ZachodniaBramaMetropoliiSilesia.

CentrumPrzesiadkowewGliwicach.
Analizaprojektukoncepcyjnego.

Kwiecie2016

Wstp

Szanowni Pastwo, przedstawiamy pierwsz cz niezalenej analizy

projektu koncepcyjnego Centrum Przesiadkowego w Gliwicach, opracowanejprzez
Orodek Studiw o Miecie Gliwice. Na wstpie odniesiemy si do formy dialogu
zaoferowanej przez Urzd Miasta Gliwice. Zaproponowana forma konsultacji nie
mieci siw adnych ramach prawnychponiewaformalnie niezostayogoszone,
Prezydent nie wyda adnegozarzdzenia w tej sprawie, Rada Miasta nieuchwalia
odpowiedniej uchway. Nie ogoszono jednoznacznie pocztku i koca procedury.
Nieznanes szczegowe zasadykonsultacji. Ogoszenie natentematpojawiosi
na stronie internetowej miasta w aktualnociach, skd bardzo szybko spado na
kolejnepodstrony. Takiedziaaniesugeruje, e wadz miasta zupenienieinteresuje
zdanie i potrzeby mieszkacw. Konsultacje powinny zosta przeprowadzone
rzetelnie i zgodnie z przepisami. Statut Miasta Gliwice par. 16, p. 2: "Konsultacje
przeprowadza si w przypadkach przewidzianych w przepisach powszechnie
obowizujcych (konsultacje obowizkowe) oraz w sprawach uznanych za wane
dla Miasta (konsultacjefakultatywne)." Czyprbuje sinampowiedzie, ebudowa
obiektu, ktry cakowicie zreorganizuje komunikacj w centrum miasta nie jest
"spraw wan dla Miasta"? Prno szuka informacji na ten temat w Biuletynie
Informacji Publicznej. Zaproponowano nam "konsultacjewidmo", ktrych celem ma
byjedyniepozorowaniezasigniciaopiniimieszkacw.

Wyburzenia
Wyburzenia.Planowane centrumprzesiadkowebardzoniezdarniewpisujesi
w istniejc zabudow. Z jednej strony przewidziano zachowanie cennej z
historycznego i architektonicznego punktu widzenia wiey cinie, z drugiej do
wyburzenia przeznaczony zosta zabytkowy, ceglany budynek magazynowy
zlokalizowany przy ulicy Toszeckiej (obok biura firmy Technika IT). Do takich
budynkw, cechujcych si nie tylko wartoci historyczn i architektoniczn, ale
rwnie na trwaezronitychzpejzaem miasta,naleypodchodzizeszczegln
trosk. Powyremontowaniuobiekttennietylkomoepeninaterenieplanowanego
centrum przesiadkowego cenne funkcje handlowousugowe (np, hala targowa) lub
biurowe, ale ma szans sta si wizytwk caego projektu i jednym z najbardziej
charakterystycznych (obok wiey cinie) jego elementw. Tym bardziej,ew jego
miejscu zaplanowano przede wszystkim budow kilkunastu miejsc postojowych,
ktrych warto dodana bdzie niewspmiernie mniejsza od strat zwizanych z
wyburzeniemzabytkowegoobiektu.

fot. charakterystyczny budynek zwie, znajdujcy sina osiwidokowejperonw dworca kolejowego.

Budynekoceniononastantechnicznymdobry,obiektzdewastowany.


rys.budynekprzeznaczonydowyburzenialokalizacja

Transportzbiorowy
Obsuga pojazdw komunikacji miejskiej jest jednym z kluczowych zada
planowanego CentralnegoWzaPrzesiadkowego.Abyoptymalniemgonspenia
postawione przed nim zadania, istotne jest aby ilo i rozmieszczenie stanowisk
postojowych byy optymalnie dopasowane do planowanego ruchu. Naley
spodziewa si, e po oddaniu CP trasy przejazdu linii autobusowych ulegn
istotnym zmianom. Komunikacja na odcinku ul. Toszecka pl. Piastw, ktra dzi
odbywa siw caoci ulicBohaterwGettaWarszawskiego,zostaniewwikszoci,
a nawet w caoci przeniesiona na drug stron dworcana nowycznikpomidzy
ulicamiToszeck iTarnogrsk, a nastpniewkierunkuulicyPiwnejoraz(wdalszej
perspektywie)planowanegocznikaulicTarnogrskiejiDworcowej.

rys.przebiegtrasyliniiautobusowych(docelowy)

W zwizku z powyszym, rola obecnego przystanku Gliwice Dworzec PKP

zlokalizowanego przy ulicy Bohaterw Getta Warszawskiego zostanie cakowicie
zmarginalizowana (jego rol przejm stanowiska powstae w ramach CP).
Tymczasem w koncepcji pracowni An Archi Group przystanek przed dworcem
kolejowym nie tylko nie zostaje zlikwidowany,ale wrcz znaczcorozbudowany(w
planach jest m. in. budowa sporej poczekalni oraz punktwhandlowych).Sugeruje
to wprowadzenie rozwizania polegajcego na tym, e autobusy po obsueniu
stanowisk w CP nie kierowayby si do ulicy Piwnej, ale wracay z powrotem do
rondaim. LechaKaczyskiego, anastpnie (poobecnymprzebiegulinii)nawiadukt
4

w cigu ulicy Bohaterw Getta Warszawskiego oraz istniejcy przystanek Gliwice

DworzecPKP.

Naley wic z ca moc podkreli, e obsugiwanie przez autobusy

przystankw po obu stronach dworca kolejowego nie tylko spowoduje wyduenie
trasy i czasu przejazdu autobusw, aleprzyczyni sitake dozwikszenie kosztw
zarwno zabudowy placu przed dworcem kolejowym, jak rwnie pniejszego
utrzymaniakurswautobusowych.

rys.przebiegtrasyliniiautobusowychwrejoniedworca


Koncepcjaprzystankw
Podobnie rzecz ma sizzaplanowanymiw koncepcji przystankami na placu
Piastw. Z jednej strony mamy mocno rozbudowany przystanek dla autobusw
jadcych w stron ulicy Toszeckiej, ktre przy racjonalnej organizacji ruchu po
oddaniu CP nie bd siju nanimzatrzymywa (z istniejcych linii na przystanku
tym pozostaaby jedynie linia A4), z drugiej przedstawiona koncepcja przewiduje
wytyczenie stanowiska przystankowego na ulicyPiwnej przy krawdzi jezdni,gdzie
nie przewidzianoadnegochodnika,a jedynietrawnik.Trudnowicwyobrazisobie,
jakmiaobywygldawtymmiejscuoczekiwaniepasaerwnaautobus.

rys.widokpl.Piastw,przystanekautobusowyzbudynkiemuytkowym

Kolejna dyskusyjna kwestia, to ilo stanowisk przeznaczonych dla komunikacji

miejskiej w nowym CP. Jest ich przeszo 20, a wic blisko trzykrotnie wicej, ni
obecnie na placu Piastw.Naley dokadnie policzyczytaka duailostanowisk
jest rzeczywicie niezbdna i w razie czego zmniejszy ichilo, a zaoszczdzon
przestrze wykorzysta na innecele.Mao efektywne gospodarowanieprzestrzeni
jestbowiem jedn z gwnychwadprzedstawionegoprojektuCP.Rzeczniedotyczy
wycznie stanowisk odjazdowych dla autobusw (rwnie dalekobienych), ale
take chociaby stanowisk dla takswek i miejsc parkingowych (zdublowanych
dodatkowo po drugiej stronie dworca). Warto przeliczy ile dokadnie potrzeba
miejsc postojowych dla rnych rodkw transportu, eby unikn
przewymiarowania projektu. W miejsce paskich parkingw warto natomiast
6

rozway budow obiektw wielopoziomowych i/lub podziemnych. Takie

rozwizanie pozwoli zaoszczdzi jeszcze wicej przestrzeni, a nastpnie
wykorzysta j na przykad w celach komercyjnych (np. budowa obiektw
biurowousugowych i/lub gastronomicznych). Analiza koncepcji firmy An Archi
Group sugeruje, e nie zostaa ona poprzedzona rzeteln analiz sytuacji
komunikacyjnej w miecie. Warto przed zatwierdzeniem projektu i rozpoczciem
prac budowlanych przeprowadzi niezaleny audyt sieci transportu zbiorowego w
Gliwicach zakoczony przygotowaniem perspektywicznego planu transportowego
dla miasta zakadajcegozmiany tras przejazdw linii autobusowych (w nawizaniu
do zmian zachodzcych w urbanistyce miasta oraz potokach przemieszczania si
podrnych) oraz oszacowanie docelowego zapotrzebowania na ilo oraz
rozmieszczenie stanowisk przystankowych wok dworca kolejowego. Dopiero na
podstawie takiego perspektywicznego dokumentu naley skorygowa zaoenia
koncepcji projektowej CP, a nastpnie przystpi do realizacji inwestycji. W
przeciwnym razie moe pojawisi konieczno wprowadzania kosztownych korekt
ju po oddaniuCPdouytku.Napewne zmiany(np.zmniejszenie/zwikszenieiloci
stanowiskpodwiat)wtedybdziejujednakzapno.

Przejciepodziemnetunelpodul.Boh.GettaWarszawskiego
By przewidzie negatywne skutki utworzenia przejcia podziemnego w
centrum miasta, naley odpowiedzie sobie na pytanie: ktremu uytkownikowi
przestrzeni miaoby ono przede wszystkim suy? Separacja rnych rodzajw
ruchu wskazana jest w miejscach, w ktrych ich styk moe prowadzi do sytuacji
niebezpiecznych. Tworzenie kadek i przepustw ma wic swoje uzasadnienie w
obrbie drg szybkiego ruchu i infrastruktury kolejowej. Gliwickie rdmiecie
pozostaje obszarem bezpiecznym dla pieszych i kierowcw, dlatego kwestia
bezpieczestwa nie jest w tym przypadku priorytetow. Znacznie powaniejszy
problemkomunikacyjnyto wysokie natenie ruchu samochodowego iwynikajcez
niego niedogodnoci.Zastosowanie omawianego rozwizaniama nacelulikwidacj
bariery w postaci naziemnych przej dla pieszych przez ul. Bohaterw Getta
Warszawskiego.

W zamyle autorw miaoby ono skutkowa udronieniem najbliszego

skrzyowania i popraw pynnoci jazdy a wic i szybkoci przemieszczania si.
Uprzywilejowywanie ruchu koowego jest jednak rzeczywistym sprowadzeniem
niebezpieczestwa na uytkownikw drg i prowadzi do dalszej niekontrolowanej
segregacji przestrzeni.Gliwickiedrogi judawnotemu znalazy sinaskraju swojej
przepustowoci. Wimi jej zwikszania przezlata znikay kolejne metry chodnikw,
zieloneseparatory oraz szpalerydrzew.Bypoprawijakoyciawcentrummiasta,
naley zacz prowadzi polityk stojc w opozycji do dotychczasowych
7

rozwiza. Podobne podejcie do organizacji ruchu zaobserwowa mona wwielu

miastachPolski,wktrychistniejceprzejciapodziemnezastpujesinaziemnymi.
W Warszawie klasyczne zebry na ul. Zbkowskiej i ul. Okrzei wybiera ponad 90%
przechodniw i robi to pomimo moliwocikorzystania z tunelu podulic. Podobn
tendencj obserwuje siprzy Przejciuwidnickimwe Wrocawiu.Po wymalowaniu
pasw porusza si nimi 67% osb chccych przej na drug stron drogi. Im
rwnienieprzeszkadzafakt,ebdmusielipoczekanazielonewiato.

rys.tunelpodul.Boh.GettaWarszawskiegoiowidokowa

Z racji stale zwikszajcej si liczby samochodw efekt budowy przejcia

podziemnego byby dla kierowcw korzystny jedynie chwilowo. Z jego rezultatami
znacznie gorzejradziliby sobiepiesi, poniewaze zwykejulicystworzonazostaaby
dua przeszkoda jak chociaby wspomniana wczeniej linia kolejowa.
Niedogodnoci najmocniej uderzyyby w osoby starsze oraz niepenosprawne.
Pokonywanie kolejnych poziomw o wasnych siach jest dla nich wyjtkowo
uciliwe, dlatego ilo rnic terenu na trasach spacerowych powinna by
minimalizowana. Wbrew oczekiwaniom, zastosowanie w takim miejscu pochylni w
aden sposb nie zagodzi podjtego przez nie trudu,ajedyniewyduy potrzebn
do przebycia drog. Naley rwnie nadmieni, e podobne rozwizanie
przedstawiono w projekcie budynku obsugujcego uytkownikw planowanego
dworcaautobusowego.
8

rys.ul.Boh. Getta Warszawskiego i widok na zadaszenie tunelu przysaniajce budynek dworca

kolejowego

Zaniepokojenie budzi take przewidywana dugo pochylni, ktre miayby

znale sipo obu stronachul. Bohaterw Getta Warszawskiego.Kada z nich ma
mie ponad 60 m to dwukrotnie wicejni liczy sobieszklana elewacja Biprohutu.
Zadaszenietakiejkonstrukcjizajmieogromnpowierzchnii(zpowoduprzesunicia
jezdni) mocno okroi pusty teren inwestycyjny na rogu ul. Zwycistwa. Wiaty,
niezalenie od wygldu, zaburz o widokow bdc integraln czci
przedwojennego zaoenia dworca kolejowego. Zniszcz rwnie nowsz
perspektyw na przebudowany biurowiec nad tunelem DT, ktry wita dzi
podrnychwysiadajcychnastacjiGliwice.

rys. wycinek tabeli z wymiarami tuneli. Przejcie podziemnepod ul.Boh.GettaWarszawskiegowedug

planwnamie50m+pochylnie2*60m=razem170metrw


fot.stanaktualnyowidokowanaplacprzeddworcem,zwieczonabudynkiemPKP

rys.widokprojektowaneprzejciepodziemne

10

Parkingi
Pnoc:43+13+60+6+11=123
Poudnie: 22 (BGW) + ~60 (Pl. Piastw i Na Piasku) + ~68 (Okopowa i plac pod
dworcem)=~150Razemokoo170miejscpostojowych.

Czycentrum przesiadkowe ma suyograniczeniuruchusamochodowegow

miecie? Czy moe chodzi o to, eby ludzie przesiadali si z samochodw do
komunikacji zbiorowej lub rowerowej? Zapewniajc tak du liczb darmowych
miejsc postojowych (bo finansowanych ze rodkw unijnych) wyzwaniem bdzie
zachcenie mieszkacw dopozostawienia samochodwwdomachipodrowania
zrwnowaonymi rodkami transportu. Punkty przesiadkowe typu parkuj i jed
(Park&Ride, Bike&Ride) powinny by lokowane poza centrami miast tak, aby do
centrum ludzie dojedali komunikacj zbiorow i rowerami. Przy obecnym planie
utworzenia miejscpostojowychwtakwielulokalizacjach,naniemalkadymskrawku
wolnej przestrzeni, wtpliwie przyczyni si do zmniejszenia ruchu samochodowego
w miecie, a wrcz moe przyczyni si do jego wzrostu, z uwagi na dostpno
darmowychmiejscpostojowychwatrakcyjnejlokalizacji.

11

1 Nie zaleca si tworzenia miejsc postojowych na ukach (stwarza to

niebezpieczestwo), skd zatem pomys zlokalizowania takwielu miejsc na uku na
parkingu pod dworcem?Ponadto, parking tenjestprzeskalowany majc tak wiele
miejsc parkingowych po pnocnej stronie dworca oraz na Pl. Piastw przestrze
pod dworcem mona wykorzysta duo efektywniej, tworzc obszar atrakcyjny,
przyjazny pieszym, w tym przyjezdnym podrnym (zwaszcza bezporednio przed
wejciem, bardzo blisko ktrego wedug koncepcji znajduj si miejsca postojowe,
utrudniajcruchpieszych)

2 Czy tworzenie miejsc postojowych przy bus pasach jest bezpiecznym

rozwizaniem? Wzdu ulicy Bohaterw Getta Warszawskiego koncepcja zakada
utworzenie 22 miejsc postojowych wzdu bus pasw. Z planw wynika,eniemal
na caej dugoci ulicy BGW (od uku a do Zwycistwa) wzdu buspasw bdzie
mona zaparkowa samochd, a zatem na caej dugoci buspasa bd po nim
poruszasinietylkoautobusy,lecztakesamochodywjedajceiwyjedajcez
zatok postojowych. Przyczyni si to do utrudnie w ruchu autobusw, tym samym
pozbywajcsensu bytnoci buspasw wtym miejscu, skoro itakautobusyniebd
siponichporuszaswobodnie.

3uwaga jak wpkt2.,dodatkowozwracajcuwagnaznacznezweniechodnika

w miejscu wyznaczenia miejsc postojowych. Utworzenie tak wskiego chodnika w
tym miejscu trudni ruch pieszych, dla ktrych w centrum miasta naley tworzy
szerokie chodniki umoliwiajce swobodne poruszanie si. Blisko wielu funkcji
oraz dostpno istotnych punktwusugowych wtymrejoniemiastagenerujeduy
ruch pieszych, a zatem nie naley zwa chodnikw, a wrcz poszerza jej,
uatwiajcpieszymprzemieszczaniesi.

12


4nie zaleca sitworzenia miejscpostojowychna uku. Sytuacjata wtymmiejscu
jest o tyle niebezpieczna, e pojazdy jadce szybko od strony ulicy Dworcowej (i
DT) bd naraone na stuczk z samochodami wyjedajcymi z miejsc
postojowych. Ponadto, pojazdy stojce najbardziej na pnoc na tych szeciu
miejscach bd miay utrudnione ponowne wczenie si do ruchu ze wzgldu na
niewielkwidocznonadjedajcychpojazdw.
5 podobnie jak w punkcie 3 w tym miejscu przyjaznym mieszkacom
rozwizaniem byoby utworzenie szerokiego chodnika, umoliwiajcego wikszy
ruch pieszych, lokalizacj usug na wolnym powietrzu (stoliki/ ogrdki obiektw
gastronomicznychznajdujcychsiwtejpierzei).
13

Ruchpieszy
Istotne jest takie zaprojektowanie przestrzeni na terenie i wok centrum
przesiadkowego, aby umoliwi pieszemu sprawne i atwe przemieszczanie si
midzy kolejnymi punktami podry, nie zmuszajc go do pokonywania zbdnych
odlegoci oraz do dugiego oczekiwania na zielone wiato. Osoba
przemieszczajca si pomidzy punktami A i B bdzie musiaa nadoy spory
kawaek drogi w porwnaniu do stanuobecnego. Trasa tawymaga bdzie zejcia
poschodach (lub rampie, leczdrogaprzezschody jest krtsza),przejciepodulic,
wejcie po schodach oraz cofnicie si w kierunku Bohaterw Getta
Warszawskiego, a wkocudojciewzdubiurowcadocelu.Umoliwieniepieszym
ruchu naziemnego w tym miejscu znacznie uatwioby komunikacj piesz oraz
zwikszyo bezpieczestwo ruchu drogowego utworzenie przejcia dla pieszych
wraz z odpowiednimi narzdziami spowalniania ruchu (wyspy, azyle dla pieszych)
przyczynisi do uspokojenia ruchu wtymmiejscu,cododatniewpynienacharakter
tejprzestrzeni.

Podobna sytuacjama miejsce,jeli pieszychceprzedostasizpunktuCdo

D z jednego sklepu do drugiego. Wwczas ma do wyboru albo przejcie tras
niebiesk, cofajcsi wgb ulicy Zwycistwa, by wej doprzejciapodziemnego,
nastpnie nakada drogi wychodzc z niego wkierunkuwschodnim.Dalej,poprzez
zaprojektowanie przej dla pieszych ustawionych pod rnym ktem, pieszy
zmuszony jestchodzizygzakiem(czarnestrzakinarysunku),adotrze dopunktu
D.Usunicienaziemnegoprzejciadlapieszychnawschodniejstronieskrzyowania
ulic Zwycistwai BohaterwGettaWarszawskiegojestznaczcymutrudnieniemdla
ruchu pieszych imoe zniechca doprzebywaniapieszychw miecie, ze wzgldu
nanieprzyjaznewarunkiprzemieszczaniasi.

14

Kwestia przej utworzonych nie w linii prostej, lecz pod rnymi ktami
(czarne strzaki) jest niekomfortowym z punktu widzenia pieszych rozwizaniem.
Pomocnetu byoby namalowanie przezobieuliceprzejwjednejlinii,dzikiczemu
piesimogporuszasiprosto,niemuszcpokonywazakrtw.
Pieszy mgby podj prb dostania si z punktu C do punktu D tras fioletow
(rwnie wymagajc pokonywaniazbdnych setekmetrw),jednak,zewzglduna
brak przejcia dla pieszych, nie bdzie mg on przej przez ostatni ulic
prowadzc do pierzei budynkw, do ktrych chce dotrze (koniec fioletowych
strzaek).

Pnocna cz Placu Piastw praktycznie nie jest wyposaonaw anijedno

przejcie dla pieszych, uniemoliwiajc swobodne przemieszczanie si po tym
rejonie. Jednoczenie,kierowcy,ktrzypozostawiswojepojazdynaparkingunaPl.
Piastw nie maj moliwoci przejcianadrugstronplacuprzezulicPiwnnie
prowadzi w tym miejscuadne przejcie dlapieszych(zob. rowy prostokt).Tym
samym bezzasadne jest tworzenie przystanku autobusowego w punkcie E ze
wzgldu na: brak peronu przystanku, brak chodnika prowadzcego do przystanku
oraz brak jakiegokolwiek przejcia dla pieszych w tej okolicy. Sytuacja ulegaby
rozwizaniu, gdyby przeduy wysp do punktu oznaczonego kolorem tym
zwenie jezdni w tym miejscu uniemoliwioby prawoskrt dla samochodw
jadcych od strony ul. Piwnej. Niemniej jednak niejeston w tymmiejscupotrzebny,
gdykierowcy chccywjechaw ulic NaPiaskumogzrobitoskrcajcwprawo
kilkadziesit metrw wczeniej i objedajc nowo wytyczony parking. Std, taka
zmianapozwoliabynaznalezieniemiejscanachodnikiprzejciadlapieszychwtym
miejscu.

15

Centrum Przesiadkowe zlokalizowane jest na terenie osiedla Szobiszowice

tu przy rwnolegej ul.Kolberga, niestety prno szuka poczenia z zabudow
mieszkaniow znajdujc si 100 metrwod dworca. Pojawia sipytanie dlaczego
nie planowano dodatkowego cznika z Szobiszowicami, tym bardziej, e jedyn
przeszkod s ogrdki dziakowe. Budowa cigu pieszego znacznie skrci czas
dotarcia do dworca autobusowego kilku tysicom okolicznych mieszkacw,
uczniomdo szkznajdujcych siprzy ul.Gierymskiegoczytezespouszkprzy
ul. Warszawskiej 35 wraz z pywalni Delfin. Najbardziej podanym rozwizaniem
byo by wybudowanie alejki pieszej bdcej logicznym przedueniem ul.Seweryna
Udzieli (obszar A).KolejnymmoliwymcznikiemjestobszarBwykorzystujcyluk
w zabudowie (cho jego warto uytkowa jest znacznie nisza w porwnaniu do
A).

rys.przedstawieniezasadnocibudowy
cznikaCentrumPrzesiadkowegoz
ul.OskaraKolberga.Ukadpotokw
komunikacyjnychdoobiektwuytecznoci
publicznejszkoa,pywalnia.

16

Najlepiej

obrazujcym przykadem braku cznika jest powyszy rysunek.

Dotarcie z punktu K do punktu L znajdujcego si w odlegoci zaledwie
kilkudziesiciu metrw w linii prostej wymaga przebycia trasy ul.Skadow,
Warszawski Kolberga lubod wschoduul.Traugutta, Tarnogrsk iKolberga.Czas
potrzebny do pokonania trasy jest 4krotnie wikszy od tego, ktry wystarczyby w
przypadku budowy alejki czcej CP z skrzyowaniem ul.Oskara Kolberga i
ul.SewerynaUdzieli.

Zaprojektowany ukad skrzyowania ulic Tarnogrskiej iTraugutta tokolejne

miejsce nieprzyjazne pieszym i utrudniajce im poruszanie si. Aby dosta si z
punktu F do punktu G, bdzie trzeba przej spory kawaek w gb ulicy
17

Tarnogrskiej, co znacznie utrudni poruszaniesi, tymbardziej,edrogatapniesi

w tym miejscu w gr, a wic osoby o ograniczonej mobilnoci bd szczeglnie
naraone na niedogodnoci. Ze wzgldu na blisko wanego generatora ruchu
(centrum handlowego), istotne jest, by miejsce to byo przyjazne pieszym i
umoliwiaoimatwe, szybkiei bezpieczne przemieszczaniesi,stdkoniecznejest
wyznaczenie przejcia dla pieszych bezporednio przy skrzyowaniu ulic
TarnogrskiejiTraugutta.

Przebycie drogi z punktu M do punktu N wymaga nie ladakondycjii bardzo

dobrej orientacji wterenie.Przyjmijmy,ewysiadamyzpociguprzy peronie1szym
i schodzimy do tunelu nr2 aby uda si do dworca autobusowego. Idziemy w
kierunku pnocnym napotykamy nacian tunel jest lepy,awicwchodzimyna
peron 4ty, po czym schodzimy do tunelu nr1. Skrcamy w lewo docierajc do
skrzyowania tuneli gdzie atwo o pomyk i zagubienie si (mamy do wyboru 3
drogi). Znajc drog skrcamy w lewo podajc tunelem ku wyjciu. Na kocu
przejcia podziemnego wychodzimy po schodach, skrcamy w prawo i ju prawie
dotarlimy. Proponowane rozwizanie projektowe wprowadza niepotrzebny chaos i
dezinformacj. Ide CP jest szybkiedotarciezjednegorodkatransportunadrugi,a
tego typu labiryntyprzysparzaj tylkouytkownikomproblemww tymstratczasu
napokonaniedrogizpunktuMdoN.
Wniosek: Naley wykona poczenie przebicie tunel nr2PKS do dworca
autobusowego CP. Wrezultacie do pokonania zostan dwiepary schodw zamiast
czterechorazukadtunelistaniesiduoczytelniejszy.
18

Wymalowanie pasw przejcia dla pieszych przy budynku dworca

autobusowego 8, znacznie usprawniobydotarciezpunktuSdoT.Wobecnej
sytuacji pieszy bdzie zmuszony do nadoenia drogi w celu okrenia peronw
postojowych. Logiczna bdzie lokalizacja przej w ukadzie symetrycznym i
liniowym po pnocnej i poudniowej stronie obsugi pasaerw, tym bardziej, e
zebrawmiejscu8niebdziekolidowaazruchemautobuswmiejskich.

Ruchrowerowy
Proponowane poprowadzenie drogi dla rowerw po pnocnej stronie
poniszego skrzyowania jest niewygodne ze wzgldunakoniecznonadkadania
drogi przez rowerzystw, a przede wszystkim generuje wiele sytuacji
niebezpiecznych,zarwnowkontakciezsamochodamijakizpieszymi.
5 do czego suy ma ta wyspa pomidzy przejciem dla pieszychadrogdla
rowerw? Z uwagi naznaczny ruchpieszychwtymmiejscubdzie onapowodowa
niebezpieczne sytuacje w postaci blokowania przez pieszychdrogi dlarowerw. W
tym miejscu droga dla rowerw powinna by poprowadzona bez przerwy wzdu
jezdni, natomiast przejcie dla pieszych naleywymalowa nietylkona jezdni,lecz
take na drodze dlarowerw,cosprawi,epiesioczekujcynaprzejcieprzezulic
ustawi si na chodniku, pozostawiajc zarwno jezdni jak i drog dla rowerw
wolne. Podobn wysp wyznaczono przy przejciu dla pieszych przez ulic
Zwycistwa, rwnolegle do ul. Bohaterw Getta Warszawskiego. W tym miejscu
rwnie postulujemy o zmianukadunadrogdlasamochodw,drogdlarowerw
inastpniechodnik,anieprzeplatanietychprzestrzeni.

19

6 poprowadzenie przejazdu rowerowego po wewntrznej stronie skrzyowania

pomogoby unikn bdu, jakim jest odcicie strefy pieszej proponowanym
przebiegiem drogi dla rowerw. W obecnie planowanej sytuacji piesi przechodzcy
przez oba przejcia (po stronie poudniowej i wschodniej od punktu 6) bd
przechodzi przez drog dlarowerw,bydalejpokonatrasnapnoc.Spowoduje
to duy ruch pieszy na drodze dla rowerw, generujc sytuacje konfliktowe oraz
utrudniajc ruch rowerw. Proponujemywytyczeniedrogi dlarowerw iprzejazdw
rowerowych po wewntrznej stronie skrzyowa (zob. strzaki na poniszym
rysunku),przezcounikniesi tworzeniaskrzyowaprzestrzeniicigwpieszychz
rowerowymi.
7 nie naley projektowa zakrtw pod ktem 90, jak to ma miejsce w obecnej
koncepcji. Pokonanie takiego zakrtu jest trudne, niekomfortowe i moe prowadzi
do niebezpiecznych sytuacji, w tym upadkw. Proponuje si zatem zmian
przebiegu drogidlarowerwzgodniezprzebiegiemstrzaek.Istotnejest,bydrogata
nie zawijaa takjak wobecnejkoncepcji najpierwbiegncrwnolegle do drogi,by
potem prostopadle jprzeci jestto niezalecanerozwizanie,przyczyniajce si
dokolizjizudziaemsamochodwirowerw.Drogadlarowerwwytyczonapowinna
byrwnolegledojezdni,jaktowuproszczeniuprzedstawiaduszazestrzaek.

Wytyczona w tym ksztacie droga dla rowerw (kolor fioletowy na rysunku

poniej), tzn. biegnca na pnoc odcentrumprzesiadkowego,zmuszarowerzystw
do pokonywania stromego podjazdu, a nastpnie do zjazdu ze skarpy. Jest to
niepotrzebny wysiek, zniechcajcy rowerzystw do korzystania z tego odcinka
trasy. Wygodniej z perspektywy osoby poruszajcej si rowerem jest jedzi po
paskim terenie, zatem naley przenie t drog dla rowerw poniej linii drzew,
tzn.wzdudrogiwgranicycentrumprzesiadkowego.
20

Listawtpliwociwkwestiiorganizacjikomunikacji

rys.tabelarycznezestawieniemiejscpostojowychCentrumPrzesiadkowegoobszarupnoc.

1. Liniiautobusowych Pl.Piastwjestok. 42(linienocne traktowane jakoczlinii

dziennych).Liczbastanowiskautobusowychpowinnabycilezwizanazrealnymi
kierunkami w podrowaniu pasaerw. Wszystkie linie poruszajce si w jednym
gwnym kierunku powinny odjeda z jednego stanowiska, gdy uatwia to
pasaeromrozeznanie.

21

Z powodu gwiadzistego ukadu ulic, w Gliwicach mona wyrni nastpujce

kierunkiwylotowe:
Os.Kopernika,abdy,Pyskowice.

Sonica

Os.WojskaPolskiego,StareGliwice,KSSE,Brzezinka

Zabrze,Bytom,Katowice
Knurw,Trynek,Sikornik,ernica
Zatorze,erniki,TarnowskieGry.
Mikow,Tychy
Wilcze,Gardo,Ostropa,Sonicowice
dodatkowowystpujdodatkowekierunkijakPortczyos.Baildona.

2. Obecniestanowiskjest8(przedoddaniemdouytkuDTbyo9),zczegopodzia
czasami bardziej wynika z warunkw drogowych, ni rozwiza funkcjonalnych.
Jednake z grubsza podzia linii na stanowiska jest podziaem dobrym oraz
utrwalonym w pamici pasaerw. Z powyszego wynika, e liczba stanowisk
znacznie wiksza ni 10 nie ma uzasadnienia i bdzie tylko utrudnieniem dla
pasaerw,gdychociabyzmusiich dosprawdzaniarozkadwnadwchrnych
przystankach. Tymczasem planowanych stanowisk jest 23. Cz z nich bdzie
wykorzystana przez komunikacj lokaln (PKS), ale komunikacja ta jest znacznie
mniejrozwinita.

3. W dni robocze w godzinach szczytu (13:0016:00) przez stanowiska na pl.

Piastw przejeda ok 140 autobusw miejskich na godzin. Daje to2,3 autobusu
na minut. Obecnie ruch ten jest rozoony na dwagwne kierunki: ul. Bohaterw
Getta Warszawskiego iul.Piwn.Po zmianachwszystkie teautobusybdmusiay
przejecha przez CP. 2 minutowycykl wiate naskrzyowaniu TarnogrskiejzCP
daje kolejki po 5 autobusw. Do tego naley doda ruch komunikacji
midzynarodowej,podmiejskiejorazruchsamochodowy.

4. Pod wzgldem pynnoci ruchu, CP jest rozwizane bardzo nieoptymalnie.

GwnywjazdodstronyToszeckiejkoczysijednymskrzyowaniemwCP.Drugie,
ktremonabywykorzysta,jestzajteprzezplacpostojowyautobusw.Wyjazdna
ul.ToszeckwymuszaalbowyjazdzCPwlewo,alboskrtwlewowul.Warszawsk
22

zaraz przed rondem.Od stronyul.Tarnogrskiejdwa potokipojazdwspotykajsi

na jednym skrzyowaniu,w dodatku wyjazd ze stanowisk wymaga skrtuw lewo w
gwndrogCP.Czerwonekkatomiejscanajbardziejkolizyjne,gdzieprzeplataj
si rne potoki lub wystpuj nadmiary skrtw w lewo. Zielone kko to gwne
przejcie dla pieszych na gwnym wyjedzie ze stanowisk, ktre bdzie znacznie
opnia wyjazdy autobusw Niebieskie kko lewoskrt nadwa,maksymalnie 3
przegubowce. Ze wzgldu na zawsze wydzielone fazy sygnalizacji wietlnej do
skrtw w lewo, kilka autobusw skrcajcych w Tarnogrsk moe skutecznie
zablokowawyjazdnaTrauguttanacaycykl.

W projekcie wszystkie drogi s dwukierunkowe (oprcz parkingu dla

autobusw). Naszym zdaniem wiele by daa zamiana kierunkowoci stanowisk (z
pnocy na poudnie)orazrozdzielenie ulic odstronyTarnogrskiej.Wtedyjedynymi
miejscaminaprawdkolizyjnymibyybywjazdyiwyjazdyzestanowisk.

5. Ukad placu postojowego dla autobusw wprowadza znaczne wyduenie trasy

oraz czasu podstawienia si dla linii komunikacji miejskiej koczcych trasy w CP.
Autobus koczcy tras najednym z przystankw do wysiadaniamusiprzejecha
przez stanowiska i okry cae CP. Autobuswczajcy si na trasrwnie musi
okrycaeCP.

23

6. Ide Centrum Przesiadkowego jest integracja wszystkich rodkw transportu.

Naley si jednak zastanowi, czy projekt nie integruje ich za bardzo, kosztem
wprowadzenia utrudnie w funkcjonalnoci. Przykadowo rozdzielenie komunikacji
dalekobienej od miejskiej na dwie osobne czci CPnie wprowadzioby utrudnie
dla pasaerw wikszych, ni wprowadza je osobny dworzec kolejowy. Natomiast
pozwoliobytozastosowanieinnychpriorytetwdlaobuczci.
Przykadowodla pasaerw komunikacji miejskiej liczy siszybkoidostpno,a
kade5minutmoestanowi znacznyprocent cakowitegoczasupodry,mogcy
decydowa o zachceniu lub zniechceniu do tej formy transportu. W komunikacji
dalekobienej 5 minut to uamek cakowitego czasu podry, natomiast wanego
znaczenia nabierajchobydostpno punktwgastronomicznych.Obecnyprojekt
integrujc wszystko pod jednym dachem zmusza czasami do kompromisw, na
ktrychcierpiobiegrupypasaerw.

7. Dalej idce wnioski z analizy ulic oraz potencjalnego ukadu linii autobusowych
wskazuj, e dla pasaerw jadcych od centrum na zachd i poudnie o wiele
bardziej atrakcyjny od CP bdzie przystanek Gliwice Dworcowa. Ukad ulic oraz
likwidacja stanowisk przystankowych na pl. Piastw wymusi przeniesie tam caego
ruchu autobusowego,znajduje sionbliejcentrum,niCPorazjestznacznielepiej
dostpnyznajdujcsipotejsamejstronietorwkolejowych,cocentrummiasta.

8. Czci taryfy KZK GOP jest taryfa odlegociowa. Gdyby ruch autobusowy od
stronyToszeckiej miaby wraca naulBohaterwGettaWarszawskiego,wyduenie
trasy o ok. 1 km oprcz wyduenia czasu podry odbioby si na kosztach
ponoszonychprzezpasaerwKM.

9. Pl. Piastw mgbyby rondem.Takiukadpozwoliby nadiametralneograniczenie

iloci sygnalizacji wietlnych ograniczajcych przepustowo ulic, byby niezaleny
odistnienialubnieistnieniaul.Nowotarnogrskiej.

Pousuniciu z pl.Piastwprzystankwautobusowychstracionswojeznaczeniedla
pieszych, bdzie wyludnionym wzem komunikacyjnym w centrum miasta i prby
utworzenia tam przestrzeni miejskiej mog by nieekonomiczne z powodu braku
chtnych dojejwykorzystywania. Wobec tego mona prbowaograniczy miejsk
funkcjonalno tego terenu i przeorganizowa jego przeznaczenie, a miejsk
przestrzenizrobiplacprzedDworcemPKP.
Rondo mogoby by trzycztero pasmowe, z wydzielonymi pasami tylko dla
autobusw.

Biecy projekt wymusza dodatkowo kolejn przebudow tego miejsca w razie

wybudowania ul. Nowotarnogrskiej, a wic pojawia si obawa o rozrzutno i
nieekonomiczne wydatkowanie rodkw miejskich wynikajce z braku koordynacji
tychdwchinwestycji.

24

10. Linia A4 bdzie wymagaa zmiany trasy albo stanie si nieatrakcyjna dla
pasaerw ze wzgldu na pomijanie CP. Bdc lini o wysokiej czstotliwoci,
spadekatrakcyjnociliniimoespowodowazrwnaniestawekzatzw.wozokilometr
dopoziomustawektramwajowych,przezktretoliniaA4powstaa.

Wykresy:

rys.Wykorzystaniestanowiskpl.Piastwwdzieroboczywzalenociodgodziny

rys. wykorzystanie stanowisk pl.Piastw w dzie roboczy w zalenoci od godziny, cznie z sum
odjazdwiprzyjazdw

Odjazdycznie=sameodjazdy,sumawartocizposzczeglnychstanowisk.
Odjazdy i przyjazdy cznie = same odjazdy plus przyjazdyliniikoczcych na pl.Piastw (870,624,
itd.). Stanowiska nr 2 ju nie ma, byo ono przeznaczone dla kierunku Gwardii/Starych
Gliwic/KSSE/Brzezinki.Stanowiskonr7dlalinii624,224iteraz202.

Wykresynieuwzgldniajlinii33iE2,gdyniemaichwrozkadachKZKGOP.

Podsumowanie
Powysza analiza pokazuje, i projekt koncepcyjny nie zosta naleycie
przemylany i przygotowany. Zdajemy sobie spraw z tego, e rozwiniciem
koncepcji bdzie projekt budowlany i wykonawczy, naley jednakdooywszelkiej
starannoci aby nie powtrzy bdw z koncepcji. Dlatego te, w naszej ocenie,
niezwykleistotnejestprzeprowadzeniepogbionychkonsultacjispoecznych.
25

ZachodniaBramaMetropoliiSilesia.
CentrumPrzesiadkowewGliwicach.
Analizaprojektukoncepcyjnego.

OrodekStudiwoMiecie
Gliwice,2016

OpracowanieOrodekStudiwoMiecieGliwice,m.in.PaweHarlender,JakubKowalski,
EwaLutogniewska,BartoszRybczak,PetrosTovmasyan,NataliaWjcik.

NapodstawieprojektukoncepcyjnegoCentrumPrzesiadkowegoautorstwapracowni
AnArchiGroups.c.T.KacprowiczK.KacprowiczR.ZadoronyK.Odziomekna
zamwienieGminyGliwice.

PublikacjajestdostpnanalicencjiCreativeCommonsUznanieAutorstwa3.0Polska.Trelicencjidostpnajestnastronie
http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/

26