Magdalena Malczewska 2c nr 15

MOTYWY TEMATYCZNE W POEZJI KAZIMIERZA

PRZERWY-TETMAJERA
Kazimierz Przerwa-Tetmajer by polskim poet, prozaikiem,
dramatopisarzem oraz czoowym przedstawicielem Modej Polski.
Jego twrczo moemy podzieli na 3 nurty: wiersze zwizane
z postaw dekadenck, erotyki i poezj tatrzask. W poezji
Tetmajera moemy znale wszystkie najwaniejsze tematy
modernizmu: filozofia, niszczca mio, kobieta, Tatry, los
twrcy i sztuka. Poezja Tetmajera jest niezwykle osobista.
Daje
mu
ucieczk
od
straszliwej
rzeczywistoci,
od
dekadenckiej beznadziei istnienia. Ucieczk t znajduje
wanie w poezji, zmysowej mioci, grskiej przyrodzie i
dekadenckiej nirwanie.
Jednym z bardziej znanych wierszy Kazimierza PrzerwyTetmajera jest Koniec wieku XIX. Podmiot liryczny nie umie
przyj adnej postawy wobec otaczajcego go wiata, wie, e
nie istnieje dobra reakcja na koniec wieku. Jedyn rzecz,
ktr moe zrobi jest trwanie i czekanie na dalszy rozwj
wydarze. Czowiek koca wieku jest przepeniony uczuciem
beznadziejnoci, pustki, pesymizmu, jego milczenie wyraa te
bezsilno. Wyranie widoczny jest w wierszu Tetmajera wpyw
filozofii Schopenhauera, ktry postrzega jednostk ludzk
jako istot skazan na cierpienie, nkan lkiem przed
mierci, niepewnoci i poczuciem bezcelowoci egzystencji.
Na wiersz skada si cig pyta retorycznych, licznych znakw
zapytania i wielokropkw. Dziki temu jzyk utworu jest
niezwykle nacechowany emocjonalnie i ekspresywny. Wiersz
charakteryzuje te paralelizm skadniowy i metaforyczny,
wysoki jzyk.
W wierszu Lubi, kiedy kobieta... Kazimierz PrzerwaTetmajer porusza kolejne tematy modernistyczne. Poeta zawar
w nim opis aktu seksualnego. Dla modopolskich artystw by
to jeden z najlepszych sposobw osigania stanu nirwany.
Dlatego Tetmajer koncentruje si na opisie przeywania
rozkoszy oraz fascynacji t sytuacj. Uycie przez poet sw
lubi
i
kobieta
wskazuj
na
brak
zaangaowania
emocjonalnego
ze
strony
podmiotu
lirycznego,
natomiast
odarcie kobiety z cech indywidualnych wskazuje na to, e jest
ona tylko narzdziem, przedmiotem
uytym do osignicia
stanu Nirwany. W wierszu dominuje postawa hedonistyczna
podmiotu, nastawienie na rozkosz cielesn, zmysowo.
Melodia mgie nocnych naley do tatrzaskiej poezji
Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Podmiotem lirycznym s tytuowe
nocne mgy, podlegajce zabiegowi personifikacji. Tematem
opisu wiersza jest pejza grski uchwycony o zmierzchu. W

Magdalena Malczewska 2c nr 15

utworze zostaa uyta technika impresjonizmu poetyckiego,

polegajca na opisie chwilowych wrae artysty. Obrazy maj
niezwykle dynamiczny charakter, szybko si zmieniaj i
wywouj w obserwatorze lekki, radosny nastrj. Ukazanie
tatrzaskiego pejzau w kategoriach muzycznych pozwala odda
jego zmienno i subtelno. Ju pierwsze sowa utworu
wprowadzaj nastrj tajemniczoci. wiat przedstawiony w
utworze jest baniowy, fantastyczny. Wszystko odbywa si w
nocnej ciszy, przerywanej tylko przez ciche szmery, szepty,
szumy. W wierszu zastosowany jest te zabieg synestezji.
Polega on na przypisaniu wrae dowiadczanych jednym zmysem
innemu zmysowi.
Dzi Tetmajer pamitany jest gwnie jako poeta koca
wieku, schykowiec, ten, ktry jako pierwszy tak dosadnie da
wyraz
modopolskiemu
kryzysowi
wiatopogldowemu
oraz
nastrojom mu towarzyszcym. U Tetmajera znajdziemy wszystkie
najwaniejsze tematy modernizmu, to on w duej mierze
wyznaczy kanon modopolskich tematw oraz now poetyk
lirycznej
wypowiedzi.
Gwne
zagadnienia,
jakie
poeta
poruszy w swoich wierszach to modopolskie przeycie
pokoleniowe: utrata wiary i wartoci, mio oraz pejza
tatrzaski ujty w impresjonistycznej poetyce. W swoich
utworach dy rwnie to syntezy sztuk: sowa, plastyki i
muzyki.