OPERACJE REAGOWANIA KRYZYSOWEGO W RAMACH NATO

Pakt Pnocno Atlantycki jako dua midzynarodowa organizacja prowadzi liczne

operacje reagowania kryzysowego. Operacje pod egid NATO rni si od tych
prowadzonych przez ONZ czy UE. Rnice istniej w strukturze, charakterze i
zakresie dziaa oraz w szkoleniu si przeznaczonych do prowadzenia dziaa na
terenie danego kraju w przypadku wystpienia sytuacji kryzysowej.

Komitet Wojskowy Sojuszu wprowadzi jednolit terminologi w oparciu o

Wojskow koncepcj operacji wspierania pokoju prowadzonych przez NATO. Do
1997 r. Pakt posugiwa si nomenklatur ONZ w okrelaniu sowich operacji bd
okrela je zbiorow jako dziaania nieobjte art. 5 Traktatu Waszyngtoskiego.
Dokument wprowadzi nowe pojcie operacji wspierania pokoju ( z ang. Peace
Support Operations), ktre rozumie si jako wielofunkcyjne i wielowymairowe
dziaania militarne i niemilitarne, kierowane przez NATO wraz ze wsparciem i
akceptacj ONZ i OBWE, ktrych celem jest osignicia porozumienia pomidzy
stronami danego konfliktu.

NATO operacje wsparcia pokoju okrela jako cz operacji reagowania

kryzysowego, do ktrych mona rwnie zaliczy:

operacje humanitarne
operacje ratunkowo-poszukiwawcze
operacje w zwalczaniu skutkw klsk ywioowych
niemilitarne operacje ewakuajcyjne
operacje wydobywcze
egzekwowanie sankcji naoonych przez organzacje midzynarodowe
operacje pierwszej pomocy spoeczestwu
Operacja wsparcia pokoju, ktre prowadzi NATO obejmuj sze rodzajw dziaa
zgodnie z klasyfikacj przyjt przez pastwa Sojuszu:

zapobieganie konfliktom (conflict prevention)

tworzenie pokoju (peacemaking)
utrzymanie pokoju (peacekeepping)
wymuszanie pokoju (peace enforcement)

budowanie pokoju (peacebuilding)

operacje humanitarne (humanitarian operations)
Zapobieganie konfliktom (conflict prevention) dziaania, ktrych podstaw jest
VI rozdzia Karty Narodw Zjednoczonych, obejmuje szerokie spektrum dziaa od
zabiegw dyplomatycznych a do prewencyjnego rozmieszczenia wojsk Sojuszu.
Celem tego typu dziaa jest zapobieganie przeksztacenia si sporu w konflikt o
charakterze zbrojnym lub rozprzestrzenieniu si konfliktu na wikszym obszarze.
Dziaanie te mog polega na konsultacjach, ustalaniu faktw, ostrzeeniach,
inspekcjach, obserwacji i nadzorowaniu. Zapobieganie konfliktom ma
przedewszystkim na celu rozwizywanie sporu bd zapobieenie za pomoc
wszystkich dostpnych metod pokojowych rozszerzaniu sie konfliktu na danym
terenie. Zastosowanie rodkw militarnych jest ostatercznoci i suy wsparciu
dla dziaa dyplomacji.
Tworzenie pokoju (peacemaking) dziaania polegajce na skonieniu wszystkich
stron konfliktu do zaprzestania dziaa wojennych oraz wykorzystywanie
dyplomacji w celu wynegocjowania pokojowego rozstrzygnicia danego sporu.
Tworzenie pokoju moe polega na prowadzeniu mediacji, koncyliacji,
poredniczeniu w dyplomacji oraz wywieraniu presji poprzez izolacj danej strony
konfliktu bd naoenie na ni okreolnych sankcji. W tych dziaa
pierwszestwo maj zabiegi dyplomatyczne, a wojskowa aktywno przejawia si
poprzez doradzanie sztabom lub mediacji pomidzy stronami konfliktu.

Utrzymanie pokoju (peacekeeping) przedsiwzicia majce na celu

ograniczenie, agodzenie bd zakoczenie dziaa zbrojnych pomidzy
skonfliktowanymi pastwami bd zwanionymi grupami etnicznymi. Dziaania te
s organizowane i prowadzone przez pastwa czonkowskie Sojuszu z
wykorzystaniem si zbrojnych wspartych okrelonym komponentem cywilnym.
Utrzymanie pokoju prowadzone jest zgodnie z VI rozdziaem Karty Narodw
Zjednoczonych.
Wymuszanie pokoju (peace enforcement) operacja prowadzona zgodnie z
zaoeniami VII rozdziau Karty Narodw Zjednoczonych, ktra polega na
wykorzystywaniu rodkw militarnych w celu przywrcenia pokoju w rejonie
trwajcego konfliktu lub w pastwie w ktrym taki konflikt wystpuje.
Wymuszanie pokoju jest prowadzone w przypadku konfliktw
midzypanstwowych jak i wewntrzpastwowych. Dziaania te moga odbywa
sie przypadku, gdy agresor zagraajcy suwerennoci i bezpieczestwu jest
znany jak i wtedy kiedy jest on okrelony. Operacja ta jest ostatecznym
rodkiem stosowanym przez spoeczno midzynarodow, dlatego podjcie
decyzji i rozpoczciu takiej operacji musi by wynikiem klarownej decyzji
politycznej przeksztaconej pniej w precyzyjny mandat ONZ.
Budowanie pokoju (peacebuilding) okrelane jest jako polityczne, ekonomiczne i
wojskowe dziaania prowadzone s po zakoczeniu danego konfliktu, ktre
zmierzaj do utrwalenie warunkw przyjtego pokoju w celu uniknici

ponownego odrodzenia si sporu. Celem budowania pokoju jest zidentyfikowanie i

wyeliminowanie przyczyn kryzysu, aby zmiejszy ryzyko nawrotu konfliktu.

Operacje humanitarne (humanitarian operations) s prowadzone w celu

udzielenia pomocy ludnoci cywilnej. Operacje te mog by prowadzone przez
kontyngenty wojskowe (samodzielnie) oraz we wsppracy z wyspecjalizowanymi
organizacjami cywilnymi (np. Czerwony Krzy i Czerwony Pksiyc). Gwnym
celem tego typu operacji jest niesienie pomocy w przypadkach amania praw
czowieka, wystpienia klsk ywioowych oraz epidemii. Operacje humanitarne
mona podzieli te na: pomoc humanitarn (humanitarian assistance) oraz
pomoc w trakcie klsk ywioowych (disaster relief).

Analizujc powysze definicje operacji regowania kryzysowego naley stwierdzi,

e NATO w swoich dziaaniach jest ukierunkowane na zapobiegania powstawaniu
konfliktw. Zastosowanie si zbrojnych traktowane jest jako rodek ostateczny po
wyczerpaniu wczeniejszych moliwych dziaa. W dzisiejszych czasach mona
zaobserowa coraz czstsze wspldziaanie cywilno-wojskowe w rejonie
konfliktw na caym wiecie co daje bardzo dobre wyniki. Takie dziaania
prowadzone przez Sojusz mona uzna za przystosowanie si do obcenie
panujcych warunkw na wiecie cakowicie odmiennych o tych z czasw zimnej
wojny kiedy do Pakt by gwnie nastawiony na odstraszanie i obron przed
rwnie silnym agresorem.
Operacje reagowania kryzysowego NATO - Rada Pnocnoatlantycka na wniosek
pastwa lub grupy pastw czonkowskich albo Sekretarza Generalnego NATO
podejmuje decyzj o udziale NATO w operacjach reagowania kryzysowego.
Wniosek ten zgaszany jest na prob Rady Bezpieczestwa ONZ lub Staej Rady
OBWE, rozpatrujc go Rada Pnocnoatlantycka poleca organom wojskowym
NATO dokonania analizy sytuacji oraz opracowanie oglnych planw przyszej
operacji. Plany te obejmuj koncepcj dziaania, zalecany skad i struktur
dowodzenia zaangaowanych si, a take zadania oraz przewidywany czas ich
wykonania. Organizacje wojskowe NATO prowadz rwnie konsultacje z
odpowiednimi organami ONZ lub OBWE oraz z wadzami wojskowymi pastw
czonkowskich w sprawie moliwoci wydzielenia si i rodkw potrzebnych do
przeprowadzenia operacji. Po zapoznaniu si z planami Rada Pnocnoatlantycka
podejmuje decyzje o udziale si Sojuszu w misji pokojowej. Rada podejmuje
rwnie decyzje o zakoczeniu lub zmianie zada w ramach operacji. Zalenie od
przyjtych ustale Sekretarz Generalny NATO skada okresowe raporty o
przebiegu operacji do ONZ.