J Kus Problemy Statecznosci Popr PDF

Politechnika Opolska
Wydzia Budownictwa
mgr in. Juliusz Ku
Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami

poprzecznymi
rozprawa doktorska
Promotor:
dr hab. in. Jan muda,
profesor Politechniki Opolskiej
Opole, wrzesie 2012 r.
Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

SPIS TRECI
Wykaz waniejszych oznacze

1.
Wstp
1.1. Wprowadzenie
1.2. Cel i zakres rozprawy
1.3. Tezy rozprawy
1.4. Podstawowe zaoenia
2.
Aktualny stan wiedzy
2.1. Zagadnienie statecznoci belek stalowych
2.2. Zagadnienie statecznoci elementw stalowych ze zbienymi przekrojami poprzecznymi. 8

3.
Funkcjona cakowitej energii potencjalnej belek i warunki brzegowe
10
3.1. Cechy geometryczne belek ze zmiennymi przekrojami
10
3.2. Funkcjona cakowitej energii potencjalnej w belce o zmiennym przekroju poprzecznym
13
3.3. Warunki brzegowe
19
4.
Rozwizanie oglne zagadnienia statecznoci metod Rayleigha-Ritza
5.
Rozwizanie szczegowe zagadnienia statecznoci metod Rayleigha-Ritza, dla belek

obcionych siami poprzecznymi skupionymi, rozoonymi, momentami skupionymi 25
20
5.1. Belka obciona obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym
25
5.2. Belka obciona momentami skupionymi na kocach
33
5.3. Belka obciona si skupion
38
5.4. Belka obciona dwiema siami skupionymi
46
5.5. Wspornik obciony obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym
52
5.6. Wspornik obciony si skupion na swobodnym kocu
56
6.
Rozwizanie oglne zagadnienia statecznoci belek Metod Elementw Skoczonych

w programie ANSYS
59
6.1. Wprowadzenie
59
6.2. Model belkowy
59
6.3. Model powokowy
60
6.4. Porwnanie wybranych oblicze momentw krytycznych belek ze zbienymi przekrojami

poprzecznymi metod analityczn i MES.
61
7.
Ocena nonoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi z uwzgldnieniem

zwichrzenia
2
77

8.
Podsumowanie i wnioski
80
Literatura
82
Normy
85
Spis rysunkw
86
Spis tabel
90
Dodatek pliki wsadowe do programu ANSYS
92
Wykaz waniejszych oznacze

A
B
bf
E
ez(x)
G
hw
Iy
Iz
Izt
Izb
IT
I
My, Mz
Mc,Rd
Mb,Rd
qz
Qz
tf
tw
U
Ul
Unl
W
Wply
u, v, w
uM, vM, wM
x, y, z
TP
TP
y, z,
xx, xy, xz
l, nl
LT
LT
LT
LTB
pole przekroju poprzecznego,

bimoment,
szeroko pki,
modu Younga dla stali,
odlego midzy punktem zaczepienia siy a rodkiem cinania przekroju
poprzecznego w paszczynie rodnika,
modu sprystoci poprzecznej,
wysoko rodnika,
moment bezwadnoci przekroju poprzecznego wzgldem osi y,
moment bezwadnoci przekroju poprzecznego wzgldem osi z,
moment bezwadnoci czci ciskanej przekroju poprzecznego wzgldem
osi z,
moment bezwadnoci czci rozciganej przekroju poprzecznego wzgldem
osi z,
moment bezwadnoci przekroju poprzecznego przy czystym cinaniu,
wycinkowy moment bezwadnoci przekroju poprzecznego,
momenty zginajce wzgldem osi y i z,
nono przy zginaniu,
nono przy zwichrzeniu,
obcienie rwnomiernie rozoone w kierunku z,
sia skupiona w kierunku z,
grubo pki,
grubo rodnika,
energia odksztacenia,
liniowy skadnik energii odksztacenia,
nieliniowy skadnik energii odksztacenia,
praca si zewntrznych,
plastyczny wskanik wytrzymaoci przekroju poprzecznego wzgldem osi y,
przemieszczenia rodka cinania C, na kierunkach x, y, z,
skadowe przemieszczenia punktu M, na kierunkach x, y, z,
osie gwnego ukadu wsprzdnych,
parametr zbienoci rodnika,
parametr zbienoci pasw,
wspczynniki Wagnera,
skadniki tensora odksztacenia,
liniowe i nieliniowe skadniki tensora odksztacenia,
wspczynnik krzywej zwichrzenia,
smuko przy zwichrzeniu,
wspczynnik zwichrzenia,
wsprzdna wycinkowa,
funkcjona energii potencjalnej,
1. Wstp
1.1. Wprowadzenie
Problem statecznoci zginanych belek stalowych nazywany jest powszechnie w literaturze
niestatecznoci paskiej postaci zginania lub zwichrzeniem.
Rodzaje i usytuowanie si obciajcych belki, warunki podparcia belek, maj znaczcy
wpyw na ich stateczno ogln.
Przy okrelaniu nonoci belek stalowych, zagadnienia statecznoci oglnej i miejscowej rodnikw
i pek ciskanych traktowane s jako zjawiska odrbne, z uwagi na praktyczny aspekt
projektowania. W momencie utraty statecznoci oglnej, czyli ugicia bocznego i skrcenia
nastpuje spadek sztywnoci przekroju, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia nonoci
granicznej belki. Na utrat statecznoci naraone s belki niezabezpieczone konstrukcyjnie przed
zwichrzeniem, przekroje z duym stosunkiem sztywnoci
Iy
Iz
, czyli belki z wysokimi rodnikami.
Problem zwichrzenia wystpuje take w belkach o zmiennych liniowo przekrojach poprzecznych,

dla ktrych wysokoci rodnika i szerokoci pek osigaj znaczne wielkoci. W niniejszej pracy
nie analizowano zagadnie dotyczcych statecznoci miejscowej cianek przekrojw belek.
1.2. Cel i zakres rozprawy

Celem niniejszej rozprawy jest zastosowanie metody rachunku wariacyjnego w okrelaniu
momentw krytycznych zwichrzenia i oceny ich wpywu na nono obliczeniow przekrojw
belek stalowych ze zmiennymi na ich dugoci przekrojami poprzecznymi, z urozmaiconymi
schematami si obciajcych i z rnymi wizami podporowymi.
Cel zrealizowano w oparciu o energetyczn metod Rayleigha-Ritza, bazujcej
na minimalizowaniu funkcjonau energii potencjalnej belki stalowej, o zmiennym przekroju
rodnika i plek.
Rozpraw podzielono na osiem rozdziaw.
W rozdziale pierwszym sformuowano cel rozprawy, opisano zakres, postawiono jej tezy
i przedstawiono podstawowe zaoenia.
W rozdziale drugim podano aktualny przegld literatury i stan wiedzy dotyczcy zagadnienia
zwichrzenia belek stalowych, w tym skrtowo belek pryzmatycznych i szczegowo belek ze
zbienymi przekrojami poprzecznymi.
Rozdzia trzeci zawiera charakterystyk cech geometrycznych piciu typw belek ze
zmiennym na dugoci przekrojem poprzecznym. W rozdziale tym przedstawiono postacie wzorw

okrelajcych funkcjona cakowitej energii potencjalnej w belce o zmiennym przekroju i warunki
brzegowe.
W rozdziale czwartym omwiono podstawy teoretyczne metody energetycznej RayleighaRitza oraz i podano rozwizanie na obliczanie momentw krytycznych zwichrzenia belek
uoglnione na dowolny schemat i przypadek obcienia.
W
kolejnym
rozdziale
podano
szczegowe
rozwizania
zagadnie
statecznoci
z wyznaczeniem momentw krytycznych w zalenoci od gradientw momentw zginajcych

generowanych przez:
obcienie rwnomiernie rozoone na dugoci,
momenty skupione na kocach,
pojedyncz si skupion w rodku rozpitoci belki,
dwie siy skupione.
Przytoczono liczbowe wartoci obliczonych momentw krytycznych zwichrzenia. Oblicze
wykonano dla belek jednoprzsowych, widekowo podpartych na kocach i belek wspornikowych.
Rozdzia szsty zawiera opis i rozwizanie zagadnienia zwichrzenia, bazujcego na Metodzie
Elementw Skoczonych, przy wykorzystaniu programu komputerowego ANSYS, dla dwch
wariantw ksztatu elementw skoczonych. Rozdzia przedstawia take porwnanie wynikw
otrzymanych z rozwizania metody Rayleigha Ritza i Metody Elementw Skoczonych
z rozdziau pitego.
W rozdziale sidmym okrelono zasady oceny nonoci obliczeniowej przekrojw wybranych
typw belek, z uwzgldnieniem wspczynnikw niestatecznoci oglnej i przedstawiono
przykady liczbowe.
Rozdzia smy zawiera podsumowanie osignitych w pracy wynikw i wnioski.
1.3. Tezy rozprawy

Podstawowe tezy niniejszej rozprawy mona sformuowa nastpujco:
a) metoda
energetyczna
Rayleigha-Ritza,
minimalizujca
funkcjona
energii
potencjalnej obcionej belki, moe by wykorzystywana do wyznaczania momentu

krytycznego inicjujcego utrat statecznoci stalowej belki zginanej ze zmiennymi
przekrojami na dugoci,
b) niestateczno ma znaczcy wpyw na spadek nonoci granicznej zginanych,
niezabezpieczonych konstrukcyjnie przed zwichrzeniem, belek ze zmiennymi liniowo
wysokociami rodnikw i szerokociami pasw,
c) metody numeryczne s skutecznymi narzdziami w ocenie wpywu niestatecznoci
belek na ich nonoci.
6

Wedug autora, za oryginalne elementy rozprawy mona uzna:
a) opracowanie algorytmu wyznaczania obcienia krytycznego, przy wykorzystaniu metody
energetycznej Rayleigha-Ritza, dla belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi,
b) wyznaczenie zmodyfikowanych wyrae okrelajcych energi potencjaln belki stalowej,
o liniowo zmiennych przekrojach poprzecznych,
c) opracowanie
sparametryzowanych
umoliwiajcych
plikw
wsadowych
do
programu
ANSYS,
generowanie procesu obliczeniowego wyznaczajcego obcienie
krytyczne, dla wybranych przypadkw belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi,

d) wykonanie analizy wpywu niestatecznoci na nono graniczn belek stalowych ze
zbienymi przekrojami poprzecznymi.
1.4. Podstawowe zaoenia

Przyjto nastpujce zaoenia wykorzystane w rozprawie:
belki s proste, ze zmiennymi na dugoci przekrojami poprzecznymi,
elementy wykonane s ze stali konstrukcyjnych niestopowych lub niskostopowych,
przemieszczenia elementw s mae, w porwnaniu do ich wymiarw poprzecznych,
odksztacenia jednostkowe s mae w porwnaniu z jedynk,
obcienia elementw maj charakter statyczny,
przekroje poprzeczne s mono lub bisymetryczne dwuteowe,
pominito wpyw imprefekcji geometrycznych i materiaowych belek stalowych.
2. Aktualny stan wiedzy

2.1. Zagadnienie statecznoci belek stalowych
Zagadnienie statecznoci belek stalowych byo analizowane ju pod koniec XIX wieku przez
Michella i Prandtla. W kolejnych latach (1905) Timoshenko poszerzy podane przez nich
rozwizanie, a w roku 1959 Vlasow poda ogln posta rwna rniczkowych statecznoci
oglnej belek. W latach szedziesitych dwudziestego wieku, pojawio si duo monografii
dotyczcych zagadnienia statecznoci konstrukcji metalowych (Timoshenko S. P., Gere J. M.,
1961, Brzoska Z, 1965, Brezina V., 1966). Wraz z rozwojem komputerowych technik
obliczeniowych, pojawiy si opracowania uwzgldniajce numeryczne rozwizania zagadnie
statecznoci (Weiss S., Giejowski M., 1991, Trahair N.S., 1993). Z pocztkiem XXI wieku wielu
autorw dokonao podsumowania istniejcego stanu wiedzy dotyczcej statecznoci konstrukcji
metalowych, uwzgldniajc osignicia nauki i technik informatycznych (Mohri F., 2003, muda
J., 2004, Gosowski B., 2004, Trahair N.S., Bradford M. A., Nethercot D. A., Gardner L., 2008).
Kompleksowe opracowanie zagadnie statecznoci przedstawia w swoich pracach Galambos
(Galambos T. V., Surovek A.E., 2008) i Ziemian (Ziemian R. B., 2010), podajc obszerne
podstawy teoretyczne jak i praktyczne aspekty projektowania konstrukcji metalowych
w budownictwie.
2.2. Zagadnienie statecznoci elementw

przekrojami poprzecznymi.
stalowych
ze
zbienymi
Stateczno belek stalowych ze zmieniajcym si liniowo przekrojem poprzecznym na

dugoci elementu byo analizowane przez wsk grup specjalistw. Pierwsze prace dotyczce
tego zagadnienia pojawiy si na w latach pidziesitych i szedziesitych XX wieku. Butler
(Butler D. J., 1966) przedstawi wyniki bada dowiadczalnych dwuteowych i ceowych belek
stalowych ze zmiennym przekrojem poprzecznym. W 1972 Kitipornchai i Trahair podali
przyblione wzory do obliczania obcienia krytycznego, inicjujcego utrat statecznoci, belek
stalowych ze zbienymi przekrojami poprzecznymi. Autorzy w tej pracy przeprowadzili rwnie
eksperyment na aluminiowych, wolnopodpartych, zbienych, belkach dwuteowych, wykazujc
du zgodno wynikw obcie krytycznych z bada, z wynikami obcie krytycznych
uzyskanych z formu analitycznych.
Metoda Rnic Skoczonych zostaa zastosowana do rozwizania zagadnienia statecznoci
zbienych belek stalowych przez Browna (1985). Wang, Thevendran i Kitipornchai (1986), i Saka
(1997) przedstawili w swoich pracach, zagadnienie optymalnego doboru ksztatu rodnika belki
stalowej, z uwagi na maksymalne obcienie krytyczne.

Pierwsze zastosowania Metody Elementw Skoczonych w wyznaczaniu obcienia
krytycznego zbienych belek stalowych zostao zaprezentowane przez Yeong-Bin Yang i Jong-Dar
Yau (1986). W ich pracy zosta zaproponowany belkowy element skoczony uwzgldniajcy
nierwnomierne zginanie, bazujcy na membranowej teorii powok. Autorzy przedstawili zapis
wyrazw macierzy sztywnoci zbienych belek, pozwalajcy na rozwizanie zagadnienia
statecznoci. Otrzymane wyniki porwnali z istniejcymi wynikami bada eksperymentalnych
Kitipornchaia i Trahaira. Kolejne zastosowania MES, w rozwizaniu zagadnie statecznoci,
przedstawi
Bradford (1987), a take Bradford i Cuk (1988). Badacze w swoich pracach
zaproponowali macierze sztywnoci i bezwadnoci belkowych elementw skoczonych

uwzgldniajce zmieniajcy si na dugoci przekrj poprzeczny. Rozwizanie analityczne, dla
belki wolnopodpartej i wspornikowej, autorzy porwnali z wynikami bada dowiadczalnych
Kitipornchaia i Trahaira, uzyskujc zblione wartoci obcie krytycznych. Podobne
rozwizanie opublikowali w 1996 Gupta, Wang i Blandford. Problematyk statecznoci stalowych
belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi podj rwnie: muda (2004), muda, Jankowiak,
Karasiska (2006), i muda i Ku (2011). Uproszczony sposb wyznaczania obcienia
krytycznego, dla belki ze zbienym rodnikiem, opublikowa Raftoyiannis i inni (2006). Obszern
publikacj dotyczc statecznoci belek stalowych, ze zbienymi rodnikami, zaprezentowa
Andrade i inni (2007). W tej pracy przedstawili zastosowanie metody Rayleigha Ritza do
wyznaczania obcienia krytycznego belek swobodnie podpartych i wspornikw, z dwoma typami
zbienoci przekroju rodnika, dla rnych rozpitoci. Uzyskane rozwizania porwnali z analiz
MES w programie ABAQUS, wykazujc du zgodno otrzymanych wynikw. Rozszerzenie
powyszego opracowania, stanowi artyku autorw: Zhang Lei i Tong Geng Shu (2008).
Zaproponowali w swoim artykule, wyraenie opisujce energi potencjaln w belce ze zbienym
rodnikiem, z wyrazami zalenymi od kta nachylenia pki belki do jej osi. Przeprowadzili take
analiz dwch przypadkw belek zbienych w programie ANSYS, porwnujc wyniki oblicze
wasnych.
Jong Dar Yau (2006) przedstawi analiz statecznoci belek stalowych o liniowo zmiennych
przekrojach poprzecznych, pod obcieniem momentami skrcajcymi.
Nieliniow analiz statecznoci cienkociennych powok ze zmiennymi przekrojami
poprzecznymi przedstawi, w swoich artykuach, Ronagh i inni (1999).
Zagadnieniem statecznoci stalowych supw o zmiennych przekrojach poprzecznych,
zajmowa si m. in. Smith (1988), Mendera (1994, 1995), a take Raftoyiannis (2005). Propozycj
oblicze nonoci stalowych supw ze zbienymi przekrojami, z uwzgldnieniem zwichrzenia,
zaproponowano w pracy Marques i inni (2011).
3. Funkcjona cakowitej energii potencjalnej belek i warunki brzegowe

3.1. Cechy geometryczne belek ze zmiennymi przekrojami
Aktualne
moliwoci
technologiczne
zakadw
wytwarzajcych
stalowe
dwigary
blachownicowe, pozwalaj na wytwarzanie elementw o zmiennych przekrojach poprzecznych na

dugoci.
Stosowanie elementw o zbienych przekrojach w konstrukcjach budowlanych jest do
powszechne, z uwagi na znaczce korzyci ekonomiczne, wynikajce z optymalnego wykorzystania
przekrojw, stosownie do wartoci momentw zginajcych.
Cechy geometryczne belek ze zbienymi przekrojami pasw i rodnika s cechami zalenymi
od parametru zbienoci rodnika TP i parametru zbienoci pasw TP . Tabela 3.1.1 zawiera
zestawienie piciu modeli belek zbienych. W pracy poddano analizie cztery pierwsze typy belek,
z uwagi na ich najbardziej powszechne zastosowanie w budownictwie. Przyjto nastpujce
podstawowe waciwoci pocztkowego przekroju poprzecznego:
A0 2b f 0t f hw0t w
IT 0
1
2b f 0t 3f hw0t 3w
3
1
I z 0 b 3f 0t f
6
h2
I 0 I z 0 d 0
4
(3.1a)
(3.1b)
(3.1c)
(3.1d)
Tabela 3.1.1. Parametry geometryczne belek zbienych.
Typ
Parametry zbienoci przekroju
Schemat przekroju poprzecznego
TP
2hm h0
h0
x
h( x) h0 1 TP 1
b( x ) b f 0
TP
2 bm b f 0
10
TP 0
bf 0
x
b( x) b f 0 1 TP 1
h( x) h0
Zakres
TP 0
TP
hm ho
ho
h( x) h0 1 TP
L
b( x ) b f 0
TP
bm b f 0
bf 0
b( x) b f 0 1 TP
L
h( x) h0
h0
x
2 TP
2
L
b( x ) b f 0
h( x )
TP 0
TP 0
TP 0
TP 1
Zakadajc, e grubo rodnika i pek maj stae wartoci na dugoci belki, cechy
geometryczne dowolnego przekroju poprzecznego zmieniajce si na dugoci, mona wyrazi
w nastpujcy sposb:
typ schematu 1, 2
x
A( x) A0 2b f 0t f TP hw0t wTP 1
L
1
x
IT ( x) IT 0 2b f 0t 3f TP hw0t w3 TP 1
3
L
(3.2a)
(3.2b)
2
3
x
x
x
2
3
I z ( x) I z 0 1 3TP 1 3TP 1 TP 1
L
L
L
x
x
2
I y ( x) I y 0 1 TP 5 TP 1 4 TP 2 TP TP 1
L
L
3
2
TP
TP
TP
2
6TP
TP
3
2TP
TP
2
2
3TP
TP
(3.2d)
x
1
L
x
2
2
I ( x) I 0 1 TP 2 TP 1 TP
3TP
6 TP TP
2
3 TP
TP
(3.2c)
3
TP
1 Lx
x
1
L
4
5
x
x
3
2
1 TP TP 1
L
L
11
(3.2e)

typ schematu 3, 4
x
A( x) A0 2b f 0t f TP hw0t wTP
L
1
x
IT ( x) IT 0 2b f 0t 3f TP hw0t w3 TP
3
L
2
3
x
2 x
3 x
I z ( x) I z 0 1 3TP 3TP TP
L
L
L
x
x
2
I y ( x) I y 0 1 TP 5 TP 4 TP
2 TP TP
L
L
3
2
TP
TP
TP
x

L
(3.3a)
(3.3b)
(3.3c)
(3.3d)
x
x
2
2
I ( x) I 0 1 TP 2 TP TP 3TP 6 TP TP
L
L
2
6TP
TP
3
2TP
TP
2
3 TP
TP
2
2
3TP
TP
3
TP
x

L
(3.3e)
x
3
2 x
TP TP
L
L
typ schematu 5
x
A( x) A0 2b f 0t f TP hw0t wTP
L
1
x
IT ( x) IT 0 2b f 0t 3f TP hw0t w3 TP
3
L
(3.4a)
(3.4b)
2
3
x
2 x
3 x
I z ( x) I z 0 1 3TP 3TP TP
L
L
L
x
x
2
I y ( x) I y 0 1 TP 5 TP 4 TP 2 TP TP
L
L
x
3
2
TP
TP
TP
L
2
x
x
2
2
I ( x) I o 1 TP 2 TP TP 3TP 6 TP TP
L
L
2
3 TP
TP
2
6 TP
TP
3
TP
(3.4c)
(3.4d)
x

L
x
2
2
3
3
2 x
3TP
TP
2TP
TP TP
TP

L
L
12
(3.4e)
5

Elementy stalowe ze zbienymi rodnikami wykorzystywane s na rygle i supy hal o duych
rozpitociach, maj te zastosowanie jako belki none mostw. Elementy ze zbienymi pasami
mog by stosowane jako elementy none wspornikowe np. ramp, chodnikw, mostw.
Pene zabezpieczenie przed zwichrzeniem belek o zmieniajcych si przekrojach
poprzecznych, prowadzi do oszczdnoci w ich przekrojach. Jeli jednak prt jest niedostatecznie
zabezpieczony przed zwichrzeniem, to wpyw niestatecznoci oglnej moe znacznie obniy jego
nono obliczeniow.
Obcienia krytyczne belek mona wyznacza metodami analitycznymi np. rozwizania
rwna rniczkowych rwnowagi, minimalizacj cakowitej energii potencjalnej belki itp.
Rozwizania takie stanowi wzory przyblione lub wyniki stablicowane. cise rozwizania s
moliwe dla najprostszych przypadkw obcie.
Obcienie krytyczne, powodujce utrat statecznoci, moe by take wyznaczane Metod
Elementw Skoczonych, za pomoc programw komputerowych takich jak ANSYS, ABAQUS,
COSMOS/M.
3.2. Funkcjona cakowitej energii potencjalnej w belce o zmiennym

przekroju poprzecznym
Funkcjonay energii potencjalnej dla belek pryzmatycznych podane s w wielu pracach, np.
Bleicha (1952), Vlasova (1959), Timoshenko i Gere (1969).
Cienkocienny zbieny element o otwartym przekroju poprzecznym przedstawiono na rys.
3.2.1. Dla przyjtego prostoktnego ukadu wsprzdnych, w ktrym x oznacza o podun, za y
i z gwne osie bezwadnoci. Pocztek ukadu wsprzdnych znajduje si w punkcie C
o wsprzdnych (yc , zc). Rozwamy punkt M lecy na przekroju, o wsprzdnych (y, z, ), gdzie
jest wsprzdn wycinkow badanego punktu.
13
Rysunek 3.2.1. Otwarty zbieny przekrj poprzeczny
Zakadajc, e:
1. Przekrj jest sztywny i nie ulega odksztaceniom dystorsyjnym.
2. Pomija si wpyw odksztace postaciowych.
Wykorzystujc powysze zaoenia, trzy skadowe przemieszczenia punktu M mona
przedstawi za pomoc liniowych zalenoci:
v
w
z
x ,
(3.5)
x
x
x
vM v z z c x ,
(3.6)
wM w y yc x ,
(3.7)
gdzie u, v, w s skadowymi przemieszczenia rodka cinania, odpowiednio na kierunkach x,
uM u y
y, z, a x oznacza kt obrotu wok osi x.

W przypadku przekrojw cienkociennych, skadniki tensora odksztacenia, ktry zawiera
wyraenia uwzgldniajce due przemieszczenia, oznaczane s jako xx , xy , xz :
2
2
u M 1 u M vM wM
xx

x 2 x x x
Wprowadzajc do wyraenia (3.8) skadniki
2
2
u M 1 vM wM ,
(3.8)
x 2 x x
przemieszcze (3.5-3.7) mona je zapisa jako sum
skadnikw liniowych l i nieliniowych nl :
xx l nl
Skadniki wyraenia (3.9) maj posta:
14
(3.9)
2
u
2v
2w
y 2 z 2 2x
x
x
x
x
(3.10)
1 v w
w x
v x

nl R 2 x y yC
z zC
2 x
x x
x x
R 2 y yC z zC
Pozostae wyraenia tensora naprenia wynosz:
2
(3.11)
(3.12)
1
x
,
(3.13)
2
y x
1
x
,
xz y yC
(3.14)
2
z x
Wyraenie na energie odksztacenia belki w przypadku sprystym, z uwzgldnieniem skrcania
xy z zC
ma posta:
1
1

(3.15)
U E 2xx dA GIT x dx ,
2 LA
2L
x
U energia odksztacenia sprystego, E modu Younga, G wspczynnik sprystoci
2
poprzecznej, IT moment bezwadnoci na skrcanie.

Po uwzgldnieniu warunku (3.9) wyraenie (3.15) przyjmuje form:
1
1

U E l2 2 l nl nl2 dA GIT x dx ,
2 LA
2L
x
2
(3.16)
W zagadnieniach statecznoci rozpatrywanej w zakresie liniowym, skadnik nl2 mona pomin,

wtedy wyraenie na energi odksztacenia jest nastpujce:
1
1

U E l2 dA dx GIT x dx E l nl dA dx ,
2 LA
2L
x
LA
2
1
1

U l E l2 dA dx GIT x dx ,
2 LA
2L
x
U nl E l nl dA dx.
(3.17a)
LA
(3.17b)
(3.17c)
Dodatkowo wprowadzajc do (3.9) zalenoci uwzgldniajce zmienno przekroju poprzecznego

na dugoci belki (3.18a-d):
A ( x) dA
(3.18a)
I y ( x) z 2 dA
A
I z ( x) y 2 dA
A
I ( x) 2 dA
A
(3.18b)
(3.18c)
(3.16d)
otrzymano wyraenie (3.19) na liniowy skadnik wyraenia okrelajcego energi potencjaln

w belce o zmiennym przekroju:
15

2
2
2
2v
2 w
1
u
U l EA( x) EI z ( x) 2 EI y ( x) 2 dx
2 L
x
x
x
(3.19)
2
2
2

1
1

EI ( x) 2x dx GIT ( x) x dx
2 L
2L
x
x
W podobny sposb, wykorzystujc zalenoci na si osiow N (3.20a), momenty zginajce My

(3.20b), Mz (3.18c), bimoment B (3.20d):
u
N E l dA EA( x)
x
A
2w
M y E l z dA EI y ( x) 2
A
x
2v
M z E l y dA EI z ( x) 2
A
x
(3.20a)
(3.20b)
(3.20c)
2
B E l dA EI ( x) 2
(3.20d)
x
A
zbudowano wyraenie okrelajce nieliniowy skadnik energii potencjalnej (3.21) w belce

o zmiennym przekroju:
U nl U nl ( N ) U nl (M y ) U nl (M z ) U nl ( B )
(3.21)
Skadniki wyraenia (3.22a) maj posta:

2
1 v 2 1 w 2 1

U nl ( N ) N I 0 ( x) x dx
x
L
2 x 2 x 2
v
w
N zc x yc x dx
x x
L x x
2
2v

U nl ( M y ) M y z ( x) x 2 x dx
L
x
x
2 2 w
U nl ( M z ) M z y x 2 x dx
x x
L

U nl ( B ) x dx
L
x
(3.22a)
(3.22b)
(3.22c)
(3.22d)
gdzie:
1
2
2
y ( y z ) dS yc
2 I z ( x) S
z ( x)
1
2
2
z ( y z ) dS zc
2 I y ( x) S
1
2
2
( y z ) dS
2 I ( x) S
I y ( x) I z ( x)
I 0 ( x)
yc2 zc2
A( x )
16
(3.22e)
(3.22f)
(3.22g)
(3.22h)

Energia odksztacenia sprystego wyraona wzorem (3.19) poczona z wyrazami na energi
odksztacenia wyszego rzdu (3.21), moe by wykorzystywana do oglnych analiz statecznoci
otwartych przekrojw cienkociennych.
U U l U nl
(3.23)
W przypadku obcie krytycznych belek zginanych wyraenie na energi odksztacenia
przyjmuje posta (3.24) i w dalszej czci pracy bdzie ono rozwaane.
U U l U nl (M y )
(3.24)
Rozpatrujc dwuteow, monosymetryczn belk obcion w sposb cigy obcieniem
qz(x), przyoonym w punktach P, w odlegoci ez (x) od rodka cinania (rys. 3.2.2),
Rysunek 3.2.2. Monosymetryczny przekrj dwuteowy przy zwichrzeniu
prac si zewntrznych qz(x) i gradientu momentu zginajcego My mona wyrazi nastpujco:

2
2v

W q z w p dx M y x 2 z ( x) x dx ,
x
x
L
L
(3.25)
gdzie wp jest przemieszczeniem pionowym, ktre mona zapisa:

w p w e z ( x)(1 cos x ),
Jeeli zaoymy w przyblieniu e cos x 1
2
x
(3.26)
, to wyraenie (3.25) przyjmuje posta:
2
2v
1
x
2
W q z w dx q z ez ( x) x dx M y x 2 z ( x)
dx.
x
2L
x
L
L
(3.27)
Sumujc (3.24) i (3.27), pomijajc energi odksztace osiowych i uwzgldniajc symetryczno

przekroju poprzecznego belki wzgldem osi z ( y 0) , otrzymano wyraenie okrelajce
funkcjona cakowitej energii potencjalnej w belce o zbienym przekroju poprzecznym:
17

2
2
2
2w
2v
x
1
U W EI y ( x) 2 EI z ( x) 2 GIT ( x)
dx
2L
x
x
x
2
2
2v
2
1

(3.28)
EI ( x) 2x dx M y x 2 z ( x) x dx q z w dx
2L
x
L
L
x
x
1
q z ( x)ez ( x) x2 dx.
2L
Funkcjona energii potencjalnej moe by zapisany za pomoc dwch skadnikw zalenych od
przemieszcze:
LTB
2
2 w
1
( w) EI y ( x) 2 dx q z ( x) w dx ,
2L
L
x
2
2
2
2v
1

EI z ( x) 2 GIT ( x) x EI ( x) 2x
2 L
x
x
x
(3.29a)
dx
2
2v
1

M y x 2 z ( x) x dx q z ez ( x) x2 dx.
x
2L
x
L
(3.29b)
Pierwszy skadnik (3.29a) odwouje si tylko do przemieszcze pionowych i odpowiada stanowi

przed utrat statecznoci przy zginaniu. W zagadnieniach liniowej statecznoci ten skadnik mona
pomin, gdy jego wpyw na obcienia krytyczne belek jest znikomy. Drugi skadnik (3.29b)
odpowiada za stan przy zwichrzeniu i pozwala na wyznaczenie z tego wyraenia obcienia
krytycznego inicjujcego utrat statecznoci sprystej przy zginaniu.
Bradford i Cuk (1988) wykazali, e w belce o zmiennym przekroju, w wyniku
przemieszczenia i obrotu przy zwichrzeniu nastpuje wzrost energii odksztacenia w pkach
i rodniku belki i funkcjona energii potencjalnej powiksza si o:
U BC
2
2
1 h( x) x
h( x ) 2

EI z
2 L x x
4
2 x
h( x) x 2 x
EI z h( x)
EI z dx
2
x 2
x x x
2
2 2 v
1
h( x) v x
h( x)EI zt EI zb 2x 2 2 EI zt EI zb
dx.
2
2 L
x x x
x x
(3.30)
Implikujc wyraenie (3.30) ze skadnikami Iz(x), h(x), Izt(x), Izb(x) do (3.29b), pomijajc
elementy zwizane tylko z wysokoci belki h(x), otrzymano zmodyfikowany funkcjona energii
potencjalnej dla belki o zmiennych liniowo szerokociach pasw i zmiennej liniowo wysokoci
rodnika.
18

LTB
2
2
2
2 x
2v
x
1
EI z ( x) 2 GIT ( x)
EI ( x) 2 dx
2 L
x
x
2
h( x) 2 2
1
h( x) x x
EI z ( x)
2 dx
x h( x )
x x
2 L
x x x
h( x) v x
EI zt ( x) EI zb ( x)
dx
x x x
L
2
2v
1

M y x 2 z ( x) x dx q z ez ( x) x2 dx.
x
2L
x
L
(3.31a)
W przypadku siy skupionej Qz przyoonej do belki w odlegoci a, do funkcjonau (3.31a) naley

podstawi wyraenie:
q z Qz ( x a) .
(3.31b)
gdzie jest funkcj Diraca, dla ktrej 1 x a , 0 x a .

Do dalszej analizy przyjto posta funkcjonau energii potencjalnej zgodnie ze wzorami (3.31a-b).
3.3. Warunki brzegowe

Rozwizujc zagadnienia statecznoci metod rachunku wariacyjnego naley przyj
odpowiednie funkcje odzwierciedlajce ksztat osi elementu po zwichrzeniu. Funkcje te powinny
spenia kinematyczne i statyczne warunki brzegowe. Warunki kinematyczne wizw zwizane s
z przemieszczeniami i ktami obrotw. Statyczne warunki brzegowe odnosz si do wartoci
napre tj. momentw zginajcych, si tncych, bimomentw. Za funkcje opisujce ksztat osi
belki po zwichrzeniu mona przyjmowa funkcje paraboliczne, szeregi potgowe, szeregi
trygonometryczne.
W pracy analizowane bd belki podparte widekowo na obu kocach, a take belki
wspornikowe.
Warunki brzegowe okrelone dla rnych schematw zamocowania okrelone s
zalenociami:
belka zamocowana widekowo obustronnie:
x (0) x ( L) 0,
v " (0) v" ( L) 0, " x (0) " x ( L) 0.
v (0) v ( L) 0,
(3.32a)
belka wspornikowa z penym utwierdzeniem:

v (0) v ( L) 0, x (0) x ( L) 0,
v ' (0) v' ( L) 0, x' (0) x' ( L) 0.
19
(3.32b)
4. Rozwizanie oglne zagadnienia statecznoci metod Rayleigha-Ritza

Zagadnienia brzegowe mechaniki mog by rozwizywane przy zastosowaniu metod takich
jak Metoda Rnic Skoczonych, metoda Kantorowicza, Galerkina, a take metod Rayleigha Ritza. Ta ostatnia bazuje na cakowych sformuowaniach zagadnienia brzegowego, do ktrej
zaliczy mona zasad minimum energii potencjalnej. Wprowadzajc dyskretyzacj wielkoci
wyrae wystpujcych w formuach cakowych, zagadnienie sprowadzane jest do ukadw rwna
algebraicznych, z niewiadomymi parametrami ai zaoonych funkcji bazowych. Klasyczne
podejcie metody Rayleigha-Ritza polega na poszukiwaniu ekstremum funkcjonau LTB ,
ktrego funkcje aproksymowane s okrelonymi funkcjami bazowymi np.:
n
n ai i ,
i 1
(4.1)
speniajcymi warunki brzegowe podpar belek, gdzie: i funkcje okrelone w obszarze

cakowania, ai niewiadome stae wspczynniki (parametry).
Poniewa dla stanu rwnowagi statycznej belki, energia potencjalna powinna przybiera
warto minimaln, parametry ai mona okrela z warunkw ekstremum:
LTB ( n )
0 , dla i = 1, 2, , n.
(4.2)
ai
Wykorzystujc skoczon liczb skadnikw sumy (4.1) uzyska si n skadnikw rwna, za
pomoc ktrych mona te parametry okreli. Podstawiajc znalezione parametry ai do wyrae dla
funkcji przemieszcze, otrzymuje si przyblione rozwizanie zadania.
Szczegowy opis metody Rayleigha-Ritza znale mona w opracowaniu Elsgolca (1960),
a zastosowania tej metody w zagadnieniach mechaniki konstrukcji m in. w pracy pod redakcj
T. Kozowskiego (1967) i W. Glabisza (2003).
W pracy przyjto za funkcj Ritza, funkcje trygonometryczne (4.1a-d) speniajce warunki
brzegowe (3.32a-b):
- dla belek podpartych widekowo
n
x
v vi sin i ,
i 1
L
n
x
x i sin i ,
i 1
L
(4.3a)
(4.3b)
- dla belek wspornikowych

n
2i 1 x
v vi 1 - cos
,
2 L
i 1
2i 1 x
x i 1 - cos
.
2 L
i 1
20
(4.3c)
(4.3d)

Zastosowanie skoczonej liczby skadnikw sumy wyrae (4.3a-d) prowadzi do zastpienia
modelu cigego, modelem dyskretnym. Chcc uzyska dany poziom dokadnoci oblicze
naley przyjmowa odpowiednio du liczb wyrazw szeregw. W inynierskiej praktyce
projektowej, do oszacowania obcienia krytycznego belek podpartych na kocach widekowo,
najczciej wystarczajce jest pierwsze przyblienie (i 1) .
W celu wyznaczenia obcie krytycznych wprowadzono do funkcjonau energii potencjalnej
(3.31a-b) funkcj gradientu momentu zginajcego (4.4) zalenego od rodzaju obcienia belki:
m( x )
My
(4.4)
,
M
w ktrym: M y - moment zginajcy w belce od obcie zewntrznych, M - maksymalny moment
zginajcy od obcie zewntrznych w stanie rwnowagi statycznej, a w stanie utraty statecznoci
moment krytyczny zwichrzenia, oraz funkcje Ritza (4.3a-d), po czym otrzymano nastpujc
posta funkcjonau:
LTB
2
2
2 n
n
1 L
ix
ix
EI z ( x) 2 vi sin
GIT ( x) i sin
dx
2 0
x i 1
x i 1
L
L
2
2 n
1 L
ix
EI ( x) 2 i sin
dx

2 0
x i 1
L
h( x) 2 n
1 L
ix
i sin
EI z ( x)
dx
x x i
2 0
L
1
2
1 L
h( x) n
ix
i sin
2
h( x )
2 0
x x i 1
L x
2
L
h( x)
EI zt ( x) EI zb ( x)
x x
0
L
2
n
ix
M m( x) i sin
2
L x
0
i 1
n
1 L
ix
q z ez ( x) i sin
2 0
L
i 1
n
ix
i sin
dx
L
i 1
(4.5)
n
ix n
ix
vi sin
i sin
dx
L x i 1
L
i 1
n
n
ix
ix
vi sin
z ( x) i sin

L
L
i 1
x i 1
dx
dx.
atwo zauway, e wprowadzone do funkcjonau (3.31a-b) funkcje Ritza v( x) i ( x) , po

zrniczkowaniu tworz wielomiany z jednorodnymi funkcjami kwadratowymi, ktrych
przykadowe rozwizanie w 3 przyblieniu ma posta:
21

2
2 3
i x
x

x
2 x
2
v sin
v1 sin
8v1v2 sin
sin
2 i
x i 1
L
L
L
L
L
L
4

2 x

x
3 x
16v12 sin
18v1v3 sin
sin
L
L
L
L
L
4
(4.6)

2 x
3 x
3 x
2
72v2v3 sin
sin
81v3 sin
.
L
L
L
L
L
Bardziej zwiz posta wyrae (4.5) mona przedstawi nastpujco:
4
LTB kbb( m x m)vi2 kcc( n x n)i2 kbc ( m x n)vi i ,

i 1
(4.7)
w ktrych kbb , k cc , kcb s symbolami wyrae caek wystpujcych w funkcjonale (4.5).

Stosujc, zgodnie z metod Rayleigha Ritza minimalizacj funkcjonau cakowitej energii
potencjalnej (4.5) wg poniszych warunkw:
LTB
0,
vi
LTB
0,
i
i 1, 2, 3..., m,
(4.8)
i 1, 2, 3..., n ,
otrzymano ukad jednorodnych algebraicznych rwna, ktre mona zapisa:
kbb( m x m)
sym
kbc ( m x n) vi ( m x 1) 0
.
kcc( n x n) i ( n x 1) 0
(4.9)
Dla pierwszego przyblienia (i m n 1) posta energii potencjalnej okrela wyraenie (4.10):

L
L
1
1
x
x
v12 E I z ( x) sin 2 dx 12 G I T ( x) cos 2 dx
2 L
2 L
L
L
0
0
4
LTB
L
1
x
12 E I ( x) sin 2 dx
2 L
L
0
4
2
L
h( x) 2
1 2
2 x
1 E I z ( x)
cos dx
x
2 L
L
0
3
1 2 L
h( x)
x x
1 E I z ( x) h( x)
cos sin dx
2 L 0
L L
x
2
L
h( x)

x x
v11 E I zt ( x) I zb ( x)
cos sin dx
L
L L
x
0
L
x
L
x
M v1 2 m( x) sin 2 dx M 12 m( x) z ( x)cos 2 dx
L 0
L
L 0
L
2
L
L
1
1
x
x
12 q z e z ( x) sin 2 dx 12 Q z e z ( x) sin 2 dx.
2
2
L
L
0
0
22
(4.10)

Pochodne
h( x)
i parametry h(x) obliczono wg wzorw z tabeli 3.3.1 w zalenoci od
x
rodzaju zbienoci rodnika.

Skadniki wyznacznika (4.9) dla pierwszego przyblienia (i m n 1) maj posta:
1 L
x
E I z ( x) sin 2 dx ,
2 L 0
L
4
kbb
1 L
1 L
x
x
G I T ( x) cos 2 dx E I ( x) sin 2 dx
2 L 0
2 L 0
L
L
2
h( x) 2 2 x
1 L
E I z ( x)
cos dx
x
2 L 0
L
k cc
(4.11a)
3
1 L
h( x)
x x
E I z ( x) h( x)
cos sin dx
2 L 0
x
L L
1
L
x
M m( x) z ( x) cos 2 dx q z
2
L 0
L
1 L
x
Qz ez ( x) sin 2 dx ,
2 0
L
2
kbc
2 x
ez ( x) sin dx
L
0
2
L
h( x)
x x
E I zt ( x) I zb ( x)
cos sin dx
L 0
x
L L

M
L
(4.11b)
2 x
m( x) sin dx.
L
0
2L
(4.11c)
Wyznacznik (4.9) przyjmuje wielkoci zerowe dla najmniejszej wartoci momentu

krytycznego Mcr inicjujcego utrat statecznoci belki. Rozwizanie wyznacznika jest rwnaniem
kwadratowym z niewiadom M , ktr mona obliczy z tego rwnania. Szczegowe okrelenie
momentw krytycznych Mcr zaley od modeli obcie i cech geometrycznych belek. Konkretne
przykady podano w kolejnych podrozdziaach niniejszej pracy.
Rozwizanie oglne na obliczanie momentw krytycznych zwichrzenia ma posta:
M cr
0,5 0,25 2
2
2
1
3
min
0 ,5
(4.12)
w ktrym:
L
x
1 m( x) sin 2 dx ,
L
L
2
(4.13a)
1 L
L
h( x)
2x
2 x
2 E I zt ( x) I zb ( x)
sin
dx E I z ( x) sin dx
2 L 0
L 0
x
L
L
L
L
2 x
2 x
m( x) sin dx m( x) z ( x) cos dx ,
L
L
0
0
4
23
(4.13b)

2
4
1 2 L
h( x) 2 x
3 E I zt ( x) I zb ( x)
sin dx
4L
L
x
0
4
2
1 L
x 1 L
x
E I z ( x) sin 2 dx G I T ( x) cos 2 dx
2L
L 2 L 0
L
0
4
2 x
1 L
1 L
h( x)
2 x
cos dx
E I ( x) sin dx E I z ( x)
2L
2 L 0
L
L
x
0
(4.13c)
2
1 L
1 L
h( x) 2x
2 x
sin
E I z ( x)h( x)
dx q z e z ( x) sin dx
4L
2 0
L
x L
0
1 L
x
Q z e z ( x) sin 2 dx.
2 0
L
W nastpnym rozdziale wykonano obliczenia momentw krytycznych dla wybranych

przypadkw obcie belek stalowych z rnymi parametrami zbienoci przekroju.
24
5. Rozwizanie szczegowe zagadnienia statecznoci metod RayleighaRitza, dla belek obcionych siami poprzecznymi skupionymi,
rozoonymi, momentami skupionymi
Obliczenia wykonano w pakiecie obliczeniowym MATHEMATICA 5.0, w ktrym
wprowadzono pene formuy obliczeniowe uwzgldniajce algorytm przedstawiony w rozdziale
4 niniejszej pracy. Do weryfikacji przyjtych formu obliczeniowych przyjto belk ze stali S235,
o parametrach materiaowych E=210 GPa, G=81 GPa.
5.1. Belka obciona obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym

Przyjto belk podpart widekowo obcion obcieniem cigym rwnomiernie
rozoonym jak na rysunku 5.1.1:
Rysunek 5.1.1. Schemat obcienia belki obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym.
Funkcja gradientu momentw zginajcych dla powyszej belki jest nastpujca:
M y ( x)
q z L2 x x 2
dla 0 x L ,
2 L L2
qz L 2
,
8
x x2
m( x) 4 2 .
L L
M max
(5.1a)
(5.1b)
(5.1c)
Skadowe wyznacznika (4.9) po uwzgldnieniu warunku (5.1c) i charakterystyk z tabeli 3.1.1

wynosz:
x
4sin 2
1
L dx
EI z ( x)
4
2 0
L
kbb
25
(5.2a)
x
x
2 cos 2
4sin 2
1
L EI ( x)
L dx
GIT ( x)
2
4
2 0
L
L
kbb
2
2 x
3
2 2 x
cos
sin

2
1 L
h( x)
L
L
h( x)
EI z ( x)
h( x )
dx
x
20
x
L2
L3
(5.2b)
x
2 cos 2
2
x x
L dx 1 L q e ( x)sin 2 x dx
4 M 2 z ( x)

z z
2 0
L
L2
L
0 L
3
2 2 x
2
2 x
sin
2 sin
L
L
h( x)
x x
L
L
dx
kbc E I zt ( x) I zb ( x)
dx M 2
(5.2c)
3
2
x
2L
L
L
0
0 L
Wyznaczajc wyraenia podcakowe, z uwzgldnieniem parametrw geometrycznych belek

L
dla rnych schematw zbienoci z tabeli 3.1.1, uzyskano elementy macierzy (4.9). Rozwizaniem
wyznacznika tej macierzy s momenty krytyczne zwichrzenia.
Obliczone wartoci momentw krytycznych przedstawiono w tabelach 5.1.1-5.1.3 i na
rysunkach 5.1.2 do 5.1.19.
26

Tabela 5.1.1. Momenty krytyczne bisymetrycznej belki ze zbienoci przekroju typu 1 i 2 wg tabeli 3.1.1, obcion
obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym.
27
Rozpito L=6,0 m
Rozpito L=6,0 m
(a)
(a)
(b)
(c)
167,49
175
156,55
145,90
155
135
Warto momentu krytycznego Mcr [kNm]
135,63
128,24
125,84
119,13
116,65
110,33
115
101,92
94,00
95
86,71
98,11
75
55
64,39
70,16
0,4
76,52
0,8
90,58
83,37
1,2
1,6
2,0
Parametr zbienoci przekroju TP 02, TP 0
71,06
67,42
53,66
56,44
45
40,84
42,67
0,4
44,79
0,8
59,48
47,17
62,74
49,76
1,2
1,6
66,20
52,53
2,0
45
40
0,8
1,2
1,6
(b)
(c)
250
195,85
200
159,39
100
133,24
128,65
150
81,66
62,72
102,96
76,25
50
48,13
56,41
0,4
0,8
111,04
92,20
66,00
77,25
1,2
1,6
37,59
46,93
38,86
40,27
41,81
43,46
35
30,52
31,26
32,16
0,4
0,8
33,19
34,35
35,63
25
1,2
1,6
2,0
(c)
48,83
45,18
90,51
(a)
(b)
2,0
(a)
52,98
30
0,4
109,71
Rozpito L=12,0 m
50,84
36,48
91,30
Rozpito L=12,0 m
55
43,58
76,48
132,49
Rysunek 5.1.5. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami,

obcion obcieniem cigym.
Rysunek 5.1.4. Momenty krytyczne belki ze zbienym

rodnikiem, obcion obcieniem.
50
165,96
133,88
160,38
(c)
79,07
65
35
196,05
151,91
107,84
205,20
(a)
(b)
74,96
55
252,63
250,68
(a)
85
51,17
317,30
Rozpito L=9,0 m
83,37
64,07
397,36
Rozpito L=9,0 m
95
75
(c)


rodnikiem, obcion obcieniem cigym.
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
(b)
2,0

rodnikiem, obcion obcieniem cigym.
(b)
(c)
140
123,25
120
101,88
100
83,58
80
60
54,78
44,38
68,01
53,35
40
20
35,93
41,82
88,86
75,35
63,60
48,34
55,67
63,99
0
0,4
0,8
1,2
1,6
2,0

28

obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym.
29

Schemat belki (a)
L=9,0 m
L=12,0 m
120
100
86,71
90,32
94,39
98,85
103,65
L=6,0 m
108,74
L=6,0 m
Schemat belki (a)
80
60
51,17
52,39
53,79
55,35
57,06
58,90
40
20
36,48
37,02
37,65
38,36
39,14
40,00
0
0
0,2
0,4
0,6
0,8
Parametr zbienoci rodnika TP 01, TP 0

rodnikiem, obcion obcieniem cigym w rodku cinania.
205,45
200
172,82
145,24
150
122,12
64,39
40,84
30,52
66,13
41,19
30,55
0,2
68,30
100
60,02
41,73
30,68
0,4
42,42
30,89
0,6
42,55
49,36
57,01
0,2
0,4
0,6
73,75
43,27
31,17
0,8
76,92
44,26
31,53
64,07
43,58
123,26
66,59
44,84
0,2
130,31
69,29
46,18
0,4
72,15
47,61
0,6
L=9,0 m
L=12,0 m
132,87
140
113,83
120
97,89
100
80
60
84,64
77,35
73,62
46,45
59,86
52,74
40
20
34,69
39,23
0,2
0,4
44,18
67,90
49,63
55,68
0
0,6
0,8
Parametr zbienoci pasw TP = 01, TP = 0
Schemat belki (c)

L=12,0 m
137,75
0,8

obcion obcieniem cigym na pasie grnym.
145,51
75,17
49,12
0,8
L=6,0 m
153,56
116,65
75,32
Schemat belki (c)
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
65,62
L=6,0 m

rodnikiem, obcion obcieniem cigym na pasie grnym.
L=9,0 m
95,46
Schemat belki (b)
L=6,0 m
81,92
70,19
50
L=12,0 m
70,86
111,06
102,81

obcion obcieniem cigym w rodku cinania.
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
L=9,0 m
L=12,0 m
250
Schemat belki (b)

L=6,0 m
L=9,0 m
78,32
50,70

L=9,0 m
L=12,0 m
317,06
350
300
261,90
250
200
215,15
175,95
150
100
77,47
50
0
159,21
143,41
133,81
93,32
111,97
73,49
52,14
62,05
0,2
0,4
0,6
86,65
0,8
101,73

30

Tabela 5.1.3. Momenty krytyczne monosymetrycznej belki ze zbienoci przekroju typu 3 i 4 wg tabeli 3.1.1,
obcion obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym.
31

Schemat belki (a)
L=9,0 m
80
62,76
70
65,04
67,53
L=12,0 m
70,21
73,08
L=6,0 m
76,12
L=6,0 m
Schemat belki (a)
60
50
37,34
40
38,21
39,15
40,16
41,24
42,38
30
20
26,51
26,95
27,43
27,94
28,47
29,04
10
0
0
0,2
0,4
0,6
0,8

rodnikiem, obcion obcieniem cigym w rodku cinania.
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
147,77
119,34
96,30
45,26
29,18
30
25
22,02
21,55
28,83
31,76
37,90
0,2
0,4
21,15
20,84
L=6,0 m
28,72
20,61
28,92
20,44
20
17,68
15
17,33
17,02
16,76
16,52
16,33
10
0
0,2
0,4
0,6
0,8

100
82,69
87,21
91,96
96,91
45,55
47,34
49,21
51,17
30,91
31,84
32,81
33,81
102,05
107,35
53,20
55,30
34,86
35,94
0
0
0,2
0,4
0,6
L=12,0 m
39,71
37,54
35,54
33,65
35
31,75
30
23,87
25
20
19,39
15
0,2
27,10
25,55
22,45
20,99
0,4
0,6
28,53
23,78
0,8
29,89
24,99
L=6,0 m
40
20
Schemat belki (c)
80
60
L=9,0 m
40
L=12,0 m
120
0,8
63,41

L=9,0 m
0,6
53,52
45
Schemat belki (c)

L=6,0 m
45,09
L=12,0 m
28,69
66,13
54,75
Schemat belki (b)
35
29,76
96,11
79,77
77,72

obcion obcieniem cigym w rodku cinania.
L=9,0 m
L=12,0 m
182,63
Schemat belki (b)

L=6,0 m
L=9,0 m
0,8

L=9,0 m
L=12,0 m
300
267,63
250
214,12
200
150
100
170,12
134,34
131,19
105,58
56,68
107,01
70,31
86,91
50
0
37,85
46,16
56,09
0,2
0,4
0,6
67,92
0,8
81,97

32
5.2. Belka obciona momentami skupionymi na kocach

Przyjto belk podpart widekowo i obcion momentami skupionymi na kocach belki jak
na rysunku 5.2.1:
Rysunek 5.2.1. Schemat obcienia belki momentami skupionymi.
Funkcja momentw zginajcych dla belki jest nastpujca:

1
M y ( x) M 1x dla
L
0 1,
M max M
(5.3a)
(5.3b)
1
1x dla 0 1.
(5.3c)
L
Elementy wyznacznika kjj (4.9) uwzgldniajce funkcje gradientu momentu zginajcego m(x) maj
m( x)
posta:
x
4sin 2
1
L dx
kbb EI z ( x)
4
20
L
x
x
2 cos 2
4 sin 2
L
1
L EI ( x)
L dx
GIT ( x)
2
4
20
L
L
k cc
2
2 x
3
2 2 x
cos
sin

2
1 L
h( x)
L
L
h( x)
EI z ( x)
h( x )
dx
x
20
x
L2
L3
(5.4a)
(5.4b)
2
2 x
cos

L
1
L dx ,
M 1x z ( x)
2
L
L
2x
x
3sin 2
2sin 2
L
L
h( x)
L dx M 1 1x
L dx.
k3 E I zt ( x) I zb ( x)
3
2
(5.4c)
L
2L
L
0
0
z
Obliczajc wyraenia podcakowe, z uwzgldnieniem parametrw geometrycznych belek
z tabeli 3.1.1, uzyskano skadowe wyznacznika (4.9) i rozwizujc z uwagi na M , uzyskano

33

wartoci momentw krytycznych zwichrzenia. Przykady liczbowe dla konkretnych parametrw
zbienoci i rozpitoci belek przedstawiono w tabelach 5.2.1-5.2.4 i na rys. 5.2.2 do 5.2.9.
Tabela 5.2.1. Momenty krytyczne bisymetrycnej belki ze zbienoci przekroju typu 1 i 2 wg tabeli 3.1.1., obcion
momentami skupionymi.
Parametry przekroju poprzecznego
b01
b02
h0
hw0
tf 1
tf 2
tw
A0
Iy0
Iz0
I 0
z0
150
150
300
280
10
10
7
49,6
7590,53
563,3
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm
cm2
cm4
cm4
118433
cm6
cm
Schemat belki (a)
Mcr [kNm]
Parametr
zbienoci
TP=0,0
TP=0,4
TP=0,8
TP=1,2
TP=1,6
TP=2,0
TP =0,4
TP =0,8
TP =1,2
TP =1,6
TP =2,0
=1
L=6,0 m
=0,5
=0
TP =0
75,404
79,957
84,997
90,444
96,227
102,289
111,586
118,324
125,784
133,844
142,406
151,376
214,523
227,482
241,827
257,327
273,785
291,040
TP =0
84,943
95,699
107,845
121,556
137,007
125,70
141,616
159,587
179,874
202,736
241,649
272,234
306,769
345,754
389,686
350
300
250
200
150
214,523
227,482
241,827
257,327
273,785
291,04
142,406 151,376
125,784 133,844
111,586 118,324
100
50
90,444 96,227 102,289

75,404 79,957 84,997
0
0
0,4
0,8
1,2
1,6
65,851
68,134
70,725
73,589
76,697
80,019
126,609
131,001
135,982
141,490
147,466
153,855
49,769
55,548
61,893
68,869
76,549
73,653
82,203
91,591
101,915
113,278
141,606
158,039
176,082
195,923
217,760
1
0,5
=0
44,497
46,040
47,791
49,726
51,826
54,071
Schemat belki (a) - rozpito L=6,0 m
Schemat belki (a) - rozpito L=6,0 m

1
=1
L=9,0 m
=0,5
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
0,5
0
389,686
345,754
306,769
272,234
241,649
159,587
179,874
202,736
125,7
141,616
137,007
95,699
107,845
121,556
84,943
0,4
0,8
1,2
1,6

Rysunek 5.2.2. Momenty krytyczne belki o rozpitoci L=6,0 m
ze zbienym rodnikiem, obcion momentami skupionymi.
Rysunek 5.2.3. Momenty krytyczne belki o rozpitoci L=6,0 m

ze zbienymi pasami, obcion momentami skupionymi.
34

obcion momentami skupionymi.
b01
b02
h0
hw0
tf 1
tf 2
tw
A0
Iy0
Iz0
I 0
z0
150
75
300
280
10
10
7
42,1
5732,12
317,21
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm
cm2
cm4
cm4
26281
cm6
10,50
cm
1,0
Parametr
zbienoci
TP=0,0
TP=0,4
TP=0,8
TP=1,2
TP=1,6
TP=2,0
TP =0,4
TP =0,8
TP =1,2
TP =1,6
TP =2,0
Schemat belki
L=6,0 m
Mcr [kNm]
L=9,0 m
TP =0
66,371
66,599
67,113
67,888
68,897
70,115
37,347
37,298
37,349
37,494
37,729
38,047
25,675
25,596
25,563
25,573
25,625
25,717
TP =0
78,078
91,668
107,39
125,509
146,304
43,212
49,878
57,445
66,024
75,733
29,415
33,599
38,279
43,512
49,358
Schemat belki (a)
80
70
60
50
40
30
20
10
0
66,37
37,35
25,68
L=9,0 m
66,60
37,30
25,60
0,4
67,11
37,35
25,56
0,8
67,89
37,49
25,57
1,2
Schemat belki (a)

L=12,0 m
68,90
37,73
25,63
1,6
L=6,0 m
70,12
L=6,0 m
L=12,0 m
38,05
25,72
=1
160
140
120
100
80
60
40
20
0
L=9,0 m
L=12,0 m
146,30
125,51
107,39
91,67
78,08
43,21
49,88
57,45
66,02
33,60
38,28
43,51
29,42
0,4
0,8
1,2
1,6
75,73
49,36
=1

rodnikiem, obcion momentami skupionymi.

35

Schemat belki (a)

150
150
300
280
10
10
7
49,6
7590,53
563,3
118433
0
6,0
b01
b02
h0
hw0
tf 1
tf 2
tw
A0
Iy0
Iz0
I 0
z0
L
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm
cm2
cm4
cm4
cm6
cm
m
=1
=0,75
Mcr [kNm]
=0,50
=0,25
=0
TP =0
75,404
78,552
82,089
85,967
90,142
94,575
86,176
89,774
93,817
98,250
103,220
108,088
100,538
104,738
109,455
114,628
120,196
126,107
120,646
125,687
131,35
137,558
144,241
151,336
150,807
157,110
164,192
171,955
180,312
189,184
TP =0
89,418
106,220
126,350
150,354
178,762
102,193
121,369
144,403
171,839
204,309
119,226
141,631
168,476
200,489
238,376
143,073
169,963
202,182
240,603
286,077
178,845
212,463
252,746
300,786
357,645
Parametr
zbienoci
TP=0,0
TP=0,2
TP=0,4
TP=0,6
TP=0,8
TP=1,0
TP =0,2
TP =0,4
TP =0,6
TP =0,8
TP =1,0
Schemat belki (a)

1
0,75
0,25
Schemat belki (a)

0,50
0,75
0,25
0,4
0,50
370
190
170
150
130
110
90
70
320
270
220
170
120
70
0,2
0,4
0,6
0,8
0,2
0,6
0,8

rodnikiem, obcion momentami skupionymi dla rnych
wartoci parametru .

obcion momentami skupionymi dla rnych wartoci
parametru .
36


150
75
300
280
10
10
7
42,1
5732,12
317,21
26281
10,50
1,0
b01
b02
h0
hw0
tf 1
tf 2
tw
A0
Iy0
Iz0
I 0
z0
Schemat belki (a)
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm
cm2
cm4
cm4
cm6
cm
-
L=6,0 m
Mcr [kNm]
L=9,0 m
L=12,0 m
TP =0
66,371
69,759
73,344
77,109
81,035
85,103
37,347
38,678
40,082
41,554
43,091
44,688
25,675
26,365
27,087
27,842
28,628
29,444
TP =0
85,845
111,136
143,647
184,914
236,587
46,857
58,816
73,813
92,519
115,681
31,624
38,913
47,845
58,779
72,120
Parametr
zbienoci
TP=0,0
TP=0,2
TP=0,4
TP=0,6
TP=0,8
TP=1,0
TP =0,2
TP =0,4
TP =0,6
TP =0,8
TP =1,0
Schemat belki (a)
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
66,37
37,35
25,68
L=9,0 m
69,76
38,68
26,37
0,2
73,34
40,08
27,09
0,4
77,11
41,55
27,84
0,6
L=12,0 m
81,04
43,09
28,63
0,8
L=6,0 m
85,10
L=6,0 m
Schemat belki (a)
44,69
29,44

rodnikiem, obcion momentami skupionymi.
L=9,0 m
L=12,0 m
236,59
250
184,91
200
143,65
150
115,68
111,14
100
92,52
85,85
46,86
73,81
58,82
50
0
31,62
38,91
0,2
0,4
47,85
0,6
58,78
0,8
72,12

37
5.3. Belka obciona si skupion

Analizowano belk podpart widekowo i obcion si skupion, usytuowan w rodku
rozpitoci jak na rysunku 5.3.1, zaczepion do pasa grnego, rodka cinania, pasa dolnego:
Rysunek 5.3.1. Schemat obcienia belki si skupion.
Dla takiego schematu wyznaczono funkcj gradientu momentw zginajcych:
Qz
L
x dla 0 x ,
(5.5a)
2
2
QL
M z
(5.5b)
4
x
m( x ) 2
(5.5c)
L
Wprowadzajc do wyznacznika (4.9) funkcje gradientu momentu zginajcego (5.5c)
M y ( x)
otrzymano nastpujce skadniki kii wyznacznika:

L
k cc
x
4sin 2
L dx
kbb EI z ( x)
4
L
0
x
x
L
2 cos 2
4 sin 2
2
L EI ( x)
L dx
GIT ( x)
2
4
L
L
0
2 x
2
2 x
3sin 2
2 cos
h( x)
L
L
h( x)
EI z ( x)
h( x )
dx
x
x
L2
L3
0
(5.6a)
L
2
x
L
2 cos 2
x
L
dx 2 Q e ( x)sin 2 x dx
4M z ( x)

z z
2
L
L
0 L
0
38
(5.6b)

L
kcb
2x
3sin 2
h( x)
L
2 E I zt ( x) I zb ( x)
dx
x
2 L3
0
(5.6c)
x
sin
x
L dx
4M
2
L
0 L
Po wprowadzeniu funkcji momentw zginajcych (5.5c), odpowiednich charakterystyk

L
geometrycznych przekrojw poprzecznych z tab. 3.1.1, wyznaczono momenty krytyczne

zwichrzenia dla belki jak na rysunku 5.3.1, dla rnych parametrw zbienoci pasw i rodnika.
Wyraenia podcakowe s funkcjami zoonymi wymagajcymi cakowania przez czci. Do
oblicze zastosowano program MATHEMATICA.
W tabelach 5.3.1-5.3.4 przedstawiono wyniki oblicze momentw krytycznych belki
podpartej widekowo obcionej si skupion, dla rnych schematw zbienoci przekroju
poprzecznego i dla rnych parametrw zbienoci pasw i rodnika. Obliczenia zilustrowano
graficznie na rysunkach 5.3.2-5.3.17.
39

si skupion w rodku rozpitoci.
40

Schemat belki (a)
L=9,0 m
L=12,0 m
L=6,0 m
120
100
84,56
86,43
88,57
90,96
93,59
L=6,0 m
Schemat belki (a)
96,42
80
60
54,04
54,62
55,30
56,06
56,90
57,83
40
20
39,90
40,15
40,44
40,77
0,4
0,8
1,2
41,14
41,55
0
1,6

rodnikiem, obcion si skupion w rodku cinania.
160
140
120
100
80
60
40
20
0
141,64
116,09
104,75
94,27
120
80
67,61
69,08
60,05
64,44
44,28
53,77
58,88
64,26
48,90
0,4
0,8
1,2
1,6
L=6,0 m
70,65
72,29
60
40
20
45,13
48,87
0,4
49,70
50,60
51,49
52,44
0
0,8
1,2
1,6

rodnikiem, obcion si skupion przyoon do pasa
grnego.
70,89
44,98
33,11
71,98
45,05
32,99
0,4
73,34
45,22
32,90
0,8
74,95
45,49
32,87
1,2
L=12,0 m
184,10
164,09
145,90
150
100
129,39
114,41
73,53
50
82,94
93,20
68,79
54,41
61,30
0,4
0,8
1,2
104,39
76,92
116,56
85,72
0
1,6

obcion si skupion przyoon do pasa grnego.
Schemat belki (c)

L=12,0 m
76,79
45,83
32,88
1,6
L=6,0 m
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
L=9,0 m
L=9,0 m
200
Schemat belki (c)

L=6,0 m
88,03
L=12,0 m
100
66,22
80,40
Schemat belki (b)
114,03 117,90
106,93 110,37
100,84 103,75
64,93
73,21

obcion si skupion w rodku cinania.
140
L=9,0 m
L=12,0 m
128,35
Schemat belki (b)

L=6,0 m
L=9,0 m
78,83
46,25
32,92
L=9,0 m
108,93
120
100,36
100
77,66
84,79
92,33
80
60
57,50
61,91
66,46
49,04
53,21
42,02
48,15
39,01
45,06
36,04
0,4
0,8
1,2
1,6
40
20
L=12,0 m
0

dolnego.

obcion si skupion przyoon do pasa dolnego.
41

obcion si skupion w rodku rozpitoci.
42

Schemat belki (a)
65
58,58
L=9,0 m
58,97
59,48
60,09
L=12,0 m
60,81
L=6,0 m
61,62
L=6,0 m
Schemat belki (a)
55
45
37,34
37,42
37,54
37,70
37,88
38,11
35
25
27,42
27,44
27,48
27,53
27,60
27,68
15
0
0,4
0,8
1,2
1,6

112,17
115
98,59
86,65
95
75
55
76,13
66,82
42,18
50
45
41,17
41,61
42,16
42,82
35
15
38,56
30,83
34,53
0,4
0,8
1,2
27,91
27,96
28,04
43,57
L=6,0 m
44,41
28,16
28,31
25
20
21,14
21,07
21,02
20,98
20,95
20,94
0,4
0,8
1,2
1,6
15

grnego.
55
50
45
40
35
30
25
20
15
43,81
29,87
22,73
85
75
68,47
69,45
70,53
71,72
0,4
43,77
44,25
44,76
44,31
L=12,0 m
73,01
74,39
45,90
46,51
35
32,18
32,50
32,83
33,18
33,55
33,93
15
0
0,4
0,8
1,2
46,21
31,74
24,25
0,8
L=6,0 m
45
25
L=9,0 m
48,39
L=12,0 m
50,33
52,04
35,05
36,48
25,68
27,01
28,24
1,2
1,6
33,47
Schemat belki (c)
65
55

obcion si skupion przyoon do pasa grnego.
L=9,0 m
1,6
47,77
Schemat belki (c)

L=6,0 m
42,97
67,17
L=12,0 m
35
27,89
59,93
Schemat belki (b)
40
30
47,52
53,41

L=9,0 m
L=12,0 m
135
Schemat belki (b)

L=6,0 m
L=9,0 m
1,6
L=9,0 m
L=12,0 m
141,04
155
122,32
135
105,98
115
95
91,74
75
55
50,25
35
15
85,43
79,31
36,78
0,4
75,01
57,54
41,90
0,8
65,76
47,61
1,2
53,97
1,6
61,06
Rysunek 5.3.13. Momenty krytyczne belki ze zbienymi

pasami, obcion si skupion przyoon do pasa dolnego.

dolnego.
43

si skupion w rodku rozpitoci.
b01
b02
h0
hw0
tf 1
tf 2
tw
A0
Iy0
Iz0
I 0
z0
150
mm
150
mm
300
mm
280
mm
10
mm
10
mm
7
49,6
7590,53
563,3
mm
cm2
cm4
cm4
118266
cm6
cm
Schemat belki (a)
L=6,0 m
Mcr [kNm]
L=9,0 m
L=12,0 m
TP =0
107,291
111,772
116,805
122,324
128,265
134,573
63,315
64,828
66,558
68,488
70,603
72,886
45,131
45,806
46,585
47,462
48,433
49,491
TP =0
127,22
151,11
179,732
213,859
254,246
74,256
86,845
101,361
118,113
137,973
52,639
61,067
70,535
81,189
93,188
Parametr
zbienoci
TP=0,0
TP=0,2
TP=0,4
TP=0,6
TP=0,8
TP=1,0
TP =0,2
TP =0,4
TP =0,6
TP =0,8
TP =1,0
Schemat belki (a)

L=9,0 m
L=12,0 m
L=6,0 m
160
140
120
116,81
107,29 111,77
122,32
128,27
L=6,0 m
Schemat belki (a)
134,57
100
80
63,32
64,83
66,56
68,49
70,60
72,89
60
40
45,13
45,81
46,59
47,46
48,43
49,49
20
0
0
0,2
0,4
0,6
0,8
L=9,0 m
L=12,0 m
300
254,25
250
213,86
179,73
200
151,11
150
100
137,97
127,22
74,26
50
86,85
101,36
52,64
61,07
70,54
0,2
0,4
0,6
118,11
81,19
93,19
0
0,8


44

obcion si skupion w rodku rozpitoci.
b01
b02
h0
hw0
tf 1
tf 2
tw
A0
Iy0
Iz0
I 0
z0
150
75
300
280
10
10
7
42,1
5732,12
317,21
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm
cm2
cm4
cm4
262812
cm6
10,50
cm
Schemat belki
L=6,0 m
Mcr [kNm]
L=9,0 m
L=12,0 m
TP =0
74,008
76,410
79,071
81,974
85,099
88,429
44,659
45,563
46,554
47,629
48,783
50,013
31,957
32,414
32,909
33,442
34,012
34,617
TP =0
90,589
110,862
135,635
165,829
202,464
53,670
64,299
76,851
91,688
109,223
38,029
45,035
53,123
62,473
73,295
Parametr
zbienoci
TP=0,0
TP=0,2
TP=0,4
TP=0,6
TP=0,8
TP=1,0
TP =0,2
TP =0,4
TP =0,6
TP =0,8
TP =1,0
Rozpito belki L=6,0 m

L=6,0 m
Bisym.
Mono.
L=6,0 m
134,57
140
Mono.
128,27
130
122,32
116,81
120
110
111,77
107,29
100
90
80
74,01
76,41
79,07
81,97
85,10
88,43
70
60
0
0,2
0,4
0,6
0,8
270
250
230
210
190
170
150
130
110
90
70
L=6,0 m Bisym.
254,25
213,86
179,73
202,46
151,11
165,83
127,22
135,64
110,86
90,59
0,2
L=6,0 m
0,4
0,6
0,8


45
5.4. Belka obciona dwiema siami skupionymi

Przyjto belk podpart widekowo i obcion dwiema siami skupionymi, zaczepionymi
w odlegoci co L/3 jak na rysunku 5.4.1:
Rysunek 5.4.1. Schemat obcienia belki dwiema siami skupionymi.
Dla takiego schematu funkcja momentw zginajcych jest nastpujca:
M y ( x) Qz x dla 0 x
L
,
3
(5.7a)
L
L
1
M y ( x) Qz x Qz x dla
x L,
(5.7b)
3
3
2
QL
M max z ,
(5.7c)
3
x
1
m( x) 3
dla 0 x L ,
(5.7d)
L
3
L
1
m( x) 1 dla
x L.
(5.7e)
3
2
Wprowadzajc do wyrae (5.8a-c) funkcje gradientu momentu zginajcego m(x) otrzymano
nastpujce ich postacie:
k cc
4
2 x
sin

1 L
L dx ,
kbb EI z ( x)
4
20
L
2
2 x
4
2 x
cos
sin

1 L
L
L dx
GIT ( x)
EI
(
x
)
2 0
L2
L4
2 x
2
2 x
3sin 2
2 cos
1
h( x)
L
L
h( x)
EI z ( x)
h( x )
dx
x
20
x
L2
L3
x
x
L
L
2 cos 2
2 cos 2
3 x
L dx 2 M 2 ( x)
L dx
6M z ( x)
z
2
2
L
L
L
0 L
L
Q z e z ( x)sin 2 ,
3
(5.8a)
46
(5.8b)
2x
L
2
2 x
3sin
sin

3 x
h( x)
L
L dx
E I zt ( x) I zb ( x)
dx 6M
3
2
x
2L
L
0
0 L
kbc
(5.8c)
x
sin
x
L dx
2M
2
L
L L
Podstawiajc do wyrae podcakowych (5.8a-c) funkcje cech geometrycznych belek

L
o zbienociach przekrojw wyszczeglnionych w tabeli 3.1.1, a nastpnie po wykonaniu

cakowania, uzyskano skadowe wartoci wyznacznika (4.9), z ktrych obliczono wartoci
momentw krytycznych.
Przykadowe obliczenia momentw krytycznych, wykorzystujce powysz procedur dla
belki podpartej widekowo, obcionej dwiema siami skupionymi, dla wybranych typw
zbienoci zestawiono w tabelach 5.4.1-5.4.9 i przedstawiono graficznie na rysunkach 5.4.2 do
5.4.9.
47

Tabela 5.4.1. Momenty krytyczne bisy metrycznej belki ze zbienoci przekroju typu 1 i 2 wg tabeli 3.1.1., obcion
dwiema siami skupionymi.
b01
b02
h0
hw0
tf 1
tf 2
tw
A0
Iy0
Iz0
I 0
z0
150
150
300
280
10
10
7
49,6
7590,53
563,3
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm
cm2
cm4
cm4
118266
cm6
cm
Schemat belki (a)
L=6,0 m
Mcr [kNm]
L=9,0 m
L=12,0 m
TP =0
84,247
86,157
88,328
90,742
93,381
96,225
49,721
50,363
51,101
51,929
52,846
53,844
35,443
35,729
36,059
36,432
36,846
37,301
TP =0
104,785
130,079
161,252
199,379
245,459
60,942
74,083
89,581
107,888
129,460
43,121
51,837
61,793
73,215
86,341
Parametr
zbienoci
TP=0,0
TP=0,4
TP=0,8
TP=1,2
TP=1,6
TP=2,0
TP =0,4
TP =0,8
TP =1,2
TP =1,6
TP =2,0
Schemat belki (a)

L=6,0 m
TP
TP
L=6,0 m
300
TP
Schemat belki (a)
245,46
250
199,38
200
161,25
130,08
150
104,79
100
84,25
86,16
88,33
90,74
93,38
96,23
50
84,25
0,4
0,8
1,2
1,6
0
Parametr zbienoci TP TP 02
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
L=12,0 m
TP
L=12,0 m
86,34
73,22
61,79
51,84
43,12
35,44
35,44
35,73
36,06
36,43
36,85
37,30
0,4
0,8
1,2
1,6

przekrojem, obcion dwiema siami skupionymi w rodku
cinania, dla rnych parametrw zbienoci.
Rysunek 5.4.3. Momenty krytyczne belki ze zbienymi

przekrojem, obcion siami skupionymi w rodku cinania, dla
rnych parametrw zbienoci.
48

obcion dwiema siami skupionymi.
b01
b02
h0
hw0
tf 1
tf 2
tw
A0
Iy0
Iz0
I 0
z0
150
75
300
280
10
10
7
42,1
5732,12
317,21
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm
cm2
cm4
cm4
26281
cm6
10,50
cm
Schemat belki (a)
L=6,0 m
Mcr [kNm]
L=9,0 m
L=12,0 m
TP =0
59,843
62,152
64,484
66,841
69,221
71,624
35,801
36,820
37,846
38,789
39,921
40,696
25,496
26,066
26,640
27,217
27,797
28,381
TP =0
76,619
97,172
122,309
152,912
189,916
44,915
55,660
68,343
83,315
100,964
31,639
38,713
46,866
56,273
67,132
Parametr
zbienoci
TP=0,0
TP=0,4
TP=0,8
TP=1,2
TP=1,6
TP=2,0
TP =0,4
TP =0,8
TP =1,2
TP =1,6
TP =2,0
Schemat belki (a)

L=9,0 m
80
70
59,84
62,15
64,48
66,84
L=12,0 m
69,22
L=6,0 m
71,62
L=6,0 m
Schemat belki (a)
60
50
40
35,80
36,82
37,85
38,79
39,92
40,70
30
20
25,50
26,07
26,64
27,22
27,80
28,38
10
0
0
0,4
0,8
1,2
1,6
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
L=9,0 m
L=12,0 m
189,92
152,91
122,31
100,96
97,17
83,32
76,62
44,92
31,64
0,4
68,34
55,66
38,71
0,8
46,87
1,2
56,27
1,6
67,13

rodnikiem, obcion dwiema siami skupionymi w rodku
cinania.

obcion siami skupionymi w rodku cinania.
49

dwiema siami skupionymi.
b01
b02
h0
hw0
tf 1
tf 2
tw
A0
Iy0
Iz0
I 0
z0
150
150
300
280
10
10
7
49,6
7590,53
563,3
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm
cm2
cm4
cm4
118433
cm6
cm
Schemat belki (a)
L=6,0 m
Mcr [kNm]
L=9,0 m
L=12,0 m
TP =0
84,247
87,763
91,713
96,045
100,708
105,659
49,721
50,909
52,266
53,781
55,411
57,232
35,443
35,973
36,584
37,272
38,034
38,865
TP =0
99,895
118,652
141,123
167,915
199,621
58,314
68,199
79,597
92,479
107,909
41,340
47,958
55,393
63,759
73,180
Parametr
zbienoci
TP=0,0
TP=0,2
TP=0,4
TP=0,6
TP=0,8
TP=1,0
TP =0,2
TP =0,4
TP =0,6
TP =0,8
TP =1,0
Schemat belki (a)
TP
L=6,0 m
TP
Schemat belki (a)
199,62
190
167,92
170
141,12
150
118,65
130
99,90
110
90
70
84,25
84,25
87,76
0,2
91,71
96,05
100,71
105,66
50
L=12,0 m
TP
L=12,0 m
85
210
TP
L=6,0 m
73,18
75
63,76
65
55,39
55
47,96
41,34
45
35,44
35
35,44
35,97
36,58
37,27
38,03
38,87
25
0,4
0,6
0,8
cinania.
0,2
0,4
0,6
0,8
1

50

obcion dwiema siami skupionymi.
b01
b02
h0
hw0
tf 1
tf 2
tw
A0
Iy0
Iz0
I 0
z0
150
75
300
280
10
10
7
42,1
5732,12
317,21
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm
cm2
cm4
cm4
26281
cm6
10,50
cm
Schemat belki (a)
L=6,0 m
Mcr [kNm]
L=9,0 m
L=12,0 m
TP =0
59,843
60,268
60,856
61,598
62,486
63,510
35,801
35,897
36,045
36,245
36,496
36,795
25,496
25,519
25,566
25,637
25,730
25,845
TP =0
73,775
90,978
112,188
138,244
170,073
43,254
52,126
62,702
75,315
90,348
30,467
36,249
42,982
50,833
59,998
Parametr
zbienoci
TP=0,0
TP=0,2
TP=0,4
TP=0,6
TP=0,8
TP=1,0
TP =0,2
TP =0,4
TP =0,6
TP =0,8
TP =1,0
Schemat belki (a)
70
59,84
L=9,0 m
60,27
60,86
61,60
L=12,0 m
62,49
L=6,0 m
63,51
L=6,0 m
Schemat belki (a)
60
50
40
35,80
35,90
36,05
36,25
36,50
36,80
30
20
25,50
25,52
25,57
25,64
25,73
25,85
10
0
0
0,2
0,4
0,6
0,8

cinania.
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
L=9,0 m
L=12,0 m
170,07
138,24
112,19
90,98
90,35
75,32
73,78
62,70
43,25
30,47
0,2
52,13
36,25
0,4
42,98
0,6
50,83
60,00
0,8

51
5.5. Wspornik obciony obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym

Analizie poddano belk wspornikow obcion zgodnie z rysunkiem 5.5.1:
Rysunek 5.5.1. Schemat obcienia wspornika obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym.
Funkcja gradientw momentw zginajcych dla belki wspornikowej wynosi:
q z 2 q z L2
x
,
2
2
q L2
M max z ,
2
2
x2
m( x) x 1 2 .
L
L
M y ( x) q z Lx
(5.9a)
(5.9b)
(5.9c)
Stosujc do funkcjonau (4.5) funkcje Ritza (3.31c-d) dla przemieszczenia v i kta obrotu x
w pierwszym przyblieniu (i=1):
x
v 1 cos
,
2L
x
x 1 cos ,
2L
Otrzymano elementy wyznacznika (4.5):
x
4 cos 2
1
2L
k bb EI z ( x)
dx
2 0
16 L4
x
x
2 sin 2
4 cos 2
L
1
2 L EI ( x)
2 L dx
GIT ( x)
2 0
4L
16 L4
(5.11a)
(5.11b)
k cc
x
2
2 x
3sin
2 sin
1
h( x)
2 L h( x) h( x)
L dx
EI z ( x)
2
x
20
x
4L
16 L3
(5.12a)
4 2 2x
cos
2
x
L
dx 1 L q ( x)e ( x) 1 - cos 2 x dx
M x 1 2 z ( x)

z
z
2 0
L
16 L4
2L
0 L
52
(5.12b)
x
3
sin

L
h( x)
L dx
k bc E I zt ( x) I zb ( x)
x
16 L3
0
(5.12c)
2 2x
cos

L 2
x2
L
dx
2 x
M x 1 2 1 - cos
2
L
4L
2L
0 L
Wprowadzajc funkcje gradientu momentw zginajcych m(x) i cechy geometryczne belki
zbienej, do skadnikw wyznacznika (5.12a-c) obliczono wartoci momentw krytycznych.

Tabela 5.5.1 zawiera wyniki oblicze momentw krytycznych dla przykadowej belki
wspornikowej z rnymi wartociami parametru zbienoci rodnika i pasw. Wyniki te
przedstawiono rwnie w postaci graficznej na rysunkach 5.5.2 do 5.5.7.
53

Tabela 5.5.1. Momenty krytyczne wspornika bisymetrycznego ze zbienoci przekroju typu 3 i 4 wg tabeli 3.1.1,
obcionego obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym.
54

Schemat belki (a)
L=6,0 m
L=4,0 m
200
150
L=4,0 m
Schemat belki (a)
166,12
157,77 158,11 159,14 160,83 163,17
100
102,59 102,70 103,01 103,53 104,25 105,16
50
0
0
0,2
0,4
0,6
0,8
Rysunek 5.5.2. Momenty krytyczne wspornika ze zbienym

rodnikiem, obcionego obcieniem cigym przyoonym
w rodku cinania.
500
398,52
400
336,89
283,00
300
235,77
194,28
200
100
245,44
125,73
0,2
L=4,0 m
80
66,38
65,85
65,51
65,36
65,40
40
20
0
0
0,2
0,4
0,6
0,8

rodnikiem, obcionego obcieniem cigym przyoonym do
grnej pki.
250
181,73
163,74
147,59
150
132,68
118,41
100
75,57
50
100
50
0
0,4
0,6
98,53
91,09
0,2
0,4
0,6
106,11
0,8
L=4,0 m
169,12
156,85 158,91 161,17 163,63 166,28
0,2
83,51
L=6,0 m
250,47 255,56 261,22

238,83 242,08 245,97
L=6,0 m
Schemat belki (c)
200
150
Rysunek 5.5.5. Momenty krytyczne wspornika ze zbienymi

pasami, obcionego obcieniem cigym przyoonym do
grnej pki.
300
0,8
200
Schemat belki (c)

L=4,0 m
0,6
L=6,0 m
104,24 103,29 102,99 103,30 104,20 105,66
67,11
0,4
Schemat belki (b)
100
60
210,94

pasami, obcionego obcieniem cigym przyoonym
w rodku cinania.
120
151,38
179,70
Schemat belki (b)

L=4,0 m
L=6,0 m
0,8

rodnikiem, obcionego obcieniem cigym przyoonym do
dolnej pki.
L=6,0 m
1000
874,40
800
639,48
542,84
600
419,10
400
567,94
318,87
451,73
354,61
200
209,22
274,47
0
0,2
0,4
0,6
0,8

pasami, obcionego obcieniem cigym przyoonym do
dolnej pki.
55
5.6. Wspornik obciony si skupion na swobodnym kocu

Analizowano belk wspornikow obcion si skupion umieszczon jak na rysunku 5.6.1,
zaczepion do pasa grnego, dolnego i rodka cinania.
Rysunek 5.6.1. Schemat obcienia wspornika si skupion
Funkcja gradientu momentw zginajcych dla belki wspornikowej obcionej si skupion ma

posta:
M y ( x) Qz ( x L),
(5.13a)
M max Qz L ,
(5.13b)
x
m( x) 1.
(5.13c)
L
Wprowadzajc do wyznacznika (3.34) funkcje gradientu momentw zginajcych (5.13c) otrzymano
nastpujce wyraenia:
x
4 cos 2
1
2L
k bb EI z ( x)
dx
2 0
16 L4
x
x
2 sin 2
4 cos 2
L
1
2 L EI ( x)
2 L dx
GIT ( x)
2 0
4L
16 L4
k cc
x
2
2 x
3sin
2 sin
1
h( x)
2 L h( x) h( x)
L dx
EI z ( x)
2
x
20
x
4L
16 L3
(5.14a)
4 2 2x
cos
1 L
x
L
x
Q z e z ( x)1 - cos 2 dx
M 1 z ( x )
d
x
2 0
16 L
2 L
0 L
56
(5.14b)
x
3
sin

L
h( x)
L dx
k bc E I zt ( x) I zb ( x) 2
x
16 L3
0
(5.14c)
2 2x
cos

L
L
x
2 x
M 1 1 - cos
dx
4 L2
2 L
0 L
Obliczajc wyraenia podcakowe (5.14a-c) z uwzgldnieniem cech geometrycznych belek

zbienych wg tabeli 3.1.1, wykonujc niezbdne cakowania wyznaczono wartoci momentw
krytycznych inicjujce zwichrzenie.
Obliczenia sprawdzajce wykonano dla wspornika o rozpitociach 4,0 m, 6,0 m i 8,0 m.
Rozpatrzono przypadek wspornika pryzmatycznego
TP
TP
i ze zbienym rodnikiem
0,5 , z si przyoon w rodku cinania, do grnej i dolnej pki. Wyniki oblicze
porwnano z rozwizaniem zaprezentowanym przez Andrade et. al. (2007) i przedstawiono

w formie tabelarycznej.
Tabela 5.6.1. Porwnanie wartoci momentw krytycznych wyznaczonych analitycznie i numerycznie belki
wspornikowej obcionej si skupion na swobodnym kocu wspornika, przyoon do rodka cinania.
Schemat belki
h0=hmax=300 mm,
b01= b02=150 mm,
tf=10mm,
tw=6 mm.
Rozpito belki L
Parametr zbienoci przekroju
L=4,0 m
TP=0,0 TP =0,0
L=6,0 m
TP=0,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=0,0 TP =0,0
Moment krytyczny z MES wg Andrade et. al. Mcr FEM AD [kNm]
189,6
235,2
181,9
121,2
127,8
111,4
84,8
83,2
80,8
Moment krytyczny z 1D wg Andrade et. al.
Mcr 1DAD
1D
Moment krytyczny z oblicze wasnych Mcr
[kNm]
[kNm]

Moment krytyczny z MES wg Andrade et. al. Mcr FEM
TP=0,5
AD
TP =0,0
214,0
226,4
168,1
[kNm]
Moment krytyczny z 1D wg Andrade et. al. Mcr 1DAD [kNm]

Moment krytyczny z oblicze wasnych Mcr 1D [kNm]
57
TP=0,5
TP =0,0
123,0
121,8
81,6
TP=0,5
TP =0,0
81,6
81,6
78,9

wspornikowej obcionej si skupion na swobodnym kocu wspornika, przyoon do grnej i dolnej pki.
Schemat belki (a)
Schemat belki (b)
h0=hmax=300 mm,
b01= b02=150 mm,
tf=10mm,
tw=6 mm.
Sia przyoona do grnej pki (a)
Rozpito belki L
Moment krytyczny z MES wg Andrade et. al.
Mcr FEM AD [kNm]
Mcr 1DAD [kNm]
Moment krytyczny z oblicze wasnych
Mcr 1D [kNm]
Sia przyoona do dolnej pki (b)
Moment krytyczny z MES wg Andrade et. al.
Mcr FEM AD [kNm]
Mcr 1DAD [kNm]
Moment krytyczny z oblicze wasnych
Mcr 1D [kNm]
L=4,0 m
TP=0,5
TP =0,0
L=6,0 m
TP=0,5
TP =0,0
L=9,0 m
TP=0,5
TP =0,0
126,4
91,2
67,2
136,0
93,0
68,0
104,5
65,1
47,6
TP=0,5
TP =0,0
TP=0,5
TP =0,0
TP=0,5
TP =0,0
280,0
142,2
91,2
281,6
142,8
91,2
270,5
175,8
130,7
58
6. Rozwizanie oglne zagadnienia statecznoci belek Metod Elementw

Skoczonych w programie ANSYS
6.1. Wprowadzenie
Analiza zagadnienia statecznoci w programie ANSYS jest moliwe dziki specjalnemu
moduowi obliczeniowemu Buckling Analysis, ktry dostpny jest w strukturze caego pakietu
obliczeniowego. Rozwizanie problemu polega na znalezieniu postaci utraty statecznoci i wartoci
obcie odpowiadajcych przejciu ze stanu rwnowagi, w ktrej o belki pozostaje prosta, do
stanu odksztaconego, w ktrym o belki jest wygita, a przekroje skrcone. Okrelenie obcienia
krytycznego i postaci wyboczenia nastpuje poprzez rozwizanie zagadnienia na wartoci wasne
wyraenia (6.1):
K 0 q K q
(6.1)
Gdzie:
K0 - macierz sztywnoci, K - macierz napre, q wektor wasny parametrw wzowych
opisujcych posta wyboczenia, warto wasna okrelajca warto obcienia krytycznego.
Macierze sztywnoci i macierze napre wyznaczane s w programie automatycznie, odpowiednio
do zastosowanego elementu skoczonego.
Rozwizanie rwnania (6.1) realizowane jest w dwch krokach. W pierwszym nastpuje
rozwizanie statyczne od obcienia P (6.2), po ktrym nastpuje okrelenie macierzy K .
K0 q P
(6.2)
W drugim kroku nastpuje rozwizanie wyraenia (6.1) na wartoci wasne, czyli wyznaczenie
mnonika obcienia , mwicego ile razy naley zwikszy obcienie statyczne P, dla ktrego
wyznaczona bya macierz napre K , aby stao si ono obcieniem krytycznym, a take
wyznaczenie wektora q opisujcego posta utraty statecznoci.
6.2. Model belkowy

Do analizy przyjto prtowy element skoczony typu BEAM188, bazujcy na teorii belek
Timoszenki, uwzgldniajcy wpyw odksztace postaciowych. Jest to element dwuwzowy
o siedmiu stopniach swobody trzech translacyjnych UX, UY, UZ, trzech rotacyjnych ROTX,
ROTY, ROTZ i sidmym opcjonalnym, dziki ktremu mona ograniczy swobod deplanacji
przekroju. Ten typ elementu skoczonego moe by wykorzystywany do modelowania zagadnie
statecznoci belek pryzmatycznych i o zmiennym liniowo przekroju poprzecznym, tj. wyboczenia
i zwichrzenia w zakresie liniowym i nieliniowym z uwzgldnieniem duych odksztace. Na
rysunku 6.2.1 przedstawiono schemat elementu skoczonego typu BEAM188 wraz z oznaczeniami
przekroju dwuteowego uywanymi przez program ANSYS.
59
Rysunek 6.2.1. Schemat elementu skoczonego BEAM188 (a), oznaczenia parametrw w przekroju dwuteowym
uywanym przez program ANSYS (b), w ktrych: wi , wj , wk - wzy elementu skoczonego, W1 , W2 szerokoci
pki dolnej i grnej, W3 wysoko oglna przekroju, t1 , t2 gruboci pki dolnej i grnej, t3 gruboci rodnika.
Element BEAM188 zosta wykorzystany do zamodelowania belek o zmiennych liniowo

szerokociach pasw i wysokoci rodnika. Zamocowanie widekowe uzyskano poprzez
zablokowanie translacyjnych stopni swobody UY=0, UZ=0 i zablokowanie rotacyjnego stopnia
swobody ROTX=0. Swobod deplanacji zablokowano poprzez funkcj KEYOPT(1)=1 (ANSYS
Theory reference, 2007). Przyoenie obcienia w rodku cinania, do grnej lub dolnej pki
zrealizowano za pomoc offsetw tj. przesunicia osi belki w d lub gr na kierunku osi z.
6.3. Model powokowy

Element skoczony SHELL181 suy do modelowania i analizy cienkich powok ciskanych
i zginanych. Jest to czterowzowy element skoczony, dla ktrego kady wze posiada sze
stopni swobody: translacyjne UX, UY, UZ i rotacyjne ROTX, ROTY, ROTZ. Element SHELL181
moe by wykorzystywany przy analizie liniowej, nieliniowej, pozwala modelowa elementy
o rnej gruboci w wzach elementu. Na rysunku 6.3.1 przedstawiono schemat i oznaczenia
elementu skoczonego.
Rysunek 6.3.1. Schemat elementu skoczonego SHELL181 w ktrym: wi , wj , wk , wl - wzy elementu skoczonego.
60

Ten typ elementu zosta wykorzystany do zamodelowania belek podpartych widekowo
i wspornikw o zmiennych liniowo pkach i zmiennej liniowo wysokoci rodnika. Utwierdzenie
zostao zrealizowane poprzez zablokowanie wszystkich stopni swobody wzw podporowych tj.
UX=UY=UZ=0, ROTX=ROTY=ROTZ=0.
6.4. Porwnanie wybranych oblicze momentw krytycznych belek ze

zbienymi przekrojami poprzecznymi metod analityczn i MES.
W celu weryfikacji poprawnoci zaprezentowanych w pracy doktorskiej formu
obliczeniowych na momenty krytyczne belek stalowych ze zbienymi przekrojami poprzecznymi,
wykonano obliczenia sprawdzajce w programie ANSYS. Wszystkie przypadki zostay
zamodelowane w taki sposb, e niezalenie od rozpitoci i rodzajw zbienoci, podzielono je na
100 elementw skoczonych. W dodatku do niniejszej rozprawy zostay doczone wydruki
wybranych plikw wsadowych, opracowanych przez Autora rozprawy, pozwalajcych na
generowanie penego procesu obliczeniowego w programie ANSYS, pozwalajcego na
wyznaczenie obcie krytycznych dla belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi. Tabele 6.4.1
do 6.1.14 zawieraj zestawienie wynikw oblicze momentw krytycznych rnych typw belek ze
zbienymi przekrojami poprzecznymi, dla wybranych parametrw zbienoci pasw i rodnika,
uzyskanych z oblicze wasnych i z programu ANSYS z uyciem elementw belkowych
BEAM188 i powokowych SHELL181. Graficznie zestawienie wynikw przedstawiono na
rysunkach 6.4.1 do 6.4.56.
61

bisymetrycznej obcionej obcieniem cigym przyoonym do rodka cinania.
Schemat belki
Parametry przekroju poprzecznego wg tab. 5.1.2

(przekrj dwuteowy bisymetryczny)
Rozpito belki L
Parametr zbienoci (a)
L=6,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=12,0 m
TP=1,0 TP =0,0
Moment krytyczny uzyskany z MES Mcr FEM [kNm]
104,328
108,741
58,067
58,901
40,998
39,998

Parametr zbienoci (b)
TP=0,0
TP =1,0
203,175
205,454


Mcr 1D
TP=0,0
112,803
111,06
Mcr BEAM
120
100
80
60
40
20
0
L=6,0 m
TP =1,0
TP =1,0
77,742
25,317
Mcr BEAM
TP=0,0
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr 1D
250
200
150
100
50
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Rysunek 6.4.1. Porwnanie momentw krytycznych dla

belki bisymetrycznej ze zbienym rodnikiem, obcionej
obcieniem cigym przyoonym w rodku cinania.

belki bisymetrycznej ze zbienymi pasami, obcionej
Rysunek 6.4.3. Widok zwichrzonej belki ze zbienym

rodnikiem, obcionej obcieniem cigym
przyoonym w rodku cinania
Rysunek 6.4.4. Widok zwichrzonej belki ze zbienymi

pasami, obcionej obcieniem cigym przyoonym w
rodku cinania
62

bisymetrycznej obcionej obcieniem cigym przyoonym do grnej pki.
Schemat belki

Rozpito belki L
L=6,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=12,0 m
TP=1,0 TP =0,0
72,175
76,917
43,061
44,256
31,572
31,562

TP=0,0
TP =1,0
139,959
132,865


Mcr 1D
TP=0,0
82,144
77,345
Mcr BEAM
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
L=6,0 m
TP =1,0
TP =1,0
59,976
55,684
Mcr BEAM
TP=0,0
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr 1D
160
140
120
100
80
60
40
20
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki

obcieniem cigym przyoonym do grnej pki.


przyoonym do grnej pki.

pasami, obcionej obcieniem cigym przyoonym do
grnej pki.
63

bisymetrycznej obcionej obcieniem cigym przyoonym do dolnej pki.
Schemat belki

Rozpito belki L
L=6,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=12,0 m
TP=1,0 TP =0,0
147,235
153,564
76,302
78,322
50,274
50,696

TP=0,0
TP =1,0
286,695
317,056


Mcr 1D
TP=0,0
148,787
159,207
Mcr BEAM
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
L=6,0 m
TP =1,0
TP =1,0
97,506
101,732
Mcr BEAM
TP=0,0
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr 1D
350
300
250
200
150
100
50
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki

obcieniem cigym przyoonym do dolnej pki.


przyoonym do dolnej pki.

dolnej pki.
64

bisymetrycznej obcionej momentami skupionymi na kocach.
Schemat belki

Rozpito belki L
L=6,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=12,0 m
TP=1,0 TP =0,0
91,307
94,575
52,363
51,223
35,553
34,782

TP=0,0
TP =1,0
172,630
178,762


Mcr 1D
TP=0,0
95,718
96,616
Mcr BEAM
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
L=6,0 m
TP =1,0
TP =1,0
65,903
65,513
Mcr BEAM
TP=0,0
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr 1D
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki



rodnikiem, obcionej momentami skupionymi.

pasami, obcionej momentami skupionymi.
65

Tabela 6.4.5. Porwnanie wartoci momentw krytycznych wyznaczonych analitycznie i numerycznie belki obcionej
si skupion w rodku rozpitoci, przyoon do rodka cinania.
Schemat belki

Rozpito belki L
L=6,0 m
TP=2,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=2,0 TP =0,0
L=12,0 m
TP=2,0 TP =0,0
Moment krytyczny uzyskany z MES Mcr SHELL [kNm]
142,77
94,849
96,423
94,475
57,240
57,833
70,878
41,175
41,548
Moment krytyczny uzyskany z MES Mcr BEAM [kNm]

TP=0,0
TP =2,0


Mcr BEAM
Mcr 1D
Mcr SHELL
160
140
120
100
80
60
40
20
0
L=6,0 m
TP =2,0
TP=0,0
224,075
150,811
88,028
TP =2,0
161,748
107,784
64,255
Mcr SHELL
TP=0,0
305,055
253,92
144,644
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr BEAM
Mcr 1D
350
300
250
200
150
100
50
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki

si skupion przyoon w rodku cinania

belki bisymetrycznej ze zbienymi pasami, obcionej si
skupion przyoon w rodku cinania.

rodnikiem, obcionej si skupion przyoon w rodku
cinania

pasami, obcionej si skupion przyoon w rodku
cinania
66

si skupion w rodku rozpitoci, przyoon do grnej pki.
Schemat belki

Rozpito belki L
L=6,0 m
TP=2,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=2,0 TP =0,0
L=12,0 m
TP=2,0 TP =0,0
73,348
71,295
78,686
57,505
46,114
46,246
47,484
31,158
32,356

TP=0,0
TP =2,0

Mcr SHELL
Mcr 1D
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
L=6,0 m
Mcr BEAM
TP =2,0
TP=0,0
183,643
113,339
66,457
TP =2,0
147,822
85,836
48,151

Mcr SHELL
TP=0,0
259,329
174,69
108,925
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr BEAM
Mcr 1D
300
250
200
150
100
50
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki

si skupion przyoon do grnej pki.

skupion przyoon do grnej pki.

rodnikiem, obcionej si skupion przyoon do pki
grnej

pasami, obcionej si skupion przyoon do pki
grnej
67

si skupion w rodku rozpitoci, przyoon do dolnej pki.
Schemat belki

Rozpito belki L
L=6,0 m
TP=2,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=2,0 TP =0,0
L=12,0 m
TP=2,0 TP =0,0
270,51
150,225
117,903
156,120
80,935
72,294
105,621
54,189
52,440

TP=0,0
TP =2,0


Mcr BEAM
Mcr 1D
Mcr SHELL
300
250
200
150
100
50
0
L=6,0 m
TP =2,0
TP=0,0
198,621
186,714
116,561
TP =2,0
134,211
127,782
85,723
Mcr SHELL
TP=0,0
364,530
334,425
184,104
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr BEAM
Mcr 1D
400
350
300
250
200
150
100
50
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki

si skupion przyoon do dolnej pki.
Rysunek 6.4.26. Porwnanie momentw krytycznych

dla belki bisymetrycznej ze zbienymi pasami,
obcionej si skupion przyoon do dolnej pki.

rodnikiem, obcionej si skupion przyoon do pki
dolnej

pasami, obcionej si skupion przyoon do pki
dolnej
68

si skupion w rodku rozpitoci, przyoon do rodka cinania.
Schemat belki

Rozpito belki L
L=6,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=12,0 m
TP=1,0 TP =0,0
124,752
134,573
69,930
72,886
48,447
49,491

TP=0,0
TP =1,0
248,910
254,246


Mcr 1D
TP=0,0
138,256
137,421
Mcr BEAM
160
140
120
100
80
60
40
20
0
L=6,0 m
TP =1,0
TP =1,0
95,283
93,188
Mcr BEAM
TP=0,0
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr 1D
300
250
200
150
100
50
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki

si skupion przyoon rodku cinania.

skupion przyoon w rodku cinania.

rodnikiem, obcionej si skupion przyoon w rodku
cinania

pasami, obcionej si skupion przyoon w rodku
cinania
69

monosymetrycznej obcionej obcieniem cigym przyoonym do rodka cinania.
Schemat obcienia

(przekrj dwuteowy monosymetryczny)
Rozpito belki L
L=6,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=12,0 m
TP=1,0 TP =0,0
68,944
76,117
40,287
42,378
28,386
29,039

TP=0,0
TP =1,0
129,852
182,625


Mcr 1D
TP=0,0
48,132
96,107
Mcr BEAM
80
70
60
50
40
30
20
10
0
L=6,0 m
TP =1,0
TP =1,0
20,951
63,408
Mcr BEAM
TP=0,0
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr 1D
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki

belki monosymetrycznej ze zbienym rodnikiem,
obcionej obcieniem cigym przyoonym w rodku
cinania.

belki monosymetrycznej ze zbienymi pasami, obcionej

przyoonym do rodka cinania.

rodka cinania.
70

monosymetrycznej obcionej obcieniem cigym przyoonym do grnej pki.
Schemat obcienia

Rozpito belki L
L=6,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=12,0 m
TP=1,0 TP =0,0
35,027
28,923
22,624
20,444
16,874
16,329

TP=0,0
TP =1,0
91,003
39,714


Mcr 1D
TP=0,0
58,542
29,894
Mcr BEAM
40
35
30
25
20
15
10
5
0
L=6,0 m
TP =1,0
TP =1,0
43,596
24,988
Mcr BEAM
TP=0,0
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr 1D
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki

obcionej obcieniem cigym przyoonym do grnej
pki.


przyoonym do grnej pki.

grnej pki.
71

obcionej obcieniem cigym przyoonym do dolnej pki.
Schemat obcienia

Rozpito belki L
L=6,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=9,0 m
TP=1,0 TP =0,0
L=12,0 m
TP=1,0 TP =0,0
100,809
107,345
53,419
53,298
30,227
35,935

TP=0,0
TP =1,0
195,831
267,627


Mcr 1D
TP=0,0
102,819
131,189
Mcr BEAM
120
100
80
60
40
20
0
L=6,0 m
TP =1,0
TP =1,0
67,680
81,966
Mcr BEAM
TP=0,0
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr 1D
300
250
200
150
100
50
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki

obcionej obcieniem cigym przyoonym do dolnej
pki.


rodnikiem, obcionej obcieniem cigym przyoonym
do dolnej pki.

dolnej pki.
72

Tabela 6.4.12. Porwnanie wartoci momentw krytycznych wyznaczonych analitycznie i numerycznie wspornika
obcionego si skupion przyoon do rodka cinania.
Schemat belki
Rozpito belki L
L=4,0

TP
TP=1,0 TP =0,0 TP=1,0
=0,0
261,268
149,856
345,620
179,928
271,246
150,490
395,500
688,560
468,971


Mcr 1D
Mcr SHELL
400
350
300
250
200
150
100
50
0
L=6,0 m
L=8,0
TP
=0,0
99,336
115,864
103,741
TP=1,0
TP
=1,0
172,064
233,208
208,169
TP=0,0
Mcr BEAM
TP
=1,0
259,218
359,844
287,066
TP=0,0 TP =1,0 TP=0,0
Mcr SHELL
L=6,0
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr BEAM
Mcr 1D
800
700
600
500
400
300
200
100
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki

belki bisymetrycznej ze zbienym rodnikiem,
obcionej si skupion przyoon do rodka cinania.

skupion przyoon do rodka cinania.
Rysunek 6.4.47. Widok zwichrzonej belki wspornikowej

ze zbienym rodnikiem, obcionej si skupion
przyoon w rodku cinania.

ze zbienymi pasami, obcionej si skupion przyoon
w rodku cinania.
73

obcionego si skupion przyoon do grnej pki.
Schemat obcienia
Rozpito belki L
L=4,0

TP
TP=1,0 TP =0,0 TP=1,0
=0,0
122,08
92,382
196,84
125,28
222,772
118,519
188,084
318,21
195,884


Mcr 1D
Mcr SHELL
250
200
150
100
50
0
L=6,0 m
L=8,0
TP
=0,0
72,048
91,704
79,908
TP=1,0
TP
=1,0
77,336
112,04
79,756
TP=0,0
Mcr BEAM
TP
=1,0
124,11
141,402
112,762
TP=0,0 TP =1,0 TP=0,0
Mcr SHELL
L=6,0
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr BEAM
Mcr 1D
350
300
250
200
150
100
50
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki



przyoon do pasa grnego.

ze zbienymi pasami, obcionej si skupion
przyoon do pasa grnego.
74

obcionego si skupion przyoon do dolnej pki.
Schemat obcienia
Rozpito belki L
L=4,0
TP=1,0

TP=0,0

Mcr 1D
372,672
512,208
730,997
Mcr SHELL
TP
=1,0
519,232
309,936
543,446
700
600
500
400
300
200
100
0
L=6,0 m
TP
=0,0
112,528
127,56
135,307
TP =1,0 TP=0,0 TP =1,0 TP=0,0

Mcr BEAM
179,964
206,964
192,17
395,504
1619,22
1123,18
L=8,0
TP =0,0 TP=1,0 TP =0,0 TP=1,0
365,504
642,66
332,608
Mcr SHELL
L=6,0
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki
Mcr BEAM
Mcr 1D
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
L=6,0 m
L=9,0 m
L=12,0 m
Rozpito belki

belki bisymetrycznej ze zbienym rodnikiem,
obcionej si skupion przyoon do dolnej pki.

si skupion przyoon do dolnej pki.

przyoon do pasa dolnego.

ze zbienymi pasami, obcionej si skupion
przyoon do pasa dolnego.
75

Z porwnania obliczonych wartoci wynika dua ich zgodno, co pozwala stwierdzi e
przyjte rozwizanie analityczne jest poprawne i uzyskane wyniki s prawidowe. Mona
zauway, e w wikszoci przypadkw obliczenia dla modelu prtowego, z uyciem elementu
BEAM188, s bardzo zblione do oblicze wasnych. Wyniki obcienia krytycznego, z modelu
zbudowanego z elementw powokowych SHELL181, s bardziej zrnicowane. Moe by to
spowodowane lokaln utrat statecznoci pek lub rodnika, ktra znaczco wpywa na warto
obcienia krytycznego. Aby ten model by bardziej precyzyjny naleaoby wprowadzi dodatkowe
poprzeczne elementy usztywniajce np. z elementu powokowego typu SHELL41 (Zhang Lei, Tong
Geng Shu, 2008)
76
7. Ocena nonoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

z uwzgldnieniem zwichrzenia
Maksymalne spryste naprenia normalne x w belkach o zmiennych przekrojach
poprzecznych wzdu ich dugoci mona wyznacza wedug podstawowego wzoru:
M y ( x)
I y ( x)
e( x),
(7.1)
Gdzie M y (x) - rozkad momentw zginajcych, I y (x) - zmieniajcy si na dugoci moment

bezwadnoci wzgldem osi y, e(x) - odlego midzy rodkami cikoci przekrojw a skrajnymi
powierzchniami tych przekrojw.
Dla belek pryzmatycznych bisy metrycznych i monosymetrycznych zmienno napre x
zaley tylko od rozkadu momentw zginajcych M y (x) . Dla obliczenia maksymalnych napre
w zmiennych przekrojach belek typw 15 z tabeli 3.1.1 wykonano dyskretyzacj wsprzdnej
x x j ( j 1) , w ktrej xj przyjta do analizy dugo odcinka belki, j liczba punktw
dyskretyzacyjnych. W przekrojach belek j obliczono wartoci M y ( x j , j ) momentw zginajcych,

momentw bezwadnoci I y ( x j , j ) oraz e( x j , j ) .
Nono obliczeniowa belki zginanej niezabezpieczonej konstrukcyjnie przed zwichrzeniem
proponuje si oblicza wg zmodyfikowanych postanowie normy PN-EN 1993-1-1: Eurokod 3
Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 1-1: Reguy oglne i reguy dla budynkw,
a mianowicie:
M y ( x ) e( x )
LT I y ( x)
fy
M1
(7.2)
Wspczynnik zwichrzenia LT obliczono zgodnie z postanowieniami normy PN-EN 1993-1-1:

Eurokod 3 tj. wyznaczono kolejno:
smuko wzgldn przy zwichrzeniu
W y' f y
LT
M cr
(7.3)
w ktrym W y' jest wskanikiem wytrzymaoci przekroju poprzecznego o najwikszych

napreniach normalnych x okrelonych zgodnie ze wzorem (7.1), M cr - moment krytyczny
zwichrzenia wyznaczony wg wzoru (4.12).
parametr krzywej zwichrzenia
2
LT 0,51 LT LT 0,2 LT
77
(7.4)

wspczynnik zwichrzenia
LT
LT
2
LT
2
LT
, lecz LT 1,0
(7.5)
Powyszy tok postpowania zosta zastosowany w przykadzie liczbowym, gdzie analizie

poddano belk o schemacie i typie zbienoci przekroju jak w tabeli 7.1. Dla rozpitoci 6,0 m
dokonano dyskretyzacji na 4 odcinki, a dla rozpitoci 9,0 m i 12,0 m, belk podzielono na
6 odcinkw. Dla kadego z punktw granicznych przedziaw wyznaczono wartoci momentu
zginajcego, momentu bezwadnoci, napre normalnych. Momenty krytyczne zostay obliczone
w rozdziale 5 niniejszej rozprawy. Wielkoci potrzebne do wyznaczenia wspczynnika
zwichrzenia obliczono zgodnie ze wzorami (7.3-7.5) i dla belki o rozpitoci L=6,0 m zestawiono
w tabeli 7.1. Na rysunkach 7.1 do 7.3 przedstawiono graficznie zaleno pomidzy nonoci
obliczeniow na zginanie z uwzgldnieniem zwichrzenia, a parametrami zbienoci rodnika
i pasw belek o rozpitociach 6,0 m, 9,0 i 12,0 m.
Tabela 7.1. Nono na zginanie i nono na zwichrzenie bisymetrycznej belki obcionej momentami skupionymi.
Schemat belki

b01
b02
h0
hw0
tf 1
tf 2
tw
A0
Iy0
Iz0
I 0
z0
150
150
300
280
10
10
7
49,6
7590,53
563,3
118266
0
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm
cm2
cm4
cm4
cm6
cm
Parametr
zbienoci
TP=0,0
TP=0,2
TP=0,4
TP =0
TP=0,6
TP=0,8
TP=1,0
LT
LT
LT
1,120
1,303
1,451
1,576
1,683
1,776
1,353
1,768
2,028
2,264
2,479
2,676
TP =0,2
TP =0,4
TP =0,6
TP =0,8
TP =1,0
1,079
1,034
0,987
0,939
0,891
1,416
1,351
1,286
1,221
1,160
TP =0
78
0,474
0,337
0,290
0,257
0,233
0,214
Nono wg
wzoru (6.2)
51,53
51,75
57,69
63,09
68,25
73,33
Nono na
zginanie
108,80
153,34
198,77
245,39
293,44
343,08
0,429
0,450
0,474
0,499
0,526
51,30
58,76
67,02
76,05
85,80
119,68
130,56
141,44
152,32
163,20

Nono [kNm]
Zbieno pasw
90
85
80
75
70
65
60
55
50
45
Zbieno rodnika
85,80
76,05
67,02
73,33
58,76
51,53
68,25
63,09
51,30
57,69
51,53
51,75
0,2
0,4
0,6
0,8
Parametr zbienoci TP = 01, TP = 01

Rysunek 7.1. Porwnanie nonoci na zginanie ze zwichrzeniem dla belki bisymetrycznej w zalenoci od
parametrw zbienoci przekroju.
Nono [kNm]
Zbieno pasw
65
60
55
50
45
40
35
30
25
Zbieno rodnika
60,60
53,59
47,19
41,38
35,74
36,12
38,89
35,74
34,76
0,2
0,4
41,41
42,06
0,6
0,8
44,23

Zbieno pasw
Zbieno rodnika
50
46,40
Nono [kNm]
45
41,17
40
36,38
35
30
25
31,99
27,32
27,97
27,32
26,32
0,2
27,86
29,19
30,41
31,59
20
0,4
0,6
0,8

79
8. Podsumowanie i wnioski
Problematyce statecznoci stalowych belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi zostaa
powiecona niniejsza rozprawa doktorska. Zaproponowano w niej sposb wyznaczania sprystych
momentw krytycznych dla belek o zmiennych liniowo szerokociach pasw i zmiennej liniowo
wysokoci rodnika dla rnych typw zbienoci. Analizowane byy belki podparte widekowo
i wsporniki o przekrojach bisymetrycznych i monosymetrycznych. Proponowane w pracy formuy
na obliczanie momentw krytycznych z wykorzystaniem metody Rayleigha-Ritza zostay
zweryfikowane za pomoc analizy numerycznej w programie ANSYS, opartym na Metodzie
Elementw Skoczonych. Porwnanie obu rozwiza potwierdzio prawidowo przyjtych
zaoe i wyniki uzyskane z podejcia analitycznego mona przyj za poprawne. Dodatkowo
w rozprawie zaproponowano sposb wyznaczania nonoci na zwichrzenie elementw ze
zbienymi przekrojami poprzecznymi i dokonano oceny wpywu zwichrzenia na nono ogln
tych belek.
Gwnymi wnioskami wynikajcymi z rozprawy s:
momenty krytyczne inicjujce utrat statecznoci belek ze zmiennymi liniowo przekrojami

mona wyznacza metod energetyczn Rayleigha-Ritza,
nono obliczeniowa przekrojw belka zwiksza si znaczniej w przypadku zmiany

szerokoci pasw, w porwnaniu ze zmian wysokoci rodnikw przy tych samych
wartociach parametrw zbienoci TP i TP i cechach geometrycznych przekrojw
poprzecznych,
uwzgldnienie w metodzie energetycznej Rayleigha-Ritza tylko pierwszego przyblienia

(i=1) umoliwia uzyskanie rozwizania w postaci zamknitej przyblionej,
z porwnania wartoci obliczonych momentw krytycznych metod Rayleigha-Ritza

i metod elementw skoczonych programem ANSYS wynika zadowalajca ich zbieno,
metoda energetyczna Rayleigha-Ritza, minimalizujca funkcjona energii potencjalnej

w belce o zmiennym przekroju, moe by z powodzeniem wykorzystywana do wyznaczania
sprystych momentw krytycznych stalowych belek ze zmiennymi liniowo szerokociami
pasw i wysokoci rodnika,
zwichrzenie
ma
znaczcy
wpyw
na
spadek
nonoci
granicznej
zginanych,
niezabezpieczonych konstrukcyjnie przed zwichrzeniem, belek ze zmiennymi liniowo

wysokociami rodnikw i szerokociami pasw,
metody numeryczne s skutecznymi narzdziami w ocenie wpywu niestatecznoci belek na

ich nonoci.
80

Problemy statecznoci belek
wymagaj
dalszych
prac badawczych
teoretycznych
i dowiadczalnych. Rozwizanie zawarte w pracy moe by poszerzane dla belek o bardziej

zoonych schematach obcie a take dla innych przekrojw poprzecznych. Wie si to jednak
z rozbudowywaniem oblicze o dodatkowe wyrazy szeregw opisujcych funkcje przemieszcze
i ktw obrotu oraz zastosowanie co najmniej trzech przyblie. W szczeglnoci zauwaono
konieczno rozbudowy szeregw dla elementw ze zbienymi pasami, gdy rozbieno wynikw
analitycznych z wynikami MES sigaa nawet 55%. Przedstawione w pracy oglne rozwizanie na
spryste momenty krytyczne belek zbienych moe by take rozszerzone o wpyw ste
bocznych na nonoci graniczne.
81
Literatura
Andrade A., Camotim D., Providencia P., Elastic lateral-torsional buckling of restrained webtapered I-beams, Computers and Structures, 88, 2010, 1179-1196.
Andrade A., Camotim D., Borges Dinis P., Lateral-torsional buckling of singly symmetric webtapered thin-walled I-beams: 1D model vs. Shell FEA, Computers and Structures, 85, 2007, 13431359.
ANSYS Theory reference, Wydanie elektroniczne. SAS IP., 2007.
Bradford M. A., Stability of Tapered I-Beams, Journal of Constructional Steel Research, 9, 1988,
195-216.
Bradford M.A., Cuk P.E, Elastic buckling of tapered monosymmetric I-beams, Journal of
Structural Engineering, vol. 114, no. 5, 1988, 977-996.
Bradford M. A., Inelastic buckling of tapered monosymmetric I-beams, Engineering Structures, 11,
1989, 119-126.
Brezina V., Stateczno prtw konstrukcji metalowych, Arkady, Warszawa, 1966.
Brzoska Z., Statyka i stateczno konstrukcji prtowych i cienkociennych, PWN, Warszawa, 1965.
Butler D. J., Elastic Buckling on Laterally and Torsionally Braced Tapered Beams, Welding
Journal Research Supplement, vol. 45, no. 1, 1966, 1-41.
Elsgolc L. E., Rachunek wariacyjny, PWN, Warszawa 1960.
Galambos T. V., Surovek A.E., Structural Stability of Steel: Concepts and Applications for
Structural Enginners, John Wiley & Sons, Hoboken, New Jersey, 2008.
Giejowski M., Zwichrzenie belek stalowych o ograniczonej zdolnoci do obrotu na podporach,
Inynieria i Budownictwo, 10, 2001, 589-594.
Glabisz W., MATHEMATICA w zagadnieniach mechaniki konstrukcji, Oficyna Wydawnicza
Politechniki Wrocawskiej, Wrocaw, 2003.
Goczek J., Supe ., Gajdzicki M., Przykady oblicze konstrukcji stalowych, Wydawnictwo
Politechniki dzkiej, d, 2010.
Gosowski B., Stateczno przestrzenna stonych podunie i poprzecznie penociennych
elementw konstrukcji metalowych, Prace Naukowe Instytutu Budownictwa Politechniki
Wrocawskiej nr 66, Seria: Monografie nr 29, Wrocaw, 1992.
Gosowski B., Skrcanie i zginanie elementw konstrukcji metalowych, Oficyna Wydawnicza
Politechniki Wrocawskiej, Wrocaw, 2004.
Gupta P., Wang S. T., Blandford G. E., Lateral-torsional buckling of nonprismatic I-beams,
Journal of Structural Engineering, vol. 122, no. 7, 1996, 748-755.
Jong-Dar Yau, Stability of tapered I-Beams under torsional moments, Finite Elements in Analysis
and Design, 42, 2006, 914-927.
Kitipornchai S., Trahair N. S., Elastic stability of tapered I-beams, Journal of the Structural
Division, ASCE, 98 (ST3), 1972, 713-728.
82

Kitipornchai S., Trahair N. S., Elastic behavior of tapered monosymmetric I-beams, Journal of the
Structural Division, ASCE, 101 (ST8), 1975, 1661-1678.
Kozowski T., Piechnik S., Stojek Z., Zastosowanie rachunku wariacyjnego do zagadnie
mechaniki budowli, Biblioteka Inynierii i Budownictwa, Warszawa, 1967.
Kozowski A. (red.), Konstrukcje stalowe. Przykady oblicze wedug PN-EN 1993-1, Oficyna
Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszw, 2009.
Ku J., Stateczno belek ze zbienymi przekrojami, Zeszyty Naukowe Politechniki Opolskiej s.
Mechanika, 91, 2008, 45-46.
Ku J., Zagadnienie zwichrzenia belek o liniowo zmiennym przekroju poprzecznym, Zeszyty
Naukowe Politechniki Opolskiej s. Mechanika, 93, 2009, 57-58.
Ku J., Analiza zwichrzenia stalowej belki ze zbienym rodnikiem, Zeszyty Naukowe Politechniki
Opolskiej s. Mechanika, 96, 2010, 58-59.
Ku J., Numeryczna analiza statecznoci stalowej belki ze zbienym przekrojem poprzecznym,
Zeszyty Naukowe Politechniki Opolskiej s. Mechanika, 98, 2011, 49-50.
Ku J., Momenty krytyczne zwichrzenia stalowych belek dwuteowych z liniowo zmiennymi
wysokoci rodnika i szerokoci pasa, Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej
s. Budownictwo i Inynieria rodowiska, 59 (Nr 3/2012/II), 2012, 217-224.
Marques L., Tarasb A., Simes da Silvaa L., Greinerb R., Rebelo C., Development of a consistent
buckling design procedure for tapered columns, Journal of Constructional Steel Research, In Press,
Corrected Proof, Available online 17 November 2011.
Mendera Z., Nono supw stalowych o zmiennym przekroju, Inynieria i Budownictwo, 9, 1994,
420-423.
Mendera Z., Buckling Strenght of Tapered Steel Columns, Sthalbau, 64, no. 4, 1995, 113-118.
Mohri F., Brouki A., Roth J. C., Theoretical and numerical stability analyses of unrestrained, monosymmetric thin-walled beams, Journal of Constructional Steel Research, 59, 2003, 63-90.
Pakowski Sz., Koodziej J., Krytyczne momenty zwichrzenia bisymetrycznych belek dwuteowych,
Inynieria i Budownictwo, 8, 1998, 394-395.
Polyzois D., Raftoyiannis I. G, Lateral-torsional stability of steel web-tapered I-beams, Journal of
Structural Engineering, vol. 124, no. 7, 1998, 1208-1216.
Raftoyiannis I. G., Ermopoulos J. Ch., A Stability of tapered and stepped steel columns with initial
imperfections, Engineering Structures, 27, no. 8, 2005, 1248-1257.
Raftoyiannis I. G., Ermopoulos J. Ch., A simple approach for the determination of the critical
lateral-torsional buckling moment of steel web-tapered I-beams, Progress in Steel, Composite and
Aluminium Structures (edited by Giejowski, Kozowski, lczka, Ziko), Taylor & Francis
Group, London, 2006, 517-524.
Ronagh H. R., Bradford M. A., Elastic distortional buckling of tapered I-beams, Engineering
Structures, 16, no. 2, 1994, 97-110.
83

Ronagh H. R., Bradford M. A., A rational model for the distortional buckling of tapered members,
Computer methods in applied mechanics and and engineering, 130, 1996, 263-277.
Ronagh H. R., Bradford M. A., Attard M. M., Nonlinear analysis of thin-walled members of
variable cross-sections. Part I: Theory, Computers & Structures, 77, 2000, 285-299.
Ronagh H. R., Bradford M. A., Attard M. M., Nonlinear analysis of thin-walled members of
variable cross-sections. Part II: Application, Computers & Structures, 77, 2000, 301-313.
Sabat A. K., Lateral-torsional buckling analysis of steel frames with corrugated webs. A case study
of tapered I-beams with trapezoidalny corrugated webs, Masters thesis in the Masters programme
Structural Engineering and Building Performance Design, Chalmers University of Technology,
Goteborg, 2009
Saka M.P., Optimum design of steel frames with tapered members, Computers and Structures, 63,
1997, 797-811.
Smith W. G., Analytic solutions for tapered column buckling, Computers and Structures, 28, no. 5,
1988, 677-681.
Timoshenko S. P., Gere J. M., Theory of elastic stability, McGraw-Hill Book, London, 1961.
Trahair N. S., Flexural-Torsional Buckling of Structures, Chapman & Hall, London, 1993.
Trahair N. S., Bradford M. A., Nethercot D. A., Gardner L., The Behaviour and Design of Steel
Structures to EC3, Taylor & Francis, New York, 2008.
Vlasov V. Z., Tonkostiennyje uprugie sterni, GIFML, Moskwa, 1959.
Wang C. M., Thevendran V., Teo K. L., Kitipornchai S., Optimal design of tapered beams for
maximum buckling strenght, Engineering Structures, 8, 1986, 276-284.
Weiss S., Giejowski M., Stateczno konstrukcji metalowych. Ukady prtowe, Arkady, Warszawa,
1991.
Yeong-Bin Yang, Jong-Dar Yau, Stability of Beams with Tapered I-Sections, Journal of
Engineering Mechanics, vol. 113, no. 9, 1987, 1337-1357.
Zhang Lei, Tong Geng Shu, Lateral buckling of web-tapered I-beams: A new theory, Journal of
Constructional Steel Research, 64, 2008, 1379-1393.
Ziemian R.B., Guide to Stability Design Criteria for Metal Structures, John Wiley & Sons,
Hoboken, New Jersey, 2010.
muda J., Problemy niestatecznoci w projektowaniu dwigarw stalowych, Oficyna Wydawnicza
Politechniki Opolskiej, Opole, 2004.
muda J., Jankowiak R., Karasiska U., Stability analysis of bisymmetrical tapered I-beams,
Progress in Steel, Composite and Aluminium Structures (edited by Giejowski, Kozowski, lczka,
Ziko), Taylor & Francis Group, London, 2006, 537-543.
muda J., Ku J., Stability of steel beams with tapered cross-sections, Proceedings of the 12-th
International Conference on Metal Structures ICMS 2011, Progress in Steel and Composite
Structures (edited by B. Gosowski, K. Rykaluk, J. Ziko), Wrocaw University of Technology, 1517 June 2011, 158-159.
84
Normy
PN-EN 1993-1-1, Projektowanie konstrukcji stalowych: Reguy oglne i reguy dla budynkw.
PKN, Warszawa, 2006.
PN-EN 1993-1-5, Projektowanie konstrukcji stalowych: Blachownice. PKN, Warszawa, 2007.
PN-EN 1993-1-6, Projektowanie konstrukcji stalowych: Wytrzymao i stateczno konstrukcji
powokowych. PKN, Warszawa, 2009.
PN-EN 1993-1-7, Projektowanie konstrukcji stalowych: Konstrukcje pytowe. PKN, Warszawa,
2008.
85
Spis rysunkw
Rysunek 3.2.1. Otwarty zbieny przekrj poprzeczny ...................................................................................................... 14
Rysunek 3.2.2. Monosymetryczny przekrj dwuteowy przy zwichrzeniu ........................................................................ 17
Rysunek 5.1.1. Schemat obcienia belki obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym. .......................................... 25
Rysunek 5.1.2. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion obcieniem cigym. ........................... 28
Rysunek 5.1.3. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion obcieniem cigym. ................................ 28
Rysunek 5.1.4. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion obcieniem. ......................................... 28
Rysunek 5.1.6. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion obcieniem cigym. ........................... 28
Rysunek 5.1.8. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion obcieniem cigym w rodku cinania.
.......................................................................................................................................................................................... 30
Rysunek 5.1.9. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion obcieniem cigym w rodku cinania. ... 30
Rysunek 5.1.10. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion obcieniem cigym na pasie grnym.
.......................................................................................................................................................................................... 30
Rysunek 5.1.11. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion obcieniem cigym na pasie grnym. ... 30
.......................................................................................................................................................................................... 30
Rysunek 5.1.14. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion obcieniem cigym w rodku cinania.
.......................................................................................................................................................................................... 32
Rysunek 5.1.15. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion obcieniem cigym w rodku cinania. . 32
.......................................................................................................................................................................................... 32
.......................................................................................................................................................................................... 32
Rysunek 5.2.1. Schemat obcienia belki momentami skupionymi. ................................................................................ 33
Rysunek 5.2.2. Momenty krytyczne belki o rozpitoci L=6,0 m ze zbienym rodnikiem, obcion momentami
skupionymi. ....................................................................................................................................................................... 34
Rysunek 5.2.3. Momenty krytyczne belki o rozpitoci L=6,0 m ze zbienymi pasami, obcion momentami
skupionymi. ....................................................................................................................................................................... 34
Rysunek 5.2.4. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion momentami skupionymi. ...................... 35
Rysunek 5.2.5. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion momentami skupionymi. ............................ 35
Rysunek 5.2.6. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion momentami skupionymi dla rnych
wartoci parametru . ....................................................................................................................................................... 36
Rysunek 5.2.7. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion momentami skupionymi dla rnych
wartoci parametru . ....................................................................................................................................................... 36
Rysunek 5.2.8. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion momentami skupionymi. ...................... 37
Rysunek 5.2.9. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion momentami skupionymi. ............................ 37
Rysunek 5.3.1. Schemat obcienia belki si skupion. .................................................................................................. 38
Rysunek 5.3.2. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion si skupion w rodku cinania. .......... 41
Rysunek 5.3.3. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion si skupion w rodku cinania. ................ 41
Rysunek 5.3.4. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion si skupion przyoon do pasa
grnego. ............................................................................................................................................................................ 41
Rysunek 5.3.5. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion si skupion przyoon do pasa grnego. 41
dolnego.............................................................................................................................................................................. 41
Rysunek 5.3.7. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion si skupion przyoon do pasa dolnego. 41
Rysunek 5.3.8. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion si skupion w rodku cinania. .......... 43
Rysunek 5.3.9. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion si skupion w rodku cinania. ................ 43
86

grnego. ............................................................................................................................................................................ 43
Rysunek 5.3.11. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion si skupion przyoon do pasa grnego.
.......................................................................................................................................................................................... 43
dolnego.............................................................................................................................................................................. 43
Rysunek 5.3.13. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion si skupion przyoon do pasa dolnego.
.......................................................................................................................................................................................... 43
Rysunek 5.3.14. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion si skupion w rodku cinania. ........ 44
Rysunek 5.3.15. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion si skupion w rodku cinania. .............. 44
Rysunek 5.3.16. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion si skupion w rodku cinania. ........ 45
Rysunek 5.3.17. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion si skupion w rodku cinania. .............. 45
Rysunek 5.4.1. Schemat obcienia belki dwiema siami skupionymi. ............................................................................ 46
Rysunek 5.4.2. Momenty krytyczne belki ze zbienym przekrojem, obcion dwiema siami skupionymi w rodku
cinania, dla rnych parametrw zbienoci. .................................................................................................................. 48
Rysunek 5.4.3. Momenty krytyczne belki ze zbienymi przekrojem, obcion siami skupionymi w rodku cinania,
dla rnych parametrw zbienoci. ................................................................................................................................. 48
Rysunek 5.4.4. Momenty krytyczne belki ze zbienym rodnikiem, obcion dwiema siami skupionymi w rodku
cinania. ............................................................................................................................................................................ 49
Rysunek 5.4.5. Momenty krytyczne belki ze zbienymi pasami, obcion siami skupionymi w rodku cinania. ....... 49
cinania. ............................................................................................................................................................................ 50
cinania. ............................................................................................................................................................................ 51
Rysunek 5.5.1. Schemat obcienia wspornika obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym. ................................. 52
Rysunek 5.5.2. Momenty krytyczne wspornika ze zbienym rodnikiem, obcionego obcieniem cigym
przyoonym w rodku cinania. ....................................................................................................................................... 55
Rysunek 5.5.3. Momenty krytyczne wspornika ze zbienymi pasami, obcionego obcieniem cigym przyoonym
w rodku cinania. ............................................................................................................................................................. 55
przyoonym do grnej pki. ........................................................................................................................................... 55
do grnej pki. ................................................................................................................................................................. 55
przyoonym do dolnej pki. ........................................................................................................................................... 55
do dolnej pki. ................................................................................................................................................................. 55
Rysunek 5.6.1. Schemat obcienia wspornika si skupion ........................................................................................... 56
Rysunek 6.2.1. Schemat elementu skoczonego BEAM188 (a), oznaczenia parametrw w przekroju dwuteowym
uywanym przez program ANSYS (b), w ktrych: wi , wj , wk - wzy elementu skoczonego, W1 , W2 szerokoci
pki dolnej i grnej, W3 wysoko oglna przekroju, t1 , t2 gruboci pki dolnej i grnej, t3 gruboci rodnika. .. 60
Rysunek 6.3.1. Schemat elementu skoczonego SHELL181 w ktrym: wi , wj , wk , wl - wzy elementu skoczonego. 60
Rysunek 6.4.1. Porwnanie momentw krytycznych dla belki bisymetrycznej ze zbienym rodnikiem, obcionej
obcieniem cigym przyoonym w rodku cinania. .................................................................................................... 62
Rysunek 6.4.2. Porwnanie momentw krytycznych dla belki bisymetrycznej ze zbienymi pasami, obcionej
Rysunek 6.4.3. Widok zwichrzonej belki ze zbienym rodnikiem, obcionej obcieniem cigym przyoonym w
rodku cinania.................................................................................................................................................................. 62
Rysunek 6.4.4. Widok zwichrzonej belki ze zbienymi pasami, obcionej obcieniem cigym przyoonym w rodku
cinania ............................................................................................................................................................................. 62
obcieniem cigym przyoonym do grnej pki. ........................................................................................................ 63
87

Rysunek 6.4.7. Widok zwichrzonej belki ze zbienym rodnikiem, obcionej obcieniem cigym przyoonym do
grnej pki. ...................................................................................................................................................................... 63
Rysunek 6.4.8. Widok zwichrzonej belki ze zbienymi pasami, obcionej obcieniem cigym przyoonym do grnej
pki. ................................................................................................................................................................................. 63
obcieniem cigym przyoonym do dolnej pki. ......................................................................................................... 64
dolnej pki. ...................................................................................................................................................................... 64
Rysunek 6.4.12. Widok zwichrzonej belki ze zbienymi pasami, obcionej obcieniem cigym przyoonym do
dolnej pki. ...................................................................................................................................................................... 64
momentami skupionymi. ................................................................................................................................................... 65
Rysunek 6.4.15. Widok zwichrzonej belki ze zbienym rodnikiem, obcionej momentami skupionymi. .................... 65
Rysunek 6.4.16. Widok zwichrzonej belki ze zbienymi pasami, obcionej momentami skupionymi. ......................... 65
Rysunek 6.4.17. Porwnanie momentw krytycznych dla belki bisymetrycznej ze zbienym rodnikiem, obcionej si
skupion przyoon w rodku cinania ............................................................................................................................ 66
Rysunek 6.4.18. Porwnanie momentw krytycznych dla belki bisymetrycznej ze zbienymi pasami, obcionej si
skupion przyoon w rodku cinania. ........................................................................................................................... 66
Rysunek 6.4.19. Widok zwichrzonej belki ze zbienym rodnikiem, obcionej si skupion przyoon w rodku
cinania ............................................................................................................................................................................. 66
Rysunek 6.4.20. Widok zwichrzonej belki ze zbienymi pasami, obcionej si skupion przyoon w rodku cinania
.......................................................................................................................................................................................... 66
skupion przyoon do grnej pki. ............................................................................................................................... 67
Rysunek 6.4.23. Widok zwichrzonej belki ze zbienym rodnikiem, obcionej si skupion przyoon do pki
grnej ................................................................................................................................................................................ 67
Rysunek 6.4.24. Widok zwichrzonej belki ze zbienymi pasami, obcionej si skupion przyoon do pki grnej 67
skupion przyoon do dolnej pki. ............................................................................................................................... 68
Rysunek 6.4.27. Widok zwichrzonej belki ze zbienym rodnikiem, obcionej si skupion przyoon do pki
dolnej ................................................................................................................................................................................ 68
Rysunek 6.4.28. Widok zwichrzonej belki ze zbienymi pasami, obcionej si skupion przyoon do pki dolnej . 68
skupion przyoon rodku cinania. ............................................................................................................................... 69
skupion przyoon w rodku cinania. ........................................................................................................................... 69
Rysunek 6.4.31. Widok zwichrzonej belki ze zbienym rodnikiem, obcionej si skupion przyoon w rodku
cinania ............................................................................................................................................................................. 69
Rysunek 6.4.32. Widok zwichrzonej belki ze zbienymi pasami, obcionej si skupion przyoon w rodku cinania
.......................................................................................................................................................................................... 69
Rysunek 6.4.33. Porwnanie momentw krytycznych dla belki monosymetrycznej ze zbienym rodnikiem, obcionej
Rysunek 6.4.34. Porwnanie momentw krytycznych dla belki monosymetrycznej ze zbienymi pasami, obcionej
88

rodka cinania. ................................................................................................................................................................. 70
rodka cinania. ................................................................................................................................................................. 70
grnej pki. ...................................................................................................................................................................... 71
grnej pki. ...................................................................................................................................................................... 71
dolnej pki. ...................................................................................................................................................................... 72
dolnej pki. ...................................................................................................................................................................... 72
skupion przyoon do rodka cinania. .......................................................................................................................... 73
skupion przyoon do rodka cinania. .......................................................................................................................... 73
Rysunek 6.4.47. Widok zwichrzonej belki wspornikowej ze zbienym rodnikiem, obcionej si skupion przyoon
w rodku cinania. ............................................................................................................................................................. 73
Rysunek 6.4.48. Widok zwichrzonej belki wspornikowej ze zbienymi pasami, obcionej si skupion przyoon w
rodku cinania. ................................................................................................................................................................. 73
do pasa grnego. ............................................................................................................................................................... 74
Rysunek 6.4.52. Widok zwichrzonej belki wspornikowej ze zbienymi pasami, obcionej si skupion przyoon do
pasa grnego. .................................................................................................................................................................... 74
do pasa dolnego. ................................................................................................................................................................ 75
Rysunek 6.4.56. Widok zwichrzonej belki wspornikowej ze zbienymi pasami, obcionej si skupion przyoon do
pasa dolnego...................................................................................................................................................................... 75
Rysunek 7.1. Porwnanie nonoci na zginanie ze zwichrzeniem dla belki bisymetrycznej w zalenoci od parametrw
zbienoci przekroju. ........................................................................................................................................................ 79
89
Spis tabel
Tabela 3.1.1. Parametry geometryczne belek zbienych. ................................................................................................. 10
obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym. ............................................................................................................ 27
obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym. ............................................................................................................ 29
obcion obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym. ........................................................................................... 31
Tabela 5.2.1. Momenty krytyczne bisymetrycnej belki ze zbienoci przekroju typu 1 i 2 wg tabeli 3.1.1., obcion
obcion momentami skupionymi. .................................................................................................................................. 35
obcion momentami skupionymi. .................................................................................................................................. 37
si skupion w rodku rozpitoci.................................................................................................................................... 40
obcion si skupion w rodku rozpitoci. ................................................................................................................. 42
si skupion w rodku rozpitoci.................................................................................................................................... 44
obcion si skupion w rodku rozpitoci. ................................................................................................................. 45
Tabela 5.4.1. Momenty krytyczne bisy metrycznej belki ze zbienoci przekroju typu 1 i 2 wg tabeli 3.1.1., obcion
dwiema siami skupionymi. .............................................................................................................................................. 48
obcion dwiema siami skupionymi. ............................................................................................................................. 49
dwiema siami skupionymi. .............................................................................................................................................. 50
obcion dwiema siami skupionymi. ............................................................................................................................. 51
Tabela 5.5.1. Momenty krytyczne wspornika bisymetrycznego ze zbienoci przekroju typu 3 i 4 wg tabeli 3.1.1,
obcionego obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym. ....................................................................................... 54
wspornikowej obcionej si skupion na swobodnym kocu wspornika, przyoon do rodka cinania. ................... 57
wspornikowej obcionej si skupion na swobodnym kocu wspornika, przyoon do grnej i dolnej pki. ............ 58
bisymetrycznej obcionej obcieniem cigym przyoonym do rodka cinania. ........................................................ 62
bisymetrycznej obcionej obcieniem cigym przyoonym do grnej pki. ............................................................. 63
bisymetrycznej obcionej obcieniem cigym przyoonym do dolnej pki. ............................................................. 64
bisymetrycznej obcionej momentami skupionymi na kocach. .................................................................................... 65
si skupion w rodku rozpitoci, przyoon do rodka cinania. ................................................................................ 66
si skupion w rodku rozpitoci, przyoon do grnej pki. ...................................................................................... 67
si skupion w rodku rozpitoci, przyoon do dolnej pki. ...................................................................................... 68
si skupion w rodku rozpitoci, przyoon do rodka cinania. ................................................................................ 69
90

monosymetrycznej obcionej obcieniem cigym przyoonym do rodka cinania. .................................................. 70
monosymetrycznej obcionej obcieniem cigym przyoonym do grnej pki. ....................................................... 71
obcionej obcieniem cigym przyoonym do dolnej pki. ...................................................................................... 72
obcionego si skupion przyoon do rodka cinania. .............................................................................................. 73
obcionego si skupion przyoon do grnej pki. .................................................................................................... 74
obcionego si skupion przyoon do dolnej pki. .................................................................................................... 75
Tabela 7.1. Nono na zginanie i nono na zwichrzenie bisymetrycznej belki obcionej momentami skupionymi. . 78
91
Dodatek pliki wsadowe do programu ANSYS

/com, BELKA ZE ZBIENYMI PASAMI I STA WYSOKOCI RODNIKA - OBCIENIE RODEK CINANIA (SHELL181)
finish
/clear
L=6000
TF=10
TW=7
HW1=130
BF1=150
BF2=300
!ROZPITO BELKI
!GRUBO PEK
!GRUBO RODNIKA
!WYSOKO RODNIKA
!SZEROKO POCZTKOWA "b0" PEK
!SZEROKO KOCOWA "bm" PEK
/graphics,power
/triad,lbot
/auto
/view,1,1,1,1
/eshape,1
/prep7
et,1,181
keyopt,1,3,2
r,1,TF
r,2,TW
mp,ex,1,210000
mp,nuxy,1,0.3
/com, x,y,z
k,1,0,(HW1)+(TF/2),0
k,2,0,0-(TF/2),0
k,3,0,0-(TF/2),L/2
k,4,0,(HW1)+(TF/2),L/2
k,13,0,(HW1/2),0
k,20,0,(HW1/2),L/2
a,1,13,20,4
a,13,2,3,20
k,5,(BF2/2),(HW1)+(TF/2),L/2
k,6,(BF1/2),(HW1)+(TF/2),0
k,7,-(BF1/2),(HW1)+(TF/2),0
k,8,-(BF2/2),(HW1)+(TF/2),L/2
a,1,4,5,6
a,1,4,8,7
k,9,(BF2/2),0-(TF/2),L/2
k,10,(BF1/2),0-(TF/2),0
k,11,-(BF1/2),0-(TF/2),0
k,12,-(BF2/2),0-(TF/2),L/2
a,2,3,9,10
a,2,3,12,11
k,14,0,(HW1)+(TF/2),L
k,15,0,0-(TF/2),L
k,21,0,(HW1/2),L
a,4,20,21,14
a,20,3,15,21
k,16,-(BF1/2),(HW1)+(TF/2),L
k,17,(BF1/2),(HW1)+(TF/2),L
a,4,5,17,14
a,4,14,16,8
k,18,-(BF1/2),0-(TF/2),L
k,19,(BF1/2),0-(TF/2),L
a,9,3,15,19
a,12,3,15,18
nummrg,kp
92

aesize,all,50
real,1
type,1
mat,1
asel,s,area,,1,2
asel,a,area,,1
asel,a,area,,2
asel,a,area,,7
asel,a,area,,8
amesh,all
real,2
asel,inve
amesh,all
finish
/solu
antype,static
pstres,on
dl,21,,ux,0
dl,21,,uy,0
dl,21,,uz,0
dl,21,,rotz,0
dl,24,,ux,0
dl,24,,uy,0
dl,24,,uz,0
dl,24,,rotz,0
dl,1,,ux,0
dl,1,,uy,0
dl,1,,uz,0
dl,1,,rotz,0
dl,5,,ux,0
dl,5,,uy,0
dl,5,,uz,0
dl,5,,rotz,0
fk,20,fy,-1
allsel,all
solve
finish
/SOLU
ANTYPE,BUCKLE
PSTRES,on
BUCOPT,subsp,3
MXPAND,3,,,YES
SOLVE
FINISH
93

/com, BELKA ZE ZBIENYM RODNIKIEM I STAYMI PASAMI - OBCIENIE W RODKU CINANIA (SHELL181)
finish
/clear
L=6000
TF=10
TW=7
HW1=130
HW2=280
BF1=150
BF2=BF1
P0=((HW2-HW1)/2)
!ROZPITO BELKI
!GRUBO PEK
!GRUBO RODNIKA
!WYSOKO POCZTKOWA "h0" RODNIKA
!WYSOKO MAKSYMALNA "hm" RODNIKA
!SZEROKO POCZTKOWA "b0" PEK
!SZEROKO KOCOWA "bm" PEK
/graphics,power
/triad,lbot
/auto
/view,1,1,1,1
/eshape,1
/prep7
et,1,181
keyopt,1,3,2
r,1,TF
r,2,TW
mp,ex,1,210000
mp,dens,1,.1/386.1
mp,nuxy,1,0.3
/com, x,y,z
k,1,0,(P0+(HW1)+(TF/2)),0
k,2,0,P0-(TF/2),0
k,3,0,0-(TF/2),L/2
k,4,0,((HW2)+(TF/2)),L/2
k,13,0,(P0+(HW1/2)),0
k,20,0,(P0+(HW1/2)),L/2
a,1,13,20,4
a,13,2,3,20
k,5,(BF2/2),(HW2)+(TF/2),L/2
k,6,(BF1/2),(P0+(HW1)+(TF/2)),0
k,7,-(BF1/2),(P0+(HW1)+(TF/2)),0
k,8,-(BF2/2),(HW2)+(TF/2),L/2
a,1,4,5,6
a,1,4,8,7
k,9,(BF2/2),0-(TF/2),L/2
k,10,(BF1/2),P0-(TF/2),0
k,11,-(BF1/2),P0-(TF/2),0
k,12,-(BF2/2),0-(TF/2),L/2
a,2,3,9,10
a,2,3,12,11
k,14,0,(P0+(HW1)+(TF/2)),L
k,15,0,P0-(TF/2),L
k,21,0,(P0+(HW1/2)),L
a,4,20,21,14
a,20,3,15,21
k,16,-(BF1/2),(P0+(HW1)+(TF/2)),L
k,17,(BF1/2),(P0+(HW1)+(TF/2)),L
a,4,5,17,14
a,4,14,16,8
k,18,-(BF1/2),P0-(TF/2),L
k,19,(BF1/2),P0-(TF/2),L
a,9,3,15,19
a,12,3,15,18
nummrg,kp
aesize,all,75
94

real,2
type,1
mat,1
asel,s,area,,1,2
asel,a,area,,1
asel,a,area,,2
asel,a,area,,7
asel,a,area,,8
amesh,all
real,1
asel,inve
amesh,all
finish
/solu
antype,static
pstres,on
dl,21,,ux,0
dl,21,,uy,0
dl,21,,uz,0
dl,21,,rotz,0
dl,24,,ux,0
dl,24,,uy,0
dl,24,,uz,0
dl,24,,rotz,0
dl,1,,ux,0
dl,1,,uy,0
dl,1,,uz,0
dl,1,,rotz,0
dl,5,,ux,0
dl,5,,uy,0
dl,5,,uz,0
dl,5,,rotz,0
fk,20,fy,-1
allsel,all
solve
finish
/SOLU
ANTYPE,BUCKLE
PSTRES,on
BUCOPT,subsp,3
MXPAND,3,,,YES
SOLVE
FINISH
95

/com, BELKA ZE ZBIENYM PRZEKROJEM - (BEAM188)
/CLEAR, START
/FILENAME, Stiffness of Tapered Beam,1
/TITLE, TAPERED BEAM
/PREP7
ET,1,BEAM188
KEYOPT,1,1,1
R,1,
MP,EX,1,210000
MP,NUXY,1,.3
sectype,1,beam,I
secdata,150,150,150,10,10,7
sectype,2,beam,I
secdata,150,150,300,10,10,7
sectype,3,taper
secdata,1,0,0,0
secdata,2,4500,0,0
sectype,4,beam,I
secdata,150,150,300,10,10,7
sectype,5,beam,I
secdata,150,150,150,10,10,7
sectype,6,taper
secdata,4,4500,0,0
secdata,5,9000,0,0
! define cross section at first end point

! W1,W2,W3,T1,T2,T3
! define cross section at far end
! new Section ID for tapered beam analysis
! section 1 at location (0,0,0)
! define cross section at first end point
! W1,W2,W3,T1,T2,T3
! define cross section at far end
! new Section ID for tapered beam analysis
K,1,0,0,0
K,2,4500,0,0
K,3,2000,200,0
K,4,9000,0,0
K,5,5000,200,0
ESIZE,100
L,1,2
LATT,1,1,1,,3,,3
LMESH,1,1
L,2,4
LATT,1,1,1,,5,,6
LMESH,1,2
/ESHAPE,1
FINISH
/SOLU
ANTYPE,STATIC
PSTRES,ON
dk,1,,,,0,UY,UZ,ROTX,,,,
dk,4,,,,0,UY,UZ,ROTX,,,,
fk,2,fy,-1
ALLSEL,ALL
SOLVE
FINISH
/SOLU
ANTYPE,BUCKLE
PSTRES,ON
BUCOPT,subsp,3
MXPAND,3,,,YES
SOLVE
FINISH
96

J Kus Problemy Statecznosci Popr PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

J Kus Problemy Statecznosci Popr PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Politechnika Opolska

mgr in. Juliusz Ku

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami

Opole, wrzesie 2012 r.

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

Wykaz waniejszych oznacze

1.2. Cel i zakres rozprawy

1.3. Tezy rozprawy

1.4. Podstawowe zaoenia

Aktualny stan wiedzy

2.1. Zagadnienie statecznoci belek stalowych

2.2. Zagadnienie statecznoci elementw stalowych ze zbienymi przekrojami poprzecznymi. 8

Funkcjona cakowitej energii potencjalnej belek i warunki brzegowe

3.1. Cechy geometryczne belek ze zmiennymi przekrojami

3.2. Funkcjona cakowitej energii potencjalnej w belce o zmiennym przekroju poprzecznym

3.3. Warunki brzegowe

Rozwizanie oglne zagadnienia statecznoci metod Rayleigha-Ritza

Rozwizanie szczegowe zagadnienia statecznoci metod Rayleigha-Ritza, dla belek

5.1. Belka obciona obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym

5.2. Belka obciona momentami skupionymi na kocach

5.3. Belka obciona si skupion

5.4. Belka obciona dwiema siami skupionymi

5.5. Wspornik obciony obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym

5.6. Wspornik obciony si skupion na swobodnym kocu

Rozwizanie oglne zagadnienia statecznoci belek Metod Elementw Skoczonych

6.2. Model belkowy

6.3. Model powokowy

6.4. Porwnanie wybranych oblicze momentw krytycznych belek ze zbienymi przekrojami

Ocena nonoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi z uwzgldnieniem

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

Dodatek pliki wsadowe do programu ANSYS

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

Wykaz waniejszych oznacze

pole przekroju poprzecznego,

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

, czyli belki z wysokimi rodnikami.

Problem zwichrzenia wystpuje take w belkach o zmiennych liniowo przekrojach poprzecznych,

1.2. Cel i zakres rozprawy

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

z wyznaczeniem momentw krytycznych w zalenoci od gradientw momentw zginajcych

1.3. Tezy rozprawy

potencjalnej obcionej belki, moe by wykorzystywana do wyznaczania momentu

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

generowanie procesu obliczeniowego wyznaczajcego obcienie

krytyczne, dla wybranych przypadkw belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi,

1.4. Podstawowe zaoenia

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

2. Aktualny stan wiedzy

2.2. Zagadnienie statecznoci elementw

Stateczno belek stalowych ze zmieniajcym si liniowo przekrojem poprzecznym na

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

Bradford (1987), a take Bradford i Cuk (1988). Badacze w swoich pracach

zaproponowali macierze sztywnoci i bezwadnoci belkowych elementw skoczonych

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

3. Funkcjona cakowitej energii potencjalnej belek i warunki brzegowe

blachownicowe, pozwalaj na wytwarzanie elementw o zmiennych przekrojach poprzecznych na

Tabela 3.1.1. Parametry geometryczne belek zbienych.

Parametry zbienoci przekroju

Schemat przekroju poprzecznego

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

Analiza statecznoci belek ze zbienymi przekrojami poprzecznymi

3.2. Funkcjona cakowitej energii potencjalnej w belce o zmiennym