You are on page 1of 123

ZNAK: P A N N O N I A

INSTRUKCJA
MOTOCYKLI

TYPU TL 250/F

OBSUDZE

250/D

TL 250/B

PANNONIA
PRZEDSIBIORSTWO HANDLU ZAGRANICZNEGO ZAKADW
METALURGICZNYCH CSEPEL"

BUDAPESZT 62. POB 354.

Nazwisko waciciela ..............................................................


Adres zamieszkania .............................................................
Numer prawa jazdy ................................................................
Termin kontroli silnika...........................................................
Numer rejestracyjny motocykla ..............................................
Numer ramy..........................................................................
Numer silnika ........................................................................
Numer opony przedniej 19 x 3,00..........................................
Numer opony tylnej 19 X 3,25...............................................
Termin I przegldu.................................................................
Termin II przegldu................................................................
Termin III przegldu...............................................................
Data wyganicia gwarancji ...................................................
F. k.: Nagy Dezs
60.9944 Egyetemi Nyomda melynyomasa, Budapest

WSTP

Wgierski przemys motocyklowy opiera si na dawnych tradycjach.


Pierwszy nadajcy si do uytku typ ukaza si w roku 1924. Przy opracowywaniu tego typu nasi konstruktorzy kierowali si wzgldami prostoty
konstrukcji, pewnoci eksploatacji i atwoci obsugi. Od tego czasu wgierski
przemys motocyklowy przeby dug drog. Obecnie ju produkuje si
seryjnie 5 rodzajw motocykli rozmaitej konstrukcji od 45 cm3 do 250 cm3.
Jednym z najpopularniejszych czonkw tej licznej rodziny jest motocykl
PANNONIA 250 cm3. W toku konstruowania motocykla decydujc rol
odegrao odpowiednie zastosowanie dowiadcze nabytych w dziedzinie
sportowej i temu naley przypisa fakt, e nasze motocykle wyczynowe typu
motocross pod wzgldem sprawnoci zasugujce na uwag nawet w
warunkach europejskich skadaj si przewanie z czci odpowiadajcych
produkcji seryjnej.

Motocykle nasze wyrabiane s z odpowiadajcych wymaganiom materiaw


i przy zastosowaniu najnowoczeniejszej technologu. Obecnie ju na
obszerniejszych terenach sprzeday rozporzdzamy gst sieci usugow
bdc do dyspozycji naszej klienteli i jednoczenie rozmieszczone na tych
terenach due magazyny czci zapasowych zapewniaj zarwno gwarancyjne
jak i biece zaopatrzenie w czci zamienne. Stacje obsugi zaopatrujemy w
komplety specjalnych narzdzi w celu usprawnienia ich pracy i przy tym
oddzia obsugi odbiorcw w naszej fabryce utrzymuje stay i cisy kontakt z
tymi terenami.
Po wypowiedzeniu tych kilku uwag witamy Ci drogi uytkowniku
motocykla Pannonia i prosimy, aby we wasnym interesie przeczyta
wszystkie rozdziay instrukcji o obsudze oraz zechcia zastosowa si
bezwarunkowo do poszczeglnych przepisw. Mamy nadziej, e biorc pod
uwag nasze fachowe rady bdziesz zadowolony ze swego motocykla.
W toku eksploatacji silnika dwusuwowego obowizuj pewne przepisy,
ktrych przestrzeganie posiada decydujce znaczenie dla trwaoci sprawnoci
motocykla. I tak np. niewaciwie dobrana mieszanka i wieca zaponowa
moe wyrzdzi wielkie szkody i spowodowa wiele zmartwie. Oczywicie, e
przytoczylimy to tylko wyrywkowo spord innych poucze.
Niniejsz instrukcj zredagowalimy jak najstaranniej w tym celu, aby nie

tylko Ty stosujc si do niej by zadowolony ze swego motocykla, lecz


aby te popularyzowa nasz mark fabryczn w kole swoich przyjaci.
yczymy Ci dobrej jazdy!

Przedsibiorstwo Handlu Zagranicznego


P A N N O N I A"
Zakadw Metalurgicznych CSEPEL
Obsuga Odbiorcw Pannonia"
Budapeszt

Rys. 1. Widok na fabryk

SPIS TRECI
Wstp ............................................... 3

wieca zaponowa..................... 73

Opis typw PANNONII ....................... 9

Ekranowana osona wiecy ....... 75

Charakterystyka techniczna .............. 13

Sprzgo ................................... 77

Rozmieszczenie zespow motocykla .. 20

Skrzynka biegw ...................... 82

Praca silnika ..................................... 47

Ganik ..................................... 85

Uruchamianie silnika........................ 53

Regulacja ganika..................... 87

Docieranie motocykla ........................ 54

Koa ................................................ 88

Silnik ....................................... 58

Montowanie koa przedniego ..... 88

Zapon iskrownik umieszczony w

Montowanie koa tylnego .......... 92

kole zamachowym..................... 60

Konserwacja i wymiana ac ..... 93

Zapon od prdnicy umieszczonej

Smarowanie ............................. 97

w kole zamachowym ................. 66

Wzek boczny ................................... 105

atwo dajce si usun niedomagania i


ich objawy ........................................ 109
Niezbdne

wiadomoci, ktrych mona

pomin w zwizku Z eksploatacja


motocykla ......................................... 115
Znaki rozpoznawcze rnych pastw i
obszarw .......................................... 118
Tablica konserwacji i smarowania .... 119

OPIS TYPW PANNONII

Motocykl typu TL 250/F


posiada
zapon
od
iskrownika umieszczonego
w
kole
zamachowym,
Analogicznie wykonany typ
o znaku TL 250/D jest
rwnie wyposaony w
prdnic 6/60V i posiada
zapon od akumulatora.

Rys.2. Motocykl typu TLF


z profilu

10

Motocykl TL 250/B
typu obudowanego
jest pod wzgldem
konstrukcyjnym
identyczny
z
motocyklem typu TL
250/D.
Rnica
zachodzi
w
cakowitym
obudowaniu go i
innym
typie
uksztatowania
reflektora
przedniego
wzgldnie
lampy
tylenj.
Rys. 3. Motocykl
typu obudowanego z
profilu

11

Rys. 4 Motocykl
typu Motocross z
profilu

12

CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA
rednica cylindra
68 mm
Skok toka
68 mm
Pojemno skokowa
246,83 cm3
Stopie sprania 39,8 cm3 1 : 7,2
Moc maksymalna 14 KM 5100
obr/min Maksymalny moment
obrotowy
2,16 mkg 4300 obr/min
Przeoenia
Poczenie wal korbowy-koo tylne
I bieg
17/35
II bieg
10,34
III bieg
7,81
IV bieg
5,92
Szybko maksymalna
km/godz
Instalacja elektryczna:
a) zapon
od

110
iskrownika

umieszczonego w obracajcym si
w
lewo
kole
zamachowym,
owietlenie 6 V 45 W i osobno
wbudowany
akumulator
z
obwodem
adowania.
Typ
iskrownika
AVF
GV 145/6.
Zcze
kabla
zaponu
jest
zaopatrzone
w
izolacj
bakelitow i gumow oraz w styk
sprynowy, ktry daje si z
atwoci obluzowa.
b) Zapon
od
prdnicy
umieszczonej
w
kole
zamachowym z
urzdzeniem 6
V/6o
W.
Prdnica
osadzona
jest na
czopie
wau
korbowego.
Urzdzenie posiada
regulator napicia i zapon od
akumulatora.
Transformator
i

13

regulator napicia s umieszczone


razem z prdnic pod obudow
silnika po prawej stronie.
wieca zaponowa
Zaleca si wiec zaponow o
wysokiej wartoci cieplnej z gwintem
M14 x 1,25: V 3, Bosch 225 lub inn
wiec
dobrej
marki
fabrycznej
odpowiadajc takiej samej wartoci
cieplnej.
Regulacja zaponu
2,8 - 3,2 mm przed punktem martwym
Dane o wymiarach i ciarze
Rozstaw osi
138 cm
Cakowita dugo
210 cm
Szeroko
68 cm
Cakowita wys. mot.
98cm
Odl. kierownicy od siod
65 cm
Odlego
siodeka
kierowcy
od
powierzchni
76 cm
Wysoko przejcia
13 cm
Ciar netto
145 kg

14

Zbiornik paliwa
18 litrw
4
litry
paliwa
zapasowego
z
przeczeniowym kurkiem paliwa filtru
osadowego wody
Wymiary ogumienia:
opona przednia
19 x 3,00
opona tylna
19 x 3,25
Wymiary szprych 4 x 163 mm
2 x 36 szt.
Cakowity skok przedniego widelca
teleskopowego
165 mm
Cakowity skok tylnego
wahacza
sprynowego
75 mm
Owietlenie
Odbynik o rednicy 160 mm zaopatrzony jest w arwk dwuarnikow
wiata szosowego
6V 35/35 W,
arwk kulist wiata miejskiego 1,5
W oraz wbudowany licznik kilometrw
owietlony arwk 1,2 W. Lampa
tylna posiada arwk
6V 3W

owietlajc tablic rejestracyjn oraz


arwk wiata hamowania 6V 4W.
Akumulator
6V 7 Ah
acuchy napdowe
napd pierwotny
3/8 x 3/8 x
6mm
jednorzdowy o
64 ogniwach
napd tylny
1/2x5 / 16x8,5
o 120 ogniwach
oyska kulkowe
w mechanizmie,
korbowym
6305/25x62 x17 3szt.
w skrzynce
biegw
6303/17x47x14 2 szt
6204/20x47x14 2 szt.
w piastach
k
6302/15x42x13 4 szt..
w wzku
bocznym
6004/20x42x12 2 szt
w piacie koa
acuchowego 6204/20x47x14 1 szt.

Wymiary i ilo gumowych piercieni


uszczelniajcych (Simmeringa)
wbudowanych w silnik:
25x50x10 mm
2 szt. na wale
korbowym
28x47x10 mm
1 szt. w skrzynce
biegw
10x22x8 mm
2 szt. w
amortyzatorze
30x40x7 mm
1 szt. w obudowie
napdu
Wymiary kulek w oyskach
w panewce kierownicy 5,556 mm 40 szt.
na drku sprzga
6,34 mm 2 szt.
Napenianie
olejem
smarowym i
paliwem
w skrzynce biegw olej silnikowy, w lecie SAE 50 1,5 l
w zimie SAE 40 1,5 l
w tylnym amortyzatorze niezamarzajcy
i pozbawiony kwasw olej do
amortyzatorw 2x0,08 l.

15

w przednim widelcu teleskopowym olej


silnikowy 2x0,05 l
Liczba oktanowa benzyny 70 75 i
Benzyna zmieszana z wysokiej jakoci
olejem silnikowym w stosunku 20:1
Cinienie w oponach:

przednia
tylna
koo wzka
bocznego

solo
at

z pasaerem
at

z wzkiem
bocznym
at

1,3
1,7

1,5
1,8
1,3

1,5
1,9

W razie uycia wzka bocznego 16-zbowe


koo acuchowe zdawcze naley wymieni
na koo o 15 zbach
Licznik kilometrw
o rednicy 80 mm 0 120 km/godz
Zakres pomiarowy: do 100 000 km

16

Wymiary dyszy
1,05 mm (1,10 mm)
Zuycie paliwa na 100 km po dotarciu
silnika przy rwnomiernej szybkoci
60 km/godz 4 litry
Ukad rozrzdu
dwusuwowy, jednocylindrowy z tokiem
wypukym, z przepukiwaniem zwrotnym
systemu Schnurle.
Zassanie otwarcie i zamknicie od
GMP 68,5,
przepyw-otwarcie i zamknicie od
GMP 55,
wydech-otwarcie i zamknicie od
GMP 71,5.

Miejsce na tabliczk ramy


Do gwki ramy przymocowana jest
tabliczka firmowa zawierajca nastpujce
dane:
Nr silnika
Nr ramy
Rok budowy
Pojemno skokow w cm3

Rys. 5. Miejsce umieszczenia tabliczki


podwozia

17

Podany na tabliczce firmowej nr


silnika mona znale w lewej dolnej
czci kaduba silnika pomidzy
dwoma rubami zawieszenia silnika.

Rys. 6. Miejsce na numer silnika

18

Nr ramy mona znale nad przednim


dolnym zagiciem ramy po prawej stronie.

Rys. 7. Miejsce na numer podwozia

19

Rys. 8. Widok z boku


1. Dwignia sprzga
4. Przecznik wiate drogowych i
przycisk sygnau dwikowego
5. Ustalacz kierownicy (stabilizator)
7. Miejsce na zamek kierownicy
8. Wycznik gwny (stacyjka) i
kluczyk zaponowy
10. Kurek paliwa
11. Dwignia zmiany biegw
12. Dwignia rozrusznika
13. Skrzynka narzdziowa z zamkiem
14. Nakrtka osi wahliwej
15. ruba nastawcza hamulca
tylnego
23. Kadub silnika
24. Przednie wideki teleskopowe
25. Ganik

20

Rys. 9. Widok z boku


2. Dwignia hamulca
przedniego
3. Obrotowa rkoje
przepustnicy ganika
6. ruby regulacyjne
wzgldnie zaciskowe
kierownicy
9. Wlew paliwa
16. ruba nastawcza hamulca
przedniego
17. Dwignia nona hamulca
18. Lampa tylna
18a Automat sygnau
hamowania
"stop"
19. ruba do nacigania
acucha
20. Puszka na akumulator
21. Podstawka byskawiczna
22. Otwr kontrolny acucha
26. Odejmowana kocwka
wahacza
27. Amortyzator tylny

21

ROZMIESZCZENIE ZESPOW MOTOCYKLA


DWIGNIA SPRZGA
Dwignia sprzga (Rys. 10. znak
A) za porednictwem linki
Bowdena wprawia w ruch wyczajcy mechanizm sprzga.
W toku regulacji wane jest, aby
w
formie,
ktr
pniej
omwimy,
luz
pomidzy
dwigni sprzga a miejscem
oporu pancerza linki wynosi 2
mm. Dla pracy silnika dwusuwowego jest niezwykle wane,
aby pod wzgldem regulacji cay

Rys. 10. Dwignia sprzga

22

mechanizm przekazujcy funkcjonowa bez zarzutu i aby linka bya starannie


nasmarowana. W zwizku z tym naley starannie przestudiowa ustpy instrukcji
omawiajce sprzgo i cile stosowa si do podanych tam poucze o obsudze
wzgldnie regulacji sprzga. Staranne obchodzenie si ze sprzgem posiada duy wpyw
na trwao silnika i mechanizmu skrzynki biegw. Dwigni sprzga powinnimy
zawsze obsugiwa agodnie, zarwno przy wyczaniu jak i wczaniu z powrotem
zawsze j podnomy, a ruszajc wzgldnie po przeczaniu biegu zawsze j opuszczajmy
ostronie do pooenia wyjciowego.

REGULOWANIE DWIGNI
HAMULCA RCZNEGO
I HAMULCA PRZEDNIEGO
Dwignia hamulca rcznego (Rys. 11. znak
B) oraz rkoje pokrtna gazu umieszczone
s po prawej stronie kierownicy.

Rys. 11. Dwignia hamulca przedniego

23

Waciwy sposb wyregulowania hamulca rcznego jest nastpujcy.


Poczeniem cigem gitkim (Bowdena) od rcznej dwigni zwalniajcej sterowane s
obydwie pary szczk hamulcowych za porednictwem klucza regulacji hamulca.
Zewntrzne umocowanie ciga gitkiego odbywa si za pomoc umieszczonego na
pokrywie hamulcowej wspornika w takiej formie, e do otworu we wsporniku wkrcona
jest ruba (regulacyjna) drona i jej przeciwnakrtka. Jeeli hamulec rczny nie dziaa
w sposb zadowalajcy (skok jaowy jest byt wielki), to zluzowujemy przeciwnakrtk
ruby regulacyjnej i wykrcamy rub tak dugo, dopki nie uzyskamy odpowiedniego
skoku jaowego dwigni zwalniajcej. Nastpnie przeciwnakrtka umocowujemy
pooenie ruby. Hamulec przedni powinien by wyregulowany w ten sposb, aby skok
jaowy dwigni wyczajcej waha si w granicach mniej wicej 24 mm i aby pene
dziaanie blokujce hamulca nastpowao po 3/4 cakowitego skoku dwigni.

OBROTOWA RKOJE PRZEPUSTNICY GANIKA

Pokrcajc obrotow rkojeci przepustnicy ganika regulujemy dziaanie przepustnicy


cylindrycznej ganika, czyli w ten sposb wykonujemy czynno dawkowania mieszanki
przy przyspieszaniu wzgldnie zwalnianiu tempa jazdy.
Obrotowa rkoje przepustnicy ganika tylko wtedy jest prawidowo nastawiona, gdy
pracuje cakowicie bez skoku jaowego przy opuszczonej przepustnicy cylindrycznej. Do
tematu jej regulacji powrcimy zreszt przy omawianiu ganika.

24

Cigo gitkie (linka Bowdena) obrotowej rkojeci przepustnicy regulujemy rub


nastawcz umieszczon na wierzchoku ganika w sposb podobny do regulacji ruby
hamulca rcznego. W dolnej czci gwki rkojeci przepustnicy umieszczony jest
nastawczy trzpie nagwintowany, ktry suy do regulacji swobodniejszego obracania si
rkojeci pokrtnej przepustnicy ganika. Waciwie bdzie ona nastawiona wtedy, gdy
trzpie nagwintowany wkrcimy w takim stopniu, e rkoje pokrtna przy jej
zwalnianiu bdzie w kadej pozycji ustalona, przy czym obracanie rkojeci nie stanie
si przez to utrudnione. Obrotow rkoje przepustnicy naley od czasu do czasu (co
30005000 km) rozebra, czci obrotowe nasmarowa odpowiednim smarem i
nastpnie zoy z powrotem. Rozbieranie odbywa si w ten sposb, e wykrcamy dwie
ruby przy czym podczas wykrcania doln cz przytrzymujemy rk. Po usuniciu
rub mona ju zdj grn cz nastawnika rcznego przepustnicy ganika. Wtedy
dolna cz oddziela si i po odczepieniu kocwki ciga gitkiego mona ju cign z
kierownicy rkoje. Skadanie odbywa si w takiej samej formie ale w odwrotnej
kolejnoci. Naley dooy wszelkich stara, aby cigo gitkie powrcio na swoje
miejsce bez zamania i aby spryna wspomnianej wyej ruby nastawczej rwnie
Znalaza si na swoim waciwym miejscu.

PRZECZNIK WIATE DROGOWYCH, PRZYCISK SYGNAU


DWIKOWEGO

Z lewej strony kierownicy umieszczone s we wsplnej obudowie: przecznik wiate

25

drogowych (z arwk dwuarnikow typu Bilux")


oraz przycisk sygnau dwikowego (Rys. 10. znaki
B i C). Obydwa urzdzenia s rozmieszczone w ten
sposb, e w czasie jazdy mona je z atwoci
obsugiwa kciukiem. Lampy w motocyklach
Pannonia dysponuj odpowiedni si wiata,
dlatego zwracamy uwag na to, aby w czasie nocnej
jazdy
nie
olepia
kierowcw
pojazdw
nadjedajcych Z przeciwnej strony. wiato
naszego reflektora powinnimy w kadym takim
wypadku osabi, poniewa w wielu wypadkach
jednym lekkim ruchem kciuka moemy unikn
cikich katastrof tylko przez to, e nie olepimy
kierowcy pojazdu nadjedajcego z przeciwnej
strony.

USTALACZ KIEROWNICY (STABILIZATOR)

Motocykl
Pannonia
250
cm3
jest
tak
skonstruowany pod wzgldem budowy ramy i mocy
Rys. 12. Ustalacz kierownicy (stabilizator)

26

silnika, e mona do niego doczepi wzgldnie


eksploatowa
wzek
boczny.
Nieodzownym
warunkiem do zastosowania wzka bocznego jest
zaopatrzenie motocykla w ustalacz kierownicy
(Rys. 12. znak a)). Dlatego to wszystkie motocykle
s zaopatrzone w tego rodzaju urzdzenie.
W razie eksploatacji motocykla bez wzka
bocznego przewanie nie uywamy ustalacza
kierownicy. Moe on wywiadczy dobre usugi
kierowcy
przyzwyczajonemu
do
uywania
ustalacza kierownicy w razie ewentualnego
ustawiania motocykla na stojaku wzgldnie
podczas jazdy po zej drodze. Poza tym pocztkujcemu kierowcy nie zalecamy stosowania go w
czasie jazdy w stanie dokrconym, lecz zawsze
naley jedzi na motocyklu ze zluzowanym
ustalaczem kierownicy.
Rys. 13. Gniazdo zamka kierownicy

27

ZAMEK KIEROWNICY I MIEJSCE JEGO POMIESZCZENIA

Grna gwka wideek teleskopowych jest w ten sposb uksztatowana, e jednoczenie


mona tam zastosowa zamek kierownicy. Zamek kierownicy fabryka nasza dostarcza
do kadego motocykla. Naley go uywa w nastpujcy sposb:
W czci zamkowej przekrcamy klucz w takie pooenie, aby may rubowy eb
zakuwany wypad na jednej paszczynie z listw prowadzc zamku. Nastpnie (13/1)
umieszczamy zamek w grnym otworze gwki wideek (13/2), przy czym kierownic,
trzymamy w takiej pozycji, aby przez otwr zamek mg si usadowi bez przeszkd w
uksztatowanym oczku wspornikowym. Z kolei przekrcamy klucz w prawo i wyjmujemy
go z zamka. W ten sposb zabezpieczylimy nasz motocykli przed kradzie. Zwracamy
uwag miych uytkowcw, e klucz zamka kierownicy jest identyczny z kluczem ii/a
skrzynki narzdziowej. Klucz w pozycji pionowej zamyka zamek skrzynki narzdziowej,
za w pozycji poziomej otwiera pokryw skrzynki.

WYCZNIK GWNY (STACYJKA) I KLUCZYK ROZRUSZNIKA

Wycznik gwny (stacyjka) umieszczony jest w kopaku lampy przedniej (reflektora) w


ten sposb, e wkadajc kluczyk przez ozdobn tarczk zewntrzn mona go
nastawia. Tarczka zewntrzna jest zaopatrzona w pokrywk zamykajc i po wyjciu
kluczyka oraz nasuniciu z powrotem pokrywki (12) zamykamy dziurk od kluczyka w
celu zapobieenia ewentualnemu przedostaniu si tam wilgoci z zewntrz. W kopaku
lampy przedniej umieszczony jest dobrze owietlony licznik kilometrw, ktry oprcz

28

szybkoci wskazuje te ilo przejechanych kilometrw.

WEWNTRZNE URZDZENIE KOPAKA LAMPY PRZEDNIEJ


Po wykrceniu ruby 5 mona zdj ramk lampy razem z lustrem i oprawk. Piercie
zabezpieczajcy 6 zapobiega wypadniciu ruby. Zapewnia on jednoczenie przy
wykrcaniu ruby naprenie wstpne i uatwia zdjcie ramki. W motocyklach
zaopatrzonych w zapon od iskrownika
umieszczonego w kole zamachowym do
wewntrznej czci korpusu lampy
przymontowany
jest
prostownik
selenowy (i). Od wewntrznej cianki
ramki lampy piercieniami sprystymi
przymocowane jest lustro (2) i na jego
zewntrznej czci umieszczone jest
szko lampy zaopatrzone w izolacj
gumow. Jeeli chcemy wymieni
arwk, to naley odczepi spryn(11)
Rys.
14. Wntrze lampy przedniej
(reflektora)

29

i nastpnie po usuniciu jej (12) mona wyj oprawk arwki wysuwajc j z kopaka.
Wyjcie arwki odbywa si w ten sposb, e lew rk ujmujemy oprawk za praw
rk lekko naciskamy bak arwki w gb oprawki, a nastpnie przekrcamy j w
lewo a do zderzenia. Z kolei pocignwszy za bak arwki wyjmujemy arwk z
oprawki. Porzdek umocowania kabli w oprawce arwki jest nastpujcy:
7. jedno wkno arwki dwuarnikowej,
8. arwka miejska,
9. drugie wkno arwki dwuarnikowej,
10. masa.
W razie usunicia przewodw naley si stara o to, aby je potem poczy z powrotem w
takiej samej kolejnoci. Spiral napdow szybkociomierza umocowujemy nakrtk 4.
Co 30005000 kilometrw wskazane jest wykrci nakrtk i na spiral napdow
wpuci kilka kropli oleju. Jeeli z jakiego powodu chcemy wymontowa licznik
kilometrw, to po wykrceniu nakrtki zabezpieczajcej 13 zdejmujemy pytk zaciskow
(14) wykrciwszy oczywicie przedtem nakrtk 4. Teraz ju licznik kilometrw mona z
atwoci wyj z ob udowy lampy. Jeeli z jakich powodw zdemontujemy przewody
wycznika gwnego, to powinnimy z wielk troskliwoci stara si o to, aby
oznaczenia cyfrowe kabli znalazy si w waciwie oznaczonych cyfrowo biegunach
zaciskowych wycznika gwnego. Pomoc w tej dziedzinie stanowi dla nas schemat
instalacji elektrycznej 3, naklejony na wewntrznej ciance korpusu lampy.

30

WLEW PALIWA - KUREK PALIWA

Zdejmowanie
sporzdzonego
z
tworzywa
sztucznego korka wlewowego, sucego do
zakrywania
wlewu,
odbywa
si
przez
przekrcenie go o pl obrotu w lewo. W otworze
wlewowym pod korkiem umieszczony jest filtr
benzyny, ktry przy wlewaniu paliwa zapobiega
przedostawaniu si do zbiornika wraz z benzyn
materiaw zanieczyszczajcych, poza tym za
suy rwnie do zapobiegania ewentualnemu
niebezpieczestwu wybuchu spowodowanego
przez nieuwag. Dlatego w miar monoci nie
naley wyjmowa filtra w czasie nalewania
benzyny, lecz napenianie zbiornika powinno si
odbywa przez filtr.
Ze zbiornika paliwo dostaje si do komory
pywakowej
ganika
za
porednictwem
uwidocznionego na rys. 15. kurka paliwa.
Rys. 15. Kurek paliwa

31

Kurek paliwa jest zaopatrzony w woreczek na wod (i).


We wntrzu woreczka znajduje si sprawnie dziaajcy
filtr, ktry wsplnie z woreczkiem zapobiega
przedostawaniu
si
do
ganika
wody
lub
zanieczyszcze. Co 10002000 km naley wykrci
woreczek na wod i oczyci filtr. Odbywa si to w
nastpujcy sposb:
Praw rk pokrcamy a do zderzenia zewntrzn
czci woreczka na wod (2) w kierunku zgodnym Z
ruchem wskazwek zegara, po czym podnosimy
woreczek i lew rk przesuwamy w bok jarzmo
Zaciskowe (3). Woreczek wyjmuje si po przekrceniu
jarzma. W woreczku mieci si urzdzenie filtracyjne
ze spryst podprk, ktre po oczyszczeniu w
odwrotnej kolejnoci umieszczamy na waciwym
.miejscu w woreczku. Jeeli w razie zatkania si filtra
nawet mimo oczyszczenia go nie rozpocznie si dopyw
benzyny do ganika, jakkolwiek zbiornik jest
Rys. 16. Rysunek trzech pooe kurka paliwa

32

napeniony paliwem - - to w danym wypadku gwny filtr kurka paliwa oczyszczamy w


nastpujcy sposb:
Zbiornik oprniamy z paliwa za pomoc wa gumowego wzgldnie motocykl
ustawiamy w takim pooeniu, aby wntrze kurka paliwa byo oprnione z benzyny.
Kluczem nr 19 zluzowujemy nakrtk mocujc i czc 4. Kurek paliwa mona wyj
ze zbiornika po cakowitym wykrceniu wspomnianej nakrtki i wtedy naley przystpi
do jego oczyszczania. Montujc kurek z powrotem naley zwraca szczegln uwag na
to, aby zaopatrzona w lewy gwint cz nakrtki o podwjnym nagwintowaniu przed
przykrceniem jej do zbiornika bya jednym lub dwoma zwojami gwintu nakrcona na
nagwintowan cz kurka paliwa i aby uszczelka powrcia na swoje waciwe miejsce.
Kurek paliwa posiada trzy pooenia. W pooeniu pionowym nastpuje normalne
otwarcie kurka, za przekrcenie go w lewo wcza rezerwowy zapas benzyny. Ta cz
kurka zaopatrzona jest w znak T. To pooenie kurka paliwa w razie wyczerpania si
benzyny jest wystarczajce na odbycie dalszej drogi dugoci 2025 km.
Znak Z przy penym obrocie w prawo oznacza zamknicie kurka paliwa. Jeeli chcemy
na duszy czas wycofa motocykl z eksploatacji, to w kadym wypadku radzimy kurek
paliwa zamkn. W danym wypadku zapobiegamy temu, aby w razie przelania silnik
zasysa paliwo, co spowodowao by utrudnione zapuszczenie szczeglnie rozgrzanego
silnika. Rada ta w okresie letnim zaoszczdzi uytkowcy motocykla wielu zmartwie,
przy tym za nie jest obojtna rwnie z punktu widzenia oszczdnoci na paliwie.

33

DWIGNIA ZMIANY BIEGW


I DWIGNIA ROZRUSZNIKA
Dwignia zmiany biegw i dwignia rozrusznika s
umieszczone na wsplnym waku po lewej stronie
kaduba silnika. Konstrukcja skrzynki biegw jest
w ten sposb uksztatowana, e najnisze pooenie
nonej dwigni zmiany biegw to pozycja O, przez
co uytkowca ma uatwion zmian biegw
wzgldnie wczanie w skrzynce biegw biegu
jaowego. Kolejno wczania biegw przy tego
rodzaju konstrukcji jest nastpujca:
Z pozycji O wszystkie cztery biegi przecza si w
gr za przeczajc z powrotem po I biegu
nastpuje pozycja O przy wczeniu w d.
Zmieniajc biegi powinnimy zawsze uywa
sprzga, poniewa niezastosowanie si do tego
przepisu moe spowodowa ewentualnie powane
uszkodzenie skrzynki biegw.
Rys. 17. Dwignie zmiany biegw i rozrusznika

34

Jeeli z gry zjedamy na zatrzymanym silniku, to w adnym razie nie powinnimy


zmienia biegw, lecz zatrzymajmy si i po normalnym uruchomieniu silnika zacznijmy
uywa skrzynk biegw. Dwigni zmiany biegw mona dowolnie nastawia na osi,
jeeli zluzujemy nakrtk ruby zaciskowej i wyjmiemy rub, to dwignia da si
cign z osi i po nasuniciu na dan pozycj mona j ponownie umocowa rub
wzgldnie nakrtk.
Dwignia rozrusznika jest zaopatrzona w gwk przegubow w zwizku z czym jazda
jest wygodniejsza i spodnie kierowcy motocykla nie brudz si od dwigni. Przed
uruchomieniem motocykla odginamy dwigni nog lub rk po czym energicznym
ruchem zapuszczamy silnik, w kadym razie w miar monoci w ten sposb, aby droga
powrotna dwigni odbywaa si powoli hamowana nog. Przez to unikniemy
ewentualnego przedwczesnego zuycia wzgldnie uszkodze spowodowanych przez siy
spryny nawrotnej. Jeeli po pewnym okresie uywania motocykla stwierdzimy
przeciekanie oleju przy osi rozrusznika, to w sposb poprzednio ju omwiony cigamy
dwigni zmiany biegw i dwigni rozrusznika, spuszczamy olej ze skrzynki biegw, po
czym wykrcamy ruby zaciskowe lewostronnej pokrywy i z kolei ostronie zdejmujemy
pokryw wedle monoci w ten sposb, aby nie uszkodzi uszczelnienia (jeeli ulegnie
ono zniszczeniu, to przy montowaniu naley je zastpi now uszczelk). Wymieniamy
dwa piercienie gumowe przylegajce do rowka osi rozrusznika i z powrotem
przymontowujemy pokryw, po czym kolejno nakadamy z powrotem dwigni

35

rozrusznika i dwigni zmiany biegw. Wykonujc t prac moemy zlikwidowa


wystpujce przeciekanie oleju, jednak jeeli zajdzie potrzeba radzimy w miar monoci
przeprowadzi wspomnian napraw w warsztacie fachowym.
Skrzynka narzdziowa zaopatrzona jest w zamek zabezpieczajcy identyczny z zamkiem
kierownicy.

REGULACJA OSI WAHLIWEJ - NACIGANIE ACUCHA

Regulacja acucha w motocyklu Pannonia 250 cm3 odbywa si centralnie i


jednoczenie z wyregulowaniem acucha nie nachodzi potrzeba osobnego nastawienia
tylnego koa. Nastawianie
odbywa si w
nastpujcy sposb. Odkrcamy nakrtk osi
wahliwej, po czym na rub do ktrej
nadaje si klucz 22 (Rys. 18/a) nakadamy
klucz nasadowy lub paski (18/b) i z kolei
wyjmujemy zatyczk (18/c) oraz palcem (18/d)
kontrolujemy
luz
acucha.
Kluczem
pokrcamy tak dugo, dopki mimord
porusza ca cz wahliw w danym kierunku oraz dopki zwisanie acucha u gry
Rys. 18. Regulacja acucha

36

i u dou nie bdzie przekraczao cznie 20 mm przy resorowaniu obcionym jedn


osob. Po osigniciu wymaganego stopnia regulacji, w dalszym cigu przytrzymujemy
rub nacigajc acuch tak dugo, dopki, nie dokrcimy przeciwnakrtki
znajdujcej si po przeciwnej stronie. Skoczywszy t czynno osadzamy zatyczk
gumow na waciwym miejscu we wzierniku.

HAMULEC TYLNY, REGULACJA

Hamulec tylny jest sterowany za porednictwem dwigni nonej (pedau), umieszczonej


po prawej stronie. Poczenie pomidzy dwigni non a rozpieraczem szczk
hamulcowych stanowi cigo gitkie Bcwdena. Regulacja hamulca odbywa si w
nastpujcy sposb:
rub nastawcz hamulca (Rys. 815) wkrcamy tak dugo, dopki hamulec nie
zacznie dziaa po mniej wicej 20 milimetrowym skoku jaowym pedau hamulcowego
(Rys. 917). Peda hamulcowy podobnie jak dwignia zmiany biegw mog by
regulowane zgodnie z yczeniem w sposb omwiony przy opisie dwigni zmiany biegw.
Szczeglnie starannie powinnimy od czasu do czasu (co 3000 5000 km) smarowa
cigo hamulcowe Bowdena i zwraca uwag na to, aby zewntrzne harmonijki gumowe,
ograniczajce cigo Bowdena, przylegay naleycie do swoich miejsc.

LAMPA TYLNA - AUTOMAT SYGNAU HAMOWANIA STOP

Dua lampa tylna i sygna hamowania sporzdzone z tworzywa sztucznego gwarantuj


naleyte owietlenie tablicy rejestracyjnej, tylnego sygnau czerwonego oraz

37

intensywnego sygnau hamowania. Kopak lampy z tworzywa sztucznego jest w trzech


barwach. Dolna cz jest biaa, rodkowa rubinowo-czerwona, a grna cz sygnau
hamowania posiada barw pomaraczowo-t. Do owietlenia tablicy rejestracyjnej
suy arwka o mocy 6 V 3 W za sygna hamowania jest zaopatrzony w arwk 6V
5W. Sygna stop zosta w ten sposb umieszczony, e przy hamowaniu wieci w gr i
w momencie zahamowania owietla silnym wiatem ca tyln cz motocykla. Zalet
opisanego rozwizania stanowi to, e w czasie hamowania powstaje intensywne wiato,
ktre jednak nie olepia jadcego w tyle
innego
kierowc.
Przy
wymianie
arwek wzgldnie oczyszczaniu lampy
(Rys. 19/a) wykrcamy dwie ruby z
otworw i w sposb oznaczony na
rysunku
zdejmujemy
kompletn
obudow z tworzywa sztucznego b).
Organiczn cz sygnau hamowania
lampy tylnej stanowi automat (Rys. 9
18/a), umieszczony po prawej
Rys. 19. Lampa tylna

38

stronie motocykla ponad tyln czci kaduba silnika i poczony z konstrukcj


dwigni hamulcowej za pomoc cznika sprynowego.

RUBA DO NACIGANIA ACUCHA

Pokrcajc rub regulujemy odpowiednio acuch, o czym zreszt pniej bdziemy


szczegowo mwili.

AKUMULATOR I PUSZKA

Motocykl dostarczamy z nowym nienaadowanym akumulatorem i przed przystpieniem


do eksploatacji motocykla naley akumulator fachowo naadowa. Pierwsze naadowanie
akumulatora nazywamy formowaniem" i jeeli czynnoci tej nie wykonamy naleycie z
punktu widzenia fachowego, to spowodujemy przedwczesne zniszczenie akumulatora. W
zwizku z tym naley wspomnian czynno zleci firmie fachowej. Motocykle o systemie
zaponu od iskrownika umieszczonego w kole zamachowym mog by uruchomione
rwnie bez akumulatora, a nawet moemy korzysta bezporednio ze wiata i tylko
dziaanie sygnau elektrycznego (tonalnego) uzalenione jest od uruchomienia
akumulatora. Sprawa przedstawia si ju inaczej w motocyklach zaopatrzonych w
zapon bateryjny, poniewa podstawowym warunkiem uruchomienia motocykla jest
naadowanie akumulatora. Do motocykli dostarczamy akumulatory 7 Ah, przy czym ich
pierwsze naadowanie powinno si odby Zgodnie z ponisz instrukcj.

39

Ogniwa (komory) napeniamy chemicznie czystym


kwasem siarkowym (kwasem akumulatorowym) o
gstoci 24 Be i po odstawieniu na 1012 godzin
adujemy je bez przerwy przez 24 godziny przy
nateniu prdu 0,7 A. adowanie powinno si
odbywa tak dugo, dopki w ogniwach nie
rozpocznie si jednolite wytwarzanie gazu i dopki
napicie w celach nie podniesie si do 2,62,7 V
oraz dopki gsto kwasu nie osignie 32 Be.
Podczas adowania naley kontrolowa temperatur
kwasu i jeeli osignie ona 40, to moc prdu
adujcego zmniejszamy do poowy lub do jednej
trzeciej, przy czym w danym wypadku adowanie
naley kontynuowa przez duszy czas.
Jeeli obsuymy akumulator w sposb wyej
opisany i poziom kwasu bdzie si znajdowa na
wysokoci 8 mm ponad grn krawdzi pyt, to z
chwil zakoczenia czynnoci adowania gsto
Rys. 20. Otwarta puszka akumulatora

40

kwasu powinna wynosi 32 Be. Jeeli stenie kwasu jest wiksze, to z kadego ogniwa
naley usun cz kwasu i powstay brak uzupeni wod destylowan. Po wykonaniu
tej czynnoci kontynuujemy jeszcze przez krtki czas adowanie, aby kwas i woda
destylowana dobrze si wymieszay. Skoczywszy adowanie wkrcamy z powrotem
nagwintowane
korki
otworw
wlewowych,
po
czym
starannie
wycieramy do sucha grn cz
akumulatora za bieguny pokrywamy
kwasoodpornym tuszczem. Po tych
czynnociach akumulator jest ju cakowicie
przygotowany
doeksploatacji. W celu uzyskania wikszej
trwaoci akumulatora radzimy po
pierwszym naadowaniu osabia go
przez 10 godzin przy nateniu i A tak
dugo, dopki napicie ogniw nie
spadnie do 1,8 V, po czym w podany
ju wyej sposb w motocyklu
Rys. 21. Akumulator

41

obudowanym naadowujemy go po raz drugi i w


takim stanie rozpoczynamy eksploatacj.

PODSTAWKA BYSKAWICZNA

Pannonia TL 250 wypuszczana jest na rynek z


dwojakim typem podstawki byskawicznej. Jednym
typem jest kuta dwignia zamontowana pod rub
prawostronnego podnka w takiej formie, e jest
wstawiona
pomidzy
podnek
i
cz
wspornikow ramy, przy czym ruba zaciskowa
podnka przymocowuje do ramy zarwno
podnek jak podstawk byskawiczn. Przy
nastawianiu powinnimy zwraca szczegln
uwag na to, aby podstawka boczna w swym
pzamknitym pooeniu spoczynkowym nie
dotykaa ani tumika
Rys. 22. Podstawka byskawiczna otwarta
Typ 1959
Rys. 23. Podstawka byskawiczna zamknita
Typ 1959

42

gazw spalinowych, ani ramy. Podstawka boczna


drugiego typu jest przymontowana do kocwki
podnka w taki sposb, e zamiast spryny guma
podnka daje spryste umocowanie, ktre przy
pozycji pzamknitej konieczne jest w celu
uniknicia haasu. Zaczony rys. 4 (22, 23, 24,
25.)
przedstawia
podstawk
boczn
w
pzamknitym
pooeniu
spoczynkowym
i
wysunit w czasie uytkowania. Podstawk boczn
uruchamiamy
przez
nacinicie
nog
lub
podniesienie widocznej na podstawce maej
dwigni.

OTWR KONTROLNY ACUCHA

Przez ten may wziernik kontrolujemy prawidowo


nacigu acucha. Zakrywa si go ma zatyczk
gumow.
Rys. 24. Podstawka byskawiczna Typ 1960
Rys. 25. Podstawka byskawiczna zamknita Typ
1960

43

PODSTAWKA MOTOCYKLOWA

Podstawk boczn stosujemy tylko w wypadku,


jeeli zachodzi potrzeba szybkiego postawienia
motocykla. W kadym wypadku montowania i
naprawy defektu naley postawi motocykl na
okrgej podstawce przy-montowanej do ramy
pod kadubem silnika. Sposb stawiania
motocykla na podstawce jest nastpujcy: praw
nog stawiamy na wystajcej spod czci tumika
dwigni po prawej stronie motocykla, za praw
rk chwytamy najlepiej lec w rku cz
sioda i jednym ruchem stawiamy motocykl na
podstawce
okrgej.
Przy
opuszczaniu
z
podstawki naley tylko pchn motocykl do
przodu,
a
spryna
podstawki
okrgej
automatycznie ciga j z powrotem do pooenia
spoczynkowego.

44

Rys. 26. Podstawka centralna

PRZEDNIE WIDEKI TELESKOPOWE

W konstrukcji przednich wideek teleskopowych


hydraulika okazaa si zupenie zbdna i
umocowana na obydwch kocach spryna
wykonuje czynno resorowania, wzgldnie w razie
potrzeby
ewentualnie
rwnie
amortyzacje.
Rysunek 27. przedstawia nam pogldowo cae
wideki przednie w stanie rozmontowanym.
Jeeli z jakich powodw zajdzie potrzeba wymiany
spryny, to kluczem nasadowym zluzowujemy
rub zaciskow kocwki spryny Nr 1, po czym
w
miar
monoci
kluczem
widekowym
zluzowujemy znajdujc si pod ni rub
zabezpieczajc z bem rowkowanym, na krzy
(1/a). Po wymontowaniu przedniego koa i botnika
mona ju wypchn dan gole wideek
teleskopowych i pokrcajc w lewo spryn
teleskopow jestemy w stanie
Rys. 27. Rozebrane wideki przednie

45

wykrci j z goleni wideek. Z kolei cignc w d


mona rwnie wyj doln gole wideek. Przy
wymianie obydwch spryn moemy wykona
powysze czynnoci bez rozmontowywania botnika i
wymontowywania koa.
W celu nasmarowania mechanizmu widekowego
naley wla do kadej goleni widekowej po 0,05 litra
oleju silnikowego, do rodkowej rury 15 goleni
widekowej 7, jak rwnie pokry cienk warstw
tuszczu spryny i powierzchnie lizgowe, przed
przystpieniem do montowania.
Rys. 24. przedstawia nam - oprcz tego comy
poprzednio omwili cae wyposaenie teleskopu w
kolejnoci montowania.

AMORTYZATOR TYLNY
Podstawowym warunkiem mikkiego resorowania
motocykla i pewnego trzymania si
Rys. 28. Amortyzator tylny

46

drogi jest odpowiednio skonstruowany amortyzator tylny. W motocyklach wyposaonych


w wahacz, a wic rwnie w Pannonii", pomidzy ram a wahaczem wmontowane s
dwa amortyzatory (Rys. 281). W celu uniknicia ewentualnych stukw, wynikajcych
ze zuycia si, amortyzatory umocowane s w miejscu swego przylegania (2) do
odpowiednio wykonanych poduszek gumowych. Resorowanie zapewnione jest przez
odpowiednio wymiarowan spryn (27) za do amortyzowania wystpujcej w toku
resorowania energii kinetycznej suy amortyzator (hydraulika), sfotografowany na rys.
28. w stanie rozmontowanym (w kolejnoci montowania). Z uwagi na swoj konstrukcj
hydraulika w jednakowym stopniu amortyzuje wstrzsy w obydwch kierunkach.
Jednym z najwaniejszych czynnikw jej prawidowego dziaania jest stosowanie
odpowiedniego oleju do amortyzatorw. Jeeli stwierdzimy ewentualne przeciekanie
oleju, to naley natychmiast wymieni uszczelnienie Simmeringa.
Osony teleskopowe 26 i 28 su do ochrony amortyzatora przed pyem i uszkodzeniem

PRACA SILNIKA

Silnik motocykla Pannonia" typ TL 250/59 jest dwusuwowy. Procesy robocze przebiegajce w cylindrze odbywaj si podczas ruchu toka w gr i w d, a wic w cigu
jednego obrotu. Obydwa ruchy nazywamy suwem, czyli w cigu jednego obrotu silnik
wykonuje po dwa suwy. W motocyklu zaopatrzonym w silnik dwusuwowy niepotrzebne
s zawory, dlatego cakowity rozrzd, pompa olejowa i wiele innych delikatnych czci
silnika, ktre wymagaj starannej regulacji.

47

Bieg silnika jest o wiele bardziej rwnomierny ni silnika


czterosuwowego, poniewa na kady obrt koa przypada
jeden suw pracy. Za porednictwem regularnego biegu
atwiejsze jest rwnie kierowanie. W Pannoniach
zastosowano wyprbowane dotychczas z najlepszymi
wynikami przepukiwanie zwrotne systemu Schnurle,
ktry daje najlepsz gwarancj wysokiej mocy i maego
zuycia
paliwa
w
nowoczesnych
silnikach
dwusuwowych.
W nastpujcych rysunkach przedstawimy pogldowo
dziaanie silnika w rozbiciu na fazy.
Jak to widzimy na rysunku III, silnik po stronie napdu
zaopatrzony jest w wa korbowy, osadzony na dwch
duych oyskach kulkowych (6305). Korbowd jest
osadzony na oyskach waeczkowych (5x6 mm 44
szt.). Po stronie iskrownika znajduje si rwnie oysko
kulkowe o duych wymiarach (6305). Z obydwch stron
zaopatrzony jest on w dokadnie zamykajce uszczelki
Rys. 29. Tok posuwa si ku grze

48

Simmeringa (25x50+10). Po stronie iskrownika uszczelka


umieszczona jest poza oyskiem kulkowym, poniewa olej naley
utrzymywa w odpowiedniej odlegoci od iskrownika. Po stronie
koa acuchowego uszczelka mieci si midzy dwoma oyskami
kulkowymi. Wspomniane uszczelnienie w silniku dwusuwowym
spenia wan rol, poniewa silnik dwusuwowy w czasie swojej
pracy najpierw zasysa mieszank do komory korbowej i dopiero
std przez kana przedmuchowy mieszanka dostaje si do cylindra.
Jeeli uszczelka znajdujca si po stronie iskrownika
umieszczonego w kole zamachowym ulegnie zniszczeniu, to
oprcz objaww spadku mocy nastpi te zaolejenie iskrownika
od mieszanki wypywajcej w takt sprania. Jeeli nastpi
uszkodzenie uszczelki po przeciwnej stronie, to oprcz pojawienia
si spadku mocy wystpuje tego rodzaju zjawisko, e przy suwie
ssania silnik zasysa olej ze skrzynki biegw wzgldnie z obudowy
sprzga i otrzymawszy znacznie bogatsz mieszank zaczyna
mocno dymi. Jeeli nie usuniemy tych usterek w
odpowiednim czasie, to po zassaniu caej iloci oleju
Rys. 30. Tok posuwa si ku grze

49

ze skrzynki biegw mona si spodziewa uszkodzenia


skrzynki biegw wzgldnie sprzga. Obecnie przejdziemy
do omwienia gwnych faz pracy silnika.
Suw I W okresie pracy przedstawionym na rys. 29.
tok posuwa si ku grze, przez co przestrze ssania F
komory korbowej powiksza si i nastpuje w niej
rozrzedzenie powietrza.
Na rys. 30. tok zblia si do grnego martwego punktu.
Wtedy odsania si kana sscy B czcy skrzyni
korbow z ganikiem i przez ganik do obszaru zasysania skrzyni korbowej napywa mieszanka benzyny, oleju i powietrza. Jednoczenie w toku poruszania si toka
ku grze nastpuje sprenie wieej mieszanki
znajdujcej si w cylindrze. Na rysunku przedstawiamy
sytuacj, kiedy ruch toka ku grze osign punkt
wstpny do zaponu i kiedy wieca zaponowa za pomoc
iskry elektrycznej wysokiego napicia zapala spron
mieszank. Prno wybuchu mieszanki wywiera
Rys. 31. Tok posuwa si ku doowi

50

niezwykle silny nacisk na tok przechodzcy przez


grny martwy punkt (GMP) i kierujcy si ku doowi.
Oczywista, e ze wzgldu du szybko obrotw
silnika tylko wtedy pozostanie dostateczna ilo jczasu
na cakowite spalenie, gdy zapalenie mieszanki nastpi
w przepisanym punkcie zaponu przed GMP (grnym
martwym punktem). Punkt wstpny do zaponu
wynosi 3 mm drogi toka przed grnym martwym
punktem.
Suw II Na Rys. 31. tok posuwa si ju w d, przy
czym po drodze zamyka otwr B i spra zassan z
ganika wie mieszank, znajdujc si w
przestrzeni zasysania skrzyni korbowej.
Na Rys. 32. tok posuwajc si nadal w d zaczyna - w
pobliu dolnego martwego punktu (DMP) odsania
okienko wylotowe K.
Na Rys. 33. otwory wylotowe s w dalszym cigu
otwarte a tok zaczyna ju odsania kanay przepywowe. Poniewa w silnikach systemu Schnurle kanay
Rys. 32. Tok posuwa si ku doowi

51

te le w paszczynie pionowej do kanau wylotowego,


przeto ze skrzyni korbowej mona je przedstawi tylko
w przekroju osiowym.
W silnikach dwusuwowych wane jest to, aby otwory
wylotowe byy otwarte ju przed otwarciem otworw
przepywowych. Jeeli z jakichkolwiek powodw otwory
wylotowe zostan zmniejszone do wymiarw otworw
przepywowych, to silnik przestanie prawidowo
pracowa. Wypadek taki zachodzi w razie nagromadzenia si osadu wglowego (nagaru). W zwizku z tym
zalenie od jakoci oleju i stosunku zmieszania naley
od czasu do czasu oczyci silnik z osadu wglowego.
Olej domieszany do benzyny wykonuje samoczynnie
zadanie smarowania wszystkich czci obrotowych
silnika dwusuwowego nie wyczajc ocierajcego si o
cianki cylindra toka, piercieni, oysk itp., wobec
czego wane jest dokadne przestrzeganie przepisanego
stosunku zmieszania
Rys. 33. Dolny martwy punkt, odpyw i napyw
mieszanki

52

URUCHOMIANIE SILNIKA

Poszczeglne elementy dostarczanych przez fabryk motocykli pokryte s materiaem


zabezpieczajcym przed korozj. W zwizku z tym zanim przystpimy do eksploatacji
motocykla naley go cakowicie oczyci i usun warstw oleju ochronnego oraz w razie
potrzeby zupenie wypolerowa szlifowane i chromowane czci. Po wykonaniu tej
czynnoci sprawdzamy cinienie powietrza w oponach zarwno przedniego jak tylnego
koa, poniewa kierujc si wzgldem oszczdzania opon fabryka dostarcza motocykle z
oponami napompowanymi tylko do poowy cinienia.
Przed uruchomieniem motocykla z silnikiem zaopatrzonym w zapon bateryjny naley
naadowa akumulator zgodnie z przepisem podanym w instrukcji o obsudze. Motocykl
o zaponie iskrownikowym moe by uruchomiony nawet bez akumulatora, jednak ze
wzgldu na to, e sygna elektryczny wymaga prdu staego, przeto rwnie w tym
wypadku zachodzi potrzeba naadowania akumulatora.
Po napenieniu przepisan mieszank benzyny z olejem otwieramy kurek paliwa w
podanej formie, po czym dwigienk oszczdzacza namontowan na kierownic
ustawiamy w pooeniu podanym w ustpie ganik" i woywszy na waciwe miejsce
kluczyk zaponu wciskamy go w najnisze pooenie. Filtr powietrza zamykamy.
Po 13 naciniciach dwigni rozrusznika silnik zaczyna pracowa. Pozwalamy mu
pracowa w miejscu przez 23 sekundy, po czym dwigienk oszczdzacza stopniowo
przekrcamy z powrotem do pozycji wyjciowej i kiedy jego obroty stan si regularne,

53

wtedy mona wyruszy motocyklem na pierwsz jazd prbn przestrzegajc starannie


w poszczeglnych okresach jazdy granic szybkoci przewidzianych w instrukcji o
docieraniu silnika. Oczywista rzecz, e przed ruszeniem naley skontrolowa
nastawienie i skuteczno przedniego oraz tylnego hamulca, jak rwnie waciwy luz
sprzga oraz dziaanie sygnau elektrycznego i instalacji owietleniowej.

DOCIERANIE MOTOCYKLA

Decydujce znaczenie dla trwaoci nowego silnika ma przestrzeganie kadego punktu


instrukcji o docieraniu motocykla i nieprzekraczanie w adnym wypadku przepisanej
szybkoci w ramach przepisanej iloci kilometrw. Wewntrzne powierzchnie silnikw
wyrabianych w toku procesu produkcyjnego nosz na sobie drobne lady obrbki i
dlatego nie moe si na nich wytwarza bezgranicznie delikatna permanentna
warstewka oleju, ktra zapobiega zetkniciu si metalowych czci pracujcych przez
duszy czas w oleju. W pierwszym okresie docierania powierzchnie lizgowe stykaj si
wzajemnie bezporednio i w zwizku Z tym wytwarza si znacznie wysza temperatura,
ktra po przekroczeniu pewnych granic (obcienie motocykla przekraczajce przepisy
instrukcji o docieraniu) moe spowodowa zniszczenie motocykla i innego rodzaju wady.
Po tym wstpie prosimy drogich uytkowcw motocykli, aby we wasnym interesie
zechcieli zastosowa si cile do poniszej instrukcji o docieraniu, ktra uksztatowaa
si na podstawie dowiadcze praktycznych.
Smarowanie silnika dwusuwowego, a wic rwnie Pannonii 250 cm3, odbywa si

54

paliwem zoonym z mieszanki benzyny z olejem. Domieszany do benzyny olej silnikowy


po zassaniu opada na powierzchnie czci ruchomych i zapewnia im stae olejenie.
Niezwykle wana rzecz, aeby przed wlaniem dobrze wymiesza zewntrz benzyn z
olejem. Unikajmy tego zego zwyczaju, ktry polega na wlewaniu do zbiornika osobno
oleju i oddzielnie benzyny, poniewa moe to wywoa taki skutek, e nie wymieszana z
benzyn ilo oleju osidzie na dolnej powierzchni zbiornika i nasz motocykl stanie si
niezdatny do eksploatacji. Waciwa praktyka polega na tym, e na stacji benzynowej u
dystrybutora mieszanki pobieramy paliwo i to w oddzielnych naczyniach przepisan
ilo oleju i benzyny, ktre nastpnie mieszamy naleycie i wlewamy do zbiornika.
Mieszanka benzyny z olejem w pierwszym okresie powinna by bardziej gsta, dlatego
radzimy do 1500 km dawa mieszank o stosunku objtoci 15:1, co oznacza, e i litr
oleju naley zmiesza z 15 litrami benzyny. Po przejechaniu 1500 km stosunek
zmieszania wynosi 20:1, za po 5000 km stosujemy ju stale mieszank o stosunku
objtoci 25:1. Uywajmy zawsze w miar monoci olejw wysokiej jakoci! Olej
powinien odpowiada jakoci SAE 3040. Stosujc paliwo o liczbie oktanowej 7080
moemy osign dobr moc bez stukw.
Po okreleniu mieszanki paliwa przejdmy z powrotem do technicznej czci docierania.
Fabrycznie wyprbowane motocykle tylko na krtki czas poddaje si prbie mocy,
dlatego przez pierwsze 1000 km naley jedzi na nowym motocyklu z odpowiedni
ostronoci. Jeeli mimo przestrzegania przepisw instrukcji o docieraniu stwierdzimy

55

zatarcie si toka, to bezwzgldnie powinnimy uda si na stacj obsugi lub do


odpowiedniego warsztatu fachowego, poniewa zatarcie moe by wywoane przez takie
niedokadnoci regulacji, jak np. nieodpowiednie przypieszenie zaponu, mieszank
ubog w benzyn, czciowe zatkanie si ganika itp. Objawem zatarcia si toka jest
stay spadek mocy silnika za po dalszym forsowaniu wystpuje odgos dzwonienia.
Jeeli po tym wszystkim bdziemy nadal forsowali silnik, to moe nastpi nage zatarcie
si toka, powodujce jednoczenie zablokowanie tylnego koa. Nie mona wyczekiwa a
wystpi opisany symptom, lecz naley zatrzyma silnik w fazie zmczenia i tak dugo
czeka, dopki silnik nieco nie ostygnie, po czym dopiero ruszy w dalsz drog. (Jadc
szos w czasie docierania radzimy od czasu do czasu odejmowa gaz i nastpnie
ponownie go dodawa).
Docieranie powinno si odbywa przy obcieniu tylko jedn osob i w miar monoci
w terenie paskim na szosie wolnej od wielu wzniesie. Na podstawie wskaza
szybkociomierza nie powinnimy przekracza niej podanych szybkoci nawet w takim
wypadku, jeeli motocykl ma skonno do lekkiego przypieszenia, a wic
do pierwszych 500 kilometrw
pomidzy 1000 a 2000 km
IV bieg ....................60 km
IV bieg.................... 70 km
III bieg ....................45 km
III bieg.................... 50 km
II bieg .....................30 km
II bieg..................... 35 km
I bieg.......................20 km
I bieg ...................... 24 km

56

Podczas docierania naley si stara o to, aeby we waciwym czasie przy zwalnianiu
wcza nisze biegi i w ten sposb unika przecienia silnika. Przeczanie biegw
powinno si odbywa w odpowiednim czasie, aby zapewni silnikowi prac woln od
szarpania i pozbawion obcie, jednak oczywicie w taki sposb, aeby rwnie na
niszym biegu unika przypieszenia powyej podanej granicy szybkoci, co w
nastpstwie zmniejszonej skutecznoci chodzenia przy mniejszej szybkoci moe
spowodowa nienormalne nagrzanie i szkody. W okresie docierania przy mniejszych
szybkociach i mniejszym obcieniu radzimy uywa wiece typu Boscha 175 145 o
mniejszej wartoci cieplnej.
Po przejechaniu pierwszych 500 km, jeeli na miejscu nie ma stacji obsugi przeprowadzajcej
obowizkow
kontrol,
to
kontrolujemy
wzgldnie
oddajemy
do
przekontrolowania nasz motocykl w taki sposb, e spuszczamy olej ze skrzyni korbowej
silnika. Po wymyciu czci wewntrznych naley skrzyni napeni wieym olejem.
Kontrolujemy waciwo stopnia zaponu, czycimy i regulujemy ganik, kontrolujemy
luz sprzga i w razie potrzeby doregulowujemy. Odnosi si to te do hamulca rcznego i
nonego. Kontrolujemy rwnie poziom kwasu w akumulatorze i w razie potrzeby
dolewamy wody destylowanej. Trzeba te skontrolowa stopie cinienia w oponach. W
kocu kontrolujemy stopie dokrcenia wszystkich rub.
Po cakowitym dotarciu silnika wymieniamy wiec zaponow na wiec typu Bosch o
wartoci cieplnej 225. W sposb przepisany starannie przekontrolowujemy wszystkie

57

czci motocykla wczajc w to rwnie uresorowanie, po czym moemy ju korzysta z


penej szybkoci, jednak oczywicie we wasnym interesie przestrzegajmy tego, aby na
poszczeglnych biegach nie forsowa zbytnio silnika, lecz w odpowiednim czasie
przeczajmy je dalej i obchodzc si waciwie z naleycie wyregulowanym sprzgem
zmieniajmy biegi w taki sposb, aby obcienie wczanych k zbatych byo
minimalne. Po tym wszystkim waciwie dotarty motocykl sprawia niewiele kopotu,
poniewa z natury rzeczy silniki dwutaktowe wymagaj stosunkowo prostej obsugi,
jeeli je eksploatujemy zachowujc waciwy stosunek zmieszania paliwa.
W dalszym cigu zajmiemy si oddzielnie kad czci Pannonii i udzielimy tych
wszystkich instrukcji, ktre mog by potrzebne w toku eksploatacji do ewentualnych
regulacji i napraw motocykla. Na wstpie zwracamy uwag miych uytkowcw, aby
wykonanie wikszych napraw jeeli zajdzie po temu potrzeba oddawali tylko stacji
obsugi Pannonii wzgldnie fachowej firmie, poniewa ewentualnie niefachowo
wykonane roboty montaowe mog wyrzdzi wicej szkody ni przynie poytek.

SILNIK

Elementy konstrukcyjne silnika mieszcz si w obudowie sporzdzonej z


wysokogatunkowego stopu lekkiego (aluminium), ktra zgodnie z celem jest podzielona
na kilka czci. rodkowa cz kaduba silnika obejmuje zamknite przestrze skrzyni
korbowej, cakowite urzdzenie skrzynki biegw oraz oyska kulkowe obydwch
konstrukcji i uszczelki kocwki tylnej wau korbowego.

58

Po lewej stronie kaduba silnika mieci si cz napdowa, kompletne sprzgo i


mechanizm rozrusznika, jak rwnie dwignia automatycznego przesuwacza skrzynki
biegw i jego czci nastawcze. Po prawej stronie poowy kaduba silnika, w zalenoci
od wykonania, znalaz pomieszczenie iskrownik umieszczony w kole zamachowym
wzgldnie prdnica i wszystkie urzdzenia zaponowe i owietleniowe. Pod prawostronn
pokryw mieci si pierwsze koo zbate napdu wtrnego i cile poczona z nim
obudowa napdu licznika kilometrw.
Inne czci silnika omwimy oddzielnie w poszczeglnych rozdziaach, tu za uwaamy
za konieczne poda instrukcj na wypadek, jeeli ewentualnie zajdzie potrzeba
oczyszczenia silnika z osadu wglowego.
Waciwo eksploatacyjna silnikw dwusuwowych stanowi okoliczno, e spalony olej
sucy do celw smarowania na rozmaitych powierzchniach wylotowych i poczeniowych pozostawia po sobie osad spalania czyli nagar. Wspomniana warstwa osadu
wglowego zalenie od okresu eksploatacji wzrasta w takim stopniu, e po przejechaniu
okoo 10.000 20.000 km (zalenie od jakoci oleju) moe spowodowa zwenie
otworw kanau wylotowego i czcego si z nim zagicia poczeniowego rury
wydechowej. Stan ten z natury rzeczy oznacza powane zmniejszenie mocy i jego wzrost
moe przybra takie rozmiary, e silnik przestanie w ogle pracowa.
Jeeli chcemy ze wspomnianych czci usun osad wglowy (nagar), to naley
rozmontowa gowic i cylinder. Jeeli waciciel pojazdu nie posiada odpowiedniej

59

biegoci fachowej, to proponujemy odda t robot warsztatowi fachowemu, gdzie przy


zastosowaniu odpowiednich narzdzi z atwoci mona bdzie cakowicie oczyci silnik
z osadu wglowego.

ZAPON - ISKROWNIK UMIESZCZONY W KOLE ZAMACHOWYM

Motocykl typu TL 250/59 zaopatrzony jest w dwojakiego rodzaju urzdzenie zaponowe.


Pierwszy typ urzdzenia, to znany dotychczas i wyprbowany zapon od iskrownika
umieszczonego w kole zamachowym, drugi za to wybitnie sprawny zapon
akumulatorowy (zaopatrzony w urzdzenie owietleniowe 6V 61W).
W istocie iskrownik umieszczony w kole zamachowym nie jest niczym innym, jak
prdnic prdu zmiennego. W nastpstwie ruchu wirowego w wbudowanych cewkach
powstaje prd zmienny, dlatego te z natury rzeczy energia dostarczana przez cewk
adownicz moe by uyta do adowania akumulatora tylko drog prostowania prdu
(selen).
Iskrownik umieszczony w kole zamachowym skada si z dwch podzespow.
a) Cz staa
skada si z nastpujcych elementw:
1. pytka podstawy,
2. owalne otwory mocujce (3 szt.) do regulacji zaponu,
3. izolowane spryste zcze kablowe (do trzech przewodw),

60

4.
6.
7.
8.
9.
10.
11.

cewki owietleniowe,
cewka adownicza,
cewka zaponowa,
kondensator,
moteczek przerywacza,
cz przeciwna przerywacza,
ruba mimorodowa do regulacji
szczeliny
12. filc smarowniczy.
b) Cz wirujca
W
wysokogatunkowej
aluminiowej
obudowie (1) czci wirujcej mieci si
sze staych magnesw (2), sze biegunw z elaza mikkiego (3) i cz piasty
(4), ktra jest w ten sposb uksztatowana,
e garb przerywacza zwrcony jest do
rodka. Iskrownik umieszczony w kole
zamachowym wiruje w lewo, przy czym ze
wzgldu na jego system na kady obrt
Rys. 34. Cz staa zaponu

61

przypada jedno przerwanie za


stopie zaponu mona regulowa
nastawiajc pytk podstawy.
Po
tym
wstpie
rozpatrzmy
szczegowo, jak naley si obchodzi
wzgldnie
montowa
iskrownik
umieszczony w kole zamachowym.
Jeeli
zajdzie
potrzeba
wymontowania
czci
wirujcej
iskrownika, to nie zabierajmy si do
tej czynnoci bez odpowiedniego
narzdzia
zwanego
cigaczem,
poniewa
ewentualne
prby
podwaania jej mog spowodowa
rozmaite uszkodzenia, a w ciszym
wypadku mog nawet wywoa
uszkodzenia wau korbowego.
Rys. 35. Cz wirujca zaponu

62

Rys. 36. przedstawia pogldowo, jak naley


wymontowywa cz wirujc przy zastosowaniu
odpowiedniego cigacza koa zamachowego.
Zaginamy noskow podkadk zabezpieczajc i
nastpnie kluczem paskim 22 wykrcamy
lewogwintow przeciwnakrtk. Z kolei na
zewntrzny gwint nakadamy cigacz do k
zamachowych
chwytajc
jego
zakoczenie
odpowiedniej wielkoci kluczem paskim. rub
cigacza krcimy w lewo tak dugo, dopki cichy
trzask nie da znaku, e cz wirujca uwolnia si
z czopa wau korbowego., Po usuniciu czci
wirujcej
znajdziemy
na
pytce
podstawy
poprzednio wyliczone cewki i czci przerywacza.
Jeeli stopie zaponu jest niewaciwy, to ruby
zaciskowe 15 a. b. c. pytki podstawy zluzowujemy
i pytk przekrcamy w danym kierunku.
Rys. 36

63

Rys. 37. Elementy czci staej zaponu Tablica rozdzielcza


1.
kocwka biegunowa, poczona z przewodem adujcym,
2.
kabel poczenia z mas do wycznika centralnego,
3.
zcze kabla owietleniowego,
4.
cewka owietleniowa,
5.
cz przeciwna przerywacza,
6.
moteczek przerywacza,
7.
cewka owietleniowa (druga),
8.
cewka adownicza,
9.
cewka zaponowa,
10. kondensator,
11. poduszka filcowa
smarownicza do garbu
(krzywki) przerywacza,
12. kocwka prdu zaponowego z kablem zaponowym,
13. pytka zaciskowa kabla,
14. przerywacz ze rub do regulacji odlegoci stykw,
15. ruba do umocowywania pytki podstawy wzgldnie do ustawiania zaponu

64

Jeeli chcemy da wiksze przypieszenie zaponu, to


pytk podstawy przekrcamy w prawo, za w
przeciwnym wypadku przekrcamy j w lewo.
Waciwe nastawienie zaponu moemy wykona w
nastpujcy sposb. Przede wszystkim kontrolujemy
(Rys. 38.) odlego stykw przerywacza, ktra
powinna wynosi 0.4 mm. Jeeli podana odlego
jest wiksza lub mniejsza, to rubokrtem
zluzowujemy rub zaciskow (1) czci przeciwnej
przerywacza i przekrcajc may wpuszczany koek
mimorodowy umieszczony na prawo od ba ruby
nastawiamy waciw odlego stykw, po czym
ponownie
dokrcamy
rub
zaciskow.
Po
dokrceniu
ponownie
kontrolujemy,
czy
wyregulowana odlego stykw nie ulega zmianie.
Zwracamy uwag na to, e niewaciwie nastawiona
odlego stykw w razie wikszej
Rys, 38. Ustawianie zaponu

65

odlegoci powoduje zwikszenie stopnia przypieszenia zaponu, za mniejsza odlego


wywouje spadek przypieszenia. Po wyregulowaniu odlegoci stykw wkrcamy z
powrotem rub dolnego spustu skrzyni korbowej i wtykamy w otwr punktak o
odpowiedniej rednicy w taki sposb, aby dosign on masy zamachowej wau
korbowego. Za pomoc czci wirujcej iskrownika umieszczonego w kole zamachowym
pokrcamy wa korbowy dopty, dopki trzymany w rku punktak nie utknie w rowku
zaznaczajcym pooenie zaponu. Wtedy wa korbowy znajduje si pod ktem 22
wykorbienia przed grnym martwym punktem, co odpowiada wyprzedzeniu zaponu 3,0
mm. Jeeli w tym punkcie przerwanie nastpuje w caej peni, to zapon jest waciwie
nastawiony. Jeeli natomiast wystpuje znaczniejsze odchylenie, to w sposb poprzednio
opisany naley cign cz wirujc i pytk podstawy nastawia w odpowiednim
kierunku dopty, dopki nie osigniemy waciwego kta nastawienia.
Nastpnie cz wirujc iskrownika umieszczonego w kole zamachowym nakadamy na
czop wau korbowego, wygadzon noskow podkadk zabezpieczajc umieszczamy z
powrotem na miejsce i po dokrceniu nakrtki z gwintem lewoskrtnym umocowujemy
j zaginajc noskow podkadk zabezpieczajc.

ZAPON OD PRDNICY UMIESZCZONEJ W KOLE ZAMACHOWYM

Motocykle typu T1/D s wyposaone w prdnice umieszczone w kole zamachowym


zamiast iskrownika umieszczonego w kole zamachowym i przez to ze wzgldu na swoj
konstrukcj posiadaj zapon bateryjny, a nie iskrownikowy. Prdnica bocznikowa

66

umieszczona w kole zamachowym jest oznaczona


jako typ DG160/6. Przeznaczona jest dla
motocykla jednocylindrowego, dwusuwowego o
pojemnoci skokowej 250 cm3. Prdnica jest w ten
sposb skonstruowana, e jest w stanie zaspokoi
wszelkie wymagania z dziedziny elektrycznoci.
Zgodnie z tym na zewntrznej obudowie oprcz
dwch obsad szczotkowych znalaza pomieszczenie
cewka
zaponowa,
moteczek
przerywacza,
kondensator
oraz
regulator
napicia.
Garb
przerywacza umieszczony jest w czci wirujcej.
Cewka zaponowa otrzymuje prd od akumulatora i
moteczek przerywacza zamyka oraz otwiera obwd
elektryczny raz na jednorazowy obrt. Regulator
napicia utrzymuje w staej
Rys. 39. Zestaw prdnicy
1. Kondensator, 2. szczotki wglowe, 3. cewka
zaponowa, 4. regulator napicia, 5. moteczek
przerywacza i jego cz przeciwna (kowadeko), 6.
garb przerywacza, 7. cz wirujca, 8. opornik

67

wartoci napicie prdnicy w granicach nastawionego zakresu regulacji, niezalenie od


obcienia i iloci obrotw. Cz poczeniowa regulatora napicia przy napiciu doprowadzanym czy prdnic z akumulatorem i w wyniku tego zaczyna pyn prd
adowania. Jeeli napicie prdnicy jest nisze ni napicie doprowadzane, to pod
wpywem powstaego prdu wstecznego regulator napicia rozcza prdnic od
akumulatora i w ten sposb chroni akumulator przed wyadowaniem. W interesie
niezakconej eksploatacji niesychanie wana rzecz, aby ewentualne nastawianie
regulatora napicia wykonywane byo w warsztacie fachowym, poniewa nastawianie
regulatora napicia w sposb niefachowy, bez narzdzi i na chybi trafi moe
spowodowa wyadowanie akumulatora, a w ciszym przypadku moe .doprowadzi do
przepalenia regulatora napicia lub ewentualnie cewki czci wirujcej prdnicy.
Dane o nastawianiu regulatora napicia :
Dane o mocy prdnicy:
1. Napicie doprowadzane
66,4V
Moc znamionowa
60 W
2. Napicie na biegu jaowym 7,67,8V Napicie znamionowe
6V
3. Napicie wyregulowane
6,36,6 V Prd znamionowy
10 Amp.
4. Zmiana napicia
0,6 V
Obroty znamionowe
2000/min
5. Prd obcieniowy
8 Amp.
Obroty maksymalne
5000 /min
6. Prd wsteczny
26 Amp. Obroty wczenia
1200 /min
Wymiana szczotki wglowej poniej 15 mm
dugoci szczotki

68

Wbudowywanie i wymontowywanie prdnicy, jak rwnie nastawianie zaponu odbywa


si w nastpujcy sposb:
Wmontowywanie prdnicy skada si z czterech gwnych czci:
1. Zmontowana obudowa.
2. Cz wirujca.
3. Garb przerywacza.
4. Podkadka zabezpieczajca cz wirujc.
Pierwsz czynno przy wbudowywaniu prdnicy stanowi umocowanie czci wirujcej 2
na wale korbowym. Zanim j jednak naoymy powinnimy starannie oczyci zarwno
cz wirujc jak stokow cz styczn waru korbowego. Z kolei nakadamy cz
wirujc na wa korbowy i umocowujemy dokrcajc powoli i starannie rub zaciskow
4. Wstawiajc obudow i naley wpierw umieci kabel zaponowy w czci kaduba
silnika, specjalnie do tego uksztatowanej, jak rwnie wstawi go w zacisk prdu
zaponowego. Nastpnie umieszczone w uchwycie szczotki uwalniamy z nacisku spryn
i wyjmujemy je do poowy, po czym starannie wstawiamy obudow w dopasowane
obrzee kaduba silnika i umocowujemy rubami. Wymagan warto wyprzedzenia
zaponu moemy uzyska jeszcze, przed umocowaniem obudowy pokrcajc j w lewo
lub w prawo. Z kolei spryny uchwytu szczotek ustawiamy na pierwotnym ich miejscu
zwracajc szczegln uwag na to, aby szczotki wglowe dostay si rwnie na waciwe
miejsce. W kocu numerowane kable umocowujemy w zaciskach o odpowiedniej

69

numeracji.
Numeracja zaciskw jest nastpujca: 1, 51, 61.
Wymontowywanie odbywa si w odwrotnej kolejnoci z t rnic, e przy wyjmowaniu
czci wirujcej umieszczamy w czci nagwintowanej wpierw rub zaciskow a
nastpnie may prcik miedziany o rednicy 0 6x40 mm dokrcajc ponownie rub
zaciskow. Cz wirujca zluzuje si na wale korbowym i w ten sposb da si
z atwoci zdj. Naley starannie
nastawi odlego stykw moteczka
przerywacza na warto rzdu 0,4 mm w
momencie otwarcia. Nastawianie odbywa
si w nastpujcy sposb:
eb ruby zaciskowej czci wirujcej
pokrcamy kluczem paskim w kierunku
zgodnym z ruchem wskazwek zegara
dopty, dopki nie osigniemy okresu
penego 'przerwania. Nastpnie rub
zaciskow-mimorodow 9 pokrcamy w
odpowiednim kierunku do pty, dopki
Rys. 40. Prdnica, cz wirujca

70

Rys. 41.
Schemat
instalacji
elektrycznej
przy zaponie
iskrownikowym

71

72

nie otrzymamy danej wartoci. Przy nastawianiu zaponu przestrzegajmy zawsze wyej
opisanej formy i wpierw powinnimy nastawi odlego stykw, po czym w sposb ju
omwiony regulujemy zapon tak, aby na 3 mm przed grnym martwym punktem nastpi moment przerwanie. Waciwa konserwacja i obchodzenie si z prdnic stanowi
gwarancj dugotrwaej i wolnej od wad eksploatacji. Przynajmniej co 3000 km naley
skontrolowa odlego stykw przerywacza, stan szczotek oraz filc smarowniczy.
Zmniejszenie si odlegoci stykw wywoane jest przede wszystkim przez starcie si
kowadeka przerywacza, w zwizku z czym wana rzecz, aby filc smarowniczy mg
zapewni stae smarowanie. Filc nie powinien jednak zawiera tak duej iloci smaru,
ktr by garb mg podczas obrotw rozpryskiwa. Z czasem szczotki wglowe zetr si i
osabnie cinienie spryn. Fakt ten poniej pewnej wartoci nie zapewnia naleytej
pracy wzgldnie nie daje potrzebnej mocy. Jeeli wic szczotki ulegn nadmiernemu
zuyciu, to naley je wymieni.

WIECA ZAPONOWA

Jednym z najwaniejszych warunkw eksploatacji motocykla dwusuwowego na


odpowiednim poziomie sprawnoci jest wieca zaponowa o waciwie dobranej wartoci
cieplnej. Dla motocykli typu TL/B i D najodpowiedniejsza jest wieca zaponowa typu
Bosch o wartoci cieplnej 225. Jeeli zastosujemy wiec o wartoci niszej ni podana,
to moc silnika nie bdzie zadowalajca. Przy duszej eksploatacji bd wystpoway
samozapony i w krtkim czasie elektrody wiecy ulegn przepaleniu. Uywanie wiec o

73

wartoci cieplnej wyszej ni podana powoduje wiele nieprzyjemnoci przy zapuszczaniu


zimnego silnika w zimny dzie, np. zwarcie midzy elektrodami wiecy itp.

Rys. 43. Prawidowo wyregulowana wieca


zaponowa

74

Rys. 44. Niewaciwie wyregulowana


wieca zaponowa

Jeeli dobralimy wiec o waciwej wartoci cieplnej, stopie zaponu jest naleycie
wyregulowany i regulacja mieszanki w ganiku jest rwnie waciwa, to
porcelanowa cz elektrody (A) posiada barw czekoladowo-brzow i bieguny nie
wykazuj nienormalnych ladw opalenia (B, C).
Na porcelance niewaciwie zastosowanej wiecy o niskiej wartoci cieplnej wystpuj
silne naloty opalenia (A), elektrody jej przepalaj si przed czasem (B, C) oraz lady
opalenia pojawiaj si te na wewntrznych ciankach okadziny wiecy. Taka wieca
moe spowodowa powane szkody, poniewa za porednictwem wspomnianego ju
poprzednio samozaponu przy forsownej eksploatacji powstaje ostry pomie, ktry moe
uszkodzi powierzchni toka i ewentualnie przepali sam tok.
Przed wmontowaniem waciwie dobranej wiecy naley starannie skontrolowa odstp
elektrod wiecy. Szczelina iskrowa wiecy bdzie nastawiona waciwie, jeeli szczelinomierz o wymiarach 0,6 mm da si z atwoci przesuwa pomidzy obydwoma
elektrodami.

EKRANOWANA OSONA WIECY

Kady motocykl jest zaopatrzony w tumic szumy oson wiecy. Osona ta suy
dwojakiemu celowi, z jednej strony zgodnie z przepisami midzynarodowymi nie
wywouje przeszkd w odbiorze stacji radiowych i telewizyjnych, z drugiej za strony
osona metalowa przylegajca cile do okadziny wiecy gwarantuje jej wodoszczelno,
co stanowi szczeglnie du zalet zwaszcza w czasie deszczowej pogody. Zwracamy

75

uwag, e przecitna trwao oson wiecy ograniczona jest do 600010.000 km,


potem za naley w typie wiecy rozbieralnej wymieni sylit, za w drugim typie
wymieni kompletn oson wiecy.

Rys. 45. Rysunek ekranowanej osony


wiecy

76

SPRZGO

Do przerywania cznoci wzgldnie czenia silnika ze skrzynk biegw suy pracujce


w kpieli olejowej wielotarczowe sprzgo z wkadkami korkowymi. Regulacja sprzga
stanowi bardzo wane zadanie, poniewa od tego zaley cicha i agodna zmiana biegw,
ruszanie bez szarpania oraz atwe wczanie pooenia O skrzynki biegw.
Nastawianie sprzga odbywa si w
dwojakiego rodzaju formie regulacji
zewntrznej i wewntrznej. Przy
nastawianiu
zewntrznym
doregulowywanie
linki
sprzga
moemy wykona w nastpujcy
sposb
(Rys.
46):
Zluzowujemy
nakrtk i, po czym rub 2
pokrcamy w odpowiednim kierunku
przy zmiejszaniu luzu wykrcamy
Rys. 46. Regulacja ciga gitkiego
sprzga

77

rub, za przy powikszaniu luzu wkrcamy dopty, dopki nie osigniemy 2 3


milimetrowego luzu dwigni rcznej, co oznacza, e dopiero po 23 milimetrowym
skoku poruszanej dwigni 3 zacznie ona porusza dwigni wyczajc, poczon z
dolnym kocem linki Bowdena. Jeeli t regulacj nie da si osign odpowiedniego
luzu, to nastpuje wspomniane wdrugim punkcie nastawianie wewntrzne (Rys. 47).
Wkrcamy zupenie zewntrzn rub nastawcz i umocowujemy j nakrtk. Nastpnie
wykrcamy prawostronn rub i maej pokrywki zamykajcej, znajdujcej si na
lewostronnej pokrywie kaduba silnika i obluzowujemy lewostronn rub 2. Z kolei w
sposb uwidocz-" niony na rysunku przekrcamy pokryw zamykajc. Nakrtk
nagwintowanego trzpienia nastawczego sprzga moemy najatwiej zluzowa w ten
sposb, e silnik ustawiamy na pierwszym biegu i w ten sposb zapobiegamy
zatrzymaniu sprzga. Po zluzowaniu nakrtki wkrcamy rub nastawcz sprzga
dopty, dopki na dwigni wyczajcej (i/a) nie osigniemy wspomnianego ju
poprzednio luzu rzdu 23 mm. Potem rubokrtem zabezpieczamy rub przed
przekrceniem si i umocowujemy nakrtk. Kontrolujemy, czy po umocowaniu luz nie
uleg zmianie. Jeeli zmiana nie nastpia, to ostronie aby nie porozrywa uszczelki
przekrcamy pokryw z powrotem do pooenia montaowego, wkrcamy
prawostronn rub i umocowujemy obydwie ruby trwale.
Jeeli stopie zuycia si sprzga przybra takie rozmiary, e regulacj nie jestemy ju
w stanie osign odpowiedniego dziaania wolnego od polizgw, to zachodzi potrzeba

78

czciowego rozebrania sprzga. Najprociej mona wykona t prac demontaow w


nastpujcy sposb.
Za porednictwem dolnej ruby spustowej spuszczamy olej ze skrzynki biegw, potem
wykrcamy rub zaciskow podnka i zdejmujemy podnek. Z kolei zdejmujemy
dwigni zmiany biegw i dwigni rozruchow w sposb opisany w odnonym
rozdziale(Rys. 17). ruby oznaczone na rysunku 405 wykrcamy do koca i przez to
zostanie
uwolniona
lewostronna
pokrywa. Pokryw zdejmujemy ostronie
z dwch kokw prowadzcych w miar
monoci w taki sposb, aby uszczelka
nie ulega uszkodzeniu (w razie porwania
si uszczelki, naley j zastpi now
uszczelka). Jeeli po tym wszystkim
chcemy wymieni wkadki, to w danym
wypadku postpujemy w nastpujcy
sposb:
ruby zaciskowe spryn (Rys. 4813)
uwalniamy z drutu zabezpieczajcego i
wszystkie cztery wykrcamy. Po
Rys. 47. Wewntrzna regulacja sprzga

79

wykrceniu mona ju wyj tarcz dociskow 3 ze.


sprynami 16 i obsadami spryn 15. Potem z
obudowy sprzga moemy wyj pojedynczo
zewntrzne i wewntrzne tarcze i oraz 2. W
obudowie sprzga mieszcz si cznie cztery
tarcze nieruchome i cztery tarcze ruchome.
Korkowe wkadki cierne naley wymieni w tym
wypadku, gdy grubo korkw bdzie mniejsza ni
3,5 mm lub gdy wkadki korkowe ulegy zwgleniu
na skutek uywania przez duszy czas sprzga
lizgajcego si wzgldnie jeeli na swoim miejscu
przylegaj luno.
Gadkie tarcze naley wymieni wtedy, gdy na ich
powierzchni powstan biegnce ukonie bruzdy lub
na kach powstan starcia przekraczajce 0,5 mm.
W otworze wau skrzynki biegw mieci si
popychacz sprzga 17 zoony z dwch czci,
midzy ktrymi umieszczona jest kulka 18.
Rys, 43. Rozebrane sprzgo

80

Popychacze sprzga naley wymieni, jeeli ich hartowane kocwki zmikn i w


zwizku z tym kulka oporowa wyobi w nich zagbienie o rednicy wikszej ni 2 mm.
Jeeli z jakiej przyczyny chcemy wyj cae sprzgo np. z powodu wymiany acucha,
to postpujemy w nastpujcy sposb. Odginamy noskow podkadk zabezpieczajc
10, nastpnie wykrcamy przeciwnakrtk 9 i po jej usuniciu z atwoci moemy ju
cign Z wau wielowypustowego wewntrzny kosz sprzga 12. Z kolei odginamy
noskow podkadk zabezpieczajc 7 i po wykrceniu nakrtki 6 moemy cign
pierwsze koo zbate (24 zby) z czopa wau korbowego. Zwracamy uwag, e opisan
czynno mona wykona tylko za pomoc cigacza do k zbatych i ewentualne
forsowne podwaanie moe spowodowa uszkodzenie zewntrznej obudowy lub
uszkodzenie czopa wau korbowego. Po zluzowaniu pierwszego koa acuchowego
mona ju cign kosz sprzga i koo acuchowe razem z acuchem (19).
Powinnimy Zwrci szczegln uwag na to, aby przy montowaniu klin 8 dosta si na
waciwe miejsce w wyobienie czopa wau korbowego. Jeeli acuch napdowy zbytnio
si wycign, to bezwzgldnie naley go wymieni (wymiary 3/8x3/8"/bez rolek). Koo
acuchowe o 24 Zbach i 50 zbach naley wymieni, jeeli boczne powierzchnie zbw
wykazuj zuycie przekraczajce granic 0,2 mm. Zewntrzn i wewntrzn obudow
sprzga wymieniamy wtedy, gdy ky tarczy ciernej spowodoway starcie przekraczajce
0,5 mm. Montowanie odbywa si w odwrotnej kolejnoci podobnie jak i nastawianie.

81

SKRZYNKA BIEGW

Waek sprzga i umieszczony za nim waek koa acuchowego tworz par wakw
skrzynki biegw. Obydwa waki skrzynki biegw s wyposaone w oyska kulkowe o
znormalizowanych wymiarach. Oprcz wakw mechanizm skrzynki biegw skada si z
czterech par k zbatych, spord ktrych dwie pary rodkowe s przesuwane za
pomoc przesuwacza widekowego. Swobodnie obracajce si koa zbate s
uoyskowane w panewkach brzowych. Wczanie poszczeglnych biegw odbywa si za
porednictwem uksztatowanych na waku wypustw oraz rowkw uksztatowanych w
obydwch skrajnych koach lunych w ten sposb, e wczanie I i IV biegu odbywa si
kami poczeniowymi za II oraz III biegu wypustami i rowkami.
W celu uatwienia zmiany biegw konstrukcja mechanizmu zmiany biegw i automatu
jest w ten sposb uksztatowana e w najniszym pooeniu znajduje si bieg jaowy, a
wic pozycja O i std w gr wczamy poszczeglne biegi.
Tego rodzaju techniczne rozwizanie w praktyce oznacza, e odmiennie od innych typw
motocykli, gdzie pooenie O znajduje si midzy I a II biegiem, czyli trzeba wyszukiwa
pooenie wyczenia tu za po kilkukrotnym naciniciu dwigni nonej mechanizm
skrzynki biegw powraca do pooenia O, przy czym ewentualne dalsze naciskanie
pedau nie wywoa zmiany tego pooenia. Jak ju poprzednio wspomnielimy wszystkie
biegi wcza si z pooenia O w gr, oczywicie w ten sposb, e po kadym wczeniu
dwignia przecznika nonego musi powrci do pooenia rodkowego.

82

Powrt dwigni zapewnia automatycznie mechanizm zmiany biegw i nie mona temu
przeszkadza nog, poniewa w przeciwnym razie nie nastpi wczenie nastpnego
biegu. Zreszt dwigienka wskanikowa, umieszczona nad odlanymi na pokrywie
skrzynki biegw cyframi wskazujcymi biegi, w kadym wypadku wskazuje wczony w
danym momencie bieg. Waek dwigni przeczenia biegw przechodzi przez waek
rozrusznika nonego i na grnym swym kocu jest zaopatrzony w wahacz, ktrego
obydwa punkty kocowe mog by ograniczone w poruszaniu si rubami nastawczymi.
W ten sposb powsta w toku zmiany biegu si nogi odbieraj bezporednio ruby
nastawcze, wkrcone do odlewu kaduba silnika, zaopatrzone w przeciwnakrtk i
regulowane od zewntrz. Tak wic wspomniane ruby chroni delikatny mechanizm
przekadniowy przed ewentualnoci uszkodzenia w razie brutalnego wczenia biegu.
ruby te su poza tym do doregulowywania gbokoci wczania I oraz IV biegu. Jeeli
stwierdzimy, e przy wczaniu I i II biegu wystpuj jakie nieprawidowoci, to za
pomoc wspomnianych rub nastawczych mona przeprowadzi potrzebne regulacje,
jednak robot t w razie potrzeby powinna wykona stacja obsugi lub odpowiedni
warsztat fachowy.
Omwiony mechanizm skrzynki biegw zosta obliczony z odpowiedni nadwyk
wymiarw i przy naleytym eksploatowaniu nie zdarzaj si uszkodzenia skrzynki
biegw. Podstaw tego waciwego uytkowania jest naleyte wyregulowanie sprzga i
uywanie dwigni sprzga do kadego wczenia biegu. Z natury rzeczy motocykl

83

dwusuwowy wymaga przeczenia od czasu do czasu biegu,


jednak powinnimy si stara o to, aby eksploatujc
motocykl nie jedzi na IV biegu poniej 40 km/godz. Oprcz
tego konieczne jest uywanie do mechanizmu skrzynki
biegw odpowiedniej jakoci oleju, jak rwnie od czasu do
czasu kontrolowanie poziomu oleju i wymiany oleju w
ramach podanych iloci kilometrw w taki sposb, e zanim
wlejemy wiey olej powinnimy gruntownie wymy skrzynk
biegw olejem, ktry mona naby w handlu.
Jeeli w mechanizmie skrzynki biegw stwierdzimy
jakkolwiek nieprawidowo, to nie prbujmy dalej jecha,
lecz w jak najkrtszym czasie zaprowadmy motocykl do
wyspecjalizowanego warsztatu na stacji obsugi Pannonia w
celu dokonania przegldu wzgldnie w razie potrzeby
naprawienia wady. Niezwykle wana rzecz, abymy w razie
yczenia eksploatacji motocykla z wzkiem przyczepnym
bocznym bezwarunkowo
wymienili
koo acuchowe
napdowe o 16 zbach na koo acuchowo o mniejszej
przekadni z 15 zbami.
Rys. 49. Rysunek ustawienia

84

W przednie koo wmontowane s dwa oyska 6302. Wymiana oysk moe by z


atwoci przeprowadzona wtedy, gdy zdejmiemy dwa piercienie zabezpieczajce
Seegera, uszczelnienie labiryntowe umieszczone pod piercieniem zabezpieczajcym,
pytk zamykajc oraz wkadk. Odnosi si to rwnie do zupenie identycznego tylnego
koa, ktre mona nawzajem wymienia. Podobnie z atwoci i w taki sam sposb jak
oyska k mona wymienia oysko 6204 piasty koa acuchowego obok piasty
tylnego koa.
Montowanie wstawionego w silnik oyska 6305 i zastosowanych w skrzynce biegw
oysk 6204 wzgldnie 6303, jak rwnie dwch Simmeringw 25 X 50 x 10 i jednego
Simmeringa 28 X 47 x 10 moe by przeprowadzone tylko wtedy, gdy silnik
wymontujemy z ramy i oddamy go do rozebrania przy zastosowaniu odpowiednich
narzdzi.
Oprcz powyszego rysunku rwnie w dwch tylnych amortyzatorach w hydraulik
wstawione s pojedynczo Simmeringi 22 X 10 x 8 i oprcz tego w obudow napdu
licznika kilometrw jest wbudowany Simmering 30x40x7.

GANIK

Typy motocykla TL 250/8 i D wyposaone s w ganik o gardzieli 27 mm. Du zalet


tego typu ganika stanowi system rozruchowej przepustnicy suwakowej, co w zimn
pogod umoliwia atwe zapuszczenie silnika, a przy forsownej eksploatacji motocykla i
jedzie pod gr pozwala na wytwarzanie bogatszej mieszanki manipulacj przy

85

kierownicy. Ganik jest wykonany odlewaniem cinieniowym ze stopu aluminium i


cynku. Ju w fabryce ganik wyposaony jest w dysz o rednicy 1,10 mm, dysz
iglicow o rednicy 2,70 mm, dysz biegu jaowego o
rednicy 0,35 mm oraz w dysz oszczdzacza o
rednicy 0,70 mm. Wymiana dysz moe by
dokonana z atwoci bez specjalnego demontau
przy zastosowaniu jedynie rubokrtu. Dysza biegu
jaowego i dysza gwna s umieszczone pod sob
poziomo, przy czym dysza gwna jest u dou za
dysza biegu jaowego jest u gry. Dysza biegu
jaowego (wolnych obrotw) otrzymuje powietrze
potrzebne do mieszanki bezporednio z filtru
powietrza i w zwizku z tym jej kana nie
zanieczyszcza si pyem.
Przesuwanie
wmontowanej
w
oszczdzacz
przepustmcy ganika (Rys. 50) odbywa si za
porednictwem namontowanego na kierownic
wycinka poczonego z cigem gitkim Bowdena.
Rys. 50 Oszczdzacz (ekonomizer) Typ 1960

86

Pooenie dwigiem przesunitej do przodu w kierunku jazdy jest jej pozycj wyjciow.
W tym pooeniu poduszka z tworzywa sztucznego osadzona w czci dennej
przepustnicy zamyka dopyw benzyny i oszczdzacz wycza si podczas pracy silnika.
Przy zapuszczaniu silnika dwigni nastawcz przesuwamy do poowy i ruchem tym
wytwarzamy takie pooenie przepustnicy regulujcej, e wiksza cz zasysanego
(przez filtr powietrzny) powietrza przepywa przez oszczdzacz i poczwszy od pierwszego
zassania silnika zapewniona jest bogata mieszanka potrzebna do zapuszczenia. Jeeli
bdziemy stopniowo otwierali przepustnic nastawcz, to coraz mniejsza cz powietrza
bdzie si przedostawaa przez oszczdzacz i z t chwil mieszanka zacznie si
wytwarza za porednictwem ganika. Po uruchomieniu silnika naley oszczdzacz
wyczy z pracy, czyli przesun dwigni regulujc do poprzedniej pozycji wyjciowej.
Jeeli zim podczas mrozw pojawi si symptomy ubogiej mieszanki, to w czasie pracy
silnika mona uy oszczdzacza na kilka sekund.

REGULACJA GANIKA

Ganiki w nowych motocyklach s fabrycznie wyregulowane na okres docierania. Po


przejechaniu 15002000 km zachodzi potrzeba precyzyjnego wyregulowania ganika.
Przed przystpieniem do pracy rozbieramy ganik, wszystkie czci starannie czycimy,
montujemy go z powrotem i nastpnie zapuszczamy silnik. Po przebyciu drogi dugoci
mniej wicej 10 km silnik osiga warunki cieplne pracy. Wanie te warunki cieplne
pracy stanowi podstaw do naleytej regulacji. Przede wszystkim regulujemy bieg

87

jaowy, co jest wane rwnie z punktu widzenia zuycia paliwa. rub powietrza biegu
jaowego z pozycji zupenie dokrconej wykrcamy po jednej czwartej obrotu dopty,
dopki silnik nawet na maym gazie pracuje bez przerw i regularnie. Z kolei rub
ograniczajc nastawnika przepustnicy regulujemy bieg podstawowy w taki sposb, aby
silnik pracowa na obrotach mniej wicej 500 600/min z naleyt regularnoci i bez
dodawania gazu oraz aby nawet po duszej pracy w miejscu nie stan. Po
wyregulowaniu biegu podstawowego w sposb wyej opisany kontrolujemy uywan
dotychczas wiec zaponow. Jeeli jej wntrze jest barwy czekoladowo-brzowej, to
dysza gwna na og odpowiada warunkom. Jeeli natomiast na czciach porcelany i
elektrody zaobserwujemy wybielenie i opalenia, to iglic dyszy podnosimy o jeden
stopie. Jeeli wieca jest pokryta mocnym osadem wglowym przy wylocie tumika
zaobserwujemy tworzenie si gstego dymu, to dysz iglicow umieszczamy niej o jedna
lub ewentualnie dwie pozycje. Oczywista rzecz, e powinnimy starannie przestrzega,
aby zuycie paliwa w adnym wypadku nie spado poniej 3,8 litra, poniewa ganik
nastawiony na zbyt oszczdne zuycie paliwa moe ewentualnie z powodu
ograniczenia moliwoci smarowania spowodowa powane uszkodzenia toka i
oysk.

KOA-MONTOWANIE KOA PRZEDNIEGO

Motocykl ustawiamy na podstawce, przy czym staramy si, aby w stosunku do


nawierzchni drogi znajdowa si on w pooeniu wzgldnie pionowym. Wyjmujemy

88

narzdzia z umieszczonej po lewej stronie skrzynki narzdziowej. Do rozmontowania


koa przedniego potrzebny jest klucz piaski 14 17, klucz zamknity 22 oraz trzpie
wycigowy, ktry pasuje do otworu poprzecznego umieszczonego na kocu osi koa.
Kluczem zamknitym 22 zluzowujemy i nastpnie zupenie wykrcamy nakrtk
umieszczon po lewej stronie, po czym kluczem paskim 14 zluzowujemy nakrtk ruby
zaciskowej osi, umieszczonej u dou obu goleni wideek. Z kolei do otworu poprzecznego
kocwki osi, umieszczonego po lewej stronie wideek, wkadamy trzpie wycigowy i
poruszajc nim z lekka w obie strony przystpujemy do wycigania osi. Jeeli w
nastpstwie jakiego zanieczyszczenia o nie daje si wysun, to pobijamy z lekka
woln kocwk osi znajdujc si po prawej stronie wideek i wtedy o si wysunie.
Nie trzeba rozcza ciga przedniego hamulca przymontowanego do przedniego bbna
hamulca, poniewa po wycigniciu oki koo tak dalece odsunie si od kocwek goleni
przednich wideek, e bben przedniego hamulca bez potrzeby rozbierania w komplecie
moe si obrci ze swego miejsca. Przy wyciganiu oki naley rk uchwyci
prawostronn wkadk odlegociow, aby nie upada na ziemi po wyjciu oki,
poniewa zanieczyszczenie otworu powstae w wyniku upadku mog spowodowa
trudnoci w toku montowania.
W kadym razie wymontowane koo umieszczamy na ziemi w ten sposb, e pod rodkow cz piasty podkadamy szmatk i przez to zapobiegamy przedostaniu si
zanieczyszcze do oyska koa.

89

Do wymontowania opony zabieramy si w ten


sposb, e wykrcamy kapturek zaworu. Kapturkiem
zaworu wykrcamy zawr wewntrzny tzw. rodek,
po czym wykrcamy zupenie, nakrtk zaciskow
korpusu zaworu. Opon lecego na ziemi koa
naciskamy dookoa nog, aby oba obrzea odsuny
si z obrczy. Z kolei wyjtymi z torby narzdziowej
dwoma ykami montaowymi zdejmujemy opon w
ten sposb, e ostronie wkadamy je pomidzy
opon a obrcz (w kadym wypadku zaczynamy t
robot przy zaworze), aby nie przygnie dtki ani do
obrczy, ani do opony. Od strony przeciwlegej do zaworu nog wciskamy opon do wewntrznego obrzea
obrczy, co przyczyni si do tego, e z atwoci
bdziemy mogli wymontowa opon nie naraajc
drutu na wycignicie si. Zakadamy opon z
powrotem na obrcz w ten sposb, e wkrcamy z
powrotem wkadk zaworu i po lekkim
Rys. 51. Koo przednie

90

napompowaniu dtki wkadamy j do opony dookoa w taki sposb, aby zawr przeszed
na wylot przez obrcz. Wkrcamy nakrtk zaciskow zaworu z gwintem 586 w celu
zabezpieczenia przed ewentualnym zeliniciem si. Z kolei przystpujemy- do
zakadania opony wciskajc j od strony przeciwlegej do zaworu. Zaleca si nie
stosowa yki montaowej dopty, dopki dtka wgniatana obcasem z atwoci
wchodzi pod obrzee obrczy. Nastpnie cz opony wcinit ju w obrcz wgniatamy
nog jeszcze gbiej do wnki obrczy i ostatni cz wciskamy yk montaow w taki
sposb, aby zarwno yka montaowa jak zaskakujca na swoje miejsce opona nie
uszkodziy wzgldnie nie przycisny dtki. Po zmontowaniu opony stawiamy koo
chwytajc palcami szprychy w taki sposb, e kciukami wciskamy opon do wntrza
kontrolujc dokoa, czy znajduje si ona na swoim miejscu.
Po zmontowaniu opony w podanej wyej formie naley j napompowa do przepisanego
cinienia w taki sposb, e w stanie napompowanym do poowy jeszcze raz obijamy boki
opony zapewniajc jej przez to waciwe usadowienie si wewntrz obrzey obrczy.
Po napompowaniu opony wkrcamy na miejsce nakrtk zaciskow zaworu,
przekonujemy si o tym, czy przez naleycie wkrcony zawr nie ucieka przypadkiem
powietrze, po czym kapturek zaworu wkrcamy na waciwe miejsce. Nastpnie
wmontowujemy koo w ram w odwrotnej kolejnoci ni miao to miejsce przy
wymontowywaniu baczc przy tym, aby zarwno nakrtka ruby zaciskowej jak
nakrtka kocwki oki byy naleycie docignite. Ze wzgldu na to, e niestaranne

91

zmontowanie koa moe spowodowa nieszczliwy wypadek, powinnimy szczeglnie


piln uwag zwraca na naleyte zmontowanie k.

MONTOWANIE KOA TYLNEGO

Czsto zachodzi potrzeba wymontowania koa tylnego,


poniewa praktyka wykazuje, e uszkodzenie tylnego
koa trafia si czciej ni uszkodzenie koa
przedniego. Wymontowanie koa przeprowadzamy w
nastpujcy sposb:
Ustawiamy motocykl na podstawce po czym
wykrcamy nakrtk i i wyjmujemy podkadk 2. Z
kolei zluzowujemy nakrtk zabezpieczajc 3 i
woywszy trzpie wycigowy do umieszczonego po
przeciwnej stronie otworu poprzecznego osi poruszamy
nim w obie strony wycigajc zwolna o. Po
wycigniciu osi (4) moemy z atwoci uwolni
dwigni rozpieracza (5). Nastpnie od odwrconego
Rys. 52. Koo tylne

92

bbna hamulcowego (6) odczepiamy cigo gitkie hamulca tylnego (7). Po wykonaniu
poyyszych procesw roboczych motocykl stojcy na podstawce i przednim kole z prawej
strony silnika przechylamy nieco-ku sobie, nachylamy si nad siodem -- tymczasem
motocykl oparty jest o nasze kolana -i pokrcajc koo z lekki w prawo i w lewo
zdejmujemy je z kokw zabierakw bbna hamulcowego. Potem wyjcie koa spod
botnika nie przedstawia ju adnych trudnoci. Majc na wzgldzie ochron oysk
nigdy nie naley ka bezporednio na ziemi wymontowanych k lecz zawsze
powinnimy podoy pod nie jakie pozbawione pyu ptno lub papier.
Montowanie koa z powrotem odbywa si w odwrotnej kolejnoci, przy czym rwnie tu
zwracamy uwag na to, e podobnie jak w przednim kole docignicie rub jest
niezwykle wane z punktu widzenia bezpieczestwa jazdy.

KONSERWACJA I WYMIANA ACUCHA

Pannonia" jest wyposaona w dwa napdy acuchowe. acuch przedni pracuje w


zamknitej przestrzeni skrzyni korbowej w staej kpieli olejowej. Nie wymaga on
specjalnego smarowania, przy czym trwao jego jest rwnie znacznie wiksza ni
acucha tylnego (napdowego). Tu od czasu do czasu zachodzi potrzeba wymiany
acucha co najwyej wskutek wycignicia si wynikajcego z naturalnego zuycia lub
przecienia Zgodnie z praktyk wymiana taka nastpuje zwykle co 10.00020.000 km
w zalenoci od obcienia.
Inaczej przedstawia si sprawa z acuchem tylnym (napdowym), ktry pracuje w

93

warunkach trudnych, przy niepomylnymi smarowaniu oraz podczas pracy podlega


drganiom. Co 800 1000 km wskazane jest zluzowa dwie ruby osony acucha
tylnego i po zdjciu pkolistej czci zamykajcej, przy motocyklu ustawionym na
podstawce centralnej, obracajc powoli myjemy starannie pdzlem zanurzanym w nafcie
kade ogniwo acucha, po czym w sposb podany na Rys. 53. rwnie obracajc powoli
smarujemy starannie olejem obydwa boki acucha w miejscach gdzie ogniwa cz
si ze sob. Jeeli acuch tylny do
tego stopnia si wyrobi, e regulatorem acucha nie jestemy w stanie
w sposb poprzednio juomwiony
nacign go do wymaganej
granicy, to naley postpi w nastpujcy sposb: Regulator ustawiamy
z powrotem na najbardziej wewntrzne
pooenie tam gdzie acuch staje si
najluniejszy,
otwieramy
ogniwo
cznikowe, zdejmujemy tylny acuch
Rys. 53. Olejenie acucha

94

i wyjwszy p wzgldnie w razie potrzeby cae ogniwo skracamy acuch po czym


zakadamy go z powrotem na miejsce. Jeeli trzeba wyj p ogniwa, to po zakupieniu w
handlu czci uzupeniajcej montujemy acuch z powrotem na miejsce i regulator
acucha nastawiamy w granicach, jakie podalimy w instrukcji. Co 30004000 km
radzimy acuch tylny wygotowa w oju z domieszk grafitu. Odbywa si to w
nastpujcy sposb:
50 dkg gstego oleju silnikowego podgrzewamy do temperatury okoo 5070.
Rozpuszczamy w nim 2030 dkg oju i dodajemy do-tego 10 dkg grafitu w patkach.
Mieszank zdejmujemy z ognia i wkadamy do niej acuch. Kiedy mieszanka ostygnie
do tego stopnia, e moemy zanurzy rk, wtedy utrzymujemy t temperatur przez 10
minut, po czym wyjmujemy acuch ze smaru i czekamy a nadwyka mieszanki spynie
z niego. Spreparowane sworznie acucha bd przepenione smarem i w taki sposb
jestemy w stanie powanie przeduy trwao acucha.
Zakadanie acucha odbywa si w nastpujcy sposb:
Zdejmujemy prawostronn pokryw kaduba silnika, po czym do zagitego na kocu
twardego drutu o rednicy 3 3,5 mm i dugoci 6070 cm przyczepiamy acuch i
przepychamy go do przodu przez doln cz osony acucha w taki sposb, aby mona
go byo naoy na mae koo acuchowe (pod pokryw korpusu silnika), po czym tym
samym drutem w czci grnej osony acucha sigamy a do pierwszego koa
acuchowego. Przyczepiamy otwr kocowego ogniwa acucha i zwolna cigniemy koo

95

tyu zwracajc szczegln uwag na to, aby acuch nie zeskoczy z maego koa
acuchowego. Chwytamy obydwa koce acucha i nakadamy na tylne koo
acuchowe, po czym przez otwr obydwch ogniw kocowych przetykamy ogniwo
cznikowe od rodka na zewntrz i nakadamy pytk ochronn. Po zakoczeniu
operacji czenia acucha nakadamy spryn zabezpieczajc ogniwa cznikowego
(zapink), przy czym zwracamy baczn uwag na to, aby rozcicie spryny znalazo si
przeciwnie do kierunku ruchu acucha. Nastpnie w sposb ju poprzednio opisany
nacigamy acuch.
Przy wymian nowego acucha ta stosunkowo duga operacja moe by pominita. W
praktyce wyglda to tak, e po zdjciu tylnej osony acucha pokrcamy koem dopty,
dopki ogniwo cznikowe nie dostanie si do naszych rk. Ogniwo cznikowe
otwieramy zwracajc baczn uwag na to, aby obydwie czci acucha pozostay w
naszych rakach. Jeden koniec acucha czymy ogniwem cznikowym z jednym
kocem nowego acucha, po czym wolny koniec starego acucha cigniemy dopty,
dopki stary acuch cignc za sob nowy acuch nie umieci go midzy zbami koa
zbatego. Z kolei wycignity ju stary acuch odczamy od kocwki przecignitego
dookoa nowego acucha i jego dwa koce spinamy ogniwem cznikowym na tylnym
kole acuchowym. Zwracamy uwag na to, e nacigu wewntrznego acucha
napdowego sprzga nie mona regulowa ani otwiera ogniwem cznikowym. Nie
podejmujmy nawet w tym kierunku prb, poniewa ewentualne pknicie acucha

96

moe spowodowa powane uszkodzenia. Jeeli zwisanie acucha przekracza gboko


i cm, to naley go bezwarunkowo wymieni (3/8x3/8 bez rolek).

SMAROWANIE

Nieodzownym warunkiem trwaoci motocykla jest naleyta konserwacja. Poniej


podamy te wszystkie punkty, ktre naley smarowa lub oliwi. Na wstpie chcemy
omwi temat, ktry wie si z bezpieczestwem ycia i majtku, a dotyczy smarowania
rozpieraczy szczk hamulcowych wmontowanych w przedni i tylny bben hamulcowy

Rys. 54. Smarowanie rozpieracza szczk


przedniego hamulca

Rys. 55. Smarowanie rozpieracza szczk


tylnego hamulca

97

Wymienione dwa punkty naraone s najbardziej


na zanieczyszczenie oraz zatkanie na drogach
penych kurzu i bota, przy czym w nastpstwie
trwajcego
ewentualnie
miesice
wycofania
motocykla z eksploatacji moe si on pokry rdz.
Proponujemy smarowa powysze dwa miejsca co
1000 km w sposb przedstawiony na Rys. b.
Podobnie na powane zanieczyszczenie naraony
jest waek hamulcowy poruszajcy hamulec tylny.
Smarowanie wymienionego waka proponujemy
rwnie co 1000 km w sposb podany na Rys. 56.
W tylnym wahaczu wmontowane s cztery
rozmaitych wymiarw tuleje 262, ktre na pierwszy
rzut oka s niewidoczne, jednak ich smarowanie
jest rwnie bardzo wane.

Rys. 56. Smarowanie waka hamulcowego

98

Jeeli
zaniedbamy
smarowania
tylnego
wchacza, narazimy si na
to, e wykonujce osobne
funkcje tuleje skleja si z
wakiem dronym lub osi
wahacza i mog spowodowa powanieje zatarcie i
ewentualnie
doprowadzi
do cakowitego odmwienia
posuszestwa
przez
wahacz. Tu te konieczne
jest smarowanie co 1000
km w sposb przedstawiony
na Rys. 57.

Rys.
57.
Smarowanie
osony wahacza

99

Oprcz wyej wyliczonych, w motocyklu jest jeszcze jedna smarowniczka, ktra suy do
smarowania obudowy napdu licznika kilometrw. Do tej smarowniczki moemy si
dosta w taki sposb, e zdejmujemy pokryw kaduba silnika umieszczon po prawej
stronie i na kocu osi koa acuchowego wida obudow napdu. Zalecamy
smarowanie tego miejsca co 25003000 km. Poza tym pooenie smarowniczki
przedstawia jasno Rys. 58.
Omwione dotychczas czynnoci
smarowania
wykonujemy
smarownic cinieniow znajdujc
si
w
komplecie
narzdzi
motocyklowych. Oprcz tego do
czynnoci
smarowania
naley
olejenie
rozmaitych
powierzchni
lizgowych i ruchomych (ktrych
smarowanie smarem staym nie jest
moliwe do
Rys. 58. Smarowanie obudowy
napdu licznika kilometrw

100

rozwizania. Jedn z takich prac stanowi olejenie


cigie gitkich Bowdena (ciga: sprzga,
hamulca rcznego, przepustnicy ganika i
hamulca tylnego). Prac t wykonamy naleycie
wtedy, gdy jedno, pracujce cigo gitkie
odczepimy, trzymamy je w pozycji pionowej i
nieco podgrzany lub odpowiednio rzadki olej
wkraplamy do wewntrznych i zewntrznych
czci midzy cigami gitkimi Bowdena.
Operacj t powtarzamy kilkakrotnie, po czym
cigo gitkie przyczepiamy z powrotem na
waciwe miejsce. Poza tym konieczne jest olejenie
ruchomych czci dwigni wyczajcych, czci
wewntrznych zwizanych z dwigni ciga
gitkiego oraz punktw przegubowych zakocze
spawania. Prace te wykonujemy co 1000 km.
Rys. 59. Olejenie ciga gitkiego Bowdena

101

W przednich widekach teleskopowych naley


skontrolowa poziom oleju i co 5000 km po wymyciu
teleskopw przednich napeni kad gole
odpowiedni iloci oleju.

Rys. 60. Dolewanie oleju do przednich wideek

102

Co 10.000 km naley oyska kierownicy napeni


wieym smarem staym. Do tego potrzebne jest
rozmontowanie gwki wideek przednich w
sposb opisany w odnonym rozdziale oraz
umieszczenie z powrotem umytych kulek w
umytej misce w sposb pokazany na Rys. 61. po
czym zmontowanie Z powrotem po napenieniu
odpowiednim smarem staym.

Rys. 61 Smarowanie oyska kierownicy

103

Oprcz
omwienia
powyszych danych cz
kocowa niniejszego rozdziau zawiera tablic
smarowania i konserwacji, ktra obejmuje
wszystkie granice kilometrw, zwizanych z
konserwacj i smarowaniem. Przestrzeganie tych
granic
kilometrw
w
znacznym stopniu przyczyni si do zapewnienia
bezpieczestwa
eksploatacji motocykla.

Rys. 62. Przyjemna jazda


na motocyklu

104

WZEK BOCZNY

Rys. 63. Rysunek ustawienia wzka bocznego w kierunku wzdunym

105

Motocykl typu TL/59 250 cm3 moe by eksploatowany rwnie z wzkiem bocznym.
Ciar wzka bocznego nie powinien przekracza 70 kg. Najodpowiedniejszy jest produkowany przez Dune typ wzka bocznego z resorami skrtnymi i koszem aluminiowym,
ktry najatwiej mona przyczepia, poniewa konstrukcja zostaa przystosowana do
motocykli Pannonia. Z natury rzeczy poczenia stosuje si z odpowiednimi
modyfikacjami
dla
kadego
poszczeglnego typu i tu mona
zaoy wzek boczny lekkiego typu
odpowiadajcy powyszemu ciarowi.
Bezwarunkowo wana rzecz, aby
wzek boczny przyczepia tylko do
motocykla dokadnie dotartego, ktry
przejecha ju 40005000 km. Przed
przymontowaniem wzka bocznego
naley wymieni koo zbate napdowe
o 16 zbach na dostarczane przez
fabryk koo o 15 zbach.
Rys. 64. Rysunek ustawienia wzka bocznego
w kierunku poprzecznym

106

Rys. 65. Rysunek ustawienia koa wzka bocznego

107

Szybko kocowa motocykla wyposaonego w wzek boczny i obcionego dwoma


osobami plus okoo 15 20 kg bagau waha si w granicach 8095 km/godz.
Szybko eksploatacyjna wynosi 70 - 80 km/godz. Waciwe ustawienie wzka bocznego
przedstawiaj pogldowo nastpujce trzy rysunki.
Przy ustawianiu obowizuje podstawowa zasada, e o wzka bocznego powinna si
znajdowa na okoo 160 mm przed osi tylnego koa motocykla. Rozstaw k moemy
najprociej wyregulowa w taki sposb, e obok k motocykla i wzka bocznego
kadziemy odpowiedniej dugoci proste listwy tak, aby w obydwch punktach stykay
si one z oponami k. Odmierzamy odlego obu listew bezporednio za tylnym koem,
po czym wzek boczny ustawiamy w odniesieniu do samego motocykla w taki sposb,
aby wymiar ten przed koem przednim wynosi mniej ni 1520 mm, jak to zreszt
przedstawia Rys. 65.
Koo wzka bocznego jest nachylone na zewntrz o 2 i to jest ju wyregulowane w kadym wzku. Jeeli wic przyczepimy nasz wzek boczny zgodnie z przepisami i podwozie
bdzie ustawione cakowicie w linii poziomej, to jednoczenie koo wzka bocznego
uzyska wymagany kt nachylenia.
Zwracamy uwag, e w razie zastosowania wzka bocznego powinnimy w kadym wypadku stosowa odpowiednio dokrcony ustalacz kierownicy (stabilizator), bowiem w
taki sposb unikniemy ewentualnego okresowego drgania kierownicy, co jest jednym z
symptomw wystpujcych przy eksploatacji motocykla z wzkiem bocznym.

108

ATWO DAJCE SI USUN NIEDOMAGANIA I ICH OBJAWY


Objaw niedomagania
Silnik nie daje si uruchomi

Przyczyna niedomagania
Zatkanie si dopywu
benzyny.

Zanieczyszczenie filtru
powietrznego.

Nie ma zaponu

Przelanie, z powodu
przechylenia bok silnik si
przessa.
Styki przerywacza w
iskrowniku si
rozreguloway lub
zanieczyciy.
Zacisk prdu pk.

Sposb usunicia niedomagania


Jeeli w komorze pywakowej nie ma
benzyny, to naley oczyci kurek
paliwa lub cz dopywow komory
pywakowej. W przeciwnym razie zachodzi potrzeba oczyszczenia dyszy.
Wymontowa filtr, dokadnie wymy
w
benzynie,
nasyci
benzyn
zmieszan z olejem, po czym z
powrotem wmontowa.
Wykrci wiec i kilkakrotnie
energicznie pokrci rozrusznikiem
nonym, po czym wkrci wiec.
Zdejmujemy pokryw z prawej strony
silnika i nastawiamy odlego
stykw przerywacza, czycimy styki.
Wymontowa z kaduba silnika i
wymieni na nowy

109

Objaw niedomagania
Nie ma zaponu.

Przyczyna niedomagania
Zwarcie midzy
elektrodami wiecy
zaponowej.

Cewka zaponowa ulega


przepaleniu

Silnik grzeje si nadmiernie.

Kabel zaponowy przebija,


ma zwarcie
Kondensator przebija.
Przepali si silit tumicej
szumy ekranowanej osony
wiecy
Mieszanka uboga w benzyn.
Silnik ma opniony zapon.
Silnik zasysa

110

powietrze.

Sposb usunicia niedomagania


Jeeli wiec mona rozebra, to po
rozebraniu oczyci j, inn wiec
oczyci szczotk drucian i
benzyn, wypalanie nie jest
wskazane. Przed wkrceniem
skontrolowa iskr.
Wymontowa cz wirujc
iskrownika i wymieni cewk
zaponow.
Wymieni kabel.
Wymieni kondensator na nowy
Wymieni wkadk lub kompletn
oson wiecy.
Do ganika naley wstawi wiksz
dysz.
Ustawi prawidowe wyprzedzenie
zaponu (3 mm).
Skontrolowa uszczelk Simmera,
ewentualnie wymieni na now

Objaw niedomagania
Silnik grzeje si nadmiernie.

Przyczyna niedomagania
Pomidzy cylindrem a kadubem silnika nastpuje zassanie powietrza.
Rowki pomidzy ebrami
chodzcymi cylindra zapchay si
botem.
Kanay wylotowe, rura wydechowa i tumik
zanieczyszczone osadem
wglowym.
Hamulce chwytaj z powodu
niewaciwego nastawienia.
Sprzgo si lizga.

Silnik dzwoni lub stuka.

Zmiana biegw w skrzynce


biegw odbywa si z trudnoci.

Sposb usunicia niedomagania


Docign nakrtki, a jeeli
niedomaganie nadal istnieje, to
wymieni uszczelnienie wspornika
cylindra.
rubokrtem
dokadnie oczyci
z bota a po ciank cylindra.
Rur wymontowa, kanay oczyci
przy odpowiednim pooeniu toka.
Wyregulowa zgodnie z przepisem.

Ustawi prawidowy luz (skok


jaowy).
Zbyt wczesny zapon.
Ustawi prawidowo zapon Cay
Mieszanka nieodpowiadajca zapas paljwa spuci ze zbiornika i
przepisom.
nastpnie napeni odpowiednim
paliwem.
Zachodzi potrzeba wyreguUstawi cigo gitkie Bowdena, a w
lowania sprzga.
razie potrzeby rozebra i oczyci.

111

Objaw niedomagania
Kierowanie jest niepewne i
podczas jazdy sycha stuki w
gwce wideek.
Motocykl mocno resoruje i
tylna cz intensywnie si
waha.
Przy hamowaniu sycha jkliwy odgos, hamulce dziaaj
le.

Spod pokrywy silnika po


lewej stronie wydobywa si
ostry szczk.
Po wyjciu kluczyka zaponu
silnik nadal pracuje.

112

Przyczyna niedomagania
Zluzowane miski kierownicy.

Sposb usunicia niedomagania


Miski kierownicy wyregulowa
zgodnie z instrukcj.

Brak oleju w amortyzatorach.

Wyj i rozmontowa amortyzatory,


napeni zgodnie z przepisem olejem
do amortyzatorw.
Starte okadziny hamulcowe, Przynitowa nowe okadziny
nity stykaj si z bbnem
hamulcowe.
hamulcowym.
Przy zym dziaaniu haWymontowane okadziny szczk
mulcw bez jkliwego odhamulcowych obmy w benzynie, po
gosu nstpio zaoliwienie
czym oczyci szczotk drucian.
okadzin.
acuch napdowy zuy si Wymieni acuch w sposb podany
i dotyka kaduba silnika.
w odnonym rozdziale
Samozapon, warto cieplna wieczy zaponowej jest
niewaciwa.
Na toku w gowicy cylindrowej nagromadzi si osad
wglowy.

Wkrci now wiec odpowiadajc


wartoci cieplnej Bosch 225 T /1.
Wymontowa gowic i usun osad
wglowy z toka oraz z wewntrznych
czci gowiczy cylindrowej.

Objaw niedomagania
Po wyjciu kluczyka zaponu
silnik nadal pracuje.

Przyczyna niedomagania
Spryny styku wycznika
zaponu pokrzywiy si.

W motocyklu o zaponie iskrownikowym w czasie


postoju przestao dziaa
wiato miejskie i sygna
elektr.
Jednoczenie z powyszymi
objawami w czasie pracy
silnika lampa pali si z
odcieniem czerwonym i nie
daje biaego wiata.
W motocyklu o zaponie
bateryjnym przestao dziaa
wiato oraz zapon.

Wyczerpany akumulator
brak kwasu.

Po zapuszczeniu silnik utrzymuje si na chodzie


podstawowym.

Zwarcie w przewodach
owietleniowych, w kopaku
lampy, w lampie tylnej, w
automacie wiata
hamowania
Akumulator wyczerpa si,
nastpio zwarcie.

Urwao si cigo gitkie


Bowdena od nastawnika
przepustnicy.

Sposb usunicia niedomagania


Wymontowa wycznik zaponu i po
wyregulowaniu styku zaoy z
powrotem.
Naadowa akumulator, w razie
potrzeby naprawi i dola kwasu.

Skontrolowa wszystkie
czci i uzupeni izolacje.

Usunicie wady jak wyej,


zastosowa prowizoryczny rozruch,
wczy pierwszy bieg, po wciniciu
kluczyka zaponu pchamy motocykl i
ruszamy na wytwarzanym nateniu
prdu.
Jeeli urwa si koniec przyspawany,
to uzupeni go, jeeli za cigo
wewntrzne, to wymieni cae cigo.

113

Objaw niedomagania
Licznik kilometrw przesta
dziaa.

Przyczyna niedomagania
Pka spryna spiralna
napdowa, zamao si kko
zbate obudowy napdu.
Podczas jazdy silnik szarpie,
Ktre z k zbatych zuyo
sycha mocny haas spod os- si. acuch przeskakuje.
ony tylnego acucha.
Przy ruszaniu i odejmowaniu Zuyy si gumowe wkadki
"gazu" z tylnego koa sycha
kokw zabierakw bbna.
metaliczny stuk.
Z ktrego z k sycha
Pknicie oyska.
koatanie i tarcie.

114

Sposb usunicia niedomagania


Skontrolowa i w razie potrzeby
wymieni spryn spiraln
napdow oraz kko zbate.
Wymieni koa zbate lub acuch.
Wymontowa tylne koo i wymieni
cztery wkadki gumowe.
Wymontowa koo wydajce
wspomniane odgosy i w sposb
poprzednio omwiony wymieni
oysko (6302).

NIEZBDNE WIADOMOCI, KTRYCH NIE MONA POMIN


W ZWIZKU Z EKSPLOATACJA MOTOCYKLA
Jak ju wspomnielimy motocykl typu TL 250/59 jest wyposaony w silnik sportowy
wikszej mocy. Wysza moc oznacza jednoczenie lepsze przypieszenie i wiksz
szybko. Szybka jazda kryje w sobie wiksze moliwoci uytkowania ale jednoczenie
poczona jest z niebezpieczestwem. W razie jakichkolwiek przeszkd bezpieczestwo
nasze zalene jest do pewnych granic od hamulcw motocykla. W zwizku z tym
zrozumiaa rzecz, e powinnimy utrzymywa nasze hamulce w stanie opisanym w
instrukcji, wymaga tego bezpieczestwo nasze i innych osb. Dla poparcia tych
wywodw podajemy tabelk drogi hamowania w stosunku do pewnych szybkoci na
paskiej drodze w odniesieniu do rednich moliwoci hamowania.
W
W
W
W
W

razie
razie
razie
razie
razie

szybkoci
szybkoci
szybkoci
szybkoci
szybkoci

20
30
40
50
60

km/godz
km/godz
km/godz
km/godz
km/godz

3m
7m
12 m
19 m
27 m

115

Oczywista rzecz, e dane te obowizuj tylko w odniesieniu do hamowania rozpocztego


Z pen energi, decydujco wany jest czas spostrzeenia, czyli ten uamek chwili, w
ktrym rozpoznamy zjawisko przeszkody. Zaley to od wielu czynnikw. Sia owietlenia,
kierunek, momenty przeszkd otoczenia, uwaga kierowcy i jego kondycja fizyczna wszystko to w powanym stopniu wpywa na czas spostrzeenia. Okolicznoci te
oczywicie wi si z okresem wielu sekund, z czego wynika jasno, e hamowanie nie
rozpoczyna si jeszcze jednoczenie z chwil rozpoznania przeszkody. Podajemy tabelk
drogi odbytej w chwili powzicia postanowienia przy jedzie z rozmait szybkoci.
Odbyta
Odbyta
Odbyta
Odbyta
Odbyta

droga
droga
droga
droga
droga

20
30
40
50
60

km/godz
km/godz
km'godz
km/godz
km/godz

5,55
8,32
13,80
14,90
16,45

m
m
m
m
m

+
+
+
+
+

droga
droga
droga
droga
droga

hamowania
hamowania
hamowania
hamowania
hamowania

3
7
10,12
19
27,0

m
m
m
m
m

razem
razem
razem
razem
razem

8,55 m
15,32 m
25,00 m
33,9 m
43,45 m

Z powyszej tabelki widzimy, e droga odbyta do czasu rozpoczcia hamowania podwaja


odlego hamowania, a nawet w wielu wypadkach jeszcze bardziej j wydua.
Naleao by jeszcze wspomnie o liskich i zanieonych drogach, ktre s najwikszymi
wrogami motocykli bez przyczepki.

116

Mimo to jednak nawet zim po lodzie i w wysokim niegu mona bezpiecznie jedzi,
jeeli motocykl wyposaony jest w dobrze utrzymane koa i opony o odpowiednim
profilu. Do jazdy zim wymagany jest nienaganny stan wszystkich czci posikowych
motocykla no i oczywicie samego silnika. Nie prbujmy nawet jedzi zim na
zaniedbanym motocyklu, poniewa zim ju samo zapuszczenie silnika ze zuytymi
piercieniami tokowymi i bez sprenia przedstawia powane trudnoci. Jednakowo
obowizujc zasad zarwno przy jedzie zim jak latem jest to, e co pewien czas
jednak po odbyciu duszej jazdy zawsze naley motocykl oczyci, posmarowa i na
nowo napeni paliwem, po czym odstawi na wypoczynek w takim stanie, aby w razie
potrzeby mona byo na nim odby now podr z penym bezpieczestwem.

117

ZNAKI ROZPOZNAWCZE RNYCH PASTW I OBSZARW


Aus
B
BG
Cs
F
IND
IL
RL
NL
PL
CH
TR
Y
D
A

118

Australia
Belgia
Bugaria
Czechosowacja
Francja
Indie
Izrael
Liban
Holandia
Polska
Szwajcaria
Turcja
Jugosawia
Niemcy
Austria

CB
RCH
DK
SA
IR
I
L
N
S
SU
GB
R
USA
H

Kongo Belgijskie
Chile
Dania
Okrg Saary
Iran
Wochy
Luksembur
Norwegia
Szwecja
Zwizek Radziecki
Anglia
Rumunia
Stany Zjednoczone Ameryki
Wgry

TABLICA KONSERWACJI I SMAROWANIA


Przy stanie licznika kilometrw
1. Skontrolowa poziom oleju w skrzynce biegw
2. Wymiana oleju w skrzynce biegw
3. Kontrola
pracy
sprzga,
nastawienie luzu
podunego ciga gitkiego
4. Skontrolowa wiec zaponow i zapon

500
km

1000
km

3000
km

5000
km

10000
km

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX

XXX
XXX

XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

5. Wymieni wiec zaponow


6. Naoliwi
poduszk smarownicz (filc) garbu
przerywacza
7. Tumik oczyci z osadu wglowego

119

Przy stanie licznika kilometrw


500
km

8. Skontrolowa i ewentualnie wymieni piercienie


tokowe
9. Nasmarowa napd szybkociomierza
10. Oczyci woreczek wodny i filtr kurka paliwa
11. Wymontowa i oczyci kurek paliwa

XXX
XXX
XXX
XXX

12. Oczyci ganik


13. Wymy i naoliwi filtr powietrzny
14. Skontrolowa
i
nastawi
luz
kierownicy
15. Nasmarowa ciga gitkie Bowdena

120

oysk

1000
km

XXX
XXX
XXX
XXX

3000
km

XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX

XXX
XXX

XXX
XXX

5000
km

10000
km

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

Przy stanie licznika kilometrw


500
km

16. Naoliwi dwigni sprzga i dwignie hamulcowe


17. Rozebra pokrtn rkoje przepustnicy ganika
po czym skontrolowa j i nasmarowa
18. Skontrolowa zuycie wideek teleskopowych i
dola oleju
19. Wymieni olej w tylnych amortyzatorach
20. Nasmarowa
i
wyregulowa
acuch
napdowy
21. Skontrolowa cinienie powietrza w oponach
22. Nasmarowa piast koa acuchowego i oyska
k
23. Skontrolowa wkadki gumowe w piacie tylnego
koa

XXX
XXX

1000
km

3000
km

5000
km

10000
km

XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
co
500 km
XXX XXX
XXX XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX

121

Przy stanie licznika kilometrw


24. Skontrolowa i wyregulowa hamulce
25. Skontrolowa okadziny szczk hamulcowych i w
razie potrzeby wymieni
26. Nasmarowa ok dwigni nonej hamulca
27. Skontrolowa oyska wahacza po czym je
nasmarowa
28. Skontrolowa napicie akumulatora na zaciskach,
zbada poziom kwasu, oczyci i nasmarowa
styki
29. Skontrolowa dziaanie urzdzenia elektrycznego
30. Skontrolowa
przewody
elektryczne w razie
potrzeby wymieni je
31. Oczyci i wyregulowa dwigienk przerywacza i
cz przeciwn przerywacza

122

500
km

1000
km

3000
km

5000
km

10000
km

XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX

co
500 km
XXX
XXX

Przy stanie licznika kilometrw


500
km

32. W typie prdnicowym oczyci komutator i


razie potrzeby wymieni szczotki wglowe
33. Docign wszystkie ruby oraz nakrtki

1000
km

3000
km

5000
km

10000
km

XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX
XXX
XXX

XXX
XXX

XXX
XXX

123

You might also like