprzedstawicieli
rnych rodowisk.
yy W Urzdzie Marszakowskim Wojewdztwa Podlaskiego wybr usug realizowanych przez jednostki
samorzdu terytorialnego iudostpnianych naCyfrowym Urzdzie poprzedzony zosta konsultacjami
zjednostkami samorzdu terytorialnego. Jednostki teprzekazay wykazy usug, ktre miay jako pierwsze
znale si naplatformie Cyfrowego Urzdu. Natej podstawie zosta opracowany katalog usug
zamieszczonych, jako pierwsze, naCyfrowym Urzdzie.
yy Gwnym kryterium wyboru wUrzdzie Marszakowskim Wojewdztwa Maopolskiego usug
doudostpnienia drog elektroniczn poprzez platformy: ePUAP iCyfrowa Maopolska byy uwarunkowania
prawne ich realizacji. Procedury wykorzystywane wsystemie zostay opracowane take wewsppracy
zInstytutem Logistyki iMagazynowania, wramach projektu Uproszczenie procedur zwizanych
zpodejmowaniem iprowadzeniem dziaalnoci gospodarczej poprzez ich elektronizacj iwdroenie idei
jednegookienka, finansowanym wramach Programu Operacyjnego Kapita Ludzki (PO KL) nalata 20072013.
Wramach powyszego projektu m.in. dokonano wyboru procedur moliwych doelektronizacji pod wzgldem
prawnym oraz zewzgldu naich przydatno.

3.3.5. Bariery zwizane zudostpnianiem usug publicznych wformie elektronicznej


Jako bariery uniemoliwiajce zaatwianie spraw drog elektroniczn iutrudniajce udostpnianie
usug wformie elektronicznej kontrolowani wskazywali przede wszystkim:
konieczno posiadania certyfikowanego podpisu elektronicznego lub profilu zaufanego ePUAP
wcelu podpisania dokumentw elektronicznych;
ograniczenia techniczne odnoszce si m.in. doobszernoci dokumentacji, ktr naley zoy
dourzdu (np.przy ubieganiu si opozwolenie zzakresu ochrony rodowiska), copowodowao
ograniczenia wprzesaniu jej drog elektroniczn;
obowizek dostarczenia dourzdu dokumentw wpostaci papierowej, zuwagi nawskazania
prawne, wtym zacznikw (np.wiadectw szkolnych, dyplomw uczelni wyszych, zawiadcze
oposiadanych kwalifikacjach); wymg dostarczenia oryginaw dokumentw podpisanych
przez wnioskodawc lub potwierdzonych zazgodno zoryginaem przez notariusza lub
instytucj, ktra wydaa dany dokument, brak moliwoci podpisania podpisem elektronicznym
wymaganych zacznikw;
nisk wiadomo obywateli codo moliwoci zoenia dokumentw poprzez platform
elektroniczn;

37

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

przyzwyczajeniem interesantw urzdw dodokumentw tradycyjnych (w formie papierowej)


oraz przekonanie, esprawa urzdowa bdzie skutecznie zaatwiona tylko przy osobistym
stawiennictwie przed urzdnikiem oraz potrzeb bezporedniego kontaktu zpracownikiem
prowadzcym spraw m.in. zuwagi nabezporedni moliwo uzyskania dodatkowych
informacji oraz moliwo sprawdzenia/naniesienia korekt wskadanych dokumentach;
dugi okres oczekiwania narejestracj wzoru dokumentu elektronicznego, zapomoc
ktrego wiadczona ma by e-usuga wCentralnym Repozytorium Wzorw Dokumentw
Elektronicznych; wymagania dotyczce formatu istruktury dokumentu elektronicznego (XML)97
utrudniajce wykonanie formularza wewasnym zakresie (ze wzgldu nabrak koniecznej wiedzy
specjalistycznej pracownikw urzdw); zbyt ma liczb przygotowanych centralnie rozwiza
technicznych wformie gotowych szablonw e-usug.
yy W wyjanieniu Prezydent Miasta Tarnowa wskaza naszereg barier utrudniajcych lub uniemoliwiajcych
pene udostpnienie usug publicznych wformie elektronicznej wUrzdzie98. Byy towszczeglnoci:
1. Utrudnienia natury technicznej, wynikajce m.in. zokresowej niesprawnoci platformy ePUAP, braku
ujednoliconych dostpnych formularzy wcentralnym repozytorium, braku stabilnego opisu interface
wymiany danych wcelu poczenia zsystemami zarzdzania dokumentacj wgminie, braku przystpnej
instrukcji inarzdzi dotworzenia wasnych formularzy usug. Urzd Miasta Tarnowa podejmowa wlatach
20102012 pozytywne prby integracji ePUAP zsystemem wspomagajcym obieg dokumentw Logos,
jednake zuwagi nazmiany struktury ePUAP dalsze wydatkowanie rodkw iprowadzenie prac przy
zmiennej strukturze ePUAP byo niezasadne.
2. Bariery prawne, wynikajce zprzepisw prawa powszechnie obowizujcego, zwaszcza zwizane
zfaktem, ewwersji papierowej musz by przedkadane okrelone dokumenty99.
3. Bariery ocharakterze mieszanym: prawnym, technicznym ifinansowym (np.stypendia szkolne
ocharakterze socjalnym, gdy faktury dotyczce zakupu materiaw ocharakterze edukacyjnym
orazstosowne zawiadczenia naley przedkada woryginale) wymagane dostarczenie dokumentw
wpostaci papierowej dourzdu; dua ilo wnioskw; faktur idokumentw; osoby ubiegajce si opomoc
materialn ocharakterze socjalnym nie swstanie pokry kosztw zwizanych zuzyskaniem podpisu
elektronicznego.

Dodatkowo, NIK, napodstawie art.29 ust.1 pkt2 lit. f ustawy oNIK, zwrcia si dowjtw/
burmistrzw/prezydentw 25 miast igmin udostpniajcych wurzdach nie wicej ni pi e-usug
oudzielenie informacji dotyczcych przyczyn/barier zwizanych zudostpnieniem wtych urzdach
niewielkiej liczby e-usug.

97 Wymg okrela przepis 17 ust.1 rozporzdzenia wsprawie dorczania dokumentw elektronicznych.


98 Wedug stanu na30czerwca 2015r. wUrzdzie Miasta Tarnowa udostpniono 82 usugi elektroniczne.
99 Prezydent Miasta Tarnowa poda m.in., ewnastpujcych rodzajach spraw nie jest moliwe zaatwienie niektrych spraw
wformie elektronicznej:
wnioski owydanie: pozwolenia nabudow, decyzji olokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji oustaleniu warunkw
zabudowy, decyzji zezwolenia narealizacj inwestycji drogowej, zawiadczenia osamodzielnoci lokalu;
wnioski o wydanie: decyzji dotyczcej przyznania onierzom i ich rodzinom nalenoci wynikajcych z ustawy
opowszechnym obowizku obrony RP. Downiosku winny zosta doczone dokumenty, np.zawiadczenie opobycie
onierza wwojsku, zawiadczenie ozatrudnieniu, owiadczenie obraku dochodw;
niemoliwe jest udostpnienie wformie elektronicznej usugi zameldowania napobyt stay lub czasowy tylko forma
pisemna zgoszenia, czytelny podpis osoby potwierdzajcej nazgoszeniu pobyt osoby meldujcej si pod danym
adresem iprzedstawienie dowgldu dowodu osobistego art.28 ust.1 i2 ustawy zdnia 24wrzenia 2010r. oewidencji
ludnoci (Dz.U. z2010r. Nr217, poz.1427 zezm.).

38

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

W odpowiedziach wskazywano naistotne bariery, ktre utrudniaj udostpnianie usug


elektronicznych:
yy Prezydent Miasta Leszna poda, e: Gwn barier utrudniajca udostpnianie usug publicznych wformie
elektronicznej skwestie finansowe. Pene wdroenie usug elektronicznych jest zadaniem bardzo rozlegym
iwymaga:
zakupu imodernizacji sprztu oraz oprogramowania,
wdroenia elektronicznych formularzy,
wdroenia systemu elektronicznego obiegu dokumentw zfunkcjonalnoci wymiany korespondencji
zplatform ePUAP,
dostosowania oprogramowania dziedzinowego dowymiany danych zplatform ePUAP,
szkole dla pracownikw wcelu podniesienia ich kwalifikacji wzakresie wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych.
Ze wzgldu nazakres przedsiwzicia koszt dla Urzdu Miasta Leszna zosta oszacowany nakwot
ok.1,5mlnzotych, costanowioby ogromne obcienie dla budetu Miasta. Dlatego te Miasto Leszno poszukuje
zewntrznych rde nasfinansowanie powyszych zada.
yy Wjt Gminy Nadarzyn wskaza, e: Majc nauwadze dotychczasowe dowiadczenia tutejszego Urzdu wnaszej
ocenie udostpnienie usug publicznych wformie elektronicznej jest utrudnione przede wszystkim zpowodu:
braku penego zaufania doelektronicznej komunikacji wrd interesantw,
obawy interesantw obezpieczestwo przetwarzanych informacji,
braku powszechnoci podpisu elektronicznego, wtym wrd pracownikw Urzdu (przy duej liczbie
pracownikw generuje todue koszty wytworzenia iodnowienia certyfikatw).
Poda te, ebarier utrudniajc lub uniemoliwiajc udostpnianie usug publicznych wformie
elektronicznej mog by rwnie okresowe problemy zdostpem doplatformy ePUAP, najczciej
wokresach sprawozdawczych, zewzgldu naobcienie przewyszajce moliwoci systemu oraz trudnoci
wwyszukiwaniu e-usug naePUAP. Zwrci rwnie uwag nabrak jednolitych wzorw dokumentw
elektronicznych.

Zdaniem NIK, bariery natury prawnej wistotny sposb utrudniaj urzdom udostpnianie
e-usug. Podejmowanie dziaa polegajcych naumoliwieniu zaatwiania sprawy wsposb
elektroniczny bez zmiany wymogw prawnych (w tym m.in. dotyczcych przedkadania przez
wnioskodawcw dokumentw wformie papierowej niezbdnych dozaatwienia sprawy)
znacznie utrudnia informatyzacj procesu zaatwiania spraw. Dlatego te, wopinii NIK, wcelu
usprawnienia wiadczenia e-usug niezbdne jest zweryfikowanie przepisw prawnych
dotyczcych koniecznoci przedkadania dokumentw wformie papierowej.
3.3.6. Przekazywanie formularzy e-usug doCentralnego Repozytorium Wzorw Dokumentw
Elektronicznych naePUAP (CRD) oraz udostpnienie ich wBIP
Spord siedmiu jednostek 100, ktre zobowizane byy doprzekazania wzorw dokumentw
elektronicznych doCRD, trzy jednostki101 obowizek ten zrealizoway. Cztery102 nie przekazay wzorw
dokumentw elektronicznych doCRD. Byo toniezgodne zart.19b ust.3 ustawy oinformatyzacji,
ktry stanowi, eorgany administracji publicznej przekazuj docentralnego repozytorium wzorw
dokumentw elektronicznych sporzdzone wzory dokumentw elektronicznych. Jako przyczyn
wskazywano m.in. problemy techniczne.

100 UM w: Brzesku, Kaliszu, Orzeszu, Pocku, Rybniku, Wronkach iUrzd Marszakowski Wojewdztwa Maopolskiego.
101 UM w: Kaliszu, Orzeszu iUrzd Marszakowski Wojewdztwa Maopolskiego.
102 UM w: Brzesku, Pocku, Rybniku iWronkach.

39

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

yy Odnoszc si dobraku przekazania doCRD wzorw dokumentw elektronicznych trzech e-usug103


wiadczonych wUrzdzie Miasta iGminy Wronki, Zastpca Burmistrza poda wwyjanieniu, eUrzd
publikujc elektroniczn wersj ww. deklaracji kierowa si wol jak najszybszego udostpnienia ww. deklaracji
mieszkacom, aprzesanie dokumentu doCRD wizaoby si zwielomiesicznym oczekiwaniem najego
akceptacj. Burmistrz poinformowa, eww. formularze zostan przekazane doCRD.

3.3.7. Procedury obiegu/zarzdzania dokumentami wprocesie wiadczenia e-usug


W 22 z24 (91,7%) kontrolowanych urzdw jako podstawowy sposb dokumentowania
przebiegu zaatwiania irozstrzygania spraw, wskazywano system tradycyjny (papierowy)
wykonywania czynnoci kancelaryjnych wurzdzie. Wdwch urzdach104 jako podstawowy
sposb dokumentowania przebiegu zaatwiania irozstrzygania spraw, wskazany zosta system
elektronicznego zarzdzania dokumentacj. Itak:
yy W Urzdzie Marszakowskim Wojewdztwa lskiego opracowano istosowano procedury obiegu
dokumentw oraz zarzdzania nimi zgodnie zZarzdzeniem Marszaka Wojewdztwa lskiego nr56/2013
zdnia 25listopada 2013r. wsprawie stosowania instrukcji kancelaryjnej wUrzdzie. Wokresie objtym
kontrol podstawowym systemem czynnoci kancelaryjnych byo Elektroniczne Zarzdzanie Dokumentacj
(EZD), cowynikao zpostanowie 2 ust.1 ww. zarzdzenia. Wramach jego stosowania przesyki wpywajce
nanonikach informatycznych podlegay rejestracji wSystemie Obiegu Dokumentw (SOD) wraz zzaczeniem
dokumentu przekazanego nanoniku. WSOD dokumenty byy przekazywane dowydziaw (lub Dyrektora
Gabinetu Marszaka) ipodlegay dekretacji wycznie wSOD. Dla spraw prowadzonych wycznie wEZD
kolejnymi dziaaniami wSOD byo akceptowanie treci projektu pisma elektronicznego, wysyka dostrony
oraz prowadzenie rejestrw iewidencji.

W 16 urzdach105 (z 22, tj.w72,7%) system tradycyjny wykonywania czynnoci kancelaryjnych


wspomagany by przez elektroniczne systemy obiegu dokumentw narnych etapach zaatwiania
spraw wurzdzie. Naprzykad:
yy W Urzdzie Miejskim wOrzeszu, zgodnie z1 ust.3 zacznika nr1 dorozporzdzenia wsprawie instrukcji
kancelaryjnej, Burmistrz okreli wdrodze zarzdzenia106, epodstawowym systemem wykonywania czynnoci
kancelaryjnych wUrzdzie by system tradycyjny (papierowy). Systemem pomocniczym rejestrujcym
wpyw iobieg dokumentw wUrzdzie by elektroniczny system obiegu dokumentw SOD dostarczony
wramach platformy SEKAP. Proces obiegu dokumentw elektronicznych wUrzdzie przebiega nastpujco:
zchwil zoenia wniosku przez interesanta dokument elektroniczny by automatycznie rejestrowany
wrejestrze kancelaryjnym iopatrzony odpowiedni sygnatur. Wtym momencie elektronicznie zoony
dokument trafia doSOD Urzdu. Proces ten odbywa si wsposb automatyczny, dziki penej integracji
SOD zplatformami SEKAP iePUAP. Nastpnie pracownik Biura Organizacyjnego przekazywa otrzymany
elektroniczny dokument dodekretacji. Dekretacj naNaczelnika/Kierownika wydziau/referatu wykonywaa
osoba posiadajca odpowiednie uprawnienia (Burmistrz, Z-ca Burmistrza, Sekretarz). Dokument trafia
dokomrki odpowiedzialnej zazaatwienie danej sprawy iby przekazywany przez Naczelnika/Kierownika
dokonkretnego pracownika merytorycznego wwydziale lub referacie. Poprzekazaniu dokumentu pracownik
zakada wsystemie spraw woparciu ojednolity rzeczowy wykaz akt Instrukcji Kancelaryjnej. Nastpnie
realizowano etap tworzenia dokumentu (dokumentw) wychodzcego, ktry opatrzony by rwnie
odpowiedni sygnatur. Wdokumencie tym tworzona bya odpowied, wpostaci elektronicznej (XML),
postworzeniu ktrej jej edycja bya blokowana dla pracownika merytorycznego. Dokument ten przekazywany

103 Deklaracje dotyczce gospodarowania odpadami komunalnymi dla: nieruchomoci zamieszkaych przez mieszkacw,

40

nieruchomoci niezamieszkaych, naktrych powstaway odpady komunalne oraz nieruchomoci naktrych znajdoway
si domki letniskowe lub inne nieruchomoci wykorzystywane docelw rekreacyjno-wypoczynkowych.
104 UM wObornikach lskich oraz Urzd Marszakowski Wojewdztwa lskiego.
105 UM w: Biaymstoku, Czempiniu, Gonidzu, Halinowie, Kaliszu, Ldzinach, Niemczy, Orzeszu, Pieszycach, Pocku, Rybniku,
rodzie lskiej iTarnowie oraz wUrzdach Marszakowskich Wojewdztw: Maopolskiego, Mazowieckiego iPodlaskiego.
106 Zarzdzeniem Nr8/11 zdnia 24stycznia 2011r. wsprawie wyboru systemu wykonywania czynnoci kancelaryjnych
wUrzdzie Miejskim wOrzeszu.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

by wsystemie kolejno doakceptacji Naczelnika/Kierownika, nastpnie doBurmistrza lub Zastpcy Burmistrza


celem opatrzenia go podpisem elektronicznym weryfikowanym zapomoc certyfikatu kwalifikowanego.
Podokonaniu tych czynnoci dokument elektroniczny by wysany doobywatela najego konto SEKAP lub
ePUAP, wzalenoci przez jak platform zoy pismo.

W pozostaych szeciu 107 z 22 urzdw (27,3%) nie wprowadzano adnych elementw


elektronicznego obiegu dokumentw ifunkcjonowa tradycyjny (papierowy) system wykonywania
czynnoci kancelaryjnych. Wurzdach tych dokumenty otrzymane drog elektroniczn byy
drukowane idalej rozpatrywane wformie tradycyjnej (papierowej).
Zdaniem NIK, systemy elektronicznego obiegu dokumentw speniaj bardzo istotn
rol w procesie wiadczenia usug elektronicznych. W opinii NIK, pozwalaj one
nauporzdkowanie tego procesu oraz ograniczenie lub eliminowanie dokumentw
papierowych, cozkolei wpywa nausprawnienie iprzypieszenie obiegu informacji przy
jednoczesnej minimalizacji nakadu pracy. Wskazane jest zatem, aby kontynuowa dziaania
dla zapewnienia technicznych iorganizacyjnych warunkw dla wprowadzenia wurzdach
wycznie elektronicznego systemu zarzdzania dokumentacj, cospowoduje rwnie
zmniejszenie zuycia papieru ikorzystnie wpynie naochron rodowiska.
3.3.8. Zgodno wiadczonych usug elektronicznych zwymogami okrelonymi wprzepisach
prawa
Udostpnienie Elektronicznej Skrzynki Podawczej
Ustalono, ewszystkie 24 skontrolowane jednostki wywizay si zobowizku udostpnienia
ESP, okrelonego wart.16 ust.1a ustawy oinformatyzacji. Informacje omoliwoci skorzystania
zESP znajdoway si nastronach internetowych iBIP urzdw.
Stosownie doart.16 ust.1b ustawy oinformatyzacji podmioty publiczne wterminie siedmiu dni
oddnia udostpnienia ESP przekazuj ministrowi waciwemu ds. informatyzacji informacj ojej
adresie. Wprzypadku gdy wurzdzie udostpniono ESP przed wejciem wycie tego obowizku
(tj.przed 11sierpnia 2014r.) nie by on zobowizany doprzekazania takiej informacji. Kontrola
wykazaa, ewjednym urzdzie nie przekazano takiej informacji.
yy W Urzdzie Miejskim wGonidzu nie przekazano Ministrowi Cyfryzacji iAdministracji informacji
oudostpnieniu wdniu 30czerwca 2015r. naplatformie regionalnej Cyfrowy Urzd Wrt Podlasia Elektronicznej
Skrzynki Podawczej. Burmistrz Gonidza wyjani: Nie przekazaem informacji doMinistra Administracji iCyfryzacji
informacji oudostpnieniu Elektronicznej Skrzynki Podawczej udostpnionej 30czerwca 2015r., poniewa nie byem
pewien stabilnoci wieo uruchomionego rozwizania108. Uczyni toniezwocznie poweryfikacji poprawnoci
w/w rozwizania. Poza tym Urzd posiada dziaajc skrzynk podawcz naportalu ePUAP. Wwystpieniu
pokontrolnym skierowanym doBurmistrza Gonidza, NIK sformuowaa wniosek pokontrolny oprzekazanie
doMinistra Administracji iCyfryzacji informacji oadresie Elektronicznej Skrzynki Podawczej udostpnionej
naplatformie regionalnej Cyfrowy Urzd Wrt Podlasia. Wodpowiedzi, Burmistrz Gonidza poinformowa
oprzekazaniu wdniu 3sierpnia 2015r. ww. informacji doMinistra Administracji iCyfryzacji.

107 UM w: Brzesku, Czempiniu, Dbrowie Tarnowskiej, Knyszynie, Pruszkowie iWronkach.


108 W dniu 30czerwca 2015r. uruchomiona zostaa platforma regionalna Cyfrowy Urzd Wrt Podlasia.

41

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Badanie wzakresie spenienia obowizku zamieszczenia nastronach BIP urzdw informacji,


oktrych mowa w3 ust.1 rozporzdzenia wsprawie dorczania dokumentw elektronicznych
wykazao, ewBIP nie zamieszczono informacji o:
udostpnionym adresie Elektronicznej Skrzynki Podawczej (w siedmiu urzdach109, tj.29,2%),
cobyo niezgodne z3 ust.1 pkt1 ww. rozporzdzenia;
maksymalnym rozmiarze dokumentu elektronicznego wraz zzacznikami, wyraonym
wmegabajtach, moliwym dodorczenia zapomoc ESP (w 12 urzdach110, tj.50%), cobyo
niezgodne z3 ust.1 pkt2 ww. rozporzdzenia;
zakresach uytkowych dokumentw elektronicznych tworzonych napodstawie wzorw
umieszczonych przez podmioty publiczne wcentralnym repozytorium lub repozytorium
wzorw elektronicznych, oktrym mowa wart.19b ust.5 ustawy oinformatyzacji (w czterech
urzdach111, tj.16,7%), cobyo niezgodne z3 ust.1 pkt3 ww. rozporzdzenia;
rodzajach informatycznych nonikw danych, naktrych moe zosta dorczony dokument
elektroniczny (w 13 urzdach112, tj.54,2%), cobyo niezgodne z3 ust.1 pkt4 ww. rozporzdzenia;
rodzajach informatycznych nonikw danych, naktrych moe zosta zapisane urzdowe
powiadczenie odbioru (w 14 urzdach113, tj.58,3%), cobyo niezgodne z3 ust.1 pkt5
ww. rozporzdzenia.
Obsuga dorcze, tworzenie iudostpnianie powiadcze przedoenia idorczenia
dokumentw elektronicznych
Kontrola wykazaa, ewe wszystkich 24 kontrolowanych jednostkach, systemy informatyczne
suce doobsugi korespondencji elektronicznej:
zapewniay, zgodnie z5 rozporzdzenia wsprawie dorczania dokumentw elektronicznych,
oznaczanie dorczonych dokumentw elektronicznych danymi stwierdzajcymi wano
podpisw elektronicznych wmomencie ich zoenia iczas ich weryfikacji;
udostpniay nadawcom dokumentw powiadczenia przedoenia, oktrych mowa w13
rozporzdzenia wsprawie dorczania dokumentw elektronicznych;
udostpniay powiadczenia dorczenia, oktrych mowa w14 rozporzdzenia wsprawie
dorczania dokumentw elektronicznych.
3.3.9. Penienie roli punktu potwierdzajcego profil zaufany ePUAP
W myl 3 i4 rozporzdzenia wsprawie profilu zaufanego ePUAP, zaporednictwem ePUAP
mona zoy wniosek ouzyskanie profilu zaufanego, anastpnie wcigu 14 dni uwiarygodni
go wdowolnym wybranym przez siebie punkcie potwierdzajcym naterenie kraju poprzez
okazanie dowgldu dowodu osobistego lub paszportu. Punkty potwierdzajce znajduj si
109 UM w: Brzesku, Czempiniu, Gonidzu, Halinowie, rodzie lskiej, Wronkach iUrzd Marszakowski Wojewdztwa
Podlaskiego.

110 UM w: Biaymstoku, Czempiniu, Gonidzu, Halinowie, Pocku, Knyszynie, Ldzinach, Obornikach lskich, Pruszkowie,

42

rodzie lskiej, Wronkach, iUrzd Marszakowski Wojewdztwa Podlaskiego.


111 UM w: Brzesku, Halinowie, Ldzinach, rodzie lskiej.
112 UM w: Biaymstoku, Brzesku, Czempiniu, Dbrowie Tarnowskiej, Gonidzu, Halinowie, Ldzinach, Niemczy, Obornikach
lskich, Pocku, Pruszkowie, rodzie lskiej iWronkach.
113 UM w: Brzesku, Czempiniu, Dbrowie Tarnowskiej, Gonidzu, Halinowie, Ldzinach, Niemczy, Obornikach lskich, Pocku,
Pruszkowie, rodzie lskiej iWronkach oraz Urzdy Marszakowskie Wojewdztw: Mazowieckiego iPodlaskiego.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

wurzdach wojewdzkich, urzdach skarbowych, oddziaach ZUS, konsulatach (art.20c ust.2


ustawy oinformatyzacji). Funkcj punktu potwierdzajcego, zazgod ministra waciwego dospraw
informatyzacji, mog rwnie pozoeniu stosownego wniosku peni inne podmioty, ktre zostay
wymienione wart.20c ust.3 ustawy oinformatyzacji (np.urzdy gmin).
Wedug danych CPI nadzie 1stycznia 2014r., profil zaufany ePUAP posiadao 186 491 osb,
anadzie 23wrzenia 2015r. liczba osb posiadajcych wany profil zaufany wynosia 382 296.
Utworzenie wurzdzie gminy punktu potwierdzajcego profil zaufany ePUAP ma charakter
nieobligatoryjny. Wczterech urzdach114 spord 24 objtych badaniem (16,7%) podjto decyzj
openieniu funkcji punktu potwierdzajcego profil zaufany ePUAP. Naprzykad:
yy W Urzdzie Miasta iGminy Niemcza od10marca 2015r.115 znajdowa si punkt potwierdzajcy profil
zaufany ePUAP. Odpocztku funkcjonowania ww. punktu, Urzd potwierdzi profil 29 osobom.

Nieutworzenie wurzdach punktw potwierdzajcych profil zaufany ePUAP kontrolowani


uzasadniali przede wszystkim pobliskim umiejscowieniem takich punktw (np.woddziaach
Zakadu Ubezpiecze Spoecznych lub wurzdach skarbowych), koniecznoci poniesienia
dodatkowych kosztw zwizanych zwyposaeniem takiego miejsca pracy, atake brakiem
zainteresowania mieszkacw dla takich usug.
NIK zwraca uwag, ewrd najczciej wymienianych przez kontrolowanych barier
wkorzystaniu zelektronicznej administracji przez obywateli, bya kwestia braku posiadania
przez obywateli bezpatnego profilu zaufanego ePUAP. Wedug danych CPI nadzie
23wrzenia 2015r. profile takie posiadao 382 296 osb. Oznacza to, eprofil zaufany ePUAP
posiadao okoo 1,2% obywateli penoletnich116.
Zdaniem NIK, istotn rol dla zwikszenia liczby osb korzystajcych ze-usug stanowi
moe wprowadzenie wprzyszoci powszechnego iprostego rozwizania technicznego
umoliwiajcego potwierdzanie tosamoci welektronicznych kontaktach zadministracj.
Jednym zmoliwych rozwiza jest wykorzystanie warstwy elektronicznej wdowodzie osobistym.
Zinformacji uzyskanych odMinistra Administracji iCyfryzacji117 wynika, ewdniu 17czerwca 2015r.
Komitet Rady Ministrw ds. Cyfryzacji pozytywnie rozpatrzy wniosek Ministra Spraw Wewntrznych
orozszerzenie dowodu osobistego owarstw elektroniczn.
3.3.10. Zapewnienie bezpieczestwa wiadczenia usug elektronicznych
Nadawanie, zmiany iodbieranie uprawnie pracownikom wykonujcym zadania wsystemach
informatycznych, przy uyciu ktrych srealizowane usugi elektroniczne
W wyniku badania przyznanych uprawnie pracownikw kontrolowanych urzdw wzakresie
dostpu dosystemw informatycznych przy uyciu ktrych realizowane se-usugi stwierdzono,
euprawnienia tebyy adekwatne dowykonywanych przez nich zada.

114 UM w: Dbrowie Tarnowskiej, Niemcy, Pieszycach iObornikach lskich.


115 Od momentu uzyskania zgody Ministra Administracji iCyfryzacji (nrDI-WPiP.5141.9.2015).
116 Na koniec 2014r. liczba obywateli penoletnich wynosia 31 535tys. rdo: opracowanie Gwnego Urzdu Statystycznego
pn.Rocznik demograficzny 2015 www.stat.gov.pl.

Pismo
MAiC zdnia 15wrzenia 2015r., znak: DKSiW-WSWiA.0810.108.2015.
117

43

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

W wyniku badania blokowania lub odbierania dostpu dosystemw informatycznych naprbie


94 pracownikw, ktrzy zakoczyli zatrudnienie wokresie objtym kontrol, stwierdzono,
idwudziestu czterem byym pracownikom (tj.25,5% prby byych pracownikw objtych
badaniem) dziewiciu urzdw118 konta nie zostay zablokowane ipozostaway wci aktywne.
Naprzykad:
yy Badanie odbierania dostpu dosystemu informatycznego przeprowadzone naprbie piciu pracownikw
Urzdu Miejskiego wBiaymstoku, zktrymi wygas stosunek pracy, wykazao, ewprzypadku jednej
osoby, pracownika Departamentu Skarbu, informacja okoniecznoci zablokowania dostpu zostaa przekazana
doBiura Bezpieczestwa Informacji dopiero po452 dniach oddnia wyganicia stosunku pracy. Dziaanie
takie byo niezgodne z20 ust.2 pkt5 rozporzdzenia KRI. Dyrektor Departamentu Skarbu wyjani, ezwoka
wprzekazaniu informacji opotrzebie zablokowania konta tego pracownika wsystemie informatycznym
wynikaa zdugotrwaej nieobecnoci osoby zatrudnionej nastanowisku organizacyjno-kancelaryjnym, ktra
przygotowywaa takie zawiadomienia. Wprzypadku drugiej osoby nie zostaa wprowadzona blokada konta
uytkownika wsystemie informatycznym, pomimo otrzymania informacji okoniecznoci jej wprowadzenia,
cotumaczono nadmiarem obowizkw administratora systemu.

Zdaniem NIK, konieczne jest podejmowanie dziaa zapewniajcych, iosoby zaangaowane


wproces przetwarzania informacji posiadaj stosowne uprawnienia iuczestnicz wtym procesie
wstopniu adekwatnym dorealizowanych przez nie zada oraz obowizkw. NIK zwraca rwnie
uwag nakonieczno dokonywania bezzwocznej zmiany uprawnie, bd blokowania
lubodbierania uprawnie, wprzypadku zmiany zada lub ustania zatrudnienia.
Audyt wewntrzny zzakresu bezpieczestwa informacji
W omiu urzdach119 (tj.33,3%) wokresie objtym kontrol nie przeprowadzono audytu wzakresie
bezpieczestwa informacji wsystemach informatycznych, cobyo niezgodne z20 ust.2 pkt14
rozporzdzenia KRI. Nieprawidowo t tumaczono najczciej brakiem kadry posiadajcej
niezbdn wiedz.
W 16 jednostkach, wktrych przeprowadzono coroczny audyt bezpieczestwa informacji,
sformuowane zalecenia, rekomendacje nie dotyczyy bezporednio wiadczenia e-usug, jednak
porednio oddziayway naich bezpieczestwo gdy ukierunkowane byy nawzmocnienie
bezpieczestwa przetwarzania informacji wsystemach informatycznych urzdw. Zalecenia
tedotyczyy m.in. aktualizacji Polityki Bezpieczestwa Informacji iopracowania dodatkowych
procedur oraz przeprowadzenia dla pracownikw urzdu szkolenia wtemacie bezpieczestwa
informacji, zeszczeglnym uwzgldnieniem zasad bezpieczestwa przetwarzania danych
wsystemach informatycznych.
Dziaania wzakresie zapewnienia tworzenia ibezpiecznego przechowywania danych wprocesie
wiadczenia usug elektronicznych
Zgodnie zwymogami okrelonymi w20 ust.2 pkt12 lit. b rozporzdzenia KRI, zarzdzanie
bezpieczestwem informacji realizowane jest wszczeglnoci przez zapewnienie przez
kierownictwo podmiotu publicznego warunkw umoliwiajcych realizacj iegzekwowanie
m.in. zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczestwa wsystemach teleinformatycznych,
polegajcego wszczeglnoci naminimalizowaniu ryzyka utraty informacji wwyniku awarii.

118 UM w(liczba osb): Biaymstoku (2), Gonidzu (1), Orzeszu (4), Pieszycach (1), Pocku (5), rodzie lskiej (1) oraz Urzdy

44

Marszakowskie Wojewdztw: Mazowieckiego (7), Podlaskiego (1) ilskiego (2).


119 UM w: Brzesku, Czempiniu, Gonidzu, Halinowie, Knyszynie, Pieszycach, rodzie lskiej oraz Urzd Marszakowski
Wojewdztwa Podlaskiego.

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

W 17 kontrolowanych urzdach (70,8%) kopie zapasowe systemw informatycznych przy


uyciu ktrych realizowane se-usugi idanych wnich zawartych byy waciwie tworzone,
przechowywane oraz testowane. Wsiedmiu urzdach120 (29,2%) stwierdzono nieprawidowoci
polegajce naniespenieniu wymogw wynikajcych z20 ust.2 pkt12 lit. b rozporzdzenia KRI,
ktre polegay na:
niewaciwym przechowywaniu kopii zapasowych danych zsystemw informatycznych,
tj.wsposb, ktry nie minimalizuje ryzyka utraty informacji istwarza zagroenie, ewprzypadku
zdarze losowych, np.poaru lub zalania, urzd moe utraci zarwno dane rdowe, jak iich kopie
zapasowe121. Stwierdzono, esporzdzane kopie zapasowe przechowywane byy wserwerowniach,
awic wmiejscach wytwarzania danych. Zgodnie zpkt12.3.1 lit. c normy PN-ISO/IEC 27002122,
przechowywanie kopii zapasowych powinno mie miejsce winnej lokalizacji, wodlegoci
pozwalajcej unikn uszkodze spowodowanych katastrof, ktra dotkna orodek podstawowy;
nie testowaniu kopii zapasowych wtrzech urzdach123 (w przypadku dwch ztrzech badanych
systemw informatycznych). Zgodnie zpkt12.3.1 lit. e normy PN-ISO/IEC 27002, noniki kopii
zapasowych winny by testowane aby mona byo nanich polega wprzypadku koniecznoci
awaryjnego odtwarzania.
3.3.11. Skuteczno (efekty) dziaa promocyjnych iinformacyjnych wzakresie wiadczenia usug
elektronicznych
Ustalenia kontroli wskazuj, epodejmowane dziaania informacyjno-promocyjne
dotyczce moliwoci korzystania zudostpnionych wkontrolowanych urzdach e-usug
byy niewystarczajce inie wpyny wistotny sposb nazwikszenie zainteresowania
e-usugami. Skutkiem tego mogo by niewykorzystywanie poza usug ESP znacznej
liczby e-usug (specjalnych formularzy elektronicznych) udostpnionych przez kontrolowane
urzdy.
Dziaania informacyjne wtym zakresie polegay nazamieszczeniu nastronie internetowej
lubBIP urzdw informacji o: wiadczonych usugach elektronicznych isposobie ich zaatwiania,
adresie ESP, moliwoci wykorzystania profilu zaufanego ePUAP. Dziaania promocyjne polegay
napojedynczych akcjach rozpowszechniania plakatw promujcych platform regionaln
czytenazamieszczeniu nastronie internetowej iw budynku urzdu informacji natemat
uczestnictwa wprojektach dofinansowanych zerodkw funduszy Unii Europejskiej. Jak wyjaniano
wtrakcie kontroli, gwn przyczyn braku dziaa promocyjnych byy ograniczone rodki
finansowe oraz niewielkie zainteresowanie zestrony mieszkacw t form zaatwiania spraw
wurzdach. Naprzykad:
yy Prezydent Miasta Pocka poda, eUrzd nie podejmowa dziaa promocyjnych () zuwagi nabrak
odpowiednich rodkw finansowych oraz brak takiej aktywnoci postronie waciwych organw administracji
centralnej, odpowiedzialnych zainformatyzacj administracji publicznej. Wtrakcie realizacji przedmiotowego
projektu [Pocka Platforma Teleinformatyczna e-Urzd] zostay przeprowadzone dziaania promocyjne wymagane
umow odofinansowanie. Dziaania dotyczyy caego projektu, nie za poszczeglnych efektw wdroenia
(np.e-usug), za ich gwnym celem byo podkrelenie udziau rodkw unijnych wrealizacji przedsiwzicia.
120 UM w: Halinowie, Gonidzu, Pocku, Rybniku, Niemczy, Ujciu oraz Urzd Marszakowski Wojewdztwa Mazowieckiego.
121 UM w: Halinowie, Gonidzu, Niemczy, Ujciu, Urzd Marszakowski Wojewdztwa Mazowieckiego.
122 Polska Norma PN-ISO/IEC 27002:2014 Technika Informatyczna. Techniki bezpieczestwa. Praktyczne zasady zabezpieczania
informacji.

UM
w: Halinowie, Pocku, Rybniku.
123

45

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Wskaza, iWszystkie rodki, jakie Urzd moe obecnie przeznaczy nacele zwizane zinformatyzacj,
swydatkowane nautrzymanie istniejcych systemw oraz prace wdroeniowe wzwizku zrealizowanymi
projektami taka priorytetyzacja wynika zkoniecznoci ich zakoczenia wbiecym roku.
yy Burmistrz Brzeska wwyjanieniach poda, eWkontrolowanym okresie nie wpyny adne opinie ani wnioski
dotyczce potrzeb dostpnoci e-usug (), dlatego te nie prowadzono dziaa promocyjnych.
yy Burmistrz Knyszyna wskaza m.in., eNie prowadzilimy dziaa promocyjnych zewzgldu nabrak rodkw
finansowych natakie dziaania. Platforma regionalna Cyfrowy Urzd Wrt Podlasia ruszya zdniem 30czerwca
2015r., wic zczasem bdziemy informowa mieszkacw omoliwociach zaatwienia niektrych spraw wformie
elektronicznej. Nie widzielimy potrzeby promowania ePUAP u, bowiem uwaalimy, eto zadanie nie naley donas.

Szersze dziaania popularyzujce komunikacj elektroniczn zurzdem, wtym moliwo


korzystania zudostpnionych usug elektronicznych, podejmowano wpiciu124 urzdach spord
24 objtych badaniem (20,8%). Naprzykad:
yy W Urzdzie Miasta Ldziny dziaania promocyjne prowadzone byy wramach ina potrzeby realizowanych
przez Urzd projektw dofinansowywanych zerodkw europejskich, ktrych celem byo zwikszenie
dostpnoci e-usug. Itak wramach projektu Przygotowanie jednostek samorzdu terytorialnego dowiadczenia
e-usug oraz integracji zSEKAP125 zorganizowano konferencj dla mieszkacw, naktrej prezentowano e-usugi
oraz metody komunikacji zwykorzystaniem e-formularzy oraz e-podpisu. Celem spotkania byo rwnie
omwienie zagadnie technicznych dotyczcych aplikacji systemowych, narzdziowych ifunkcjonalnych
oraz demonstracja platformy SEKAP. Wtoku ww. konferencji zwrcono si domieszkacw ozgaszanie
propozycji ipotrzeb wzakresie rozwijania internetowej formy komunikacji. Promocji e-usug dokonywano
rwnie poprzez kolporta materiaw reklamowych (ulotek iplakatw) oraz poprzez zamieszczanie nastronie
internetowej Urzdu informacji oe-usugach. Zkolei wramach projektu Eliminacja wykluczenia cyfrowego
wGminie Ldziny wI kwartale 2015r. przeszkolono cznie 300 osb wzakresie m.in. usug administracyjnych
on-line oraz zalet korzystania zzasobw cyfrowych inowoczesnych technologii. Informacje ousprawnieniach
wobsudze klienta poprzez e-usugi zamieszczano nastronach internetowych Urzdu zarwno wzakresie
ww. projektu, jak iprojektu System Informacji Przestrzennej wraz zPortalem e-Urzd wGminie Ldziny. Koszty
promocji wyniosy: dla projektu Przygotowanie jednostek samorzdu terytorialnego dowiadczenia e-usug
oraz integracji zSEKAP 7 320,00 z brutto (konferencje, ulotki, plakaty), dla projektu Eliminacja wykluczenia
cyfrowego wGminie Ldziny 72 683,00 z brutto (tablice informacyjne, ogoszenia wprasie, szkolenia, plakaty,
strona internetowa), dla projektu System Informacji Przestrzennej wraz zPortalem e-Urzd wGminie Ldziny
13004,79 z brutto (foldery informacyjno-promocyjne, przygotowanie informacyjnej podstrony internetowej,
ogoszenia prasowe). Gmina planowaa rwnie przeprowadzenie kampanii narzecz e-usug wramach
projektu E-administracja mocn stron innowacyjnych JST, ktra jednak zuwagi naniezakwalifikowanie
wniosku dodofinansowania nie zostaa zrealizowana.
yy W Urzdzie Marszakowskim Wojewdztwa lskiego, dziaania zzakresu promocji usug elektronicznych,
realizowane byy przez lskie Centrum Spoeczestwa Informacyjnego wKatowicach (CSI). Dyrektor CSI
poda, ew2014r. zorganizowano szereg wydarze promujcych now form kontaktu klientw zUrzdem
poprzez platform SEKAP, wtym m.in. zorganizowano: konferencj pn.Skuteczne iefektywne zarzdzanie
wadministracji publicznej, cykl wykadw dot.platformy SEKAP napiciu uczelniach wwojewdztwie
lskim, konferencj Strategia Rozwoju Spoeczestwa Informacyjnego Wojewdztwa lskiego wczoraj,
dzi ijutro.

Zdaniem NIK, brak skutecznych dziaa informacyjnych ipromocyjnych wurzdach


wzakresie rozpowszechniania wrd obywateli iprzedsibiorcw wiedzy natemat
moliwoci zaatwiania spraw drog elektroniczn, moe by jedn zpodstawowych przyczyn
niewielkiego dotychczas zainteresowania obywateli moliwoci korzystania zusug
publicznych wiadczonych wformie elektronicznej.
124 UM w: Ldzinach, Obornikach lskich, Rybniku, Tarnowie, Urzdzie Marszakowskim Wojewdztwa lskiego.
125 W dniu 12grudnia 2008r. Gmina Ldziny zawara umow NrUDA-RPSL.02.02.00-00-031/08-00 (w charakterze partnera

46

projektu) zWojewdztwem lskim (penicym rol Instytucji Zarzdzajcej) odofinansowanie projektu Przygotowanie
jednostek samorzdu terytorialnego dowiadczenia e-usug oraz integracji zSEKAP wramach Regionalnego Programu
Operacyjnego Wojewdztwa lskiego nalata 20072013 Priorytet II Spoeczestwo informacyjne, dziaanie 2.2 Rozwj
elektronicznych usug publicznych (zakoczenie realizacji projektu 30czerwca 2009r.).

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

NIK zwraca uwag napotrzeb podjcia przez organy jednostek samorzdu terytorialnego
szerszych dziaa wzakresie informowania oe-usugach iich promowania, comogoby
wpyn nawiksze zainteresowanie mieszkacw moliwoci zaatwiania spraw wurzdzie
drog elektroniczn. Dziaania takie powinny by podejmowane rwnie wwymiarze
oglnokrajowym przez Ministra Cyfryzacji poprzez uwiadamianie obywatelom jakie
konkretne sprawy mog by zaatwiane przez Internet.
W opinii NIK szczeglne znaczenie ma rwnie stae promowanie uzyskania profilu zaufanego
ePUAP. Napotrzeb takich dziaa wskazywa m.in. Wicemarszaek Wojewdztwa Podlaskiego,
ktrywodpowiedzi nawystpienie pokontrolne stwierdzi, ewcelu umoliwienia mieszkacom
zaatwiania spraw drog elektroniczn istnieje potrzeba promocji profilu zaufanego naszczeblu
krajowym orazzwikszenia liczby miejsc jego potwierdzania. Poinformowa te, eaktualnie Urzd
prowadzi rozmowy zministerstwem waciwym dospraw informatyzacji majce nacelu m.in.utworzenie
mobilnego punktu potwierdzania profilu zaufanego naterenie wojewdztwa podlaskiego.
Z informacji uzyskanej odMinistra Administracji iCyfryzacji126 wynika, eodczerwca 2009r.
Ministerstwo podejmowao dziaania promocyjne ePUAP polegajce w szczeglnoci
na:przygotowaniu wybranych typw reklam prasowych, opracowaniu wytycznych dlatworzenia
reklam w prasie oraz Internecie, reklamowaniu ePUAP podczas konferencji i targw,
przygotowywaniu ipublikacji komunikatw prasowych oprojekcie, przygotowywaniu ipublikacji
artykuw eksperckich pracownikw CPI, opracowaniu filmu promocyjnego oePUAP oraz oprofilu
zaufanym, opracowaniu ulotek iplakatw zwizanych zprofilem zaufanym iePUAP.

3.4 Informacja Ministra Administracji iCyfryzacji natemat stanu realizacji zada okrelonych
wProgramie Zintegrowanej Informatyzacji Pastwa (PZIP)127 dotyczcych wiadczenia usug
publicznych wformie elektronicznej
PZIP jest strategicznym dokumentem opisujcym dziaania rzdu zmierzajce dodostarczenia
spoeczestwu wysokiej jakoci elektronicznych usug publicznych. Celem Programu jest stworzenie
spjnego, logicznego isprawnego systemu informacyjnego pastwa, dostarczajcego e-usugi
napoziomie krajowym ieuropejskim, wsposb efektywny pod wzgldem jakoci ikosztw.
Program zapewni wspprac istniejcych oraz nowych systemw teleinformatycznych administracji
publicznej, eliminujc jednoczenie powielajce si dotychczas funkcjonalnoci. () Wypenianie
celw PZIP mierzone bdzie odsetkiem obywateli iprzedsibiorcw korzystajcych ze-usug
administracji publicznej oraz poziomem satysfakcji uytkownikw128.
Program zawiera analiz obecnego stanu informatyzacji kraju iprzyczyn tego stanu oraz wskazuje
cele igwne obszary dziaa doroku 2020. Wskazuje on naobszary, ktre wymagaj interwencji
wadministracji rzdowej isamorzdzie terytorialnym. WPZIP okrelone zostay cztery kierunki
interwencji, wtym kierunek dotyczcy wiadczenia e-usug publicznych.
126 Informacj uzyskano wtrybie art.29 ust.1 pkt2 lit. f ustawy oNIK wtrakcie kontroli wCPI.
127 Jeden zzasadniczych dokumentw wykonawczych dla Strategii Sprawne Pastwo 2020. Przyjty uchwa nr1/2014

Rady Ministrw zdnia 8stycznia 2014r. wsprawie przyjcia programu rozwoju Program Zintegrowanej Informatyzacji
Pastwa (RM-111-241-13; https://mac.gov.pl/files/pzip_ostateczny.pdf). Wmyl 2 powoanej uchway realizacj Programu
ustalono nalata 20142020. Zgodnie z3 wspomnianej uchway Rady Ministrw, koordynowanie inadzorowanie realizacji
Programu powierzono ministrowi ds. informatyzacji. Zgodnie zpunktem 7 PZIP, Minister Administracji iCyfryzacji, jako
waciwy dla dziau informatyzacja inicjuje ikoordynuje wadministracji rzdowej dziaania ozasigu krajowym zwizane
zinformatyzacj.

128 rdo: Wstp doPZIP.

47

WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I

Minister Administracji iCyfryzacji poinformowa129 m.in., e:


w ramach realizowanego przez MAiC projektu Powszechne e-usugi administracji publicznej
naplatformie ePUAP wybrano katalog 115 usug, wtym 30 usug najpopularniejszych. Usugi
tes sukcesywnie wdraane jako usugi centralne130 wporozumieniu zwaciwymi ministerstwami;
na pocztkuwrzenia 2015r. poprzez platform ePUAP2 udostpniono m.in. nastpujce
elektroniczne usugi centralne:
wnioskowanie owydanie odpisu aktu stanu cywilnego (usuga uruchomiona naplatformie
ePUAP wpowizaniu zportalem www.obywatel.gov.pl131),
wnioskowanie owydanie dowodu osobistego,
zgoszenie utraty lub uszkodzenia dowodu osobistego;
przygotowywane byy m.in. nastpujce e-usugi centralne:
wnioskowanie osporzdzenie aktu penomocnictwa dogosowania wwyborach,
wnioskowanie owydanie zawiadczenia oprawie dogosowania,
usugi dotyczce zameldowania iwymeldowania napobyt stay/czasowy,
usugi dotyczce udostpnienia rejestru ispisu wyborcw,
usugi dotyczce zoenia zgoszenia wsprawie gosowania korespondencyjnego;
powszechnie dostpn oraz ustawowo umocowan metod elektronicznego potwierdzania
tosamoci wkontaktach zadministracj publiczn jest tzw. Profil Zaufany ePUAP oraz podpis
kwalifikowany, ponadto wdniu 17czerwca 2015r. Komitet Rady Ministrw dospraw Cyfryzacji
pozytywie rozpatrzy wniosek Ministerstwa Spraw Wewntrznych (MSW) orozszerzenie dowodu
osobistego owarstw elektroniczn;
w zwizku zprzebudow rejestrw publicznych stworzone zastay odpowiednie warunki techniczne
jak iorganizacyjne doprawidowego udostpnienia danych. Wystpuj jednak ograniczenia
prawne wtym obszarze. Wzwizku zezrealizowan przez MSW modernizacj rejestru centralnego
PESEL132, rejestru dowodw osobistych oraz aktw stanu cywilnego wpowizaniu zich centralizacj,
osignity zosta zintegrowany obieg danych dotyczcych obywatela.

129 Informacje uzyskane w trybie art. 29 ust. 2 lit. f ustawy o NIK, pismo z dnia 15 wrzenia 2015 r., znak:

DKSiW-WSWiA.0810.108.2015.

130 Usuga centralna opracowywana jest przez jeden organ, np.ministra. Mona j realizowa naterenie caego kraju
wewszystkich podmiotach waciwych dozaatwiania tego rodzaju spraw. Rol jednostki samorzdu terytorialnego jest
wtakim przypadku udostpnienie e-usugi wdanym urzdzie.
131 Jest toportal, naktrym zgromadzone se-usugi publiczne wgrodzajw spraw, udostpniane przez rne urzdy
administracji publicznej. Powybraniu tematu, uytkownik uzyskuje praktyczne informacje iprzekierowywany jest
doodpowiedniego serwisu, naktrym bezporednio moe zaatwi swoj spraw.

PESEL
Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludnoci ewidencja podstawowych danych identyfikujcych
132
tosamo oraz status administracyjnoprawny osb fizycznych, rdo: https://msw.gov.pl/pl/sprawy-obywatelskie/
centralne-rejestry-pan/13148,PESEL.html.

48

I N F O R M A C J E D O D AT K O W E

4.1 Przygotowanie kontroli


Kontrol koordynowa Departament Administracji Publicznej. Czynnoci kontrolne zostay
przeprowadzone w25 jednostkach przez sze jednostek organizacyjnych NIK, tj.Departament
Administracji Publicznej oraz Delegatury NIK w: Biaymstoku, Katowicach, Poznaniu, Rzeszowie
iweWrocawiu.
4.2 Postpowanie kontrolne idziaania podjte pozakoczeniu kontroli
Najwysza Izba Kontroli skierowaa 25 wystpie pokontrolnych dowszystkich kierownikw
kontrolowanych jednostek. Zdanych nadzie 12stycznia 2016r. wynika, ena 67 wnioskw
pokontrolnych sformuowanych przez NIK, 34 zostao zrealizowanych, 33 byo wtrakcie realizacji.
Zastrzeenia dowystpienia pokontrolnego zoy Dyrektor Centrum Cyfrowej Administracji.
Zastrzeenia dotyczyy: oceny przeprowadzenia testw iudostpnienia systemu ePUAP2
naprzejciowej, innej ni docelowa infrastrukturze, atake nieprawidowoci, eCPI nie zapewnio
uytkownikom naleytej dostpnoci platformy ePUAP1. Komisja Rozstrzygajca NIK wuchwale
zdnia 7stycznia 2016r. uwzgldnia wczci zastrzeenia wniesione przez Dyrektora Centrum
Cyfrowej Administracji.
Wnioski NIK skierowane doDyrektora Centrum Projektw Informatycznych (CPI) dotyczyy
wszczeglnoci:
wypracowania iwdroenia procedur skutecznego zarzdzania ryzykiem przy realizacji projektw
informatycznych,
zapewnienia dostpnoci systemu ePUAP2 napoziomie nie mniejszym ni 99%,
skutecznego itrwaego usuwania przyczyn powtarzajcych si cyklicznie awarii platformy
ePUAP,
przeprowadzenia testw wydajnociowych systemu ePUAP2 nadocelowej infrastrukturze.
Dyrektor Centrum Cyfrowej Administracji (CCA, uprzednio CPI) wodpowiedzi nawystpienie
pokontrolne poinformowa m.in., e:
w zwizku zwejciem wycie zdniem 3listopada 2015r. nowego statutu oraz regulaminu
organizacyjnego Centrum, zarzdzanie ryzykiem wjednostce bdzie si odbywao woparciu
ozasady ustalone Decyzj Dyrektora Centrum Cyfrowej Administracji. Poinformowa te,
edla nowych umw realizowanych wramach projektw, wPlanie Zarzdzania Projektem
uwzgldniany bdzie obszar zarzdzania ryzykiem. Jednoczenie stale prowadzone sprace,
wramach ktrych doprecyzowane zostan mechanizmy podnoszce skuteczno identyfikacji
izarzdzania ryzykiem;
poziom dostpnoci platformy ePUAP (tzw. SLA) jest ustalany przez Centrum Cyfrowej
Administracji kadorazowo uwzgldniajc szereg elementw technicznych, organizacyjnych
ifinansowych. Elementy teprzedstawiane sministrowi waciwemu ds. informatyzacji
naetapie wystpowania orodki budetowe nautrzymanie ePUAP2. Zgodnie zplanem
wieloletnim budetu zadaniowego CCA nalata 20162018, poziom dostpnoci systemu
ePUAP2 bdzie wzrasta iw roku 2018 zosta zaplanowany napoziomie 98,5%. Dyrektor CCA
wskaza te, emoliwe jest przyjcie zaoenia, isystem ePUAP2 poodbiorze iustabilizowaniu
(copowinno nastpi jeszcze w2016r.) osignie poziom dostpnoci 99%. Jak poda, wynik
ten bdzie moliwy doosignicia, pod warunkiem zapewnienia przez ministra waciwego
ds. informatyzacji, etatw wraz zerodkami finansowymi przeznaczonymi nawynagrodzenia
dedykowanych specjalistw wewnioskowanym przez CCA zakresie;

49

I N F O R M A C J E D O D AT K O W E

Centrum Cyfrowej Administracji podjo kroki zmierzajce dozredukowania liczby wystpujcych


awarii m.in. poprzez doposaenie techniczne systemu ePUAP2 wsprzt ioprogramowanie
oraz popraw procedur utrzymaniowych. Ponadto, wzwizku zprojektem budetu CCA
na2016r., ograniczajcym wznacznym stopniu wydatki napace oraz liczb etatw niezbdn
dozapewnienia obsugi procesw zwizanych zutrzymaniem systemu, CCA ponowi wniosek
doministra waciwego ds. informatyzacji ozapewnienie zasobw (etatowych ifinansowych),
celem realizacji zalecenia NIK. Dyrektor CCA poinformowa te, iCCA podjo dziaania
zmierzajce dozapewnienia wsparcia systemu zestrony producenta lub firmy, ktra wwyniku
rozstrzygnicia postpowania przetargowego przejmie realizacj zada wzakresie ePUAP2,
wtym bdzie realizowaa poprawki izmiany wsystemie;
po zakoczeniu umowy narealizacj oprogramowania ePUAP2 irealizacji doposaenia
technicznego infrastruktury przeprowadzone zostan testy i audyty przewidziane
zaplanowanymi procedurami. Bd one stanowiy podstaw dozakoczenia procesu
uruchomienia produkcyjnego nowej wersji system ePUAP2.
Wnioski NIK skierowane domarszakw wojewdztw oraz burmistrzw/prezydentw miast
dotyczyy m.in.:
podjcia dziaa wzakresie penego informowania ousugach elektronicznych oraz ich
promowania, wcelu szerszego iefektywnego wykorzystania udostpnianych e-usug;
umieszczenia nastronach BIP urzdu informacji ouruchomieniu ESP oraz metodach dostarczania
iwymaganiach dla dokumentw elektronicznych;
dorczania pism zapomoc rodkw komunikacji elektronicznej wprzypadkach zoenia przez
stron podania wformie dokumentu elektronicznego przez ESP urzdu;
przekazania doCRD brakujcych wzorw dokumentw elektronicznych wiadczonych usug
elektronicznych;
terminowej obsugi spraw kierowanych dourzdu zaporednictwem rodkw komunikacji
elektronicznej;
bezzwocznego odbierania uprawnie dosystemw informatycznych pracownikom koczcym
zatrudnienie wurzdzie;
przechowywania kopii zapasowych systemw informatycznych idanych wnich zawartych
wlokalizacji innej ni miejsce przetwarzania danych;
testowania wykonanych kopii zapasowych systemw idanych wnich zawartych;
wzmocnienia nadzoru nad procesem wiadczenia e-usug;
przeprowadzania corocznych audytw zzakresu bezpieczestwa informacji.
NIK zwrcia rwnie uwag nakonieczno promowania udostpnionych usug elektronicznych.
Adresaci wystpie pokontrolnych poinformowali opodjciu dziaa narzecz realizacji wnioskw
pokontrolnych.
Naprzykad:

yy Burmistrz Miasta Brzeska poinformowa m.in., ewdniu 15padziernika 2015r. nastronach BIP Urzdu zostaa
zamieszczona informacja oposiadanej Elektronicznej Skrzynce Podawczej orazometodach dostarczania
iwymaganiach dla dokumentw elektronicznych skadanych doUrzdu. Poinformowa rwnie, elistopadzie
2015r. zostan rozpoczte czynnoci audytowe wzakresie przeprowadzenia audytu bezpieczestwa informacji
wUrzdzie Miejskim wBrzesku. Ponadto, zadanie audytowe dotyczce bezpieczestwa informacji zostanie
wprowadzone doPlanu Audytu Wewntrznego narok 2016.

50

I N F O R M A C J E D O D AT K O W E

yy Burmistrz Halinowa poinformowa m.in., e: Urzd jest wtrakcie przygotowania informacji dlamieszkacw
omoliwoci korzystania ze-usug udostpnionych przez platform Wrota Mazowsza; audyty wzakresie
bezpieczestwa informacji bd wykonywane corocznie. Poinformowa rwnie, ewe wnioskach
doprojektu budetu na2016r. zostay uwzgldnione rodki nazakup dodatkowego serwera dotworzenia
iprzechowywania kopii zapasowych. Zostanie wdroona procedura, nakazujca okresowe, nie rzadziej
ni raz natrzy miesice sprawdzanie kopii zapasowych pod ktem przydatnoci doodtworzenia danych
wprzypadku awarii systemu.
yy Zastpca Burmistrza Knyszyna poinformowa m.in., euzupeniono Biuletyn Informacji Publicznej Urzdu
Miejskiego obrakujce dane, atake podjto dziaania promujce iinformacyjne zzakresu wiadczonych usug
elektronicznych. Wskaza, ena stronie internetowej Urzdu zamieszczono artyku promujcy e-administracj
oraz, ena sesjach Rady Miejskiej wKnyszynie, zebraniach wiejskich czy te spotkaniach zmieszkacami
miasta przekazywane bd informacje, dotyczce wiadczonych przez Urzd usug elektronicznych.
yy Prezydent Pruszkowa poinformowa m.in., eprzygotowano nastronie internetowej Urzdu obszern
informacj promujc Elektroniczn Skrzynk Podawcz idarmowy profil zaufany ePUAP. Poinformowa
rwnie, ewlutym 2016r. przeprowadzona zostanie ankieta wrd mieszkacw dotyczca usug
elektronicznych jakimi byliby zainteresowani. Wskaza, eodebrano wszystkim uytkownikom systemw
informatycznych uprawnienia umoliwiajce instalacj oprogramowania nakomputerach subowych.
Poda, ewprzypadku instalowania nowych stanowisk komputerowych nie bdzie moliwoci instalowania
adnego oprogramowania przezpracownikw.

51

ZACZNIK NR 1
Charakterystyka stanu prawnego
Zgodnie zart.16 ust.1 ustawy oinformatyzacji, podmioty publiczne, organizujc przetwarzanie
danych wsystemach teleinformatycznych, szobowizane zapewni elektroniczn wymian
informacji przy wykorzystaniu informatycznych nonikw danych lub rodkw komunikacji
elektronicznej.
Nowelizacja ustawy oinformatyzacji wprowadzona ustaw zdnia 10stycznia 2014r. ozmianie
ustawy oinformatyzacji dziaalnoci podmiotw realizujcych zadania publiczne oraz niektrych
innych ustaw, ktra wesza wycie zdniem 11maja 2014r., wprowadzia wiele istotnych
modyfikacji, m.in.:
wprowadzenie obowizku posugiwania si przez podmioty publiczne elektroniczn skrzynk
podawcz (ESP), speniajc standardy okrelone iopublikowane naePUAP przez waciwego
ministra oraz zapewnienia jej obsugi (art.16 ust.1a ustawy oinformatyzacji);
wprowadzenie kompleksowej regulacji nakadajcej napodmioty publiczne obowizek
przekazywania ministrowi waciwemu dospraw informatyzacji wzorw dokumentw
elektronicznych wcelu umieszczenia ich wcentralnym repozytorium wzorw dokumentw
elektronicznych oraz opisu usugi moliwej dozrealizowania przy wykorzystaniu wzoru
wcelu zamieszczenia go wkatalogu usug naePUAP, jak rwnie udostpniania formularzy
elektronicznych (art.16a ust.1 ustawy oinformatyzacji);
rozszerzenie sieci punktw potwierdzania profilu zaufanego ePUAP (art. 20c ustawy
oinformatyzacji).
Elektroniczna Platforma Usug Administracji Publicznej ePUAP
Zgodnie zart.3 pkt13 ustawy oinformatyzacji, ePUAP tosystem teleinformatyczny, wktrym
instytucje publiczne udostpniaj usugi przez pojedynczy punkt dostpowy wsieci Internet.
Zapewnienie funkcjonowania ePUAP naley doobowizkw ministra waciwego dospraw
informatyzacji (art.19a ust.1 ww. ustawy).
Zakres iwarunki korzystania zelektronicznej platformy usug administracji publicznej, wtym
dotyczce: zakadania konta isposobu prowadzenia katalogu usug naePUAP oraz warunkw
wymiany informacji midzy ePUAP ainnymi systemami teleinformatycznymi zawarte zostay
wrozporzdzeniu Ministra Administracji iCyfryzacji zdnia 6maja 2014r. wsprawie zakresu
iwarunkw korzystania zelektronicznej platformy usug administracji publicznej (dalej
rozporzdzenie ePUAP). Weszo ono wycie zdniem 11maja 2014r. Poprzednio obowizywao
rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych iAdministracji zdnia 27kwietnia 2011r. wsprawie
zakresu iwarunkw korzystania zelektronicznej platformy usug administracji publicznej.
Stosownie doww. regulacji, ePUAP udostpnia katalog usug zawierajcy informacje ousugach,
wszczeglnoci: podstaw prawn, nazw usugi, nazw usugodawcy, cel usugi, odbiorcw usugi,
kategorie usugi oraz umiejscowienie usugodawcy wedug podziau administracyjnego kraju
(8 rozporzdzenia ePUAP zdnia 6maja 2014r., poprzednio 7 ust.1 rozporzdzenia ePUAP
zdnia 27kwietnia 2011r.). Podmioty publiczne dowiadczenia usug wpostaci elektronicznej mog
wykorzystywa wszczeglnoci nastpujce funkcje ePUAP:

52

ZACZNIK NR 1
tworzenie iobsug dokumentw elektronicznych przez osoby fizyczne ipodmioty;
przesyanie dokumentw elektronicznych;
wymian danych midzy ePUAP ainnymi systemami teleinformatycznymi;
identyfikacj uytkownikw irozliczalno ich dziaa;
weryfikacj podpisu elektronicznego;
tworzenie usug podmiotu publicznego lub kilku podmiotw publicznych wspdziaajcych
zesob, zbudowanych woparciu odwie lub wicej usug;
obsug patnoci elektronicznych;
potwierdzanie profilu zaufanego ePUAP (9 ust.1 rozporzdzenia ePUAP z6maja 2014r.,
poprzednio 8 rozporzdzenia ePUAP zdnia 27kwietnia 2011r.).
Centralne repozytorium wzorw dokumentw elektronicznych
Zgodnie zart.19b ust.1 ustawy oinformatyzacji, minister waciwy dospraw informatyzacji
wramach ePUAP prowadzi centralne repozytorium wzorw dokumentw elektronicznych. Organy
administracji publicznej przekazuj docentralnego repozytorium oraz udostpniaj wBIP wzory
dokumentw elektronicznych (art.19b ust.3). Organy administracji publicznej mog prowadzi
wasne lub wsplnie zinnymi organami administracji publicznej repozytoria wzorw dokumentw
elektronicznych (art.19b ust.5). Wmyl art.19d ww. ustawy podmioty udostpniajce usugi
naePUAP zapewniaj ich zgodno zprzepisami stanowicymi podstaw sporzdzenia wzoru
dokumentu elektronicznego oraz dokonuj aktualizacji tych usug wkatalogu usug.
Profil zaufany
W myl 3 i4 rozporzdzenia wsprawie profilu zaufanego ePUAP, zaporednictwem ePUAP
mona zoy wniosek ouzyskanie profilu zaufanego, anastpnie wcigu 14 dni uwiarygodni
go wdowolnym wybranym przez siebie punkcie potwierdzajcym naterenie kraju poprzez
okazanie dowgldu dowodu osobistego lub paszportu. Zgodnie z5 ww. rozporzdzenia,
osoba wnioskujca, ktra posiada moliwo zoenia bezpiecznego podpisu elektronicznego
weryfikowanego przy pomocy wanego kwalifikowanego certyfikatu, moe samodzielnie
aktywowa swj profil zaufany ePUAP wprzypadku, gdy certyfikat kwalifikowany zawiera dane
obejmujce conajmniej: imi, nazwisko inumer PESEL.
Potwierdzenia, przeduenia wanoci iuniewanienia profilu zaufanego ePUAP dokonuje si
naePUAP (7). Profil ten jest potwierdzany naokres trzech lat ijego wano moe by przeduona
nataki sam okres (9). Wokresie trwania wanoci profilu zaufanego jego posiadacz moe
korzysta zelektronicznych usug urzdw administracji publicznej.
Zgodnie zart.20b ustawy oinformatyzacji podpis potwierdzony profilem zaufanym ePUAP,
analogicznie jak bezpieczny podpis elektroniczny wywouje skutki prawne, jeeli zosta utworzony
lub zoony wokresie wanoci tego profilu, adane wpostaci elektronicznej opatrzone podpisem
potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP srwnowane pod wzgldem skutkw prawnych
dokumentowi opatrzonemu podpisem wasnorcznym (chyba, eprzepisy odrbne stanowi
inaczej).

53

ZACZNIK NR 1
Stosownie doart.20c ust.2 ustawy oinformatyzacji funkcj punktu potwierdzajcego profil zaufany
ePUAP peni:
1)konsul,
2) naczelnik urzdu skarbowego,
3)wojewoda,
4) Zakad Ubezpiecze Spoecznych.
Funkcj punktu potwierdzajcego, zazgod ministra waciwego dospraw informatyzacji, mog
rwnie peni inne podmioty wymienione wart.20c ust.3 ustawy oinformatyzacji (np.urzdy
gmin).
Bezpieczny podpis elektroniczny
Zgodnie z ar t. 5 ust. 1 i 2 ustawy o podpisie elektronicznym, bezpieczny podpis
elektroniczny weryfikowany przy pomocy kwalifikowanego certyfikatu wywouje skutki
prawne okrelone ustaw, jeeli zosta zoony w okresie wanoci tego certyfikatu,
adane wpostaci elektronicznej opatrzone tym podpisem srwnowane pod wzgldem
skutkw prawnych dokumentom opatrzonym podpisami wasnorcznymi (chyba,
e przepisy odrbne stanowi inaczej). Bezpieczny podpis elektroniczny weryfikowany
przy pomocy kwalifikowanego certyfikatu zapewnia integralno danych opatrzonych
tym podpisem i jednoznaczne wskazanie kwalifikowanego certyfikatu, w ten sposb,
erozpoznawalne swszelkie zmiany tych danych oraz zmiany wskazania kwalifikowanego
certyfikatu wykorzystywanego doweryfikacji tego podpisu, dokonane pozoeniu podpisu
(art.5 ust.3 ww. ustawy).
Stosownie dopostanowie art.14 ust.1 ustawy opodpisie elektronicznym, certyfikat jest
wydawany przez podmiot wiadczcy usugi certyfikacyjne napodstawie umowy. Certyfikat
jestwany wokresie wnim wskazanym (art.21 ust.1 ustawy opodpisie elektronicznym).
Dokumenty elektroniczne dorczanie iprzechowywanie
Warunki organizacyjno-techniczne dorczania dokumentw elektronicznych okrelono
wrozporzdzeniu wsprawie dorczania dokumentw elektronicznych. Zgodnie z3 ust.1 tego
rozporzdzenia, podmioty publiczne informuj naswoich stronach podmiotowych BIP m.in. o:
udostpnionym adresie elektronicznej skrzynki podawczej, podanym wformie identyfikatora
URI (pkt1);
maksymalnym rozmiarze dokumentu elektronicznego wraz zzacznikami, wyraonym
wmegabajtach, moliwym dodorczenia zapomoc elektronicznej skrzynki podawczej,
niemniejszym ni 5 megabajtw (pkt2);
zakresach uytkowych dokumentw elektronicznych tworzonych napodstawie wzorw
umieszczonych przez tepodmioty wcentralnym repozytorium lub repozytorium wzorw
dokumentw elektronicznych, oktrych mowa wart.19b ust.5 ustawy oinformatyzacji (pkt3);
rodzajach informatycznych nonikw danych, naktrych moe zosta im dorczony dokument
elektroniczny (pkt4);
rodzajach informatycznych nonikw danych, naktrych moe zosta zapisane urzdowe
powiadczenie odbioru (pkt5).

54

ZACZNIK NR 1
System teleinformatyczny sucy doobsugi dorcze zapewnia oznaczanie dorczonych
dokumentw elektronicznych danymi stwierdzajcymi wano podpisw elektronicznych
wmomencie ich zoenia iczas ich weryfikacji (5 rozporzdzeniu wsprawie dorczania
dokumentw elektronicznych).
W rozporzdzeniu Ministra Spraw Wewntrznych iAdministracji zdnia 30padziernika 2006r.
wsprawie szczegowego sposobu postpowania zdokumentami elektronicznymi133 okrelono
w1 sposb postpowania zdokumentami elektronicznymi powstajcymi worganach
pastwowych ipastwowych jednostkach organizacyjnych, worganach jednostek samorzdu
terytorialnego isamorzdowych jednostkach organizacyjnych oraz napywajcymi donich, atake
zawarto:
zasady ewidencjonowania, przechowywania, klasyfikowania ikwalifikowania dokumentw
elektronicznych oraz ich zabezpieczania przed utrat inieuprawnionymi zmianami oraz
zasady itryb brakowania dokumentacji niearchiwalnej oraz zasady itryb przekazywania
materiaw archiwalnych doarchiww pastwowych.
W 6 ww. rozporzdzenia okrelono wymogi dla systemu teleinformatycznego, przy uyciu ktrego
prowadzi si postpowanie zdokumentami ewidencjonowanymi imetadanymi134. System taki
powinien m.in.:
zabezpiecza przed wprowadzaniem zmian wdokumentach spraw zaatwionych (pkt2);
zabezpiecza przed usuniciem dokumentw zsystemu, zwyjtkiem udokumentowanych
czynnoci dokonywanych wramach ustalonych procedur usuwania dokumentw: dla ktrych
upyn okres przechowywania ustalony wwykazie akt (pkt3 lit. a), mylnie zapisanych (pkt3
lit. b), mogcych stanowi zagroenie dla prawidowego funkcjonowania systemu (pkt3 lit. c),
ktrych usunicie wymagane jest napodstawie przepisu prawa, prawomocnego orzeczenia sdu
lub ostatecznej decyzji organu administracji (pkt3 lit. d);
umoliwia odczytanie metadanych dla kadego dokumentu (pkt5);
identyfikowa uytkownikw idokumentowa dokonywane przez nich zmiany wdokumentach
imetadanych (pkt6);
zapewnia kontrol dostpu poszczeglnych uytkownikw dodokumentw imetadanych (pkt7);
zapewnia odtworzenie przebiegu zaatwiania irozstrzygania spraw (pkt10);
wspomaga czynnoci zwizane zklasyfikowaniem ikwalifikowaniem oraz grupowaniem
dokumentw wakta spraw napodstawie wykazu akt (pkt11);
wspomaga idokumentowa proces brakowania dokumentw stanowicych dokumentacj
niearchiwaln, wtym: wyodrbnia automatycznie dokumenty przeznaczone dobrakowania
(pkt12 lit. a) iprzygotowywa automatycznie spis dokumentacji niearchiwalnej, oktrej mowa
w11 ust.1 pkt2 rozporzdzenia (pkt12 lit. b);
wspomaga czynnoci zwizane zprzygotowaniem dokumentw stanowicych materiay
archiwalne iich metadanych doprzekazania doarchiwum pastwowego (pkt13);
umoliwia przesyanie dokumentw doinnych systemw teleinformatycznych (pkt14).

133 Dz.U. Nr206, poz.1518.


134 Metadane touporzdkowane informacje stosowane doopisu zasobw informacji (tzw. dane odanych).

55

ZACZNIK NR 1
Instrukcja kancelaryjna
Zgodnie z1 ust.1 rozporzdzenia wsprawie instrukcji kancelaryjnej, rozporzdzenie okrela
m.in. instrukcj kancelaryjn dla organw gminy iorganw samorzdu wojewdztwa. Wmyl
1zacznika nr1 doww. rozporzdzenia:
czynnoci kancelaryjne swykonywane wsystemie tradycyjnym lub wsystemie Elektronicznego
Zarzdzania Dokumentacj, tzw. EZD (ust.2);
kierownik podmiotu wskazuje, ktry zsystemw wykonywania czynnoci kancelaryjnych
jest podstawowym sposobem dokumentowania przebiegu zaatwiania irozstrzygania spraw
dladanego podmiotu (ust.3);
po wskazaniu systemu EZD jako podstawowego sposobu dokumentowania przebiegu
zaatwiania i rozstrzygania spraw ponowne wskazanie systemu tradycyjnego jest
niedopuszczalne (ust.4);
dokonujc wyboru systemu, kierownik podmiotu moe wskaza wyjtki odpodstawowego sposobu
dokumentowania przebiegu zaatwiania irozstrzygania spraw przez okrelenie klas zwykazu akt,
ktrych bd one dotyczy, oraz wskazanie, wjakim systemie bd prowadzone (ust.5).
Bezpieczestwo informacji
Podmiot realizujcy zadania publiczne opracowuje iustanawia, wdraa ieksploatuje, monitoruje
iprzeglda oraz utrzymuje idoskonali system zarzdzania bezpieczestwem informacji
zapewniajcy poufno, dostpno iintegralno informacji zuwzgldnieniem takich atrybutw,
jak autentyczno, rozliczalno, niezaprzeczalno iniezawodno (20 ust.1 rozporzdzenia KRI).
Zarzdzanie bezpieczestwem informacji realizowane jest wszczeglnoci poprzez zapewnienie
przez kierownictwo podmiotu publicznego warunkw umoliwiajcych realizacj iegzekwowanie
dziaa wymienionych 20 ust.2 rozporzdzenia KRI, m.in.:
podejmowanie dziaa zapewniajcych, eosoby zaangaowane wproces przetwarzania
informacji posiadaj stosowne uprawnienia i uczestnicz w tym procesie w stopniu
adekwatnym dorealizowanych przez nie zada oraz obowizkw majcych nacelu zapewnienie
bezpieczestwa informacji (pkt4),
dokonywanie bezzwocznej zmiany uprawnie wprzypadku zmiany zada (pkt5),
zapewnienie szkolenia osb zaangaowanych wproces przetwarzania informacji (pkt6),
minimalizowanie ryzyka utraty informacji wwyniku awarii135 (pkt12 lit. b),
zapewnienie bezpieczestwa plikw systemowych (pkt12 lit. e) oraz zapewnienie okresowego
audytu wewntrznego wzakresie bezpieczestwa informacji, nie rzadziej ni raz narok (pkt14).
Zgodnie zpkt12.3.1 lit. c normy PN-ISO/IEC 27002136 przechowywanie kopii zapasowych powinno
mie miejsce winnej lokalizacji, wodlegoci pozwalajcej unikn uszkodze spowodowanych
katastrof, ktra dotkna orodek podstawowy. Zgodnie zpkt12.3.1 lit. e normy PN-ISO/IEC 27002
noniki kopii zapasowych winny by testowane aby mona byo nanich polega wprzypadku
awaryjnego odtwarzania.
135 Realizacja tego obowizku nastpuje poprzez regularne tworzenie itestowanie kopii zapasowych danych ioprogramowania

56

aplikacyjnego, wktrym przetwarzane sdane.


136 Polska Norma PN-ISO/IEC 27002:2014 Technika Informatyczna. Techniki bezpieczestwa. Praktyczne zasady zabezpieczania
informacji.

ZACZNIK NR 2
Wykaz objtych kontrol jednostek, osb zajmujcych kierownicze stanowiska
odpowiedzialnych zakontrolowan dziaalno oraz ocen kontrolowanej
dziaalnoci

Lp.

Nazwa jednostki
objtej kontrol

Osoby odpowiedzialne zakontrolowan


dziaalno
Peniona funkcja

Imi inazwisko

Ocena
kontrolowanej
dziaalnoci1

Jednostka organizacyjna NIK przeprowadzajca kontrol Departament Administracji Publicznej


Jerzy Goraziski
(od 1czerwca 2015r.),
wczeniej Piotr Czy
(od 24kwietnia 2013r.)

1.

Centrum Projektw
Informatycznych

2.

Urzd Marszakowski
Marszaek
Wojewdztwa Mazowieckiego

Adam Struzik

3.

Urzd Miasta Pocka

Prezydent Miasta

Andrzej Nowakowski

4.

Urzd Miejski wPruszkowie

Prezydent Miasta

Jan Starzyski

5.

Urzd Miejski wHalinowie

Burmistrz

Adam Ciszkowski

Dyrektor

Jednostka organizacyjna NIK przeprowadzajca kontrol Delegatura NIK wBiaymstoku


6.

Urzd Marszakowski
Wojewdztwa Podlaskiego

Marszaek

Mieczysaw Kazimierz Baszko

7.

Urzd Miejski wBiaymstoku

Prezydent Miasta

Tadeusz Truskolaski

8.

Urzd Miejski wGonidzu

Burmistrz

Mariusz Ramotowski
(od 30listopada 2014r.)
wczeniej Tadeusz Kulikowski

Burmistrz

Jarosaw Antoni Chmielewski


(od 8grudnia 2014r.)
wczeniej Andrzej
Matyszewski

9.

Urzd Miejski wKnyszynie

Jednostka organizacyjna NIK przeprowadzajca kontrol Delegatura NIK wKatowicach


10.

Urzd Marszakowski
Wojewdztwa lskiego

Marszaek

Wojciech Sauga
(od 1grudnia 2014r.)
wczeniej Mirosaw Sekua

11.

Urzd Miasta Ldziny

Burmistrz

Krystyna Wrbel
(od 4grudnia 2014r.)
wczeniej Wiesaw
Stambrowski

12.

Urzd Miejski wOrzeszu

Burmistrz

Mirosaw Blaski

13.

Urzd Miasta Rybnika

Prezydent

Piotr Kuczera

137 Skrt O oznacza ocena opisowa. NIK zastosowaa wwystpieniach pokontrolnych dokierownikw kontrolowanych
jednostek opisow form oceny oglnej kontrolowanej dziaalnoci.

57

ZACZNIK NR 2

Jednostka organizacyjna NIK przeprowadzajca kontrol Delegatura NIK wPoznaniu

14.

Urzd Gminy wCzempiniu

Burmistrz

Konrad Malicki
(od 8grudnia 2014r.)
wczeniej Dorota
Lew-Pilarska

15.

Urzd Miejski wKaliszu

Prezydent

Grzegorz Sapiski
(od 5grudnia 2014r.)
wczeniej Janusz Pcherz

16.

Urzd Miejski wUjciu

Burmistrz

Roman Wrotecki

17.

Urzd Miasta iGminy Wronki

Burmistrz

Mirosaw Wieczr

Jednostka organizacyjna NIK przeprowadzajca kontrol Delegatura NIK wRzeszowie


18.

Urzd Marszakowski
Wojewdztwa Maopolskiego

Marszaek

Marek Sowa

19.

Urzd Miejski wBrzesku

Burmistrz

Grzegorz Wawryka

20.

Urzd Miejski wDbrowie


Tarnowskiej

Burmistrz

Krzysztof Kaczmarski
(od 30listopada 2014r.)
wczeniej Stanisaw Pocztek

21.

Urzd Miasta Tarnowa

Prezydent Miasta

Roman Ciepiela
(od 2grudnia 2014r.)
wczeniej Ryszard cigaa

Jednostka organizacyjna NIK przeprowadzajca kontrol Delegatura NIK weWrocawiu

58

22.

Urzd Miasta iGminy


Niemcza

Burmistrz

Grzegorz Kosowski

23.

Urzd Miejski wObornikach


lskich

Burmistrz

Arkadiusz Marcin Poprawa


(od 4grudnia 2014r.)
wczeniej Sawomir Baewski

24.

Urzd Miejski wPieszycach

Burmistrz

Dorota Konieczna Enzel


(od 8grudnia 2014r.)
wczeniej Mirosaw Obal

25.

Urzd Miasta roda lska

Burmistrz

Adam Ruciski
(od 8grudnia 2014r.)
Wczeniej Bogusaw Krasucki

ZACZNIK NR 3
Wykaz najwaniejszych aktw prawnych dotyczcych kontrolowanej
dziaalnoci
1. Ustawa zdnia 17lutego 2005r. oinformatyzacji dziaalnoci podmiotw realizujcych zadania
publiczne138.
2. Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw zdnia 14wrzenia 2011r. wsprawie sporzdzania
idorczania dokumentw elektronicznych oraz udostpniania formularzy, wzorw ikopii
dokumentw elektronicznych139.
3. Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw zdnia 18stycznia 2011r. wsprawie instrukcji kancelaryjnej,
jednolitych rzeczowych wykazw akt oraz instrukcji wsprawie organizacji izakresu dziaania
archiww zakadowych140.
4. Rozporzdzenie Rady Ministrw zdnia 12kwietnia 2012r. wsprawie Krajowych Ram
Interoperacyjnoci, minimalnych wymaga dla rejestrw publicznych iwymiany informacji
wpostaci elektronicznej oraz minimalnych wymaga dla systemw teleinformatycznych141.
5. Rozporzdzenie Ministra Administracji iCyfryzacji z6maja 2014r. wsprawie zakresu iwarunkw
korzystania zelektronicznej platformy usug administracji publicznej142. Poprzednio obowizywao
rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych iAdministracji zdnia 27kwietnia 2011r. wsprawie
zakresu iwarunkw korzystania zelektronicznej platformy usug administracji publicznej143.
6. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych iAdministracji zdnia 30padziernika 2006r.
wsprawie szczegowego sposobu postpowania zdokumentami elektronicznymi144.

138 Dz.U. z2014r., poz.1114.


139 Dz.U. z2015r., poz.971.
140 Dz.U. Nr14, poz.67 zezm.
141 Dz.U. z2016r., poz.113.
142 Dz.U. z2014r., poz.584. Weszo wycie zdniem 11maja 2014r.
143 Dz.U. Nr93, poz.546. Uchylone zdniem 11maja 2014r.
144 Dz.U. Nr206, poz.1518.

59

ZACZNIK NR 4
Wykaz organw, ktrym przekazano informacj owynikach kontroli
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
2. Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
3. Marszaek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
4. Prezes Rady Ministrw
5. Prezes Trybunau Konstytucyjnego
6. Rzecznik Praw Obywatelskich
7. Minister Cyfryzacji
8. Minister Spraw Wewntrznych iAdministracji
9. Przewodniczcy Sejmowej Komisji Administracji iSpraw Wewntrznych
10. Przewodniczcy Sejmowej Komisji Cyfryzacji, Innowacyjnoci iNowoczesnych Technologii
11. Przewodniczcy Sejmowej Komisji doSpraw Kontroli Pastwowej
12. Przewodniczcy Sejmowej Komisji Samorzdu Terytorialnego iPolityki Regionalnej
13. Przewodniczcy Sejmowej Komisji Ustawodawczej

60

You might also like