DEKALOG

(dziesi sw, gr.

deka - dziesi i logos
- sow o). Dziesi
przykaza to zasadnicze
streszczenie podstaw o
wych regu ludzkiego
postpow ania zawarte
w Starym Testamencie.
Ten fundam entalny
tekst stanowi punkt
odniesienia zarwno dla
ydw, jak rwnie dla
chrzecijan.

351

Nie, Dekalog w adnym wypadku nie je st uw arunkow a

ny czasowo. W Dziesiciu przykazaniach znajduj swj
wyraz zawsze i wszdzie obowizujce, niezm ienne
podstaw owe obow izki czowieka wzgldem Boga
i bliniego. [2070-2072]
Dziesi przykaza to przykazania rozumne, jak rwnie
cz obowizujcego
O BJAW IEN IA Boego. Zachowuj
tak trwa moc obowizujc, e nikt nie moe dy sp e n so
wa od ich przestrzegania.

99

Dziesiciu
przykaza nie narzuci
arbitralnie tyraski
wadca (...) Dzisiaj, jak
zawsze, stanow i one
jedyn przyszo dla
rodziny ludzkiej. To one
ratuj ludzko przed
niszczycielskim i siam i
egoizm u, nienawici
i kamstwa. To one
ukazuj faszywych
bokw, utrzymujcych
czowieka w niewoli:
m io wasna a do od
rzucenia Boga, chciwo
wadzy i przyjemnoci,
ktra narusza porzdek
sprawiedliwoci oraz
ponia nasz godno
ludzk i godno nasze
go bliniego.
B. JAN PAWE I I na grze
Synaj, 26.02.2000 r.

My miujemy,
poniewa On
pierwszy nas umiowa.

Czy Dekalog nie jest przestarzay?

fcO R O Z DZ IA PI E R W S Z Y C J

B d z ie s z m io w a P ana B o g a s w e g o
caym sw o im se rce m , c a sw oj d u s z
i caym s w o im u m y se m .
PI ERW SZE P R Z Y K A Z A N I E :

Ja jestem Pan, Bg twj. Nie bdziesz mia

cudzych bogw przede Mn.
352

Co znaczy: Ja jestem Panem , twoim B o gie m "

(Wj 20, 2 ) ?

Poniewa W szechm ogcy ukaza si nam jako nasz Bg

i Pan, nie wolno nam staw ia niczego ponad Niego,
nic nie moe by dla nas w aniejsze i adnej rzeczy czy
osobie nie moemy dawa pierw szestw a przed Nim.
Pozna Boga, suy Mu, uw ielbia Go - oto absolutny
priorytet w yciu. [2 0 8 3-2 09 4 , 2133-2134]
Bg oczekuje, e caa nasza wiara bdzie tylko w Niego,
e zoymy w Nim ca nasz nadziej i nasza mio do
Niego bdzie ze wszystkich si. Przykazanie mioci Boga
jest najwaniejszym przykazaniem ze wszystkich i klu
czem do wszystkich. Dlatego stoi na pocztku Dziesiciu
przykaza.

1 J 4, 19

353

Dlaczego uwielbiamy B o g a ?

U w ielbiam y Boga, bo On istn ieje, i dlatego,

e gb o ki szacunek i uw ielbienie s stosow n
odpow iedzi na Jego objaw ienie i obecno.

Panu, tw em u Bogu, bdziesz od d a w a hod

i tylko Jego bdziesz c z c i" (M t 4, 10).
[2 0 9 5 -2 1 0 5 , 2 1 35 -21 3 6 ]
Uwielbienie Boga suy je dn ak rwnie czowiekowi,
gdy wyzwala go ze suenia potgom te g o wiata.
Gdzie nie uwielbia si Boga, gdzie Bg przestaje by
Panem ycia i mierci, zdobywaj sobie u znan ie inni
i naraaj ludzk godno. -> 4 85
354

Czy m ona zm u si czowieka, by uwierzy w B o g a ?

Nie, n ik t nie moe d ru gie go zm u si do w iary, naw et

w asnych dzieci, p odobnie ja k ad ne go czow ieka nie
m ona zm u si do niew iary. Tylko d obrow oln ie czow iek
moe zdecydow a si, e bdzie w ierzy. C hrzecijanie
s je d n a k pow oani do tego, aby sow em i p rzyka
dem p om aga innym ludziom znale drog do w iary.
[2 1 0 4-2 10 9 , 2137]
Papie Jan Pawe I I powie: Goszenie i dawanie w iadec
twa o Chrystusie, gdy dokonuj si z poszano w aniem dla
sum ie, nie naruszaj wolnoci. Wiara je st propozycj
po zosta w ion wolnemu wyborowi czowieka, naley j
je d n ak staw ia" (Redemptoris m issio, 8).
355

Co znaczy: Nie bdziesz m ia cudzych bogw

obok M n ie "?

To przykazanie zabrania nam:

O ddaw a cze innym bogom i b stw om , u w ie lb ia
zie m sk ich idolw lub te da si cako w icie opanow a
dobrom zie m skim (p ien id zom , w pyw om , sukcesow i,
urodzie, m o d o ci itd .).
By przesdnym , czyli z a m ia st wierzy w moc Bo,
Boe prow adzenie i - BO GO SAW IE STW O , stoso w a
p raktyki ezoteryczne, m agiczne i o k u lty sty czn e albo
zajm ow a si w rbiarstw em i w yw oyw aniem duchw.
W y sta w ia Boga na prb so w a m i lu b czynam i.

Pop en ia -> W ITOKRADZTW O.

Przyw aszcza sob ie dobra duchowe na drodze

korupcji i sprzedaw a rzeczy duchow e (s y m o n ia ).
[2110-2128, 2 1 38 -21 4 0 ]

Gdzie Bg staje
si wielki, czowiek nie
staje si mniejszy; rw
nie on staje si wielki,
a w iat nabiera barw.
BENEDYKTXVI, 11.09.2006 r.

r-

l^i

j-n
crtx
n*

99

Czowiek nie moe

istnie, nie uwielbiajc
czego.
FIODOR DOSTOJEWSKI

99

M odlenie si ro
zumiem n ie ja k o w ypo
w iadanie zapam itanych
modlitw, lecz proste
uw ielbienie sow am i
lub bez nich. To trw anie
u st p Boga z zamiarem
uw ielbiania Go.

3>

>
7^

O
co
o

r^-<
r~>

-<

co

B. KAROL DE FOUCAULD

Nie przym uszam y

n iko go do naszej wiary.
Taki rodzaj prozelityzm u
je st sprzeczny z chrze
cijastw em . Wiara
moe zaistnie tylko
w w olnoci. Ale w olnoci
ludzi, do ktrych si
zwracamy, by otw orzyli
si na Boga, szukali Go,
byli Mu posu szn i.
BENEDYKT XVI, 10.09.2006 r.

PROZE LIT YZM

(gr. proserchom ai dochod zi) w ykorzysta
nie duchowej lub mate
rialnej biedy innych, aby
ich pozyska dla wasnej
wiary.

194
195

o
r^
j
ii
CD
co

o
-y>

03

O
cn
3>
CD
O

ZAB OBO N
irracjonalny
pogld przyjmujcy,
e okrelone formuy,
czynnoci, wydarze
nia i rzeczy zawieraj
w sobie moce m agiczne
lub mog si one z nich
wyoni.

WITOKRADZTWO
(ac. sacrilegium ograbienie wity)
kradzie, zbezczesz
czenie lub niegodne
potraktow anie tego,
co wite.

99

Bogosaw iony
bd, Panie, ktry mnie
wybawie ode mnie
samej!
W. TERESA Z VILA

EZOTERYKA
(gr. esoterikos
- wewntrzny krg,
wntrze, do zrozum ie
nia ktrego potrzeba
wtajem niczenia)
od XIX w. przyjte
okrelenie ogu
spirytystycznych nauk
i praktyk, dziki ktrym
doprowadza si czowie
ka do rzekomo prawdzi
wej wiedzy", ktra ju
od zawsze bya w nim.
Doktrynie ezoteryzmu
obce jest natom iast
Objawienie, przez ktre
Bg ukazuje si czowie
kowi z zewntrz.

356

Czy da si pogodzi ezoteryk z wiar chrzecijask ?

Nie, ezoteryka pom ija rzeczyw isto Boga. Bg je st

bytem osobowym , je st m ioci i rdem ycia,
a nie zim n energi kosm iczn. Czowiek by zam ie
rzony i stworzony przez Boga, ale sam nie je st isto t
bosk, lecz stw orzeniem zranionym przez grzech,
z cicym na nim w idm em m ierci oraz potrzebujcym
odkupienia. Podczas gdy ezoterycy najczciej przyj
muj, e czowiek moe sam si zbawi, chrzecijanie
wierz, e zbawia ich jedynie Jezus Chrystus i a sk a
Boa. Rwnie natura i kosm os nie s Bogiem
( - PANTEIZM ). Stwrca, przy caej m ioci do nas,
nieskoczenie w szystko przewysza i je st inny ni
w szystko to, co stworzy. [2110-2128]
Obecnie wielu ludzi ze wzgldw zdrowotnych trenuje
jog, uczestniczy w kursach - MEDYTACJI, aby wyciszy
si i skoncentrowa, albo wydaj pienidze na warsztaty
taneczne, aby na nowo dowiadczy wasnego ciaa. Nie
zawsze te techniki s bez zastrzee. Czasami s tub dla
obcej chrzecijastwu nauki - ezoteryki. aden rozsdny
czowiek nie musi podziela irracjonalnego wiato
pogldu, gdzie a roi si od duchw, gnomw i (ezo
terycznych) aniow, gdzie wierzy si w czary i gdzie
wtajemniczeni posiadaj tajemn wiedz, do ktrej nie
ma dostpu ciemna m asa". Ju w staroytnym Izraelu

dem askow ano wiar w bstwa i duchy czczone przez

ssiadw narodu wybranego. Tylko Bg je st Panem, nie
ma Boga poza Nim. Nie istniej adne techniki (m a gicz
ne), przy pomocy ktrych mona zaklina bstwo, zmusi
w szechwiat do speniania swoich ycze i samemu si
zbawi. Z chrzecijaskiego punktu widzenia wiele spraw
w ezoteryce je st - PRZESDEM
lub
OKULTYZMEM.
357

Czy ateizm zawsze je st wykroczeniem przeciw

pierwszemu p rzykazan iu ?

-> ATEIZM nie je st grzechem wtedy, gdy czow iek nicze

go nie wie o Bogu albo w sw oim su m ie n iu p o sta w i
sob ie pytanie o Boga i nie potrafi uwierzy.
[2 127-2128]
Granica midzy nie m c" uwierzy a nie chcie" uwie
rzy jest nieostra. Postawa, ktra bez bliszego poznania
wiary eliminuje j jako niewan, je st czsto gorsza ni
ateizm z przekonania. - 5
358

Dlaczego Stary Testament za b ra nia wykonywania

wyobrae Boga i dlaczego my dzisiaj si do tego
nie stosujem y?

Aby chroni tajem nic Boga i odseparow a si

od wyobrae bokw w kultach poga skich , pierw sze
przykazanie nakazyw ao: Nie zrobisz sobie b o k a "
(Wj 20, 4 ). Poniewa je d n ak w Jezusie C h ry stu sie Bg
sam przybra ludzkie oblicze, zakaz w ykonyw ania
obrazw z o sta w chrzecija stw ie zniesiony.
W Kociele W schodnim -> IK O N Y uwaa si naw et za
wite. [2129-2132, 2141]
Przekonanie ojcw Izraela, e Bg wszystko przewysza
( -> TRANSCENDENCJA) i je st o wiele wikszy ni wszystko
to, co jest na wiecie, yje nadal w judaizm ie, jak te
w islamie, gdzie wci nie wolno przedstawia Boga.
W chrzecijastwie ze wzgldu na Chrystusa zakaz,
poczwszy od IV w., by coraz mniej przestrzegany,
a w kocu zo sta zn ie sion y na Soborze Nicejskim I I
(787 r.). Z powodu Wcielenia Bg nie je st ju niem oliwy
do wyobraenia. Od czasu Jezusa wolno nam Go o b r a
zowo przedstawia: Kto Mnie zobaczy, zobaczy take
Ojca" (J 14, 9). -> 9

PANTEIZM
(gr. pan - w szyst
ko, theos - bg) w iato
pogld, w edug ktrego
nie istnieje nic poza
bogiem . W konsekwencji
w szystko to, co jest,
je st bogiem i bg je st
w szystkim tym, co jest.
Taka doktryna jest nie
do pogodzenia z wiar
chrzecijask.

r-j
m

>
3>

OKULTYZM
(ac. occultus zakryte, tajemne;
sform uow anie wiedza
tajem na" czsto
stosow ane zam ien
nie z e zo te ry k a ")
o g ln e okrelenie nauk
i praktyk, dziki ktrym
czowiek rzekomo
uzyskuje wadz nad
swoim losem, materi
i otoczeniem . Prakty
kami okultystycznym i
s np.: w rbiarstwo,
wyw oyw anie duchw,
astrolo gia i jasn ow idztwo.

ATEIZM
(gr. theos - bg)
pogld goszcy nie
istn ie n ie Boga. O glne
pojcie na rnorodne
teoretyczne i praktyczne
form y zanegow ania
istn ie n ia Boga.

on
-O
O
on

O
co

-<

r~>

-<

co

196
197

o
S>E

00
o
>
CD
O

AGNOSTYCYZM
(gr. agnostos
- nieznany) pogld
zakadajcy, i Boga nie
mona pozna w sposb
racjonalny. A g n o sty k
nie wyklucza irra cjo n a l
nej w iary w Boga, ktra
z braku m oliwoci rozu
mowych poznania staje
si spraw wyobrae
i uczu.

D RU G IE P R Z Y K A Z A N I E :

Nie b d zie sz b r a im ie n ia Pana Boga tw e go

nadarem no.

TR A N SC E N D E N C JA
(ac. transcendere
- przekracza) to, co
wykracza poza poznanie
zmysowe.

IKONA
(gr. ikona - obraz)
w Kociele W schod
nim je st kultycznym
obrazem, ktry
pisze si, modlc si
i poszczc, zgo dnie
z godnym i wzorcami,
i ktry ma sprawia, e
midzy kontem pluj
cym a przedstaw ionym
(Chrystusem , anioem ,
witym ) pow stanie
m istyczna wi.

W obliczu Jezusa
widzim y naprawd, kim
i jaki jest Bg!
BENEDYKT XVI, audiencja
generalna, 6.09.2006 r.

'r
4'
_____________________

359

Dlaczego Bg chce, eby wici J e g o im i?

Nazyw anie kogo po im ie n iu je st znakiem zayo

ci. Bg, objaw iajc swoje im i, pozwala si pozna
i udziela nam dziki tem u dostpu do siebie. Bg je st
cakow icie prawd. Kto powouje si na prawd,
ale w ykorzystuje j dla potw ierdzenia kam stw a,
ciko grzeszy. [2142-2149, 2150-2155, 2160-2162,
2163-2164]
Im ien ia Boego nie wolno wypowiada w spo sb n ie g o d
ny. Poniewa znam y je tylko dlatego, e Bg nam je po
wierzy. Im i je st przecie kluczem do serca W szechm o
gcego. Dlatego cikim przewinieniem jest blunienie
Bogu, przeklinanie w imi Boe albo skadanie w Jego
imi faszyw ego wiadectwa. Drugie przykazanie je st
rwnie nakazem chronienia tego, co wite". Miejsca,
przedmioty, nazwy i ludzie - wszystko dotknite przez
Boga - je st wite. Wraliwo na sfer sacrum nazywa
si bojani Bo.