Zeszyt Dydaktyczny Surowce PDF

Zeszyty Dydaktyczne Wyszej Szkoy Zawodowej Kosmetyki i Pielgnacji Zdrowia
Beata W. Domagalska, K. Pytkowska
Surowce i fizykochemia
form kosmetycznych
Zeszyt 2/2012 ISBN: 83-89678-65-9
WSZKiPZ Wszelkie Prawa Zastrzeone
Pojcia podstawowe
Rozpuszczalno zwizkw
chemicznych
Surowce i fizykochemia form kosmetycznych
Kosmetyk to najczciej ukad wieloskadnikowy, zawierajcy surowce

kosmetyczne o rnych waciwociach, gdzie poszczeglne substancje
nie zawsze mieszaj si ze sob. Jeli surowce mieszaj si tworzc
wieloskadnikowe ukady jednofazowe (homogeniczne) mamy wtedy do
czynienia z roztworami.
W przeciwnym przypadku mwimy o ukadach wielofazowych/hetero
fazowych - koloidalnych.
Ukady
koloidalne
najpopularniejszymi
formami
kosmetykw.
Najczciej s to ukady emulsyjne, nieco rzadziej zawiesiny. Bez wzgldu

na to z ktrym z ukadw mamy do czynienia zjawisko rozpuszczania cia
staych, ciekych i gazowych w cieczach odgrywa w chemii kosmetycznej
bardzo istotn rol gdy decyduje o moliwoci wprowadzenia danej
substancji do produktu kocowego.
Roztwr jest mieszanin jednorodn, skadajc si z rozpuszczalnika

(Rozp) i substancji rozpuszczonej (SR). W roztworach kluczow rol
odgrywa proces solwatacji, ktry polega na tworzeniu oddziaywa
pomidzy
czsteczkami
(SR)
czsteczkami
(Rozp).
Czsteczki
rozpuszczalnika otaczaj wprowadzone do ukadu czsteczki substancji

rozpuszczanej.
W zalenoci od poziomu na jakim wystpuj oddziaywania pomidzy
rozpuszczalnikiem a substancj rozpuszczan roztwory mona je podzieli
na:
rzeczywiste (np. wodny roztwr NaCl)
koloidalne (np. micelarne)
Roztwory rzeczywiste to takie ukady, w ktrych oddziaywania

pomidzy (SR) i (Rozp) wystpuj na poziomie poszczeglnych
czsteczek.
Roztwory koloidalne to ukady, gdzie substancj rozpuszczan s
specyficzne zwizki wielkoczsteczkowe, np. biaka, polimery syntetyczne.
Wizualnie mieszanina sprawia wraenie substancji jednorodnej, jednak nie
jest to wymieszanie na poziomie pojedynczych czsteczek. W duym
uproszczeniu
oddziaywanie
oddziaywanie
(SR)-(Rozp)
makroczsteczki
(SR)
mona
wieloma
okreli
jako
czsteczkami
rozpuszczalnika. Szczeglnym przypadkiem roztworu koloidalnego jest

roztwr micelarny.
Roztwr micelarny jest to ukad, w ktrym obecne s specyficzne

struktury przestrzenne (micele) stworzone przez (SR) o budowie
amfifilowej. Oddziaywania (SR)-(Rozp) w tym wypadku mona okreli
w uproszczeniu jako oddziaywania pomidzy czsteczkami (Rozp),
a aglomeratami tworzonymi przez czsteczki (SR). Makroskopowo
mieszanina jest ukadem jednorodnym, jednak na poziomie molekularnym
ukad
jest
znacznie
bardziej
skomplikowany.
Roztwory
i koloidalne bd dokadnie opisane w dalszej czci skryptu.
micelarne
W kosmetyce do istotne jest pojcie roztworu staego. Mianem tym

okrela si jednorodne ukady staych skadnikw tuszczowych. Otrzymuje
si je czsto przez stopienie skadnikw a nastpnie schodzenie
otrzymanej mieszaniny do temperatury pokojowej. S one baz do
produktw typu sztyfty, pomadki, itp. W rzeczywistoci rynkowe produkty
tego
typu
to
ukady
znacznie
bardziej
skomplikowane
(ukady
heterofazowe), gdy bardzo czsto zawieraj specyficzne skadniki

nierozpuszczalne w ukadzie, np. pigmenty, wypeniacze.
Do opisu ilociowego roztworw wykorzystuje si takie parametry jak
rozpuszczalno i stenie.
Rozpuszczalno okrela maksymaln ilo substancji jak mona
wprowadzi do roztworu w danych warunkach (temperatura, cinienie).
Wyraa si j najczciej w [g/ dm3].
Stenie jest miar iloci substancji rozpuszczanej w danym ukadzie

i najczciej wyraane jest jako:
Stenie molowe- liczba moli substancji rozpuszczonej (ns)

w jednostce objtoci roztworu (V),
Cm
ns
=
V
Stenie procentowe - jest to stosunek masy substancji

rozpuszczonej (ms) do masy caego roztworu (mR) wyraony w %
ms
100%
Cp =
mR
Jeeli stenie (SR) jest mniejsze ni jej rozpuszczalno roztwr jest

nienasycony. Ukad, w ktrym stenie (SR) osigno warto rwn jego
rozpuszczalnoci w danych warunkach nazywany jest roztworem
nasyconym.
Roztwr przesycony jest to taki roztwr, w ktrym znajduje si wicej
substancji ni w roztworze nasyconym. Jest to stan nietrway i wystarcz
czynniki mechaniczne (np. wstrznicie) aby nastpio wytrcenie
nadmiaru (SR) i przejcie roztworu do stanu nasyconego.
Istniej substancje (np. woda i etanol), ktre zawsze tworz mieszanin
jednorodn. Bez wzgldu na iloci, w ktrych zostay zmieszane, wykazuj
wzgldem siebie rozpuszczalno nieograniczon.
Rozpuszczaniu substancji mog towarzyszy efekty cieplne: endo- lub

egzotermiczne. Proces egzotermiczny (rozpuszczanie NaOH w wodzie)
odbywa
si
wydzielaniem
ciepa
ukadu.
Proces
endotermiczny
(rozpuszczanie KCl w wodzie) prowadzi do pochaniania ciepa z otoczenia.
Jednostki i wzory pomocnicze

1 kg = 1000 g
1 g = 1000 mg
1 mg = 1000 g
1l = 1dm3= 1000 cm3 = 1000ml
FORMA KOSMETYKW
Roztwory
Forma
fizykochemiczna
Emulsje
Maci i pasty
Zawiesiny
ele
Piany
Sztyfty
Formy stae
Aerozole
ROZTWORY
ROZTWORY
WODNE
ROZTWORY
ALKOHOLOWE
PYNNE UKADY
HYDROFOBOWE
Klarowne
Zazwyczaj o niskiej lepkoci
atwe do otrzymania
ZASTOSOWANIE
Pyny do kpieli
Toniki
Perfumy, wody toaletowe
Dezodoranty (do atomizerw)
inne
EMULSJE
Termodynamicznie
heterogenny,
nietrway,
skadajcy
si
makroskopowy
z
co
najmniej
ukad
dwch,
niemieszajcych si ze sob faz, z ktrych jedna jest

zdyspergowana w drugiej w postaci kropel
Podzia I
Podzia II
Kremy
Balsamy
Emulsje do sprayu
Lipoele
Tradycyjne (w/o; o/w)

Wielokrotne
Mikroemulsje
ZAWIESINY
Nierozpuszczalne czstki rozproszone w fazie wodnej lub olejowej
ZASTOSOWANIE
Peelingi
Podkady pod makija
Pudry kompaktowe
Produkty ochronne do opalania z tlenkiem

cynku lub ditlenkiem tytanu
Maski glinkowe
ELE
Roztwory wodne lub alkoholowe
o wysokiej lepkoci
klarowne i przeroczyste
atwo rozprowadzajce si
zagszczone przy pomocy
polimerw akrylowych
gum
polimerw pochodnych celulozy
ZASTOSOWANIE
dezodoranty
ele do stylizacji wosw
ele do mycia zbw
PIANY
Ukad dyspersyjny, w ktrym faz rozproszon jest gaz

a faz rozpraszajc ciecz (piany klasyczne)
Ukad dyspersyjny, w ktrym faz rozproszon jest gaz

a faz rozpraszajc ciao stae (piany stae)
ZASTOSOWANIE
Pianki do golenia
Pianki do stylizacji wosw
AEROZOLE
Dyspersja cieczy lub ciaa staego w gazie
ZASTOSOWANIE
Dezodoranty
Lakiery do wosw
MACI I PASTY
Produkty o bardzo wysokiej lepkoci
Ukad bezwodny lub o niewielkiej zawartoci wody
ZASTOSOWANIE
Produkty do ukadania wosw
Maci o specjalnych zastosowaniach
SZTYFTY
Noniki nierozpuszczalnych substancji aktywnych (np.

pigmentw, substancji zapachowych, emolientw)
Oparte na woskach i olejach lub roztwory wodno-alkoholowe

zawierajce stearynian cynku
ZASTOSOWANIE
Dezodoranty
Antyperspiranty
Szminki
Perfumy w sztyfcie
FORMY STAE
Proszki
Pudry sypkie
Pudry i cienie w kamieniu
Proszek do czyszczenia zbw
Problemy z klasyfikacj:
do jakiej grupy zaliczy mydo?
Przeznaczenie kosmetyku nie ma nic

wsplnego z form fizykochemiczn
Oczyszczanie twarzy
Emulsje w/o
Emulsje o/w
Dezodoranty i antyperspiranty
Emulsje
Mikroemulsje
Hydroele
Roztwory
Aerozole
olejki
Roztwory micelarne (spc)
Cz. 1. Surowce
Hydrofilowe i hydrofobowe
surowce kosmetyczne
Sia i specyfika oddziaywa midzyczsteczkowych jest czynnikiem

decydujcym o takich waciwociach materiau jak temperatura wrzenia,
temperatura topnienia, ciepo waciwe, gsto, twardo, a take lepko
i napicie powierzchniowe cieczy. Oddziaywania midzyczsteczkowe
mona podzieli na oddziaywania polarne (wizania wodorowe,
oddziaywania typu dipol-dipol) oraz oddziaywania niepolarne. Do tych
ostatnich nale oddziaywania: Van der Waalsa (przycigajce: siy
dalekiego zasigu Londona (siy dyspersyjne), oddziaywania Debaye'a
(siy
indukcyjne),
siy
orientacyjne
(oddziaywania
Keesoma))
i oddziaywania steryczne
Sia oddziaywa midzyczsteczkowych warunkuje energi wewntrzn
ukadu. Kady ukad dy do uzyskania jak najniszej wartoci energii
wewntrznej i osignicia stanu rwnowagi.
Jeeli w ukadzie wystpuj zakcenia, np. brak jest kompatybilnoci

pomidzy wszystkimi jego skadnikami, wwczas jego energia zwiksza
si, a sam ukad jest niestabilny.
Surowce kosmetyczne mona podzieli na:
Substancje hydrofilowe, czyli o duym powinowactwie do wody (inaczej
lubice wod). Zawieraj one w swojej strukturze ugrupowania zdolne do
tworzenia wiza wodorowych (np. grupy OH w glicerynie).
Substancje hydrofobowe, czyli takie, ktre nie maj powinowactwa do
wody (inaczej nielubice wody). Substancje te s zdolne do tworzenia
oddziaywa np. hydrofobowych. Przykadem substancji hydrofobowej jest
dodekan lub sadza.
Substancje amfifilowe, czyli takie, ktre w swojej strukturze posiadaj
zarwno ugrupowania polarne jak i niepolarne.
W przypadku zwizkw amfifilowych, ktre w swojej strukturze posiadaj

zarwno ugrupowania polarne jak i niepolarne, o charakterze substancji
decyduj oddziaywania wystpujce w przewadze. Oznacza to, e
dominacja jednych oddziaywa decyduje o kocowych waciwociach
fizykochemicznych substancji. Przykadowo etanol zawiera polarn grup
OH i niepolarn grup etylow CH3CH2- i jest to zwizek w ktrym
przewaaj oddziaywania polarne. W oktanolu, ktry zawiera polarn
grup OH oraz niepolarna grup (CH2)7CH3 przewaaj oddziaywania
niepolarne. Trzeba pamita, e czasami pozornie niewielka zmiana
w
strukturze
wystarczy
hydrofobow.
aby
substancja
hydrofilowej
staa
si
Przykadem mog by np. krtko- i dugoacuchowe alkohole lub kwasy

karboksylowe.
Kwas
octowy
(CH3COOH)
(Rys.
1)
jest
kwasem
krtkoacuchowym, w ktrego przypadku dominuje grupa hydrofilowa

zdolna do tworzenia wiza wodorowych. Kwas octowy bardzo dobrze
rozpuszcza si w rozpuszczalnikach polarnych np. w wodzie. W miar
zwikszania
dugoci
acucha
alkilowego
czsteczce
kwasu
organicznego wizania niepolarne zaczynaj odgrywa znaczc rol.

Kwas kaprylowy (C7H15COOH) zawiera w acuchu alkilowym 7 atomw
wgla i zaczynaj tu dominowa oddziaywania hydrofobowe decydujce
o rozpuszczalnoci w rozpuszczalnikach niepolarnych.
O
O
H3C
H3C
OH
Kwas octowy
OH
Kwas stearynowy
Rys. 1. Budowa kwasw organicznych o charakterze hydrofilowym (kwas
octowy) i hydrofobowym (kwas stearynowy).
W przypadku kwasw tuszczowych, ktrych przykadem jest kwas

stearynowy (Rys. 1), dugi acuch alkilowy dominuje nad grup
karboksylow w czsteczce, wynikiem tego jest zmiana waciwoci kwasu
stearynowego w porwnaniu do kwasu octowego: jest on substancj
hydrofobow, rozpuszczaln w rozpuszczalnikach niepolarnych, np. oleju
rolinnym.
Generalnie mona przyj, e: podobne rozpuszcza podobne, czyli
substancje
polarne
(np.
Sodium
Chloride)
rozpuszczaj
si
w rozpuszczalnikach polarnych (woda), substancje niepolarne (Cetyl

Alcohol) w rozpuszczalnikach niepolarnych (nafta). Stwierdzenie to ma
charakter uoglniony, jednake znajduje zastosowanie przy przewidywaniu
rozpuszczalnoci substancji na podstawie jej struktury.
Woda,
najpopularniejszy
rozpuszczalnik
kosmetyczny,
jest
rozpuszczalnikiem polarnym, w ktrym pomidzy czsteczkami wystpuj

silne oddziaywania - gwnie wizania wodorowe. Wizania te tworz
stosunkowo regularn sie. (Rys. 2).
Rys. 2. Sie wiza wodorowych utworzona przez czsteczki wody
Rozpuszczalnikiem
niepolarnym
(hydrofobowym),
stosowanym
w kosmetyce jest np. olej rolinny. Substancje hydrofobowe s zdolne do

tworzenia oddziaywania van der Waalsa. Wizania okrelane czsto jako
hydrofobowe mog powstawa np. pomidzy acuchami alkilowymi
wystpujcymi w strukturze zwizkw organicznych. (Rys. 3.)
Rys. 3. Uproszczony schemat przedstawiajcy oddziaywania hydrofobowe
W roztworach kluczow rol odgrywa proces solwatacji, ktry polega na

tworzeniu oddziaywa pomidzy czsteczkami substancji rozpuszczonej
(SR) a czsteczkami rozpuszczalnika (R). Czsteczki (R) otaczaj
wprowadzone do ukadu czsteczki (SR). Jeeli sia oddziaywania
pomidzy rozpuszczalnikiem (R) a substancj rozpuszczon (SR) jest
wiksza ni pomidzy czsteczkami (R) energia wewntrzna ukadu
maleje, ukad jest stabilny i (SR) rozpuszcza si.
Obserwujemy to wprowadzajc chlorek sodu (INCI: Sodium Chloride),
wodorotlenek sodu (INCI: Sodium Hydroxide), gliceryn (INCI: Glycerin),
czy etanol (INCI: Alcohol) do wody (tu powstaj ukady hydrofilowe!).
Podobnie bdzie w przypadku dodania alkoholu cetylowego (INCI: Cetyl
Alcohol), lanoliny (INCI:Lanolin) czy nafty do oleju (tu powstan ukady
hydrofobowe!). Jeeli rozpuszczalnikiem (R) jest woda proces solwatacji
nazywa si hydratacj.
W przypadku, gdy sia oddziaywa (SR)-(R) jest mniejsza ni

oddziaywania w samym rozpuszczalniku (R)-(R), ukad jest niestabilny, nie
dochodzi do rozpuszczania
(SR). Prby rozpuszczania substancji
polarnych w rozpuszczalnikach niepolarnych lub odwrotnie nie powiod

si. Przykadowo nie mona rozpuci oleju w wodzie, alkoholu cetylowego
w wodzie czy chlorku sodu w oleju. W zalenoci od struktury substancji
wprowadzanej do rozpuszczalnika, obecno w jej strukturze fragmentw
kompatybilnych
rozpuszczalnikiem
lub
elementw
nim
nierozpuszczalnych decyduje o solwatacji substancji przez czsteczki

rozpuszczalnika.
Solwatacja, w zalenoci od struktury (SR) oraz (R) bdzie si opiera na

oddziaywaniach midzyczsteczkowych. W przypadku chlorku sodu i wody
bdziemy mie do czynienia z oddziaywaniami elektrostatycznymi.
Czsteczka wody jest dipolem (jeden koniec czsteczki ma adunek
dodatki a drugi ujemny). Dziki tej specyficznej organizacji adunku
w czsteczce wody istnieje zjawisko solwatacji (hydratacji) substancji
obdarzonej adunkiem (np. Sodium Chloride) przez czsteczki wody.
Orientacja czsteczek wynika z efektw przycigania elektrostatycznego
adunkw przeciwnie naadowanych (Rys. 4.)
Rys. 4. Solwatacja chlorku sodu (Sodium chloride) przez czsteczki

wody
SOLWATACJA I HYDRATACJA
oddziaywanie czsteczek
rozpuszczalnika na jony
lub czsteczki substancji
rozpuszczonej
prowadzi do powstania
pocze zw. solwatami
solwatacja w roztworach
wodnych nazywa si
hydratacj
hydratacja
OH
HO
OH
HO
OH
HO
OH
OH
Pena solwatacja
O
CH3
Silna solwatacja
HO
O
COR
H3C
CH3
HO
Czciowa solwatacja
Brak solwatacji
Rys. 5. Przykady zwizkw wraz ze stopniem solwatacji tych zwizkw przez czsteczki wody
(hydratacji)
SUROWCE KOSMETYCZNE
Woda
Rozpuszczalniki (etanol, glikol propylenowy)
rodki powierzchniowo czynne (anionowe, kationowe, niejonowe,
amfoteryczne)
Lipidy i silikony
Hydrofilowe skadniki nawilajce
o Humektanty skadniki do nawilania FORMY kosmetyku
o Skadniki nawilajce do nawilania skry i wosw
Polimery
Zagstniki, skadniki filmotwrcze
Stabilizacja emulsji i zawiesin
Nawilanie (proteiny)
Materia na noniki
Filtry UV
Przeciwutleniacze, sekwestranty (ochrona formy kosmetyku)
Konserwanty
Barwniki
Kompozycje zapachowe
SUROWCE KOSMETYCZNE
BAZOWE (pierwszorzdowe) - woda, alkohol, ciaa
tuszczowe
czysto chemiczna i mikrobiologiczna
kompatybilno z innymi skadnikami
podstawa filmu okluzyjnego
(drugorzdowe)
wspomaganie formy fizykochemicznej: emulgatory,
skadniki konsystencjotwrcze, stabilizujce
konserwanty zapobieganie zakaeniom wtrnym
barwniki i kompozycje zapachowe
POMOCNICZE
CZYNNE
warunkuj dziaanie i efekty kosmetyczne

dwie grupy: dziaajce bez docierania do receptorw
i bezporednio czynne biologicznie
WODA
ok. 75 % powierzchni globu

ziemskiego
ok. 70 % ciaa ludzkiego
PODSTAWOWY ROZPUSZCZALNIK KOSMETYCZNY

PODZIA KOSMETYKW W ZALENOCI

OD ZAWARTOCI WODY
KOSMETYKI
BEZWODNE
niektre szminki
olejki i oliwki
PRAWIE
BEZWODNE
sztyfty mydlane
(ok. 2% wody)
WODNE
toniki
szampony
pyny do kpieli
kremy i inne
emulsje
WODA JAKO SUROWIEC

Bez mikroorganizmw
Bez zanieczyszcze
Bez jonw metali
OCZYSZCZANIE
DEMINERALIZACJA
DESTYLACJA
ODWRCONA
OSMOZA
wysoki koszt
Obnienie kosztw
nawet o 2/3
wzgldem destylacji
OCZYSZCZANIE WODY
DEMINERALIZACJA
Usunicie wszystkich
kationw i anionw
JONITY
substancje pochodzenia naturalnego lub wytwarzane

sztucznie
nierozpuszczalne w wodzie
maj zdolno wymiany jonw z roztworu na jony zwizane
z mas jonitu
Ich makroczsteczki maj posta przestrzennego szkieletu,
w ktry wbudowane s grupy funkcyjne dysocjujce w wodzie
i zdolne do wymiany swoich jonw na jony z otaczajcego je
roztworu w rwnowanych ilociach.
OCZYSZCZANIE WODY
ODWRCONA OSMOZA
(jeden z procesw filtracji, czstki 0,05 2 104 m)
OSMOZA - samorzutne przenikanie rozpuszczalnika przez

przegrod (bon) pprzepuszczaln z roztworu o steniu
mniejszym (lub z czystego rozpuszczalnika) do roztworu o
steniu wikszym
ODWRCONA OSMOZA proces przebiega od roztworu od
steniu wikszym do roztworu o steniu mniejszym
PORWNANIE KOSZTW ODSALANIA

Z ZASTOSOWANIEM RNYCH METOD
OCZYSZCZANIE WODY
USUWANIE MIKROORGANIZMW
Filtracja i ultrafiltracja
Gotowanie i pasteryzacja bardzo kosztowne
Dezynfekcja UV rzadko stosowane
Dezynfekcja ultradwikami rzadko stosowane
PORWNANIE WIELKOCI SEPAROWANYCH

CZSTEK W PROCESACH MEMBRANOWYCH I
FILTRACJI KONWENCJONALNEJ
WODA TERMALNA
skad chemiczny [mg/L]
M. O. Ferreira, P. C. Costa, M. F. Bahia, Int. J. Cosmetic Sci., 2010, 32, 205210
WODA TERMALNA
skad chemiczny [mg/L]
M. O. Ferreira, P. C. Costa, M. F. Bahia, Int. J. Cosmetic Sci., 2010, 32, 205210
NOMENKLATURA SUROWCW
NAZWY CHEMICZNE
NUMERY CAS (oznaczenie numeryczne przypisane substancji

chemicznej przez amerykask organizacj Chemical Abstracts
Service (CAS) np. woda 7732-18-5)
NUMERY EINECS (ang. European Inventory of Existing

Chemical Substances) i ELINCS (ang. European List of Notified
Chemical Substances)
NAZWY TECHNICZNE (zwyczajowe)
NAZWY HANDLOWE
NAZWY INCI
INCI - International Nomenclature

of Cosmetic Ingredients (do 1993 CTFA-Names)
MIDZYNARODOWE NAZEWNICTWO
SKADNIKW KOSMETYCZNYCH
nadawane przez
PCPC (Personal Care Product Council, USA)
(dawniej CTFA - Cosmetic, Toiletries and
Fragrance Association),
w porozumieniu z
COLIPA (The European Cosmetic Toiletry and
Perfumery Association)
INCI
pochodna nazw chemicznych i zwyczajowych, z szeregiem

regularnoci
nazwa aciska dla produktw rolinnych i inne surowce

farmakopealnych (dla rolin dodatkowo okrelenie typu
surowca, np. Helianthus Annus Oil)
barwniki nr CI - Color-Index-Number (nie dotyczy

barwnikw i prekursorw barwnikw do barwienia wosw)
NAZWY INCI - ZNACZENIE
uproszczenie nazewnictwa
czystych zwizkw chemicznych (sl sodowa siarczanu
dioksyetylenowanego alkoholu laurylowego = Sodium
Laureth-2 Sulphate)
mieszanin (dietanoloamidy kwasw tuszczowych oleju

kokosowego = Cocoamide DEA)
produktw o wielu nazwach handlowych (Glyceryl

Stearate ponad 100 nazw handlowych: Arlacel, Cithrol,
Cutina, Imwitor, Kessco, Protachem, Tegin ...)
uatwienie porozumiewania si przez stworzenie jzyka

zrozumiaego dla grupy specjalistw
system ostrzee dla konsumentw i lekarzy
INCI - RNICE POMIDZY USA I UE
aqua water
nazwy botaniczne (UE Linneusz, USA ang.)
surowce farmakopealne (UE acina, USA ang.)
kompozycje zapachowe (UE Parfum, USA Fragrance)
nazwy zharmonizowane:
Peach (Prunus Persica) Leaf Extract
Mineral Oil (Paraffinum Liquidum)
RECEPTURA KREMU DO GOLENIA

Nazwa handlowa
INCI
Emersol 132
Stearic Acid
5,25
Kortacid CG
Coconut Acid
0,75
Lantrol 1674
Lanolin Oil
0,30
Blandol
Mineral Oil
0,40
Arlacel 60
Sorbitan Stearate
0,40
Tween 60
Polysorbate 60
3,40
Deionized Water
Water
70,00
Triethanolamine 99%
Triethanolamine
2,60
Deionized Water
Aqua
MERQUAT PLUS 3331
Polyquaternium-39
5,30
MERGUARD 1200
Methyldibromo Glutaronitrile (and)

Phenoxyethanol
Fragrance
0,05
Fragrance
% w/w
qs to 100
qs
ava - eco linea - KREM POD OCZY pielgnujco-wygadzajcy

Skad (INCI): Aqua, Lavandula Angustifolia Flower Water, Phytosqualan , Olea
Europaea (Olive) Fruit Oil (and ) Olea Europaea (Olive ) Oil Unsaponifiables
(and) Hydrogenated Vegetable Oil (and) Glyceryl Stearate (and) Glycine Soja
(Soybean) Sterols (and) Beta-sitosterol (and) Tocopherol, Cetearyl Olivate,
Sorbitan Olivate, Olive Oil Eco, Zea Mays Starch , Cetearyl Alcohol, Glycerin,
Althea Officinalis Root Extract, Camellia Sinensis Leaf Extract, Chamomilla
Recutita Flower Extract, Sodium Dehydroacetate, Xantan Gum, Zingiber
Officinalis Root Extract, Lavandula Officinalis, Cymbopogon Schoenanthus,
Dehydroacetic acid, Benzyl alcohol, Potasium Sorbate, Sodium Benzoate.
Ziaja - Rebuild - Maso ujdrniajce do biustu
Skad (INCI): Aqua (Water), Eloeis Guineesis (Palm) Oil, Cetearyl
Ethylhexanoate, Butyrospermum Parkii (Shea Butter), Carylic/Capric
Triglyceride, Cetearyl Glucoside, Ceteatyl Alcohol, Dimethicone, Glycerin,
Glycerryl Stearate Citrate, Hydrogenated Coco-Glycerides, Hydrogenated Palm
Kernel Oil, Propylene Glycol, Enteromorpha Compressa Extract, Lentinus
Edodes Extract, Methylsilanol Hydroxyproline Aspartate, Tocopheryl Acetate,
Sodium Polyacrylate, Sodium Benzoate, Diazolidinyl Urea, Parfum
(Fragrance), Linalool, Butylphenyl, Methylpropional, Limonene, AlphaIsomethyl Ionone.
Lista 26 potencjalnych alergenw

W skadzie kosmetyku naley ujawnia skadniki kompozycji
zapachowych i/lub wycigw rolinnych o potencjalnym
dziaaniu alergizujcym (26 substancji http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/chemicals/files/legislation/allergenic_subst_en.pdf),
jeli ich zawarto w kosmetyku przekracza:
0,001% w wyrobach pozostajcych na skrze
0,01% w wyrobach spukiwanych
ODDZIAYWANIA
MIDZYCZSTECZKOWE
Oddziaywania pomidzy ciecz a substancj obc wystpuj
na poziomie:
Molekularnym (ciecz, ciao stae, gaz) ROZTWORY
Makromolekularnym (polimery stae lub cieke) ROZTWORY
KOLOIDALNE
Makroskopowym (c. Stae lub ciecze) ZAWIESINY
I EMULSJE
ODDZIAYWANIA
MIDZYCZSTECZKOWE
woda
oleje
ODDZIAYWANIA
MIDZYCZSTECZKOWE
ODDZIAYWANIA
MIDZYCZSTECZKOWE
ROZPUSZCZANIE W CIECZACH
HYDROFOBOWYCH
Olej NaCl
Olej woda
Olej etanol
Brak rozpuszczania
Olej alkohol cetylowy

Olej lanolina
Olej nafta
Rozpuszczanie
UKADY
HYDROFILOWE
UKADY
HYDROFOBOWE
Roztwr rzeczywisty
Woda EtOH
Roztwr
Olej alkohol cetylowy
Roztwr koloidalny
Woda biako
Koloid
Olej metyloceluloza
Zawiesina
Woda TiO2
Zawiesina
Olej sadza lampowa
Roztwr rzeczywisty
Woda EtOH
Koloid
Woda biako
NAPICIE POWIERZCHNIOWE
Czsteczka na powierzchni
midzyfazowej jest poddana dziaaniu
obu orodkw i sia wypadkowa jest
skierowana prostopadle do
powierzchni (do wntrza cieczy)
Sia styczna do powierzchni

(dca do jej zmniejszenia)
lub praca (W) potrzebna do
zwikszenia
powierzchni fazowej (A)
o jednostk
[J/m2]
Czsteczka wewntrz fazy ciekej jest

rwnomiernie otoczona przez inne
czsteczki i ma wysycone siy wzajemnego
przycigania (ich wypadkowa jest rwna
zeru)
1J=N.m
[N/m]
Napicie powierzchniowe wybranych czystych

cieczy w temperaturze 20C
Zaleno napicia powierzchniowego
od temperatury
76,00
napicie powierchniowewody [mN/m]
75,50
Napicie powierzchniowe
75,00
czystych cieczy zmniejsza si
74,50
74,00
wraz ze wzrostem temperatury,
73,50
73,00
w temperaturze krytycznej
72,50
osigajc warto zerow
72,00
71,50
71,00
-5
10
15
20
Temperatura [oC]
25
30
35
Zaleno napicie powierzchniowego
od stenia elektolitw w T=20C
A-NaCl
B-KBr
C-KI
D-KNO3
Wpyw dodatku alkoholu na napicie
powierzchniowe wody
A - alkohol metylowy (30C),

B alkohol etylowy (25C)
C alkohol n-propylowy (15C),
D alkohol izopropylowy(15C), E alkohol izoamylowy (15C)
ZWIZKI POWIERZCHNIOWO CZYNNE

(zpc)
CnH2n+1OH
CnH2n+1COOH
CnH2n+1NH2
CnH2n+1OH
n = 1, 2, 3, 4
CnH2n+1SH
Surfaktanty,
czyli
rodki powierzchniowo czynne
Terminem surfaktanty, przyjtym rwnie w polskiej terminologii, okrela si

zwizki powierzchniowo czynne o strukturze amfifilowej wykazujce zdolno
do agregowania w micele. W literaturze branowej oraz w Polskich Normach
zwizki te okrelane s mianem - rodki powierzchniowo czynne (spc).
W
strukturze czsteczek surfaktantw istniej dwa przeciwstawne sobie
fragmenty: cz hydrofilowa i cz hydrofobowa (Rys. 6).
Cz (grupa)
hydrofilowa
Cz (grupa)
hydrofobowa
Rys. 6. Schemat budowy czsteczki surfaktantu czyli rodka powierzchniowo czynnego
Cz hydrofobowa (inaczej lipofilowa, jak np. dugie acuchy alkilowe)

wykazuje powinowactwo do rozpuszczalnikw niepolarnych (np. olejw) i jest
odpowiedzialna
za
aktywno
powierzchniow
zwizku.
spotykane przykadowe grupy hydrofobowe przedstawia rysunek 7
Rys. 7. Przykadowe grupy hydrofobowe.

Najczciej
Cz hydrofilowa to cz, wykazujca powinowactwo do wody

i decydujca o rozpuszczalnoci zwizku w wodzie (np. mono-, di- lub
polisacharydy,
aminokwasy,
cykliczne
karboksylowe,
hydroksylowe,
sulfonowe,
peptydy,
grupy
siarczanowe,
fosforanowe,
oksyetylenowe).
Obecno w czsteczce spc grup hydrofilowych i hydrofobowych, powoduje,

e czsteczki tego typu wykazuj powinowactwo zarwno do ukadw
hydrofilowych jak i hydrofobowych.
Surfaktanty (spc) w zalenoci od budowy czsteczki mog dysocjowa lub
nie w roztworze wodnym. Te, ktre dysocjuj okrelamy mianem jonowych
spc (anionowe, kationowe, amfoteryczne) za te ktre nie dysocjuj
w wodzie niejonowych spc.
Anionowe spc dysocjuj na aktywny powierzchniowo anion (cz

hydrofobowa wraz ze zjonizowan gow) i kation (np. Na+) (Rys. 8).
Przykadem anionowego spc jest Sodium Lauryl Sulfate. Kolejne przykady
przedstawia rysunek 9.
XY
H2O
-COO-, -OSO3-, -PO43-, -SO3-
X- =
Y+ = Na+, K+, NH4+

Rys. 8. Schemat dysocjacji czsteczki surfaktantu anionowego
X - + Y+
Rys. 9. Przykadowe struktury surfaktantw anionowych. Na czerwono zostay zaznaczone fragmenty

hydrofilowe.
Kationowe spc mog dysocjowa na aktywny powierzchniowo kation

(cz hydrofobowa wraz ze zjonizowan gow) i anion (np. Cl-) (Rys. 10).
Przykadem takiego zwizku jest Cetrimonium Chloride. Kolejne przykady
XY
H2O
X + + Y-
X+ = -N+ , S+, -P+

Y- = Cl-, Br-, HSO4-, ClO4Rys. 10. Schemat dysocjacji czsteczki surfaktantu kationowego
Rys. 11. Przykadowe struktury surfaktantw kationowych. Na czerwono zostay zaznaczone fragmenty
hydrofilowe.
Amfoteryczne spc dysocjuj w wodzie jednak charakter fragmentu powierzchniowo

aktywnego zmienia si w zalenoci od pH roztworu. Przykadem takiego zwizku jest
Cocamidopropyl Beataine. Przykadowe
struktury surfaktantw amfoterycznych
Rys. 12. Przykadowe struktury surfaktantw amfoterycznych.
Niejonowe spc nie dysocjuj w wodzie (Rys. 13). Przykadem takiego

zwizku jest Lauryl Glucoside. Kolejne przykady przedstawia rysunek 14.
XY
XY =
O
H
W kwanym rodowisku mog
ulega jonizacji !!!
Rys. 13. Schemat czsteczki surfaktantu niejonowego
Rys. 14. Przykadowe struktury surfaktantw niejonowych. Na czerwono zostay

zaznaczone fragmenty hydrofilowe.
Budowa surfaktantw jest niezwykle rnorodna. Czsteczka takiego

zwizku moe zawiera jedn lub dwie grupy hydrofilowe poczone w rny
sposb z jedn lub dwiema czciami hydrofobowomi. Rysunek 15
przedstawia schemat budowy czsteczki surfaktantu. Na rysunku 16 zostay
zebrane przykady surfaktantw cukrowych.
BUDOWA
SURFAKTANTW
Surowce i fizykochemia form kosmetycznych Rys. 15. Schemat budowy czsteczki surfaktantu.
Rys. 16. Surfaktanty cukrowe.
Oddziaywanie spc z czsteczkami rozpuszczalnika

Struktura
czsteczki
spc
nie
pozwala
na
pen
jej
solwatacj
wrozpuszczalniku. Zjawisko to powoduje zakcenie stabilnoci ukadu, co

wie si ze zwikszeniem jego energii wewntrznej. Ukad dc do
zminimalizowania energii wymusza specyficzn organizacj czsteczek spc,
prowadzc do zwikszenia jego stabilnoci. Dziki swojej specyficznej
budowie biegunowej spc s zdolne do adsorbowania si na granicy faz oraz
do spontanicznego tworzenia agregatw micelarnych.
Czsteczki spc adsorbuj si na granicy faz, w ten sposb, e cz
hydrofilowa skierowana jest w kierunku fazy wodnej (polarnej), cz
hydrofobowa orientuje si w kierunku fazy olejowej lub gazu pozostajcego
w kontakcie z faz wodn. (Rys. 17)
POWIETRZE
OLEJ
WODA
WODA
Rys. 17. Sposb uoenia surfaktantu (spc) na granicy faz.
W przypadku dwch niemieszajcych si faz powierzchnia styku jest

miejscem o podwyszonej energii wewntrznej. Pomidzy fazami wystpuje
napicie
midzyfazowe
proporcjonalne
do
powierzchni
styku
faz,
uniemoliwiajce ich zmieszanie. Dla ukadu ciecz-powietrze (np. woda powietrze) napicie midzyfazowe nazywa si napiciem powierzchniowym.
W wyniku organizacji czsteczek spc na granicy faz nastpuje obnienie
napicia midzyfazowego.
Czsteczki spc obecne w roztworze organizuj si na granicy faz
do
momentu gdy powierzchnia styku faz zostaje nasycona. (Rys. 18)
Rys. 18. Organizacja spc na granicy faz i w gbi roztworu przed i po przekroczeniu CMC
Dalsze zwikszanie stenia spc prowadzi do organizacji czsteczek

wewntrz faz, czyli do procesu micelizacji. Micelizacja pozwala na
minimalizowanie niekorzystnych oddziaywa w ukadzie i korzystniejsz
konfiguracj
energetyczn.
Parametrem
charakteryzujcym
moment
wysycenia powierzchni jest krytyczne stenie micelizacji - CMC (Critical

Micelle/Micellar Concentration). Po przekroczeniu CMC nie bdziemy ju
obserwowa dalszego obniania napicia powierzchniowego. (Rys. 18.) ale
nie jest to jedyna z waciwoci fizykochemicznych, ktra pozwala na
obserwacj, w ktrym momencie powstaj w roztworze micele. Po
przekroczeniu cmc gwatownie wzrasta rozpraszanie wiata (moemy
zaobserwowa stoek Tyndalla) a cinienie osmotyczne ustala si. (Rys. 19)
Rys. 19. Wpyw stenia surfaktantu na wybrane waciwoci fizykochemiczne roztworw
Wzrost agregatw micelarnych nie nastpuje skokowo. W pierwszym etapie

zaczynaj si tworzy asocjaty (Rys. 20) ukady dwch czsteczek. W miar
dalszego zwikszania stenia spc tworz si agregaty kuliste zwane
micelami kulistymi lub sferycznymi (Rys. 20) , ktre nastpnie mog wzrasta
tworzc micele dyskowe i prcikowe. Przy odpowiednio wysokim steniu
niektre spc mog tworzy uporzdkowane fazy heksagonalne (Rys. 20)
i lamelarne (Rys. 20)
Asocjaty
Monomery
Micele sferyczne
Ukad heksagonalny
Warstwy lamelarne
4 nm
4 nm
Rys. 20. Agregacja spc w roztworze
Reologia ukadu micelarnego zaley od typu spc i jego struktury. W miar

zwikszania stenia spc i powstawania coraz wyej zorganizowanych
ukadw micelarnych obserwuje si zwikszenie lepkoci ukadu.
Efekt zwikszenia lepkoci zwizany jest ze zwikszeniem organizacji
przestrzennej czsteczek, co powoduje zmniejszenie swobody czsteczek
w ukadzie.
Wyjtkiem s tutaj warstwy lamelarne, ktre w porwnaniu do ukadw
heksagonalnych charakteryzuj si wiksz swobod przestrzenn: istnieje
moliwo wzajemnego przemieszczania si warstw, czego efektem jest
zmniejszenie lepkoci przy przejciu z ukadu heksagonalnego do struktur
lamelarnych.
Oddziaywania midzyczsteczkowe pomidzy spc

Waciwoci ukadu micelarnego zale od rodzaju zastosowanego spc
Budowa molekularna spc powoduje ograniczenia w organizacji przestrzennej
ukadw micelarnych oraz decyduje o wzajemnej kompatybilnoci spc
rnego rodzaju a co za tym idzie o rnych waciwociach uytkowych
roztworw spc.
Jonowe spc. Obecno jednoimiennie naadowanych gw hydrofilowych
w stosunkowo niewielkiej odlegoci od siebie wie si z ograniczon
moliwoci upakowania monomerw jonowych spc w miceli ze wzgldu na
odpychanie elektrostatyczne adunkw jednoimiennych. ( Rys. 21).
Rys. 21. Budowa miceli kulistej tworzonej przez anionowe (po lewej)
i kationowe (po prawej) spc
Niejonowe
spc.
Brak
odpychania
elektrostatycznego
pomidzy
monomerami niejonowych spc pozwala na wiksze upakowanie czsteczek w

strukturze micelarnej.
Mieszanina spc. Wprowadzajc do roztworu spc o rnej budowie
czsteczkowej
naley
spodziewa
si
rnych
oddziaywa
midzyczsteczkowych pomidzy molekuami. Jak ju wspomniano powyej

upakowanie jonowych spc w miceli jest stosunkowo niewielkie ze wzgldu na
silne odpychanie pomidzy jednoimiennie naadowanymi hydrofilowymi
gowami.
Wprowadzenie
czsteczek
surfaktantu
niejonowego
lub
amfoterycznego do takiego ukadu pozwala na zmniejszenie odpychania

elektrostatycznego pomidzy naadowanymi fragmentami i na zwikszenie
upakowania czsteczek w miceli (Rys. 22).
Rys. 22 . Budowa miceli mieszanej - mieszanina anionowego i niejonowego spc
Jednoczenie nastpuje wzrost miceli mieszanej. Efektem opisanego

zjawiska jest zwikszenie lepkoci ukadu co wykorzystuje si w praktyce do
zagszczania form kosmetycznych opartych na anionowych spc dodajc do
wodnych roztworw anionowych spc oksyetylenowane alkohole tuszczowe,
N-tlenki
amin,
N-alkiloamidobetainy,
elektrolitw.
czy
alkanoloamidy
obecnoci
W przypadku roztworw zawierajcych anionowe i kationowe spc,

w zwizku z przyciganiem przeciwnie naadowanych czci hydrofilowych,
mog powsta asocjaty zbudowane z przeciwnie naadowanych czsteczek.
(Rys. 23)
Rys. 23. Oddziaywania pomidzy anionowymi i kationowymi spc

W tego typu strukturze, pomimo bardzo korzystnego oddziaywania

elektrostatycznego, nastpuje zmniejszenie polarnoci. Asocjaty tego typu s
gorzej rozpuszczalne w wodzie, czego skutkiem moe by wytrcenie
czsteczek z roztworu w postaci osadu. Opisane zjawisko jest przyczyn
braku kompatybilnoci pomidzy anionowymi i niektrymi kationowymi
i amfoterycznymi spc.
Zagszczanie roztworw surfaktantw (spc)
Anionowe rodki powierzchniowo czynne stanowi podstaw wikszoci
kosmetykw myjcych, ktrych baz s roztwory spc. Do podstawowych
metod zagszczania ukadw tego typu zaliczymy:
dodanie elektrolitw
dodanie niejonowych lub amfoterycznych surfaktantw
dastosowanie hydrofilowych polimerw (zagstnikw)
Zagszczanie
niekorzystnym
elektrolitem.
efektem
odpychania
zwizku
opisanym
elektrostatycznego
wczeniej
micelach
anionowych spc, wprowadzenie do roztworu elektrolitw, powoduje, e

dodatnio naadowane jony oddziauj z ujemnie naadowanymi fragmentami
spc (Rys. 24), powodujc stabilizacj adunku w ukadzie oraz zmniejszenie
odpychania elektrostatycznego pomidzy monomerami w miceli.
Rys. 24. Oddziaywanie pomidzy anionowymi spc a elektrolitem

Efekt dziaania elektrolitw na micele anionowych spc jest podobny do

efektw
stosowania
niejonowych
amfoterycznych
spc:
zwikszenie
upakowania monomerw w miceli, zwikszenie jej rozmiarw, zagszczenie

roztworu. Bardzo czsto elektrolity stosuje si jednoczenie z wprowadzeniem
do ukadu niejonowych lub amfoterycznych spc, przy czym w niektrych
przypadkach obserwuje si synergizm ich dziaania.
W przypadku zagszczania roztworu spc elektrolitem, efekt zwikszenia
lepkoci ukadu obserwuje si tylko do pewnego stenia elektrolitu
w roztworze. Powyej pewnego maksymalnego stenia, przy ktrym
obserwuje si zagszczenie roztworu, przy dalszym dodawaniu elektrolitu
lepko ukadu zaczyna male.
Zwizane jest to z niekorzystnym dziaaniem jonw na obecne w roztworze

micele, wynikajcym z destabilizacji struktur micelarnych spc, czego efektem
przemiana miceli w kierunku niej zorganizowanych lub ich rozpad.
Dla danego ukadu stosowanych spc zaleno wpywu stenia elektrolitu
na lepko roztworu przedstawiona jest poniej i okrelana jako krzywa
zasolenia (Rys. 25).
Rys. 25. Krzywa zasolenia
Ze stosowaniem elektrolitw jako czynnikw modyfikujcych reologi

roztworw spc zwizane s rwnie waciwoci sensoryczne danego
kosmetyku.
Stosowanie
zbyt
duych
iloci
elektrolitw
odbijaj
si
niekorzystnie na waciwociach aplikacyjnych preparatu: zagszczone

roztwory spc staj si lepkie, niemie przy aplikacji.
Zagszczanie poprzez tworzenie mieszanych micel. Wprowadzajc do
ukadu micelarnego czsteczki stabilizujce micel poprzez zmniejszanie
niekorzystnego
efektu
elektrostatycznego,
zwiksza
si
moliwo
upakowania monomerw w strukturze miceli. Dziki tym oddziaywaniom

moliwe jest rozbudowanie struktury miceli, zwikszenie jej rozmiarw
(Rys. 20). Efektem zmian w strukturze micelarnej jest zwikszenie lepkoci
ukadu.
Substancjami wykazujcymi opisane powyej dziaanie s niejonowe

i niektre amfoteryczne spc. Amfoteryczne spc mog rwnie zagszcza
roztwory anionowych spc na drodze tworzenia kompleksw 1:1.
Zagszczanie przez zastosowanie hydrofilowych polimerw. Ten rodzaj
zagszczania polega na wprowadzeniu do ukadu zagstnika, ktry po
rozwiniciu
swojej
struktury
roztworze
powoduje
ograniczenie
przemieszczania si warstewek wody jak i struktur micelarnych obecnych

w ukadzie, czego efektem jest zwikszenie lepkoci. Temat ten zostanie
szerzej omwiony przy temacie zagstniki.
SUBSTANCJE AMFIPATYCZNE
(zwane take amfifilami z grec. dosownie obolubne)

substancje, ktre w swojej asymetrycznej strukturze
molekularnej posiadaj polarne lub jonotwrcze grupy
atomw i jednoczenie grupy niepolarne lub sabo
polarne (pochodzenia wglowodorowego)
SURFAKTANTY
Surface active agent
Cz (grupa)
hydrofilowa
Cz (grupa)
hydrofobowa
1 - adsorpcja
2 - micelizacja
SURFAKTANTY
Obniaj napicie powierzchniowe
i tworz agregaty micelarne
powyej CMC
EMULGATORY
ZPC Obniaj napicie

powierzchniowe
W literaturze branowej i patentach rodki

powierzchniowo czynne, detergenty
Inne okrelenia - tenzydy
ADSORPCJA NA GRANICY FAZ: CIECZ-GAZ

gromadzenie si na granicy faz, w nadmiarze w stosunku do
stenia w gbi faz, czsteczek jednego (lub wicej) skadnikw
fazy objtociowej
ADSORPCJA ABSORPCJA
przenikania jednej substancji

w mas drugiej substancji
Wzrost entropii ukadu
SURFAKTANTY
MICELIZACJA
Mikrorodowisko miceli:
RWNOWAGA W ROZTWORZE
MICELARNYM
C hydrofobowy rdze,
P warstwa palisadowa,
H warstwa polarna,
B roztwr
Critical Micellar Concentration - CMC
Krytyczne stenie micelizacji lub micelarne
STENIE PRZY KTRYM W ROZTWORZE

TWORZ SI MICELE
UWAGA!
Warto staa dla
danego zwizku
w danej temperaturze!
WPYW TEMPERATURY
NA WARTO CMC
WPYW DODATKU
ELEKTROLITU NA CMC
ALKILOSIARCZANU
SODOWEGO
CZYNNIKI WPYWAJCE NA CMC
przypadku
surfaktantw
posiadajcych
pojedyncze
wglowodorowe gwnym czynnikiem determinujcym
acuchy
warto CMC jest
wielko czci hydrofobowej
Rozgazienie
acucha
wglowodorowego
oraz
obecno
wiza
podwjnych prowadzi do wzrostu CMC w porwnaniu z odpowiednim

zwizkiem n-alkilowym
Przy takim samym acuchu alkilowym CMC surfaktantw niejonowych jest
mniejsze ni jonowych
Temperatura
nieznacznie wpywa na CMC i nie ma jednoznacznych
zalenoci
CZYNNIKI WPYWAJCE NA CMC C.D.
Dodatek elektrolitw bardzo nieznacznie wpywa na CMC surfaktantw

niejonowych
Dodatek elektrolitw bardzo nieznacznie wpywa na CMC surfaktantw

niejonowych
Wpyw dodatku elektrolitw jest wyrany w przypadku surfaktantw

jonowych
Dodatek nieelektrolitu wpywa na warto CMC ale rodzaj zmian zaley od

budowy dodatku
Alkohole obniaj cmc i najsabiej wpywa etanol a najmocniej dekanol
WPYW TEMPERATURY NA
ROZPUSZCZANIE SUBSTANCJI
Podgrzewanie roztworu = dostarczanie energii
Wiele zwizkw chemicznych lepiej rozpuszcza si na ciepo
Zaleno liniowa
Surfaktanty zachowuj si nietypowo

Jonowe ZPC
Przekroczenie pewnej, charakterystycznej temperatury powoduje
drastyczne poprawienie rozpuszczalnoci - Punkt Kraffta
Niejonowe spc
Przekroczenie pewnej temperatury powoduje POGORSZENIE
rozpuszczalnoci - punkt zmtnienia
Surfaktanty anionowe
SURFAKTANTY ANIONOWE
Podzia
ze wzgldu na funkcj
podstawowe
rodki myjce
dodatkowe (drugorzdne)
rodki myjce
emulgatory
solubilizatory
ze wzgldu na rodzaj anionu

sulfoniany RSO3sulfoniany alkilowe
sulfoniany -olefin
sulfobursztyniany
karboksylany RCOO- myda
sarkozyniany
acylopeptydy
siarczany ROSO3siarczany alkilowe
siarczany oksyetylenowanych
alkoholi tuszczowych
fosforany ROPO(OH)O-
SURFAKTANTY ANIONOWE
Stosowane przede wszystkim w preparatach myjcych
waciwoci myjce i pianotwrcze
Bazowe (podstawowe, pierwszorzdowe) rodki myjce
myda klasyczne (karboksylany)
siarczany alkilowe
siarczany oksyetylenowanych alkoholi tuszczowych
Pomocnicze (drugorzdowe) rodki myjce
sulfoniany -olefin
sulfobursztyniany
izotioniany
sarkozyniany i acylopeptydy
MYDA
sole kwasw tuszczowych

O
H3 C
Stae
dugi acuch alkilowy,
nasycony acuch alkilowy,
sole Na
Pynne
krtki acuch alkilowy
nienasycony acuch
alkilowy
sole K
INCI: Sodium tallowate, Potassium laurate, Sodium palmate....
MYDA
OTRZYMYWANIE
reakcja tuszczw zwierzcych lub rolinnych z zasadami
S. ABBAS, J. WEISS GOLDBERG, M. MASSARO; Dermatologic Therapy, Vol. 17, 2004, 3542
MYDA
WACIWOCI
dobra rozpuszczalno w wodzie soli Na, K
rozpuszczalno w wodzie maleje ze wzrostem acucha
alkilowego
wraliwo na tward wod
pH ok. 10
ZASTOSOWANIE
rodki myjce - dobre waciwoci myjce, dobra piana
emulgatory (otrzymywane in situ w preparacie)
nierozpuszczalne myda glinowe, magnezowe i cynkowe s
skadnikami pudrw kosmetycznych
WPYW NA SKR
moliwa negatywna reakcja skry
trudnoci z odtwarzaniem kwanego odczynu skry, podranienia,
uczucie suchoci, cigania
MYDA
MYDA
Transepidermal water loss (TEWL): TEWL

was significantly reduced when using
syndets as compared with soaps. Thus,
soaps were associated with skin dryness,
unlike the milder syndets.
MYDA
(BHT) butyl hydroxy toluene; (EDTA) ethylene diamine tetraacetic acid; (EHDP) hydroxyethanediphosphonic
acid (editronic acid); (SLES) sodium lauryl ether sulfate; (TBHQ) 2-t-butylbenzene-1,4-diol;
(TCC) trichlorocarbon
RECEPTURY
Mydo w kostce
INCI
[%]
Silica, Ci 77891 (Titanium Dioxide), Tin Oxide
1.00
Mica, Ci 77491 (Iron Oxides)
0.33
Sodium Palmate, Sodium Laureth Sulfate,

Sodium Stearate, Sodium Myristate, Sodium Cocoyl
Isethionate, Triethanolamine, Aqua (Water), Glycerin,
Sorbitol, Propylene Glycol, Fragrance
98.67
Bar Soap with Xirona Kiwi Rose (Formulation #IPL-7-35A), Merck KGaA
SOLE OKSYETYLENOWANYCH
KWASW KARBOKSYLOWYCH
R-O-(CH2CH2O)n-CH2COOM
R = C4 do C18
n = 2 do 20
M =Na, K
N. Subirats, P. Castn, M. Stapels, SOFW-Journal | 135 | 10-2009, 58-68

SOLE OKSYETYLENOWANYCH
KWASW KARBOKSYLOWYCH
N. Subirats, P. Castn, M. Stapels, SOFW-Journal | 135 | 10-2009, 58-68

Pyn do mycia
RECEPTURY
SIARCZANY ALKILOWE (SA)
estry dugoacuchowych alkoholi i kwasu siarkowego

O
H3 C
O
S
ROSO3-M+; R = C12-C18; M+ = Na+, Mg+2,...

INCI: Sodium lauryl sulfate, Magnesium cocoyl sulfate...
SIARCZANY ALKILOWE
Do dobra rozpuszczalno w wodzie (maleje ze wzrostem

acucha alkilowego, elowanie przy steniu ok. 30%)
Dobre zdolnoci myjce (wzrastaj wraz z wydueniem

acucha alkilowego)
Bardzo dobre waciwoci pianotwrcze (brak wpywu dugoci
acucha alkilowego)
SIARCZANY ALKILOWE
Wraliwe na tward wod - gaszenie piany

Saba rozpuszczalno soli sodowych w niskich temperaturach
Sole TEA i amoniowe - lepsza rozpuszczalno, gorsza
czynno powierzchniowa
ELEKTROLITY ZAGSZCZAJ ROZTWORY SIARCZANW

ALKILOWYCH
TOKSYCZNO
Sodium lauryl sulfate: LD50 (szczury) = 1300 7800 mg/kg
Mycie rk dostarcza 0,18 g/kg;
Oglnie przy wszystkich codziennych czynnociach czowiek
pobiera okoo 5,94 g/kg/dzie
W stenia uywanych w kosmetyce SA s cakowicie
bezpieczne!!!
SIARCZANY ALKILOWE
WPYW NA SKR
dranienie!, wysuszanie ( tu lepsze s TEA)
SPOSOBY AGODZENIA
sole magnezowe - agodniejsze !
mieszanki z sulfobursztynianami i sulfonianami olefin
SIARCZANY ALKILOWE
ZALETY SOLI ORGANICZNYCH (TEA, DEA)
Bardzo dobra rozpuszczalno
Dobra charakterystyka lepkociowa przy rnych steniach
Wysza odporno na niskie temperatury w porwnaniu do soli

sodowych
Wiksza agodno wzgldem skry ni sole sodowe
Dobra kompatybilno z surowcami pomocniczymi
RECEPTURY
Mydo do rk w pynie
INCI
[%]
Water
Sodium Cocoyl Isethionate
Sodium Lauryl Sulfate
Sodium Laureth Sulfate
Polyquaternium-39
Cocamide DEA
Disodium Cocoamphodiacetate
Disodium EDTA
Fragrance
FD&C Blue No. 1
Citric Acid
Sodium Chloride
do 100
2
19
16
3
3
3
0,1
0,5
0,035
do pH=7
qs to 5000-7000 cps
Liquid Hand Soap (Formulation #3908-13), Nalco Company

SIARCZANY OKSYETYLENOWANYCH
ALKOHOLI TUSZCZOWYCH
R
O
S
n
O M+
R = C12-C18
n > 0, zwykle 1-4
M+ = Na+, Mg+2,...
INCI: Sodium laureth sulfate, Magnesium talloweth sulfate....
Do dobra rozpuszczalno w wodzie

im krtszy acuch alkilowy tym lepsza
el ok. 30% (wprowadza do podgrzanej wody a nie wod do
roztworu)
Stabilne w roztworze w typowych warunkach przechowywania
Dobre zdolnoci myjce (szczeglnie przy C8-C10)
im duszy acuch alkilowy tym lepsze
Dobre waciwoci pianotwrcze
twarda woda nie wpywa na jako piany
Optimum rozpuszczalno/mycie/piana = laureth
Niska wraliwo na tward wod
Kompatybilno
Niekompatybilne z kationowymi ZPC
Elektrolity zagszczaj roztwory siarczanw OE alkoholi

TOKSYCZNO
Sodium Laureth Sulfate = SLES
Oral rat LD50 : 5000 mg/kg
Wzrost toksycznoci (oraz hydofobowoci) wraz ze wzrostem
liczby atomw C, oraz ze zmniejszeniem zawartoci grup EO
WPYW NA SKR
rednie dranienie
stopie oksyetylenowania i rodzaj przeciwjonu maj wpyw na
waciwoci dranice
im niszy stopie oksyetylenowania tym wiksze
prawdopodobiestwo wywoywania podranie - domieszki
siarczanw alkilowych
Stopie oksyetylenowania
wski rozrzut stopnia oksyetylenowania zwiksza podatno na
zagszczanie elektrolitami
RECEPTURY
Mydo do rk w pynie
INCI
[%]
Water
Sodium Cocoyl Isethionate
Sodium Lauryl Sulfate
Polyquaternium-39
Cocamide DEA
Disodium Cocoamphodiacetate
Disodium EDTA
Fragrance
FD&C Blue No. 1
Citric Acid
Sodium Chloride
do 100
2
19
16
3
3
3
0,1
0,5
0,035
do pH=7
qs to 5000-7000 cps
Liquid Hand Soap (Formulation #3908-13), Nalco Company

SULFONIANY -OLEFIN
O
H C
Przy 2 lub 3 wglu

O
H C
R = C12-C18
INCI: Sodium C16-C18 olefin
sulfonate
Przy 3 lub 4 wglu
OH
Dobra rozpuszczalno w wodzie (>0,7 g/ml)

el powyej 40%
Dobre waciwoci myjce
optimum dla C14-C16
Dobre zdolnoci pianotwrcze
dobra piana w zimnej wodzie
TRUDNE DO ZAGSZCZENIA
w Europie rzadko stosowane na wiksz skal
SULFONIANY -OLEFIN
TOKSYCZNO
ORL RAT LD50 - 2161 mg/kg (mskie); 1895 mg/kg (eskie)
DRM-RABBIT LD50 >2020 mg/kg
WPYW NA SKR
porwnywalne z siarczanami OE alkoholi - warunek: dobra

jako
zanieczyszczenia mog wywoywa podranienia
RECEPTURY
Mydo w pynie
INCI
[%]
Water
do 100
Disodium Ricinoleamido MEA Sulfosuccinate
2,0
Cocamidopropyl Betaine
2,0
Lauramide DEA
3,0
Sunflowerseedamidopropyl Dimethylamine
Lactate
2,0
Sodium C14 -16 Olefin Sulfonate (40%)
10,6
Citric Acid
qs
Sodium Chloride
qs
Phenoxyethanol (and) DMDM Hydantoin (and)
Iodopropynyl Butylcarbamate
qs
Fragrance, Dye
qs
Na4EDTA
0,1
Mild Liquid Soap (Formulation #627) , Rhodia Novecare
SULFOBURSZTYNIANY
O
O
O
Na O
CH
O Na
S
O
R1
O
Na O
CH2 R1
CH2 R1
S
O
Sulfobursztyniany monoalkilowe, sulfobursztyniany dialkilowe

R - alkohol, OE alkohol, alkanoloamid
INCI: Disodium lauryl sulfosuccinate, Disodium laureth
sulfosuccinate, Disodium oleamido sulfosuccinate....
Niestabilne przy wysokich i niskich wartociach pH (optimum 6-6,5)
SULFOBURSZTYNIANY
Monoestry bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie
Diestry trudnorozpuszczalne w wodzie
myda nie gasz piany
Zdolno dyspergowania myde wapniowych
sulfobursztyniany oparte na OE alkoholach
dodatek do pynw do kpieli
Monoestry zmniejszaj podranienia wywoywane przez AES
TRUDNE DO ZAGSZCZANIA
SULFOBURSZTYNIANY
WPYW NA SKR
zaliczane do agodnych ZPC (rwnie s agodne dla

spojwek)
w porwnaniu z podstawowymi ZPC bardzo dobra
kompatybilno ze skr
najagodniejsze: R = alkanoloamid
ZASTOSOWANIE
Kompozycje myjce, piorce, szampony (take dla dzieci),

pyny do kpieli
Mieszanki sulfobursztynianw i sulfonianw olefin s atwe

do zagszczenia
RECEPTURY
Sl do kpieli
INCI
[%]
Sea Salt/Sodium Chloride
do 100
Disodium Lauryl Sulfosuccinate

(and) Sodium C14-16 Olefin Sulfonate (and)
Lauramidopropyl Betaine
25,0
Sodium Sesquicarbonate
20,0
Magnesium Sulfate
10,0
Essential Oils
Fragrance
qs do 2,0
0,1
Powder Bubble Bath (Formulation #641), Rhodia Novecare
2-HYDROKSYETANOSULFONIANY
IZOTIONIANY / IZETIONIANY
O
H3 C
O
O
O
O
R = C12-C16
INCI: Sodium cocoyl isethionate, Sodium oleoyl isethionate,...
2-HYDROKSYETANOSULFONIANY
IZOTIONIANY / IZETIONIANY
Saba rozpuszczalno w wodzie

w ciekych preparatach mog krystalizowa
gwne zastosowanie - kostki myjce
brak wraliwoci na tward wod i myda
daj obfit, stabiln i zwart pian
Wpyw na skr i oczy
bardzo agodne ZPC
2% roztwr nie dziaa dranico na oczy, nie wywouje
uczule, nie wysusza skry
agodz dziaanie myde
RECEPTURY
Mydo w kostce
INCI
[%]
Silica, Ci 77891 (Titanium Dioxide), Tin Oxide
1.00
Mica, Ci 77491 (Iron Oxides)
0.33
Sodium Palmate, Sodium Laureth Sulfate,

Sodium Stearate, Sodium Myristate, Sodium
Cocoyl Isethionate, Triethanolamine, Aqua
(Water), Glycerin, Sorbitol, Propylene
Glycol, Fragrance
98.67
Bar Soap with Xirona Kiwi Rose (Formulation #IPL-7-35A), Merck KGaA
SARKOZYNIANY
O
-
H3 C
N
CH3
INCI: Sodium lauroyl sarcosinate, TEA cocoyl sarcosinate
rednio rozpuszczalne w wodzie

Kompatybilne z wszystkimi ZPC oprcz kationowych
Dobre w. pianotwrcze
lepiej pieni si w twardej ni w mikkiej wodzie
dobra piana w obecnoci lipidw
Wpyw na skr i oczy
niezwykle agodne
Wykazuj silne waciwoci biobjcze przy pH = 4-6
RECEPTURY
el pod prysznic
INCI
[%]
Water
do 100
35,0
10,0
Cocamidopropyl Hydroxysultaine
10,0
Sodium Lauroyl Sarcosinate
5,0
Polyquaternium-7
4,0
Tetrasodium EDTA
0,2
Fragrance, preservative
qs
Citric Acid
do pH=6,0
Silkening Shower Gel (Formulation #B3243), Nalco Company
TAURYNIANY
O
S
O
Na
INCI: sodium methyl lauroyl taurate, magnesium methyl

cocoyl taurate, potassium methyl cocoyl taurate;
sodium cocoyl taurate; sodium lauroyl taurate
O
N
O
S
O
Na
METYLOTAURYNIANY
Odporne na tward wod
Wykazuj stabilne waciwoci (szczeglnie zwilalno)

w szerokim zakresie pH i temperatury
Doskonale dysperguj myda wapniowe
Bardzo agodne wzgldem skry
Stosowane jako dodatki do myde w pynie, szamponw, pynw

do kpieli
RECEPTURY
Szampon
INCI
Water
Guar Hydroxypropyltrimonium Chloride
Glycerin
Cyamopsis Tetragonoloba Guar Gum
Sodium Methyl Oleyl Taurate
Sodium Lauroyl Methyl Isethionate
Glycol Distearate
Fragrance, Dye, Preservative
Citric acid solution (50%)
Sodium Chloride
[%]
do 100
0,2
0,7
0,35
10,00
8,00
30,00
1,5
qs
qs do pH=5,5-6,5
qs
Moisturizing Creme Shampoo (Formulation #AC154) , Innospec Active Chemicals

ACYLOPEPTYDY
O
H3 C
O
NH
NH
O
O
NH
NH
INCI: Potassium cocoyl hydrolyzed collagen
Dobrze rozpuszczalne w wodzie

Antystatyki
Stosowane w odywkach do wosw
Wpyw na skr
zaliczane do agodnych ZPC
agodz podranienia wywoywane przez inne anionowe ZPC
(synergizm)
RECEPTURY
Szampon do wosw suchych
INCI
[%]
Water
do 100
50,0
Cocamide DEA
3,0
Potassium Cocoyl Hydrolyzed Collagen
10,0
Hydrolyzed Collagen
4,0
Sodium Chloride
Benzyl Alcohol, Methylchloroisothiazolinone,
Methylisothiazolinone
1,0
0,05
Polysorbate 20, Linoleic Acid, Linolenic Acid
2,0
Clear Shampoo For Dry Hair (Formula No. 526.17.0730),

CLR Chemisches Laboratorium Dr. Kurt Richter GmbH
FOSFORANY ALKILOWE
-
O
H3 C
O
-
M2+
R - alkohole tuszczowe, OE alkohole

INCI: Sodium lauryl phosphate/disodium lauryl phosphate,
Sodium oleth phosphate, Potassium cetyl phosphate, DEA-cetyl
phosphate
FOSFORANY ALKILOWE
Fosforany monoalkilowe - myjce
Fosforany dwu- i trjalkilowe emulgatory
Bardzo dobra rozpuszczalno w obecnoci elektrolitw
Dobre waciwoci myjce (szczeglnie polecane do kompozycji

o odczynie kwanym)
Bardzo dobre wasnoci pianotwrcze
Wpyw na skr
agodne
RECEPTURY
Fluid z filtrem UV
INCI
Octocrylene
Butyl methoxydibenzoylmethane
Titanium dioxide, Alumina, Manganese dioxide
Bis-ethylhexyl hydroxydimethoxy benzylmalonate
Cetearyl alcohol
Caprylic/capric triglyceride
Dicaprylyl carbonate
Isostearyl alcohol
Potassium cetyl phosphate
Ectoin
Glycerin
Carbomer
Sodium hydroxide aq
Aqua
[%]
6,0
2,0
2,0
1,0
2,0
6,0
5,0
4,0
2,0
0,15
5,0
0,3
qs
do 100
UV-Balanced Fluid with RonaCare AP (O/W), MDA-S-20-02, Merck

WPYW ANIONOWYCH SPC NA SKR

Test Zeinowy
(Zeina - biako ekstrahowane z kukurydzy)
- wprowadzenie zeiny
(1%) do roztworu
wodnego badanej
substancji
- wytrzsanie w 36C
przez 1h
- ilo solubilizowanego
biaka wyznacza si
poprzez analiz azotu.
SLS: Sodium Lauryl Sulfate
SLES Sodium Laureth Sulfate
CAPB: Cocamidopropyl
Betaine

Test RBC (Red Blood Cell Test) test czerwonych ciaek krwi
- wprowadzenie 0,1%
substancji aktywnej do
zawiesiny czerwonych
krwinek
- proces lizy
erytrocytw, ktra
prowadzi do uwalniania
hemoglobiny (analiza
spektrofotometrycznie)
SLS: Sodium Lauryl Sulfate
SLES Sodium Laureth Sulfate
CAPB: Cocamidopropyl
Betaine
draznienie
600
400
200
0
1
1. Sodium lauryl sulfate

2. TEA lauryl sulfate
3. Sodium olefin sulfonate
4. Sodium laureth-2 sulfate
5. Sodium laureth-3 sulfosuccinate

6. Magnesium lauryl sulfate
7. Sole potasowe acylopeptydw
8. Magnesium laureth-8 sulfate
Surfaktanty niejonowe
SURFAKTANTY NIEJONOWE

Niskie CMC (zadowalajca efektywno ju w niskich
steniach)
Brak problemw z niekompatybilnoci z elektrolitami, ale:
dziaanie myjce moe by zalene od obecnoci

wielowartociowych kationw
ALKOHOLE I ETERY
Rozpuszczalno w wodzie znacznie gorsza ni dla zwizkw

jonowych
Dla R>C6/C8 jedna grupa funkcyjna nie wystarcza do uzyskania

rozpuszczalnoci w wodzie
Popraw rozpuszczalnoci mona uzyska wprowadzajc do

czsteczki grupy hydroksylowe i/lub ugrupowanie
polioksyetylenowe
NIEJONOWE, OKSYETYLENOWANE SPC
OE alkohole tuszczowe
OE monoalkanoloamidy
OE aminy tuszczowe
OE kwasy tuszczowe
Kopolimery tlenek etylenu/tlenek propylenu
OE alkilofenole
OE ALKOHOLE TUSZCZOWE
AE - alcohol ethoxylates
INCI: Laureth-x, oleth-x, talloweth-x...

R = C12-C18
OH
RDO ALKOHOLI TUSZCZOWYCH

Olej kokosowy C12/C14
j woowy C16/C18
Utwardzany j woowy C16/C18
Synteza C12/C18
Synteza C12/C15
ROZPUSZCZALNO
W WODZIE
Moliwa dla OE >5
May wpyw dugoci
acucha alkilowego
Decyduje rozmiar OE
Zalety oksyetylatw z wsk dystrybucj (narrow range, peaked)
lepsza rozpuszczalno ((mniejszy udzia
niskooksyetylenowanych i nieoksyetylenowanych alkoholi))
mniejsze tendencje do elowania
nisza temperatura topnienia
mniej wyczuwalny zapach,
Dodatek jonowych SPC powysza punkt zmtnienia

Do OE 5 zdolnoci myjce wzrastaj, potem malej wraz ze
wzrostem dugoci acucha OE
Najlepsze zdolnoci myjce w temperaturach zblionych do
punktu zmtnienia
Bardzo dobra zdolno myjca w odniesieniu do ciekych
zanieczyszcze hydrofobowych
Dobre zdolnoci zwilajce
Pogorszenie przy bardzo wysokich stopniach
oksyetylenowania
PUNKT ZMTNIENIA (Cloud-point)
Rozpuszczalno w wodzie jest warunkowana solwatacj.

Im wicej czsteczek wody oddziauje z czsteczk ZPC tym
rozpuszczalno jest lepsza
Dostarczenie energii na sposb ciepa (podgrzanie) powoduje
zrywanie wiza wodorowych (en. wizania wodorowego 7kcal/mol)
R
OH
H2 O
H2 O
O
H2 O
H2 O
H2 O
OH
R
O
H2 O
H2 O
H2 O
NAJLEPSZA CZYNNO POWIERZCHNIOWA JEST

STWIERDZANA W OKOLICACH PUNKTU ZMTNIENIA
Dodatek elektrolitw obnia punkt zmtnienia

Dodatek alkoholi (np. etanolu i izopropanolu) podwysza punkt
zmtnienia
Dodatek jonowych ZPC podwysza punkt zmtnienia!
P. Mukherjee, S.K. Padhan, S. Dash, S. Patel, B. K. Mishra, Advances in Colloid and Interface
Science 162 (2011) 5979
Zastosowanie praktyczne w procesach ekstrakcji


Przy steniu >25% mog tworzy lepkie ele
ZDOLNOCI PIANOTWRCZE
AE wytwarzaj umiarkowanie stabiln pian
Rosn z wydueniem acucha OE
Malej wraz ze wzrostem stenia elektrolitw, ale elektrolity
zasadowe i kwane polepszaj te zdolnoci
Dodatek AE reguluje zdolno pianotwrcz niejonowych ZPC
KOMPATYBILNO
Ze wszystkimi grupami ZPC
ODDZIAYWANIE NA SKR
Porwnywalne z wikszoci niejonowych ZPC
Silnie odtuszczaj skr (bardzo dobrze usuwaj
zanieczyszczenia olejowe)
Dziaanie dranice wzrasta wraz ze zmniejszeniem iloci grup
OE
PRZYKADY ZASTOSOWA
Laureth-3 - Emulgator, zagstnik
Laureth-12 - Emulgator, stabilizator piany, solubilizator, rodek

myjcy
Laureth 23 - Solubilizator
Steareth-3 - Zagstnik
Oleth-20 - Solubilizator kompozycji zapachowych
Balsam do ciaa
RECEPTURY
INCI
Water
Carbomer
Glycerin
PPG-20 Methyl Glucose Ether
Methyl Gluceth-20
PEG/PPG-8/3 Laurate
Neopentyl Glycol Diethylhexanoate
Isopropyl Isostearate
Oleth-2
Oleth-20
Triethanolamine
Sodium PCA
Tocopheryl Acetate
Fragaria Vesca (Strawberry) Fruit Extract (and) Water
Chamomilla Recutita (Matricaria) Flower Extract, Propylene Glycol
(and) Water
Ginkgo Biloba Leaf Extract, Propylene Glycol (and) Water
Preservative, fragrance
[%]
do 100
0,35
1,0
1,0
0,5
1,0
6,0
2,0
1,16
0,84
0,35
0,05
0,2
2,0
1,0
1,0
qs
Pampering Skin Conditioner (LL) (Formulation #B-0052[LA]),

Noveon Consumer specialities
ALKANOLOAMIDY
O
OH
N
H3C
OH
N-acylowe pochodne monoetanoloaminy (MEA) lub

dietanoloaminy (DEA)
Monoalkanoloamidy, INCI: Cocamide MEA

Dietanoloamidy, INCI: Lauramide DEA, Cocamide DEA
MEA
DEA
ALKANOLOAMIDY
WACIWOCI FIZYKOCHEMICZNE
Zale od dugoci acucha alkilowego
C12 MEA stae w temp. pokojowej, sabo rozpuszczalny
w wodzie
C18 MEA stay, nierozpuszczalny w wodzie
C12 DEA pstay, sabo rozpuszczalny w wodzie
WACIWOCI UYTKOWE
Stabilizacja piany z anionowych ZPC (zwaszcza w twardej
wodzie i w obecnoci tuszczu)
Zagszczaj anionowe ZPC w obecnoci elektrolitw (im gorsza
rozpuszczalno w wodzie etanoloamidu tym lepszy efekt
zagszczenia)
Wykazuj dziaanie antystatyczne
Inhibicja korozji
ALKANOLOAMIDY
WACIWOCI UYTKOWE C.D.

Zmikczajce
Poprawiaj fizyczne i powierzchniowo czynne waciwoci
pozostaych surfaktantw w kompozycji (wzrost lepkoci, wzrost
stabilnoci piany, obnienie dziaania dranicego pozostaych
spc)
KOMPATYBILNO i STABILNO
kompatybilne z anionowymi i kationowymi spc (o ile nie
zawieraj wolnego kwasu)
podatne na hydroliz
BEZPIECZESTWO
DEA podejrzewane o uwalnianie nitrozoamin
Ograniczenia stosowania
Max. zawarto wolnej DEA
w gotowym wyrobie 0,5%
w surowcu 5%
Nie stosowa z substancjami nitrozujcymi
RECEPTURY
INCI
Water
Cocamide DEA
Hydrolyzed Collagen
Sodium Chloride
[%]
do 100
50,0
3,0
10,0
4,0
1,0
0,05
2,0

OKSYETYLENOWANE AMIDY
KWASW TUSZCZOWYCH
OH
O
O
R=C18, n=0, INCI: Stearamide DEA

n=8, INCI: PEG-8 Oleic DEA
n=20, INCI: PEG-20 Cocamide DEA
R
O
n
OH
Moe by rwnie monoetanoloamid!

PEG-6 Cocamide
Produkt jest wieloskadnikow mieszanin

Waciwoci s wypadkow waciwoci poszczeglnych
skadnikw
Mona otrzyma produkty o powtarzalnych waciwociach
Maj wyczuwalny zapach i ciemny kolor
OKSYETYLENOWANE AMIDY
KWASW TUSZCZOWYCH
WACIWOCI
(na przykadzie adduktw EO do etanoloamidw na bazie kwasw
tuszczowych z oleju rzepakowego)
Dobra rozpuszczalno w wodzie powyej 14 grup OE
Zdolno pianotwrcza porwnywalna do pozostaych
niejonowych ZPC (przy ok 18 grupach OE maksimum)
Efektywne zwilacze przy OE 8-14
Mog by mieszane z dowolnymi ZPC
agodnie dziaaj na skr
OKSYETYLENOWANE KWASY
TUSZCZOWE
O
O
R
OH
n
INCI, np.: PEG-10 Stearate (PEG-n-Stearate)
Do 8 OE rozpuszczalne w tuszczach
Hydrolizuj na ciepo w rodowisku alkalicznym
Zastosowania
Emulgatory
Odpieniacze
Stearyniany - perotwrcze
OKSYETYLENOWANE KWASY
TUSZCZOWE
LEA-5.0 = PEG-5 Laurate

RECEPTURY
Pearlescent Body Wash Base
PearlescentBodyWashBase JZ2-64 , The HallStar Company

KOPOLIMERY BLOKOWE PEG/PPG
HO
O
n
CH3
INCI: (n=4, m=23, p=0) - PPG-23-PEG-4, PEG/PPG-4/23

ale te: Poloxamer x np. Poloxamer 184
KOPOLIMERY BLOKOWE PEG/PPG

WACIWOCI (zale od struktury)
Ciaa stae lub ciecze
Rozpuszczalne lub nierozpuszczalne w wodzie
Dobre lub sabe wasnoci pianotwrcze
ZASTOSOWANIE
Stabilizatory piany
Odpieniacze (< 20% grup OE)
Emulgatory
Zwilacze
KOMPATYBILNO
Kompatybilne ze wszystkimi ZPC
Odporne na jony wapnia i magnezu
Odporne na kwasy
Nieodporne na rodowisko alkaliczne
RECEPTURY
Tonik
INCI
[%]
Water
do 100
Tri(Tetramethylhydroxypiperidinol) Citrate
0,025
Sodium Benzotriazolyl
Butylphenol Sulfonate (and) Buteth-3 (and) Tributyl
Citrate
0,05
PEG/PPG-8/3 Laurate
0,05
PEG/PPG-17/6 Copolymer
2,0
Sorbitol (and) Water (and) Algae extract
1,0
Potassium Sorbate
0,6
Sodium Benzoate
0,3
PEG-70 Mango Glycerides
2,0
Coceth-7 (and) PPG-1-PEG-9 Lauryl Glycol Ether (and)
PEG-40 Hydrogenated Castor Oil
0,3
Aqua (and) Sucrose Laurate (and) Alcohol
0,8
Citric Acid
qs
Rejuvenating Tonic Lotion with Lanablue ,Unipex Innovations
MONOGLICERYDY
HO
HO
OH
HO
COR
HO
gliceryna
monogliceryd
H(OCH2CH2)n
O
O
H(OCH2CH2)m
OE monogliceryd
INCI: np. Glyceryl Cocoate

COR
MONOGLICERYDY
INCI: Glyceryl Stearate
Praktycznie nierozpuszczalny w wodzie, tworzy dyspersje
Mog tworzy w wodzie ukady ciekokrystaliczne
Nieodporne na hydroliz, zwaszcza w alkalicznym pH
Stabilizator i regulator konsystencji emulsji typu o/w
ZASTOSOWANIE
Emulgator w/o
Emolient
RECEPTURY
Balsam do opalania
INCI
[%]
Water
Octocrylene
Butyl Methoxydibenzoylmethane
Bis-ethylhexyl Hydroxydimethoxy Benzylmalonate
Glyceryl Stearate, Peg-100 Stearate
Potassium Cetyl Phosphate
Cetyl Alcohol
Stearic Acid
Coco-caprylate/Caprate
Hexyl Laurate
Dicaprylyl Carbonate
Butyrospermum Parkii (Shea Butter)
Cyclopentasiloxane
Isohexadecane
Dimethicone
Pvp/Hexadecene Copolymer
Tocopheryl Acetate
Ectoin
Glycerin
Propylene Glycol
Xanthan Gum
Acrylates/C10-30 Alkyl Acrylate Crosspolymer
Triethanolamine, Aqua (Water)
Preservative
Do 100
8,5
1,6
0,5
2,0
1,5
1,0
1,0
2,5
1,0
1,0
0,5
2,5
1,0
0,5
1,0
0,5
0,1
5,0
4,0
0,1
0,05
Qs
qs
Sun Protection Gel with Eusolex UV-Pearls (Formulation #MSA-002.08.01) , Merck KGaA
OE MONOGLICERYDY
HO
HO
OH
HO
COR
HO
gliceryna
monogliceryd
H(OCH2CH2)n
O
O
H(OCH2CH2)m
COR
OE monogliceryd
INCI: np. PEG-7 Glyceryl Cocoate, PEG-8 Glyceryl Laurate, PEG-5

Glyceryl Stearate
ZASTOSOWANIE
Emulgatory
rodki renatuszczajce
RECEPTURY
Olejek do kpieli
INCI
[%]
PEG-7 Glyceryl Cocoate

do 100
Olive Oil PEG-10 Esters and PEG-40 castor Oil
10,0
perfume
2,0
Propyl paraben
0,2
Seaqua Dispersible Bath Oil (Formulation #C6046), Seatons
INNE SUBSTRATY DO ESTRYFIKACJI

KWASAMI TUSZCZOWYMI
CH2OH
OH
HOH2C
H
HO
CH2OH
OH
HO
CH2OH
OH
O
OH
OH
OH
OH
OH
poliglicerol
pentaerytritol
HO
OH
OH
OH
O
sorbitol
OH
OH
sorbitan (1,4)
H
OH
HO
OH
H
HO
OH
O
H HO
O
H
OH
OH
sacharoza
OH
NIEJONOWE SPC Z GRUPAMI

HYDROKSYLOWYMI
Glukozydy
Glicerydy
Estry glikoli
Estry gliceryny
Estry poliglicerolu
Poliglukozydy
Estry sorbitanu
OE estry sorbitanu
Estry sacharozy
ESTRY SORBITANU I OE ESTRY

SORBITANU
Sorbitan stearate
Polysorbate-60
ESTRY SORBITANU
Nierozpuszczalne w wodzie
Sabo zwilaj
Sabe wasnoci myjce i pianotwrcze
Bardzo dobre emulgatory
Rozpuszczalne lub dyspergowalne w wodzie, zalenie od liczby
OE ESTRY SORBITANU
przyczonych grup OE
Dobre dyspergowanie
Dobre emulgatory i solubilizatory
RECEPTURY
Balsam nawilajcy
INCI
Water
Sorbitan Stearate / Sucrose Cocoate
1,3 Butylene Glycol
Glycerin
Allantoin
Carbomer
Methyl Paraben
Diethylhexyl Carbonate
Cyclomethicone
Shea Butter
1,0
Glyceryl Stearate/ PEG-100 Stearate
Hydrogenated Vegetable Oil
Polysorbate 60
Meadowform Seed Oil
Capryl Cprylic Triglyceride
Butyl Paraben
Poly Acrylamide/C13-14Iso Paraffin/Laurein-7
Polymethylmethacrylate
Triethanolamine
[%]
do 100
1,2
7,0
1,0
0,1
10,0
0,15
3,0
5,0
1,0
1,0
0,5
2,0
2,0
0,1
0,3
6,0
qs
Moisturizing Lotion , Sunjin Chemical Co. Ltd
RECEPTURY
INCI
Water
Cocamide DEA
Hydrolyzed Collagen
Sodium Chloride
[%]
do 100
50,0
3,0
10,0
4,0
1,0
0,05
2,0

ALKILOPOLIGLUKOZYDY
(Alkylpolyglucosides - APG)
OH
H
O
H
OH
OH
HO
alkilopoliglukozyd
INCI: np. Lauryl Glucoside
ALKILOPOLIGLUKOZYDY
(Alkylpolyglucosides - APG)
WACIWOCI (zale od dugoci acucha alkilowego
i redniego stopnia polimeryzacji)
Bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie (brak wraliwoci na
tward wod i elektrolity)
Nie wykazuj punktu zmtnienia
Przy zataniu nie tworz struktur heksagonalnych (dopiero
w wysokich steniach tworz warstwy lamelarne)
Wiksze micele wysze lepkoci przy niskich steniach
Bardzo dobre zdolnoci pianotwrcze
Bardzo dobre zdolnoci myjce (malej ze wzrostem HLB)
Dobra kompatybilno z innymi ZPC
agodne dla skry i oczu!
Mydo w pynie
RECEPTURY
INCI
[%]
Water
do 100
Hectorite
1,5
Glycerin
3,0
Decyl Glucoside
10,0
Lauryl Glucoside
8,0
15,0
Coco-Glucoside and Glyceryl Oleate
5,0
Carthamus Tinctorius (Safflower) Seed Oil and Aloe
Barbadensis Leaf
0,75
Tocopheryl Acetate
0,5
Glycol Distearate and Laureth-4 and Cocamidopropyl Betaine 2,0
DMDH Hydantoin
0,2
Citric Acid (50% solution)
do pH=5,5-6,5
fragrance
Intensive Care Body Wash with BENTONE EW (Formulation #BY3129/34),
Elementis Specialities
SPC POCHODNE CUKRW

ESTRY SORBITANU (np. Sorbitan Laurate)
Stabilne w szerokim zakresie pH, <C12 rozpuszczalne

w wodzie
ESTRY SACHAROZY (np. Sucrose Laurate)
Bardzo dobra rozpuszczalno w wodzie
Niestabilne w skrajnych pH
Ograniczona stabilno termiczna
ALKILOPOLIGLUKOZYDY (np. Lauryl Glucoside)
Bardzo dobra rozpuszczalno w wodzie
Niestabilne w silnie kwanym pH
Ograniczona stabilno termiczna
NIEJONOWE SPC - podsumowanie
WACIWOCI (zale od struktury)

Umiarkowane wasnoci pianotwrcze
Umiarkowane zwilanie
Dobre wasnoci emulgujce
ZASTOSOWANIE
Stabilizatory piany (dla anionowych ZPC)
Zwizki gaszce pian
Solubilizatory
Nisze wartoci CMC w porwnaniu z jonowymi ZPC
Wiksze rozmiary miceli ni dla jonowych ZPC
Bardziej efektywna solubilizacja
Emulgatory
Najczciej stosowane emulgatory
Stosowanie mieszanek niejonowych ZPC o rnej budowie
poprawia stabilno emulsji
N-TLENKI AMIN
Coco-CONHCH2CH2-CH2N(CH3)2O
Coco-N(CH2CH2OH)2O
R-N(CH3)2O
INCI: np. Cocamine oxide
N-TLENKI AMIN
ROZPUSZCZALNO
Do C16 dobrze rozpuszczalne w wodzie i odporne na obecno
elektrolitw w wodzie
Rozpuszczalno w rodowisku obojtnym i alkalicznym
warunkowana wizaniami wodorowymi
Rozpuszczalno w rodowisku kwanym - wynik protonowania
tlenku aminy i powstania czwartorzdowego zwizku
amoniowego
WACIWOCI
Zagszczanie anionowych ZPC
Mechanizm: kompleksy 1:1
W kwanym pH (< 6,5) moe strci si osad
Poprawa stabilnoci piany
Poprawa wasnoci dermatologicznych
Brak wraliwoci na tward wod
ZANIECZYSZCZENIA SUROWCA
Wyjciowe aminy
RECEPTURY
Clear Hair Rinse Formulation
1. Intensywnie miesza Natrosol
z wod a do cakowitego
rozpuszczenia Natrosolu.
2. Doda pozostae skadniki
w kolejnoci podanej w tabeli
(miesza dokadnie po
kadym skadniku)
Surfaktanty amfoteryczne
AMFOTERYCZNE SPC
pI - punkt izoelektryczny
- jon obojnaczy
pooenie punktu
X-
izoelektrycznego zaley od
R
Y
struktury zwiazku
punkt izoelektryczny
H+OH-
X-H
HA
dla mieszanin punkt

izoelektryczny jest nieostry
XH
R
YOH
pH wyzsze
Y ApH nizsze
(zakres izoelektryczny,
obszar izoelektryczny)
AMFOTERYCZNE SPC
WACIWOCI
na og dobra rozpuszczalno w wodzie,
z reguy kompatybilne z elektrolitami
kompatybilne z innymi ZPC
atwo tworzenia kompleksw i mieszanych miceli
dua odporno na hydroliz w szerokim zakresie pH
agodne dla skry i oczu (mog czasem drani oczy!)
WACIWOCI W PUNKCIE IZOELEKTRYCZNYM
zmniejszona rozpuszczalno
pogorszenie zdolnoci pianotwrczych, myjcych i zwilajcych
AMFOTERYCZNE SPC
WPYW pH NA ROZPUSZCZALNO SPC
WPYW pH NA CMC AMFOTERYCZNYCH SPC
AMFOTERYCZNE SPC NA GRANICY FAZ
Anionowy
SPC
Amfoteryczny
ZPC
WPYW pH NA UPAKOWANIE
AMFOTERYCZNYCH ZPC NA GRANICY FAZ
pH > pI
betaina
Zakres
izoelektryczny
pH < pI
BETAINY
R1
R1
N
R3
Cl CH2 COOH
R2
R2
CH2 COO -
R3
R1 = R2 = CH3 R3 = C12-C14
R1 = R2 = CH3 R3 = RCONHCH2CH2CH2R1 = R2 = CH2CH2OH R3 = C12-C14
INCI (nazwa chemiczna):
Cocamidopropyl betaine (Cocoamidopropyl N,N-dimethyl betaine),
Coco betaine (Cocoalkyldimethyl betaine),
Lauryl betaine (Lauryl, myristyl dimethyl betaine)
BETAINY
WACIWOCI
nie wystpuj w formie czysto anionowej
s bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie
wykazuj kompatybilno ze wszystkimi grupami ZPC (poza
anionowymi przy niskim pH)
nie reaguj na dodatek elektrolitw
w obecnoci elektrolitw zagszczaj roztwory anionowych ZPC
s stabilne chemicznie (odporne na NaOCl)
dobra aktywno powierzchniowa oraz zdolnoci pianotwrcze
w szerokim zakresie pH
wykazuj dziaanie hydrotropowe
dobre waciwoci pianotwrcze, stabilizuj pian
agodz dziaanie anionowych ZPC
przy pH>pI s dobrymi detergentami
przy pH<pI dobrze dziaaj zwilajco
dobrze emulguj alkohole tuszczowe i inne substancje polarne
S TANIE
RECEPTURY
el pod prysznic
INCI
Genapol LRO/Sodium Laureth Sulfate
Dehyton AB 30/Coco Betaine
Aethoxal B/PPG-5 Laureth-5
Wacker-Belsil DMC 6038/Dimethicone Copolyol
Comperlan KD/Cocamide DEA
Water
Preservative, fragrances, pigments
wt%
35.00
10.00
5.00
5.00
3.00
42.00
q.s.
Formulation 895 AH SOURCE: Wacker-Chemie GmbH: Formulas for Beauty

N-ALKILOSULFOBETAINY
R1
N+
R2
R3
S
OH O
O-
R1 = R2 = CH3 R3 = C12-C14
R1 = R2 = CH3 R3 = RCONHCH2CH2CH2R1 = R2 = CH2CH2OH R3 = C12-C14
INCI: np. Cocamidopropyl Hydroxysultaine
INCI: Lauryl Hydroxysultaine
N-ALKILOSULFOBETAINY
WACIWOCI
Dobre zdolnoci pianotwrcze i stabilizujce pian

w rodowiskach alkalicznych
atwo komponuj si z anionowymi
Skuteczne rodki dyspergujce myda wapniowe
Niektre maj bardzo dobre waciwoci przeciwgrzybicze i

antybakteryjne
N-ALKILOAMIDOBETAINY
R=C8-C18 - INCI: Cocamidopropyl Betaine

Avocadamidopropyl betaine
WACIWOCI
Znakomite regulatory lepkoci (skuteczniejsze ni
alkanoloamidy)
Kompatybilne ze wszystkimi ZPC
Bardzo agodne dla oczu i skry
Bardzo dobre waciwoci pianotwrcze
W wysokim stopniu biorozkadalne
COCAMIDOPROPYL BETAINE (CAPB)

Na podstawie zaoe (poniej) obliczono, e w cigu 24 h czowiek
podczas mycia rk ma kontakt z 0,8 mg CAPB
Zwizki te s praktycznie nietoksyczne
LC 50 (derm rat) = 2000 mg/kg
LC50 (oral rat) = 4900 mg/kg
ZAOENIA
Zawarto CAPB w detergencie 4%
Powierzchnia skry naraonej na ekspozycj (donie i
przedramiona) ok. 2000 cm3
Ilo kontaktw z detergentem (w cigu 24 h) 10 razy
Czas ekspozycji 10 minut
Masa ciaa 60 kg
MLES Magnesium Laureth Sulfate,

CB Cocamidopropyl Betaine
DP Decyl Glucoside
J. M. Vozmediano et al. Int. J. Cosmet. Sci. 22 73-81, (2000)
Pyn do mycia twarzy

INCI
RECEPTURY
Wt%
Water
85.95
Tetrasodium EDTA
0.10
Citric Acid (25% roztwr) to pH 6.0
Dimethicone Propyl-PG Betaine (Abil B 9950)
1.25
Caprylamido/Capramidopropyl Betaine
7.50
Propylene Glycol
2.00
Butylene Glycol
2.00
PEG-7 Glyceryl Cocoate (Tegosoft GC)
0.75
Sodium Lactate (and) Sodium PCA (and) Glycine (and)
Fructose (and) Urea (and) Niacinamide (and) Inositol
(and) Sodium Benzoate (and) Lactic Acid (Lactil)
0.45
Preservatives
Q.S.
Color
Q.S.
Fragrance
Q.S.
Goldschmidt Chemical Corp.: Suggested Formulation
GLICYNIANY
(alkiloamfoglicyniany, alkiloamfooctany, alkiloiminoglicyniany)
INCI: Disodium Tallowamphodiacetate, Disodium

Capryloamphodiacetate, Sodium Cocoyl Glycinate
GLICYNIANY
WACIWOCI
wykazuj obnion rozpuszczalno w zakresie izoelektrycznym
s kompatybilne z elektrolitami i innymi ZPC
s odporne na hydroliz w szerokim zakresie pH
s biozgodne
zmniejszaj dziaanie dranice anionowych spc
dobrze dziaaj pianotwrczo
dziaanie detergencyjne ronie z pH
dobrze emulguj alkohole tuszczowe i inne substancje polarne
dziaaj antystatycznie
RECEPTURY
Mleczko myjce do twarzy
INCI
1.Deionized Water
2. Cocoamphodiacetate (and) Sodium Lauryl Sulfate (and)
Sodium Laureth Sulfate (and) Propylene Glycol )
3. Polyquaternium- 0 (1% aqueous)
4. Cocamide DEA
5. PEG-120 Methyl Glucose Dioleate
6. Glycol Distearate
7. Methyl Gluceth-10
8. Hydroxylated Milk Glycerides
9. Preservative
10. Citric Acid q.s .
Wt%
35.0
35.0
20.0
2 .0
3.0
1.5
3.0
0.5
q.s .
Zmiesza (2) z wod i miesza na mieszadle mechanicznym do poczenia skadnikw

jednoczenie ogrzewajc do 70-80C. Wolno dodawa skadnik (3). Po dokadnym
wymieszaniu dodawa kolejne skadniki w kolejnoci podanej w tabeli. Za kadym razem
poczeka a poprzedni skadnik rozpuci si. Kontynuowa mieszanie i ogrzewanie przez
kolejne 10-15 minutes. Nastpnie schodzi mieszanin do temperatury pokojowej i doda
kwas cytrynowy do pH 6.8 - 7.2 .
SOURCE: Amerchol: Formulation T74-52-1
ALKILOAMFOPROPIONIANY
INCI: sodium oleoamphopropionate,
sodium caproamphopropionate
2006/257/WE: Decyzja Komisji z dnia 9 lutego 2006 r. zmieniajca decyzj 96/335/WE ustanawiajc wykaz i powszechne
nazewnictwo skadnikw stosowanych w produktach kosmetycznych (Tekst majcy znaczenie dla EOG)
Dziennik Urzdowy L 097 , 05/04/2006 P. 0001 - 0528
ALKILOAMPFOPROPIONIANY
ZASTOSOWANIE
w produktach chemii kosmetycznej i gospodarczej (szczeglnie

gdy proces technologiczny wymaga nieobecnoci soli)
w produktach do barwienia wosw wraliwych na obecno
elektrolitw
Amfopropioniany maj zakres izoelektryczny przy pH 2.5-4.5.

W tym obszarze maj ograniczon rozpuszczalno.
RECEPTURY
Mydo o dziaaniu antybakteryjnym - w pynie

(do dozownikw tworzcych pian)
INCI
Aqua
Cocobetainamido Amphopropionate
Cocamidopropyl Hydroxysultaine
Citric Acid Monohydrate
PEG-80 Hydrogenated Glyceryl Palmate
Wt. %
75.00
5.00
10.00
5.00
q.s.
5.00
Procedura
Zmiesza skadniki w podanej kolejnoci w temperaturze 45-50C. Cay czas
mieszajc doprowadzi do pH ~5. Na koniec doda konserwant o ile jest to
konieczne.
Liquid Soap with low viscosity, Manufacturer Reference or Source: Goldschmidt Personal Care: Formulation SH
15026
AMFOTERYCZNE ZPC
Porwnanie surfaktantw amfoterycznych w funkcji waciwoci
uytkowych dla zwizkw zawierajcych tak sam ilo atomw
wgla w acuchu alkilowym
1- najgorszy, 5 - najlepszy
AMFOTERYCZNE ZPC
Porwnanie surfaktantw amfoterycznych w funkcji waciwoci
uytkowych dla zwizkw zawierajcych tak sam ilo atomw
wgla w acuchu alkilowym -c.d.
1- najgorszy, 5 - najlepszy
Brny, E., et al., Biophysical characterization of skin damage and recovery after
exposure to different surfactants, Contact Dermatitis, 1999, 40, 98-103
Surfaktanty kationowe
KATIONOWE SPC
WACIWOCI
Dobre zdolnoci sorpcji na wknach naturalnych (bawena,
wena, len)
przy wyszych steniach ZPC moliwe cakowite wysycenie
powierzchni
Dziaanie bakteriostatyczne (zwizki o krtkich acuchach)
ZASTOSOWANIE
w pynach do zmikczania tkanin/antystatycznych, preparatach
antystatycznych,
w preparatach bakteriostatycznych/ dezynfekcyjnych
CZWARTORZDOWE SOLE AMONIOWE

R4
+
R1 N R3 X R2
R- alkil lub aryloalkil, co najmniej jedna grupa metylowa
X Cl-, CH3OSO3-, C2H5OSO3INCI: Quaternium-x, Benzalkonium Chloride (benzyl-C8-18alkyldimethyl, chlorides), Cetrimonium Chloride (1Hexadecanaminium, N,N,N-trimethyl-, chloride)
Quaternium-14- Dodecyl(ethylbenzyl)dimethylammonium chloride

BEHENOYL PG-TRIMONIUM CHLORIDE
(antystatyk, kondycjonujeO wosy)
+
Cl
O
O
BEHENTRIMONIUM CHLORIDE
(antystatyk, kondycjonuje wosy)
Cl
BEHENTRIMONIUM METHOSULFATE
(antystatyk, surfaktant, kondycjonuje wosy)
O
O
BENZYL TRIETHYL AMMONIUM CHLORIDE

(antystatyk)
+
Cl

WACIWOCI
solubilizujce wzgldem niejonowych ZPC w rodowisku

alkalicznym
wykazuj zdolno do hydrofobizowania powierzchni
biobjcze (monoalkilowe, R krtkie)
Kationy czwartorzdowych soli amoniowych
asocjuj z ujemnie naadowanymi grupami fosfolipidw bony

komrkowej, dziki czemu reszty tuszczowe tych kationw
dobrze penetruj bony komrkowe drobnoustrojw
hamuj procesy enzymatyczne drobnoustrojw i asocjuj

z ich biakami
ZASTOSOWANIA
rzadko stosowane w preparatach myjcych dranienie
podstawowe zastosowanie - kondycjonowanie wosw

poprawa rozczesywalnoci, zapobieganie spltywaniu,
zapobieganie elektryzowaniu
nadawanie poysku, mikkoci

C16TMAB (Cetrimonium Bromide)- podawano szczurom
w steniach 10, 20, 45 mg/kg do wody pitnej przez rok.
EFEKT: zmniejszenie si przyrostu wagi o ok. 45mg/dzie.
Podczas bada na szczurach bdcych w ciy podawano

C18TMAC (te o krtszych acuchach)
EFEKT: nie stwierdzono adnych zmian genetycznych w podzie
ODDZIAYWANIE Z POWIERZCHNI WOSW

oddziaywania grupy amoniowej z ujemnymi centrami na
powierzchni wosw
im wicej grup amoniowych tym lepsza substantywno
oddziaywania Van der Waalsa
im wicej/duszy acuch alkilowy tym lepsza substantywno

Tri-Cetyl, tricetylmonium chloride;
Behenyl, behentrimonium
methosulfate;
Di-Tallow, quaternium-18;
Di-Stearyl, steartrimonium chloride;
Soy, soytrimonium chloride;
Di-Coco, cocotrimonium chloride;
Mono-Cetyl, cetrimonium chloride;
Mono-Coco, cocotrimonium chloride
rozczesywalno

Maska kondycjonujca do wosw
INCI
Wt%
Behentrimonium Chloride (70%)

2.0
Polyacrylate-1 Crosspolymer (20%)
1.0
PEG-2M
0,2
Cetearyl Alcohol
6,0
Isopropyl Isostearate
2,5
Cyclopentasiloxane
2,0
Amodimethicone (and) Cetrimonium Chloride (and) Trideceth-12
3,0
Cyclopentasiloxane (and) Dimethicone
2,0
Citric Acid (50%)
do pH=4,5-5,0
DMDM Hydantoin (and) Iodopropynyl Butylcarbamate
0,3
Fragrance
0,2
Woda
do 100
Hair Conditioning Mask [Formulation #CD-0016 (AP)], Noveon Consumer Specialities

OE CZWARTORZDOWE SOLE
AMONIOWE
Bardziej hydrofilowe od zwykych czwartorzdowych soli

amoniowych
Nieco gorsza substantywno
Kompatybilne z surfaktantami anionowymi
O
O
O P O
O
O
O
O
O
QUATERNIUM-52
(antystatyk, surfaktant, kondycjonuje wosy)
OE CZWARTORZDOWE SOLE
AMONIOWE
Szampon
INCI
Wt%
1. Butylene Glycol, Aqua, Passiflora incarnata
5.00
2. Disodium Laureth-Sulfosuccinate
15.00
3. Cocamidopropyl Betaine
10.00
4. PEG-18 Glyceryl Oleate, Cocoate
3.00
5. Decyl Glucose
5.00
6. Quaternium-52
2.00
7. Propylene Glycol, Diazolidinylurea, Methylparaben,
Propylparaben
0.80
8. Disodium EDTA
0.10
9. Perfume
0.20
10. Aqua
q.s. to 100
Shampoo for Delicate Scalp with Cosmelene of Passionflower, Greentech
SOLE IMIDAZOLIN
O
+
N
N
N
O
O
O
O
QUATERNIUM-72
(antystatyk, kondycjonuje wosy)
SOLE IMIDAZOLIN
Szampon koloryzujcy
INCI
Sodium laureth sulfate
C8-C.sub.22-Alkyl glucoside (P.D.: ~1.5)
Cocoamidopropyl betaine
Polyquaternium-10
Quaternium-72
Sodium benzoate
Perfume
Panthenol
PEG-60-hydrogenated castor oil
PEG-18 Glyceryl cocoate/oleate
Benzophenone-3
Basic yellow 87
Basic Orange 31
Malic acid
Water
pH - 3.7. Oczekiwany kolor - warm blond
Wt%
9.0
4.5
2.0
0.1
0.1
0.5
0.5
0.1
0.5
2.0
0.1
0.0011
0.0002
0.75
ad100.0
ESTERQUATY (EQ)
amideesterquat
ESTERQUATY (EQ)
Znane od lat 30. XX wieku ale pocztkowo rzadko stosowane

Zyskay popularno w latach 90. XX ze wzgldu na ich
biodegradacj
Stabilne w roztworach wodnych w wskim zakresie pH
Roztwory zmikczajce oparte na EQ pH < 4 (aby unikn
hydrolizy)
ESTERQUATY (EQ)
Szampon z odywk
INCI
Wt. %
Aqua
58.26
5.00
Cocamide DEA
5.00
PPG-5-Ceteth-10 Phosphate
3.00
PEG-45 Palm Kernel Glycerides
1.00
20.00
Glyceryl Polymethacrylate
4.00
Dipalmitoylethyl Dimonium Chloride
2.50
Hydrolyzed Silk
1.00
Benzyl Alcohol (and) Methylisothiazolinone
0.12
Phenoxyethanol (and) Methylparaben (and)
Ethylparaben (and) Propylparaben (and) Isobutylparaben 0.12
KATIONOWE SPC
MIC (ang. Minimal Inhibitory Concentration); minimalne stenie

hamujce. Jest to najmniejsze stenie rodka bakteriobjczego
(antybiotyku lub chemioterapeutyku), wyraone w mg/l, hamujce wzrost
drobnoustrojw (odnosi si zazwyczaj do bakterii i grzybw)
KATIONOWE SPC
MIC (ang. Minimal Inhibitory Concentration); minimalne stenie

hamujce. Jest to najmniejsze stenie rodka bakteriobjczego
(antybiotyku lub chemioterapeutyku), wyraone w mg/l, hamujce wzrost
drobnoustrojw (odnosi si zazwyczaj do bakterii i grzybw)
CZWARTORZDOWANE POLIMERY
INCI: Polyquaternium-x
Dziaanie kondycjonujce wosy i skr

Due rozmiary czsteczek
Brak wnikania
Brak dranienia
Dziaanie filmotwrcze
CZWARTORZDOWANE POLIMERY
MAXIMUM HOLD STYLING MOUSSE
INCI
Wt. %
A1 Polyquaternium-4/Hydroxypropyl Starch Copolymer
4.0
A Cocamidopropyl Hydroxysultaine (44% active) 0.5
A PEG-40 Hydrogenated Castor Oil
0.3
A Glycerin
0.2
B Propane/butane
10.0
A Deionized Water/Aqua (Water)
85.0
PROCEDURA
Dodawa porcjami (nasiewa na powierzchni) skadnik (A1) do
wody cay czas intensywnie mieszajc. Kiedy nastpi cakowite
uwodnienie doda pozostae skadniki (A). Gdy ukad bdzie
homogeniczny przela do naczynia cinieniowego i uzupeni
popelentem (B).
Surowce tuszczowe
TRADYCYJNE SUROWCE
TUSZCZOWE
oleje rolinne
tuszcze zwierzce
naturalne woski
wglowodory
wosk pszczeli, lanolina, woski kopalne i rolinne...

olej parafinowy, wazelina, skwalen...
alkohole tuszczowe
glicerydy
sterole
NOWE SUROWCE TUSZCZOWE
cieke woski
estry rozgazionych lub nienasyconych kwasw tuszczowych

z rozgazionymi lub nienasyconymi alkoholami tuszczowymi
estry kwasw tuszczowych z alkoholami niskoczsteczkowymi
rozgazione alkohole tuszczowe
ceramidy i pseudoceramidy
INNE SUROWCE HYDROFOBOWE
Silikony
ZASTOSOWANIE LIPIDW
Surowce bazowe
emulgatory
skadniki konsystencjotwrcze
bazy sztyftw
Emolienty
Skadniki biologicznie czynne
POWIERZCHNIA SKRY
pokryta jest sebum

lipidy sebum tworz emulsj
sebum chroni skr przed:
nadmiern utrat wody

dziaaniem czynnikw zewntrznych
Skad sebum
triglicerydy 40%
woski 20%
skwalen 15%
wolne kwasy 20%
estry cholesterolu 2,5%
cholesterol 2,5%
A. Tabor, RM. Blair, (2009). Nutritional Cosmetics - Beauty from Within. (pp: 28).
William Andrew Publishing
PROBLEMY UYTKOWE
Wikszo tradycyjnych surowcw tuszczowych

pozostawia lepk i tust warstw na powierzchni skry
powoduje powstanie cigej warstwy okluzyjnej
wykazuje dziaanie komedogenne
SUROWCE TUSZCZOWE
Wikszo surowcw tuszczowych zawiera w swojej
strukturze reszty kwasw tuszczowych
oleje i tuszcze naturalne

triglicerydy
woski syntetyczne
estry kwasw i alkoholi tuszczowych
lecytyny
fosfolipidy
ceramidy
estry sfingozyny lub fitosfingozyny
KWASY TUSZCZOWE
nasycone
nienasycone
mononienasycone
wielonienasycone
rozgazione
hydroksykwasy
KWASY NASYCONE
masowy (butanowy) C4
kapronowy (heksanowy) C6
kaprylowy (oktanowy) C8
kaprynowy (dekanowy) C10
laurynowy (dodekanowy) C12
mirystynowy (tetradekanowy) C14
palmitynowy (heksadekanowy) C16
stearynowy (oktadekanowy) C18
arachidowy (eikozanowy) C20
behenowy (dokozanowy) C 22
lignocerynowy (tetrakozanowy) C24
KWASY MONONIENASYCONE
krotonowy (butenowy) C4:1, n-2

palmitooleinowy (heksadecenowy) C16:1, n-9
oleinowy (oktadecenowy) C18:1, n-9
elaidynowy (oktadecenowy) C18:1t, n-9
erukowy (dokozenowy) C22:1, n-9
cetolowy (dokozenowy) C22:1, n-11
NNKT
RODZINA KWASU LINOLOWEGO n-6
O
Linolowy (C18:2-LA)
HO
-linolenowy
dihomo --linolenowy
Arachidonowy
(C20:4 AA)
HO
NNKT
RODZINA KWASU -LINOLENOWEGO n-3
-linolenowy
(C18:3 -LNA)
O
HO
Eikozapentaenowy (C20:5 EPA)
Dokozaheksaenowy (C22:6 DHA)
NNKT
M. Stoyhwo-Szpajer, K. Pikosz, J. Bellwon, A. Stoyhwo, A. Rynkiewicz,

Arterial Hypertension 2001, vol. 5, no 3, pages 211219
ZNACZENIE NNKT
KOSMETYCZNE
zmniejszenie TEWL
regulacja podziaw komrkowych
nawilenie, uelastycznienie
normalizacja wzrostu i zuszczania naskrka, wygadzenie
zagodzenie procesw zapalnych
W FIZJOLOGII NASKRKA
skadnik cementu midzykomrkowego
substrat w syntezie eikozanoidw
prawidowe funkcjonowanie bariery wodno-lipidowej

elastyczno naskrka
regulacja podziaw komrkowych
wpyw na przebieg procesw zapalnych
ligand aktywujcy PPAR (Receptory aktywowane przez

proliferatory peroksysomw steroidowe receptory jdrowe)
CEMENT MIDZYKOMRKOWY
SKAD LIPIDW
ceramidy 40%
sterole i pochodne 25%
kwasy tuszczowe 18%
wglowodory 11%
inne 6%
JAKICH KWASW TUSZCZOWYCH

POTRZEBUJE SKRA?
nasyconych i nienasyconych (okluzja, cement

midzykomrkowy)
NNKT
linolowy - ceramid 1 (CER EOS), oddziaywania
z receptorem PPAR
gamma-linolenowy regulacja przez hormony miejscowe
OLEJE I TUSZCZE NATURALNE
Gwny skadnik - triglicerydy

wyjtek: olej jojoba
Pozostae skadniki
estry inne ni glicerydy (fosfolipidy, estry steroli)
tzw. frakcja niezmydlalna
sterole
tokoferole
wglowodory
antyutleniacze o rnych strukturach
inne skadniki
OLEJE
Otrzymywanie
toczenie na zimno
toczenie na gorco
ekstrakcja
Oczyszczanie
rafinacja
dezodoryzacja (nawanianie)
Stabilizacja
przeciwutleniacze
Oczyszczanie powoduje z reguy oddzielenie wikszoci
skadnikw innych ni glicerydy
OLEJE
KOCOWY SKAD OLEJU W DUEJ MIERZE ZALEY OD

PROCESW JAKIM ZOSTA ON PODDANY
Odluzowanie - usuwane s wszelkiego rodzaju luzy ale te
fosfolipidy
Bielenie - zmniejsza zawarto chlorofilu, karotenoidw i soli
kwasw tuszczowych
Nawanianie - usuwa karotenoidy, wolne kwasy tuszczowe
i tokoferole
PRZYDATNO KOSMETYCZNA OLEJU ZALEY OD SKADU

KWASW TUSZCZOWYCH I SPOSOBU OTRZYMYWANIA
Kwasy nienasycone, toczenie na zimno lub ekstrakcja - czynne
Kwasy nienasycone i nasycone
surowiec do syntezy emolientw

surowiec do syntezy innych surowcw (alkohole tuszczowe,
emulgatory, myjce spc, inne
OLEJE
olej sonecznikowy
oliwa z oliwek
kw. kaprylowy 0.0
kw. kaprynowy 0.0
kw. laurynowy 0.0
kw. mirystynowy 0.0
kw. palmitynowy 11.0
kw. oleinowy 69.0
kw. linolowy 11.0
kw. kaprylowy 0.0

kw. kaprynowy 0.0
kw. laurynowy 0.0
kw. mirystynowy 0.0
kw. palmitynowy 7.0
kw. oleinowy 22.0
kw. linolowy 61.0
kw. alfa linolenowy 0.29
olej kokosowy
kw. kaprylowy 8.0
kw. kaprynowy 6.0
kw. laurynowy 50.0
kw. mirystynowy 15.0
kw. oleinowy 7.0
kw. linolowy 2.0
OLEJE BOGATE W NNKT
NAZWY INCI OLEJW ROLINNYCH
Obecnie
Nazwa aciska + (okrelenie czci roliny) + oil
Wczeniejsze / inne konwencje zapisu
Nazwa aciska
Nazwa angielska roliny + (okrelenie czci roliny) + oil
Przykady
Oenothera biennis oil
Glycine max seed oil
Maso do ciaa
INCI
Prunus Armeniaca Kernel Oil
Orbignya Oleifera Oil
Non Ionic Emylsifying Wax
Butyrospermum Parkii Butter
Glyceryl Stearate
Caprylic/Capric Trigliceryde
Polysorbate 20
Oenothera Biennis Oil
Tocopherol
Propylparaben
Aqua
Hydroxypropyl Starch Phosphate
Aloe Barbadensis
Methylparaben
RECEPTURY
Wt%
20.0
12.0
8,0
6,0
6,0
5,0
3,0
2,0
0,2
0,15
do 100
1,0
1,0
0,15
Sheanut Body Butter (Formulation #C6028), Seaton

WOSKI
Definicja fizyczna
Definicja chemiczna
Estry kwasw tuszczowych
z alkoholami tuszczowymi
Mieszanina kwasw
tuszczowych i ich pochodnych

oraz innych zwizkw,
w temperaturze pokojowej
wystpujca w stanie staym
WOSKI WYKORZYSTYWANE
W KOSMETYCE
zwierzce
wosk pszczeli, spermacet, lanolina
rolinne
karnauba, kandelila, jojoba
mineralne
ozokeryt, montanowy, mikrokrystaliczny
syntetyczne
DZIAANIE WOSKW
Wytworzenie warstwy okluzyjnej na powierzchni skry

nawilanie
dziaanie emoliencyjne
Wpyw na form kosmetykw
sztyfty
wpyw na konsystencj emulsji w/o
WOSK PSZCZELI
INCI: Cera alba

amorficzny
estry dugoacuchowe C36-C54 - 70-80%
wolne kwasy tuszczowe 12-15%
wglowodory 10-15%
diole
estry cholesterolu
Dawniej: emulgator (wosk + boraks)
Obecnie: skadnik sztyftw, skadnik konsystencjotwrczy
emulsji
RECEPTURY
Szminka ochronna
INCI
Titanium Dioxide, Alumina, Simethicone
Polyglyceryl-2 dipolyhydroxystearate
Polyglyceryl-3 diisostearate
Cera alba (beeswax)
Isostearic acid
Zinc stearate
Dicaprylyl carbonate
Cocoglycerides
Tocopherol
Propylparaben
Glycerin
Magnesium sulfate
Methylparaben
Aqua
Bisabolol
Wt%
15.0
4.0
2,0
3,0
1,0
1,0
11,0
10,0
0,5
0,05
5,0
1,0
0,15
do 100
0,5
Protective Lipstick Mauve (Formulation #S 07-23), Merck KGaA

SPERMACET
INCI: Spermaceti Wax

Wydzielany z tuszczu wielorybiego
Obecnie nie stosowany w kosmetykach w formie naturalnej
zastpowany analogami syntetycznymi lub olejem jojoba
Skad
estry cetylowe kwasw C12-C18
OLEJ JOJOBA
INCI: Simmondsia chinensis oil, Buxus chinensis oil

Nietypowy olej
woski zamiast triglicerydw
palmitynian cetylu
estry alkoholi i kwasw nienasyconych C20:1, C22:1
skwalen
fitosterole
Szminka ochronna
OLEJE
INCI
Wt%
1,0
Sorbitan isostearate, Polyglyceryl-3 polyricinoleate
6.0
Isohexadecane
4,0
4,7
Candelilla cera (candelilla wax)
1,0
Simmondsia chinensis (jojoba oil)
1,0
Magnesium stearate
0,5
Titanium dioxide, alumina, manganese dioxide
15,0
C12-15 alkyl benzoate
15,0
Polyhydroxystearic acid
3,0
Ectoin
0,3
Glycerin
3,0
Magnesium sulfate
0,7
Aqua
do 100
Alcohol
4,0
Protective Lipstick Mauve (Formulation #S 07-23) , Merck KGaA
WOSK KARNAUBA
INCI: Copernicia cerifera wax, Carnauba wax

Wosk rolinny
najtwardszy ze znanych woskw naturalnych,
kruchy
stosowany do utwardzania sztyftw, wymaga dodatku
plastyfikatorw
WOSK KANDELILA
INCI: Euphorbia cerifera wax, Candelila wax

Wosk rolinny
zbliony skad do wosku karnauba, nisza temperatura
topnienia
zblione zastosowania do wosku karnauba
RECEPTURY
Wosk do stylizacji wosw
INCI
Water
Propylene Glycol
PVP
Polyethylene
Carnauba Wax
Beeswax
Mineral Oil
Glyceryl Stearate
Polysorbate 60
Stearic Acid
TEA
Carbomer (2% Solution)
Alcohol
Fragrance
Propylene Glycol (and) Diazolidinyl urea (and)
Methylparaben (and) Propylparaben
Wt%
qs
6.00
2,00
2,00
1,75
1,00
1,00
1,20
1,80
0,75
0,56
21,00
10,00
qs
1,00
Creamy Styling Hair Wax, New Phase Technologies
Szminka ochronna
OLEJE
INCI
Wt%
1,0
Sorbitan isostearate, Polyglyceryl-3 polyricinoleate
6.0
Isohexadecane
4,0
4,7
Candelilla cera (candelilla wax)
1,0
Simmondsia chinensis (jojoba oil)
1,0
Magnesium stearate
0,5
Titanium dioxide, alumina, manganese dioxide
15,0
C12-15 alkyl benzoate
15,0
Polyhydroxystearic acid
3,0
Ectoin
0,3
Glycerin
3,0
Magnesium sulfate
0,7
Aqua
do 100
Alcohol
4,0
Protective Lipstick Mauve (Formulation #S 07-23) , Merck KGaA
OKLUZJA
OKLUZJA CIGA
nieprzepuszczalny film na
powierzchni skry
zmniejszenie TEWL zahamowanie odparowywania
wody
zaburzenia syntezy lipidw
zaburzenia procesw
keratynizacji
OKLUZJA NIECIGA
film na powierzchni skry
tylko czciowo hamuje
odparowywanie wody
zmniejszenie TEWL
synteza lipidw i proces
keratynizacji nie ulegaj
zaburzeniom
CIEKE WOSKI
tworz niecigy film okluzyjny

mog zmienia wasnoci innych substancji filmotwrczych
wykazuj dziaanie emoliencyjne
nie daj uczucia lepkoci i tustoci
Naturalne
olej jojoba
Syntetyczne
estry alkoholu
izopropylowego z kwasami
tuszczowymi
estry kwasu olejowego
inne
Budowa chemiczna
rozgazienia acucha
wizania podwjne
CIEKE ESTRY
mirystynian izopropylu, INCI: Isopropyl Myristate
O
O
oleinian oleilu, INCI: Oleyl Oleate

O
O
linolan izopropylu, INCI: Isopropyl Linolate

O
O
INNE ZASTOSOWANIA CIEKYCH

WOSKW
Plastyfikacja i obnianie t.t. sztyftw

Rozpuszczalnik
rozpuszczalnik dla kompozycji zapachowych
rozpuszczalnik dla barwnikw
problem kompatybilnoci z opakowaniami
RECEPTURY
Self Tanning Lotion for Pump-Spray (Formulation #SF-41-01), Merck KGaA

ALKOHOLE TUSZCZOWE
Wysze monohydroksylowe alkohole o dugoci
acucha alkilowego C6-C18
Nierozpuszczalne w wodzie
Laurylowy C12
Mirystylowy C14
Palmitynowy (cetylowy) C16
Stearylowy C18
INCI
Lauryl Alcohol
Myristyl Alcohol
Cetyl Alcohol
Stearyl Alcohol
Cetearyl Alcohol ??? - mieszanina alkoholi C16 i C18
ALKOHOLE TUSZCZOWE - NASYCONE
Skadniki konsystencjotwrcze emulsji o/w i sztyftw

Zapobieganie krystalizacji woskw w emulsjach w/o
Emolienty w kosmetykach do pielgnacji skry
Dziaanie natuszczajce w odywkach do wosw
Poprawa waciwoci sensorycznych emulsji
W praktyce prawie nie stosuje si alkoholi tuszczowych

krtszych ni C16 ze wzgldu na zapach
Balsam do opalania
INCI
[%]
water
octocrylene
butyl methoxydibenzoylmethane
bis-ethylhexyl hydroxydimethoxy benzylmalonate
glyceryl stearate, peg-100 stearate
potassium cetyl phosphate
Cetyl alcohol
stearic acid
coco-caprylate/caprate
hexyl laurate
dicaprylyl carbonate
butyrospermum parkii (shea butter)
cyclopentasiloxane
isohexadecane
dimethicone
pvp/hexadecene copolymer
tocopheryl acetate
ectoin
glycerin
propylene glycol
xanthan gum
acrylates/c10-30 alkyl acrylate crosspolymer
triethanolamine, aqua (water)
preservative
RECEPTURY
do 100
8,5
1,6
0,5
2,0
1,5
1,0
1,0
2,5
1,0
1,0
0,5
2,5
1,0
0,5
1,0
0,5
0,1
5,0
4,0
0,1
0,05
qs
qs
Sun Protection Gel with Eusolex UV-Pearls (Formulation

#MSA-002.08.01) , Merck KGaA
ALKOHOLE TUSZCZOWE NIENASYCONE

Palmitooleilowy C16:1 (9-heksadecen-1-ol) INCI: Cetoleyl
Alcohol
CH3(CH2)5CH=CH(CH2)8OH
Oleilowy C18:1 (9-oktadecen-1-ol) INCI: Oleyl Alcohol
CH3(CH2)7CH=CH(CH2)8OH
ZASTOSOWANIE
emolienty
regulatory temperatury topnienia w sztyftach
RECEPTURY
Caring Lipstick
Caring Lipstick with Urucum (Formulation #C2324), Croda

ALKOHOLE TUSZCZOWE
ROZGAZIONE
Alkohole Guerbeta
np. oktylododekanol (INCI: Octyldodecanol)
waciwoci zblione do wasnoci ciekych woskw

nie wpywaj na konsystencj emulsji o/w
RECEPTURY
Rich Defense Foundation (W/O)
Disperse (6) in phase B (appro. 1500

rpm) for about 20 min. Check that phase B
is free of agglomerates.
Heat phase A to 75C, add phase B

(cold) w hile stirring. Check again, if
agglomerates are absent, disperse again if
necessery.
Add phase D to C while using the

Turrax T25 speed (slow-middle;
yellow/green) for about 90 s.
Heat phase C/D to 75C and ad d to

phase A/B while stirring, emulsify and
homogenize (120 s
Turrax T25, speed yellow/green).
Cool down to room temperature while

stirring.
Fill the bulk into jars or other desired

packages.
Rich Defense Foundation (W/O) (Formulation #IPX-03-01)

Company: Merck KGaA
LANOLINA
Lanolina (INCI: Lanolin)

Otrzymywana w procesie odtuszczania weny
wydzielina gruczow ojowych owiec
10-15% masy surowej weny
wydajno 2-4% surowej lanoliny
zawiera woski
estry i hydroksyestry alkoholi lanolinowych
alifatyczne C12-C36
sterole
estry kwasw lanolinowych
alifatyczne C7-C41
NIE ZAWIERA TRIGLICERYDW
LANOLINA
Surowa lanolina
30% wody
niska t.t.
ty kolor, silny zapach
Rafinowana lanolina
1% wody
wysza temperatura topnienia 40oC
ta
Produkty o rnym stopniu oczyszczenia
hipoalergiczna lanolina zawarto alkoholi lanolinowych
<3%
ALKOHOLE LANOLINOWE
Alkohole alifatyczne 22%

zwyke
izo (z terminaln grup izopropylow)
anteizo (z terminaln drugorzdow grup izobutylow)
dwuhydroksylowe
Sterole 34%
cholesterol
dihydrocholesterol
Trimetylosterole 38%
lanosterol
dihydrolanosterol
agnosterol
dihydroagnosterol
Style & Fix Hair Wax

Procedure:
1. PART A: Add ingredients and heat to
75-80C.
2. PART B: In a separate vessel, combine
PART B ingredients and heat to 75-80C.
3. Add PART B to PART A with mixing. Mix
until uniform. Allow batch toslowly cool to
<60C.
4. PART C: Disperse Pemulen* TR-1
Polymer into Schercemol* DIA Ester.
5. When temperature of batch (PARTS
A/B) is <60C, add PART C to main batch.
Mix until uniform.
6. PART D: In a separate vessel, pre-mix
ingredients.
7. Add PART D to batch (PARTS A/B/C).
Mix until uniform. Continue cooling batch.
8. When batch has cooled to 40C, add
PART E ingredients in order to the batch. Mix
well after each addition.
9. Neutralize batch with Triethanolamine
(99%) to pH 6.5 7.0. Mix until uniform.
RECEPTURY
Style & Fix Hair Wax (Formulation #S-X0046[LA]), Noveon Consumer Specialties
KWASY LANOLINOWE
normalne 12%
izo 22%
anteizo 26%
hydroksykwasy 27%
alfahydroksykwasy
omega hydroksykwasy
DZIAANIE KOSMETYCZNE NAWILANIE
uzupenianie lipidw sebum

dobre dziaanie emoliencyjne
nieciga okluzja
penetracja w struktury cementu midzykomrkowego warstwy
rogowej
sterole
moliwo wizania omega-hydroksykwasw ze strukturami
ciany korneocytu
SUROWCE OTRZYMYWANE Z LANOLINY
FRAKCJE LANOLINY
Rozdzia ze wzgldu na temperatur topnienia
olej lanolinowy (INCI: Lanolin Oil)
woski lanolinowe (INCI: Lanolin Cera)
RECEPTURY
BABY LOTION
Heat oil and water phases separately to 65C. Add water phase to oil phase with stirring.
Adjust pH to 6.5-7.0 with triethanolamine. Stir to cool, perfuming at 45C.
Baby Lotion (Formulation #C1545), Croda
POCHODNE LANOLINY
alkohole lanolinowe (nazwa handlowa: euceryt)

emulgatory, emolienty
skadniki baz absorpcyjnych
euceryt + wazelina = euceryna
acetylowane alkohole lanolinowe (INCI: Acetylated Lanolin
Alcohol)
silnie hydrofobowe, emolient
kwasy lanolinowe (INCI: Lanolin Acid)
silny zapach, stosowane praktycznie tylko w mydach
acetylowana lanolina (INCI: Acetylated Lanolin)
brak waciwoci emulgujcych
silnie hydrofobowa,
emolient
uwodorniona lanolina (INCI: Hydrogenated Lanolin)
alkohole lanolinowe, inny skad ni po hydrolizie
Anti-Aging Cream
RECEPTURY
A4 A1 A2 A3 75 C; A5 A1 A2 A3 75 C; A 75 C B 75 C; C AB 70 C; D ABC
65C; E ABCD 60C; F,G then H cream
Anti-Aging Cream; Unipex Innovations
POCHODNE LANOLINY
estry izopropylowe lanokwasw (INCI: Isopropyl Lanolate)

silniej hydrofilowe od typowych estrw izopropylowych
emolient
substancje zwilajce w kosmetyce kolorowej
hydroksylowana lanolina (INCI: Hydroxylated Lanolin)
wysze HLB,
emulgator w/o
stabilizator o/w
oksyetylenowana lanolina (INCI: Laneth-x)
wysokie HLB
moliwo uzyskania penej rozpuszczalnoci w wodzie
zaley od stopnia oksyetylenowania
High Shine Hair Wax Stick
RECEPTURY
High Shine Hair Wax Stick ; Company: New Phase Technologies
CERAMIDY
Stanowi do 40% cementu midzykomrkowego

Odpowiadaj za jego struktur
Stosowane w kosmetykach regeneruj cement
midzykomrkowy
Pochodne aminoalkoholi
sfingozyny
fitosfingozyny
6-hydroksysfingozyny
SFINGOZYNA I FITOSFINGOZYNA
NH2
OH
OH
sfingozyna
OH
NH2
OH
OH
fitosfingozyna
CERAMIDY
M. Stepulak, Physicochemistry and Biological Activity of Sphingolipids, HPCI

Congress-2008 Proceedings, 109-115
ROLA CERAMIDW
Wpyw na funkcje barierowe

tworzenie struktur ciekokrystalicznych cementu
midzykomrkowego
wizanie z kopert korneocytu
CERAMIDY W NASKRKU
ywe warstwy
proceramidy (glukozyloceramidy)
Warstwa rogowa
ceramidy
pochodne ceramidw wizane ze ciana korneocytu
DZIAANIE KOSMETYCZNE
Dobra penetracja do s.c.

Zmniejszanie TEWL, odbudowa cementu midzykomrkowego
Lepsze dziaanie w mieszaninie ze sterolami i lecytynami
SUROWCE
Naturalne ceramidy
zwierzce
rdo: mzg, rdze krgowy
zakaz stosowania w kosmetykach
Syntetyczne ceramidy identyczne z naturalnymi
tradycyjna synteza drogie
biotechnologiczne - tasze
Proceramidy (glukozyloceramidy)
Ceramidy rolinne
cerebrozydy
inne glikozylowane sfingolipidy
Pseudoceramidy
PSEUDOCERAMIDY
Budowa przestrzenna zbliona do budowy ceramidw

moliwo zblionego dziaania fizykochemicznego
odbudowa cementu s.c, ograniczenie TEWL
Struktury
estry i amidy alkoholi innych ni sfingozyna lub fitosfingozyna
INCI
Caprooyl Phytosphingozine
Hydroxypalmitoyl Sphinganine
Hydroxyethyl Palmityl Oxyhydroxypropyl Palmitamide
PSEUDOCERAMIDY
M. Stepulak, Physicochemistry and Biological Activity of Sphingolipids, HPCI

RECEPTURY
Moisturizing Lotion with Ceramide
Moisturizing Lotion with Ceramide and X-Tend 226 (Formulation #11089-16-1); ISP
(International Specialty Products) EU; Trade Name: X-Tend
STEROLE
Sterole zwierzce
cholesterol, lanosterol
Sterole rolinne (fitosterole)
brassicasterol, stigmasterol
INCI
dla czystych substancji nazwa chemiczna Cholesterol
dla mieszanin Canola sterols, Phytosterols
ZASTOSOWANIE
emulgatory w/o
regulatory konsystencji
czsty skadnik baz kremw
STEROLE
CH3
CH3
H3C
H3C
CH3
CH3
H3C
CH3
H3C
CH3
HO
CH3
cholesterol
Beta-sitosterol
HO
CH3
H3C
H3C
CH3
H3C
H3C
H3C
CH3
CH3
CH3
CH3
HO
stigmasterol
CH3
HO
brassikasterol
CHOLESTEROL
Olej
H3C
CH3
H3C
CH3
CH3
HO
[ppm]
Sonecznikowy
1,6-7,7
Oliwa z oliwek
6-7,4
Sojowy
7,9
Arachidowy
10,3
Rzepakowy
12,5-33,6
Kukurydziany
19,0
istotny skadnik lipoprotein, bon komrkowych

prekursor wikszoci zwizkw sterydowych wystpujcych
w organizmie, takich jak kwasyciowe i hormony sterydowe:
androgeny, estrogeny, progesterony czy kortykoidy.
cz cholesterolu wystpuje w formie estrw z kwasami
tuszczowymi
Lip Gloss
RECEPTURY
Procedure:
1. Combine Phase A, heat to 70-75C.
2. Add Phase B ingredients. One at
a time. Mix well, continue heating until
70-75C.
3. Start cooling to 34C, take out batch.
Lip Gloss (Formulation #MTL-5-5-4); Company:

MMP, Sarl
LANOSTEROL
gwny skadnik niezmydlajcej si frakcji tuszczu weny

i sierci (lanolina)
Intermediat biosyntezy cholesterolu
FITOSTEROLE
Najczciej wystpujce
beta-sitosterol
stigmasterol
Dodatkowe
Charakterystyczne dla oleju
Kampesterol, brassikasterol ...
Nieidentyfikowane
Identyczno podstawowej struktury wzgldem steroli
moliwo zblionego dziaania fizykochemicznego
w strukturach naskrka
w ukadach emulsyjnych
ZAWARTO STEROLI W OLEJACH

(ppm)
Olej
Kukurydziany
Lniany
Oliwa z oliwek
Rzepakowy
Z otrbw ryowych
Sezamowy
Sojowy
Sonecznikowy
Z kiekw pszenicy
2691
1218
28
1530
5056
1170
720
313
5702
702
378
14
2709
616
720
313
7722
1932
1310
3549
8849
3819
1908
2352
17336
468
546
29
122
903
431
108
156
1555
39
220
18
78
294
812
53
336
70
44
1078
38
59
252
1421
158
224
475
39
58
57
18
1258
349
347
533
1-kampesterol, 2-stigmasterol, 3-beta-sitosterol, 4-delta-5-awenasterol,
5 obtusifoliol, 6 gramisterol, 7- citrostanediol
FITOSTEROLI
Wpyw na struktur cementu s.c.

Stabilizacja ukadu ciekokrystalicznego
Zmniejszenie TEWL
Dziaanie biologiczne
Stwierdzone dziaanie przy podaniu doustnym (np. redukcja
poziomu cholesterolu u ludzi)
Brak danych z zakresu dziaania biologicznego przy aplikacji
kosmetycznej
RECEPTURY
After-sun Repair
Procedure:
1. Add Water to a main vessel. Start heat
up to 80-85C.
1
2. When temperature is at 80-85C, add

2. Start mixing with propeller agitation,
and hold at temperature for 30 minutes.
3. Add Tetrasodium EDTA. Continue
mixing.
4. Add premix Xanthan Gum and 6.
Continue mixing. Homogenize for 5
minutes. Then start cooling.
2
3
4
5
6
7
8
5. At temperature 40-45C, add 7 and

8. Mix for 15 minutes.
6. Homogenize for 5 minutes at 34C.
After-sun Repair (Formulation #MTL-8-1-4), Company: MMP, Sarl
US Patent # 7,754,775
MONOGLICERYDY
Niepene glicerydy, estry gliceryny
INCI: Glyceryl Caprylate, Glyceryl Laurate , Glyceryl
Myristate, Glyceryl, Oleate
Dobre emolienty
o brak tustej, lepkiej warstwy
Emulgatory
o koemulgatory o/w
o emulgatory w/o
o bardzo dobre wasnoci emulgujce
surowiec do emulsji spukiwalnych, uatwia spukiwanie
monokaprylan, monolaurynian
o bakteriostatyczne
monoglicerydy kwasw cytrynowego i mlekowego
o emulgatory dla lipidw polarnych
Maso do ciaa
INCI
Prunus Armeniaca Kernel Oil
Orbignya Oleifera Oil
Non Ionic Emylsifying Wax
Butyrospermum Parkii Butter
Glyceryl Stearate
Caprylic/Capric Trigliceryde
Polysorbate 20
Oenothera Biennis Oil
Tocopherol
Propylparaben
Aqua
Hydroxypropyl Starch Phosphate
Aloe Barbadensis
Methylparaben
RECEPTURY
Wt%
20.0
12.0
8,0
6,0
6,0
5,0
3,0
2,0
0,2
0,15
do 100
1,0
1,0
0,15
Sheanut Body Butter (Formulation #C6028), Seaton

WGLOWODORY
Syntetyczne
o olej parafinowy, wazelina
o Otrzymywane z ropy naftowej - rne frakcje
o Surowce kosmetyczne
bez domieszek wglowodorw aromatycznych
C16-C32, liniowe, izo, nafteny
Naturalne
o woski kopalne
o skwalen,
o inne
OLEJ PARAFINOWY
INCI: Paraffinum Liquidum

Frakcja parafinowa i naftenowa
kosmetyczny: 70% parafin, 30% frakcji naftenowej
Klarowne ciecze o rnej lepkoci
Zastosowania
fazy tuszczowe emulsji
bazy olejkw
Zalety
tanie, inertne
Wady
niepolarne, due iloci mog powodowa kopoty
z emulgowaniem
RECEPTURY
Olejek do kpieli
INCI
Paraffinum liquidum
Apricot Kernel PEG-6 esters and PEG-40 Castor oil
Perfume
Propylparaben
[%]
do 100
25,0
2,0
0,2
CSeaqua Apricot Kernel Bath Oil (Formulation #C6049), Seatons

WAZELINA
INCI: Petrolatum
Produkt poredni przy produkcji wosku mikrokrystalicznego
Dyspersja oleju parafinowego w staej mieszaninie wosku
mikrokrystalicznego i parafiny
t.t. 30-45C
Emolient, tworzy warstwy okluzyjne
czciowo miesza si z lipidami warstwy rogowej
niekomedogenny, niedranicy
nie ulega utlenieniu
Zastosowanie
fazy tuszczowe emulsji
podoa maci
baza tradycyjnych woskw do wosw
RECEPTURY
Silky Smooth Lip Balm
11111222-
INCI
Petrolatum
Mineral Oil
Beeswax
Polyethylene
C20-40 Alcohols
Hexyl Decanol
PPG-2 Myristyl Ether Propionate
Phenyl Trimethicone
[%]
33.50
23.70
10.00
5.00
4.00
16.00
6.80
1.00
PROCEDURE: Heat Phase 1 to 90-95C with mixing until all ingredients are
melted. Add Phase 2 ingredients one at a time while mixing between additions.
Pour into suitable containers at 75C.
Silky Smooth Lip Balm , New Phase Technologies

WGLOWODORY I S.C.
Oleje parafinowe
czciowe mieszanie ze lipidami cementu
Wazelina
wyizolowane domeny w strukturach cementu
WGLOWODORY NATURALNE
Skwalen (INCI: Squalene)

dawniej izolowany z oleju z wtroby rekina
obecnie izolowany z frakcji niezmydlalnych olejw rolinnych
lub otrzymywany syntetycznie
emolient
pozostaje na powierzchni skry i miesza si z lipidami
cementu
CH3
CH3
H3C
H3C
CH3
H3C
H3C
CH3
Produktem uwodornienia skwalenu jest skwalan (INCI: Squalane)
RDA ROLINNE SKWALENU
Oliwa z oliwek
Inne oleje
olej
Zawarto skwalenu
[%]
Oliwa z oliwek
0,09-0,7
Olej z otrbw
ryowych
0,033
Olej kukurydziany
0,016-0,042
Olej lniany
0,004-0,028
Olej rzepakowy
0,003-0,028
Olej sojowy
0,002-0,022
Olej sonecznikowy
0,008-0,019
Olej sezamowy
0,003-0,011
RECEPTURY
MASSAGE CREAM FOR BODY CARE
INCI
1. Butylene Glycol, Aqua, hedera helix
2. Polyglyceryl-3 Diisostearate
3. Beeswas
4. Cetearyl Octonoate
5. Squalene
6. Propylene Glycol, Diazolidinylurea, Methylparaben,
Propylparaben
7. Disodium EDTA
8. Carbomer
9. 2-Amino-2 Methyl-1 Propanol
10. Perfume
11. Water q.s.
[%]
5.00
12.00
5.00
7.00
10.00
0.80
0.10
0.20
0.30
0.10
to 100
MANUFACTURING PROCEDURE
A. Melt at 70C 2, 3, 4, 5, 6.
B. Dissolve 7 and 1 in 11 and disperse 8.Heat at 70 C.
C. Pour B into A, neutralize with 9 and add 10 when at 40 C.
Massage Cream for Body Care ,Greentech
LECYTYNY I FOSFOLIPIDY
Fosfolipidy
o
lipidy, w skad ktrych czsteczki wchodzi reszta kwasu

fosforowego
skad frakcji fosfolipidowej zaley od polarnoci fosfolipidw
zawartych w nasionach
Lecytyny
nazwa zwyczajowa mieszanki fosfolipidw obecnych w oleju
bezporednio po toczeniu
o
o
o
Lecytyny polarne
o
o
Fosfatydylocholiny (waciwe lecytyny),

Fosfatydyloetanoloaminy (kefaliny)
Fosfatydyloinozytol
Saba rozpuszczalno w olejach
Oleje niskolecytynowe (np. rzepakowy)
Lecytyny lipofilowe
o
o
Dobra rozpuszczalno w olejach

Oleje bogate w lecytyny (olej lniany)
O
R1
O
H
OH
O
OH
R1
lecytyny
CH3
H3C
H3C
P
-
kefaliny
O
R1
O
H
OH
O
O
OH
O
P
O
HO
fosfatydyloinozytol
OH
OH
OH
NH3
Olej
Zawarto fosfolipidw
[%]
Arachidowy
0,3-0,4
Rzepakowy
0,2-0,5
Sonecznikowy
0,5-1,0
Lniany
1,5-1,8
Z zarodkw kukurydzianych
1,0-2,0
Baweniany
1,3-2,7
Sojowy
1,8-3,2
LECYTYN
Dobra penetracja w s.c.
Zwikszanie pynnoci cementu
Nawilanie, zmniejszanie TEWL
Poprawa penetracji innych skadnikw
Spontaniczne tworzenie struktur liposomowych
Rnice w dziaaniu nawilajcym olejw z i bez frakcji
fosfolipidowej
KAROTENOIDY
H3C
CH3
CH3
Alfa-karoten
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
H3C
CH3
CH3
Beta-karoten
CH3
H3C
H3C
CH3
Likopen
H3C
CH3
CH3
CH3
KAROTENOIDW
Mechanizm dziaania
Dziaanie przeciwrodnikowe i przeciwko ROS (Reactive
oxygen species )
Pochanianie UV
Konwersja do retinoidw
Karotenoidy w olejach rolinnych
Olej palmowy
Olej z rokitnika
Inne rda
Ekstrakty olejowe z rolin bogatych w karotenoidy (marchew)
Syntetyczne i biotechnologiczne karotenoidy
RECEPTURY
SOOTHING AND MOISTURIZING AFTER-SUN CREAM GEL
INCI
[%]
A. 1. Deionized Water
76.90
2. C10-30 Alkyl Acrylate Crosspolymer
0.25
3. Butylene Glycol
3.00
4. Disodium EDTA
0.20
5. Glycerin
3.00
B. 6. Sesamum Indicum (Sesame) Seed Oil
2.00
7. Cetearyl Isononanoate
2.00
8. Dicaprylyl Carbonate
4.00
9. Dimethicone
0.50
10. Hydrogenated Polydecene
3.00
11. Tocopheryl Acetate
0.50
12. Acrylates/Acrylamide Copolymer (and) Mineral Oil (and) Polysorbate 85 (27%)
2.00
C. 13. Mineral Oil (and) Prunus Armeniaca (Apricot) Kernel Oil (and)
Calendula Officinalis Flower Extract
1.00
14. Mineral Oil (and) Prunus Armeniaca (Apricot) Kernel Oil (and) Arnica Montana Flower
Extract
1.00
D. 15. Citrus Grandis Oil
0.10
16. Prunus Armeniaca (Apricot) Kernel Oil (and) Beta-Carotene
0.05
E. 17. Propylene Glycol (and) Diazolidinyl Urea (and) Methylparaben (and) Propylparaben 0.50
Soothing And Moisturizing After-Sun Cream Gel (Formulation #SU-0012) ,Noveon Consumer Specialties
SILIKONY
Polimery siloksanowe
Polidimetylosiloksany (PDMS)
Modyfikowane siloksany
Inertne chemicznie
Nie stanowi poywki dla bakterii
ZALETY UYTKOWE SILIKONW

KOSMETYKA PIELGNACYJNA
uatwienie rozprowadzania
okluzja nieciga
lekkie, nietuszczce preparaty (oil free)
zmniejszenie dziaania dranicego spc
skra
o gadko, mikko, jedwabisto
o niekomedogenne !!!
wosy
o rozczesywalno, poysk
ZALETY UYTKOWE SILIKONW

Kosmetyki kolorowe
trwao
poprawa rozprowadzania
rwnomierno koloru
matowo powierzchni
nie klasyfikowane jako VOC
suche, nie klejce
mniejsze ryzyko podranie w porwnaniu z alkoholami
SILIKONY NA GRANICY FAZ
Me
Me
Me
Me
olej
Si
Si
O
woda
SILIKONY
PDMS, polidimetylosiloksany
INCI: dimethicone
niemieszalne z wod i wikszoci zwizkw organicznych
emolienty
SILIKONY
Cykliczne PDMS
INCI: cyclomethicone, cyclopentasiloxane, cyclohexasiloxane
mog by lotne
o nie chodz skry
mieszaj si ze zwizkami organicznymi
o mog by rozpuszczalnikiem dla zwykych PDMS
uatwiaj rozsmarowywanie eli, emulsji itp.
SILIKONY MODYFIKOWANE
Alkilodimetikony (INCI: Cetyl Dimethicone itp.)
dodatkowe podstawniki alkilowe
emulgatory
Oksyetylenowane i oksypropylenowane dimetikony
i alkilodimetikony (INCI: Cetyl PEG/PPG-10/1 Dimethicone itp.)
wprowadzenie OE, OP, grup alkilowych
emulgatory
Amodimetikony (INCI: rne nazwy)
wprowadzenie grup aminowych lub czwartorzdowych
amoniowych
wiksze powinowactwo do skry i wosw
RECEPTURY
SOOTHING AND MOISTURIZING AFTER-SUN CREAM GEL
INCI
[%]
A. 1. Deionized Water
76.90
2. C10-30 Alkyl Acrylate Crosspolymer
0.25
3. Butylene Glycol
3.00
4. Disodium EDTA
0.20
5. Glycerin
3.00
B. 6. Sesamum Indicum (Sesame) Seed Oil
2.00
7. Cetearyl Isononanoate
2.00
8. Dicaprylyl Carbonate
4.00
9. Dimethicone
0.50
10. Hydrogenated Polydecene
3.00
11. Tocopheryl Acetate
0.50
12. Acrylates/Acrylamide Copolymer (and) Mineral Oil (and) Polysorbate 85 (27%)
2.00
C. 13. Mineral Oil (and) Prunus Armeniaca (Apricot) Kernel Oil (and)
Calendula Officinalis Flower Extract
1.00
14. Mineral Oil (and) Prunus Armeniaca (Apricot) Kernel Oil (and) Arnica Montana Flower
Extract
1.00
D. 15. Citrus Grandis Oil
0.10
16. Prunus Armeniaca (Apricot) Kernel Oil (and) Beta-Carotene
0.05
E. 17. Propylene Glycol (and) Diazolidinyl Urea (and) Methylparaben (and) Propylparaben
0.50
Soothing And Moisturizing After-Sun Cream Gel (Formulation #SU-0012) ,Noveon

Consumer Specialties
Emolienty
W miar rozwoju metod otrzymywania kosmetykw, poznawania nowych

skadnikw kosmetycznych jak i otrzymywania nowych form preparatw
wzrastaj wymagania konsumentw dotyczce waciwoci kosmetykw.
Z uwagi na ograniczon ilo substancji czynnych dostpnych na rynku,
ograniczon ilo form kosmetycznych, waciwoci aplikacyjne preparatu
czsto s czynnikiem decydujcym o wyborze kosmetyku.
O waciwociach aplikacyjnych emulsji kosmetycznych w gwnej
mierze decyduj substancje tuszczowe okrelane mianem emolientw.
Emolienty s to substancje bdce skadnikami fazy olejowej. Po aplikacji
kosmetyku na skr, s gwnymi skadnikami warstwy okluzyjnej,
powstajcej na skrze po odparowaniu wikszej iloci wody i skadnikw
lotnych w nim zawartych.
Emolienty tworz lipofilowy film na skrze, ktry zapobiega nadmiernemu

parowaniu wody z naskrka. W efekcie zmniejszeniu ulega TEWL (ang.
Transepidermal Water Loss), nastpuje poprawa nawilenia naskrka,
skra staje si bardziej gadka, przyjemniejsza w dotyku.
Emolienty jako podstawowy skadnik warstwy okluzyjnej decyduj
rwnie o waciwociach sensorycznych kosmetyku. Decyduj one
o takich waciwociach kosmetyku jak: rozprowadzalno, wyczuwalno,
tusto, kleisto warstwy okluzyjnej, efekt byszczenia skry. Substancje
o dziaaniu emoliencyjnym mona podzieli na dwie grupy o skrajnych
waciwociach: emolienty tuste i emolienty suche. Oczywicie istnieje
take dua ilo emolientw o porednich waciwociach.
Emolienty tuste (rich emollient) daj wyczuwalne, cikie, tuste,

warstwy okluzyjne, powoduj byszczenie skry. Waciwoci sensoryczne
kosmetykw z ich udziaem nie s zadowalajce. Emolienty tego typu pod
wzgldem struktury czsteczkowej to substancje o stosunkowo wysokiej
masie czsteczkowej, zawierajce w swojej strukturze dugie, nasycone
acuchy alifatyczne. Przykadem emolientw tego typu mog by parafiny,
oleje rolinne, estry nasyconych kwasw i alkoholi tuszczowych stae
woski.
Suche emolienty to substancje pozwalajce uzyska korzystne waciwoci

aplikacyjne preparatu. Daj sabo wyczuwalne, lekkie, nie tuste, warstwy
okluzyjne. Zapewniaj zadowalajc
rozsmarowywalno
preparatu,
nie
powoduj byszczenia skry. Pod wzgldem struktury s to zwizki zawierajce

wizania nienasycone, ukady rozgazionych acuchw alkilowych, polarne
grupy funkcyjne (np. grupy hydroksylowe). Przykady zwizkw tego typu to:
izoparafiny, estry nienasyconych lub rozgazionych alkoholi i kwasw
tuszczowych tzw. cieke woski, alkohole Guerbeta zawierajce rozgazione
acuchy alkilowe, silikony, itp.
Znajomo waciwoci sensorycznych emolientw pozwala na bardzo

efektywn manipulacj waciwociami aplikacyjnymi preparatw. Poprzez
odpowiedni
dobr
emolientw
mona
uzyska
podane
efekty
sensoryczne kosmetykw. Moliwe jest tzw. odtuszczanie warstw

okluzyjnych poprzez wprowadzenie do fazy olejowej zoonej z cikich
i tustych emolientw, substancji tuszczowych o dobrych waciwociach
sensorycznych,
uzyskujc
ten
sposb
popraw
waciwoci
aplikacyjnych kosmetyku.
Pomimo dobrej znajomoci waciwoci poszczeglnych grup emolientw
projektowanie waciwoci aplikacyjnych kosmetyku najczciej odbywa
si metod prb i bdw polegajc na otrzymywaniu kolejno emulsji
z danymi skadnikami fazy olejowej, nastpnie zbadaniu jej waciwoci
sensorycznych i ewentualnej korekcie iloci oraz rodzaju zastosowanych
emolientw.
DOBR EMOLIENTA
O wyborze emolienta decyduj:

moliwoci dziaania
waciwoci aplikacyjne (waciwoci sensoryczne)
o atwo rozprowadzania
o Tuszczenie ...
Komedogenno (a raczej brak dziaania komedogennego!)
DZIAANIE KOMEDOGENNE
Mirystynian izopropylu
Linolenian izopropylu
Palmitynian izopropylu
Olej z pestek winogron
Olej brzoskwiniowy
Olej ze sodkich migdaw
Lanokwasy
Acetylowane alkohole lanolinowe
Lanolan izopropylu
Izostearynian izopropylu
Izoparafiny C9-C11
Kwas oleinowy
Alkohol oleilowy
Palmitynian oktylu
Mleczan mirystylu
Olej kokosowy
DOBR SKADNIKW
HYDROFOBOWYCH
DZIAANIE NAWILAJCE
dziaanie okluzyjne, uzupenianie lipidw sebum
o cieke woski
o wglowodory
o estry kwasw tuszczowych z alkoholami alifatycznymi
o oleje bogate we frakcj niezmydlaln
regeneracja lipidw cementu midzykomrkowego
o oleje bogate w NNKT
o mieszaniny skadnikw cementu midzykomrkowego
agodzenie podranie, normalizacja procesu keratynizacji
o wpyw na syntez eikozanoidw
terapia patologii
KOSMETYCZNE DZIAANIE LIPIDW
ZAGSTNIKI
Reologia
wyrobw
kosmetycznych
odgrywa
istotn
rol
ich
praktycznych zastosowaniach. Czsto, aby zapewni danemu wyrobowi

posta
odpowiedni
do
stosowania
wymagana
jest
obecno
modyfikatorw reologii.
Modyfikatory
kosmetycznej
reologii
czsto
umoliwiajce
s
nazywane
zwikszenie
zagstnikami.
lepkoci
formy
Zagstniki
substancjami, ktre w roztworach wodnych, po uzyskaniu odpowiednio

rozbudowanej struktury, utrudniaj przemieszczanie si warstewek wody,
przez co zwikszaj lepko ukadu.
Zagstniki mona podzieli na:
zagstniki wielkoczasteczkowe (polimery)
naturalne
syntetyczne
otrzymywane biotechnologicznie
Zagstniki niskoczsteczkowe (najczciej nieorganiczne)
Obecno adunku w czsteczce zagstnika moe wpywa na zdolno

do zagszczania roztworw, rny moe by rwnie sam mechanizm
zagszczania. W zalenoci od budowy zagstniki polimerowe mog by
jonowe lub niejonowe.
Polimery jonowe wykazuj siln zaleno lepkoci od pH ukadu.
W zalenoci od struktury polimeru obserwujemy rny efekt zagszczenia
w danym rodowisku. Zagstniki jonowe s najczciej czue na obecno
jonw metali wielowartociowych.
Jony mog rnie wpywa na
waciwoci ukadu: niskie stenie jonw efekt zagszczenia roztworu,

wysokie wytrcenie osadu.
Polimery niejonowe to substancje, dla ktrych lepko roztworu jest
proporcjonalna jedynie do stenia zagstnika w ukadzie.
Brak adunku powoduje, e zagstniki tego typu s w wikszoci

przypadkw odporne na zmiany pH rodowiska, s one rwnie odporne
na jony metali wielowartociowych obecnych w roztworze.
Do najwaniejszych jak i najczciej stosowanych zagstnikw nale
polisacharydy anionowe takie jak: kwas alginowy, pektyny, karagen,
guma ksantanowa, gumy arabska, karaya, tragacanth, modyfikowana
celuloza, chitozan. Spord polisacharydw kationowych stosuje si
pochodne celulozy np. karboksymetyloceluloz.
Spord poliakrylanw czsto stosuje si karbomer.
POLISACHARYDY
KWAS ALGINOWY
INCI: Alginic acid
Jako zagstnik stosowane s sole alginiany (farm.: alginaty,

INCI: Algin alginian sodu, Ammonium alginate)
ALGINIANY
Otrzymywanie
izolowanie z alg brzowych
fermentacja bakteryjna
Mechanizm zagszczania
tworzenie kompleksw z jonami metali wielowartociowych
(np. Ca+2)
kompleksy tworzy gwnie kwas guluronowy
niskie stenie jonw el
wysokie stenie jonw strcanie osadu
pH < 3 - hydroliza wiza

glikozydowych
3 < pH < 4 - rzadki el,
(protonowane grupy
karboksylowe)
pH > 4 - zagszczenie
pH > 10 - hydroliza
KWAS ALGINOWY
Stosowane stenie: - 0,2-2%
Rozpuszczalno
o w wodzie
o rozpuszczalnikach organicznych
Kompatybilny z anionowymi i niejonowymi spc
Niekompatybilny z wielowartociowymi jonami
Zastosowanie ele, emulsje
Modyfikacje struktury
o estryfikacja
o ograniczenie elowania, hydrofobizacja
RECEPTURY
Gloves
PROCEDURE
- Prepare the phase A at room
temperature.
- Prepare the phase B at 50C.
- Realize the emulsion by
pouring the phase B into the
A while stirring.
- When all the phase B is
incorporated, maintain
stirring during a few minutes.
Matrix Gloves (Formulation #042801/3); Company: Solabia Group
PEKTYNY
-d-(1,4)-galacturonic acid and -l-rhamanose
INCI: Pectin
Struktura zbliona do kwasu alginowego
Otrzymywane
z owocw
syntetycznie
eluj w obecnoci kationw wielowartociowych
Estry metylowe pektyn
eluj bez dodatku jonw
Zagstniki do ukadw kwanych
ale poniej pH = 3,5 niestabilne
KARAGEN
INCI: Carrageenan, Potassium carrageenan

Wyodrbniany z alg czerwonych
trzy formy - kappa, jota, lambda
Grupy siarczanowe
silniejsza hydrofilowo ni dla alginianw i pektyn
KARAGEN
Zagszczanie
tworzenie podwjnej helisy przy chodzeniu roztworu
formy kappa i jota wymagaj do elowania obecnoci kationw
(niekoniecznie wielowartociowych)
KARAGEN
Rozpuszczalny w wodzie do 10% w/w

Kompatybilny z anionowymi spc
Moe si strca z kationowymi spc
Zastosowanie
stabilizacja emulsji (0,4-1%)
zagszczanie elu aloesowego (0,25-0,75%)
RECEPTURY
Complexion Brightening Serum (Formulation #JB 2664/N) GATTEFOSSE
GUMA KSANTANOWA
INCI: Xanthan Gum
zagstnik
jonowy
(anionowym)
otrzymany
procesie
fermentacji bakteryjnej
w roztworach wodnych, w obecnoci kationw tworzy spiralne
struktury, ktre powoduj zagszczenie ukadu.
wykazuje stabilno w bardzo szerokim zakresie pH
niekompatybilna z kationowymi spc
anionowe spc (> 1%) zwikszaj lepko
GUMA KSANTANOWA
RECEPTURY
Sunscreen Lotion & Cream (Formulation #SK-03-36); Merck KGaA

Pochodne celulozy stanowi do szeroka grup zagstnikw. Celuloza

w czystej postaci jest substancj nierozpuszczaln w wodzie. W zalenoci
od modyfikacji jej struktury otrzymuje si celuloz o rnej hydrofilowoci
i
rnej
zdolnoci
zagszczajcej
(np.
metyloceluloza,
hydroksyetyloceluloza, hydroksypropyloceluloza, karboksymetyloceluloza).

Hydroksyetyloceluloza (Rys. 16) jest typowym zagstnikiem niejonowym
podczas gdy sl sodowa karboksymetylocelulozy (Rys. 16, INCI: Cellulose
Gum) naley do zagstnikw jonowych (anionowych).
Rys. 16. Struktura hydroksyetylocelulozy i soli sodowej karboksymetylocelulozy

MODYFIKOWANA CELULOZA
MODYFIKOWANA CELULOZA
0.5-1% w odywkach
1% w szamponach:
1% pastach do zbw,
1% w lubrykantach;
0.5-1.5%; w elach do golenia
CELLULOSE GUM
SODIUM
CARBOXYMETHYLCELLULOSE
CELLULOSE GUM
pH > 4.5
Wikszo grup kwasowych ulega deprotonowaniu

(forma soli)
pH < 4.5
Sprotonowane grupy kwasowe

Brak rozpuszczalnoci w wodzie
pocztkowo wzrost lepkoci

nastpnie rozdzia faz osad
z anionowymi surfaktantami tworzy asocjaty

np. dodatek SLS do roztworu CMC powoduje elowanie
z kationowymi surfaktantami - flokulacja
RECEPTURY
Add in small portions
MICROCRYSTALLINE
CELLULOSE, CELLULOSE
GUM to water at 75 C,
homogenize for 10 min.
Add other components of

Phase B.
o
Heat Phase A to 70 C.
Mix Phase A to Phase B.
Homogenize for 15 min,and

add Phase C and
homogenize for 5 min.
o
Cool at room temperature

and remove air.
Day Cream (Formulation #0257PA), Company: Res Pharma
POLISACHARYDY KATIONOWE
Naturalne
Chitozan
Modyfikowane
Kationowa hydroksyetyloceluloza (czwartorzdowana)
Kationowa guma guar (czwartorzdowana)
CHITOZAN
Handlowy produkt czsto

neutralizowany
kwasami:
Mlekowym (INCI:
Chitosan lactate)
Glikolowym (INCI:
Chitosan glycolate)
RECEPTURY
Sunscreen with Very High SPF (W/O) (Formulation #ST-19-17), Company: Merck KGaA
Akrylany s to polimery, ktrych waciwoci silnie zale od pH.

W rodowisku kwanym obecne w strukturze grupy karboksylowe s
sprotonowane
nie
wystpuje
efekt
zagszczania.
Mechanizm
zagszczania przedstawia Rys. 17. Przy pH > 6 grupy karboksylowe s

formie zjonizowanej i prowadzi to do odpychania grup jednoimienne
naadowanych,
efektem
tego
jest
rozwinicie
struktury
polimeru
i zagszczenie roztworu. Przy pH>10 wikszo polimerw tego typu

hydrolizuje (proces nieodwracalny).
Rys. 17. Mechanizm zagszczania roztworw zawierajcych karbomer

CARBOMER
Stosowane stenia: 0.3-1% w elach; 0.2-0.6% w kremach;

0.00.5% w lotionach
Silnie hydrofilowy dobrze uwadnia si w wodzie, alkoholu
i rozpuszczalnikach polarnych
Bardzo efektywny zagstnik pH 5-10
Elektrolity obniaj efektywno zagszczania
Niekompatybilny z niektrymi kationowymi surfaktantami
i kationowymi polimerami
Wosk do stylizacji wosw

INCI
Water
Propylene Glycol
PVP
Polyethylene
Carnauba Wax
Beeswax
Mineral Oil
Glyceryl Stearate
Polysorbate 60
Stearic Acid
TEA
Carbomer (2% Solution)
Alcohol
Fragrance
Propylene Glycol (and) Diazolidinyl urea (and)
Methylparaben (and) Propylparaben
RECEPTURY
Wt%
qs
6.00
2,00
2,00
1,75
1,00
1,00
1,20
1,80
0,75
0,56
21,00
10,00
qs
1,00
Creamy Styling Hair Wax, New Phase Technologies
Oprcz zagstnikw organicznych w kosmetyce stosuje si take

zagstniki nieorganiczne oraz ich modyfikacje.
Zagstniki nieorganiczne s to ciaa stae, ktre pod wpywem wody
pczniej i tworz roztwory koloidalne. Nale do nich np. krzemian
glinowo-magnezowy (Veegum) (INCI: Magnesium aluminum silicate),
bentonit (INCI: Bentonite), hektoryt (INCI: Hectorite).
S to surowce stabilne w szerokim zakresie pH, kompatybilne
z
wikszoci
skadnikw,
nadaj
zagszczonym
charakterystyczne uczucie jedwabistoci w dotyku.
roztworom
KRZEMIAN GLINOWO-MAGNEZOWY
(Veegum)
INCI: Magnesium Aluminum Silicate

Zagstnik do ukadw wodnych
0,5-5%
Tworzy tiksotropowe ele
Odwracalna przemiana zol - el, przebiegajc pod wpywem
czynnikw mechanicznych (wytrzsanie, mieszanie).
Niektre farby emulsyjne (elowata farba nie spywa po pdzlu
ale atwo rozprowadza si po malowanej powierzchni gdy
przechodzi w zol podczas pocierania pdzlem)
Stabilny w szerokim zakresie pH
Synergizm z zagstnikami polimerowymi
RECEPTURY
Protection Lotion W/O with Eusolex T-S (Formulation #ST-19-09), Merck KGaA
BENTONIT
INCI: Bentonite
naturalny glinokrzemian
stabilizator emulsji i zawiesin
0,5-5%
kompatybilny z wikszoci skadnikw kosmetycznych, moe by
stosowany w szerokim zakresie pH
dziaa synergistycznie z organicznymi gumami
RECEPTURY
Maska glinkowa
Pink Pelavie Clay Mask (Formulation #0510-2/2010), Company: Creations Couleurs
HEKTORYT
INCI: Hectorite
Fluoroilokrzemian sodowo-magnezowy
zagstnik, stabilizator zawiesin i emulsji o/w
do 2%
kompatybilny z wikszoci surowcw kosmetycznych, musi by
uwodniony przed wprowadzeniem do receptury
RECEPTURY
Fluid
MANUFACTURING PROCEDURE
A. Heat to 65 C 2, 3, 4, 5, 6, 7. ; B. Dissolve 1 and 8 in 12 and disperse 11. Add 10 and heat
to 65 C.; C. Add B to A, add 13, homomixer and at 40 C add 9.
CHARACTERISTICS OF THE FINISHED PRODUCT
Viscosity: Brookfield DV I; 10 RPM sp 04 2900 m Pa.s; pH 5.5
O/W Fluid Emulsion with Cosmelene of Chamomile; Company: Greentech
MODYFIKOWANE ZAGSTNIKI
NIEORGANICZNE
ORGANOCLAYS
Produkty reakcji hydrofilowych mineraw z kationowymi SPC
np. quaternium-18 hectorite, Dihydrogenated tallow
benzylmonium hectorite
Wykazuj powinowactwo zarwno do wody jak
i rozpuszczalnikw organicznych
Dodatki do lakieru do paznokci, antyperspirantw (roll-on),
aerozoli, wodoodpornego tuszu do rzs
Dostpne w formie ju zaktywowanej jako wstpnie
przygotowane surowce
Odporny na wysok temperatur i mieszanie przy duych
obrotach (ale moe nastpowa rozrzedzenie przy duych
przepywach laminarnych)
RECEPTURY
Invisible AP Aerosol, Company: Extracts & Ingredients Ltd.
POLIETYLEN
Wymaga ogrzania do temperatury powyej 80C (zaley od

stopnia polimeryzacji)
Podczas szybkiego chodzenia klarowne ele (tiksotropowe
struktury krystaliczne)
ZASTOSOWANIE - w ukadach bezwodnych

szminki,
antyperspiranty w sztyfcie,
tusz do rzs
DZIAANIE
Nadaje produktom odporno na dziaanie wody

Poprawia stabilno termiczn produktu
Tworzy na skrze film hydrofobowy
KONSERWANTY
Problem przemysu kosmetycznego

Czysto mikrobiologiczna preparatw
Dobra poywka dla mikroorganizmw
Obnienie jakoci wyrobu
Podranienia i alergie skrne wrd uytkownikw
Biocydy to chemiczne rodki: ochrony rolin, chronice ywno lub

czowieka przed dziaaniem szkodnikw w tym mikroorganizmw (bakterii
i grzybw). Zadaniem tych substancji jest uniemoliwienie lub ograniczenie
rozwoju mikroorganizmw odpowiedzialnych za biologiczny rozkad
rodkw spoywczych czy przemysowych w tym kosmetykw.
Konserwant (rodek konserwujcy), stanowi podgrup biocydw, i jest to
zwizek chemiczny (lub mieszanina zwizkw chemicznych), ktry hamuje
aktywno bakterii, pleni i grzybw i zapobiega powstawaniu produktw
przemiany materii mikroorganizmw.
przydatnoci
do
spoycia
i przemysowych.
lub
Efektem powoduj przeduenie
trwaoci
produktw
spoywczych
KONSERWANTY
WYMAGANIA
Brak toksycznoci
Brak efektu dranicego wzgldem skry i bon luzowych
Brak przenikania przez skr i bony luzowe
Szerokie spektrum aktywnoci przeciwdrobnoustrojowej
Brak wpywu na naturaln mikroflor saprofityczn
Efektywno przy niskim steniu w produkcie kocowym
Kompatybilno z innymi skadnikami receptury i opakowania
Stabilno w szerokim zakresie pH i temperatury
MIKROFLORA SAPROFITYCZNA
EGZYSTUJCA NA POWIERZCHNI SKRY
Bakterie Gram-dodatnie
Staphylococus epidermis,
Staphylococus aureus,
Propionibacterium,
Staphylococus pyogenes.
Bakterie Gram-ujemne
Enterobacterium,
Pseudomonaden.
Grzyby
Candida,
Pityrosporum,
Trichophyton.
Mikroflora saprofityczna na
powierzchni skry stanowi
powok ochronn przed
dziaaniem mikroorganizmw
patogennych
POCHODZENIE ZAKAE
W PRODUKCJI KOSMETYCZNEJ
Mikroorganizmy przystosowane
surowce
adaptacja w cigu produkcyjnym
Mikroorganizmy nieprzystosowane
surowce
produkcja
konfekcjonowanie
uytkownik
CZYSTO MIKROBIOLOGICZNA
W PRODUKCJI KOSMETYCZNEJ
Zapobieganie zakaeniom
Uniemoliwienie adaptacji mikroorganizmw
Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP)
czysta woda i surowce
uwarunkowania budowlane
organizacja produkcji
czysto pomieszcze i urzdze
zabiegi dezynfekcyjne
Konserwacja produktw
SYSTEM KONSERWUJCY
konserwant
warunki fizykochemiczne
Odczyn rodowiska
Temperatura
Patogeny najlepiej rozwijaj si w przedziale pH 5,5-8

Przy doborze konserwantw, naley zwraca uwag na: stopie
dysocjacji (kwasy, fenole); wspczynnik podziau; trwao
pomidzy 20C i 30C wzrost aktywnoci:
fenoli: 4 - 10 razy
etanolu : 5 - 20 razy
parabenw: do 12 razy
Aktywno wody
Dostpno substancji poywkowych
wglowodany
polipeptydy
niektre lipidy
nisze alkohole
tlen
Interakcja ze skadnikami
substancje wspomagajce
AKTYWNO WODY
Definicja (Aw) stosunek cinienia pary wodnej nad roztworem

(np. kosmetykiem) do cinienia pary wodnej nad czyst wod
Aw okrela zapotrzebowanie drobnoustrojw na wod
Aw jest odwrotnie proporcjonalna do cinienia osmotycznego
roztworu
Zakres najdogodniejszy dla rozwoju drobnoustrojw 0,98-1,0
Substancje wpywajce na Aw
roztwory polialkoholi
roztwory hydrolizatw proteinowych
roztwory poliwglowodanw
inne polimery hydrofilowe
AKTYWNO WODY
Minimalna aktywno wody w rodowisku dla rnych
drobnoustrojw
INTERAKCJE FIZYKOCHEMICZNE
czstki stae (TiO2, ZnO, kaolin itp.)

decyduje kolejno dodawania skadnikw
sorpcja na ciankach opakowa
dyfuzja do materiau opakowa
parowanie lotnych konserwantw
SUBSTANCJE WSPOMAGAJCE
KONSERWACJ
Antyutleniacze
Sekwestranty
Kompozycje zapachowe
Etanol
Inne skadniki
DZIAANIE BIOLOGICZNE
KONSERWANTW
Mechanizm dziaania bardzo rny w zalenoci od

zastosowanego rodka konserwujcego
Reaktywne biocydy (reactive biocides) uczestnicz
w reakcjach chemicznych
Utleniacze
Elektrofile
Aktywne membranowo biocydy (membrane-active biocides)
wpywaj na integralno bony biologicznej drobnoustrojw
Oglnie - Oddziauj z drobnoustrojami i hamuj ich podstawowe
funkcje yciowe; podzia, wzrost itd.
REAKTYWNE BIOCYDY
Utleniacze (Kwasy halogenowe (chlorki, bromki); donory tych zwizkw
(bromochlorodimethyl hydantoin); nadtlenki)
Stosunkowo rzadko stosowane jako rodki konserwujce

w kosmetykach
Mog prowadzi do rozkadu niektrych surowcw
kosmetycznych np. kompozycji zapachowych
Elektrofile (formaldehyd, donory formaldehydu)

Mniej reaktywne od utleniaczy
Szeroko stosowane jako konserwanty
AKTYWNE MEMBRANOWO BIOCYDY

Kationowe
Biguanidyny
Czwartorzdowane zwizki amoniowe
Rozpuszczalniki (c>1%)
Etanol
Fenoksyetanol
Protonofory (jonofory protonowe)
Parabeny
Kwas cytrynowy
Kwas sorbowy
DZIAANIE UBOCZNE KONSERWANTW
Toksyczne przy wysokich steniach

Konserwant
Podranienia i alergie skrne
Mutagenne
Kancerogenne
Kosmetyk
Fototoksyczne
Kontakt ze skr
Transport przeznaskrkowy
Toksyczno
Konserwanty powinny dziaa w formie
fizykochemicznej kosmetyku!
REGULACJE PRAWNE
Ilo konserwantw w kocowym produkcie
podlega regulacjom prawnym
Zawarto ograniczona do minimum
rodki konserwujce mog by przyczyn

podranie i alergii skrnych
Zacznik nr 4 Dz. U. Nr 105, poz. 934 Lista substancji konserwujcych

dozwolonych do stosowania w kosmetykach, (zgodnie z Rozporzdzeniem
Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kosmetykw zacznik V)
Informacje o konserwantach:
Numer COLIPA/numer porzdkowy
Nazwa rodka, nazwa wg INCI lub

nazwa chemiczna w jzyku angielskim
Numer CAS,
Maksymalne dopuszczalne stenie %
Ograniczenia i wymagania
Warunki stosowania i ostrzeenia, ktre musz by

uwzgldnione w tekcie etykiety
Wycig z listy substancji konserwujcych

dozwolonych do stosowania w kosmetykach
Numer
COLIPA
P 82
Nazwa rodka, nazwa wg

INCI lub nazwa chemiczna
w jzyku angielskim
Maksymalne
dopuszczalne stenie %
Formaldehyd i
paraformaldehyd
Formaldehyde and
paraformaldehyde (+)
Zawarto wolnego
formaldehydu moe
przekracza:
a) 0,2 (z wyjtkiem
rodkw do higieny jamy
ustnej)
b) 0,1 (rodki do higieny
jamy ustnej)
w przeliczeniu na wolny
formaldehyd
Ograniczenia
i wymagania
Zabroniony w
aerozolach
Warunki stosowania
i ostrzeenia, ktre musz by
uwzgldnione
w tekcie etykiety
Kady kosmetyk zawierajcy

formaldehyd albo substancje,
wymienione w niniejszym
zaczniku, uwalniajc
formaldehyd musi mie na
etykiecie umieszczone
ostrzeenie zawiera
formaldehyd , jeli stenie
formaldehydu w gotowym
produkcie przekracza 0,05 %
CZSTO STOSOWANIA
KONSERWANTW
Najczciej stosowane konserwanty w wyrobach
kosmetycznych
Nazwa
konserwantu
Rok
1980
1990
1993
1996
2001
2003
Parabens
13786
16107
15020
3345
16424
17336
Formaldehyde
874
441
185
45
118
118
Quaternium -15
1001
705
639
19
505
516
Imidazolidinyl urea
1684
2749
2312
10
2025
2038
Diazolidinyl urea
280
466
690
701
725
Bronopol
566
321
223
210
164
168
DMDM hydantoin
79
550
747
955
943
993
Sasseville D., Dermatologic Therapy, 17, 251 - 263 (2004)

DOBR KONSERWANTW
Okrelony preparat kosmetyczny

Uwzgldniamy przeznaczenie
Odczyn
Moliwo dziaania z innymi skadnikami receptury:
Synergistycznego,
Antagonistycznego
Stosowanie mieszanin konserwantw szersze spektrum

dziaania przeciwdrobnoustrojowego
PODZIA KONSERWANTW POD

WZGLDEM STRUKTURY CHEMICZNEJ
Pochodne:
Kwasw organicznych,
Aldehydw,
Alkoholi,
Fenoli,
Guanidyny,
Soli amoniowych,
Zwizkw rtci
Inne mona zakwalifikowa do zwizkw:
Nieorganicznych
Heterocyklicznych itp.
NOWE TRENDY W KONSERWACJI

WYROBW KOSMETYCZNYCH
Naturalne konserwanty
pochodzenia gwnie rolinnego
Nanotechnologie
nanoczstki miedzi, srebra
KONSERWANTY ALTERNATYWNE
KONSERWANTY W KOSMETYKACH
NATURALNYCH
AKTYWNO MIKROBIOLOGICZNA
POCHODNYCH KWASU KAPRYLOWEGO
H.H. Wenk, J. Meyer, Polyglycerol A Versatile Building Block for

Sustainable Cosmetic Raw Materials, SOFW-Journal | 135 | 8-2009, 25
AKTYWNO MIKROBIOLOGICZNA
ALKANODIOLI
F. Ibarra, J. Jnichen, W. Petersen, Efficacies of Different 1,2-Alkandiols as Antimicrobial Agents,

SFW- Journal , 134, 4-2008, 40
Cz. 2. Fizykochemia form

kosmetycznych
FORMA KOSMETYKW
Roztwory
Forma
fizykochemiczna
Emulsje
Maci i pasty
Zawiesiny
ele
Piany
Sztyfty
Formy stae
Aerozole
ROZTWORY
ROZTWORY
WODNE
ROZTWORY
ALKOHOLOWE
PYNNE UKADY
HYDROFOBOWE
Klarowne
Zazwyczaj o niskiej lepkoci
atwe do otrzymania
ZASTOSOWANIE
Pyny do kpieli
Toniki
Perfumy, wody toaletowe
Dezodoranty (do atomizerw)
inne
ZAWIESINY
Nierozpuszczalne czstki rozproszone w fazie wodnej lub

olejowej
ZASTOSOWANIE
Peelingi
Podkady pod makija
Pudry kompaktowe
Produkty ochronne do opalania z tlenkiem

cynku lub ditlenkiem tytanu
Maski glinkowe
ELE
Roztwory wodne lub alkoholowe
o wysokiej lepkoci
klarowne i przeroczyste
atwo rozprowadzajce si
zagszczone przy pomocy
polimerw akrylowych
gum
polimerw pochodnych celulozy
ZASTOSOWANIE
dezodoranty
ele do stylizacji wosw
ele do mycia zbw
PIANY
Ukad dyspersyjny, w ktrym faz rozproszon jest gaz a faz

rozpraszajc ciecz (piany klasyczne)
Ukad dyspersyjny, w ktrym faz rozproszon jest gaz a faz

rozpraszajc ciao stae (piany stae)
ZASTOSOWANIE
Pianki do golenia
Pianki do stylizacji wosw
AEROZOLE
Dyspersja cieczy lub ciaa staego w gazie
ZASTOSOWANIE
Dezodoranty
Lakiery do wosw
MACI I PASTY
Produkty o bardzo wysokiej lepkoci
Ukad bezwodny lub o niewielkiej zawartoci wody
ZASTOSOWANIE
Produkty do ukadania wosw
Maci o specjalnych zastosowaniach
SZTYFTY
Noniki nierozpuszczalnych substancji aktywnych (np.

pigmentw, substancji zapachowych, emolientw)
Oparte na woskach i olejach lub roztwory wodno-alkoholowe

zawierajce stearynian cynku
ZASTOSOWANIE
Dezodoranty
Antyperspiranty
Szminki
Perfumy w sztyfcie
FORMY STAE
Proszki
Pudry sypkie
Pudry i cienie w kamieniu
Proszek do czyszczenia zbw
EMULSJE
Termodynamicznie nietrway, makroskopowy ukad heterogenny,
skadajcy si z co najmniej dwch, niemieszajcych si ze sob
faz, z ktrych jedna jest zdyspergowana w drugiej w postaci kropel
Podzia I
Podzia II
Kremy
Balsamy
Emulsje do sprayu
Lipoele
Tradycyjne (w/o; o/w)

Wielokrotne
Mikroemulsje
Problemy z klasyfikacj:
do jakiej grupy zaliczy mydo?
Przeznaczenie kosmetyku nie ma nic

wsplnego z form fizykochemiczn
Oczyszczanie twarzy
Emulsje w/o
Emulsje o/w
Emulsje
Mikroemulsje
Hydroele
Roztwory
Aerozole
olejki
Roztwory micelarne (spc)
Roztwory
ROZTWORY
ROZTWORY
WODNE
ROZTWORY
RZECZYWISTE
ROZTWORY
KOLOIDALNE
Roztwory micelarne
czyli
wodne roztwory
surfaktantw
KOLOID
KOLOID
UKAD
KOLOIDALNY
UKAD
DYSPERSYJNY
UKAD DYSPERSYJNY, W KTRYM CZSTKI

SUBSTANCJI ROZPROSZONEJ ODPOWIADAJ
ROZMIAROM CZSTEK KOLOIDALNYCH
KADA CZSTKA, KTREJ ROZMIARY LINIOWE

ZAWARTE S W GRANICACH OD 10 DO 2000
ORODEK ROZPRASZAJCY WRAZ

Z ZAWART W NIM SUBSTANCJ
ROZPROSZON
PODZIA UKADW KOLOIDALNYCH

ZE WZGLDU NA STAN SKUPIENIA
Orodek
rozpraszajcy
Substancja
rozproszona
gaz
gaz
ciecz
aerozole
(gazozole)
ciao stae
gaz
ciecz
ciecz
ciao stae
ciecz
pirozole
ciao stae
Nazwa
szczegowa koloidu
nie istnieje
mga, chmury
aerozole cieke
(mgy koloidalne)
dym, kurz
aerozole stae
(dymy koloidalne)
piana mydlana
piany
mleko, biako
lizole, emulsje
(emulsoidy)
zole,
roztwory
zole tlenkw
koloidalne
metali,
wodorotlenkw
gaz
ciao stae
Przykady
Rodzaj
koloidu
zawiesiny koloidalne
(suspensoidy)
pumeks
piany stae
kwarc mleczny
piany stae
(emulsje stae)
szko rubinowe,
pery fosforowe
zole stae
Emulsje
EMULSJE
Termodynamicznie nietrway, makroskopowy ukad heterogenny,
skadajcy si z co najmniej dwch, niemieszajcych si ze sob
ciekych faz, z ktrych jedna jest zdyspergowana w drugiej
w postaci kropel
Faza zewntrzna
(ciga, dyspergujca,
rozpraszajca)
Faza wewntrzna
(zdyspergowana,
rozproszona)
EMULSJE OGLNE WYMAGANIA
Otrzymanie emulsji zwizane jest z utworzeniem obszaru

midzyfazowego charakteryzujcego si du powierzchni
i jest napiciem midzyfazowym i A zmian
napicia midzyfazowego
Przykad: jeli napicie midzyfazowe wynosi 52 mN/m, wtedy

praca potrzebna do otrzymania stabilnej dyspersji bdzie
wynosio W=20 J, ale gdy napicie midzyfazowe obniymy do 1
mN/m, wtedy W=0,3 J
Obnianie napicia midzyfazowego jest istotnym elementem
decydujcym o otrzymywaniu stabilnych emulsji
RODZAJE EMULSJI
Typ emulsji w wikszej mierze uzaleniony jest od rodzaju uytego
emulgatora anieli od relatywnych proporcji fazy wodnej
i organicznej czy metod otrzymywania emulsji (Regua Bancrofta)
klasyczne: olej w wodzie (O/W), woda w oleju (W/O), emulsje

niewodne (100 - 500 nm)
wielokrotne: olej w wodzie w oleju (O1/W/O2), woda w oleju w

wodzie (W1/O/W2)
emulsje elowe (W/O, faza wodna > 90%)
ukady pochodne: ukady ciekokrystaliczne
EMULSJE PROSTE I WIELOKROTNE
o/w
w/o
PROSTE
W1 /O/W2
O1 /W/O2
WIELOKROTNE
WIELKO KROPLI
I WACIWOCI OPTYCZNE
Emulgatory
Emulsje to ukady termodynamicznie niestabilne, ktre bez obecnoci

czynnika stabilizujcego szybko rozdzielaj si na odrbne fazy cieke.
Emulgator jest substancj umoliwiajc otrzymanie stabilnej emulsji,
dziki
obnieniu
napicia
midzyfazowego.
Efektywno
dziaania
emulgatorw zaley od zdolnoci do obniania napicia midzyfazowego,

a take od moliwoci uczestniczenia w innych zjawiskach stabilizujcych
emulsje. Parametrem opisujcym rodzaj emulgatora jest HLB. HLB, czyli
rwnowaga hydrofilowo-lipofilowa (hydrophilic lipophilic balance) jest liczb
okrelajc stopie polarnoci rodkw powierzchniowo czynnych. Dla
niejonowych, oksyetylenowanych pochodnych warto liczbow wyraa si
jako udzia procentowy masy hydrofilowego fragmentu czsteczki w caej
jej masie czsteczki. Dla jonowych emulgatorw wprowadzono system
charakteryzujcy
hydrofilowo
czsteczki.
uwzgldniajcy
rwnie
adunek
HLB - Hydrophilic-lipophilic balance

(rwnowaga hydrofilowo-lipofilowa)
Wg Griffina
HLB=0 waciwoci hydrofobowe
HLB=10 zrwnowaone cechy hydrofilowe i hydrofobowe
HLB=20 waciwoci hydrofilowe
HLB = 1
HLB = 10
HLB = 19
OLEJ
WODA
HLB - Hydrophilic-lipophilic balance

(rwnowaga hydrofilowo-lipofilowa)
Dla niejonowych ZPC:
masa molowa czesci hydrofilowej

HLB =
20
masa molowa czasteczki
Wyniki wycznie orientacyjne!
Wartoci HLB mieszcz si w przedziale od 0 (dla zwizkw

niezawierajcych w swojej czsteczce ugrupowa hydrofilowych) do 20
(dla zwizkw zawierajcych w swojej strukturze wycznie ugrupowania
hydrofilowe). SPC
o wysokim HLB to czsteczki o charakterze
hydrofilowym, dobrze rozpuszczalne w wodzie. Wykazuj one dobre

waciwoci myjce i pianotwrcze. S take dobrymi solubilizatorami.
Substancje o wartoci HLB poniej 3, to zwizki o charakterze
hydrofobowym, dobrze rozpuszczalne w tuszczach. Znajduj one
zastosowanie jako rodki antypienice.
Rozpuszczalno
wodzie
oraz
zakres
stosowania
rodkw
powierzchniowo czynnych w zalenoci od ich HLB przedstawia tabela 1.

Naley pamita, e przedstawiony podzia nie jest sztywny. Zwizek
o HLB 15 jest solubilizatorem i jednoczenie rodkiem myjcym
i emulgatorem o/w.
Tabela 1. Zakres stosowania spc w zalenoci od ich HLB

HLB
Rozpuszczalno w wodzie
Zastosowanie
1-3
Brak
rodki antypieniace
3-6
Mleczne dyspersje
emulgatory W/O
7-9
Stabilne mleczne dyspersje
rodki zwilajce,
8-13
Transparentne, klarowne
dyspersje
Emulgatory O/W
13-15
Przezroczyste roztwory
rodki myjce i piorce
15-18
Przezroczyste roztwory
solubilizatory
SKALA HLB
HLB = 1-3
Silna lipofilowo
Brak dyspergowalnoci w wodzie
HLB = 8-10
Umiarkowana lipofilowo
Bardzo dobra dyspergowalno
HLB = 3-6
HLB = 10-13
Saba hydrofilowo
Brak rozpuszczalnoci w wodzie Umiarkowana rozpuszczalno w
Saba dypergowalno
wodzie
HLB = 6-8
Umiarkowana dyspergowalno
HLB > 13
Zwizki hydrofilowe
Dobra rozpuszczalno w wodzie
Saba rozpuszczalno w oleju
HLB
HLB
HLB
Powstawanie emulsji typu W/O (woda w oleju) lub O/W (olej w wodzie),
nie wynika z iloci zastosowanych faz a zaley gwnie od charakteru
zastosowanego emulgatora. Odpowiedni emulgator poprzez wiksze
powinowactwo do jednej z faz wymusza rozproszenie jednej fazy
w drugiej.
Budowa emulgatora, a co za tym idzie jego hydrofilowo lub
hydrofobowo ma wpyw na organizacj jego czsteczek w ukadzie
dwch niemieszajcych si faz. Czsteczki emulgatora umieszczaj si
na granicy faz, ktr stanowi powierzchnia kropli rozproszonej cieczy.
Cz hydrofilowa emulgatora jest zawsze zanurzona w fazie wodnej za
cz hydrofobowa emulgatora w fazie olejowej.
Zgodnie z zasad kinetycznej stabilizacji emulsji podczas emulgowania
zawsze powstaje taki typ emulsji, w ktrym wikszy fragment czsteczki
emulgatora znajduje si w fazie cigej (zewntrznej).
Gdy dominuje cz hydrofobowa (niskie HLB), wiksza cz czsteczki

emulgatora jest zanurzona w oleju i taki emulgator bdzie decydowa
o powstaniu emulsji typu w/o.
Gdy dominuje cz hydrofilowa (wysokie HLB), wiksza cz
czsteczki emulgatora jest zanurzona w wodzie i stosujc taki emulgator
otrzymamy emulsj o/w.
Oczywicie ilo wprowadzanych faz te ma pewne znaczenie chocia
znacznie
mniejsze.
Jeeli
zastosujemy
emulgator
niskim
HLB
i otrzymamy stabiln emulsj w/o, a nastpnie bdziemy dodawa porcjami

wod w pewnym momencie nastpi inwersja faz lub zamanie emulsji
(rozdzielenie na dwie fazy). Przedstawiony powyej system opisujcy
hydrofilowo substancji opierajcy si na HLB nie dotyczy substancji
zjonizowanych.
CECHY DOBREGO EMULGATORA
Obnianie napicia midzyfazowego

Zapewnienie rozdrobnienia czstek fazy rozproszonej
Stabilizacja emulsji okrelonego typu
Zapewnienie stabilnoci emulsji podczas jej uytkowania i
przechowywania
Uyteczno w maych ilociach nie wicej ni ni 5% oglnej
masy emulsji
Zapobieganie zjawisku inwersji gdy zawarto fazy rozproszonej
przekroczy 80 %
Brak reaktywnoci w stosunku do skadnikw emulsji
Brak toksycznoci
Brak zapachu
Moliwie jasne zabarwienie
Niska cena
Waciwoci fizykochemiczne
emulsji w/o i o/w
Emulsje
najczciej
wykorzystywan
form
fizykochemiczn
kosmetykw pielgnacyjnych. W celu wprowadzenia kosmetyku na rynek

naley przeprowadzi szereg bada majcych na celu okrelenie jego
waciwoci uytkowych i efektw kosmetycznych.
Parametry podlegajce optymalizacji przy projektowaniu nowych receptur
mona podzieli na nastpujce grupy:
waciwoci fizykochemicznych kontrola pH, stabilno emulsji,
waciwoci reologiczne, obecno konkretnych substancji chemicznych szczeglnie z zakresu substancji niedozwolonych.
Czysto mikrobiologiczna
Efektywne dziaania kosmetyku na skr obejmujce kontrol efektw
nawilenia, natuszczenia, zmniejszenia zmarszczek itp.
Waciwoci sensoryczne majce na celu opracowanie emulsji
o najlepszych waciwociach aplikacyjnych.
Badanie pH. Kady kosmetyk powinien minimalnie zmienia naturalna

barier ochronn skry. Warto pH kosmetyku pielgnacyjnego jest
jednym z parametrw podlegajcym kontroli i powinna mieci si w
zakresie od 5,5 do 6,5. O ile w przypadku emulsji typu O/W moliwe jest
bezporednie analizowanie tego parametru, w przypadku emulsji typu
W/O, gdzie faz cig jest olej, analiza pH jest spraw kopotliw i stosuje
si szereg metod porednich (np. pomiar pH po rozcieczeniu emulsji).
Okrelanie typu emulsji. Typ emulsji mona okreli na podstawie kilku
metod fizykochemicznych:
metoda badania przewodnictwa elektrycznego (dla emulsji typu O/W
przewodnictwo bdzie wysokie, zblione do przewodnictwa wody; dla
emulsji typu w/o przewodnictwo jest bliskie zeru)
metoda rozcieczania (kropla emulsji typu O/W pooona na

powierzchni wody rozpuszcza si (rozprasza si) w niej, za na oleju
tworzy odrbn faz) bd 5%;
metoda wskanikowa (wskanik rozpuszczalny w wodzie barwi emulsje
typu O/W za nie barwi emulsji typu W/O. Analogicznie wskanik
rozpuszczalny w oleju barwi emulsje typu W/O za nie barwi emulsji O/W.)
bd 25%;
metoda bibuowa (kropla emulsji typu O/W naniesiona na bibu
rozpywa si po niej za emulsji typu W/O tworzy kropl) bd 7%;
OTRZYMYWANIE EMULSJI
Internal phase
PROCES
ZIMNO-ZIMNO
Stirring
Stirring
External phase
PROCES
CIEPO-CIEPO
Homogenisation
External phase
Internal phase
Stirring
Stirring
T = 80-85oC
T = 80-85oC
External phase
External phase
Homogenisation
Stirring
T = 50-60oC
T = 25oC
Proces ciepo-ciepo
Faza tuszczowa ogrzana powyej t.t. skadnikw

Faza wodna ogrzana do temperatury fazy tuszczowej
Tolerancja ok. 5-10 oC
Emulgatory rozpuszczane zgodnie z ich HLB
Faza wewntrzna wprowadzana do fazy zewntrznej
Internal phase
External phase
Stirring
Stirring
T = 80-85oC
T = 80-85oC
External phase
Homogenisation
Stirring
T = 50-60oC
T = 25oC
Lotion SPF 40 (W/O)
RECEPTURY
RECEPTURY
WYTWARZANIE EMULSJI
Z inwersj faz (PIT)

w/o na o/w
oksyetylenowane emulgatory
niejonowe o HLB typowym dla
o/w
wymaga znacznie mniej
energii ni bezporednie
wytworzenie o/w
otrzymujemy mniejsze krople
ni byy przed inwersj
Krem kondycjonujcy (O/W)
RECEPTURY
INWERSJA FAZ
Skadniki konsystencjotwrcze
Konsystencja emulsji jest jednym z parametrw wpywajcych na

waciwoci aplikacyjne preparatw, decydujce o odbiorze kosmetykw
przez konsumentw. Lepko emulsji moe klasyfikowa j do konkretnej
grupy produktw rynkowych: mleczko, lotion, balsam, krem, itp. Decyduje
rwnie o rodzaju opakowania stosowanego dla danego kosmetyku.
W przypadku emulsji O/W zmian waciwoci reologicznych preparatu
mona
uzyska
poprzez
wprowadzenie
do
ukadu
zwizkw
polimerowych (hydrofilowych polimerw) i/lub staych substancji

lipidowych.
Hydrofilowe
polimery
wprowadzone
do
emulsji
O/W,
zwikszaj lepko fazy cigej, co zapobiega mietanowaniu emulsji.

Dodatkowo czsteczki polimeru utrudniaj przemieszczanie si kropli fazy
rozproszonej,
co
pewnym
stopniu
przeciwdziaa
koalescencji.
Najczciej stosowanymi polimerami w emulsjach s polimery i kopolimery

kwasu akrylowego np. karbomery.
Najczciej stosowane stae substancje lipidowe, wpywajce na

konsystencj emulsji, to kwasy i alkohole tuszczowe, estry nasyconych
kwasw i alkoholi tuszczowych, mono- i diglicerydy nasyconych kwasw
tuszczowych. Najpopularniejszymi skadnikami tego typu s alkohole
tuszczowe, szczeglnie alkohol cetylowy (INCI: Cetyl Alcohol) lub
mieszanina alkoholu cetylowego i stearylowego (INCI: Cetearyl Alcohol).
Substancje tego typu oprcz moliwoci zmiany konsystencji emulsji mog
rwnie wpywa na jej stabilno. S to zwizki o bardzo niskim HLB,
obecno w ich strukturze hydrofilowych grup funkcyjnych powoduje, e
organizuj si one na granicy faz, wpywajc na stabilno kropli fazy
rozproszonej w ukadzie
Tuszczowe skadniki konsystencjotwrcze s take podstawowymi

skadnikami
kosmetykw
formie
sztyftw.
Sztyfty
jedn
z podstawowych form stosowanych w kosmetyce kolorowej. W formie

sztyftu produkowane s pomadki, rnego rodzaju korektory, cienie do
powiek, itp. W recepturowaniu sztyftw podstawowym parametrem
decydujcym
waciwociach
uytkowych
kosmetyku
jest
jego
konsystencja. Wpywa ona na rodzaj opakowania, jako aplikacji

kosmetyku, na jego rozprowadzanie, na trwao ksztatu sztyftu, na
atwo przenoszenia pigmentw na skr.
W zalenoci od uytych substancji konsystencjotwrczych mona
uzyska rne efekty zagszczania. Zdolno do zagszczania substancji
tuszczowych wynika z waciwoci samej substancji zagszczajcej.
Im substancja jest bardziej pynna tym sabsze efekty zagszczenia.

Z drugiej strony im sztyft jest bardziej twardy tym gorzej przenosi si kolor
z preparatu na skr. Tak wic stosowanie bardzo twardych substancji nie
zawsze jest korzystne z punktu widzenia aplikacji kosmetyku.
Konsystencja substancji zaley od jej stanu skupienia w temperaturze
pokojowej, ktra jest wynikiem konkretnej budowy czsteczkowej.
W przypadku substancji tuszczowych stosowanych w kosmetykach, im
duszy acuch alifatyczny obecny w czsteczce, tym substancja ma
bardziej zwart, tward konsystencj. Stan skupienia zaleny jest rwnie
od stopnia nasycenia acucha alifatycznego i od rodzaju grup funkcyjnych.
Jeeli substancja zawiera wizania nienasycone, wystpuje w postaci
ciekej. Gwn rnic pomidzy tuszczami rolinnymi i zwierzcymi jest
wanie
wiksza
zawarto
zawartych w olejach rolinnych.

nienasyconych
kwasw
tuszczowych
Jako baza sztyftw kosmetycznych najczciej s wykorzystywane

substancje tuszczowe o wysokiej temperaturze topnienia takie jak wosk
karnauba, wosk kandelila czy wosk mikrokrystaliczny. Sztyfty wykonane
wycznie z woskw twardych charakteryzuj si wysok twardoci
i jednoczenie wysok kruchoci. Nie topi si przy tym w temperaturze
zblionej do temperatury ludzkiego ciaa, co bardzo silnie utrudnia ich
wykorzystanie w kosmetyce kolorowej.
eby
nada
sztyftom
odpowiedni
elastyczno
odpowiednie
waciwoci uytkowe do woskw o wysokiej temperaturze topnienia

dodaje si tzw. plastyfikatory, czyli substancje tuszczowe o niszej
temperaturze topnienia Dodanie plastyfikatorw pozwala na uzyskanie
mieszaniny o temperaturze topnienia zblionej do temperatury ludzkiej
skry.
Emulsje w/o
Podstawowym problemem uytkowym w przypadku emulsji w/o s

gorsze waciwoci sensoryczne w porwnaniu do emulsji o/w. Emulsje
w/o
powoduj
silne
tuszczenie
oraz
czsto
silne
nabyszczanie
powierzchni skry. Dodatkowo emulsje w/o jako ukady trudne do

stabilizacji atwo ulegaj sedymentacji. Ze wzgldu na wysok lepko fazy
cigej, waciwa homogenizacja odgrywa znacznie wiksz rol ni
w przypadku emulsji O/W.
W
celu
wytworzenia
powierzchniowo
czynne
emulsji
typu
obniajce
w/o
napicie
rodki
midzyfazowe
dziki
konieczne
specyficznej organizacji na granicy faz. Jako emulgatory typu W/O stosuje

si substancje o niskim HLB (poniej 4). Najczciej stosuje si: estry
sorbitanu, monoglicerydy, estry poliglicerolu, lanolin i jej pochodne,
pochodne oleju rycynowego.
Emulsja jest ukadem termodynamicznie niestabilnym. Podstawow

metod jej stabilizacji jest wprowadzenie spc, ktre obniaj napicie
midzyfazowe (stabilizacja termodynamiczna). W praktyce stosuje si
szereg innych zabiegw (tzw. stabilizacja kinetyczna) majcych na celu
zwikszenie stabilnoci emulsji.
Wzmacnianie granicy faz
Wzmacnianie
granicy
faz
poprzez
stosowanie
mieszanek
emulgatorw polega na zwikszeniu iloci czsteczek emulgatora

zaadsorbowanych na granicy faz. Zabieg taki zwiksza wytrzymao
kropli fazy rozproszonej i zmniejsza prawdopodobiestwo koalescencji
w przypadku kontaktu dwch kropli. Najprostsz metod zwikszenia
upakowania na granicy faz jest stosowanie mieszanek emulgatorw.
Najczciej stosuje si mieszanin emulgatorw niejonowych o rnym

HLB, rzadziej stosuje si mieszanin jonowych i niejonowych rodkw
powierzchniowo czynnych.
Stabilizacja proszkowa polega na wprowadzeniu na granic faz
substancji staych w postaci proszkw. W tym przypadku rwnie
nastpuje wzmocnienie granicy faz. W zalenoci od typu emulsji, proszek
musi wykazywa wiksze powinowactwo do fazy cigej: w emulsji typu
O/W musi by bardziej hydrofilowy, w emulsji W/O bardziej lipofilowy.
Stosujc proszki naley pamita, e rednica czstek proszku powinna
by mniejsza ni rednica kropel fazy rozproszonej.
Efekt steryczny. Stabilizacja emulsji dziki tzw. efektom sterycznym
polega na ograniczeniu kontaktu kropli fazy rozproszonej dziki obecnoci
zawady przestrzennej na granicy faz.
Dziki temu zmniejszone zostaje ryzyko koalescencji, czyli zlewania si

kropli w wiksze. (Stabilizacj tak mona uzyska dziki dodaniu do
ukadu polimerw lub myde metali dwuwartociowych).
Stosowanie polimerw. Jeeli wprowadzimy do ukadu substancj
polimerow,
ktrej
poszczeglne
fragmenty
wykazuj
rne
powinowactwo do obu faz to czsteczki polimeru rozmieszczaj si na

granicy faz zgodnie z charakterem poszczeglnych fragmentw swojej
struktury. Cz bardziej hydrofilowa zanurzy si w fazie wodnej za cz
bardziej lipofilowa w fazie olejowej. Rozmiar i struktura czci polimeru
obecnego w fazie cigej determinuje stabilizacj emulsji. Wystajce
z kropli fazy rozproszonej koce polimeru zapobiegaj koalescencji,
poprzez ograniczenie kontaktu kropli fazy rozproszonej.
W przypadku polimerw hydrofilowych obecno polimeru w emulsji typu

O/W
zwiksza
lepko
fazy
cigej
ograniczajc
mietanowanie
i zmniejszajc ryzyko koalescencji, nie wykorzystujemy w tym przypadku

efektu sterycznego.
Stosowanie myde metali dwuwartociowych. O ile wczeniej
opisywane metody stabilizacji mog by stosowane zarwno dla ukadw
emulsyjnych
typu
W/O
jak
O/W,
stosowanie
soli
metali
wielowartociowych dotyczy gwnie poprawy stabilnoci emulsji typu W/O.

Metoda ta wykorzystuje specyficzn organizacj myde na granicy faz.
Takie usytuowanie myde wytwarza zawad przestrzenn na granicy faz
ograniczajc kontakt kropli fazy wewntrznej. Aby zwikszy szans na
ulokowanie si czsteczek myde na granicy faz w sposb przedstawiany
na rysunku, naley zwikszy si jonow fazy wodnej. W praktyce
realizuje si to najczciej wprowadzajc do emulsji siarczan magnezu.
Stabilizacja adunkiem. Ten rodzaj stabilizacji polega na wprowadzeniu

na
powierzchni
kropli
fazy
rozproszonej
najczciej ta metoda realizowana
adunku
elektrycznego,
jest za pomoc emulgatorw
anionowych, rzadziej kationowych. Dookoa kropli fazy wewntrznej

powstaje podwjna warstwa elektryczna (pierwsza pochodzi od adunku
czsteczki emulgatora, druga od przeciwjonu) w wyniku czego uzyskuje si
odpychanie kropel fazy rozproszonej, co utrudnia koalescencj. Metoda ta
dotyczy gwnie emulsji typu O/W, z uwagi na konieczno rozmieszczenia
adunku w fazie zewntrznej. Wad tej metody jest wraliwo emulsji na
nadmiar elektrolitw, powodujcych jej amanie. Obecnie metoda ta jest
bardzo rzadko stosowana.
ODWRACALNA
NIESTABILNO EMULSJI
mietanowanie
sedymentacja
ZAPOBIEGANIE
Zmniejszanie promienia czstki
Zmniejszanie rnicy gstoci faz
Zwikszanie lepkoci fazy cigej
NIEODWRACALNA
NIESTABILNO EMULSJI
flokulacja
(odwracalna)
koalescencja
INWERSJA FAZ
nadmiarem fazy wodnej lub fazy

olejowej
temperatur
STABILIZACJA EMULSJI
NIESTABILNO TERMODYNAMICZNA
wynika z nadmiaru energii wewntrznej - napicie midzyfazowe

kada czsteczka wprowadzona na granic faz obnia napicie
midzyfazowe - emulgatory
im wicej czsteczek tym lepszy efekt
nie da si zredukowa napicia midzyfazowego do zera

POPRAWA STABILNOCI TEMODYNAMICZNEJ
Mieszaniny emulgatorw o rnym HLB (Lepsze upakowanie na

granicy faz)
Stabilizacja proszkowa
NIESTABILNO KINETYCZNA
Zapobieganie - wzmacnianie granicy faz, zapobieganie
koalescencji
Zmniejszanie przycigania czstek fazy rozproszonej (Na czstki

fazy rozproszonej dziaaj siy Van der Waalsa wprost proporcjonalne do
promienia czstki i odwrotnie proporcjonalne do odlegoci pomidzy
czstkami)
Zmniejszanie promienia czstek (zwikszenie stopnia

rozdrobnienia)
Zwikszanie odlegoci pomidzy czstkami
Wprowadzenie emulgatorw jonowych stara metoda
Zapobieganie niestabilnoci kinetycznej c.d.
Wzmocnienie granicy faz, zapobieganie koalescencji
Efekt steryczny
Dobr HLB
Stabilizacja emulsji w/o mydami metali dwuwartociowych
Stabilizacja kopolimerami
Zmniejszenie ruchliwoci czstek
Stabilizacja polimerem w fazie wodnej (o/w) - Zwikszenie

lepkoci fazy wodnej
PRZYKLADOWE RECEPTURY
Emulsje dawne
Wosk
Olbrot
Olej migdaowy
Skrobia ryowa
Woda rana
Boraks
22g
27g
108g
50g
30g
8g
245g
Krem na stearynianach
(vanishing cream)
Kwas stearynowy 450g
Gliceryna
370g
Wglan potasu
25g
Wglan sodu
5g
Woda
1400g
2250g
Emulsja W/O
RECEPTURY
q.s. (= quantum satis; quantum sufficit)
EMULSJA W/O SCHEMAT STRUKTURY
Emusja O/W
RECEPTURY
EMULSJA O/W SCHEMAT STRUKTURY
Emulsja O/W schemat struktury kremu

hydrofilowego na niejonowych ZPC
a mieszana dwuwarstwa
cetostearyl alcohol i PEG-20
b woda
c lipofilowa faza elowa
(cetostearyl alcoholsemihydrate)
d faza wodna
e skadniki lipofilowe (faza
rozproszona)
Lekka emulsja o/w
RECEPTURY
WIELOKROTNYCH
OTRZYMYWANIE
proces dwustopniowy
wytworzenie emulsji
pierwotnej W/O
wytworzenie emulsji
wielokrotnej
proces jednostopniowy
wykorzystanie technologii PIT
WYMAGANIA
emulgator W/O, HLB < 6,
m.cz. > 5000
emulgator O/W, HLB > 15,
m.cz. < 500
S. van der Graaf, C.G.P.H. Schron, R.M. Boom, Preparation of double emulsions by membrane
emulsificationa review Review Article, Journal of Membrane Science, 251(1-2), 7-15, 2005
EMULSJE WIELOKROTNE W/O/W
PROBLEMY
procedura otrzymywania (mieszanie przy II emulgowaniu)
stabilno
ilo emulgatora
gradient cinienia osmotycznego
czsto wymagana dodatkowa stablilizacja
WYMIANA ZWIZANA
Z OBECNOCI PYNNEJ
MAMBRANY
EMULSJE WIELOKROTNE
ZALETY
odmienne parametry fizykochemiczne

uatwione rozsmarowywanie ( O/W/O a W/O)
szybsze wchanianie lipidw (W/O/W a O/W)
nie tworz cigej warstwy okluzyjnej
ochrona skadnikw wewntrznej fazy rozproszonej
wprowadzanie niekompatybilnych surowcw do fazy cigej
ochrona przed utlenianiem itp..
moliwo sterowania dziaaniem
skadniki fazy cigej - dziaanie natychmiastowe
skadniki wewntrznej fazy rozproszonej - dziaanie opnione
EMULSJE WIELOKROTNE
Light photomicrograph of freeze

fractured multiple emulsion
Optical micrograph of
a cosmetic multiple emulsion
T.F. Tadros, Future developments in cosmetic formulations, Int. J. Cosmetic Sci. 14,93-111 (1992)
WIELKO KROPLI
I WACIWOCI OPTYCZNE
MIKROEMULSJE
Dyspersja dwch nie mieszajcych si cieczy stabilizowana
surfaktantami
Cechy mikroemulsji:
izotropia optyczna,
jednorodno,
maa lepko
trwao termodynamiczna
Krople mikroemulsji podobne s do spczniaych micel i ich
rozmiary s wiksze ni rozmiary klasycznych micel
sferycznych, lecz mniejsze od tych znajdujcych si
w emulsjach.
MIKROEMULSJE
Skad mikroemulsji
ciecz hydrofilowa (woda lub wodne roztwory elektrolitw/
substancji aktywnych),
ciecz hydrofobowa (olejowy roztwr substancji aktywnych)
surfaktant (ZPC)
kosurfaktant
Rola kosurfaktantu
reguluje bilans hydrofilowo-hydrofobowy zastosowanych
surfaktantw
uatwia powstawanie mikroemulsji (maoczsteczkowe aminy
i alkohole)
wpywa rwnie na zwikszenie stabilnoci otrzymanej
mikroemulsji
MIKROEMULSJE
MIKROEMULSJE
MIKROEMULSJE
Solubilizacja substancji czynnych
Solubilizacja jest to proces polegajcy na wprowadzenieu substancji

nierozpuszczalnej (hydrofobowej) lub sabo rozpuszczalnej do wodnego
roztworu surfaktantu. W efekcie otrzymujemy przeroczyste roztwory
o niskiej lepkoci (mikroemulsje). Substancje hydrofobowe zostan
wprowadzone do hydrofobowego (bezwodnego) wntrza miceli za
substancje amfifilowe wbuduj si w warstw palisadowa miceli.
Schematycznie
umiejscowienie
solubilizatu
miceli
przedstawia
rysunek 18.
Rys. 18. Solubilizacja substancji hydrofobowych (po lewej - pcznienie) oraz

amfifilowych (po prawej - penetracja) w miceli
Dziki solubilizacji moemy wprowadzi do roztworu wodnego cenne surowce

kosmetyczne nierozpuszczalne w wodzie takie jak witamina E, emolienty, olejowe
ekstrakty rolinne, kompozycj zapachow. Oczywicie te same substancje
moemy wprowadzi do emulsji ale wtedy utracimy przeroczysto ukadu czy
nisk lepko.
Solubilizatorami s najczciej niejonowe spc o wysokim HLB (powyej 15).
Pod wzgldem struktury s to substancje o wysokim stopniu oksyetylenowania,
midzy innymi: oksyetylenowane alkohole i kwasy tuszczowe, oksyetylenowany
uwodorniony olej rycynowy, itp.
Proces solubilizacji jest wykorzystywany przy wytwarzaniu form kosmetycznych,
w ktrych ponad 95% skadu stanowi woda, np. tonikw, hydroeli. Umoliwia on
wprowadzenie do preparatu takich skadnikw jak kompozycje zapachowe,
substancje tuszczowe oraz substancje czynne.
SOLUBILIZACJA
Proces, w ktrym substancje nierozpuszczalne lub
trudno rozpuszczalne w wodzie mog rozpuszcza si
w roztworach surfaktantw, ktrych stenie przekracza
krytyczne stenie micelarne (CMC)
H.Xie, L.Liu, W.Wang, L.Xu, Chem. Phys. Lett. 403 (2005) 175-179
SOLUBILIZACJA MICELARNA
A.Fuangswasdi, A.Charoensaeng, D.A.Sabatini, J.F.Scamehorm, J. Surfact. Deterg. 9 (2006) 29-37

ROZMIESZCZENIE CZSTECZEK O RNYM

STOPNIU HYDROFOBOWOCI W MICELI
V.Suratkar, S.Mahapatra, J.Colloid Interface Sci. 225 (2000) 32-38

SOLUBILIZACJA SUBSTANCJI
HYDROFOBOWHYCH
Micela kulista
Globula
Prciki
liposom
R. Nagarajan et. al. Langmuir 1991, 7, 2934-2969

PSEUDOTRJSKADNIKOWY
DIAGRAM FAZOWY
PSEUDOTRJSKADNIKOWY DIAGRAM
FAZOWY
PSEUDOTRJSKADNIKOWY DIAGRAM
FAZOWY
PSEUDOTRJSKADNIKOWY
DIAGRAM FAZOWY
PSEUDOTRJSKADNIKOWY
DIAGRAM FAZOWY
Ksztat ukadu fazowego, a co za tym idzie wielko obszaru
mikroemulsji, zaley od:
rodzaju uytego oleju (im bardziej hydrofobowy tym mniejszy

obszar jednofazowy),
temperatury (brak oglnych zasad, temperatura zaniku obszaru
jednofazowego)
siy jonowej wystpujcych w ukadzie elektrolitw (np. dla
surfaktantw kationowych w obszarze o/w najwiksze zmiany
wywoywa OH-, a dalej Cl-, CN-, Br- i J-).
RECEPTURY
CLEAR MICROEMULSION ROLL-ON ANTIPERSPIRANT
LOTION - D
(lepko regulowana skadem, transparentne i stabilne w temperaturze
pokojowej, podwyszonej i 4C, nie wymaga wstrzsania przed uyciem)
Ogrza wszystkie skadniki do 75 to 80C i miesza do poczenia

Schodzi mieszajc.
Surfactants for Cosmetics and Toiletries: Formula 101D
RECEPTURY
Aqueous Degreaser (D-Limonene Microemulsion)
(Pilot Chemical Co.)
Zastosowanie: domowe, przemysowe i instytucje

Przygotowanie: dodawa kolejno skadniki. Na koniec dodawa wolno wod. Jeli uzyskana mieszanina
wykazuje zmtnienie doda Calsuds CD-6 do sklarowania.
LIPOSOMY
HISTORIA BADA NAD LIPOSOMAMI

1846 - wydzielenie lecytyny przez Gobleya
1868 - okrelenie struktury lecytyny przez
Streckera
1854 - pierwsze obserwacje zjawiska
pcznienia lecytyny w wodzie
(Vichof)
1888 - odkrycie ciekych krysztaw
przez Lehmanna i Rainitzera
1911 - pierwsze opublikowane zdjcie
mikroskopowe uwodnionych
fosfolipidw (sztuczne komrki)
1964 - zdefiniowanie pojcia banghosomy (obecnie
liposomy) i zbadanie ich waciwoci przez
Banghama
FOSFOLIPIDY
R= 1 do 20 at. C
Zwykle 16 i 18
FOSFOLIPIDY (fosfoglicerydy)
Lecytyna
Fosfatydyloglicerol
Fosfatydyloseryna
Fosfatydyloetanoloamina
Difosfatydyloglicerol
R np. laurynowy, mirystynowy,

palmitynowy, stearynowy,
oleinowy, linolenowy i linolowy
Fosfatydyloinozytol
MECHANIZM POWSTAWANIA
LIPOSOMW
LIPOSOMY
Temperatura preparowania
liposomw powinna by
powyej temperatury
gwnych przej fazowych
fosfolipidw (ok. 40C)
Dla DPPC temperatura

przejcia fazowego wynosi
41C.
Temperatura preparowania
liposomw nie powinny
przekracza 4550C.
RODZAJE LIPOSOMW
mae jednowarstwowe pcherzyki lipidowe (SUV) o wielkoci

25100 nm,
due jednowarstwowe pcherzyki lipidowe (LUV) o wielkoci
100400 nm,
wielowarstwowe pcherzyki lipidowe (MLV) o wielkoci od 200
nm do kilku mikronw
pcherzyki ogromne (giant) o wielkoci powyej 1 mikrona
RODZAJE LIPOSOMW
ZASTOSOWANIE LIPOSOMW
W KOSMETYCE
Zapewnienie lepszych waciwoci ochronnych skry
Utrzymanie waciwego poziomu hydratacji naskrka (przenoszenie

kompozycji naladujcej skad cementu midzykomrkowego
warstwy stratum corneum)
Efekt
wzbogacenie spoiwa midzykomrkowego w lipidy mao

polarne (ceramidy, cholesterol i jego estry)
zmniejszenie transdermalnej utraty wody
Mog przenosi: kwas hialuronowy, hydrolizaty kolagenowe,
cukry, kompleksy witamin
Substancje
hydrofobowe
Substancje
hydrofilowe
LIPOSOMY JAKO PROSTE

I PORCZNE MODELE
BONY BIOLOGICZNEJ
Substancje
hydrofilowe
Zwizki
amfifilowe
LIPOSOMY JAKO STRUKTURA

ZDOLNE DO PRZENOSZENIA
I DOSTARCZANIA DO
KOMREK ZAMKNITYCH W
NICH SUBSTANCJI
UKADY CIEKOKRYSTALICZNE
Faza porednia midzy ciekym i krystalicznym, ktr cechuje
zdolno do pynicia, charakterystyczna dla cieczy

daleko zasigowe uporzdkowanie tworzcych j czsteczek,
podobnie jak to ma miejsce w krysztaach
Wprowadzane w kosmetyce od dawna chocia niewiadomie jako faza stabilizujca emulsje.
UKADY CIEKOKRYSTALICZNE
Liotropowe cieke krysztay - struktury fazowe tworzone
w obecnoci rozpuszczalnika, najczciej roztworu wodnego.
Rozpuszczalnik penetruje struktur krystaliczn upynniajc cz
czsteczki tak, e powstaje cieky kryszta.
Glikolipid syntetyczny
z dodatkiem wody
Surfaktant niejonowy
z dodatkiem wody
RECEPTURY
Lash Treatment with Liquid Crystals odywka do rzs (Presperse Inc.)
PART INGREDIENT
A Deionized water
A
Carbopol 940 (BF Goodrich) (carbomer)
0.75
A Triethanolamine 99%
B Alcohol SDA 40-2 (190)
B PVP K-30 (ISP)
B Glucam P-10 (Amerchol) (PPG-10 methyl glucose ether)
C Germall II (ISP-Sutton) (diazolidinyl urea)
C Deionized water
D Liquid Crystal LCG1 (Presperse)
(cholesteryl oleyl carbonate (and)
cholesteryl nonanoate (and) cholesteryl chloride)
0.60
WT. %
54.47
0.88
30.00
3.00
9.00
0.30
1.00
Rozproszy Carbopol 940 w wodzie dokadnie mieszajc po dodaniu kadej porcji. Doda
pozostae skadniki A i wolno miesza. Rozmiesza wstpnie skadniki czci B i doda do A.
Miesza wolno a do cakowitego sklarowania. Wymiesza wstpnie skadniki C i doda do
mieszaniny wolno mieszajc. Doda skadnik D wolno i rwnomiernie mieszajc cao.
RECEPTURY
Eye Firming Gel

(Formulation #92-043-E Guardian Laboratories)
Material
wt%
A Lubrajel MS (INCI: Glycerin and Glyceryl Acrylate/
Acrylic Acid Copolymer and Propylene Glycol)
skadnik nawilajcy, regulator lepkoci
25.00
B Deionized Water
73.15
C Propylene Glycol, USP
1.75
D Methylparaben
0.08
E Propylparaben
0.02
F Liquid Crystal CN/G9 nadaj elegancki wygld i zapewniaj
zatrzymywanie wody
QS
1. Rozpuci skadniki D i E w C.
2. Zmiesza skadniki A i B.
3. Doda faz przygotowan w punkcie 1 do fazy przygotowanej w punkcie 2 i zapakowa
do opakowa.
4. Doda cieke krysztay do kadego z opakowa (ruch rubowy)
Piany
Piany to ukady heterofazowe, w ktrych ciecz stanowi faz cig, a faz

rozproszona
jest
gaz.
Piany,
podobnie
jak
emulsje,
to
ukady
termodynamicznie niestabilne. Do ich stabilizacji konieczna jest obecno

czsteczek rodkw powierzchniowo czynnych na granicy faz. W zwizku
z tym, e piany s znacznie mniej trwae od emulsji piana jako forma
kosmetyczna powstaje w momencie aplikacji kosmetyku (np. pianki do
golenia, modelowania wosw itp.) lub w trakcie jego stosowania (np.
myda, ele pod prysznic, pyny do kpieli itp.).
Na rys. 19 przedstawiono schemat wycinka pcherzyka piany. Pomidzy
faz wodn a gazem znajduj si czsteczki spc, uoone na granicy faz,
dziki czemu zmniejszeniu ulega napicie powierzchniowe cieczy.
Rys.19. Schemat budowy cianki pcherzyka piany
W obszarze wodnym wystpuj czsto bardzo silne przepywy cieczy,

ktre mog obnia stabilno piany ze wzgldu na zmniejszanie iloci
czsteczek rodkw powierzchniowo czynnych na granicy faz. Przepywy
te mog by wywoywane rnymi czynnikami (np. rnic cinie
wynikajc z krzywizny pcherzykw gazu), najwaniejszym z nich s siy
grawitacji.
Cienie ziemskie powoduje odpyw rozpuszczalnika i czsteczek spc

z pionowo uoonych cianek cieczy w pianie, dlatego z reguy piana
ulega destabilizacji od gry, najpierw pkaj najwyej pooone
pcherzyki piany.
W zalenoci od iloci spc w obszarze midzyfazowym mog tworzy si
monowarstwy lub ukady wikszej gruboci. W przypadku jonowych
rodkw powierzchniowo czynnych jednym z czynnikw stabilizujcych
pian jest elektrostatyczne odpychanie grup naadowanych jednoimiennie,
z tego wzgldu roztwory jonowych spc z reguy tworz piany lekkie
o cienkich ciankach (tylko w ciankach o niewielkiej gruboci bdzie
wystpowaa stabilizacja elektrostatyczna). eby zwikszy kremowo
piany naley do roztworu jonowych spc wprowadzi niejonowe lub
amfoteryczne spc.
Wprowadzenie dodatkowych spc pozwala rwnie na zwikszenie

lepkoci roztworu, co ogranicza grawitacyjny odpyw cieczy, poprawiajc
jednoczenie stabilno piany. Stabilno piany zaley od:
Rodzaju stosowanych spc
Stenia spc
Temperatury
Obecnoci elektrolitu (zwaszcza dla jonowych spc)
Obecnoci stabilizatorw
Obecnoci cia staych
PIANY
ukad dyspersyjny: faza ciga

ciecz, faza rozproszona - gaz
powstaje podczas wstrzsania
cieczy z nierozpuszczalnym
w niej gazem lub
przepuszczania gazu przez
ciecz
ukad nietrway
Powstawanie piany przez wdmuchiwanie
powietrza do roztworu zwizku
powierzchniowo czynnego
PIANY
W celu zapewnienia stabilnoci piany konieczna jest na og
obecno trzeciego, powierzchniowo czynnego, skadnika
Cinienie w kadym z pcherzykw
opisuje rwnanie Laplacea
1
1
P = +
R1 R2
Rnica cinie pomidzy dwoma

pcherzykami
1
1
P' = P' ' = 4
R' R' '
Przegroda bdzie paska dla R = R !

W pozostaych przypadkach ulegnie
zakrzywieniu w kierunku wikszego
pcherzyka.
PIANY
Jeeli pocz si trzy pcherzyki piany to trzy

stykajce si przegrody utworz may trjktny
sup cieczy tzw. krawd Plateau.
PIANY
Tak utworzony kanalik odgrywa istotna
rol w procesie odciekania piany.
Z warunkw rwnowagi mechanicznej
wynika, ze trzy warstewki ustawione
musz by wzgldem siebie pod
ktem 120.
W dwch wymiarach taka konfiguracja jest stabilna, ostateczna

konfiguracja bazuje na modelu poczenia trzech pcherzykw.
PIANY
Piana
prosta
Struktura plastra
miodu
Piana
lamelarna
PIANY
Przyczyny niestabilnoci piany
Siy grawitacyjne - ucieczka cieczy z pionowych cianek piany
Wyrwnywanie cinie
Wyrwnywanie ste ZPC
Efekt Marangoniego
Zwikszenie napicia
powierzchniowego
(zmniejszenie iloci ZPC)
powoduje przepyw cieczy
i czsteczek ZPC w
kierunku niszych ste
ZPC
STABILIZACJA PIANY
Efekt elektrostatyczny
Jonowe spc
cianki < 1000A
Piany cienkie, transparentne
Lepko powierzchni
Im lepsze upakowanie ZPC na granicy faz tym lepiej
Mieszanki jonowe/niejonowe ZPC
Lepko cieczy
Im wysza lepko tym mniejsza grawitacyjna utrata wody
PIANY - ZASTOSOWANIE
kosmetyka i chemia gospodarcza
walka z ogniem zasadniczym warunkiem jest utworzenie

trwaego wodnego paszcza na obszarze gaszonym
flotacja kruszcw bd zanieczyszcze
produkty spoywcze bita mietana, chleb etc.
rodki czyszczce
Czasami podany jest efekt odwrotny np. zapobieganie
pienieniu si wody w boilerach.
HYDROELE
ELE
Definicja fizykochemiczna - stay lub pstay roztwr koloidalny
np. roztwr elatyny w wodzie
W kosmetykach - ukady ppynne lub pstae, przeroczyste lub
pprzeroczyste, niekoniecznie koloidalne
Hydroele - oparte na roztworach wodnych lub

wodnoalkoholowych
Lipoele - ukady mikroemulsyjne lub ciekokrystaliczne
HYDROELE
Zol - ukad dyspersyjny w ktrym orodkiem dyspersyjnym jest
ciecz. Zole maj wygld jednorodnego, opalizujcego roztworu.
silne oddziaywania midzy

czstkami koloidalnymi
el - ukad dyspersyjny, w ktrym faza rozproszona tworzy

sieciow, porowat struktur przestrzenn wypenion faz
rozpraszajc
HYDROELE
PRZEJCIE ZOLU W EL - SKOMPLIKOWANY MECHANIZM
wzrost czstek koloidalnych, nastpujcy m.in. na skutek ich

solwatacji
czstki koloidalne cz si ze sob w postaci wkien czy
acuchw - stosunkowo sztywny ukad trjwymiarowy
rozpuszczalnik: zuyty na solwatacj (czciowo) i uwiziony
w porach midzy szkieletem utworzonym z czstek fazy
rozproszonej
Dyfuzja rnego rodzaju roztworw jest w elu tylko

nieznacznie powolniejsza ni w czystym rozpuszczalniku (ze
wzgldu na przeszkody przestrzenne) w elu istniej
znaczne iloci porw wypenionych ciecz
HYDROELE
(superabsorbery polimerowe - SPA)

Usieciowane zwizki wielkoczsteczkowe zdolne chon wod,
pyny fizjologiczne lub solank w ilociach 10-1000-krotnie
wikszych od suchej masy substancji polimerowej
maj rzadko usieciowane matryce
zawieraj liczne grupy hydrofilowe
CECHY HYDROELI - superabsorberw polimerowych

moliwie dua pojemno absorpcji,
dua szybko chonicia pynu, przy doskonaej jednoczenie
retencji,
odwracalno
dobra wytrzymao mechaniczna,
nietoksyczno,
odporno chemiczna i fizyczna (wymagana tylko w niektrych
przypadkach)
HYDROELE
(superabsorbery polimerowe - SPA)

Zastosowanie hydroeli (superabsorberw polimerowych),
wynikajce z ich zdolnoci chonicia rozpuszczalnika
rodki higieny osobistej (pampersy, podpaski),

opatrunki elowe,
soczewki kontaktowe,
zastosowanie w procesach separacyjnych,
noniki lekw,
sztuczne minie i naczynia krwionone (biomateriay),
sztuczny nieg,
efektywne zagszczacze ciekw,
rodki suszce
HYDROELE JAKO FORMA

KOSMETYCZNA
Roztwory wodne lub wodno-alkoholowe zagszczane polimerami
naturalnymi lub syntetycznymi
Zastosowanie
Modelowanie wosw
Pielgnacja skry (zageszczone toniki)
Demakija
Maseczki
Higiena jamy ustnej (el krzemowy + polimery stabilizujce)
ELE FASZYWE
ele pod prysznic roztwory SPC
Poczy skadniki fazy A dodajc je kolejno i lekko wstrzsajc

mieszanin. Ogrza jeli potrzeba. Schodzi faz A do 45C i doda
skadniki fazy B delikatnie mieszajc.
Phoenix Chemical, Inc .
ELE NIETYPOWE
post-foaming gel - roztwory ZPC zawierajce atwo lotne

wglowodory (np. izopentan), zamykane w opakowania
aerozolowe
Po aplikacji na ciep skr wglowodr odparowuje powodujc
pienienie si elu
Rynek europejski - ele do golenia
Rynek amerykaski - ele do golenia, kosmetyki kpielowe
DZWONICE ELE (RINGING GELS)
Ukady mikroemulsyjne lub ciekokrystaliczne o wysokiej

lepkoci
Przezroczyste lub pprzezroczyste
Przenosz drgania
AEROZOL
Fizykochemicznie
Dyspersja cieczy w gazie
Dyspersja ciaa staego w gazie
Kosmetycznie
Kosmetyk aplikowany w formie aerozolu, w opakowaniu nisko- lub
wysokocinieniowym
AEROZOL
Opakowania
Szko (tylko ukady niskocinieniowe)
Metal (aluminium, blacha
ocynkowana)
Skad
Gaz pdny
Koncentrat
Skadniki aktywne
Rozpuszczalnik
inne
AEROZOL
Funkcje rozpuszczalnika
Zmniejszenie niekompatybilnoci pomidzy skadnikami
kosmetyku a gazem pdnym
Zapewnienie homogennoci produktu
Wpyw na lepko (lepkie ciecze s trudne do rozpylenia na
drobne krople)
Wpyw na wasnoci uytkowe produktu
Wpyw na cinienie w opakowaniu
AEROZOL
stosowane rozpuszczalniki
Etanol
Produkty do wosw, dezodoranty, antyperspiranty
Wysoka kompatybilno z innymi skadnikami
Szybkie odparowywanie
Woda
Tania
Nie zaliczana do VOCs (volatile organic compounds)
Wady:
Dugi czas wysychania
Pogorszenie rozpuszczalnoci zwizkw organicznych
Inne rozpuszczalniki
Glikole, silikony, estry tuszczowe
AEROZOL
Gaz pdny (propelent)
Rola gazu pdnego

Zwikszenie cinienia w opakowaniu i umoliwienie wypychania
skadnikw aerozolu na zewntrz opakowania
Nadanie odpowiedniej formy produktowi
film
Piana
Wymagania podstawowe
Niska temperatura wrzenia
Wysoka prno par
Wymagania dodatkowe
Niska palno
Niska toksyczno
Dobra kompatybilno
z innymi skadnikami
Dobra stabilno
Inertno chemiczna
AEROZOL
Gaz pdny (propelent)
Dawniej
Chlorofluorokarbony (freony, CFC) - Wycofane ze wzgldu na
zagroenie dla rodowiska
Obecnie
Wglowodory
Hydrofluorokarbony
Eter dimetylowy
inne
AEROZOL - Gaz pdny (propelent)
Wglowodory - Propan, butan, izobutan

Zalety
Kompatybilne z rozpuszczalnikami organicznymi
Stabilne chemicznie
Wady
Palne
Wybuchowe
VOC
Eter dimetylowy (DME)
Zalety
Stabilny
Nie narusza warstwy ozonowej
Mieszalny z wod, nadaje si do produktw low-VOC
zawierajcych duo wody
Wady
Palny
Drogi
AEROZOL - Gaz pdny (propelent)
Hydrofluorokarbony - Wglowodory zawierajce co najmniej

jeden atom fluoru
1,1-difluoroetan
1,1,1,2-tetrafluoroetan
Zalety
Stabilne
Kompatybilne z innymi rozpuszczalnikami i skadnikami
aerozoli
Nie naruszaj warstwy ozonowej
Ze wzgldu na nisk reaktywno nie s klasyfikowane jako
VOC
Wady
drogie
AEROZOL - Forma
Roztwory (tu take roztwory micelarne!)
Propelent i koncentrat musz by cakowicie mieszalne
Propelent szybko odparowuje, pozostaje koncentrat

Filmotwrczy lub nie
Emulsje
O/W, wydzielane jako piany
Propelent musi by rozpuszczalny w fazie olejowej i niemieszalny

z faz wodn
W warunkach cinienia atmosferycznego propelent odparowuje,

tworzc pian
Dyspersje
Aerozole suche
Zawiesiny ciaa staego w rozpuszczalniku i/lub gazie pdnym

ele
post-foaming gel
Propelent nie ma kontaktu z koncentratem (koncentrat

umieszczony w torebce)
Koncentrat zawiera rozpuszczalnik o niskiej temperaturze wrzenia
RECEPTURY
Waterproof Aerosol Sunscreen (SPF 10)

Procedura:
1. Wymiesza skadniki 1
i 2.
2. Dodawa skadnik 3
intensywnie mieszajc
cao do uzyskania
jednorodnego ukadu.
3. Doda skadniki 4, 5, 6,
7 i 8.
4. Mieszanin przefiltrowa
i napeni pojemnik.
5. Uzupeni skadnikiem 9
Angus Chemical Co.
Inne formy kosmetykw
LOTIONY
Roztwory rzeczywiste lub koloidalne
Toniki alkoholowe
Toniki bezalkoholowe
Lotiony/toniki do pielgnacji skry gowy
Wyroby semiperfumeryjne (niektre)
Niektre dezodoranty i antyperspiranty

Wody perfumowane itp.
RECEPTURY
TONIKI
Woda
Alkohol (opcjonalnie)
o
Etanol, rzadziej izopropanol
Skadniki nawilajce
o
Rozpuszczalne w wodzie
Gliceryna, glikole, sacharydy, polisacharydy, hydrolizaty protein itp.
Emolienty
o
o
o
Niewielkie iloci (Monoglicerydy, OE monoglicerydy, OE pochodne

lanoliny, inne)
Moliwe do wprowadzenie dziki solubilizacji
Ilo zaley od HLB emolienta oraz HLB i iloci ZPC uytego do
solubilizacji
TONIKI
Bufor
o
Kwas mlekowy/mleczany
Kwas cytrynowy/cytryniany
Modyfikatory reologii
Kompozycja zapachowa
o
W tonikach bezalkoholowych moliwa do wprowadzenia tylko

poprzez solubilizacj
Skadniki czynne
Konserwanty, barwniki
TONIKI
RECEPTURY
Tonik zioowy do cery tustej
RECEPTURY
Tonik do cery suchej
SZTYFTY
Sztyft moe by nonikiem dla

o
Skadnikw zapachowych
Substancji dezodoryzujcych i/lub antyperspiracyjnych
Barwnikw
Emolientw
Innych
SZTYFTY A ELE
Do sztyftu mona wprowadzi substancje stae, nierozpuszczalne
TYPY SZTYFTW
Woskowo-tuszczowe
Woski, oleje (w kosmetykach kolorowych dodatek barwnikw)
Rne efekty w zalenoci od proporcji pomidzy skadnikami
mydlane
o
Silikonowe
o
Wodne roztwory glikoli zagszczane stearynianem sodowym

Mieszaniny silikonw zagszczane alkoholem tuszczowym
Sztyfty zagszczane dibenzylidenosorbitolem
RECEPTURY
SZTYFT OCHRONNY DO UST
6 g lanoliny lub 5 g biaego wosku
6 g masa kakaowego
10 g olejku ze sodkich migdaw
Stopi wszystkie skadniki (na ani wodnej). Dokadnie wymiesza

i wla do pojemniczka lub opakowania na pomadk.
SZTYFTY - SUROWCE
Woski twarde I - wosk kandelila, wosk karnauba
Podstawowe skadniki sztyftw
Nadaj sztywno
S kruche!
Woski II - syntetyczne woski mikrokrystaliczne, ozokeryt
Temperatura topnienia zbliona do t.t. woskw karnauba i

kandelila
Bardziej mikkie
Mniej podatne na kruszenie
SZMINKA
Procedura
1. Stopi wszystkie
skadniki fazy A (8090C) i miesza a do
ujednolicenia fazy.
2. Doda faz B.
3. Doda faz C.
4. Wyla do formy.
LITERATURA
1. R. Zieliski, Surfaktanty. Budowa, waciwoci, zastosowania, Wydawnictwo
Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, 2009
2. J. Przondo, Zawizki powierzchniowo czynne i ich zastosowanie
w produktach chemii gospodarczej, Radom, 2007
3. J. Arct, K. Pytkowska, K. Barska, K. Kifert, A. Pauwels, Leksykon surowcw
kosmetycznych, Wyd. WSZKiPZ, 2010
4. E.T. Dutkiewicz, Fizykochemia powierzchni, WNT, Warszawa 1998
5. C.E. Stauffer Emulgatory, WNT, 1999
6. W. Malinka, Zarys chemii kosmetycznej, Wrocaw 1999
7. A. Kozubek, Wstp do technologii liposomowej, Wydawnictwo Uniwersytetu
Wrocawskiego, Wrocaw 2004
8. J. Arct, K. Pytkowska, Biologicznie aktywna lipidy i ich pochodne w
kosmetyce, Wiadomoci PTK, 6(1), 2003, 8-11
9. A. Tabor, RM. Blair, (2009). Nutritional Cosmetics - Beauty from Within. (pp:
28). William Andrew Publishing
10. M. Stoyhwo-Szpajer, K. Pikosz, J. Bellwon, A. Stoyhwo, A. Rynkiewicz,
Arterial Hypertension 2001, vol. 5, no 3, pages 211219
LITERATURA
11. J. Arct, K. Pytkowska, Budowa i fizjologia skry, Wiadomoci PTK, 5(3/4),
2007, 3-10
12. K. Pytkowska, Wpyw lipidw na barier naskrkow, Wiadomoci PTK, 2,
2003
13. M. Stepulak, Fizykochemia i aktywno biologiczna sfingolipidw, HPCI
14. Cosmedia SP innowacyjny polimer do zastosowa w rodkach do
pielgnacji skry, Wiadomoci PTK 2004, 39 (Numer specjalny)
15. Hispael zagstniki oparte na poliakrylanach glicerolu jako doskonale
nawilajce skadniki preparatw do pielgnacji skry, Wiadomoci PTK,
2004, 41 (Numer specjalny)
16. James V. Gruber, Polysaccharide-Based Polymers in Cosmetics, w
Principles of Polymer Science and Technology in Cosmetics and Personal
Care, ed. E. D. Goddard, James V. Gruber, MARCEL DEKKER, INC. NEW
YORK BASEL 1999

Zeszyt Dydaktyczny Surowce PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zeszyt Dydaktyczny Surowce PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zeszyty Dydaktyczne Wyszej Szkoy Zawodowej Kosmetyki i Pielgnacji Zdrowia

Beata W. Domagalska, K. Pytkowska

Zeszyt 2/2012 ISBN: 83-89678-65-9

WSZKiPZ Wszelkie Prawa Zastrzeone

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Kosmetyk to najczciej ukad wieloskadnikowy, zawierajcy surowce

Najczciej s to ukady emulsyjne, nieco rzadziej zawiesiny. Bez wzgldu

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Roztwr jest mieszanin jednorodn, skadajc si z rozpuszczalnika

rozpuszczalnika otaczaj wprowadzone do ukadu czsteczki substancji

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Roztwory rzeczywiste to takie ukady, w ktrych oddziaywania

rozpuszczalnika. Szczeglnym przypadkiem roztworu koloidalnego jest

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Roztwr micelarny jest to ukad, w ktrym obecne s specyficzne

i koloidalne bd dokadnie opisane w dalszej czci skryptu.

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

W kosmetyce do istotne jest pojcie roztworu staego. Mianem tym

heterofazowe), gdy bardzo czsto zawieraj specyficzne skadniki

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Stenie jest miar iloci substancji rozpuszczanej w danym ukadzie

Stenie molowe- liczba moli substancji rozpuszczonej (ns)

Stenie procentowe - jest to stosunek masy substancji

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Jeeli stenie (SR) jest mniejsze ni jej rozpuszczalno roztwr jest

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Rozpuszczaniu substancji mog towarzyszy efekty cieplne: endo- lub

(rozpuszczanie KCl w wodzie) prowadzi do pochaniania ciepa z otoczenia.

Jednostki i wzory pomocnicze

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

niemieszajcych si ze sob faz, z ktrych jedna jest

Tradycyjne (w/o; o/w)

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Nierozpuszczalne czstki rozproszone w fazie wodnej lub olejowej

Podkady pod makija

Produkty ochronne do opalania z tlenkiem

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

zagszczone przy pomocy

polimerw pochodnych celulozy

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Ukad dyspersyjny, w ktrym faz rozproszon jest gaz

Ukad dyspersyjny, w ktrym faz rozproszon jest gaz

Pianki do stylizacji wosw

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Dyspersja cieczy lub ciaa staego w gazie

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Produkty o bardzo wysokiej lepkoci

Ukad bezwodny lub o niewielkiej zawartoci wody

Produkty do ukadania wosw

Maci o specjalnych zastosowaniach

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Noniki nierozpuszczalnych substancji aktywnych (np.

Oparte na woskach i olejach lub roztwory wodno-alkoholowe

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Pudry i cienie w kamieniu

Proszek do czyszczenia zbw

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Przeznaczenie kosmetyku nie ma nic

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Surowce i fizykochemia form kosmetycznych

Sia i specyfika oddziaywa midzyczsteczkowych jest czynnikiem