Dzieci Sieci 2.0 - Kompetencje Komunikacyjne Mlodych 2012

Dzieci Sieci 2.
Kompetencje komunikacyjne
modych
Autorzy:
Piotr Siuda
Grzegorz D. Stuna
Anna Justyna Dbrowska
Marta Klimowicz
Emanuel Kulczycki
Renata Piotrowska
Ewa Rozkosz
Marcin Sieko
Krzysztof Stachura
Czonkowie zespou badawczego: Piotr Siuda (koordynator projektu), Grzegorz D. Stuna (asystent
koordynatora), Anna Justyna Dbrowska, Marta Klimowicz, Emanuel Kulczycki, Damian Muszyski,
Renata Piotrowska, Ewa Rozkosz, Marcin Sieko, Krzysztof Stachura
Recenzja raportu: dr hab. Piotr Drzewiecki
Redakcja jzykowa: Maria Klaman
Opracowanie graficzne, skad iamanie: Oficyna Wydawnicza Edytor.org Lidia Ciecierska
Dofinansowano ze rodkw Ministra Kultury iDziedzictwa Narodowego
ISBN: 978-83-938408-7-8
Tre raportu dostpna na licencji Uznanie autorstwa 3.0 Polska (CC BY 3.0 PL)
http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/
Gdask 2013
Wydawcy:
Instytut Kultury Miejskiej
ul. Dugi Targ 39/40
80-830 Gdask
www.ikm.gda.pl
Spis
treci
Spis treci
Wprowadzenie
Badanie kwestionariuszowe kompetencji komunikacyjnych osb wwieku

od 13 do 16 lat
Netnografia, czyli gimnazjalici igimnazjalistki wspoecznociach internetowych
59
Ilociowa analiza programw nauczania
85
Jakociowa analiza programw nauczania
101
Zakoczenie
129
Bibliografia
133
Model kompetencji zwizanych zkorzystaniem zinternetu przez dzieci

wwieku od 13 do 16 lat
135
Aneks 1. Ilociowa analiza programw nauczania model kompetencji

jako narzdzie analizy
149
Aneks 2. Ilociowa analiza programw nauczania wykaz programw

poddanych analizie
159
Aneks 3. Ilociowa analiza programw nauczania tabele zwartociami

zmiennych
165
Aneks 4. Jakociowa analiza programw nauczania wykaz programw

poddanych analizie
227
Wprowadzenie
Wprowadzenie
Monografia, ktr oddajemy w Pastwa rce, jest efektem drugiego
ju projektu badawczego realizowanego pod szyldem Dzieci sieci. Raport to
wynik omiomiesicznej pracy dziesicioosobowego zespou badaczek ibadaczy, ktrzy zajli si tematem kompetencji komunikacyjnych zwizanych
zkorzystaniem zinternetu uczniw na trzecim etapie edukacyjnym. Celem
projektu bya diagnoza owych umiejtnoci oraz okrelenie stanu dziaa odnoszcych si do omawianych kompetencji wzakresie edukacji prowadzonej
wramach formalnego systemu ksztacenia. Zadanie Dzieci Sieci kompetencje komunikacyjne modych realizowa Orodek Bada iAnaliz Spoecznych
wsplnie zInstytutem Kultury Miejskiej wGdasku, afinansowao Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Omawiany projekt otrzyma dofinansowanie w programie Obserwatorium kultury, a dziaania badawcze
trway od marca do grudnia 2013 roku. Koordynatorem projektu jest Piotr
Siuda, jego asystentem Grzegorz D. Stuna. Wskad zespou badawczego weszli rwnie: Anna Justyna Dbrowska, Marta Klimowicz, Emanuel Kulczycki, Damian Muszyski, Renata Piotrowska, Ewa Rozkosz, Marcin Sieko oraz
Krzysztof Stachura.
Eksploracja podjtej tematyki jest konsekwencj naszej wczeniejszej
pracy badawczej, podczas ktrej zajmowalimy sikompetencjami medialnymi iinformacyjnymi uczniw klas 46 szkoy podstawowej (Siuda, Stuna,
2012). O ile wczeniejsze badanie miao charakter, w duej mierze, rozpoznawczy wywiady skategoryzowane, ktre byy punktem wyjcia caego
projektu badawczego, nie byy przeprowadzane na reprezentatywnej prbie
o tyle drugi projekt oparlimy na mocnej, ilociowej podstawie i badaniach ankietowych prowadzonych na prbie blisko 750 uczniw gimnazjw
zwojewdztwa pomorskiego. Wnioski zdocieka zuyciem kwestionariusza, ankiety stay si podstaw kolejnych dziaa. Zbadalimy programy nauczania, ktre zostay wybrane wedug wskaza szk, gdzie prowadzilimy
badanie ankietowe. Podjlimy si take przeprowadzenia netnografii serwisw spoecznociowych uywanych przez gimnazjalistw. Strony dobrano,
kierujc si wskazaniami nastolatkw (podawali oni najczciej odwiedzane
przez siebie serwisy).
Jak zobaczycie Pastwo w trakcie lektury, raport nie opowiada si po
adnej ze stron stygncego, ale wci gorcego sporu na linii metody ilociowe
kontra metody jakociowe. Uznalimy, ezarwno jedne jak idrugie daj nam
DZIECI SIECI. KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE MODYCH
szans na zdobycie interesujcych (bo odmiennych) danych. Staralimy si te

dostosowa metody do obszaru badawczego. Z jednakow ekscytacj podchodzilimy do naszej ilociowej, jak ijakociowej pracy, majc wiadomo,
ewnioski zobu podej s wnaszym projekcie komplementarne. Cao dziaa projektowych konstruowalimy pod ktem uzupeniania si poszczeglnych czci.
Podstaw naszej pracy by model kompetencji, zwizanych z korzystaniem zinternetu przez dzieci wwieku od 13 do 16 lat (patrz jeden zfragmentw raportu), nawizujcy do analogicznego modelu skonstruowanego na
potrzeby pierwszego badania Dzieci Sieci (Siuda, Stuna, 2012). Model nie mia
od pocztku charakteru wartociujcego, ale stanowi rodzaj katalogu kompetencji (odnoszcych si do korzystania zinternetu) ipozwala nam okreli ich
poziom wrd uczniw. Obszary zachowa komunikacyjnych, jakie wyrnilimy wmodelu, czyli zachowania informacyjne, zachowania produkcyjne iycie winternecie, podyktoway badanie ilociowe na reprezentatywnej prbie
uczniw pomorskich gimnazjw, atake ilociow analiz treci programw
nauczania oraz netnografi.
Badanie netnograficzne polegao na analizowaniu zawartoci serwisw
internetowych, profili uytkownikw i uytkowniczek oraz ich zachowa komunikacyjnych. Uznalimy, edane ilociowe na temat wykorzystywania okrelonych serwisw przez nastolatki s wietnym materiaem wskazujcym nam
rejony internetu, ktre powinny zosta poddane analizie jakociowej.
Nieco inaczej byo w przypadku bada dotyczcych programw nauczania. Dociekania te skaday si z dwch wyranie wydzielonych czci.
Pierwsza bazuje na danych zgromadzonych przy okazji badania kwestionariuszowego, ma charakter ilociowy, metodologicznie inspirowany jest
analiz treci i przedstawia wnioski dotyczce wszystkich kilkudziesiciu przebadanych programw (cz znich to programy wykorzystywane
wszkoach, gdzie przeprowadzono ankiety). Druga cz to analiza jakociowa, sigajca wstpnie do tych samych programw, ale analizujca jedynie
ich porcj, wybran woparciu ownioski zanalizy ilociowej. Druga cz jest
dopenieniem ipogbieniem ilociowej analizy zawartoci programw nauczania, oczym wiadcz nieco dalej idce interpretacje, atake zwrcenie
baczniejszej uwagi przy badaniu wybranych programw na okrelone treci (nie jest to oczywicie zarzut wstosunku do bada ilociowych, ajedynie
zwrcenie uwagi na rny charakter icel obu zastosowanych podej badawczych). Zaowocowao to m.in. zarysowaniem wtrakcie jakociowego badania
nieco szerszej, ni przy badaniu ilociowym, listy programw podejmujcych
kwestie edukacji medialnej iinformacyjnej oraz wskazanie moliwoci skorzystania znich przy budowaniu kompleksowej strategii edukacji medialnej
iinformacyjnej.
Tematyka kompetencji komunikacyjnych (zwizanych z korzystaniem
z internetu) jest niezwykle aktualna, dlatego uwaamy, e nasze badania,
6
chocia prowadzone przez krtki okres czasu, pozwalaj na przyjrzenie si,

jak wmedialnej rzeczywistoci funkcjonuj gimnazjalici. Warto zaznaczy,
e moglibymy wymieni przynajmniej kilka zastrzee majcych zachci
do krytycznej lektury niniejszego raportu przykadem niech bdzie nieco
wikszy dostp do technologii informacyjno-komunikacyjnych wwojewdztwie pomorskim, gdzie przeprowadzono badanie, ni w innych czciach
kraju. Mamy jednak nadziej, eCzytelnicy skupi sina naszych wnioskach,
wykorzystujc je jako podstaw do prowadzenia dalszych bada lub zgbiania ledwie zarysowanych, wyaniajcych si znaszych interpretacji obszarw,
ktrych nie udao nam si ze wzgldu na czasowe, ale iprojektowo-grantowe ograniczenia zbada dokadniej.
yczymy miej lektury.
Wprowadzenie
Badanie kwestionariuszowe
kompetencji komunikacyjnych
osb wwieku od 13 do 16 lat
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Wstp
Celem niniejszego rozdziau jest prezentacja wynikw bada kwestionariuszowych zrealizowanych wprojekcie Dzieci sieci 2.0 kompetencje
komunikacyjne modych. Problemem badawczym podejmowanym wprzedstawionych analizach jest rozpoznanie sposobu korzystania znarzdzi internetowych oraz aktywnoci wsieci dzieci wwieku od 13 do 16 lat. Rozpoznanie
to bdzie oparte na wypracowanym wprojekcie modelu kompetencji zwizanych z korzystaniem z internetu (Siuda, Stuna, 2012). Opisywane badanie
przeprowadzilimy zwykorzystaniem techniki ankiety audytoryjnej na przeomie maja iczerwca 2013 roku na prbie 742 uczniw szk gimnazjalnych.
Metoda badawcza
Badania zostay zrealizowane na terenie wojewdztwa pomorskiego.
Zaprojektowano je, uwzgldniajc aktualne dane statystyczne wskazujce
na charakterystyki populacji osb w wieku 1316 lat ze wzgldu na klas
szkoln iwielko miejsca zamieszkania. Gwoli metodologicznej precyzji naley podkreli, eodsetek gospodarstw domowych zdostpem do internetu jest najwikszy wanie wwojewdztwie pomorskim. T tendencj wida
wanalizach Dominika Batorskiego (Batorski, 2013) przygotowywanych wramach opublikowanej w2013 roku Diagnozy Spoecznej. Nakazuje to wic lektur raportu zuwzgldnieniem faktu pewnej ilociowej przewagi nad innymi
regionami wPolsce, jeli chodzi owykorzystanie nowej technologii, jak jest
internet.
Nie ma jednak pewnoci, wjakim zakresie wspomniana przewaga wojewdztwa pomorskiego przekada si na pierwszestwo pod wzgldem
kompetencji. Ten wtek powinien zosta zbadany w kolejnych studiach
badawczych, zaprojektowanych z myl o oddaniu rnic pomidzy wojewdztwami. Uwarunkowania logistyczne bada wymagay zaprojektowania,
adekwatnego metodologicznie, studium jednego wojewdztwa. Mona

jednak zaoy, ewnioski uzyskane wPomorskiem nie odbiegaj znacznie od
tych, jakie uzyskano by, prowadzc analogiczne studium winnych regionach
wPolsce. Wtym sensie uwaamy, epomorskie badania s dobrym punktem
wyjcia do przeprowadzenia kolejnych projektw, ufundowanych na analogicznych zaoeniach metodologicznych istanowicych gos wdebacie nad
uwarunkowaniami kompetencji technologicznych modych Polakw.
Badania miay charakter ilociowy. Narzdziem, ktre wnim wykorzystano by kwestionariusz zrealizowany technik ankiety audytoryjnej (uczniowie zostali proszeni o samodzielne wypenienie kwestionariusza w trakcie
lekcji szkolnej). Przygotowalimy czterostronicow ankiet, dostosowujc
pytania do moliwoci poznawczych respondentw modziey. Wtym celu
tre kwestionariusza skonsultowalimy zpsychologiem, auzyskane uwagi
uwzgldnilimy wjego finalnej wersji.
Badanie wykonali profesjonalnie przygotowani ankieterzy, anad przebiegiem prac czuwa koordynator merytoryczny zadania. Ankiety przeprowadzilimy wterenie midzy 13 maja a7 czerwca 2013 roku w36 szkoach
gimnazjalnych na cznej grupie blisko 800 osb, zczego do finalnej wersji
analizy zakwalifikowane zostay 742 ankiety. Te, ktrych nie uwzgldniono,
nie speniay niezbdnych kryteriw kompletnoci bd nie zostay wypenione wsposb rzetelny. Wjednej klasie ankiety wypeniao rednio 22uczniw,
wczasie od 20 do 25 minut. Placwki, wktrych odbyo si badanie, zlokalizowane s na terenie 27 gmin wchodzcych wskad 19 powiatw zterenu
caego wojewdztwa.
W badaniu zastosowalimy losowo-kwotowy dobr gimnazjw
(zuwzgldnieniem proporcji wyznaczonej zmienn miejsca zamieszkania) na
podstawie bazy danych wszystkich szk tego typu z wojewdztwa pomorskiego (takich placwek jest 438 stan na dzie 30 wrzenia 2012 roku). Zestawienie to przygotowane zostao przez System Informacji Owiatowej (SIO)
i jest dostpne online (http://www.cie.men.gov.pl/images/stories/sio_wykazy/00004.xls). Nastpnie przyjlimy, e w badaniu powinna wzi udzia
analogiczna liczba uczniw zposzczeglnych rocznikw. Ostatecznie ankiety
audytoryjne zrealizowano w13 klasach pierwszych, 11 klasach drugich oraz
12 klasach trzecich.
W dalszej analizie istotn rol peni zestaw zmiennych niezalenych,
tj. czynnikw, ktrych wpyw na zmienne z obrbu poszczeglnych standardw badano. Przyjlimy, e jako zmienne niezalene zdefiniowane zostan (1) klasa szkolna, (2) pe osoby badanej, (3) klasa iwielko miejsca
zamieszkania, (4) wyksztacenie rodzicw, (5) ocena umiejtnoci korzystania zinternetu, (6) sta korzystania zinternetu, (7) czstotliwo korzystania
zinternetu, (8) rednia ilo czasu powicana na korzystanie zinternetu, (9)
liczba uywanych narzdzi isprztw (np.komputer, smartfon, konsola) oraz
(10) liczba uywanych narzdzi isprztw (np.komputer, smartfon, konsola)
posiadanych do wasnej dyspozycji/na wasno.
10
Zestawienie oglnych informacji obadanych

Przeprowadzilimy badania na prbie 742 osb, uczniw gimnazjw
zlokalizowanych w 27 rnych gminach (zob. Tabela 1). Wrd respondentw znalazo si 285 uczniw klas pierwszych (38,4proc. caej prby), 212
uczniw klas drugich (28,6proc.) i245 uczniw klas trzecich (33proc.); 399
uczennic (54,1proc.) i 339 uczniw (45,9proc.). Jako miejsce zamieszkania
42,9proc. badanych wskazao wie, 26,6proc. miasto do 50 tys. mieszkacw, a 30,5proc. wiksze miasto. Kluczow zmienn socjodemograficzn
byo take wyksztacenie rodzicw badanych gimnazjalistw. By je zobrazowa, zastosowalimy uredniony, sumaryczny wskanik na podstawie
deklaracji owyksztaceniu matki iojca. 32,6proc. respondentw wskazao,
e wyksztacenie ich rodzicw jest podstawowe lub zawodowe, 28,8proc.
rednie, a38,6proc. wysze.
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Tabela 1. Dane demograficzne populacji klasa szkolna, miejsce zamieszkania, wyksztacenie rodzicw
KLASA
Wane
CZSTO
285
38,4
II
212
28,6
III
Ogem
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
Wane
245
33,0
742
100,0
CZSTO
wie
miasto do 50 tys.
mieszkacw
miasto powyej 50 tys.
mieszkacw
Ogem
PROCENT WANYCH
313
42,9
194
26,6
223
30,5
730
100,0
Braki danych brak danych
12
Ogem
UREDNIONE WYKSZTACENIE RODZICW
Wane
PROCENT WANYCH
742
CZSTO
PROCENT WANYCH
podstawowe / zawodowe
214
32,6
rednie
189
28,8
wysze
253
38,6
Ogem
656
100,0
Ogem
742
80
rdo: opracowanie wasne

11
43,1proc. badanych deklarowao, ekorzysta zinternetu od ponad 6lat,

35,7proc. wskazao okres od 4 do 6 lat, a21,2proc. korzysta zinternetu krcej ni 4 lata. Zdecydowana wikszo rozmwcw podkrelia, ekorzysta
zinternetu codziennie (80,1proc.), przy czym wikszo spdza winternecie
mniej ni 3 godziny dziennie (67,5proc.). Tym samym jest to wynik, ktry
przeczy stereotypowym wyobraeniom o stale podczonym do sieci modym cyfrowym pokoleniu (zob. Tabela 2).
Tabela 2. Sta iregularno korzystania zinternetu
OD JAK DAWNA KORZYSTASZ ZINTERNETU?
Wane
CZSTO
krcej ni 4 lata
130
21,2
powyej 4 do 6 lat
219
35,7
powyej 6 lat
264
43,1
613
100,0
Ogem
Braki danych trudno powiedzie
124
brak danych
5
Ogem
JAK CZSTO KORZYSTASZ ZINTERNETU?
Wane
PROCENT WANYCH
129
CZSTO
PROCENT WANYCH
nie codziennie
147
19,9
codziennie
593
80,1
Ogem
740
100,0
Ogem
742
Najpopularniejszym narzdziem pozwalajcym uzyska dostp do internetu okaza si telefon komrkowy. Korzysta z niego 62,7proc. naszych
rozmwcw. Kolejne miejsce w rankingu zajmuj komputer stacjonarny
(56,1proc.) lub przenony (51,5proc.). Niektrzy uczniowie wykorzystuj
systematycznie sprzt nalecy do innych osb. 22,1proc. respondentw
korzysta z komputerw czonkw rodziny, 9,7proc. z komputerw kogo
spoza rodziny, a 7,9proc. z cudzego telefonu komrkowego. Gimnazjalici
korzystaj z internetu take za porednictwem konsoli (11,7proc.), tabletu
(9,9proc.), anawet telewizora (1,1proc.). Wikszo badanych systematycznie uywa wicej ni jednego urzdzenia, ktre oferuje dostp do internetu.
Tylko 26,3proc. uczniw zadeklarowao, e korzysta z jednego narzdzia,
podczas gdy 35,8proc. wykorzystuje dwa, a 37,9proc. trzy lub wicej urzdze. Przy tym tylko 6proc. respondentw deklarowao, e nie posiada
adnego urzdzenia, oferujcego dostp do internetu, na wasny, wyczny
12
uytek. 60,4proc. spord rozmawiajcych z nami gimnazjalistw deklarowao, eposiada przynajmniej dwa takie urzdzenia (zob. Tabela 3).
Tabela 3. Narzdzia i sprzty elektroniczne wykorzystywane przez respondentw
OKREL, JAKICH NARZDZI/SPRZTW UYWASZ, BY KORZYSTA ZINTERNETU? (N=734)
CZSTO
PROCENT WANYCH
Wasnego telefonu komrkowego
460
62,7
Wasnego komputera stacjonarnego
412
56,1
Wasnego komputera przenonego
378
51,5
Komputera innej osoby zrodziny (np.rodzicw, rodzestwa)
162
22,1
Konsoli
86
11,7
Tabletu
73
9,9
Komputera innej osoby spoza rodziny

(np.wdomu kolegi / koleanki)
71
9,7
Telefonu komrkowego innej osoby
58
7,9
1,1
Telewizora
Ogem
LICZBA UYWANYCH NARZDZI/SPRZTW
(7 WARIANTW ODPOWIEDZI WKAFETERII)
Wane
742
CZSTO
193
26,3
263
35,8
278
37,9
Ogem
734
100,0
Ogem
742
LICZBA NARZDZI/SPRZTW POSIADANYCH

DO WASNEJ DYSPOZYCJI/NA WASNO
(SKALA 03, GDZIE 0 OZNACZA BRAK SPRZTU, A3 POSIADANIE TRZECH SPRZTW)
Wane
PROCENT WANYCH
1
3 lub wicej
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
brak
1
2 lub wicej
CZSTO
PROCENT WANYCH
44
6,0
249
33,7
446
60,4
Ogem
739
100,0
Ogem
742
13
Korzystajc zinternetu, uczniowie najchtniej odwiedzaj serwisy spoecznociowe, czaty i blogi (zob. Tabela 4). Do tej kategorii mona zaklasyfikowa odpowiedzi 87,5proc. respondentw. Najczciej wymienianymi
przestrzeniami winternecie byy Facebook oraz serwis ask.fm, pozwalajcy
zadawa znajomym rne pytania (swego rodzaju elektroniczny odpowiednik
popularnych wlatach 90. XX wieku zeszytw zotych myli). Du popularnoci cieszy si take serwis YouTube, wskazany przez 49,2proc. respondentw oraz serwisy rozrywkowe z grafikami, takie jak na przykad kwejk.pl.
Systematyczne odwiedzanie tego rodzaju stron zadeklarowao 22,4proc.
badanych. Prg 10proc. przekraczaj take Google, strony ztreciami multimedialnymi (filmy, muzyka iseriale) oraz te, powicone tematyce gier komputerowych, take online.
Zuwagi na fakt, enadrzdnym celem bada byo oszacowanie kompetencji internetowych dzieci wwieku 1316 lat, za zasadne uznalimy zapytanie ich oto, jak sami oceniaj wasne umiejtnoci zwizane zkorzystaniem
zdostpu do sieci (zob. Tabela 5). Dominuje przekonanie, ekompetencje s
raczej wysokie. Tak deklaracj skada 40,8proc. badanych. 30,4proc. uwaa
jednak, es bardzo wysokie, a28,8proc., enajwyej przecitne. Ta autoocena jest bardzo pozytywna. Wdalszej czci tekstu przedstawiamy bardziej
szczegowe dane, ktre pozwalaj wyciga wnioski na temat zasadnoci
oceny wasnych kompetencji przez gimnazjalistw.
14
Tabela 4. Rodzaj/typ ulubionej, najczciej odwiedzanej strony internetowej

(mona byo poda 3 warianty odpowiedzi; strony zostay zaklasyfikowane do kilkunastu wymienionych niej kategorii) (N=710)
RODZAJ/TYP ULUBIONEJ, NAJCZCIEJ ODWIEDZANEJ STRONY INTERNETOWEJ
CZSTO
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
PROCENT WANYCH
blog / czat / serwis spoecznociowy
621
87,5
youtube.com
349
49,2
serwis ztreciami typu kwejk.pl
159
22,4
google.pl
103
14,5
filmy / seriale / muzyka
94
13,2
gry komputerowe / online
76
10,7
duy portal informacyjny typu onet.pl, wp.pl
65
9,2
sport / motoryzacja
44
6,2
materiay dydaktyczne / szkolne
33
4,6
serwisy aukcyjne
33
4,6
hobby, zainteresowania
20
2,8
wikipedia.pl
20
2,8
pornografia
16
2,3
plotki, moda, sztuka
13
1,8
strony do odbierania poczty
11
1,5
strony dla mionikw kultury japoskiej
1,0
technologie / komputery
1,0
Tabela 5. Jak oceniasz swoje umiejtnoci korzystania zinternetu?

JAK OCENIASZ SWOJE UMIEJTNOCI
KORZYSTANIA ZINTERNETU?
Wane
CZSTO
PROCENT WANYCH
s najwyej przecitne
197
28,8
s raczej wysokie
279
40,8
s bardzo wysokie
208
30,4
684
100,0
Ogem
Braki danych trudno powiedzie
33
brak danych
25
Ogem
58
Ogem
742
rdo: Opracowanie wasne
15
Wyniki standardy kompetencji

Prezentacja gwnych wynikw badania skoncentrowana jest wok standardw i wskanikw (zaczerpnitych z modelu kompetencji), ktre byy podstaw konstrukcji narzdzia badawczego. Wszystkie dane bd
przedstawiane kolejno wodniesieniu do poszczeglnych standardw.
Zachowania informacyjne. Standard 1.

Sprawne iskuteczne docieranie do informacji
oraz jej gromadzenie
Pierwszym zadaniem zwizanym z badaniem aktywnoci w internecie
byo udzielenie odpowiedzi na nastpujce pytanie: Po wpisaniu w okno
wyszukiwarki (np.Google) zapytania onastpujcej treci -Justin Timberlake Najnowszy album w wynikach wyszukiwania moemy si spodziewa:
(moesz zaznaczydowoln liczb odpowiedzi) (zob. Tabela 6). Wewskazanym zapytaniu znak minus (-) suy do pominicia zrezultatw wyszukiwania
wszystkich wynikw zawierajcych wyraz Justin, natomiast znaki cudzysoww () uyte do zamknicia wyraenia Najnowszy album nakadaj
na wywietlone wyniki dodatkowy warunek: bd prezentowane tylko te wyniki, wktrych wystpuje dokadnie to wyraenie, czyli Najnowszy album.
Zadanie to odnosi si do Standardu 1 zmodelu kompetencji: Sprawne
iskuteczne docieranie do informacji. Celem zadania byo okrelenie, czy badani potrafi woparciu owypracowane wprocesie edukacji umiejtnoci
formuowa pytania na bazie potrzeb informacyjnych oraz czy wtym celu s
wstanie zrozumie proces dobierania sw kluczowych, formuowa pytania
dla wyszukiwarek internetowych istosowa opcje wyszukiwania zaawansowanego (operatory Boolea, filtry).
Badani mogli zaznaczy dowoln liczb odpowiedzi, jednake spord
wszystkich moliwoci poprawna bya tylko jedna, definiujca wynik wyszukiwania jako informacje onajnowszych albumach wszystkich Timberlakew
z wyjtkiem Justina Timberlakea. Tej odpowiedzi udzielio 67 badanych
(9,2proc. caej prby). Czciowo poprawn odpowied, wskazujc, euzyskamy wyniki, wktrych nie pojawia si sowo Justin, udzielio 60 badanych
(8,2proc.). Odpowied jest jedynie czciowo poprawna, gdywskazuje jeden
zelementw zapytania, tj. usunicie zwynikw stron WWW zwyrazem Justin;
nie uwzgldnia jednak kolejnych warunkw nakadanych przez zapytanie.
Najczciej wskazywanodpowiedzi (72proc. procent wanych odpowiedzi) bya ta, ktra sugerowaa uzyskanie wynikw prezentujcych informacje onajnowszym albumie Justina Timberlakea. Oznacza to, erespondenci
16
nie rozpoznali inie znali znaczenia operatora - zastosowanego na pocztku

wyraania. Czsto wybierano take odpowied, ktra wskazywaa, eosoba
wpisujca przedstawione zapytanie w wyszukiwark internetow otrzyma
zestaw stron, gdzie pojawiajsi sowa Justin, Timberlake oraz album.
Takiej odpowiedzi udzielio 57,3proc. badanych. Ponownie nie zostaa tu zauwaona rola operatora -. Dodatkowo respondenci nie rozpoznali funkcji
operatora, jakim jest cudzysw. 40,2proc. wskazao, ezapytanie pozwoli na
uzyskanie informacji owszystkich albumach Timberlakea, a18proc., epozwoli na wywietlenie stron, na ktrych pojawia si sowo album.
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Tabela 6. Po wpisaniu wokno wyszukiwarki (np.Google) zapytania onastpujcej treci Justin Timberlake Najnowszy album wwynikach wyszukiwania moemy si spodziewa: (N=728)
MOEMY SI SPODZIEWA
CZSTO
PROCENT WANYCH
informacji onajnowszym albumie Justina

Timberlakea
524
72,0
stron, na ktrych pojawiaj sie sowa

Justin, Timberlake oraz album
417
57,3
informacji owszystkich wpisach Timberlakea
293
40,2
stron, na ktrych pojawia si sowo

album
131
18,0
informacji onajnowszych albumach

wszystkich Timberlakew, zwyjtkiem Justina Timberlakea(poprawna odpowied)
67
9,2
stron, na ktrych nie pojawia si sowo

Justin
60
8,2
trudno powiedzie
67
9,2
Chopcy odpowiadali na to pytanie zdecydowanie lepiej ni dziewczta

(zob. Tabela 7). Poprawnie zadanie wykonao 14,1proc. badanych, przy jedynie
5,1proc. dziewczt. Na odsetek poprawnych odpowiedzi wpyw ma take
wyksztacenie rodzicw. Im byo wysze, tym wiksze prawdopodobiestwo
udzielenia przez gimnazjalist poprawnej odpowiedzi. Przewaga badanych,
ktrych rodzice maj wyksztacenie podstawowe bd zawodowe nad tymi,
ktrych rodzice maj wyksztacenie rednie bd wysze jest ponad dwukrotna. Wyniki to odpowiednio 4,7proc. i11,3proc.
17
Tabela 7. Zmienne niezalene a rodzaj odpowiedzi w pytaniu o albumy

Justina Timberlakea
PE ARODZAJ ODPOWIEDZI WPYTANIU
OALBUMY JUSTINA TIMBERLAKEA
Pe
dziewczta
chopcy
Ogem
N
N
N
RODZAJ ODPOWIEDZI
OGEM
NIEPOPRAWNE POPRAWNE
370
20
390
94,9%
5,1%
100,0%
286
47
333
85,9%
14,1%
100,0%
656
67
723
90,7%
9,3%
100,0%
=16,198, df=1, p<0,01, =0,154
UREDNIONE WYKSZTACENIE RODZICW RODZAJ ODPOWIEDZI

ARODZAJ ODPOWIEDZI WPYTANIU
OALBUMY JUSTINA TIMBERLAKEA
Urednione podstawyksztace- wowe /

nie rodzicw zawodowe
rednie
wysze
Ogem
N
N
N
OGEM
201
10
211
95,3%
4,7%
100,0%
165
21
186
88,7%
11,3%
100,0%
219
27
246
89,0%
11,0%
100,0%
585
58
643
91,0%
9,0%
100,0%
=7,026, df=2, p=0,03, Vc=0,105
Drugie zadanie postawione przed badanymi brzmiao: Wyobra sobie,

eposzukujesz informacji zwizanych zkilkoma istotnymi dla Ciebie zagadnieniami ich list znajdziesz poniej. Sprbuj okreli, od jakiego serwisu
internetowego zaczby poszukiwanie informacji (kady zserwisw moesz
wybra dowoln liczb razy). Analizujc wyniki odpowiedzi wtym zadaniu
badacze mog oceni, czy respondenci zdaj sobie spraw z tego, e jest
wiele rde informacji, atake czy potrafije odnale, wybra odpowiedni
serwis ioceni jego zastosowanie wokrelonej sytuacji (sto wskaniki 1.3
i1.4 ze Standardu 1 modelu kompetencji). Wprzytoczonym wyej pytaniu naleao pozyskainformacje na temat nastpujcych zagadnie:
18
1. Rozwizanie zadania zmatematyki.
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
2. Znalezienie daty urodzenia kolegi zklasy.

3. Znalezienie informacji onajnowszym filmie.
4. Dokonanie charakterystyki bohatera lektury szkolnej.
5. Znalezienie zdjcia przedstawiajcego kota rasy Maine Coon.
6. Znalezienie najnowszej piosenki Dody.
Do tych zada doczono list omiu serwisw oraz pozostawiono miejsce na wpisanie innych nieuwzgldnionych stron iportali. Zaproponowane
przez badaczy serwisy to: Google, Bing, Wolfram Alpha, Filmweb, Sciaga.
pl, Facebook, nk.pl (dawniej: Nasza Klasa) iWikipedia. Wbadaniu przyjto,
epoprawne odpowiedzi do poszczeglnych zagadnie s nastpujce:
1. Rozwizanie zadania z matematyki Sciaga.pl oraz portale umoliwiajce cignicie materiaw (np.zadane.pl, zapytaj.pl).
2. Znalezienie daty urodzenia kolegi zklasy Facebook.
3. Znalezienie informacji onajnowszym filmie Filmweb, portal powicony tematyce filmowej (np.kinomaniak.tv, zalukaj.tv).
4. Dokonanie charakterystyki bohatera lektury szkolnej Sciaga.pl, Google, Wikipedia, Bing, portal umoliwiajcy cignicie materiaw (np.zadane.pl, zapytaj.pl).
5. Znalezienie zdjcia przedstawiajcego kota rasy Maine Coon Google,
Wikipedia, Bing.
6. Znalezienie najnowszej piosenki Dody Google, YouTube, Bing, strona, na ktrej mona posucha/cign muzyk (np.ulub.pl, muzodajnia.pl,
tekstowo.pl, wrzuta.pl).
Wszystkie serwisy zostay dobrane bezbdnie przez 41,3proc. badanych, a37,2proc. przyporzdkowao poprawnie serwisy do 5 z6 postawionych zada. Poprawnie dopasowao serwisy do 4 zada 16proc. osb, do 3
i2 zada po 2,3proc., do 1 0,4proc. Dwie osoby, pomimo dobierania rnych
serwisw, nie wskazao adnego adekwatnie. Oglnie mona wic przyj,
erespondenci nie mieli wielu trudnoci zrozrnianiem rde informacji
idopasowywaniem ich do kontekstu zagadnienia. Liczne braki danych wponiszej tabeli wynikaj zfaktu uwzgldniania windeksie jedynie penych zestaww odpowiedzi (zob. Tabela 8).
19
Tabela 8. Indeks adekwatnego dopasowania serwisw wcelu wyszukiwania

konkretnych informacji (rednia = 5,1 na skali 06)
INDEKS ADEKWATNEGO DOPASOWANIA
SERWISW
Wane
CZSTO
brak adekwatnie dobranych serwisw
PROCENT WANYCH
0,4
1
2
3
4
5
2
11
11
75
175
0,4
2,3
2,3
16,0
37,2
wszystkie serwisy dobrane

adekwatnie
194
41,3
Ogem
470
272
100,0
Ogem
742

Najwicej poprawnych pocze zaobserwowalimy przy charakterystyce bohatera lektury szkolnej (96,3proc.), awdalszej kolejnoci odpowiednio:
znalezieniu zdjcia kota rasy Maine Coon (93,8proc.), odnalezieniu najnowszej piosenki Dody (92,8proc.), wyszukaniu daty urodzenia kolegi z klasy
(82,7proc.), odnalezieniu informacji onajnowszym filmie (75,1proc.) irozwizaniu zadania zmatematyki (72,3proc.). Zdoborem rde lepiej radziy sobie
dziewczta (47,6proc. z nich uzyskao wartoci punktowe powyej wartoci
redniej dla zbudowanego indeksu) ni chopcy (33,8proc.; zob. Tabela 9).
Tabela 9. Indeks adekwatnego dopasowania rde ape
WARTO INDEKSU
INDEKS ADEKWATNEGO DOPASOWANIA
RDE APE
Pe
dziewczta N
chopcy
Ogem N
=9,193, df=1, p<0,01, =0,140
20
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
131
52,4%
145
66,2%
276
58,8%
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
119
47,6%
74
33,8%
193
41,2%
OGEM
250
100,0%
219
100,0%
469
100,0%

Krytyczna ocena informacji
A pi zada postawionych przed badanymi dotyczyo Standardu 2
(krytyczna ocena informacji) zmodelu kompetencji. Pierwsze znich, odnoszce si przede wszystkim do wskanika 2.2. z modelu kompetencji (Odnajduje, wybiera i ocenia informacje [pod ktem aktualnoci, dokadnoci,
wanoci, wiarygodnoci rda, wszechstronnoci]), miao nastpujc
tre: Wyobra sobie, eposzukujesz odpowiedzi na pytanie: Wjak wielu polskich domach nie ma odbiornika TV? Do wyboru masz kilka podanych poniej
moliwych rde, zktrych moesz skorzysta. Uszereguj je wkolejnoci rde, do ktrych by sign(-a) (zob. Tabela 10).
Wtrakcie bada uznalimy, enajbardziej rzetelnym, aktualnym iwiarygodnym rdem informacji sucym do udzielenia odpowiedzi na
wspomniane pytanie jest specjalistyczne czasopismo, ktremu przyporzdkowalimy 5 punktw. Nastpnym, pod wzgldem adekwatnoci, rdem
zosta May Rocznik Statystyczny (4 pkt), Wikipedia (3 pkt), strona internetowa Telewizji Polskiej (2 pkt) oraz serwis Sciaga.pl (1 pkt).
Respondenci, przeciwnie ni zaoylimy w wytycznych projektowych,
uznali, e najbardziej wiarygodnym rdem informacji jest strona internetowa Telewizji Polskiej (3,58 pkt), natomiast specjalistyczne czasopismo wybrane zostaoby znajmniejszym prawdopodobiestwem (rednia 2,46 pkt).
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Tabela 10. Wyobra sobie, eposzukujesz odpowiedzi na pytanie: Wjak wielu polskich domach nie ma odbiornika TV? Do wyboru masz kilka rde,
zktrych moesz skorzysta. Uszereguj je wkolejnoci rde, do ktrych
by sign(-a) (rednie dla skali od 1 najmniej prawdopodobne
rdo wyboru do 5 najbardziej prawdopodobne rdo wyboru)
STRONA INTERNETOWA TELEWIZJI POLSKIEJ
(2 pkt)
Wane
Braki danych
rednia
MAY ROCZWIKIPENIK STATYDIA

STYCZNY
(3 pkt)
(4 pkt)
SERWIS
SCIAGA.PL
(1 pkt)
SPECJALISTYCZNE
CZASOPISMO (5 pkt)
681
680
681
683
681
61
62
61
59
61
3,58
3,45
2,88
2,62
2,46
Zadanie to lepiej wykonywali chopcy ni dziewczta. 60,9proc. chopcw uzyskao wyniki powyej wartoci redniej dla zbudowanego indeksu,
przy wskaniku 52,6proc. dla dziewczt. Wanalizie wynikw widoczny jest
te wpyw miejsca zamieszkania na udzielane odpowiedzi. Wartoci powyej
redniej uzyskao przez 48,2proc. mieszkacw wsi, 60,2proc. mieszkacw
21
miast do 50 tys. mieszkacw oraz 64,1proc. mieszkacw miast powyej 50

tys. mieszkacw (zob. Tabela 11).
Tabela 11. Zmienne niezalene aindeks poszukiwania informacji statystycznych wedug zasadnoci iadekwatnoci rde
WARTO INDEKSU
PONIEJ
POWYEJ
WARTOCI
WARTOCI
REDNIEJ
REDNIEJ
ZMIENNE NIEZALENE
Pe
dziewczta
chopcy
N
N
Ogem
OGEM
176
195
371
47,4%
52,6%
100,0%
118
184
302
39,1%
60,9%
100,0%
294
379
673
43,7%
56,3%
100,0%
=4,403, df=1, p=0,04, =0,084
INDEKS POSZUKIWANIA INFORMACJI

STATYSTYCZNYCH WEDUG ZASADNOCI
IADEKWATNOCI RDE
AMIEJSCE ZAMIESZKANIA
Miejsce
wie
zamieszkania
miasto do
50 tys. miesz
kacw
miasto powyej 50 tys.
mieszkacw
Ogem
WARTO INDEKSU
PONIEJ
POWYEJ
WARTOCI
WARTOCI
REDNIEJ
REDNIEJ
OGEM
147
137
284
51,8%
48,2%
100,0%
70
106
176
39,8%
60,2%
100,0%
74
132
206
35,9%
64,1%
100,0%
291
375
666
43,7%
56,3%
100,0%
=13,699, df=2, p<0,01, Vc=0,143
Drugie zadanie odnoszce si do Standardu 2 brzmiao nastpujco:

Zlisty podanych obok czynnikw wybierz izaznacz te, dziki ktrym moliwe jest, Twoim zdaniem, rozpoznanie, einformacja dostpna winternecie
jest wiarygodna. Poniej znajduje silista czynnikw wraz zprzypisanymi do
czynnikw punktami za wiarygodno.
22
1. Tekst jest podpisany imieniem inazwiskiem (1 pkt).
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
2. Tekst zawiera linki do Wikipedii (2 pkt).

3. Tekst zawiera zdjcia iilustracje (0 pkt).
4. Tekst zawiera odniesienia do bada naukowych (3 pkt).
5. Tekst znajduje si wwiarygodnym serwisie internetowym (2 pkt).
6. Tekst zosta mi polecony przez znajomego (0 pkt).
7. Tekst znajduje si wserwisie, wktrym wczeniej czytaem(-am) wiarygodne teksty (2 pkt).
8. Tekst zawiera przypisy i/lub spis ksiek iartykuw (3 pkt).
Ponad poowa respondentw (57,8proc.) wskazaa odniesienie do bada naukowych jako kluczowy element wiarygodnoci rda informacji.
Niemal tyle samo uczniw (57,2proc.) podkrelao miejsce publikacji jako
wany czynnik krytycznej oceny rda. Interesujce jest to, e relatywnie
dua grupa osb 29,7proc. uznaa zawarcie wtekcie zdj iilustracji za
wyznacznik wiarygodnoci (zob. Tabela 12).
Tabela 12. Czsto wyboru odpowiedzi na pytanie omoliwo rozpoznania
wiarygodnego rda informacji
RODZAJ/TYP ULUBIONEJ, NAJCZCIEJ ODWIEDZANEJ
STRONY INTERNETOWEJ
CZSTO
PROCENT
WANYCH
tekst zawiera odniesienia do bada naukowych (3 pkt)
420
57,8
tekst znajduje si wwiarygodnym serwisie internetowym

(2 pkt)
416
57,2
tekst znajduje si wserwisie, wktrym wczeniej czytaem(-am) wiarygodne teksty (2 pkt)
335
46,1
tekst zawiera przypisy i/lub spis ksiek iartykuw

(3 pkt)
297
40,9
tekst zawiera linki do Wikipedii (2 pkt)
237
32,6
tekst zawiera zdjcia iilustracje (0 pkt)
216
29,7
tekst jest podpisany imieniem inazwiskiem (1 pkt)
201
27,6
tekst zosta mi polecony przez znajomego (0 pkt)
82
11,3
trudno powiedzie
81
11,1
Skala poprawnoci odpowiedzi udzielanych przez badanych zaley od

wielu czynnikw (zob. Tabela 13). Jednym znich jest wyksztacenie rodzicw
uczniw. Wraz zjego wzrostem, wzrasta poziom kompetencji respondentw,
jeli chodzi orozpoznawanie wiarygodnych rde. Czynnikiem wpywajcym
23
na zdolno krytycznej oceny informacji zamieszczanej online jest take sta

korzystania zinternetu. Im jest on duszy, tym wiksze prawdopodobiestwo,
eosoba poszukiwa bdzie rde uznanych za wiarygodne. Dla krytycznej
oceny informacji znaczenie ma take liczba uywanych urzdze wraz zjej
wzrostem ronie te poziom kompetencji uczniw. Mniejsze znaczenie ma tu
jednak fakt posiadania tyche urzdze (komputerw, telefonw, konsol itp.)
na wasno. Warto doda, ezmienn rnicujca zdolno rozpoznawania
wiarygodnych rde informacji jest miejsce zamieszkania. Wrd uczniw
mieszkajcych na wsi kompetencja ta jest najmniejsza, najwiksza za wgronie gimnazjalistw z miejscowoci, w ktrych mieszka ponad 50 tys. osb.
24
Tabela 13. Zmienne niezalene aindeks zdolnoci rozpoznawania wiarygodnoci informacji online
INDEKS ZDOLNOCI ROZPOZNAWANIA
WIARYGODNOCI INFORMACJI ONLINE
AUREDNIONE WYKSZTACENIE RODZICW
Urednione
wyksztacenie
rodzicw
podstawowe /
zawodowe
rednie
wysze
Ogem
WARTO INDEKSU
PONIEJ
POWYEJ
WARTOCI
WARTOCI
REDNIEJ
REDNIEJ
OGEM
106
104
210
50,5%
70
37,2%
96
39,2%
272
42,3%
49,5%
118
62,8%
149
60,8%
371
57,7%
100,0%
188
100,0%
245
100,0%
643
100,0%
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb wwieku
od 13 do 16 lat
=8,703, df=2, p=0,01, Vc=0,116
WARTO INDEKSU
PONIEJ
POWYEJ
WARTOCI
WARTOCI
REDNIEJ
REDNIEJ

ASTA KORZYSTANIA ZINTERNETU
Od jak dawna
korzystasz zinternetu?
krcej ni
4 lata
powyej 4
do 6 lat
powyej
6 lat
Ogem
OGEM
76
54
130
58,5%
41,5%
100,0%
82
132
214
38,3%
61,7%
100,0%
98
159
257
38,1%
256
42,6%
61,9%
345
57,4%
100,0%
601
100,0%
=17,079, df=2, p<0,01, Vc=0,169
INDEKS ZDOLNOCI ROZPOZNAWANIA WIARYGODNOCI INFORMACJI ONLINE AILO

UYWANYCH NARZDZI/SPRZTW
Liczba uywanych
1
narzdzi / sprztw
3 lub wicej
Ogem
=30,016, df=2, p<0,01, Vc=0,204
WARTO INDEKSU
PONIEJ
POWYEJ
WARTOCI
WARTOCI
REDNIEJ
REDNIEJ
OGEM
109
83
192
56,8%
124
47,9%
86
32,0%
319
44,3%
43,2%
135
52,1%
183
68,0%
401
55,7%
100,0%
259
100,0%
269
100,0%
720
100,0%
25
WARTO INDEKSU

AMIEJSCE ZAMIESZKANIA
Miejsce zamieszkania
wie
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
155
157
312
49,7%
50,3%
100,0%
92
98
190
48,4%
51,6%
100,0%
70
145
215
32,6%
317
44,2%
67,4%
400
55,8%
100,0%
717
100,0%
miasto do 50 tys.
mieszkacw
miasto powyej
50 tys. mieszkacw
Ogem
OGEM
=16,985, df=2, p<0,01, Vc=0,154
Trzecie zadanie polegao na wskazaniu rde, wktrych mona znale

opinie onowym modelu telefonu (zob. Tabela 14). Chodzio opodanie wiarygodnych rde, odrnienie faktw od opinii (wskanik 2.3 zmodelu kompetencji) oraz rozrnianie treci reklamowych od niereklamowych (wskanik
2.4 zmodelu). Tre zadania bya nastpujca: Wyobra sobie, eposzukujesz winternecie opinii onowym modelu telefonu. Ktre zpodanych obok
tekstw bd, Twoim zdaniem, najbardziej wtym kontekcie wiarygodne?.
64,3proc. osb uznao, e najlepszym miejscem bdzie wpis na blogu
powicony technologiom mobilnym (telefonom, tabletom itp.). Drugim najczciej wybieranym rdem (60,1proc.) by opis produktu na stronie producenta, akolejnym (52,6proc.) wypowied na forum tematycznym. Opinie
ikomentarze wporwnywarkach cen (np.Ceneo.pl) zostay wskazane przez
47proc. respondentw. Za wiarygodne rdo opinii 18,8proc. badanych
uznao reklamy winternecie, natomiast 6,8proc. respondentw podao artyku wWikipedii jako miejsce, gdzie naley odnale takopini.
26
Tabela 14. Wyobra sobie, eposzukujesz winternecie opinii onowym modelu telefonu. Ktre z podanych obok tekstw bd, Twoim zdaniem,
najbardziej wtym kontekcie wiarygodne? (N=677)
NAJBARDZIEJ WIARYGODNY JEST
CZSTO
PROCENT
WANYCH
Wpis na blogu powicony technologiom mobilnym (telefonom, tabletom, itp.) (3 pkt)
435
64,3
Opis produktu na stronie producenta (1 pkt)
407
60,1
Wypowied na forum tematycznym (2 pkt)
356
52,6
Opinie ikomentarze wporwnywarkach cen (np.Ceneo.pl)

(2 pkt)
318
47,0
Reklamy winternecie (1 pkt)
127
18,8
46
6,8
Artyku wWikipedii (0 pkt)
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Projektujc badanie, uznalimy, e najbardziej adekwatn odpowiedzi jest wpis na blogu (przyznalimy temu wariantowi 3 punkty). Nastpnie po 2 punkty przypisalimy wypowiedzi na forum tematycznym oraz
opiniom ikomentarzom wporwnywarkach cen. 1 punkt zosta przypisany
opisowi produktu na stronie producenta ireklamie winternecie. Artykuowi
wWikipedii jako zzaoenia treci encyklopedycznej zostao przypisane
0 punktw.
Wskazujc zatem trzy najwyej punktowane odpowiedzi mona byo
uzyska maksymaln liczb 7 punktw. Taki wynik uzyskao 14,6proc.
ankietowanych. Wynik powyej wartoci redniej uzyskao 58,9proc. badanych. Liczba odpowiedzi przewyszajcych redni wzrastaa wrd
badanych owysokim stau korzystania zinternetu, atake okazaa si zalena od wieku respondentw ipostpw osiganych wich edukacji szkolnej; najwysze wskaniki zanotowali bowiem trzecioklasici. Podobnie jak
we wczeniejszych zadaniach, czynnikiem rnicujcym jest poziom wyksztacenia rodzicw. Znaczenie ma te liczba posiadanych sprztw (do
wasnej dyspozycji) oraz czstotliwo korzystania zinternetu. Kompetencje gimnazjalistw s wiksze, jeli maj oni regularny, codzienny dostp
do sieci (zob. Tabela 15).
27
Tabela 15. Zmienne niezalene aindeks doboru rda wcelu zakupu telefonu
WARTO INDEKSU
INDEKS DOBORU RDA WCELU ZAKUPU
PONIEJ
POWYEJ
TELEFONU ASTA KORZYSTANIA ZINTERNETU WARTOCI
WARTOCI
REDNIEJ
REDNIEJ
Od jak dawna
korzystasz
zinternetu?
krcej ni 4 lata
powyej 4
do 6 lat
powyej 6 lat
Ogem
OGEM
67
57
124
54,0%
46,0%
100,0%
73
132
205
35,6%
84
34,6%
224
39,2%
64,4%
159
65,4%
348
60,8%
100,0%
243
100,0%
572
100,0%
=14,747, df=2, p<0,01, Vc=0,161

TELEFONU AKLASA SZKOLNA
Klasa
II
III
N
Ogem
WARTO INDEKSU
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
127
47,9%
79
39,7%
79
34,5%
285
41,1%
138
52,1%
120
60,3%
150
65,5%
408
58,9%
OGEM
265
100,0%
199
100,0%
229
100,0%
693
100,0%
=9,381, df=2, p<0,01, Vc=0,116
WARTO INDEKSU
TELEFONU AMIEJSCE ZAMIESZKANIA
wie
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
137
157
294
46,6%
53,4%
100,0%
77
104
181
42,5%
57,5%
100,0%
67
140
207
32,4%
281
41,2%
67,6%
401
58,8%
100,0%
682
100,0%
miasto do 50 tys.
mieszkacw
miasto powyej
50 tys. mieszkacw
Ogem
=10,338, df=2, p<0,01, Vc=0,123
OGEM

TELEFONU AILO UYWANYCH NARZDZI/
SPRZTW POSIADANYCH DO WASNEJ DYSPOZYCJI
Liczba narzdzi/sprztw posiadanych do brak

wasnej dyspozycji
2 lub wicej
Ogem
WARTO INDEKSU
OGEM
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
24
20
44
54,5%
112
47,3%
149
36,4%
285
41,3%
45,5%
125
52,7%
260
63,6%
405
58,7%
100,0%
239
100,0%
427
100,0%
710
100,0%
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
=10,654, df=2, p<0,01, Vc=0,124

TELEFONU ACZSTOTLIWO KORZYSTANIA
ZINTERNETU
Jak czsto
korzystasz
zinternetu?
nie codziennie
codziennie
Ogem
WARTO INDEKSU
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
68
71
139
48,9%
216
39,1%
284
41,1%
51,1%
336
60,9%
407
58,9%
100,0%
552
100,0%
691
100,0%
OGEM
=42, df=1, p=0,05, =0,08
Czwarte zadanie suyo sprawdzeniu, czy respondenci rozumiejtre

komunikatw oraz czy potrafi oceni prezentowane im informacje. Skonstruowano je wsposb nastpujcy: Po wyborach na Prezydenta Polski na
czterech rnych stronach internetowych podano inne wyniki gosowania.
Wybierz najbardziej, Twoim zdaniem, wiarygodny wynik. Odpowiedzi, ktre
mogli wybra badani byy nastpujce:
1. Piotr Nowak 46proc., Jan Kowalski 33proc., Karol Kaczmarek
23proc., Robert Krawczyk 9proc., Jakub Malinowski 6proc.
2. Jan Kowalski 43proc., Piotr Nowak 30proc., Karol Kaczmarek
14proc., Robert Krawczyk 8proc., Jakub Malinowski 5proc.
29
3. Piotr Nowak 47proc., Jan Kowalski 36proc., Robert Krawczyk

14proc., Jakub Malinowski 6proc., Karol Kaczmarek 4proc.
4. Jan Kowalski 49proc., Piotr Nowak 33proc., Jakub Malinowski
19proc., Karol Kaczmarek 11proc., Robert Krawczyk 8proc.
5. Trudno powiedzie.
Jedynie odpowied nr 2 bya poprawna, czyli wskazywaa wiarygodny
wynik. Wiarygodno bya tutaj rozumiana jako sumowanie si wynikw
czstkowych do 100proc. Zadaniem respondentw byo odkrycie tej zalenoci. Wszystkie odpowiedzi niepoprawne (1, 3, 4) prezentoway wyniki, ktrych suma przekraczaa 100proc.
A 47,7proc. badanych uznao, etrudno jest wskaza wiarygodn odpowied. Wybr tego wariantu take zdefiniowano jako brak dobrej odpowiedzi. Adekwatnej (nr 2) udzielio jedynie 25,5proc. Ztym zadaniem lepiej
poradzili sobie chopcy (29,3proc. wskazao odpowied poprawn) ni dziewczta (22,1proc.) oraz trzecioklasici (33,2proc.) wporwnaniu do uczniw
klas pierwszych idrugich (odpowiednio 22 i20,8proc.; zob. Tabela 16).
Ostatnie zadanie wobrbie tego standardu sprawdzao, czy respondenci
potrafi odrni zdania opisujce fakty od zda prezentujcych opini. Przy
kadym zdaniu badani mieli zaznaczy, czy jest ono faktem czy opini bd
zaznaczy wariant nie wiem. Respondenci nie mieli wikszych problemw
zadekwatn ocen prostych zda, jak np.to: Psy majuszy. To, estwierdzenie to jest faktem, nie za opini, okrelio poprawnie 95,6proc.
badanych. Najwicej problemw przysporzyo badanym zdanie: wiee powietrze jest lepsze ni klimatyzacja. Jedynie 45proc. osb susznie uznao to
zdanie za prezentujce opini. Tabela 17 prezentuje wyniki uzyskane wocenie poszczeglnych zda. Na kocu kadego zdania (wnawiasie) wskazane
jest, do jakiej grupy (opinii [O] czy faktw [F]) badacze zakwalifikowali
dane zdanie.
Tabela 16. Zmienne niezalene awybr waciwego zestawu odpowiedzi wyborczych
WYBR WACIWEGO ZESTAWU ODPOWIEDZI RODZAJ ODPOWIEDZI
WYBORCZYCH APE
Pe
dziewczta
chopcy
Ogem
=4,461, df=1, p=0,04, =0,082
30
296
77,9%
234
70,7%
530
74,5%
84
22,1%
97
29,3%
181
25,5%
OGEM
380
100,0%
331
100,0%
711
100,0%
WYBR WACIWEGO ZESTAWU ODPOWIEDZI RODZAJ ODPOWIEDZI

WYBORCZYCH AKLASA SZKOLNA
Klasa
II
III
N
Ogem
209
78,0%
164
79,2%
160
66,7%
533
74,5%
59
22,0%
43
20,8%
80
33,3%
182
25,5%
OGEM
268
100,0%
207
100,0%
240
100,0%
715
100,0%
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
=11,913, df=2, p<0,01, Vc=0,129
Tabela 17. Odsetek poprawnych wskaza na pytanie oto, czy dane stwierdzenie jest faktem, czy opini (N=735)
CZSTO
PROCENT
WANYCH
psy maj uszy (F)

lekcje historii nie s wesoe (O)
kady chciaby pojecha nad morze na wakacje (O)
psy s lepszymi przyjacimi czowieka ni koty (O)
Wrocaw jest miastem na Dolnym lsku (F)
702
569
568
557
539
95,6
77,5
77,4
75,9
73,4
koniec roku szkolnego jest wpierwszej poowie roku

kalendarzowego (F)
516
70,3
weWrocawiu jest zoo (F)

lato jest zwykle gorce (F)
wiee powietrze jest lepsze ni klimatyzacja (O)
507
384
330
69,1
52,3
45,0
Wszystkie zdania poprawnie sklasyfikowao jedynie 14,7proc. respondentw. Jeden bd popenio 25proc. respondentw, a dwa 19,8proc.
17proc. badanych odpowiedziao poprawnie na nie wicej ni 4 z9 stwierdze. Liczba poprawnych przyporzdkowa zmienia si w zalenoci od
szeregu czynnikw (zob. Tabela 18). Warto wyrni gwne znich: (1) sta
korzystania z internetu, (2) czstotliwo korzystania z internetu, (3) klasa
szkolna, (4) miejsce zamieszkania oraz (5) liczba uywanych narzdzi isprztw (komputerw, telefonw, konsol). To, czy dane zdanie jest opini czy
faktem, czciej adekwatnie oceniaj gimnazjalici regularnie korzystajcy
z internetu, uczniowie z trzecich klas mieszkajcy w wikszych orodkach
miejskich ikorzystajcy zwikszej liczby narzdzi isprztw.
31
Tabela 18. Zmienne niezalene azdolno rozrniania midzy opini afaktem

WARTO INDEKSU
STA KORZYSTANIA ZINTERNETU AZDOLNO PONIEJ
POWYEJ
ROZRNIANIA MIDZY OPINI AFAKTEM
WARTOCI
WARTOCI
REDNIEJ
REDNIEJ
Od jak dawna
korzystasz
zinternetu?
krcej ni 4 lata
powyej 4 do
6 lat
powyej 6 lat
Ogem
N
N
OGEM
60
59
119
50,4%
49,6%
100,0%
70
140
210
33,3%
83
32,9%
213
36,7%
66,7%
169
67,1%
368
63,3%
100,0%
252
100,0%
581
100,0%
=12,209, df=2, p<0,01, Vc=0,145
CZSTOTLIWO KORZYSTANIA ZINTERNETU

AZDOLNO ROZRNIANIA MIDZY OPINI
AFAKTEM
Jak czsto
korzystasz zin- nie codziennie
ternetu?
codziennie
Ogem
N
N
WARTO INDEKSU
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
65
71
136
47,8%
204
36,6%
269
52,2%
353
63,4%
424
100,0%
557
100,0%
693
38,8%
61,2%
100,0%
OGEM
=5,281, df=1, p=0,02, =0,091
WARTO INDEKSU
KLASA SZKOLNA AZDOLNO ROZRNIANIA
MIDZY OPINI AFAKTEM
Klasa
II
III
N
Ogem
=24,62, df=2, p<0,01, Vc=0,188
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
113
47,5%
91
42,9%
65
26,5%
269
38,7%
125
52,5%
121
57,1%
180
73,5%
426
61,3%
OGEM
238
100,0%
212
100,0%
245
100,0%
695
100,0%
WARTO INDEKSU
MIEJSCE ZAMIESZKANIA AZDOLNO ROZR- PONIEJ
NIANIA MIDZY OPINI AFAKTEM
WARTOCI
REDNIEJ
wie
miasto do 50
tys. mieszkacw
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
OGEM
128
153
281
45,6%
54,4%
100,0%
68
121
189
36,0%
64,0%
100,0%
miasto powyej
50 tys. mieszkacw
69
147
216
Ogem
31,9%
265
38,6%
68,1%
421
61,4%
100,0%
686
100,0%
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
=10,311, df=2, p<0,01, Vc=0,123
ILO UYWANYCH NARZDZI/SPRZTW

AZDOLNO ROZRNIANIA MIDZY OPINI
AFAKTEM
Liczba uywanych
narzdzi / sprztw
WARTO INDEKSU
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
OGEM
77
99
176
43,8%
101
40,7%
56,3%
147
59,3%
100,0%
248
100,0%
3 lub
wicej
86
178
264
32,6%
67,4%
100,0%
264
424
688
38,4%
61,6%
100,0%
Ogem
=36,484, df=2, p=0,04, Vc=0,097
33
Zachowania produkcyjne. Standard 3.

Tworzenie, przetwarzanie iprezentowanie treci
Standard 3 modelu kompetencji obejmuje umiejtnoci umoliwiajce
kreacj rnego rodzaju dzie przy uyciu narzdzi internetowych oraz dzielenie si wasn twrczoci. Internet, jako medium interaktywne, oferuje nie
tylko ogromny katalog treci do konsumowania, lecz pozwala uytkownikom
by aktywnymi. Moe to ksztatowa postawy prosumenckie irozwija kreatywno, wymaga jednak umiejtnego posugiwania si okrelonymi narzdziami ioprogramowaniem. Czsto spotykan form aktywnoci winternecie
jest take dzielenie si ze znajomymi interesujcymi znaleziskami, takimi jak
na przykad artykuy lub zabawne zdjcia. Wramach pomiaru kompetencji
ze Standardu 3 zapytalimy oczstotliwo tworzenia irozpowszechniania
wasnych treci oraz oto, jakie czynniki decyduj otym, edane treci zostaj
uznane za warte udostpnienia znajomym.
Zapytalimy respondentw o to, jak czsto podejmuj dziaania w internecie, takie jak pisanie tekstw, robienie zdj, nagrywanie filmw lub
dwikw, przetwarzanie zdj w programie graficznym i udostpnianie
wasnych prac w serwisach spoecznociowych. Czstotliwo kadej z aktywnoci badani mogli oceni w piciostopniowej skali. Uzyskane wyniki
wskazuj, e gimnazjalici rzadko podejmuj tego rodzaju dziaania (zob.
Tabela 19). Wskaniki poniej 3 oznaczaj, eczstotliwo podejmowania
rnych aktywnoci jest mniejsza ni przynajmniej raz wmiesicu. Najwyej
oceniono czstotliwo pisania tekstw (rednia ocen 2,66) irobienia zdj
(2,65). Odpowiednio niej czstotliwo: nagrywania filmw (2,49), obrabiania zdj wprogramach graficznych (2,33) iudostpniania treci wserwisach
spoecznociowych (2,30). Wyranie najmniej popularn aktywnoci byo
nagrywanie rozmw iinnych dwikw otoczenia (1,47).
34
Tabela 19. Okrel, jak czsto tworzysz, przerabiasz i udostpniasz treci

winternecie (rednie dla skali od 1 nigdy do 5 codziennie,
2 rzadziej ni raz wmiesicu, 3 przynajmniej raz wmiesicu)
Wane
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Braki danych rednia
PISZ TEKSTY WEDYTORACH (WORD, OPENOFFICE,

LIBREOFFICE, ITP.)
668
74
2,66
ROBI ZDJCIA TELEFONEM, SMARTFONEM LUB

TABLETEM
659
83
2,65
NAGRYWAM FILMIKI TELEFONEM, APARATEM, KAMER,

SMARTFONEM
690
52
2,49
OBRABIAM WPROGRAMIE GRAFICZNYM (NP.PHOTOSHOP, GIMP, PIXELMATOR, PAINT ITP.) ZDJCIA

IRYSUNKI
677
65
2,33
UDOSTPNIAM WYTWORZONE PRZEZE MNIE PRACE

(ZDJCIA, TEKSTY, FILMIKI IIN.) WSERWISACH SPOECZNOCIOWYCH LUB NA SWOJEJ STRONIE, BLOGU
679
63
2,30
NAGRYWAM ROZMOWY, DWIKI OTOCZENIA

ZA POMOC DYKTAFONU/TELEFONU
683
59
1,47
rdo: Opracowanie wasne.
Interesujce s zalenoci pomidzy deklarowan czstotliwoci podejmowania twrczych dziaa a szeregiem zmiennych niezalenych (zob.
Tabela 20). Wymiarem wyranie rnicujcym ow czstotliwo jest pe.
Przy blisko dwch trzecich dziewczt osigajcych wyniki przekraczajce
warto redni (65,4proc.), wskaniki dla chopcw s blisko dwa razy nisze (34,3proc.), co czyni t zaleno bardzo siln.
Odsetek uczniw wykazujcych si ponadprzecitn aktywnoci twrcz winternecie ronie wraz ze staem korzystania iiloci czasu powican
na codzienn obecno wsieci. Szczeglnie silne s jednak zwizki midzy
aktywnoci twrcz afaktem codziennego korzystania zinternetu bd jego
braku. Wysokie wartoci (powyej wartoci redniej) uzyskuje 55,9proc. respondentw korzystajcych zinternetu codziennie ijedynie 25,5proc. tych,
ktrzy tego nie robi.
Wymiarem strukturyzujcym aktywno twrcz jest rwnie ilo posiadanych urzdze elektronicznych, takich jak np. komputer czy telefon.
Podobnie jak w przypadku wczeniejszych analiz, im szersze instrumentarium, z jakiego na co dzie korzystaj modzi ludzie, tym wiksze prawdopodobiestwo, e ich kompetencje bd wysokie. Sia tego zwizku jest
wyrana, podobnie jak w przypadku relacji aktywnoci i samooceny umiejtnoci korzystania zinternetu. Oile wysoki wynik (powyej wartoci redniej) uzyskuje 36,5proc. osb oceniajcych wasne umiejtnoci internetowe
35
jako przecitne, o tyle w grupie osb okrelajcych je jako raczej wysokie

odsetek ten ronie do 56,6proc., afinalnie osiga 59,5proc. wrd badanych,
ktrzy twierdz, eich kompetencje s bardzo wysokie. wiadczy to otym,
euczniowie uwaaj kompetencje twrcze ze Standardu 3 modelu za wany
skadnik kompetencji internetowych.
Tabela 20. Zmienne niezalene azdolno rozrniania midzy opini afaktem
WARTO INDEKSU
PE AAKTYWNO TWRCZA WINTERNECIE
Pe
dziewczta
chopcy
N
Ogem
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
93
34,6%
163
65,7%
256
49,5%
176
65,4%
85
34,3%
261
50,5%
OGEM
269
100,0%
248
100,0%
517
100,0%
=48,86, df=1, p<0,01, =0,311
WARTO INDEKSU
STA KORZYSTANIA ZINTERNETU AAKTYWNO TWRCZA WINTERNECIE
Od jak dawna
korzystasz
zinternetu?
krcej ni 4 lata
powyej 4 do
6 lat
powyej 6 lat
Ogem
=13,755, df=2, p<0,01, Vc=0,174
36
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
63
34
97
64,9%
35,1%
100,0%
82
85
167
49,1%
79
41,8%
224
49,4%
50,9%
110
58,2%
229
50,6%
100,0%
189
100,0%
453
100,0%
OGEM
WARTO INDEKSU
AAKTYWNO TWRCZA WINTERNECIE
Jak czsto
ternetu?
codziennie
Ogem
N
N
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
70
24
94
74,5%
188
44,1%
258
49,6%
25,5%
238
55,9%
262
50,4%
100,0%
426
100,0%
520
100,0%
OGEM
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
=28,35, df=1, p<0,01, =0,233
REDNIA ILO CZASU POWICONA

NA KORZYSTANIE ZINTERNETU AAKTYWNO
TWRCZA WINTERNECIE
Ile czasu dziennie powicasz poniej wartorednio na

ci redniej (do
korzystanie
3 godzin)
zinternetu?
powyej wartoci redniej
(powyej 3
godzin)
Ogem
WARTO INDEKSU
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
180
155
335
53,7%
46,3%
100,0%
72
102
174
41,4%
252
49,5%
58,6%
257
50,5%
100,0%
509
100,0%
OGEM
=6,99, df=1, p<0,01, =0,117
WARTO INDEKSU
ILO UYWANYCH NARZDZI/SPRZTW AAK- PONIEJ
POWYEJ
TYWNO TWRCZA WINTERNECIE
WARTOCI
WARTOCI
REDNIEJ
REDNIEJ
Liczba uywanych narzdzi / 1

sprztw
3 lub wicej
Ogem
OGEM
94
40
134
70,1%
86
47,8%
76
37,3%
256
49,4%
29,9%
94
52,2%
128
62,7%
262
50,6%
100,0%
180
100,0%
204
100,0%
518
100,0%
=35,307, df=2, p<0,01, Vc=0,261

37
WARTO INDEKSU
POWYEJ
POSIADANYCH DO WASNEJ DYSPOZYCJI AAK- PONIEJ
WARTOCI
WARTOCI
TYWNO TWRCZA WINTERNECIE
REDNIEJ
REDNIEJ
Liczba narzdzi /
sprztw posiadabrak
nych do wasnej
dyspozycji
2 lub wicej
Ogem
OGEM
21
29
72,4%
108
63,5%
129
40,2%
258
49,6%
27,6%
62
36,5%
192
59,8%
262
50,4%
100,0%
170
100,0%
321
100,0%
520
100,0%
=30,61, df=2, p<0,01, Vc=0,243
WARTO INDEKSU
OCENA UMIEJTNOCI KORZYSTANIA ZINTERNETU AAKTYWNO TWRCZA WINTERNECIE
Jak oceniasz
swoje umiejt- s najwyej
noci korzysta- przecitne
nia zinternetu?
s raczej wysokie
s bardzo
wysokie
Ogem
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
87
50
137
63,5%
36,5%
100,0%
89
116
205
43,4%
56,6%
100,0%
60
88
148
40,5%
236
48,2%
59,5%
254
51,8%
100,0%
490
100,0%
OGEM
=18,209, df=2, p<0,01, Vc=0,193
Wdrugim zzada dotyczcym omawianego standardu poprosilimy respondentw o wskazanie najwaniejszych czynnikw decydujcych o tym,
czy postanowi udostpni jak tre znajomym. Badanym przedstawiono
11 odpowiedzi, aich zadaniem byo uporzdkowanie prezentowanych opcji
wedug wanoci. Na tej podstawie skonstruowano ranking woparciu oliczb punktw przyznanych przez respondentw poszczeglnym czynnikom
(zob. Tabela 21).
38
Najwyej ocenionym czynnikiem okazao si to, czy tre lub grafika jest
adna (rednia ocen 7,31). Niej oceniono wano takich czynnikw jak:
przydatno treci (6,69); moliwo obejrzenia jej na rnych sprztach,
takich jak komputer, telefon itp. (6,67); legalno oprogramowania wykorzystanego do produkcji (6,53), legalno samej treci (6,45). W dalszej kolejnoci zwracano uwag na to, czy tre jest zabawna (6,25), nowa (6,18), na
rdo pochodzenia (5,75) imod na tego typu tre (5,67). Najniej oceniono istotno takich czynnikw, jak waga pliku (4,64) iliczba zaskakujcych
elementw (3,98). Naley zaznaczy, eopisywane wyniki opieraj si na deklaracjach uczniw, ktre nie musz by cakowicie zgodne zrzeczywistymi
przekonaniami. Dlatego te stosunkowo wysokie wartoci skojarzone zlegalnoci mog wiadczy zarwno otym, euczniowie uwaaj ten czynnik za
wany, jak iotym, espodziewaj si, etakiej odpowiedzi oczekuj od nich
doroli.
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Tabela 21. Zastanw si, na co, Twoim zdaniem, warto zwrci uwag, gdy
udostpniamy znajomym tre znalezion wsieci? Uszereguj odpowiedzi wkolejnoci ich wanoci (rednie dla skali od 1 najmniej wane do 11 najwaniejsze)
CZSTO
REDNIA
tre lub grafika jest adna

moe przyda si innym
673
673
7,31
6,69
mona jzobaczy na wszystkich urzdzeniach (telefonie, tablecie, komputerze)
671
6,67
legalno oprogramowania, ktre posuyo do stworzenia treci
672
6,53
legalne wykorzystanie dzie innych twrcw

tre lub grafika jest zabawna
tre lub obrazek to nowy, nieznany innym pomys
strona, na ktrej zamieszczony jest plik
s modne iwszyscy teraz takie rzeczy ogldaj
maa wielko pliku
brak wielu zaskakujcych elementw
671
672
672
670
672
672
671
6,45
6,25
6,18
5,75
5,67
4,64
3,98
39

Prawne aspekty produkowania idystrybucji treci
Standard 4 modelu dotyczy wiadomoci istnienia prawnych uwarunkowa produkowania i dystrybucji treci. To wany zbir kompetencji
(wymagajcy szerszego przedstawienia), poniewa pozwala porusza si
wprzestrzeni medialnej bez naruszania prawa. Sytuacja jest skomplikowana,
bowiem wprzypadku internetu cieraj si ze sob rne systemy prawne,
narzucajce niespjne czasem reguy. Dyskurs prawny dotyczcy legalnoci
treci w internecie jest formowany z jednej strony przez zwolennikw tradycyjnego pojmowania praw autorskich, reprezentowanych midzy innymi
przez rozmaite organizacje zbiorowego zarzdzania prawami autorskimi
iprawami pokrewnymi (wPolsce s to np.ZAIKS iZPAV); zdrugiej strony istniej organizacje proponujce rozwizania gwarantujce swobodny dostp
do oprogramowania (takie jak Ruch Wolnego iOtwartego Oprogramowania
FLOSS) oraz treci kulturowych (np.Creative Commons). Wgr wchodz te
normy obyczajowe, ktre nie zawsze s zgodne zprawnymi. Pewne zachowania niedozwolone prawnie, takie jak na przykad upowszechnianie treci objtych prawem autorskim, bywaj powszechne ipowszechnie akceptowane.
Wszystkie te cierajce si trendy sprawiaj, eokrelenie statusu prawnego treci dostpnych winternecie bywa trudne. Dlatego te warto przyjrze si temu, jak wtej sytuacji radz sobie gimnazjalici. Wprzeprowadzonej
ankiecie usiowalimy oszacowa, czy badani maj wiadomo tego, jakie
ograniczenia na internetowe praktyki nakadaj obowizujce wPolsce zapisy prawa autorskiego. Tej kwestii dotyczyy dwa zadania.
Poprosilimy respondentw o wskazanie tych internetowych aktywnoci, ktre mona uzna za zgodne zprawem (zob. Tabela 22). Celem byo
sprawdzenie, czy uczniowie s wiadomi zawioci polskiego prawa autorskiego, zgodnie z ktrym dozwolone jest ciganie na wasny uytek objtych prawem autorskim, ale udostpnionych, filmw i muzyki, natomiast
niedozwolone jest ciganie oprogramowania, wtym gier komputerowych.
Rozpowszechnianie treci chronionych prawem autorskim naley uzna za
niedozwolone, niezalenie od tego, jakiego s one rodzaju.
Jedynie 4,3proc. badanych poprawnie sklasyfikowao wszystkie zaproponowane odpowiedzi. Udostpnianie muzyki za dozwolone uznao 51,6proc.
osb, udostpnianie filmw za 43,6proc. Duo mniej osb (32,6proc.) uznao
za dozwolone udostpnianie programw komputerowych. Taki rozkad odpowiedzi moe wiadczy otym, ebadani maj pewn wiadomo tego, eprawo inaczej traktuje treci medialne oraz oprogramowanie.
Jeli chodzi opobieranie treci, odpowiedzi rozkadaj si nieco inaczej.
30,8proc. osb za akceptowalne uznao ciganie gier, a37,9proc. ciganie
filmw. Znacznie wyszy jest odsetek uczniw uznajcych, e legalne jest
ciganie muzyki (53,5proc.). W przypadku treci muzycznych stosunkowo
40
trudno zauway, e mamy do czynienia z materiaem szczeglnie chronionym. Inna jest sytuacja, jeli chodzi o gry czy inny rodzaj oprogramowania.
Wjego przypadku konieczne s take dziaania przeamujce zabezpieczenia,
jak wpisanie numeru seryjnego lub zainstalowanie cracka (specjalnego programu). Wprzypadku filmw kopie niedopuszczone do rozpowszechniania mona
rozpozna po zdecydowanie niszej jakoci (niekiedy wyranie widoczne jest,
eobrazy nagrywano kamer wkinie). Gdy rzecz dotyczy muzyki, nie ma jednoznacznego sygnau przekraczania dopuszczalnej granicy, co moe sprawia
wraenie, edostp do tego rodzaju treci nie podlega obostrzeniom.
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Tabela 22. Ktre zpodanych obok aktywnoci winternecie s, Twoim zdaniem, zawsze dozwolone? (N=723)
CZSTO
ciganie muzyki (T)

Udostpnianie muzyki (N)
Udostpnianie filmw (N)
ciganie filmw (T)
Udostpnianie gier (N)
ciganie gier (N)
Trudno powiedzie
387
373
315
274
236
223
175
PROCENT
WANYCH
53,5
51,6
43,6
37,9
32,6
30,8
24,2
Co ciekawe, wiadomo prawnych ogranicze niekoniecznie idzie

wparze zsamoocen wasnych kompetencji internetowych (zob. Tabela 23).
Wyniki powyej wartoci redniej uzyskaa poowa osb okrelajcych swoje
umiejtnoci korzystania zinternetu jako raczej wysokie bd bardzo wysokie, natomiast wyszy wskanik uzyskuj uczniowie deklarujcy, eich kompetencje technologiczne s najwyej przecitne; wtej grupie wynik powyej
wartoci redniej osiga 62,8proc. respondentw. Oznacza to, e wiadomo uwarunkowa prawnych niekoniecznie jest postrzegana przez respondentw jako skadnik kompetencji internetowych.
41
Tabela 23. Adekwatno oceny dozwolonego uytku a ocena umiejtnoci

korzystania zinternetu
WARTO INDEKSU
Jak oceniasz
nia zinternetu?
s raczej wysokie
s bardzo
wysokie
Ogem
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
73
123
196
37,2%
62,8%
100,0%
137
136
273
50,2%
49,8%
100,0%
98
99
197
49,7%
50,3%
100,0%
308
358
666
46,2%
53,8%
100,0%
OGEM
=9,061, df=2, p=0,01, Vc=0,117
Prawo autorskie reguluje nie tylko kwesti dostpu do treci iich dystrybucji, lecz take moliwo wykonywania dzie zalenych oraz zakres
dozwolonych ingerencji w treci. Moliwe jest wykorzystywanie, przetwarzanie iremiksowanie treci wkontekcie edukacyjnym (np.przy szkolnym
projekcie czy zadaniu domowym) lub wramach dozwolonego uytku osobistego, naley jednak zachowa informacje o autorze, rdle itp. W celu
oszacowania poziomu wiadomoci tych ogranicze zapytalimy uczniw
oto, jak dalece mog ingerowa wznaleziony wsieci rysunek lub fotografi, ktre chc wykorzysta w pracy domowej (zob. Tabela 25). Zaproponowano 6 przykadw ingerencji w obraz, a respondenci mieli moliwo
oznaczenia w piciopunktowej skali tego, w jakim stopniu uwaaj dan
ingerencj za dozwolon.
Za dozwolone w najmniejszym stopniu uznano usunicie informacji
oautorze pliku (rednia warto punktowa: 2,21) iordle pochodzenia ilustracji (2,54). Czciej dopuszczano moliwo dodania czego do obrazu,
czyli ingerencji wsamo dzieo (3,46), arelatywnie najmniej problematyczne
okazay si: zmiana formatu pliku (3,88), zmiana jego wielkoci (3,99) oraz
modyfikacja wielkoci iksztatu zdjcia (4,19).
Najbardziej adekwatnych odpowiedzi udzielaj uczniowie klas trzecich
(zob. Tabela 25). Spord tej grupy wyniki wysokie (powyej wartoci redniej
42
dla zbudowanego indeksu) osiga 63proc. badanych, przy rednio 50proc.

dla uczniw klas pierwszych idrugich. Pokazuje to, ewraz zwiekiem ronie
wiadomo prawnego kontekstu dziaa winternecie, nawet jeli opiniom
brakuje merytorycznego uzasadnienia, to znaczy opartego na znajomoci
konkretnych zapisw prawnych. Mona te zauway, eliczba poprawnych
odpowiedzi wzrasta wraz ze zwikszaniem si wielkoci miejsca zamieszkania (zob. Tabela 25).
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Tabela 24. Pracujesz nad zadaniem domowym ichciaby(-aby) doczy

znalezione winternecie zdjcie lub rysunek wietnie pasujce do poruszanego przez Ciebie tematu. Oce, jakie zmiany moesz wprowadza
do zdjcia lub rysunku (rednie dla skali od 1 do 5, gdzie 1 zdecydowanie nie mog, 2 raczej nie mog, 3 nie wiem, czy mog
czy nie mog, 4 raczej mog, 5 zdecydowanie mog)
ZMIANA
WIELKOCI
ZMIANA
ZMIANA
IKSZTA- WIELKO- FORMATU
TU
CI PLIKU PLIKU
ZDJCIA /
RYSUNKU
Wane
USUNICIE INFORMACJI
ORDLE
PLIKU
USUNICIE
INFORMACJI
OAUTORZE PLIKU
682
690
696
686
679
661
60
52
46
56
63
81
4,19
3,99
3,88
3,46
2,54
2,21
Braki danych
rednia
DORYSOWANIE
KILKU
ELEMENTW
Tabela 25. Zmienne niezalene azwyczaje ingerencji wtreci online

WARTO INDEKSU
KLASA SZKOLNA AZWYCZAJE INGERENCJI
WTRECI ONLINE
Klasa
II
III
N
Ogem
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
109
113
222
49,1%
50,9%
100,0%
88
86
174
50,6%
49,4%
100,0%
80
136
216
37,0%
63,0%
100,0%
277
335
612
45,3%
54,7%
100,0%
OGEM
=9,199, df=2, p=0,01, Vc=0,123
43
WARTO INDEKSU
MIEJSCE ZAMIESZKANIA AZWYCZAJE
INGERENCJI WTRECI ONLINE
wie
miasto do 50
tys. mieszkacw
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
128
124
252
50,8%
49,2%
100,0%
67
91
158
42,4%
57,6%
100,0%
OGEM
miasto powyej
50 tys. mieszkacw
76
117
193
Ogem
39,4%
271
44,9%
60,6%
332
55,1%
100,0%
603
100,0%
=6,313, df=2, p=0,04, Vc=0,102
ycie winternecie. Standard 5.

Empatia iwizerunek
Standard 5 modelu dotyczy kompetencji zwizanych ztym, jak jestemy
postrzegani przez innych uytkownikw internetu oraz jak s odczytywane
nasze zachowania. Wpierwszym zadaniu zapytalimy respondentw oto, jakie skadniki ich sieciowej tosamoci wywieraj najwikszy wpyw na to, jak
s oceniani przez innych uytkownikw internetu. Celem byo rozpoznanie,
czy uczniowie maj wiadomo, ena ich sieciowy wizerunek wpywaj nie
tylko treci publikowane przez nich samych, lecz take pewne mniej oczywiste czynniki, takie jak choby nazwa uytkownika czy treci publikowane
przez znajomych (np.zdjcia zimprez czy opinie wkomentarzach). Respondentom przedstawiono pi czynnikw mogcych mie wpyw na ich sieciowy wizerunek ipoproszono ouporzdkowanie owych czynnikw wedug
wanoci. Na podstawie uzyskanych odpowiedzi stworzono indeks, ktrego
wartoci punktowe wahaj si na skali od 1 do 5, gdzie 1 oznacza najmniejsz, za 5 najwiksz wag dla budowania wizerunku (zob. Tabela 26).
Za czynnik najmocniej wpywajcy na internetowy wizerunek uznano
publikowane winternecie treci, takie jak teksty, zdjcia czy filmy (3,77 pkt).
Wdalszej kolejnoci wskazano na treci publikowane przez znajomych (3,19),
44
zdjcia, na ktrych dana osoba jest oznaczona (3,06), nazw uytkownika,

jak widz inni (2,56) oraz to, wjakich serwisach internetowych posiada si
konto pocztowe lub profil (2,49). Taki rozkad odpowiedzi sugeruje, eoile
gimnazjalici rozpoznaj czynniki bezporednio wpywajce na wizerunek,
takie jak wasne wypowiedzi czy cudzie opinie, otyle nie doceniaj znaczenia
tych wpywajcych bardziej subtelnie, a dotyczcych technicznego kontekstu ich wizerunku. Due znaczenie moe mie np.nazwa uytkownika wykorzystywana wpoczcie elektronicznej, zwaszcza gdy nie jest dopasowana do
kontekstu komunikacyjnego, chociaby wwczas, gdy kto uywa artobliwego adresu e-mail woficjalnej korespondencji znauczycielem.
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Tabela 26. Zapoznaj si zponiszymi zdaniami iokrel, ktre znich bardziej,

aktre mniej wpywaj na to, jak inni oceniaj Ci winternecie (rednie
dla skali od 1 najmniejszy wpyw na wizerunek do 5 najwikszy wpyw na wizerunek)
TRECI (TEKSTY, ZDJCIA,
FILMY) ZAMIESZCZANE
PRZEZ CIEBIE
Wane
Braki danych
rednia
677
65
3,77
OPINIE NA
TWJ TEMAT
NAPISANE
PRZEZ
INNYCH
671
71
3,19
TWOJA
ZDJCIA,
NAZWA
NA KTRYCH
UYTKOWJESTE
NIKA, KTR
OZNACZONY
WIDZ INNI
683
59
3,06
683
59
2,56
TO, WJAKICH
SERWISACH
INTERNETOWYCH POSIADASZ KONTO
POCZTOWE
LUB PROFIL
688
54
2,49
Komunikacja za porednictwem internetu, nawet ta ocharakterze czysto tekstowym, nie ma wymiaru wycznie werbalnego. Na to, jak bdziemy
postrzegani przez innych, wpywa nie tylko tre naszych komunikatw, lecz
take ich forma sposb formuowania myli, stosowanie lub nie regu ortografii czy interpunkcji, emotikony, znajomo konwencji internetowych itp.
Przykadem takiej umownej reguy jest uywanie wersalikw dla oznaczenia
krzyku. Zapytalimy respondentw oto, jak ich zdaniem naley odczytywa
tekst pisany wersalikami, czyli przy wczonym klawiszu CAPS LOCK (zob.
Tabela 27). Respondenci mogli wybra jedn z wymienionych opcji lub zaproponowa wasn (mogli przy tym zaznacza dowoln liczb odpowiedzi).
Zdecydowana wikszo odpowiedzi wskazywaa na to, episanie wersalikami oznacza, eprzesyana informacja jest bardzo wana. T odpowied
wskazao 64proc. uczniw. Analogiczny odsetek uzna, etaka praktyka jest
internetowym odpowiednikiem krzyku. Inne odpowiedzi pojawiay si zdecydowanie rzadziej. 16,4proc. respondentw uznaa, enie oznacza to niczego
szczeglnego ijest normalne, azdaniem 9,7proc. osb jest to oznaka braku
45
szacunku dla rozmwcy. Sporadycznie pojawiay si odpowiedzi, wiadczce

o tym, e respondenci komunikaty pisane wersalikami uznaj za irytujce,
przypadkowe, interesujce, bdce oznak pobudzenia emocjonalnego lub
majce charakter zoliwy lub artobliwy.
Tabela 27. Pisanie WIELKIMI literami (klawisz CAPS LOCK) w komunikatach elektronicznych (czat, komunikatory, e-mail) jest: (N=724)
CZSTO
wyrazem wanoci informacji

oznak podniesionego tonu, krzyku
normalne inie oznacza niczego specjalnego
okazywaniem braku szacunku dla rozmwcy
irytujce
przypadkowe
interesujce
oznak ekscytacji
oznak zdenerwowania
oznak trollingu
artobliwe
trudno powiedzie
463
462
119
70
10
10
7
5
4
4
4
53
PROCENT
WANYCH
64,0
63,8
16,4
9,7
1,4
1,4
1,0
0,7
0,6
0,6
0,6
7,3
Analiza wynikw odpowiedzi na to pytanie jest o tyle interesujca,

ereguy netykiety jednoznacznie uznaj pisanie wersalikami za odpowiednik krzyku, czyli co, co w rozmowie powinno wystpowa sporadycznie,
wszczeglnych okolicznociach. Zdecydowana wikszo naszych rozmwcw rozpoznaje ten kod, lecz zarazem uwaa, ewersaliki s dobrym sposobem podkrelenia czego, co uwaaj za wane. Oznacza to, egimnazjalici
nie znaj niektrych norm internetowej etykiety lub wiadomie je ignoruj
(podobnie jak w przypadku celowego pisania z bdami ortograficznymi).
Prawdopodobne jest take to, emodzi uytkownicy sieci odrzucaj tradycyjne zwyczaje izastpuj je wasnymi.
Przygldajc si zebranym danym, wida, e kompetencje w zakresie
adekwatnego (w rozumieniu przyjtym w projekcie) stosowania netykiety
zale od szeregu czynnikw (zob. Tabela 28). Lepiej wtej kwestii radz sobie dziewczta ni chopcy, mieszkacy wikszych orodkw miejskich od
mieszkacw mniejszych miast iwsi, osoby korzystajce zinternetu codziennie ite posiadajce dostp do szerokiego instrumentarium technologicznego
w postaci komputerw, telefonw oraz innych urzdze elektronicznych.
Zaoylimy, ewysze wyniki indeksu wiadcz zarwno owikszej wiadomoci internetowych konwencji komunikacyjnych, jak iowikszym konformizmie iskonnoci do akceptacji regu.
46
Tabela 28. Zmienne niezalene aindeks netykiety

WARTO INDEKSU
INDEKS NETYKIETY APE
Pe
dziewczta
chopcy
N
Ogem
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
189
48,5%
187
56,2%
376
52,0%
201
51,5%
146
43,8%
347
48,0%
OGEM
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
390
100,0%
333
100,0%
723
100,0%
=3,958, df=1, p=0,04, =0,077
WARTO INDEKSU
INDEKS NETYKIETY AMIEJSCE ZAMIESZKANIA
wie
miasto do 50 tys.
mieszkacw
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
182
123
305
59,7%
40,3%
100,0%
92
99
191
48,2%
51,8%
100,0%
OGEM
miasto powyej
50 tys. mieszkacw
95
123
218
Ogem
43,6%
369
51,7%
56,4%
345
48,3%
100,0%
714
100,0%
=14,476, df=2, p<0,01, Vc=0,142
WARTO INDEKSU
INDEKS NETYKIETY ACZSTOTLIWO
KORZYSTANIA ZINTERNETU
Jak czsto
korzystasz zinternetu?
nie codziennie
codziennie
Ogem
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
91
54
145
62,8%
284
49,1%
375
51,8%
37,2%
295
50,9%
349
48,2%
100,0%
579
100,0%
724
100,0%
OGEM
=8,187, df=1, p<0,01, =0,11
47
WARTO INDEKSU
INDEKS NETYKIETY AILO UYWANYCH
NARZDZI/SPRZTW

sprztw
3 lub wicej
Ogem
N
N
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
114
74
188
60,6%
39,4%
100,0%
OGEM
141
116
257
54,9%
45,1%
100,0%
116
157
273
42,5%
57,5%
100,0%
371
347
718
51,7%
48,3%
100,0%
=16,316, df=2, p<0,01, Vc=0,151
ycie winternecie. Standard 6. Bezpieczestwo iprywatno

Standard 6 wmodelu dotyczy kompetencji pozwalajcych porusza si
w spoecznociach internetowych bez naraania wasnej prywatnoci oraz
unika ryzykownych kontaktw. To istotne umiejtnoci, poniewa internet
moe by niebezpiecznym miejscem nie tylko dla dzieci, lecz rwnie dla mniej
sprawnych uytkownikw, niezalenie od ich wieku. Popularne rozwizania
technologiczne mog prowokowa nas do podejmowania ryzykownych
dziaa, zwaszcza jeli nie w peni pojmujemy moliwe konsekwencje zastosowania tych rozwiza. Na przykad brak wiedzy otym, ewiele nowoczesnych aparatw fotograficznych (take tych wbudowanych w telefony)
zapisuje w pliku ze zdjciem take informacje o czasie i miejscu zrobienia
fotografii moe doprowadzi do niewiadomego ujawnienia miejsca swojego
zamieszkania. Niewiedza na temat tego, jakie dane osobie ujawniamy wcodziennych praktykach internetowych moe by powanym zagroeniem dla
naszej prywatnoci ibezpieczestwa. Podobnie nieznajomo zasad tworzenia silnych hase moe zaowocowa utrat wanych danych.
Wankiecie zadalimy dwa pytania powizane zbadanym standardem.
Pierwsze znich miao na celu ocen umiejtnoci rozpoznawania itworzenia
bezpiecznych hase. Drugie natomiast pozwolio zweryfikowa, czy gimnazjalici podejmuj ryzykowne zachowania wzwykych, codziennych rozmowach winternecie.
Umiejtno tworzenia silnych hase jest fundamentem sieciowego bezpieczestwa. Wcelu oszacowania umiejtnoci prawidowej oceny mocy hasa
48
poprosilimy respondentw oopini na temat szeciu przykadowych hase

wyraon na piciostopniowej skali (zob. Tabela 29). Proponowane hasa zostay skonstruowane woparciu okilka regu. Najatwiejsze do wykorzystania,
ale zarazem najbardziej podatne na atak, byy hasa skadajce si zjednego
sowa (piku) lub klawiaturowych cigw znakw (12345qwerasdf). Za
bezpieczniejsze naley uzna haso czce wykorzystujce dodatkowo cyfry iznaki alfanumeryczne (piku12 lub piku!12). Dusze cigi losowych
znakw (aklgkeogek) mog by nieco bezpieczniejsze, s jednak trudniejsze do zapamitana iwpisania, co moe skania do niebezpiecznych praktyk,
takich jak zapisywanie hasa wmiejscu dostpnym osobom trzecim (kartka
papieru lub wspuytkowana przegldarka internetowa). Za hasa czce
bezpieczestwo zatwoci wykorzystania mona uzna dusze frazy, zapisane bez spacji izuyciem wielkich imaych liter (AlaMaKotaaKotMaAl).
Najpopularniejsze okazay si hasa wzgldnie bezpieczne. Najwysz
redni ocen (4,08) uzyskao haso piku!12, zawierajce atwe do zapamitania sowo, poczone zcyframi iznakiem specjalnym. Nieco niej wrankingu znalazo si haso AlaMaKotaaKotMaAl (4,04), ktre mona uzna
za bezpieczne ze wzgldu na liczb znakw. Kolejne miejsca zajy hasa piku12 (3,78), 12345qwertasdf (3,74) oraz przypadkowy cig znakw aklgkeogek (3,58). Najniej oceniono haso piku (2,92).
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Tabela 29. Najlepsze haso uywane w internecie powinno by jednoczenie bezpieczne iatwe wuyciu. Ktrego zponiej zapisanych hase powinno si, Twoim zdaniem, uy? (rednie dla skali od 1 najgorsze do 5 najlepsze
haso)
PIKU!12
ALAMAKOTAAKOT- PIKU12
MAAL
12345QWER- AKLGKEOPIKU
TASDF
GEK
Wane
581
588
621
572
625
623
Braki
danych
161
154
121
170
117
119
4,08
4,04
3,78
3,74
3,58
2,92
rednia
Wyniki te wiadcz otym, egimnazjalici do sprawnie odrniaj hasa bezpieczne od ryzykownych. Pewne wtpliwoci moe budzi jedynie haso 12345qwerasdf, ktre na pozr wyglda do bezpiecznie (duo znakw
alfanumerycznych), jest atwe do zapamitania iwpisania, ale jednoczenie
brakuje wnim przypadkowoci. Wzwizku ztym czsto pojawiaj si na listach hase ryzykownych.
W kontekcie omawianego pytania ciekawy jest brak istotnych statystycznie powiza z szeregiem zmiennych niezalenych (zob. Tabela 30).
49
Inaczej ni wprzypadku innych wtkw badawczych zdolno bezpiecznego

poruszania si po przestrzeniach internetu jest predyspozycj wniewielkim
stopniu powizan z czynnikami standardowo rnicujcymi kompetencje
technologiczne. Co wicej, jedyny czynnik, ktry rnicuje badany wtek
bezpiecznego korzystania z internetu to liczba uywanych narzdzi i urzdze, takich jak komputery czy telefony, ale ju kierunek tego zwizku jest
zgoa inny ni wwypadku dotychczas omawianych zagadnie. Okazuje si,
e niewielka liczba sprztw pozostajcych do dyspozycji uczniw gimnazjw sprzyja posiadaniu kompetencji, anie odwrotnie.
Tabela 30. Ilo uywanych narzdzi/sprztw aposugiwanie si bezpiecznym hasem
WARTO INDEKSU

sprztw
3 lub wicej
Ogem
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
42
68
110
38,2%
61,8%
100,0%
98
86
184
53,3%
46,7%
100,0%
96
96
192
50,0%
50,0%
100,0%
OGEM
236
250
486
48,6%
51,4%
100,0%
=6,53, df=2, p=0,04, Vc=0,116
Internet jest uniwersalnym narzdziem komunikacji i zdecydowanie

uatwia nawizywanie nowych znajomoci oraz utrzymywanie prywatnych
lub oficjalnych kontaktw zbliszymi czy dalszymi znajomymi. Niezalenie
od wszystkich swoich zalet, sie niesie ze sob pewne zagroenia. Na przykad za porednictwem tekstowych komunikatorw czy czatw atwiej ni
wtzw.realnym wiecie jest udawa kogo, kim si nie jest lub podszywa
si pod kogo innego. Tego typu praktyki s szczeglnie popularne wrd
osb modych, intensywnie odkrywajcych przecie swoj tosamo. Wtym
kontekcie internetowi znajomi mog okaza si zagroeniem, idlatego sieciowe kompetencje powinny obejmowa wiadomo zarwno zalet, jak
i wad kontaktw zaporedniczonych komputerowo. Znajomo pewnych
regu postpowania moe znaczco zminimalizowa potencjalne zagroenia
dla prywatnoci ibezpieczestwa uytkownikw sieci.
50
Zapytalimy respondentw, wjaki sposb mona przekona si, enasz

sieciowy rozmwca rzeczywicie jest tym, za kogo si podaje (zob. Tabela
31). Wskazalimy pi moliwych sposobw, proszc badanych owybr tego,
ktry uwaaj za waciwy. Nasz intencj byo nie tyle sprawdzenie, ktry
wariant uwaaj za najskuteczniejszy, lecz raczej to, jak due ryzyko zdecyduj si podj. Najskuteczniejszym sposobem sprawdzenia, zkim rozmawiamy, jest bezporednia rozmowa twarz wtwarz, lecz jest to zarazem dziaanie
najbardziej ryzykowne. Nieprzyjemne skutki moe mie take udostpnienie
wasnego numeru telefonu. Wrd moliwoci wskazalimy te takie, ktre s
znacznie bezpieczniejsze, cho oczywicie mniej wiarygodne proba oprzesanie zdjcia, zapytanie o tosamo wprost czy poszukiwanie wsplnych
znajomych.
Pytanie okazao si dla uczniw kopotliwe. Wikszo badanych albo
nie chciaa albo nie potrafia udzieli na nie odpowiedzi. Spord osb, ktre
udzieliy wanych odpowiedzi, a jedna czwarta zdecydowaaby si na sprawdzenie tosamoci rozmwcy wsposb ryzykowny, czyli proponujc spotkanie (16,7proc.) lub rozmow telefoniczn (8,8proc.). Zdecydowana wikszo
wybieraa jednak warianty bezpieczniejsze, przede wszystkim poszukiwanie
wsplnych znajomych (35,5proc.). O zdjcie poprosioby 21,1proc. osb,
awprost zapytaoby otosamo 17,9proc. badanych.
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
Tabela 31. Rozmawiasz znowo poznan osob wserwisie spoecznociowym dla modziey. Jak upewniby(-aby) si, erozmwca jest tym, za
kogo si podaje wskazuje, jakiej jest pci, ile ma lat, itp.? (NB zachowanie uznane za niebezpieczne)
CZSTO
Wane
Zapytam wprost
57
17,9
Poprosz ozdjcie
67
21,1
Sprbuj porozmawia przez telefon (nb)
28
8,8
Zaproponuj spotkanie twarz wtwarz (nb)
53
16,7
Sprawdz, czy mamy wsplnych znajomych
113
35,5
318
100,0
Ogem
Braki
danych
PROCENT
WANYCH
Trudno powiedzie
93
Brak danych
331
Ogem
424
Ogem
742
51
To interesujcy wynik wskazujcy na to, egimnazjalici coraz lepiej radz sobie zdbaniem owasne sieciowe bezpieczestwo. Wmediach czsto
ostrzega si ozagroeniach zwizanych zkontaktami zinternetowymi znajomymi, a i dla wielu rodzicw jest to istotna kwestia. By moe ta spjna
kampania informacyjna przynosi efekty. Mimo to warto podkreli, enadal
nie brakuje osb, ktre ujawniyby swj numer telefonu lub uday si na spotkanie znieznajom osob.

Partycypacja wspoecznociach internetowych
Standard 7 wobrbie modelu dotyczy kompetencji niezbdnych do aktywnego i efektywnego funkcjonowania w nieformalnych spoecznociach
budowanych wok serwisw internetowych. Sie oferuje wiele moliwoci nawizywania kontaktw, dzielenia zainteresowa, wsptworzenia. By
wpeni znich skorzysta, konieczna jest znajomo dostpnych opcji, biega umiejtno posugiwania si narzdziami istniejcymi w ramach rnych serwisw, a take rozpoznawanie formalnych i nieformalnych regu
oraz kodw funkcjonujcych w danej grupie. W ramach bada ilociowych
prbowalimy oszacowa to, jak dua jest spoecznociowa aktywno naszych respondentw. Wtym celu zapytalimy ich oto, jak czsto podejmuj
wskazane przez nas przykadowe dziaania. Niektre z nich dotyczyy znajomoci specyficznych kodw komunikacyjnych (uywanie emotikon), inne
umiejtnoci posugiwania si narzdziami internetowymi (agregatory informacji, RSS) lub wykorzystywania moliwoci oferowanych przez serwisy spoecznociowe (tworzenie grup iwydarze na Facebooku, korzystanie zforw
tematycznych). Pytalimy take o czytanie regulaminw i konfigurowanie
ustawie prywatnoci. Respondenci mogli wskaza, jak czsto podejmuj
wymienione aktywnoci, oceniajc czstotliwo na piciostopniowej skali.
Wrd wymienionych dziaa zdecydowanie najpopularniejsze jest uywanie emotikon (4,02 pkt). Pozostae aktywnoci s podejmowane rzadziej
(zob. Tabela 32), ale tak niskie wyniki nie s duym zaskoczeniem. Pytalimy
ozachowania mniej popularne, wiadczce obiegoci idojrzaoci wzakresie praktyk korzystania zinternetu.
Aktywno w spoecznociach internetowych zaley od kilku czynnikw (zob. Tabela 33): czstotliwoci i redniej iloci czasu korzystania
zinternetu, liczby narzdzi dajcych dostp do sieci oraz autooceny umiejtnoci korzystania z nich. Ponadprzecitn aktywnoci w serwisach
spoecznociowych wykazuje si zaledwie 29proc. uczniw oceniajcych
wasne kompetencje jako co najwyej przecitne, ijest to warto wyranie nisza ni w przypadku uczniw oceniajcych swe kompetencje jako
raczej wysokie (50,5proc.) lub bardzo wysokie (46proc.). wiadczy to
52
otym, emodzi uwaaj aktywno na forach internetowych za wzgldnie

wany skadnik kompetencji internetowych.
Tabela 32. Okrel, jak czsto podejmujesz wskazan aktywno wspoecznociach internetowych (rednie dla skali od 1 nigdy do 5 codziennie, 2 rzadziej ni raz w miesicu, 3 przynajmniej raz
wmiesicu, 4 przynajmniej raz wtygodniu)
Wane
Braki
danych
ABY WYRAZI MOJE UCZUCIA, WIADOMIE UYWAM ZNAKW TAKICH JAK :-) CZY :-(
687
55
4,02
MAM KONTO NA FORUM TEMATYCZNYM IKORZYSTAM

ZNIEGO, ZAMIESZCZAJC WPISY
684
58
2,47
ZMIENIAM USTAWIENIA PRYWATNOCI NA SWOICH KONTACH WSERWISACH SPOECZNOCIOWYCH
657
85
2,45
ZAKADAM GRUPY/WYDA-RZENIA/STRONY NA FACEBOOKU
636
106
2,26
CZYTAM REGULAMINY SERWISW, WKTRYCH ZAKADAM KONTO
626
116
2,15
UYWAM NARZDZI DO ZBIERANIA IPORZDKOWANIA

INFORMACJI ZRNYCH STRON (NP.CZYTNIKI RSS)
639
103
1,91
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
rednia
53
Tabela 33. Zmienne niezalene astrategie uczestnictwa wspoecznociach

online
ASTRATEGIE UCZESTNICTWA WSPOECZNOCIACH ONLINE
Jak czsto
ternetu?
codziennie
Ogem
N
N
WARTO INDEKSU
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
58
29
87
66,7%
216
54,1%
274
56,4%
33,3%
183
45,9%
212
43,6%
100,0%
399
100,0%
486
100,0%
OGEM
=4,065, df=1, p=0,03, =0,097
WARTO INDEKSU
REDNIA ILO CZASU POWICONA NA KOPOWYEJ
RZYSTANIE ZINTERNETU ASTRATEGIE UCZEST- PONIEJ
WARTOCI
WARTOCI
NICTWA WSPOECZNOCIACH ONLINE
REDNIEJ
REDNIEJ
Ile czasu dziennie powicasz

rednio na
poniej wartokorzystanie
ci redniej (do
zinternetu?
3 godzin)
Wpisz liczb
godzin
powyej wartoci redniej
(powyej 3
godzin)
Ogem
=6,524, df=1, p<0,01, =0,121
54
OGEM
192
122
314
61,1%
38,9%
100,0%
79
84
163
48,5%
271
56,8%
51,5%
206
43,2%
100,0%
477
100,0%

ASTRATEGIE UCZESTNICTWA WSPOECZNOCIACH ONLINE

sprztw
3 lub wicej
Ogem
N
N
WARTO INDEKSU
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
91
47
138
65,9%
34,1%
100,0%
OGEM
94
70
164
57,3%
42,7%
100,0%
85
94
179
47,5%
52,5%
100,0%
270
211
481
56,1%
43,9%
100,0%
Badanie
kwestionariuszowe
kompetencji
komunikacyjnych
osb w wieku
od 13 do 16 lat
=10,921, df=2, p<0,01, Vc=0,151
OCENA UMIEJTNOCI KORZYSTANIA ZINTERNETU ASTRATEGIE UCZESTNICTWA WSPOECZNOCIACH ONLINE
Jak oceniasz
nia zinternetu?
s raczej wysokie
s bardzo
wysokie
Ogem
WARTO INDEKSU
PONIEJ
WARTOCI
REDNIEJ
POWYEJ
WARTOCI
REDNIEJ
88
36
124
71,0%
29,0%
100,0%
98
100
198
49,5%
50,5%
100,0%
74
63
137
54,0%
46,0%
100,0%
260
199
459
56,6%
43,4%
100,0%
OGEM
=14,866, df=2, p<0,01, Vc=0,18
55
Podsumowanie
Zasadniczym celem tej czci raportu jest przedstawienie gwnych
wnioskw badawczych z przeprowadzonego ilociowego studium kompetencji medialnych uczniw szk gimnazjalnych. Zaprezentowane tutaj wyniki mona czyta jako osobn analiz bd potraktowa to opracowanie
jako cz wikszej caoci, akcentujc kwantyfikowalny wymiar kompetencji (dodatkowo analizowan woparciu odu, reprezentatywn dla terenu
jednego z polskich wojewdztw, prb badawcz). Naley jednak mie na
wzgldzie fakt, eukazane rezultaty nie tyle wiecz analityczne dzieo, co
raczej stanowi zacht do dalszej debaty. Zpewnoci konieczne jest zastanowienie si nad tym, jak mona przeoy wnioski, wycignite na podstawie przeprowadzonego studium, na sposb prowadzenia polityki publicznej
w zakresie dostarczania technologii ludziom modym oraz uczenia ich, jak
korzysta zmoliwoci, jakie niesie ze sob internet, ijaki tkwi wnim potencja desocjalizacyjny.
Wniniejszym fragmencie raportu skupilimy si na podkrelaniu zwizkw midzy szeregiem zmiennych niezalenych abadanymi zagadnieniami
wchodzcymi w skad standardw tworzcych model kompetencji. Mimo
earbitralnie zoperacjonalizowalimy kryteria poszczeglnych kompetencji
(nie ma uniwersalnego wzorca, do ktrego mona by si odnie), wyranie
wida strukturalne zrnicowania tak w obrbie konkretnych standardw,
jak icaego modelu. Moemy wic akcentowa ca gam wspwystpowa
ikorelacji, ktre maj charakter statystycznie istotny, aktre ukazuj badan
zbiorowo jako mocno zrnicowan. Kapita kulturowy nabywany wdomu
rodzinnym, wiek badanych, miejsce zamieszkania, sta iregularno korzystania zdostpu do sieci, dostpno narzdzi isprztw umoliwiajcych
obecno winternecie wszystkie te czynniki czsto silnie wpywaj zarwno
na deklaracje badanych dotyczce posiadanych przez nich medialnych kompetencji, jak ina faktyczne umiejtnoci wtym zakresie. Wtym kontekcie
dyskutowa te mona otechnologii jako artefakcie stratyfikacyjnym, aby
moe, idc krok dalej, take oodtwarzaniu si pewnych trajektorii budowania kapitaw, czy wrcz reprodukowania, anawet pogbiania nierwnoci
(zasada kumulatywnych korzyci).
Zebrane dane wymagaj jednak nie tylko pogbionej analizy czy dyskusji badaczy. Najwaniejsze jest by moe to, by dokonywa sukcesywnej
replikacji tego studium, ewentualnie odtwarza je w analogicznej formie
w innym kontekcie socjodemograficznym czy kulturowo-obyczajowym.
Zgodnie zlogik grantu dostarczamy produkt bdcy opracowaniem zebranego materiau empirycznego. Mimo to zasadne byoby nie zatrzymywa si
wpunkcie, do ktrego doszlimy. Przydaoby si zaprogramowanie dziaa
majcych na celu dalsze opisywanie dostrzeonych zrnicowa oraz bardziej zniuansowane, pogbione interpretacje relacji teoretycznego modelu
do realiw ycia codziennego modych ludzi.
56
Netnografia, czyli gimnazjalici

igimnazjalistki wspoecznociach
internetowych
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
Podstawy metodologiczne
Zgodnie zklasyczn ju definicj, autorstwa Roberta V. Kozinetsa, netnografia jest to badanie o charakterze obserwacyjno-uczestniczcym,
oparte na terenie online. Jako rdo danych wykorzystuje komunikacj zaporedniczon komputerow, aby otrzyma etnograficzne zrozumienie ireprezentacj kulturowego lub spoecznego fenomenu (2010: 60). Samo za
prowadzenie bada to proces dynamiczny, podczas ktrego fakty owiecie
s zdobywane na drodze selektywnej obserwacji iteoretycznej interpretacji
tego, co widzimy, wwyniku zadawania pyta iinterpretowania odpowiedzi,
dziki sporzdzaniu notatek terenowych itranskrypcji zapisw audio oraz wideo, atake sporzdzaniu raportw zbada (29).
Podobnie, jak w przypadku naszego wczeniejszego badania Dzieci Sieci kompetencje komunikacyjne najmodszych (Siuda, Stuna, 2012),
zdecydowalimy si na przyjcie roli outsiderw, zwykle nie ingerujc
waktywno badanych spoecznoci oraz nie informujc oprowadzonych
badaniach. Korzystalimy ztreci dostpnych publicznie, ktre uznalimy
za moliwe do wykorzystania w trakcie badania, wychodzc z zaoenia,
ejeli kto nie ogranicza uprawnie dostpu (na przykad do swojego profilu), nie trzeba tego kogo pyta ozgod. Docieralimy do materiaw badawczych take wsposb, ktry mona uzna za kontrowersyjny np.przy
badaniu profili facebookowych uzyskalimy do nich dostp przez gimnazjalist niebiorcego udziau wbadaniu imoglimy obserwowa na profilach
jego znajomych wszystko to, co byo dostpne wtrybie dla znajomych znajomych. Nie informowalimy badanych obadaniu, uznajc, enie tylko wyduyoby to proces badawczy, ale rwnie pozbawioby nasze dociekania
pewnego rodzaju swobody. Wniektrych przypadkach logowalimy si do
forw dyskusyjnych, by mie peniejszy dostp do materiaw z poziomu
uczestnika lub uczestniczki.
59
Zagadnienia badawcze
Przy netnografii interesoway nas przede wszystkim te zagadnienia,
ktre trudno zbada za pomoc narzdzi metod ilociowych. Skupilimy si
na kilku podstawowych obszarach badawczych, nawizujcych do modelu
kompetencji zwizanych zkorzystaniem zinternetu, takich jak:
krytyczna ocena informacji pochodzcych od znajomych,
rda czerpania wiedzy,
twrcza aktywno,
piractwo internetowe,
aktywno wserwisach spoecznociowych,
potencja serwisw spoecznociowych jako przestrzeni rozwijania
kompetencji komunikacyjnych,
budowanie wizerunku wsieci,
bezpieczestwo wsieci.
Zaleao nam na odkryciu tego, jak wyglda faktyczna aktywno modziey w sieci. Nie chcielimy opiera si wycznie na deklaracjach modych ludzi.
Wybr serwisw do analizy

Zdecydowalimy si na analiz zachowa nastolatkw w serwisach
wskazywanych przez nich jako ulubione oraz takie, gdzie spdzaj najwicej
wolnego czasu. Przy doborze stron internetowych kierowalimy si kilkudziesicioma wskazaniami osb zbadanej grupy wiekowej. Niestety nie istniej
adne powszechnie dostpne dociekania, ktre pomogyby nam zweryfikowa te deklaracje ze stanem rzeczywistym. Czy faktycznie podane serwisy s
tymi, gdzie modzie wwieku 1316 lat spdza najwicej swojego czasu winternecie? Bez wtpienia wybrane miejsca s popularne wiele znich znale
mona wczowce rankingu najpopularniejszych stron badania Megapanel
PBI/Gemius. Analiz objlimy nastpujce strony:
Facebook (http://www.facebook.com),
Demotywatory (http://demotywatory.pl),
Kwejk (http://kwejk.pl),
Besty (http://besty.pl),
Mistrzowie (http://mistrzowie.org),
60
Komixxy (http://komixxy.pl),
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
Ask.fm (http://ask.fm),
Wiedza bezuyteczna (http://bezuzyteczna.pl),
Zapytaj (http://zapytaj.pl),
Vinted (http://www.vinted.pl),
MPCforum (http://www.mpcforum.pl).
Ze wzgldu na zbliony charakter niektrych stron zdecydowalimy si

podda je wsplnej analizie std te znajdujca si niej grupa serwisw
zmemami.
Wyniki bada
Vinted
Serwis Vinted dziaa wPolsce od lutego 2013 roku. Skierowany jest do
dziewczyn imodych kobiet, ktre chc kupowa, sprzedawa iwymienia si
ubraniami. Strona jest czci midzynarodowej grupy serwisw (pozostae
dziaaj m.in. w Niemczech, we Francji czy w USA), wpisujcych si w nurt
sharing economy. Po p roku od uruchomienia polskiej wersji, na stronie zarejestrowanych jest ok. 200 tys. uytkowniczek, ktre same siebie okrelaj
mianem Vintedzianek. Serwis pozwala im nie tylko na sprzeda czy kupno
ubra, ale take umoliwia prowadzenie dyskusji na forum oraz dzielenie si
swoimi przemyleniami na otwartym dla wszystkich blogu.
Interesujce jest, emimo niewtpliwej popularnoci Facebooka womawianej grupie wiekowej take wrd uytkowniczek Vinted bardzo duym
zainteresowaniem cieszy si forum dyskusyjne. Pozornie stanowi ono archaiczne narzdzie komunikacji internetowej, mimo to najprawdopodobniej
wskutek bogactwa tematw oraz oferowan przez owo forum anonimowo
uytkowniczki mog samodzielnie zadecydowa, czy wypowiadaj si na
forum pod swoim nickiem, czy korzystaj zwpeni anonimowego forum Nie
mw nikomu, ale, https://www.vinted.pl/forum/nie-m-w-nikomu-ale-dot-dot-dot) nastolatki chtnie decyduj si na prowadzenie internetowych
dyskusji ze swoimi rwieniczkami.
Vinted budowanie wizerunku

Ze wzgldu na raczej uproszczon spoecznociow funkcjonalno Vinted, uytkowniczki strony nie dysponuj wieloma zrnicowanymi rodkami
do budowy swojego wizerunku. Kada z nich, tworzc swj profil, okrela
61
nazw uytkownika niektre decyduj si na pozostanie przy swoim

imieniu i/lub nazwisku, take pewnej jego modyfikacji (np. Kasia2809,
Sandra1133 czy Beata.Janowska9; nicki zostay zmienione wcelu zachowania prywatnoci badanych), inne natomiast wybieraj nicki zawierajce
pewn charakterystyk trudno jednak przesdzi, na ile s one ironiczne, na ile zupenie powane (np. Mozeszmizaufac, Pieknooka111 czy
Mamzaduzoubran; nicki zostay zmienione wcelu zachowania prywatnoci
badanych). Aktywno uytkowniczek Vinted wtym obszarze, podobnie jak
przy okazji dodawania awatara, wskazuje, ewikszo znich jest doskonale
zapoznana z tego typu dziaaniami, obowizujcymi w wielu serwisach internetowych std te nie zdaj si one przysparza szczeglnych trudnoci.
Co ciekawe, niektre zdziewczt posuguj si nickiem iawatarem wykorzystywanym rwnie w innych podobnych serwisach tak, aby te Vintedzianki, ktre rwnie korzystaj ztych stron, mogy owe uytkowniczki od razu
rozpozna (zob. https://www.vinted.pl/forum/ploteczki-na-dowolne-tematy-w-kobiecym-gronie/2810pokaz-swoja-twarz). Takie zachowanie wskazuje, edziewczta s wiadome tego, ebuduj swj internetowy wizerunek
ichc dba owywoywane przez siebie wraenie. Naley pamita, eserwis
Vinted wduej mierze oparty jest na budowaniu zaufania wspoecznoci
jest ono zwizane m.in. zkomentarzami, ktre uytkowniczki wystawiaj sobie po przeprowadzonej transakcji. Std te przydatna okazuje si moliwo
sprawdzenia winnym serwisie, czy dana dziewczyna jest godna zaufania. Co
wicej, wiadome tworzenie wizerunku widoczne jest u osb okrelanych
mianem trolli. Ich zachowanie czsto wymierzone jest w stabilno spoecznoci, prbuj one zachwia pewnymi przekonaniami innych uytkowniczek lub wywoa midzy nimi gorce dyskusje, czsto daleko odbiegajce
od merytorycznej wymiany zda. Rwnie trolle przywizuj du wag
do swoich nickw oraz awatarw, iwsytuacji, gdy zrnych powodw
usuwaj swoje konto, a kolejne czsto zakadane ma bardzo podobn nazw uytkownika (zdarzaj si przypadki numerowania kolejnych wciele)
itym samym zdjciem profilowym.
Niektre zuytkowniczek decyduj si rwnie na budowanie swojego
wizerunku jako ekspertki, zabierajc gos na forum, zgaszajc swoj kandydatur na moderatork danego dziau tematycznego lub publikujc wpisy
na blogu. Trudno jednak powiedzie, czy faktycznie s odbierane przez inne
Vintedzianki jako znawczynie. Niewykluczone, epewne dziewczyny rzeczywicie traktowane s jako autorytety wokrelonych dziedzinach, nie jest to
jednak przez Vintedzianki werbalizowane.
62
Vinted krytyczna ocena informacji

Ze wzgldu na bardzo du popularno forum dyskusyjnego, zaoy
mona, e uytkowniczki Vinted traktuj siebie nawzajem jako osoby dysponujce okrelon wiedz, mogce pomc wrozwizaniu problemw czy
posiadajce potrzebne dowiadczenie. Na forum najczciej zakadanymi
wtkami s te ocharakterze poradniczym. Dziewczyny nie s zainteresowane
plotkowaniem o yciu celebrytw. Zdecydowanie bardziej ciekawi je kreatywne sposoby odwieenia swojej garderoby, efektywne sposoby na zgubienie zbdnych kilogramw czy seriale polecane przez inne Vintedzianki.
Jak ju wspominalimy, spoeczno Vinted wnajwikszej mierze oparta
jest na zaufaniu m.in. dlatego, eujej podstaw ley kupowanie, sprzeda
iwymiana ubra midzy osobami, ktre si nie znaj. Mechanizmy serwisu
wymuszaj na uytkowniczkach zainteresowanych transakcj wsplne ustalenie jej warunkw, wtym sposobu dokonania patnoci iwysyki przedmiotu. Bez wtpienia zaufanie, jakim obdarzaj si dziewczyny (aprzejawiajce
si rwnie w wystawianych komentarzach, pozwalajcych sprawdzi wiarygodno danych osb), znajduje swoje odzwierciedlenie rwnie wdyskusjach na forum czy wpisach na blogu.
Warto zauway, espoeczno oparta na zaufaniu wymusza rwnie
na jej czonkiniach konieczno nieustannej weryfikacji cudzych wypowiedzi.
Uytkowniczki wzajemnie sprawdzaj ich suszno, testuj proponowane
rozwizania lub dziel si swoimi przemyleniami. Mechanizmy te szczeglnie widoczne s przy tematyce zdrowotno-dietetycznej, ktra zaraz po
tematach modowo-odzieowych najmocniej zajmuje Vintedzianki. Uwidacznia si to ina forum ina blogu.
Za przykad blogowy posuy moe wpis autorstwa jednej zuytkowniczek serwisu zatytuowany Zdrowy dzie od Ado Z (https://www.vinted.pl/
blog/2013/10/409zdrowy-dzien-od-a-do-z), gdzie dzieli si ona swoimi uwagami na temat zdrowego stylu ycia. Jej porady zostay byskawicznie zweryfikowane przez inne uytkowniczki wkomentarzach: Nie biega si przed
jedzeniem, Iostatni posiek wcale nie o18, tylko 3/4 godziny przed snem.
Jak kto siedzi duej, amog si zaoy, emao kto chodzi spa 21/22, to
bez problemu moe zje pniej czy nie nazwalabym tego zdrowym trybem ycia, nie masz wystarczajacej ilosci kalorii, wic zdrowe to to nie jest.
Komentarze te s o tyle ciekawe, e stanowi zaprzeczenie popularnego
pogldu jakoby nastolatki odchudzay si na wszystkie moliwe sposoby.
Dyskutantki wskazuj tu na merytoryczne bdy autorki, podwaajc jej wiarygodno ikontrujc jej wypowied lepszymi poradami.
Wiele podobnych w tonie wpisw znajduje si take na forum Vinted,
szczeglnie wgrupie wtkw powiconych trosce owag ikondycj: Fitness:
sport, zdrowe odywianie (https://www.vinted.pl/forum/fitness-sport-zdrowe-odzywianie), ale take wrd tematw zwizanych z rnymi zaintere-
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
63
sowaniami fotografi czy podrowaniem (https://www.vinted.pl/forum/

ploteczki-na-dowolne-tematy-w-kobiecym-gronie/42732jaki program-najlepszy). Dziewczyny nie maj problemw ze wzajemnym podwaaniem swoich wypowiedzi lub te ich potwierdzaniem (https://www.vinted.pl/forum/
ploteczki-na-dowolne-tematy-w-kobiecym-gronie/84466zwrot-pilne?per_
page=100).
Fakt, eVintedzianki odnosz si do uwag innych dyskutantek, polemizuj znimi iweryfikuj je negatywnie lub pozytywnie, wskazuje na to, es
one zjednej strony gotowe traktowa swoj grup rwienicz jako rdo
wiedzy, zdrugiej za s wiadome, ewiedzy tej nie mona przyjmowa zupenie bezrefleksyjnie, analey jstale sprawdza.
Vinted.pl twrcza aktywno

Uytkowniczki Vinted bardzo chtnie bior udzia w rnego rodzaju
kreatywnych zabawach polegajcych na zadaniach wykorzystujcych umiejtnoci graficzne, jak iopartych na grach sownych. Dziewczta regularnie
same organizuj dla siebie tego typu rozrywki, zakadajc kolejne wtki na
forum oraz bior udzia wgrach organizowanych przez administracj serwisu.
Warto zaznaczy, ewiele ztych zabaw powszechnie funkcjonuje wrodowisku internetu. Zakadajc nowy wtek zdan gr, uytkowniczki czsto posuguj si sformuowaniami typu mam nadziej, ekada wie, oco chodzi
wtej zabawie (https://www.vinted.pl/forum/ploteczki-na-dowolne-tematy-w-kobiecym-gronie/88965jak-zginelo-1000krolikow-zabawa) czy temat
podpatrzony z innego forum (https://www.vinted.pl/forum/ploteczki-na-dowolne-tematy-w-kobiecym-gronie/2810pokaz-swoja-twarz). Trudno tu
wic mwi o kreatywnoci, byciu twrczym, bowiem mamy do czynienia
zzamykaniem si wpewnych ramach, powtarzaniem czego znajomego, ju
oswojonego, aby zabawa moga zainteresowa uytkowniczki.
Bez wtpienia jednak oVintedziankach mona mwi jako oproduktywnych wskazuje na to dua liczba zakadanych przez nie wtkw na forum,
jak iwpisy publikowane na blogu. Potwierdza to rwnie fakt, edziewczyny
chtnie przygotowuj tutoriale (poradniki) zwizane m.in. z przerabianiem
ubra czy wykonywaniem ciekawych fryzur lub makijay (https://www.vinted.pl/forum/diy).
Vinted.pl piractwo internetowe

Vinted opiera si na zdjciach ubra dodawanych do katalogu przez
uytkowniczki chcce je sprzeda lub wymieni. Ze wzgldu na polityk strony akceptowane s wycznie fotografie faktycznie przedstawiajce dany
przedmiot (anie np.rzecz do niego podobn lub wtym samym stylu) oraz
wykonane przez uytkowniczk lub przez osob, ktra wyrazia zgod na ich
64
wykorzystanie w tym celu. Nie akceptuje si zdj pobranych z internetu.

Grafiki s moderowane przez zesp Vinted, ale rwnie uytkowniczki mog
zgasza zauwaone przez siebie naduycia ikorzystaj ztej moliwoci regularnie, zarwno wykorzystujc do tego narzdzie ostrzegania moderatorw,
jak iopisujc sytuacje na forum. Szczeglnie pitnowane s osoby wykorzystujce cudze zdjcia, tj. wykonane przez inne Vintedzianki lub znalezione na
blogach modowych (https://www.vinted.pl/forum/ploteczki-na-dowolne-tematy-w-kobiecym-gronie/90732 kopiowanie-zdjec). Niektre z dyskutantek
nie dostrzegaj wtym problemu ibagatelizuj spraw s jednak edukowane przez inne dziewczyny: Poczytaj oprawach autorskich To, es [zdjcia zblogw] wszdzie nie znaczy, es tam legalnie (https://www.vinted.
pl/forum/ploteczki-na-dowolne-tematy-w-kobiecym-gronie/45732cudze-zdjecia?per_page=100).
Inne zasady obowizuj wprzypadku np.produkcji filmowych czy seriali. Uytkowniczki wzajemnie radz sobie, jak najskuteczniej ciga je
zsieci. Warto jednak podkreli, eiprzy tej okazji grupa rwienicza wystpuje wroli edukatora, nie tylko instruujc, gdzie mona znale najnowsze
hity kinowe, ale te przypominajc, eciga mona legalnie, udostpnia
ju nie bardzo (https://www.vinted.pl/forum/filmy-i-seriale/35934z-czego-sciagacie-filmy).
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
Vinted bezpieczestwo wsieci

Ciekawe dyskusje pojawiaj si wkontekcie uytkowniczek, ktre oszukuj inne Vintedzianki (np. nie wysyajc im ubrania, pomimo otrzymania
wpaty lub wysyajc przedmiot niezgodny z opisem). Sytuacje takie, cho
marginalne, zdarzaj si na Vinted irodz due zainteresowanie spoecznoci
m.in., dlatego e jak wspominalimy jest to spoeczno oparta na zaufaniu, wzwizku ztym kade odstpstwo od tej zasady wywouje poruszenie.
Dziewczyny na kilka sposobw buduj wzajemne zaufanie. Przede
wszystkim postpuj zgodnie zregulaminem, czyli wysyaj opacon rzecz
do swojej kontrahentki. Mog take korzysta z pewnego rodzaju narzdzi
kontroli udostpnianych przez serwis. S to: zgaszanie sytuacji naruszenia
regulaminu do administracji strony, ostrzeganie innych uytkowniczek przez
dodanie oszustki do tzw.czarnej listy, wystawienie negatywnego komentarza, awostatecznoci zgoszenie sprawy na policj ipoinformowanie otym
na forum.
Ostatnie narzdzie ma due znaczenie wkontekcie wzajemnej edukacji. Cz uytkowniczek jest przekonana, epolicja nie przyjmuje zgosze
otego typu kradzieach lub ezgoszenia te przyjmowane s dopiero wwczas, gdy transakcja opiewa na spor kwot pienidzy. Std te dosy regularnie na forum pojawiaj si wypowiedzi osb, ktre prostuj te przekonania:
65
kolejna niedoinformowana:p moga izrobia, kradziez aoszustwo internetowe to dwie rozne rzeczy! poza tym nawet jezeli bylaby to kradziez ponizej 250zl to itak musieliby przyjac
zgloszenie niska szkodliwosc nie oznacza ze nic ztym nie zrobia, apo prostu nie wyciagna powazniejszych konsekwencji, czyli zlodziej bedzie mial mozliwosc samoukarania
sie igrzecznie oddac skradziony przedmiot czy pieniadze (https://www.vinted.pl/forum/
ploteczki-na-dowolne-tematy-w-kobiecym-gronie/internetowa-samopomoc/74228nastepna?per_page=100).
Nie bdzie zatem naduyciem stwierdzenie, eszczeglnie wprzypadku

tego rodzaju oszustw internetowych grupa rwienicza odgrywa bardzo du
rol wprocesie edukacji wzakresie bezpieczestwa wsieci.
Serwisy zmemami
W tej czci raportu zajmiemy si wybranymi serwisami z memami:
Komixxy, Demotywatory, Kwejk, Mistrzowie oraz Besty (warto zaznaczy,
etrzy pierwsze nale do jednego waciciela firmy MSI). To najpopularniejsze tego typu strony wPolsce, cho wymieni mona ich znacznie wicej
Wiocha, Hoty, Giwera, Jebzdzidy czy Sadistic, by poda zaledwie kilka. Podstawowa zasada tego typu miejsc jest nastpujca: uytkownicy dodaj wybrane memy, ktre dziki gosowaniu innych osb zyskuj coraz wiksz
popularno. Niektre zopisanych stron powicone s wycznie wybranej
tematyce (np. Mistrzowie skupiaj si przede wszystkim na zabawnych komentarzach zforw dyskusyjnych itp.), wikszo jednak gromadzi wszystkie
mieszne obrazki, bez wzgldu na ich przedmiot.
Niestety niemoliwe jest okrelenie, ile spord dodanych treci umieszczaj modzi. Dodatkowo wiele zzamieszczanych na stronach memw funkcjonuje wdziesitkach podobnych serwisw iustalenie autorstwa oryginau
moe stanowi nie lada wyzwanie. Serwisy z memami nie przyczyniaj si
do rozwijania kompetencji komunikacyjnych u swoich uytkownikw (bez
wzgldu na ich wiek). Oprcz moliwoci dodawania obrazkw, pozwalaj
one wycznie na gosowanie na przedstawiane grafiki oraz udostpnianie
ich na facebookowym profilu uytkownika. Podstawowa aktywno wserwisach zmemami to zatem bierne przegldanie dziesitek czy setek obrazkw.
Wyjtek stanowi strona Komixxy, gdzie przy kadym memie znajduje si
przycisk pozwalajcy uytkownikowi skorzysta zszablonu graficznego isamodzielne stworzy obrazek oparty na wybranym schemacie. Nawet pomimo tej funkcji, niemoliwe jest ustalenie, ktre memy faktycznie s autorstwa
uytkownikw serwisu, ktre za zostay przez nich znalezione wsieci lub dodane przez administracj.
66
Serwisy zmemami Wiedza bezuyteczna, czyli memetyka

popularno-naukowa
Ciekawym przykadem nawizujcym do memw iprezentujcym treci okrelonego typu jest serwis Wiedza bezuyteczna, bdcy stron z informacjami popularno-naukowymi. Forma dodawanych materiaw jest
niemal identyczna ze stron demotywatory.pl, gdzie informacje skadaj
sinajczciej ze zdjcia ikrtkiego podpisu udou. Podobnie funkcjonuje
Wiedza bezuyteczna, z t rnic, e prezentowane s tutaj materiay bazujce (rzekomo) na badaniach naukowych. Prawdziwo newsw publikowanych w serwisie Wiedza bezuyteczna jest trudna do zweryfikowania,
a sprawdzenie kadego doniesienia mogoby zaj sporo czasu. Na tym
prawdopodobnie polega sukces strony. Nie chodzi oto, by informacje byy
prawdziwe i zweryfikowane, lecz o zadziwienie odbiorcw. Wiedza prezentowana w serwisie jest bezuyteczna o tyle, e przedstawiane wiadomoci
s bardzo krtkie, ograniczaj si jedynie do zaprezentowania prostych faktw, auytkownicy majkolejno przechodzi przez nastpne porcje treci
(zob. Ilustracja 1).
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
Ilustracja 1. Mem zserwisu Wiedza bezuyteczna

rdo: http://bezuzyteczna.pl/fotograf-azam-husain-byl-65858
Serwis wciga, zachca do tego, by konsumowa kolejne proste informacje, zaskakuje, wywouje poruszenie, ajego funkcj mona okreli jako
67
rozrywkow iodmdajc, czyli relaksujc osoby decydujce sizniego

skorzysta. Na stronie wydzielone s najchtniej ogldane treci, atake dziaa ranking osb wrzucajcych informacje. Informacje pocztkowo trzymane
wpoczekalni, na skutek gosowania pojawiaj si wgwnej czci serwisu.
By moe dla gimnazjalistw interesujca jest rywalizacja z innymi, moliwo bycia wyrnionym za dodawane treci, ktre nastpnie wzwizku
ze spor liczbosb, ktre lubifanpejd Wiedzy bezuytecznej (ponad 753
tys. osb na Facebooku) mog by rozpowszechniane przez internautw.
Moliwe rwnie, e jeszcze bardziej pocigajce dla uczniw gimnazjum
s: rozrywkowy charakter strony, moliwo zaskoczenia (np. znajomych
w serwisie spoecznociowym) nieznanymi faktami, zdobywanie interesujcych informacji. Serwis nie jest nastawiony na dyskusje i stymulowanie
interakcji. Tak jak wspomnielimy, liczy si zlubianie, polecanie dalej igosowanie na konkretne treci.
MPCforum
Forum polecone nam przez chopcw, ktrzy sugerowali, ewymieniaj
si tam informacjami o grach, dyskutuj o ich usprawnieniach i modyfikacjach. Informowali, eszukaj tam czasami sposobw na przejcie trudnych
misji wgrach (np.kodw pozwalajcych wczy tryb niemiertelnoci, uzupeni zapasy, poziom zdrowia), ale rwnie dowiaduj si czego odnonie
do bdw wgrze, ktre mona wykorzysta idziki temu zdoby artefakty
dostpne na pniejszym etapie gry. Uytkownicy nie tylko zdobywaj informacje, ale take wymieniaj si nimi. Jeli wiedz co, czego jeszcze nie
wiedz inni, ujawniaj to na forum, dyskutuj. Irzeczywicie, forum skada
si zkilku kategorii: Niezbdnik cheatera, MMORPG, FPS, Single Player, Konsole, Administracja serwerami gier, Forum oglne, Inne. Mona powiedzie,
eto typowe forum osb zainteresowanych konkretntematyk. Modzi ludzie, cho zapewne nie tylko, mog si spotka wmiejscu pozwalajcym podyskutowa ornych aspektach gier. Jak ju zauwaylimy, dyskusje maj
charakter praktycznych porad dotyczcych modyfikowania silnikw gier,
wprowadzania w kodzie okrelonych wartoci dla uzyskania konkretnego
efektu, ale s te typowymi rozmowami ofabule, rozgrywce, przechodzeniu
kolejnych poziomw gry. Momentami forum wyglda jak przestrze dyskusyjna specjalistw od programowania, a i w innych miejscach prezentuje
sijako luna przestrze rozmowy owiecie gry.
Warto doda, eforum jest potnym zasobem wiedzy, awtki umieszczone wkonkretnych kategoriach maj od kilkuset do kilkunastu tysicy tematw grupujcych wpisy. Trudno jednoznacznie stwierdzi, eopisywane
miejsce jest wykorzystywane gwnie przez gimnazjalistw. Mona jednak
zaoy, enastolatkowie s grup graczy, ktrzy powicaj sporo czasu na
granie, agry s dla nich (informacje uzyskalimy od chopcw, nie wiemy, na
ile forum to ipodobne wykorzystywane jest rwnie przez dziewczyny, cho68
cia pojawiaj sitam eskie awatary) istotnym obszarem zainteresowa,

co moe prowadzi do dziaa samoksztaceniowych iedukacyjnej wymiany.
Dowodem na to s dyskusje na forum MPC.
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
Ask.fm
Ask.fm to jeden znajpopularniejszych wPolsce (zob. http://interaktywnie.com/badania-i-megapanel/megapanel-lipiec-2013kategorie-tematyczne-246977?page=6); podobnie jak wkilkunastu innych krajach caego wiata)
serwisw zgatunku Q&A, czyli opartych na pytaniach iodpowiedziach uytkownikw. Osoba, ktra pierwszy raz znajduje si na tej stronie, nie ma zbyt
wielu moliwoci dowiedzenia si, jakie dokadnie funkcje oferuje. Oprcz
enigmatycznej informacji Pytaj i odpowiadaj, uytkownik zachcany jest
do zarejestrowania si lub zalogowania wprzypadku, gdy ju posiada konto
wserwisie. Moe rwnie skorzysta zopcji Zobacz kto tu jest, klikajc na
wybrane awatary uytkownikw Ask.fm (najprawdopodobniej s to najbardziej popularne osoby, jednak taka informacja nie jest nigdzie podana). Tak
ograniczona warstwa informacyjna wskazuje na to, eserwis nastawiony jest
na ludzi, ktrzy trafiaj do niego, doskonale rozumiej jego przeznaczenie
ispecyfik. Przypadkowy internauta potrzebuje zdecydowanie wicej czasu,
aby odnale si na stronie iopanowa korzystanie zniej.
Podstawowe aktywnoci w Ask.fm to zadawanie i odpowiadanie na
pytania, przy czym uytkownik ma moliwo zablokowania otrzymywania
anonimowych pyta. Oznacza to, ebd do niego trafiay wycznie pytania zalogowanych uytkownikw. Warto zauway, emoliwo zadawania
pyta anonimowo bya szeroko dyskutowana zaledwie kilka tygodni temu,
kiedy brytyjska nastolatka popenia samobjstwo. Prawdopodobnie jego
przyczyn byo przeladowanie ze strony rwienikw, jakich dowiadczya wanie w Ask.fm (http://wiadomosci.onet.pl/wielka-brytania-i-irlandia/
samobojstwo-14latki-w-kraju-ue-wrze/kf1tn). Pozostae funkcje dostpne
na stronie to obserwowanie uytkownikw ilubienie ich wypowiedzi. Mona
rwnie wysya wybranym uytkownikom prezenty, czyli obrazki widoczne
przez tydzie wprofilu obdarowanego (nadawca paci za nie smsem).
Na potrzeby naszego badania zdecydowalimy si przeanalizowa
20 profili uytkownikw serwisu znajdujcych si w zakadce popularne
(http://ask.fm/account/popular). Dodatkowo analizy zostay uzupenione
obserwacj innych profili (wybieranych losowo).
Ask.fm budowanie wizerunku

Stworzenie konta wserwisie wymaga wypenienia standardowego formularza znazw uytkownika, wgraniem awatara, podaniem miejscowoci
69
zamieszkania, wieku itp. Profil kadego uytkownika zawiera podstawowe

informacje zwizane zjego aktywnoci, takie jak: liczba odpowiedzi, liczba
polubie, liczba prezentw oraz lista pyta wraz zodpowiedziami, ktrych
udzieli dany uytkownik. Cz osb decyduje si rwnie na linkowanie do
wybranych przez siebie odpowiedzi wswoim profilu. Dziki temu uytkownik przegldajcy dany profil moe zapozna si zinformacjami uznanymi za
istotne przez jego waciciela. Czsto s to odpowiedzi na zadania typu: napisz co najmniej 50 faktw otobie, 20 faktw osobie itp. (zob. http://ask.
fm/Labilna/answer/59357709149). Ask.fm oferuje rwnie moliwo ustawienia wasnego obrazu ta widocznego po wejciu na profil oraz nagwka
strony (tekstu widocznego wprofilu przy formularzu zadawania pyta).
Podobnie jak wprzypadku Vinted, rwnie itutaj wyrni mona kilka typw nickw. Wskaza mona te oparte na imionach i/lub nazwiskach
(np.Patryk Pospieszny, nat czy Julia), cechach charakteru lub wygldu (np. grubygrubas, Primadonna Girl czy sprzeda si za lajki) czy
zwrotach stanowicych pewien rodzaj przesania do wiata,, ktre najprawdopodobniej miay by dowcipn lub powan w zaoeniu wypowiedzi
(np.dziwki, kluski ihod pruski czy how to love).
Awatary najpopularniejszych uytkownikw Ask.fm wewszystkich przeanalizowanych przypadkach skaday si najprawdopodobniej ze zdj uytkownikw profili (fotografie czsto wykonywane w warunkach domowych,
przed komputerem lub tzw.samojebki, czyli zdjcia wykonane samodzielnie z trzymanego w rce telefonu komrkowego). Zawieray rodzaj zdjcia
portretowego, przynajmniej czciowo umoliwiajcego identyfikacj waciciela profilu.
Jeli chodzi oobrazy ta, uytkownicy decydowali si na zdjcie wybranego celebryty (lub kola zkilku fotografii gwiazd), obrazki ocharakterze inspiracyjno-motywacyjnym (np.zdjcia natury zhasami motywacyjnymi) lub
wspomniane wyej samojebki. Spord przebadanych profili, tylko jeden nie
mia adnego zdjcia ta. Warto zaznaczy, eopisywana funkcja to jeden zniewielu sposobw personalizacji profilu idostosowywania go do swoich celw.
Wrd modyfikowalnych nagwkw strony take mona zauway kilka dominujcych trendw. Cz osb decyduje si na zachcanie gocia
do pozostawienia pytania: Witaj, jak ju jeste to pytaj.:*;D, pytaj. Inni
umieszczaj jak informacj na swj temat czasem dotyczc ich aktualnych dziaa, np.Nastaa nauka, Jeeli nie odpisz tb na fb to znaczy, esi
ucz. Odnale mona rwnie nawizania do popularnych wrd modziey md, std te nagwek goszcy Swag (sowo wmodzieowym slangu
oznaczajcym lansowanie si) czy jestem belieber idirectioner (okrele
tych uywa si wobec najbardziej zagorzaych fanw wykonawcw muzyki
modzieowej, odpowiednio Justina Biebera oraz zespou One Direction). S
wreszcie uytkownicy, ktrzy zwracaj si do osb odwiedzajcych ich profil
zprzywitaniem oraz czsto akcentuj korzyci, jakie moe zyska go, jak
np.Za prezent dodaj do obserwowanych, dzikuj idaj 25 lajkw.
70
Jak mona zauway, serwis nie oferuje wielu narzdzi do budowania

sieciowego wizerunku, prawdopodobnie ze wzgldu na fakt, e suy temu
wanie jego podstawowa funkcjonalno, czyli moliwo odpowiadania na
zadane pytania. Pomimo tych ogranicze uytkownicy Ask.fm zazwyczaj decyduj si na korzystanie zudostpnionych funkcji, dodajc zdjcia czy personalizujc treci na swoich profilach.
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
Ask.fm twrcza aktywno

Funkcjonalno serwisu Ask.fm jest bardzo prosta i skupiona na jego
podstawowych zadaniach moliwoci zadawania pyta (stawianych przez
innych uytkownikw lub generowanych automatycznie przez serwis) iudzielania na nie odpowiedzi. Niestety strona nie udostpnia adnych statystyk
zwizanych zwykorzystywaniem tych funkcji przez modzie. Mimo to lista
najpopularniejszych uytkownikw Ask.fm dowodzi, es oni bardzo aktywni: wiele osb odpowiedziao na kilkadziesit tysicy pyta, aich wypowiedzi
polubiono nawet kilkaset tysicy razy.
Profile takich osb wygldaj jak zapis czatu, gdzie jedna osoba gwiazda socjometryczna odpowiada na pytania zadawane przez pozostaych
uytkownikw. Osobie, ktra zserwisu nie korzysta regularnie, trudno odnale si wtakim strumieniu wypowiedzi (zob. Ilustracja 2).
Pytania iodpowiedzi dotycz zwykle kilku podstawowych kwestii: zainteresowa, ycia osobistego, planw na przyszo, aktualnych aktywnoci
oraz prb opolubienie. Kojarzy si one mog zpytaniami ze zotych myli zeszytw, gdzie odpowiedzi na pytania o zblionym charakterze wpisywali znajomi waciciela zeszytu. Tutaj jednak sytuacja zostaje odwrcona
nie ma jednej osoby, ktra za pomoc ustalonej listy pyta moe uzyska
odpowiedzi od duej liczby osb. Ask.fm pozwala natomiast na zadawanie
dowolnej liczby pyta wybranemu uytkownikowi.
Wserwisie popularne s rwnie rnego rodzaju acuszki, zwykle zawierajce zacht do przedstawienia okrelonej liczby faktw na swj temat
lub dokoczenia zda (np.Jestem Lubi auj boj si nie chc
chc marz kocham chciaabym/chcia nienawidz sucham
brakuje tskni mieje si nie lubi zazdroszcz musz).
Wszystkie acuszki kocz si formuk namawiajc do udostpniania ich
dalej (wszystkim obserwowanym uytkownikom).
Mona zauway, ezarwno pytania, jak iodpowiedzi, formuowane s
prostym, potocznym jzykiem polskim, raczej bez dbaoci oreguy gramatyczne czy interpunkcyjne. Modzie nierzadko posuguje si dowcipem, ironi lub prowokacj zarwno przy stawianiu pyta, jak iodpowiadaniu na nie.
Mona tutaj mwi oswego rodzaju kreatywnoci. Cz uytkownikw stara
si, aby ich pytania lub odpowiedzi byy oryginalne, wyrniajce si na tle
71
pozostaych. To moe zagwarantowa uzyskanie odpowiedzi na postawione

pytanie lub pozyskanie wikszej liczby polubie przy odpowiedzi udzielonej.
Ilustracja 2. Pytania iodpowiedzi na profilu jednej zuytkowniczek serwisu Ask.fm

rdo: http://ask.fm/
Ask.fm bezpieczestwo wsieci

Nie trafilimy na wypowiedzi uytkownikw Ask.fm dotyczce tematyki bezpieczestwa, prywatnoci czy praw wsieci. Problematyka ta jest jednak podejmowana przez twrcw serwisu. Na stronie oprcz regulaminu
znale mona zakadki powicone bezpieczestwu (http://ask.fm/about/
safety), jak iprywatnoci (http://ask.fm/about/privacy).
72
Wanie tam edukuje si modych, namawiajc ich, aby po otrzymaniu

pytania nie na miejscu poinformowali o tym rodzicw lub inn doros
osob. Sugeruje si rwnie zablokowanie uytkownika stawiajcego takie
pytania. Rwnoczenie uytkownicy s ostrzegani, aby nie wykorzystywa
anonimowoci niezgodnie zprawem ma ona bowiem pomaga niemiaym osobom, nie za suy amaniu zasad. Jeli amanie prawa bdzie
nagminne, administratorzy mog zosta zobowizani do udostpnienia odpowiednim organom dane konkretnego uytkownika.
Co ciekawe, pomimo dosy rozbudowanej i wyjanionej przystpnym
jzykiem polityki prywatnoci, Ask.fm nie podejmuje tematyki praw autorskich. S one wielokrotnie amane (m.in. wykorzystywanie zdj celebrytw
czy fotografii motywacyjnych, do ktrych poszczeglne osoby nie maj
praw) przez jego uytkownikw.
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
Zapytaj.pl polski serwis Q&A

Serwis suy do wymiany informacji pomidzy uytkownikami. Zawarto podzielona jest na kategorie tematyczne tak, ekorzystajc zkatalogu
moemy przegldazadane pytania. Zadawanie pyta, jak wskazuje sama nazwa serwisu, jest jedn zjego najwaniejszych funkcji. Poza pytaniami mona
publikowasondae (np.pokazujce poparcie dla danej osoby czy produktu). Strona pozwala take na tworzenie poradnikw prezentujcychpodstawowe informacje na okrelone tematy (np. mj pierwszy okres). Istotn
czci serwisu jest ranking, gdzie prezentowani s m.in. najlepsi dzisiaj
uytkownicy. Pokazywana jest liczba odpowiedzi, jakich udzielili czy liczba
zdobytych przez nich punktw. Jak widazadawanie pyta, cho jest osi,
wok ktrej funkcjonuje serwis, nie jest najwaniejsze zperspektywy uytkownikw. Udzielanie odpowiedzi jest tak naprawd miernikiem ich aktywnoci ipozwala na ocen ich zaangaowania.
Serwis przyciga, angauje i aktywizuje gimnazjalistw z uwagi na
moliwo zadawania dowolnych pyta. Korzystanie z wyszukiwarki internetowej izadawanie pyta tzw.wujkowi Google jest wpewnym sensie bezduszne, pozbawione interakcji zinnymi osobami. Polega na opieraniu si na
wynikach dziaania okrelonego algorytmu. Wprzypadku Zapytaj.pl kontaktujemy si z innymi osobami, w tym z rwienikami, ktrzy maj podobne
problemy, albo je mieli, iswstanie udzieliokrelonej odpowiedzi lub suy wsparciem.
Nie bez znaczenia wydaj si by dla modych wspomniane sondae.
Wanie gimnazjalici mog by grup docelow twrcw tej funkcjonalnoci. Rwnie poradniki w Zapytaj.pl wydaj si dla modziey istotne nie
tylko mona odnale jasne informacje na tzw. trudne tematy, ale take
podzieli si zinnymi wasn wiedz idowiadczeniem. Wpoczeniu zgry-
73
walizacyjnymi aspektami serwisu i moliwoci rywalizowania (zbieranie

punktw) opartego na nawizywaniu relacji zinnymi, strona wypenia luk
sieciow w zakresie skierowanych do nastolatkw platform nawizywania
kontaktw iudzielania wsparcia.
Jak zauwaylimy podczas badania Facebooka (patrz niej), bezporednie kontakty ocharakterze publicznym lub rozmowy widoczne dla znajomych
s w wypadku gimnazjalistw rzadkie. Zwykle maj charakter wyraania
aprobaty dla zdj, ewentualnie rozpoczynania przy ich ocenie lunych
dyskusji. Tym samym serwis, ktry pozwala na podwyszanie wasnej samooceny przez wspieranie innych ijednoczenie umoliwia podejmowanie
rywalizacji, atake zadawanie pyta wdo bezpiecznym oraz anonimowym
rodowisku, wykracza poza wizytwkowe wduej mierze wykorzystywanie Facebooka. Owo wykorzystywanie wynika by moe ztego, ewprzestrzeni Facebooka funkcjonuje si najczciej pod prawdziwym imieniem
inazwiskiem. Anonimowo natomiast daje szersze moliwoci eksperymentowania bez ujawniania swojej tosamoci.
Facebook
W ramach netnograficznych dziaa zajlimy si take jednym z najpopularniejszych serwisw internetowych. Badanie Facebooka byo istotn czci ju pierwszej edycji Dzieci sieci. Tym razem okaza si nie mniej
istotny. Dobr profili, ktrym przyjrzelimy si bliej, odbywa si wielotorowo. Sze zprzebadanych profili byo profilami uytkowniczek serwisu Vinted, jeden nalea do syna osoby z zespou badawczego. Dwadziecia byo
profilami znajomych gimnazjalisty (jego profil nie by przez nas analizowany), ktry figurowa wspisie znajomych czonka zespou badawczego, przy
czym wybr by bardzo prosty. Polega na przegldaniu kolejnych wywietlanych znajomych wspomnianej osoby idobieraniu tych, ktre winformacji owyksztaceniu podaway, eucz si wgimnazjum. Weryfikacja zdjcia,
kontaktw i podtrzymywanych znajomoci pozwalaa potwierdzi to, czy
dana osoba uczy si na trzecim szczeblu ksztacenia. Staralimy si take,
eby profile nie byy martwe, aostatnie zamieszczone na nich informacje
byy opublikowane w biecym roku kalendarzowym. Dobieralimy osoby
tak, eby nawet wwczas, kiedy wpisy na danym profilu pojawiay si rzadko, by on (profil) aktywowany np.przez znajomych wrzucajcych na niego
informacje.
Warto doda, eprzy doborze profili miayznaczenie ustawienia zwizane zdostpem do treci. Wprzypadku profili osb, ktrych nie mielimy
wznajomych, uzyskalimy dostp wycznie do informacji udostpnianych
przez nie publicznie. Jeli chodzi omodych znajdujcych si wkrgu znajomych naszych znajomych, zakres dostpnych treci by wikszy (dobr zwy74
korzystaniem listy znajomego ucznia gimnazjum by zperspektywy dostpu

do informacji lepszym rozwizaniem, ni wwczas, gdy badalimy profile zupenie niepoczone znaszymi profilami). Dziki takiemu zrnicowaniu moglimy wicej powiedzie na temat korzystania zustawie prywatnoci przez
modzie itreci, ktre decyduje si ona udostpnia publicznie.
Co ciekawe gimnazjalista, zktrego listy kontaktw skorzystalimy, przeprowadzi si niedawno zWrocawia do Gdaska iwgronie jego facebookowych znajomych, ktrych profile badalimy, znalazy si osoby zobu miast.
Ubarwio to by moe nasz analiz, bowiem nie ograniczylimy si tylko do
jednej miejscowoci. Opisywane badanie nie pozwala na uoglnianie wnioskw, moe jednak suy jako wskazanie pewnych trendw, ktre mog, ale
oczywicie nie musz, dotyczy wikszej liczby gimnazjalnych uytkownikw
Facebooka. Niej prezentujemy to, co wydao nam si najbardziej interesujce wtrakcie obserwowania opisywanego serwisu spoecznociowego.
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
Facebook prezentowanie informacji

Na profilach przebadanych gimnazjalistw mona znale rnorodne
informacje. Modzi uytkownicy Facebooka odrniaj si od siebie przede
wszystkim tym, co najbardziej widoczne, czyli zdjciem w tle. Prezentuj
tam ulubione widoki, zespoy muzyczne, ktrych s fanami, reklamwki seriali, zdjcia samochodw, zrzuty ekranu zgier komputerowych. Mona tam
jednak znale take zdjcia przyjaci czy pamitkowe fotografie zwakacji.
Zdarza si, euytkownicy publikuj zdjcia samych siebie (np.wtrakcie robienia szpagatu) czy tzw.zote myli. Nieco inaczej jest wprzypadku fotografii profilowych. Wwikszoci przypadkw, jakie zbadalimy, byy to zdjcia
wacicielek/wacicieli profilw (czasami portretowe, czasami caej sylwetki).
Dziaaniem podejmowanym wcelu odrnienia przez gimnazjalistw wasnego profilu od innych byo eksponowanie siebie, czyli jasne informowanie za
pomoc zdj, statusw i innych opcji, kto jest posiadaczem profilu. W poczeniu zpodawaniem imienia inazwiska co jest cech czc wszystkie
przejrzane profile dawao to wyrany sygna posiadania profilu.
Badane profile byy aktualizowane z rn czstotliwoci. Warto zauway, etylko na niektrych wrzucano treci codziennie lub co kilka dni.
Cz profili bya aktualizowana co kilka, kilkanacie dni. Niektre oywiay
si po kilku miesicach, by pniej znowu zamilkn. Zdarzao si rwnie,
edany profil wogle nie zawiera treci opublikowanych przez waciciela,
zapeniany by natomiast przez materiay podrzucane przez osoby z grona
jego facebookowych znajomych.
Jeli chodzi o to, co umieszczano na zbadanych przez nas profilach,
wida tu rnice pomidzy badanymi w pierwszej edycji projektu uczniami ostatnich klas szk podstawowych agimnazjalistami (trzeba pamita,
75
eobie prby nie s reprezentatywne). Nadal pojawiaj si acuszki (dzieje

si to jednak owiele rzadziej) oraz ankiety (gdzie naley udzieli odpowiedzi
na rne pytania, np.Czy Ania to fajna laseczka? lub Czy Krzysiek dobrze
cauje?). Zdecydowanie wikszy nacisk, ni wprzypadku badanych uczniw
szkoy podstawowej, kadzie si na kontakt ze znajomymi nawizywany przy
pomocy komentarzy, publikowanie zdj czy oznaczanie na nich znajomych.
Nie bez znaczenia jest take uczestnictwo w grupach, cho nie wiemy, czy
modzi bior wich yciu aktywny udzia, czy s one tylko sposobem na przegldanie nowych informacji dodanych przez innych by moe starszych
uytkownikw Facebooka. Tylko osiem zprzebadanych profili nie posiadao
informacji oprzynalenoci do jakiej grupy.
Facebook nawizywanie ipodtrzymywanie relacji

Ankiety, acuszki iinnego rodzaju zaczepki na czyim profilu, np.wformie publikowania zdj, polecania muzyki czy pisania rnych informacji
mona potraktowa jako podtrzymywanie relacji. Interesujce jest, ewszystkie zdjcia profilowe wrzucane przez dziewczyny s bardzo czsto lubiane
(wnaszym badaniu od kilkudziesiciu do ponad stu tzw.lajkw) ikomentowane. Nawet jeli nie s to zachwyty nad urod, atylko informacje wrodzaju:
nareszcie zmieniasz zdjcie, dugo czekalimy, komentarze ilajki si pojawiaj. Wprzypadku zbadanych profili chopcw zdarzay si okrelenia liczny (pod fotografiami), ale te pojawiay si dyskusje, dla ktrych zdjcie byo
tylko punktem wyjcia, bowiem rozwijay si one tematycznie w rnych,
niezwizanych zfotografi, kierunkach. Uchopcw czasem nie byo wogle
komentarzy, atylko polubienia ito wliczbie zdecydowanie mniejszej ni na
profilach dziewczyn. By moe ma to zwizek zrnicami zachowa komunikacyjnych przedstawicieli obu pci. Wydaje si, e pisanie dziewczynom,
es adne jest traktowane jako swego rodzaju norma. Pod fotografi jednego zchopcw znalelimy komentarz: ale gejowy <3 zkontrkomentarzem
waciciela profilu: chyba ty, bo wrzucie serduszko. Wyglda to tak, jakby
powiedzenie koledze, edobrze lub adnie wyglda, miao by przyznaniem
si do homoseksualizmu. Na chopicych profilach wkomentarzach czciej
udzielali si chopcy, dyskutujc otematach niezwizanych ze zdjciem.
Komunikacja wizualna ma wwypadku Facebooka ogromne znaczenie.
Komentarze przy zdjciach profilowych lub wtle, atake publikowanie sporej liczby fotografii s czstsze ni publikacje rozbudowanych statusw. Tych
jest niewiele, popularne jest natomiast wrzucanie swoich potretw czy sylwetek. Prezentuje si, np.nowy strj, buty (uchopcw zdecydowanie rzadziej ni udziewczyn), zdjcie siebie bez koszulki czy swoj twarz doklejon
do ciaa kulturysty (chopcy). To oczywicie tylko przykady. Ze wzgldu na
jakociowy charakter bada nie wiemy, jak procentowo rozkadaj si zachowania typowe dla reprezentantw odmiennych pci.
76
Profil gimnazjalistki igimnazjalisty, podobnie jak wprzypadku uczniw

szk podstawowych (patrz pierwsze badanie zcyklu Dzieci Sieci [Siuda, Stuna, 2012]), moe by form wizytwki. Suy do pokazywania siebie wpozytywnym wietle, prezentowania swoich zainteresowa czy miejsc, ktre si
odwiedzio. Wanie zainteresowania wydaj si by bardzo istotn kwesti.
Na wikszoci profili mona zobaczy, jakie filmy, gry, programy telewizyjne,
ksiki, muzyk iinne treci konsumuj uczniowie. Moemy zerkn na ich
lajki idokadniej przyjrze si caej palecie interesujcych ich rzeczy. Co wane, niektre osoby klikny wsiedemset iwicej profili ifanpejdy. Trudno
uwierzy, e interesuje je a tyle kanaw informacyjnych i e wszystkie s
wstanie zuwag ledzi. Tak zwane zlubianie wydaje si by jednak czci
funkcjonowania wrzeczywistoci serwisu spoecznociowego, ale jest absurdalne, gdy patrzy si na nie od strony moliwoci aktywnego ledzenia informacji. Zperspektywy prezentowania wizerunku zachowanie takie moe mie
jedn spor warto iby wane dla podkrelania, co gimnazjalistki igimnazjalistw tak naprawd pociga. Wrd zlubianych profili istron wyrni
mona treci zwizane ze sportem, mod, jedzeniem, popularnymi postaciami, kanay powicone mioci izwizkom, prezentujce np.zote myli czy
inne sentencje na temat ycia. Na profilach chopcw zdarzay si zlubienia
stron iprofili publikujcych zdjcia adnych dziewczt, take ite ozabarwieniu erotycznym, nawet wulgarnym (np.olej feministki, poka swoje cycki).
Udziewczyn, poza profilami istronami znanych mczyzn, znalelimy zlubienia profili w stylu fajne dupeczki, gdzie same gimnazjalistki wysyay
swoje zdjcia lub oznaczay nazw profilu lub strony na fotografii, tym samym automatycznie wrzucajc lub sugerujc jadministratorom takiego kanau. Oprcz tego niezwykle popularne wrd przebadanych profili byy te,
ktre prezentoway aktualne internetowe memy.
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
Facebook bezpieczestwo
Modzi chyba nie zdaj sobie sprawy, e ich facebookowa dziaalno
moe by podgldana przez osoby im nieznane tak jak wnaszym przypadku,
kiedy nie zabezpieczyli profili, by znajomi znajomych, czyli najprawdopodobniej obcy ludzie, nie mogli odwiedza ich facebookowych kont. Jednoczesne
podawanie dokadnej daty urodzenia (ewentualnie samego roku) czy informacji owyksztaceniu szkole, gdzie kto si uczy to do niebezpieczne
zachowanie. Cakiem moliwe, egimnazjalici igimnazjalistki nie potrafi
korzysta zzabezpiecze wserwisie spoecznociowym inie wiedz, eszerokie udostpnianie swoich danych osobowych wsieci, moe mie negatywne konsekwencje. Podobnie jest zpublikowaniem zdj. Oile umieszczanie
ich wserwisach wynika zchci pokazania si na zewntrz, wylansowania si,
czy bycia Swag jak mwi gimnazjalici na badanych profilach otyle
77
dawanie obcym osobom wgldu wfotografie jest bardzo niebezpieczne. Nie

ma reguy odnonie udostpniania zdj, niektrzy pozwalaj dotrze tylko do
tych, na ktrych s oznaczeni, inni do tych, ktre umiecili sami. Mimo to na
wikszoci badanych profili widzielimy spor liczb fotografii, prezentujcych
modych ludzi wrnych sytuacjach (np.para caujcych si pitnastolatkw).
YouTube na Facebooku
Wrd dwudziestu zbadanych profili facebookowych znalelimy tylko
osiem, gdzie wostatnich kilku miesicach byy prezentowane treci zkanau
YouTube. Byy to cztery profile dziewczyn icztery profile chopcw. Rnice
pomidzy nimi byy nieznaczne, wwikszoci modzi ludzie stawiali na rozrywk idzielenie si interesujcymi treciami, czasami po prostu wrzucajc
filmy zmuzyk, czasami nawoujc, przez oznaczanie wewpisach, znajomych, zktrymi pniej rozmawiali.
Dziewczyny czciej odnosiy si emocjonalnie do publikowanych
materiaw. Pisay chociaby ochci pjcia na imprez, ale iotym, eim
smutno, enikt ich nie rozumie lub odwoyway si do filmikw zinteresujcymi i imponujcymi ich zdaniem modymi mczyznami. W pewnym
sensie komunikaty dziewczyn byy komunikatami oczym wicej. Nie byy
to po prostu linki do filmw, ale same obrazy mogy sygnalizowa co jeszcze
izachca do refleksji nie tylko nad sam treci filmw. Na przykad jedna
zdziewczt proponowaa na swoim profilu utwory muzyczne, piszc oimprezowej atmosferze oraz otym, eby moe straci such, ale chce sucha muzyki gono. Podobne treci filmowe wrzucali jej na profil znajomi, arozmowy
ograniczay si waciwie do stwierdze oimprezowym charakterze piosenek
lub naladowaniu krzykw ihaasu. Pewna nastolatka zainicjowaa wymian potwierdzania mioci, oznaczajc przy filmie dane swojego chopaka
i dodajc Kocham Ci!, na co on odpowiedzia jej tym samym. Chopcy,
chocia polecali ulubion muzyk podobnie jak dziewczyny (nieco chodniej,
nie odnoszc si do emocji, ale cytujc, jak wjednym przypadku, ulubione
fragmenty tekstw), sigali take po treci polityczne (wjednym wypadku),
sportowe (rwnie jeden profil) oraz odwoywali si do wasnych produkcji.
Pokazowy, wizytwkowy charakter profili facebookowych jest wzmacniany przez publikowanie filmw zYouTube. Przy ich pomocy nastolatkowie
dziel si tym, co lubi, aodbywa si to zwykle wewspomnianym kontekcie
rozrywkowym: impreza, suchanie muzyki na maksa, pokazywanie miesznych profili rwienikw (dziewczyna, chocia ma chopaka, napisaa oswojej mioci do anglojzycznego nastolatka, ktry parodiuje innych na swoim
kanale filmowym. Siga si take do treci przypominajcych wakacje, wspomina miniony czas lub zabawne sytuacje (np.odwoujc si do filmu ze znajomymi).
78
YouTube mona zatem potraktowa jako uzupenienie facebookowych

profili. Wbadanej grupie uywany by jednak rzadko, przez mniej ni poow
osb zdwudziestoosobowej grupy. Wyranie wida, eobrazy zYouTube publikowane na Facebooku gimnazjalici igimnazjalistki traktuj bardziej osobicie ni wserwisie filmowym, jako te, ktre mona omwi wkrgu bliskich
znajomych. Za ich pomoc mona poinformowa o swoich potrzebach czy
zym samopoczuciu.
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
Krtka charakterystyka wybranych profili facebookowych

Basia (imi zmienione)
Po wejciu na jej profil wida due zdjcie, gdzie cauje wpoliczek koleank. Komentujcy twierdz, e s niemal identyczne i e zdjcie jest
wietne. Wklejajwkomentarzach serduszka. Basia ma 1009 znajomych, publikuje najczciej wasne fotografie, np. autoportrety robione z rsi, bez
udziwnie, zdjcia zdzibkiem, foto zkoleank, na ktrym udaj grubaski, nadymajc policzki. Basia wrzuca te zdjcia ze znajomymi czy ze swoim chopakiem. Wszystkie maj minimum kilkadziesit zlubie. Zdarza si,
eBasia wrzuca zdjcie caej sylwetki, wnowych butach na wysokim obcasie,
prezentujc sina schodach, czy wpodwizanej pod biustem koszuli wkrat, pokazujc brzuch, albo w mini spdniczce. Znajomi czasami okrelaj
te ubrania jako Swag, wklejaj wkomentarzach dziesitki serduszek. 195
zlubie, 196 zlubie:, 214 zlubie, komentarze pene zachwytu. Jedno
ztakich zdj nasza bohaterka oznaczya tagiem serwisu Dupeczki, eby owa
fotografia moga si wywietli na profilu otej nazwie. Zdjcie zkoleankami,
gdzie stoj niczym modelki, pojawio si na profilu Nastoletnie dupeczki ijak
informuje opis zdjcia, nadesa je tajemniczy wielbiciel. Basia opublikowaa
na Facebooku 136 zdj, nie podaa zbyt wielu informacji o sobie. Mieszka
w duym miecie, twierdzi, e pracowaa w szkole w Hogwarcie, teraz studiuje na uczelni gimnazjum nr kilkanacie. Jest wzwizku maeskim ze
Stefanem, ktry uczy si w Wyszej Szkole Robienia Haasu. Lubi 711 facebookowych kanaw: mczyni sportowcy, moda, troch rozrywki, mio
izwizki, nieco technologicznych gadetw, filmy, znane postacie.

Gosia (imi zmienione)
Uwielbia taniec. Wchodzcych na jej profil wita czarno-biaa fotografia
Gosi robicej szpagat. Cz materiaw na jej profilu to zdjcia zzespoem
tanecznym dziewczt, wktrym trenuje. Na fotografii profilowej pokazuje si
79
wkrtkich spodenkach ibluzce zkrtkim rkawem. Ma 429 znajomych. Co

jaki czas informuje, gdzie bya, czekinujc si w odwiedzanym miejscu.
Pozwala oznacza si na zdjciach; niemal wszystkie dotycz wystpw zzespoem, kilka jest zkoleankami, do tego rzuca si woczy fotografia, gdzie
cauje si z chopakiem. Na samodzielnie dodanych fotografiach czciej
jest sama pokazuje swoje portrety, sylwetk, czasami nowy strj, zbiera po
kilkadziesit zlubie. Czasami wrzuca zdjcia z imprezy lub spotkania ze
znajom. Gosia lubi tylko 43 facebookowe kanay. Interesuje jsport, strony zespow tanecznych, profile modelek czy serwisy powicone mioci
izwizkom. Istotna jest dla niej muzyka. Nie podaje osobie innych informacji
ni pe iszkoa, wktrej si uczy.

Kasia (imi zmienione)
Gra otron fotografia wtle nie pozostawia wtpliwoci, co wkwestii seriali jest obecnie na topie wyciu Kasi. Zdjcie profilowe trochjakby schowane, bowiem twarz przysania jej lekko papro lub inna rolina. Na profilu
publikuje fotografie, ale te demotywatory, np.okotku, ktry zobaczy biedronk (w yciu wane jest dostrzega mae rzeczy) albo rysunek, gdzie
szczupy ptak pyta tego, pod ktrym ugina siga, jak jego dieta, agrubszy kae chudszemu spierd. Obok zdjcia eglujcej Kasi pojawiaj si
te z naniesionymi sentencjami, tak zwanymi zotymi mylami. Na profilu
mona zobaczy bardzo duo pyta odnoszcych si do Kasi: Czy aujesz,
e poznae Kasi?, Czy stchrzyaby przed zrobieniem tatuau?, Czy
chcesz na zawsze zosta jej przyjacielem?, Czy chcesz j przytuli?, Czy
migdaliaby si do twojego chopaka/dziewczyny?, A moe wygraaby
z tob w szachy?. Pytania te dodawane s do profilu przez aplikacj, ktrej moguywa rwnie inni facebookowicze ifacebookowiczki. Kasia ma
276 znajomych, zlubia 80 stron (muzyk, sport, seriale, filmy, znane osoby,
profile rozrywkowe). Opublikowaa kilkadziesit zdj gwnie zwycieczki,
kilka zsentencjami, do tego serduszka imisie. Oznaczono jna fotografiach
podobnych do jej wasnych, moe zniewielk przewagserduszek irysunkw pluszowych postaci.

Karol (imi zmienione)
Zdjcie profilowe: Karol w czapce z duym daszkiem, a na nosie due
okulary przeciwsoneczne. Wtle co, co przypomina stary samochd, amoe
jest rzeb, bo nie wida, z ktrej strony mona by do niego wsi. W in80
formacjach podaje rok urodzenia, do jakiej chodzi szkoy ijakie zna jzyki.
Pozwala oznacza sina zdjciach, ale mona zobaczytylko dwie fotografie tego typu: Karol machajcy widelcem pod parasolem na zewntrz baru/
restauracji i Karol w tym samym miejscu z dwoma kolegami, kady z nich
z niecodziennym umiechem na twarzy. Zdjcia publikowane przez Karola pokazuj: posta znan z memw z cyklu me gusta, uoon z klockw
sylwetk (by moe rycerza; z tarcz w jednej i wielkim krzyem-mieczem
wdrugiej doni). Karol ma 71 znajomych, ale tylko jeden znich zdecydowa
si opublikowa na jego profilu link (do filmiku z dzieckiem trzymajcym
kotka). Poza zdjciami wrzuca linki do demotywatorw, dodajc informacj,
ezes si ze miechu. Lubi tylko 22 facebookowe kanay: profil sportowca, Komixxy, strony odeskorolkach, profil vlogera zYouTube, kilka serwisw
rozrywkowych.
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych

Janusz (imi zmienione)
Koksy z dwunastki tak zatytuowa zdjcie w tle. To przerbka fotografii, na ktrej kulturyci prezentuj swoje minie. Zamiast oryginalnych
twarzy, wszystkie gowy zastpiono wizerunkami Janusza i jego kolegw,
ktrych oznaczy na zdjciu. 45 lajkw, ale brak komentarzy. Na zdjciu profilowym uczesany, wbluzce zkrtkimi rkawkami ize suchawk wjednym
uchu. W oczy rzuca si fotografia wrzucona przez jego koleg zdjcie Janusza z dzibkiem opisane jako da ci ipada na noc. By kierownikiem
podawaczy rcznikw wkoszykarskiej druynie Orlando Magic. Oprcz tego
informuje, kiedy si urodzi, e interesuj go kobiety i zna trzy jzyki. Jest
katolikiem ipoza informacjami omiejscu, gdzie siuczy, wywietla rwnie
awatary czonkw swojej rodziny, posiadajcych konta na Facebooku. To trzy
siostry, na pierwszy rzut oka niepodobne do siebie ikada oinnym nazwisku,
wic moe jednak koleanki? Oznaczono go na zdjciu zkoleg, kiedy wgalerii handlowej robili sobie wlustrze zdjcie, wytykajc jzyki. Ktowrzuci te
zdjcie zJanuszem ikolegami zrestauracji. Na zdjciu zdzibkiem widnieje zkoleank, ktra oznaczya go, dzikujc jednoczenie za miy dzionek.
Zkolei inna koleanka oznaczya go na fotografii profilowej, gdzie zflamastrw uoone jest serce. Publikuje wizerunki koszykarzy, umieci zdjcie
siebie znowymi butami, ktre trzyma wdoni, czy to zwycieczki zagranicznej (konina wpuszkach na wystawie sklepowej). Co kilka miesicy zaznacza
na mapie, jakie miejsca odwiedzi. Ma 602 znajomych, lubi muzyk, filmy,
ksiki i gry. Zlubia 679 profili: druyny sportowe, linie lotnicze, sie fast
foodw, osoby, ktre go inspiruj, ulubione buty, profile ze zdjciami seksownych dziewczyn (np.olej feministki, poka swe cycki czy basket, dupy, ale
oopy) oraz te ocharakterze rozrywkowym.
81

Krzysztof (imi zmienione)
Uwielbia przebywa ze znajomymi i ze swoj dziewczyn. Na zdjciu
wtle pokazuje si ze spor grup dziewczyn ichopcw, zktrymi by na wycieczce. Na profilowym obejmuje sizdziewczyn podczas wypadu wgry.
Ma 330 znajomych. Oznaczony jest tylko na wycieczkowym zdjciu, oprcz
tego opublikowa dwadziecia fotografii: demotywatory, swoje typy w rozgrywkach sportowych, informacj, ebdzie zarabia 21000 zoty (wraz zlinkiem do aplikacji, ktra pozwala sprawdzi, ile sami bdziemy zarabia).
Informuje, linkujc do wyniku testu zinnej aplikacji, ejest postaci zhorroru
Krzyk. Mona si dowiedzie, kiedy si urodzi, do jakiej chodzi szkoy iejest
obecnie wolny (wic moe jednak dziewczyna ze zdjcia nie jest obecn
dziewczyn), ainteresuj go kobiety. Prezentuje informacje orodzinie. Znajomi skadaj mu na profilu yczenia, wrzucaj zdjcia, publikuj korzystajc zodpowiedniej aplikacji sowa, ktrymi opisuj Krzysztofa (np.Maciek
uy jedno sowo, eby opisa Krzysztofa) lub wrzucaj pytania (np. Czy
sdzisz, e Krzysztof bdzie mie zwierztko domowe?, Czy musi si napi przed rozmow zkim, kto mu sipodoba?, Czy sdzisz, etaczy pod
prysznicem?). Lubi seriale, filmy imuzyk. Zlubia 284 strony: popularne
gry, druyny sportowe isportowcw, muzykw, aktorw, profile rozrywkowe,
profile ze zdjciami dziewczyn (np.dupy, piwo, paliwo) isodyczami. Udziela si wgrupie jehowi ipro klasa 6a.
Od serwisw spoecznociowych do komunikatorw

gosowych?
Mama chopca, ktrego lista kontaktw staa si podstaw wyboru
czci przebadanych profili na Facebooku, postanowia udzieli nam rady
zwizanej z badaniami. Powiedziaa mniej wicej tak: Wiecie, oni gwnie
graj teraz wgry sieciowe ikomunikuj si przez Skype. Podobne informacje otrzymalimy od dwch chopakw, niezwizanych ze wspomnianym rwienikiem ijego mam, ktrych prosilimy oinformacje, zjakich serwisw
internetowych korzystaj. Wskazali na Skype jako wany kana komunikacji,
wizali go jednak rwnie zgrami sieciowymi. Na ten temat wypowiedziaa
si rwnie nasza koleanka zpracy, ktrej siostra-gimnazjalistka po powrocie ze szkoy rozkada zeszyty, ksiki, do tego uruchamia laptopa, czego
szuka winternecie iprzy tym cay czas wczona jest rozmowa na Skypie (gosowa) zkoleank. Rozmawiaj niejako wtle, wymieniajc lune uwagi, od
czasu do czasu puszczajc wsplnie muzyk itp.
Opisywane przykady wykraczay poza nasze badanie i by moe nie
82
maj bezporedniego zwizku ze sposobami komunikowania si gimnazjalistw na Facebooku. Zasygnalizowany wtek moe by jednak dopenieniem
zdobytych informacji i podjtych interpretacji. Po przejrzeniu facebookowych profili mona odnie wraenie, e brakuje tam aktywnej komunikacji. Komentowanie zdj emotikonami czy krtkimi zdaniami (najczciej,
bo zdarzay si te dugie wypowiedzi, jednak bardzo rzadko), wrzucanie na
profile znajomych ankiet, acuszkw, demotywatorw, zotych myli czy
zdj, to prowadzenie mocno zaporedniczonej komunikacji. By moe modzi czciej kontaktuj si wmniej poredni sposb, korzystajc zkomunikatora tekstowego na Facebooku, pozwalajcego na synchroniczn wymian
komunikatw.
Czy jednak gimnazjalistki igimnazjalici, oszczdni wsowach wgronie
znajomych na Facebooku (chodzi okomentarze iposty widoczne dla przyjaci iinnych osb), s osobami bardzo zaangaowanymi wprywatn komunikacj tekstow? Nie mona tego wykluczy, std hipoteza owykorzystywaniu
przez nich w coraz szerszym wymiarze czasowym rwnie komunikatorw
gosowych izastpowanie wten sposb innych form komunikacji, mogaby
bywarta sprawdzenia. Gdyby okazao si, ekomunikatory gosowe s traktowane jako typowe kanay komunikacji nastolatkw, byby to kolejny punkt
zaczepienia, pozwalajcy formuowa strategie komunikacji zmodymi ludmi irealizowania efektywnych dziaa edukacyjnych.
Netnografia,
czyli gimnazjalici
i gimnazjalistki
w spoecznociach
internetowych
83
Ilociowa
analiza
programw
nauczania
Ilociowa analiza programw

nauczania
Wprowadzenie
Od 1999 roku podstawowym dokumentem precyzujcym zadania szkoy, cele ksztacenia, treci nauczania iprzewidywane osignicia uczniw jest
podstawa programowa ksztacenia oglnego. Aktualnie powysze kwestie
reguluje Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej zdnia 23 grudnia 2008
r. wsprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego iksztacenia
oglnego wposzczeglnych typach szk (Dz. U. 2009 nr 4 poz.17).
Podstawa programowa jednoznacznie zobowizuje wszystkich nauczycieli do rozwijania kompetencji medialnych iinformacyjnych uczniw wtoku
prowadzonych przez siebie zaj. wiadczy otym tre wprowadzenia skierowanego do caej kadry pedagogicznej:
Wanym zadaniem szkoy na III iIV etapie edukacyjnym jest przygotowanie uczniw do
ycia wspoeczestwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarza uczniom warunki
do nabywania umiejtnoci wyszukiwania, porzdkowania iwykorzystywania informacji
z rnych rde, z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, na zajciach zrnych przedmiotw (Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej zdnia 23 grudnia 2008 r. wsprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia
oglnego wposzczeglnych typach szk, Zacznik 4, s. 2).
Poniewa rodki spoecznego przekazu odgrywaj coraz wiksz rol, zarwno w yciu spoecznym, jak i indywidualnym, kady nauczyciel powinien powici duo uwagi
edukacji medialnej, czyli wychowaniu uczniw do waciwego odbioru i wykorzystania
mediw (Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej zdnia 23 grudnia 2008 r. wsprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego wposzczeglnych typach szk, Zacznik 4, s. 2).
Ponadto wcele ksztacenia wikszoci przedmiotw wpisano szczegowe kompetencje komunikacyjne. Nauczyciele przedmiotowi stali si tym
samym odpowiedzialni za wyposaenie uczniw wokrelone umiejtnoci,
wiedz ipostawy, pozwalajce na wiadome korzystanie zinformacji iporuszanie si wrodowisku internetu. Te dyrektywy oraz treci danego przedmiotu
85
wpisane w podstaw programow dla konkretnego etapu ksztacenia s

wprogramach rozwijane isystematyzowane zgodnie zintencj ich twrcw.
Na podstawie zaoe zawartych w nadrzdnym dokumencie (podstawie
programowej) powstaj programy, ktre te same treci mog prezentowa
wodmienny sposb. Oprcz tego zrnym nateniem mog uwzgldnia
ksztacenie kompetencji komunikacyjnych. Decyzja ooparciu nauczania danego przedmiotu okonkretny program ley wgestii dyrektora szkoy. Jedynym wymogiem stawianym przez ustawodawc jest zgodno wybranych
dokumentw zpodstaw programow.
Cel
Celem badania byo ustalenie, czy wprogramach nauczania zawarto treci wiadczce oplanowanym ksztaceniu kompetencji komunikacyjnych na
trzecim etapie edukacji oraz wjakim stopniu przewiduj one realizacj przez
polsk szko zaoe edukacji medialnej iinformacyjnej.
Analizie ilociowej poddalismy 73 programy nauczania przeznaczone
dla gimnazjum. Przebadalimy od dwch do dziewiciu programw do kadego przedmiotu obligatoryjnego za wyjtkiem wychowania fizycznego.
Ze wzgldu na brak oglnie dostpnych danych na temat wykorzystywanych przez polskie szkoy programw, zaoylimy, enajwiksz popularnoci bd cieszyy si te programy nauczania, ktre towarzysz podrcznikom
szkolnym. Nazwy liderw rynku ksiki szkolnej ustalilimy na podstawie raportu Biblioteki Analiz Sp. zo.o. (Gobiewski, Waszczyk, 2013). Wstpnie zakwalifikowalimy 63 programy nauczania sygnowane nazwami tych instytucji
(OPERON, WSiP, Nowa Era, Helion, PWN, PEARSON, Gdaskie Wydawnictwo
Owiatowe, ZamKor). Wykaz programw uzupenilimy o programy wykorzystywane przez szkoy, w ktrych realizowano badania ankietowe (zob.
fragment raportu dotyczcy bada ilociowych). List wzbogacilimy ojeden
program autorski oraz o dokumenty afiliowane przez Express Publishing,
MACMILLAN POLSKA, Rubikon oraz Centrum Edukacji Obywatelskiej.
Ze wzgldu na odmienn budow programw, do uzyskania penego
obrazu, konieczne byo uwzgldnienie wanalizie ich penej zawartoci.
Metodologia
Ilociow analiz programw nauczania dla gimnazjum przeprowadzilismy wedug procedury badawczej opracowanej w projekcie Dzieci Sieci kompetencje komunikacyjne najmodszych (Piotrowska i Rozkosz, 2012,
86
wdruku). Wposzukiwaniu odpowiedzi na zdefiniowane wczeniej pytanie badawcze czy programy przewiduj ksztacenie kompetencji medialnych iinformacyjnych przeprowadzilimy analiz treci wszystkich 73 dokumentw.
Inspiracj metodologiczn stanowia koncepcja Bernarda Berelsona, jednego zprekursorw analizy treci jako techniki badawczej (Maj, 2013). Analiza
treci naley do grupy technik wobrbie metody analizy zawartoci. Pozwala
na uzyskanie obiektywnego, systematycznego iilociowego opisu jawnej zawartoci komunikatw (Cartwright, 1965). Berelson widzi jej potencja jako
procedury, ktra okrela zasady oceny zawartoci przekazw informacyjnych
zpunktu widzenia pewnych standardw przyjtych przez badacza (Cartwright, 1965, s. 149). Technika analizy treci umoliwia wic wykorzystanie rozmaitych wzorcw do porwnywania ztreci dokumentu. Wprojekcie Dzieci sieci
2.0 pozwolia na zastosowanie jako wzorca modelu kompetencji komunikacyjnych. Model posuy jako baza przy budowie klucza kategoryzacyjnego
(zob. fragment raportu zatytuowany Aneks: Ilociowa analiza programw nauczania model kompetencji jako narzdzie analizy). Otej decyzji zadecydoway
nastpujce fakty: (1) model odpowiada definicji kompetencji komunikacyjnych, (2) model ma charakter ustrukturalizowany, (3) wybr wsplnego modelu stanowi form prewencji przed niezamierzonym dostrajaniem klucza do
spodziewanych wynikw (zob. Goban-Klas, 2009). Na potrzeby analizy model
kompetencji zosta rozbudowany, tj. uzupeniony ojeden poziom. Opracowany
klucz kategoryzacyjny skada si finalnie zobszarw, standardw, zmiennych
(kompetencji) iwskanikw (zob. Ilustracja 3).
Standard
Zmienna
Ilociowa
analiza
programw
nauczania
Wskanik
Obszar
Ilustracja 3. Schemat klucza kategoryzacyjnego (model kompetencji

narzdzie analizy)
87
Proces kodowania dokonywany by za pomoc piciostopniowej skali semantycznej. Okrelalimy, w jakim stopniu dany program przewiduje
ksztacenie konkretnej wiedzy, umiejtnoci lub postawy. Kodowanie polegao na wybraniu wartoci (liczby cakowitej) ze skali i przyporzdkowanie
jej danemu wskanikowi. Warto 1 oznacza, e kompetencja nie zostaa
uwzgldniona w programie nauczania. Warto 2 nadawalimy tym programom, ktrych tre wsposb niejednoznaczny wskazywaa na potrzeb
rozwijania danej kompetencji. Ich autorzy jedynie sygnalizowali problemy
korespondujce z opisem wskanika. W przypadku uwzgldnienia umiejtnoci, wiedzy lub postaw w oczekiwanych osigniciach uczniw, przypisywalimy wskanikowi warto 3. Programy stawiajce na nauczanie
praktycznego wykorzystania nabywanych przez uczniw kompetencji otrzymyway warto 4. Wprzypadku wielowymiarowego podejcia do ksztacenia
umiejtnoci, wiedzy ipostaw (kompetencje obecne s wcelach, treciach
iprzewidywanych osigniciach), ze wskazaniem metody osigania celw i/
lub sugerowanych narzdzi warto wskanika osigaa 5. Jako skali semantycznej oraz jej stosowanie sprawdzilimy wtoku badania pilotaowego.
Trzy programy nauczania zostay niezalenie przeanalizowane przez dwie
osoby, anastpnie porwnalimy ze sob nadane przez nich wartoci wskanikw. Nie odnotowalimy rnic wsposobie kodowania, czyli odmiennego
wykorzystywania skali semantycznej do oceny treci programw nauczania.
Uzyskane w procesie kodowania dane liczbowe zostay przetworzone.
Wykorzystalimy technik statystyki sumarczynej. Ustalilimy jej warto
poprzez obliczenie redniej arytmetycznej wartoci wskanikw wchodzcych w obrb danej zmiennej. W tabelach prezentujcych uzyskane wyniki
wyrnilimy zmienne, ktrych warto przekroczya 1,5 (zob. Tabela 228).
Pozostae zmienne wskazuj na kompetencje, ktrych ksztacenie ma zgodnie ztreci programw nauczania charakter incydentalny lub nie zostao
zaplanowane.
Poznanie wartoci zmiennych umoliwio sformuowanie wnioskw na
temat obecnoci w programach nauczania zagadnie zwizanych z wyrnionymi wmodelu kompetencjami.
88
Analiza
Sprawne iskuteczne docieranie do informacji oraz jej
gromadzenie
Ilociowa
analiza
programw
nauczania
Gimnazjum to czas podejmowania czstych prb samodzielnego rozwizywania problemw oraz zgbiania zainteresowa. Wtrakcie trzech lat nauki
uczniowie zobligowani s do realizacji projektw. Wykorzystanie tej metody
sprzyja czynnemu korzystaniu ze rde informacji. Jednak, aby efekt wyszukiwa by adekwatny do postawionego pytania, konieczne jest waciwe zinterpretowanie zaistniaych potrzeb informacyjnych. Autorzy prawie 75proc.
badanych programw zaoyli, eich realizacja wyksztaci wuczniach nawyk
precyzowania problemu iwyszukiwania wiadomoci wcelu jego rozwizania.
Najwikszy nacisk na ksztacenie tej umiejtnoci odnotowalimy wprogramach nauczania informatyki, najmniejszy natomiast wprogramach muzyki
oraz wychowania do ycia wrodzinie.
Kolejnym etapem pozyskiwania informacji na okrelony temat jest formuowanie pyta woparciu ozidentyfikowane potrzeby informacyjne. W53
analizowanych programach zaoono, e uczniowie zdobd i/lub wyka
si t umiejtnoci. Jednak przypisane programom wartoci wwikszoci
wiadcz omarginalizacji nauki dobierania sw kluczowych, formuowania
pyta dla wyszukiwarki internetowej oraz korzystania zfunkcji wyszukiwania
zaawansowanego. Najlepsze wyniki wtym zakresie osigny programy nauczania informatyki. Przypisane im wartoci wahaj si pomidzy 2,33 a3.
Autorzy programw nauczania pozostaych przedmiotw najczciej ograniczali si do zaoe, emodzie skorzysta zinternetu wcelu wyszukania
konkretnych informacji.
Uwzgldnienie przez autorw programw zapoznawania uczniw
zinternetowymi rdami informacji mona zaliczy do rzadkoci. Wnielicznych przypadkach pojawiao si jasne wskazanie, eproponowanym rdem
informacji jest sownik, encyklopedia internetowa czy serwis edukacyjny.
Przewaajca wikszo programw zakada, e uczniowie bd korzystali
zrnego rodzaju rde (odpowiednich dla danego przedmiotu) oraz zinternetu. Wtakich przypadkach ostateczna decyzja oformie proponowanych im
dokumentw uzaleniona jest od preferencji imoliwoci nauczyciela. Jedynie wprogramach nauczania informatyki powicono wicej miejsca nauce
korzystania zposzczeglnych internetowych rde wiedzy. Jednak przypisane im wartoci nie s zbyt wysokie (od 1,5 do 2,25).
Realizacja projektw wymaga doboru rde informacji. Wie si to
zwiedz oistnieniu rde, ktre mogyby okaza si uczniom pomocne oraz
89
dokonaniem ich oceny zarwno pod ktem adekwatnoci, jak i wiarygodnoci. Wniespena 10proc. programw nie przewidziano korzystania przez
uczniw z jakichkolwiek internetowych rde informacji. Tym samym nie
uwzgldniono przygotowania gimnazjalistw do ich weryfikacji. Najwicej
programw, blisko 66proc., osigno wynik pomidzy 1 a2. Podobnie, jak
w przypadku poprzedniej zmiennej, tak niskie wartoci wynikaj ze sporadycznego jednoznacznego wskazywania na rdo, jakim jest konkretna strona WWW. Niemniej jednak autorzy badanych dokumentw zwracali uwag
na konieczno wyksztacenia wuczniach umiejtnoci oceniania zasobw
internetu. Najlepsze wyniki odnotowalimy wprzypadku programw do informatyki. Dwa znich uzyskay warto pomidzy 3,5 a4.
Podobne rezultaty badania otrzymalimy w przypadku zmiennej
archiwizowanie informacji. W niemal 14proc. analizowanych programw
pominito te zagadnienia. Autorzy 64proc. dokumentw potraktowali przekazanie uczniom wiedzy na ten temat do powierzchownie (warto pomidzy 1 a2). Dwa programy nauczania informatyki uzyskay najlepsze wyniki
3,5 oraz 3,71.

Krytyczna ocena informacji
Oczekiwanie od gimnazjalistw samodzielnoci znalazo swoje odzwierciedlenie wocenach programw nauczania. Ich autorzy zaoyli, ewtrakcie trzech lat nauki uczniowie bd doskonali umiejtnoci wypowiadania
si, streszczania itumaczenia uzyskanych informacji. Niemniej istotne byo
dla nich prezentowanie przygotowanych przez uczniw treci. Blisko 7proc.
programw uzyskao najwysz moliw warto 5. Natomiast niespena
33proc. otrzymay wynik na poziomie pomidzy 4 a4,9.
Kolejna zmienna nie osigna tak wysokich ocen. Autorzy programw
czsto podkrelali konieczno wyszukiwania przez uczniw informacji, ktre bd zaspokajay ich potrzeby. Znacznie rzadziej natomiast wskazywali
na rodzaj dokumentw (tekst, muzyka, grafika, film), ktre mogyby by podane przez uczniw. Spord wszystkich badanych programw 22proc.
osigno wynik wprzedziale 2 2,9, adwa programy pomidzy 3 a3,5. Na
powysze wartoci wpyna potrzeba oceniania wyszukanych informacji
czsto artykuowana wbadanych dokumentach.
Wprogramach nauczania chemii, edukacji dla bezpieczestwa, muzyki
iplastyki cakowicie pominito tematy zwizane zrozrnianiem charakteru
komunikatw zamieszczanych winternecie oraz okrelaniem ich prawdziwoci. Zagadnienia te podjte zostay natomiast wewszystkich badanych programach do jzyka polskiego oraz wiedzy o spoeczestwie. Przypisane im
wartoci ksztatoway si pomidzy 1,83 a3,33.
90
Nauka rozrniania treci reklamowych od niereklamowych najsilniej zostaa wyeksponowana w programach nauczania wiedzy o spoeczestwie. Ich rednia warto wynosi 3,5. Na szczegln uwag zasuguje
program wychowania do ycia w rodzinie, ktry zyska najwysz ocen.
Wdokumencie tym niezmiernie szczegowo odniesiono si do przygotowania gimnazjalistw do rozpoznawania jzyka reklamy, odrniania jej
jawnej i ukrytej formy oraz rozpoznawania sytuacji, w ktrych uczniowie
staj si celem reklamodawcy.
Ilociowa
analiza
programw
nauczania

Tworzenie, przetwarzanie iprezentowanie treci
Spord rnych typw dokumentw, ktre uczniowie mogliby tworzy,
autorzy badanych programw najczciej zakadali, e zadaniem gimnazjalistw bdzie przygotowanie prezentacji multimedialnych. Najbardziej popularny wrd proponowanych do tego celu programw okaza si by MS
PowerPiont. Natomiast MS Word by najczciej polecany do tworzenia dokumentw tekstowych. Programom nauczania informatyki przypisalimy wartoci od 2,37 do 4. S one znacznie wiksze ni dla programw nauczania innych
przedmiotw. Ich autorzy przewidzieli, euczniowie dodatkowo opanuj sztuk tworzenia stron WWW, atake bd tworzy iedytowa dokumenty graficzne oraz wideo (np. w rodowisku Logomocja). W programach nauczania
plastyki zwrcono uwag na zapoznanie uczniw ze sztuk robienia zdj, co
rwnie znalazo odzwierciedlenie wotrzymanych przez nie ocenach.
Wblisko 75proc. badanych dokumentach oczekiwano od uczniw wykazania si umiejtnoci przetwarzania znalezionych winternecie i/lub stworzonych przez siebie treci. Autorzy najczciej zakadali, e gimnazjalici
bd wykorzystywa zasoby sieci do rozszerzenia wiedzy zdobytej podczas
zaj. Z uwagi na realizacj czci zada metod projektu, autorzy programw przewidzieli, euczniowie bd pracowali wgrupach nad tworzeniem
konkretnych treci. Lekcje informatyki maj dodatkowo suy nauce przesyania dokumentw do okrelonych osb. Programy do tego przedmiotu uzyskay najwysze wartoci omawianej zmiennej. Sze spord nich otrzymao
oceny wprzedziale 33,8.
Wrd wskanikw definiujcych zmienn prezentowania treci, oprcz
przedstawiania dokumentw edytowanych z innymi osobami czy pozyskanych w sieci, wyszczeglniono znajomo rnych urzdze do prezentacji
treci cyfrowych oraz umiejtno ich obsugi. Znaczce dla badaczy byo
take sprawdzenie, czy autorzy programw przewiduj dzielenie si swoj
wiedz przez gimnazjalistw na stronach WWW. Jeden zanalizowanych programw uzyska maksymaln warto 5. Przewaajca ich liczba (blisko
40proc.) osigna warto wiksz od 1, ale mniejsz od 2.
91

Prawne aspekty produkowania idystrybucji treci
Zagadnienia zwizane zprawem autorskim zostay uwzgldnione wprogramach nauczania plastyki i informatyki. W przypadku plastyki rednia
warto uzyskana przez badane programy wyniosa 2. Programy do informatyki ponad dwukrotnie przewyszyy ten wynik. Wich tre wpisano tematy,
dziki ktrym gimnazjalici dowiedz si, ezarwno zasoby internetu, jak
iprogramy komputerowe mog by chronione prawem autorskim.
Te same przedmioty, maj za zadanie przekazanie uczniom informacji
o tym, jakie zasoby mog by przez nich przetwarzane zgodnie z prawem.
Sprawdzalimy, czy autorzy programw przewidzieli przekazanie uczniom
wiedzy owolnych licencjach oraz domenie publicznej. Nasze zainteresowanie budzio rwnie ksztacenie umiejtnoci okrelania, na jakich zasadach
udostpniane s konkretne treci. Zakadalimy, ekonsekwencj edukowania modziey wtym kierunku bdzie przestrzeganie przez nich norm prawnych podczas korzystania zoprogramowania, zasobw stron WWW, atake
wprzypadku publikowania winternecie. Natenie powyszych treci wprogramach nauczania zarwno informatyki, jak iplastyki byo jednak mniejsze
ni wprzypadku poprzedniej zmiennej. rednie arytmetyczne wartoci uzyskanych przez te przedmioty wyniosy kolejno 3,34 i1,33.
Zaledwie w dziesiciu programach przewidziano, e uczniowie mog
sta si autorami treci udostpnianych w sieci. Osiem spord nich to
programy do informatyki. Jednak takie zaoenie nie byo rwnoznaczne
zperfekcyjnym przygotowaniem uczniw do tej roli. Warto programu ocenionego najwyej wynosia 2,5.
Problemy zwizane z wasnoci w dobie internetu zostay poruszone
wycznie przez autorw programw nauczania informatyki. W wikszoci
z nich przewidziano wyjanienie pojcia piractwa internetowego i objanienie zagadnie zwizanych zwasnoci utworu dystrybuowanego wformie cyfrowej. Jeden zprogramw wydanych przez WSiP uzyska najwysz
moliw ocen. Na wyrnienie zasuguj take trzy, ktre osigny wyniki
wprzedziale 44,5.

Empatia iwizerunek
Definiowanie internetu, jako przestrzeni dzielonej z innymi ludmi, to
kompetencja jedynie zasygnalizowana wprogramach nauczania. Jej ksztacenie wtoku edukacji szkolnej przewiduj autorzy ok. 9proc. dokumentw
poddanych analizie. Wikszo znich oceniona zostaa na 2,5 lub mniej. Jeden program do informatyki osign warto 3,25. Nauczyciele mog wy-
92
wnioskowa z treci programw informatyki konieczno zwrcenia uwagi

na spoeczny charakter internetu. Zadaniem polonistw natomiast ma by
przygotowanie ucznia do identyfikowania intencji autora wypowiedzi. Programy nie precyzuj jednak, czy chodzi tutaj owypowied uczestnika komunikacji sieciowej, czy raczej jest to kompetencja zwizana zodczytywaniem
wybranych tekstw kultury (np.szkolnych lektur). Wniektrych programach
nauczania informatyki ijzyka polskiego (6proc. wszystkich programw) pojawia si kwestia anonimowoci. Ich autorzy uwaaj za stosowne zwrcenie
uwagi uczniw na odmienno charakteru komunikacji sieciowej ze wzgldu
na anonimowo jej uczestnikw. Uczniowie powinni wedug nich wiedzie,
epoczucie anonimowoci sprzyja nieodpowiednim zachowaniom internautw (np.pisaniu wulgarnych komentarzy).
Rozwijanie uczniowskiej empatii wkomunikacji internetowej przewiduje mniej ni 10proc. autorw. Zdolno wspodczuwania ksztacona ma by
w toku zaj z informatyki i jzyka polskiego. Wartoci maj rozpito od
1,75 do 4,75. Ta tematyka pojawia si rwnie wtreci jednego programu nauczania biologii (warto 2). Twrcy wspomnianych programw kad nacisk
na umiejtno dostosowania jzyka do moliwoci odbiorcy oraz postawionego sobie celu. Istotna jest rwnie postawa poszanowania odrbnego stanowiska. Wydaje si, eakceptacja faktu rnicy pogldw iopinii powinna
by wpisana wobrb kadego programu nauczania. Ksztacenie tej postawy
przewiduj jedynie twrcy co czwartego programu. Owpywie niewaciwych
wypowiedzi zamieszczanych winternecie (np.obraliwych komentarzach na
temat innego ucznia) na uczucia idecyzje osb, ktrych wypowiedzi te dotycz, wspomina zaledwie jeden autor wswoim programie do nauczania informatyki (WSiP).
Oprzygotowaniu uczniw do budowania wasnego wizerunku wsposb
przemylany zadbali autorzy 23proc. programw. Przy czym wikszo zasygnalizowaa tylko ksztacenie tej kompetencji. Przypisane im wartoci nie
przekraczaj 2,5. Praktyczny trening odnoszcy si do wykorzystania netykiety czy rozrniania komunikacji oficjalnej od nieoficjalnej przewidzieli autorzy
jedynie trzech programw nauczania informatyki ijednego programu do jzyka polskiego. Dla tych programw warto zmiennej ocenilimy powyej 2,5.
Ilociowa
analiza
programw
nauczania

Bezpieczestwo iprywatno
Tematyka bezpieczestwa w komunikacji internetowej pojawia si
w omiu programach. Omawiana kompetencja rozwijana ma by przede
wszystkim na zajciach informatyki. Programom tym przypisalimy wartoci
od 1,6 do 3,6. Jednake zaznaczy trzeba, eautorzy dwch zdziewiciu programw nauczania informatyki pominli t grup zagadnie. Na zajciach
93
komputerowych uczniowie maj przede wszystkim nauczy si przeciwdziaa zagroeniom zwizanym z ryzykiem utraty danych. Wikszo autorw
pomija kwestie innych zagroe, np.dotyczcych udostpniania danych osobowych, przyjmowania przez rozmwcw innych tosamoci czy realnych
przyszych skutkw aktualnych dziaa uczniw w sieci. Potrzeb ksztacenia wskazanej kompetencji zasygnalizowali rwnie autorzy dwch programw do jzyka polskiego. Warto zmiennej osigna w tym przypadku
warto1,6. Wtre dokumentw wpisano znajomo podstawowych zagroe zwizanych zkorzystaniem zglobalnej sieci.
Wiedza ozagroeniach winternecie nie zostaa wzbogacona opraktyczne umiejtnoci radzenia sobie znimi. Wadnym zprogramw nie pojawia
si tematyka cyberbullingu. Nie przewidziano wyposaania uczniw wwiedz otym zjawisku oraz oinstytucjach wspierajcych ofiary internetowego
mobbingu. Uczniowie nie s rwnie uczeni prawidowego zabezpieczania
swoich skrzynek internetowych, np. poprzez stosowanie silnych hase, nieotwieranie zacznikw dodanych do podejrzanych wiadomoci czy usuwanie spamu. Zachca si ich do odwiedzania rnych stron internetowych
(gwnie edukacyjnych), ale programy nie przewiduj rozwijania umiejtnoci bezpiecznego korzystania zsieci WWW.
Zroku na rok zyskuje na wanoci zdolno do panowania nad wasnym
internetowym wizerunkiem, jednak programy nauczania pomijaj rwnie
t kwesti. Uczniowie nie ucz si kontrolowania, jakie informacje onich s
widoczne wsieci. Wyjtek stanowi program WSiP do nauczania informatyki.
Ocenilimy go na 4.
Niemal wszystkie przeanalizowane programy nauczania informatyki
oraz wiedzy o spoeczestwie (cznie 11 programw) zakadaj, e dzieci
bd nauczane dostrzegania rnic pomidzy komunikacj zaporedniczon
iniezaporedniczon przez internet. Rozpito wartoci wynosi od 1,75 do
4,75. Autorzy szczegln uwag zwracaj na rol nowych mediw wewspczesnym spoeczestwie. Tematyka ta zasygnalizowana jest rwnie wdwch
innych dokumentach, programie nauczania geografii oraz programie wychowania do ycia wrodzinie. Warto zmiennej wobu wymienionych przypadkach wynosi 1,75.
Programy nie przewiduj pogbiania wiedzy uczniw na temat waciwej pracy przy komputerze. Odpowiednia postawa ciaa, owietlenie, dbao oczysto stanowiska, atake wiadomo skutkw nieprzestrzegania
higieny pracy podczas korzystania ze sprztu komputerowego to tematy
niemal nieobecne. W13proc. programach mona dostrzec treci korespondujce zt tematyk, np.dbao ozdrowie, potrzeba ruchu dla utrzymania
kondycji fizycznej. Omawiana kompetencja oceniona zostaa w nich na od
1,6 do 2,4. Nieco wicej uwagi powicili higienie pracy przy komputerze autorzy jednego programu nauczania informatyki (WSiP). Zaoyli oni, eucze
nie tylko powinien zna zasady waciwej organizacji pracy, ale rwnie stosowa je wpraktyce. Warto zmiennej ustalilismy na 3,4.
94

Partycypacja wspoecznociach internetowych
Ilociowa
analiza
programw
nauczania
W podstawie programowej szczegln uwag zwrcono na przygotowanie uczniw do uczestnictwa wkulturze. Programy nauczania wniewielkim stopniu przewiduj poznawanie przez uczniw tak istotnego obszaru
kultury, jakim jest kultura sieciowa. Wiedza ojej wytworach, takich jak blogi, mikroblogi czy fora dyskusyjne, atake znajomo podstawowych zasad
komunikacji winternecie (tzw.netykiety) ma by rozwijana wtoku zaj zinformatyki ijzyka polskiego. Zaznaczy trzeba, erozpoznawanie elementw
kultury internetowej to kompetencja, ktra nie pojawia si we wszystkich
przeanalizowanych programach nauczania wymienionych przedmiotw.
Wpisano j w tre szeciu z dziewiciu programw do informatyki oraz
dwch z szeciu programw nauczania jzyka polskiego. Tylko jeden program (informatyka WSiP) osign warto powyej 3. Wartoci nadane pozostaym programom mieciy si wprzedziale od 2 do 2,66.
Uczenie si inauczanie nie s procesami zachodzcymi jedynie wszkole. Wrnych dokumentach odnoszcych si do edukacji formalnej (rwnie
w podstawie programowej) podkrela si konieczno przygotowywania
uczniw do caoyciowego uczenia si. Innymi sowy coraz istotniejsza staje si postawa otwartoci na now wiedz, jak rwnie gotowoci do dzielenia si zinnymi wasn wiedz iumiejtnociami. Orozwijaniu tego rodzaju
kompetencji w kontekcie uczestnictwa w spoecznociach internetowych
wspominaj autorzy 13proc. programw. S to programy nauczania informatyki (pi programw), jzyka obcego nowoytnego (trzy programy), jzyka polskiego (jeden program) oraz wiedzy ospoeczestwie (jeden program).
Najwiksz uwag uczniowskiej aktywnoci wsieci powicili autorzy trzech
programw do informatyki. Jeden znich ocenilimy na 5 (WSiP), adwa osigny warto 3,66 (WSzPWN oraz Helion).
O idei wsplnego dobra lub celu wspominaj autorzy 28proc. programw (chemia, edukacja dla bezpieczestwa, geografia, historia, informatyka, jzyk obcy nowoytny, plastyka, wiedza ospoeczestwie, wychowanie
do ycia wrodzinie). Niewielu znich zestawia ten rodzaj wiedzy zgotowoci
do dziaania w spoecznociach internetowych. O konsolidowaniu spoecznoci do wsplnych dziaa wspominaj autorzy jedynie czterech programw do informatyki i jednego do wiedzy o spoeczestwie. Tylko w trzech
programach (informatyka) pojawia si niejednoznaczna zachta do zapoznawania uczniw zprogramami do pracy zdalnej wgrupie.
95
Programy nauczania wwybranych szkoach

Zaprezentowane wyej wyniki ujawniaj du rozbieno midzy
kompetencjami uwzgldnionymi wmodelu, atymi poruszanymi wanalizowanych programach. Rnice wynikaj nie tylko zcharakterystyki przedmiotw. Programy do nauczania tych samych przedmiotw w rnym stopniu
realizuj zaoenia edukacji medialnej i informacyjnej. Formalny program
rozwijania kompetencji komunikacyjnych uczniw zaley zatem od decyzji
dyrektora szkoy. Jest on odpowiedzialny za sprawdzenie zgodnoci programw nauczania zpodstaw programow iich zatwierdzenie jako obowizujcych wkierowanej przez siebie placwce owiatowej. Kada szkoa posiada
indywidualny (dla niej) zestaw wykorzystywanych programw.
Podczas bada ankietowych (zob. fragment raportu powicony badaniom ilociowym) zwrcilimy si do szk z prob o udostpnienie
wykazw wykorzystywanych programw nauczania. Dziki uzyskanej dokumentacji udao si zidentyfikowa programy stosowane wpiciu szkoach. Ze
wzgldu na poufno udostpnionych danych, przy analizie wykazw nazwy
szk zastpilimy oznaczeniami literowymi (szkoy: A, B, C, D, E). Celem tej
analizy byo ustalenie czy programy nauczania wykorzystywane wokrelonej
placwce pomijaj ksztacenie kompetencji zawartych w modelu. Wykonalismy prost operacj polegajc na wybraniu maksymalnej wartoci kadej
zmiennej (kompetencji) w obrbie danego wykazu programw (zob. fragment raportu zatytuowany Aneks: Ilociowa analiza programw nauczania
tabele zwartociami zmiennych). Na przykad warto zmiennej 6.1 wszkole Awynosi 2. Oznacza to, ewtej szkole, znajomo zagroe zwizanych
z poruszaniem si w internecie to kompetencja oceniana na co najwyej 2
wkadym zwykorzystywanych programw. Ustalilimy, czy luka ta mogaby
by usunita, tj. czy ktry zanalizowanych programw wwikszym stopniu
przewiduje rozwijanie danej kompetencji.
Wybrane programy nie zakadaj przekazywania uczniowi wiedzy ojego
prawach jako twrcy zamieszczajcego swoje dziea winternecie. Wadnej
zpiciu szk warto tej zmiennej nie przekroczya 1,5. Tymczasem istnieje
program do informatyki (Helion), ktry powica wicej uwagi ksztaceniu tej
kompetencji. Jego warto wynosi 2,5.
Programy w szkole A niemal pomijaj rozwijanie wiedzy o internecie jako przestrzeni spoecznej. Zmienna osigna warto 1,5. Formalnie
wic gimnazjalici nie s uczeni rozpoznawania intencji swojego rozmwcy,
nie uwraliwia si ich rwnie na zagroenia wynikajce z anonimowoci
uczestnikw komunikacji internetowej. Wrd analizowanych dokumentw
znajduje si sze programw nauczania ocenionych na 2,5 i wicej. S to
programy do informatyki ijzyka polskiego.
Programy wybrane przez szko E nie uwzgldniaj treci zwizanych
z internetowym bezpieczestwem. Wiedz o zagroeniach internetowych
96
ocenilimy wich przypadku na 1,5. Ta tematyka jest przedmiotem refleksji

wjednym zanalizowanych programw do informatyki (WSiP) spoza wykazu.
Jego warto ocenilimy na 3,6. Rozbieno pomidzy stanem faktycznym,
apotencjalnym jest wic znaczca.
Wadnej zpiciu szk nie zaplanowano przygotowywania uczniw do
kontrolowania swojej internetowej tosamoci. Warto wykorzystywanych
programw wyniosa 1. Uczniowie nie dowiaduj si, jakich informacji osobie nie powinni udostpnia wsieci. T tematyk porusza natomiast jeden
zanalizowanych programw do informatyki (WSiP).
Szkoy AiE nie planuj rozwijania wiedzy okulturze internetowej. Warto odnotowana dla wykorzystywanych przez nie programw to 1,33. Tymczasem istniej dwa programy nauczania informatyki, wktrych omawiana
kompetencja wpisana zostaa wzakres uczniowskich osigni.
Programy wszkole E nie przewiduj ksztatowania postaw iwiedzy niezbdnych do aktywnego uczestniczenia wyciu internetowych spoecznoci,
uczenia si od innych idzielenia si wiedz zpozostaymi uytkownikami sieci. Omwiona kompetencja wpisana jest do programw nauczania informatyki sygnowanych przez trzech rnych wydawcw.
Ilociowa
analiza
programw
nauczania
Wnioski
Autorzy wikszoci programw zaplanowali rozwijanie kompetencji
wpisanych w obszar modelu kompetencji zwizany z zachowaniami informacyjnymi (zob. model kompetencji). Wielokrotnie zaoyli, e wyszukujc
informacje, gimnazjalici bd wykorzystywa do tego celu internet. Ma
on nieustannie towarzyszy uczniowskiemu poznawaniu wiata. W niemal
wszystkich programach uwzgldnia si go jako istotne rdo informacji,
zarwno wkontekcie realizacji programu, jak ipniejszego samorozwoju
(np. w obszarze zainteresowa wasnych ucznia). W analizowanych dokumentach pojawiy si adresy polecanych uczniom stron, wtym serwisw edukacyjnych. Warto podkreli, erwnie czsto autorzy badanych programw
nauk wyszukiwania, selekcjonowania iwykorzystywania informacji opierali
na rozwizywaniu problemw ycia codziennego. Zwrcono wnich uwag na
konieczno bardziej wiadomego korzystania przez uczniw zpozyskanych
danych. Od gimnazjalistw oczekuje si krytycznej postawy wzgldem kadej wypowiedzi, zarwno tej usyszanej, jak iprzeczytanej (wkorespondencji
czy wtekstach kultury).
Przetwarzanie informacji skutkuje powstawaniem nowych treci. Autorzy programw nauczania podkrelaj potrzeb przygotowywania uczniw
do wykonywania rnych zada na komputerze. Zalecaj, aby przygotowywane przez nich wypowiedzi przybieray form prezentacji multimedialnych
97
lub tekstw przygotowanych za pomoc edytora. Nauce postpowania naukowego na trzecim poziomie edukacji towarzyszy zachcanie uczniw do
rejestrowania zdarze za pomoc aparatu fotograficznego, telefonu komrkowego lub oprogramowania znajdujcego si na szkolnych komputerach
(np.rejestratora dwiku).
Zgodnie zwynikami analizy programw nauczania, zajcia zinformatyki odgrywaj najwiksz rol wksztaceniu kompetencji medialnych iinformacyjnych. Wycznie na tym przedmiocie gimnazjalici maj szans pozna
zasady porzdkowania danych na dysku. Zajcia informatyki su rwnie
zapoznawaniu uczniw zpodstawowymi zasadami ochrony dzie ioprogramowania.
Programy nie poruszaj wdostatecznym stopniu zagadnie zwizanych
zzagroeniami wsieci. Wtym temacie ograniczaj si do wiedzy okomputerowych wirusach iumiejtnoci zabezpieczenia wasnego komputera przed
wamaniami czy niepodanym oprogramowaniem. Kompetencje mikkie,
ktre pozwol ochroni si przed internetowymi drwinami czy mobbingiem ze strony innych uczestnikw komunikacji internetowej s wzasadzie
nieobecne. Autorzy programw nie zaplanowali rwnie przygotowania
uczniw do roztropnego, refleksyjnego budowania wasnego wizerunku
w sieci. W czasach, gdy istotna jest zdolno kolektywnego dziaania, programy nie przewiduj rozwijania postaw dzielenia si wasn wiedz wrodowisku internetu, wsplnego rozwizywania problemw iwsptworzenia
nowych treci przy wykorzystaniu programw do pracy zdalnej. Wniektrych
programach pojawiaj si elementy kultury internetowej. Ich autorzy zachcaj do wykorzystania forum czy grupy dyskusyjnej na zajciach. Wydaje si,
euczniowie wwystarczajcym stopniu poznaj zasady netykiety na tyle,
aby stosowa zawarte wniej reguy wpraktyce. Tej umiejtnoci nie towarzyszy jednak refleksja nad skutkami wasnych dziaa winternecie. Programy nie zakadaj przygotowywania uczniw do brania odpowiedzialnoci za
swoj sieciow aktywno.
Po przeanalizowaniu wykazw programw nauczania wykorzystywanych w wybranych szkoach, mona wnioskowa, e zakres edukacji medialnej iinformacyjnej zaley od ich doboru. Decyzja owyborze programw
wie si zprzyjciem przez szko zobowizania do wyposaenia uczniw
w zestaw okrelonych kompetencji szczegowych. Zidentyfikowane luki
w kompetencjach komunikacyjnych mona potencjalnie usun poprzez
uzupenienie programw przez nauczyciela realizowanie przez niego treci
niewystpujcych wprogramie nauczania lub wybr innego programu.
98
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
Jakociowa analiza programw

nauczania
Metoda, dobr programw, przebieg badania
Jakociowa analiza programw nauczania bya wprojekcie Dzieci sieci
2.0 pomylana jako uzupenienie nie tylko ilociowej analizy programw, ale
take bada ankietowych iwpewnej mierze take netnograficznych, chocia
ztymi ostatnimi prowadzona bya rwnolegle. Zamierzalimy przestudiowa
programy nauczania, zwracajc uwag na wtki zwizane z edukacj medialn iinformacyjn, czyli czciowo podobnie jak przy ilociowej analizie
programw. Badanie to nie miao jednak na celu okrelania czy izjakim nateniem wystpuje wprogramach odwoanie do okrelonej czci modelu
kompetencji skonstruowanego przez zesp badawczy. Skupilimy si na
opisie kontekstu, w jakim ewentualnie edukacja medialna i informacyjna
miaaby by prowadzona lub wjakim miayby by wykorzystywane media.
Interesoway nas te cele ksztacenia, umiejtnoci, ktre maj zdobywa
uczniowie iuczennice, atake stosowane metody pracy. Zwrcilimy uwag
nie tylko na to, co wyranie widoczne, ale te na to, co mona wyczyta, poddajc programy krytycznej iinterpretacyjnej lekturze, atake zastanawiajc
si nad potencjaem okrelonych programw iwaciwie te samych przedmiotw (programy s, jak ju wiemy z badania Dzieci Sieci kompetencje
komunikacyjne najmodszych, odbiciem podstawy programowej ksztacenia
oglnego, czerpi zniej, niekiedy dosownie, iwgruncie rzeczy programy nauczania tych samych przedmiotw s do siebie do podobne).
Tak samo jak wpierwszej edycji Dzieci sieci, odwoalimy si do etnograficznej tradycji badania tekstw. Staralimy si, by analiza miaa charakter
krytyczny. Naszym zamiarem bya interpretacja zgromadzonego materiau
badawczego. Mielimy wiadomo, edziaania zwizane zjakociow analiz programw nauczania maj wprojekcie Dzieci sieci 2.0 charakter dopeniajcy, i dlatego, chocia zaoylimy okrelone punkty wyjcia, widoczne
w postaci wstpnych pyta kategoryzujcych nasze poszukiwania, nie budowalimy sztywnej struktury odwoa, np.do zbudowanego przez nas modelu kompetencji. Ten brak strukturyzacji widoczny jest take wwydzieleniu
101
zbiorczych kategorii scharakteryzowanych przez nas wposzczeglnych podrozdziaach, gdzie zawarlimy najistotniejsze naszym zdaniem wtki, jakie
pojawiy si wtrakcie analizy, bdce take efektem przegrupowania wstpnych pomysw i zaoe. Ansi Perkyl napisa co, na co powoywalimy
si wpierwszej edycji badania, aco teraz zyskao jeszcze wiksze znaczenie:
Nieustrukturyzowane podejcie moe by wwielu przypadkach najlepszym
wyborem metody bada skoncentrowanych na tekstach pisanych. Bardziej
wyrafinowane metody analizy tekstu nie s konieczne zwaszcza wtych projektach badawczych, gdzie jakociowa analiza tekstu nie jest gwn czci
bada, ale peni funkcj uzupeniajc lub drugorzdn (Perkyl, 2009: 327).
eby nasze dziaanie rzeczywicie miao charakter dopeniajcy wzgldem wspomnianych czci projektu badawczego, nie tylko przestudiowalimy raport zbadania ankietowego, ale postanowilimy wyj od konkretnych
danych zgromadzonych w trakcie ilociowego badania programw. Ostateczna decyzja odnonie do prowadzenia jakociowej analizy programw
opieraa si na dokadnym przestudiowaniu rednich wynikw z obszarw
(zmodelu kompetencji komunikacyjnych: zachowania informacyjne, zachowania produkcyjne iycie winternecie) analizy ilociowej iwybraniu do badania (jakociowego) jednego programu nauczania z kadego przedmiotu,
ktrego programy poddano badaniu ilociowemu. Kryterium doboru byo
negatywne chodzio o wybr programu, ktry uzyska najniszy wynik
we wszystkich obszarach (nie zawsze to si udawao, stosowalimy wwczas dodatkowe kryteria, co wyjaniamy wefragmencie raportu zatytuowanym Aneks: jakociowa analiza programw nauczania wykaz programw
poddanych analizie). Wyjtkiem i jednoczenie punktem odniesienia zosta
zwyciski program nauczania informatyki z analizy ilociowej. Doszlimy
do wniosku, eponiewa wyranie odstaje on wocenach (wbadaniu ilociowym) od pozostaych programw, ciekawe bdzie ostateczne jakociowe skonfrontowanie jego zawartoci zzawartoci najsabiej wypadajcych
programw.
W przypadku przedstawianej tutaj jakociowej analizy zarysowalimy
wstpnie interesujce nas obszary, chcc zwrci uwag na kwestie, ktre
nie byy poruszone wbadaniu ilociowym. Anawet jeli byy poruszone, to
ze wzgldu na odmienn metodologi badania, mogy by potraktowane
znieco innej perspektywy iwkontekcie innych wtkw. Postawilimy zatem
wstpne pytania zakrelajce obszary naszych zainteresowa, zamierzajc
odpowiedzie na nie na bazie zgromadzonych materiaw zjakociowej analizy wybranych programw nauczania:
Jakie ukryte zaoenia, zwizane z wykorzystywaniem mediw
wedukacji, mona wykry wbadanych programach (np.zwizane zrol mediw w edukacji, wartociowaniem ich wykorzystywania, ksztatowaniem
postaw pronowomedialnych itp.)?
102
Jakie schematy komunikowania pomidzy nauczycielami iucznia-
mi s promowane wbadanych programach (np.powielanie hierarchicznego

modelu centrum-peryferie, zmiany modelu przez korzystanie zmediw)?
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
W jaki sposb programy zachcaj do korzystania z mediw do

zastosowa edukacyjnych po lekcjach? Jakie s to zastosowania (np. samodzielne zdobywanie informacji, wsppraca z rwienikami przy opanowywaniu materiaw lekcyjnych lub przygotowywanie wraz znimi rozwiza
prac domowych, wymiana informacji iuczenie si zinnymi uytkownikami
internetu)?
Wjaki sposb iwjakim zakresie programy uwzgldniaj uzupenianie szkolnych treci wramach nieformalnych (awaciwie uzupeniajcych)
programw (dziaa) edukacyjnych realizowanych przez szko (np. platforma e-edukacyjna, materiay umieszczane na stronie szkoy, przesyane
uczniom mailowo, publikowane na nauczycielskim lub klasowym blogu itp.)?
Jeli programy przewiduj korzystanie zpomocy medialnych, to jakie promuj metody ksztacenia wykorzystujce nowe moliwoci medialne?
Jak to robi?
Jakie formy korzystania znowych mediw (zwizanych zkorzystaniem zsieci ihipermediw) promowane s wprogramach? Amoe korzysta
si np.zpomocy wrodzaju pyt CD zprogramami ipomocami multimedialnymi (pliki tekstowe nagrane na pyt nie tworz jeszcze materiau multimedialnego, tak samo nagrania muzyczne lub obrazy).
Jakie kompetencje (zwizane z wykorzystywaniem sieci) prbuj
rozwija badane programy (np.twarde, inynieryjne nastawione na samodzielne tworzenie treci medialnych, rwnie wzwizku zprogramowaniem czy mikkie, humanistyczne, czyli zwizane z wykorzystywaniem
narzdzi, ktre nie wymagaj zagbiania si wzasady ich dziaania, na zasadzie: prowadzenie pojazdu nie wymaga znajomoci budowy silnika)?
Jak wygldaj relacje midzy promowanymi metodami atreciami
(np. dobieranie skomplikowanych metod ksztacenia do banalnych treci
iodwrotnie).
Jak wyglda odwoywanie si w programach do rzeczywistoci
uczniw, zaporedniczonej wduej mierze przez media, do ich dowiadcze
itreci popkulturowych?
Jak wyglda wpropozycjach programowych sprawa korzystania
zmobilnych technologii komunikowania, traktowanych jako narzdzia edukacyjne?
W jaki sposb programy mog przyczynia si do krytycznego odbioru treci podawanych przez nowe media?
103
Jak wyglda wpropozycjach programowych kwestia promowania uczestnictwa wkulturze? Czy wykorzystuje si programy do aktywizacji
uczniw imedialnego udziau wotaczajcym wiecie, czy tylko wymienia
nowe narzdzia to umoliwiajce?
Ostatecznie wyrnilimy pi obszarw zbierajcych powysze pytania
(wtej czci raportu szerzej charakteryzujemy owe obszary wkolejnych podrozdziaach):
Ukryte ijawne zaoenia oraz cele ksztacenia wkontekcie korzystania lub niekorzystania zmediw.
Schematy komunikowania opieranie si na szkolnych przyzwyczajeniach i sprawdzonych formatach. Funkcjonowanie owych formatw przy
korzystaniu z mediw lub ich modyfikacja w zwizku z wykorzystywaniem
mediw.
Korzystanie zmediw jakie, zjakich, wjakich okolicznociach.
Rozwijanie kompetencji medialnych lub znimi zwizanych co proponuj okrelone programy.
Odwoanie do wiata uczniw komunikacji zaporedniczonej, dowiadcze uczniowskich ipopkultury.
Przedstawiona struktura tej czci raportu nie dotyczy badanego programu do nauczania informatyki, ktry, jak wskazywalimy wczeniej, osign
najwysze rednie noty spord wszystkich programw poddanych analizie
ilociowej. Postanowilimy przedstawi nasz interpretacj wybranych, nisko ocenionych reprezentantw przedmiotw gimnazjalnych i zestawi je
zprogramem informatyki dopiero na kocu, niejako wformie podsumowania stanu badanych programw. Wanie w finale zastanawiamy si, na ile
wyjtkowo programu odnoszcego si do informatyki wie si ze specyfik traktowania mediw wbadanych programach nauczania, ana ile moe
wynika z samego statusu informatyki wrd szkolnych przedmiotw. Na
kocu podjlimy take rozwaania, co ztego wszystkiego moe wynika dla
mylenia oprowadzeniu edukacji medialnej iinformacyjnej wpolskiej szkole.
Ukryte ijawne zaoenia oraz cele ksztacenia

Wpierwszej kolejnoci zajmiemy si wtkami, ktre zebralimy wsplnie wkategori powicon zaoeniom icelom ksztacenia. Oczywicie interesuj nas one wkontekcie korzystania zmediw irozwijania cyfrowych
kompetencji. Warto wtym miejscu zauway, ezarwno wprzypadku niniejszego podrozdziau, jak ipozostaych nie zawsze powicamy uwag wszystkim przedmiotom, ktrych programy badalimy. Ma to zwizek ze sposobem
104
poszukiwania interesujcych nas wtkw wdokumentach. Czsto zdarzao

si, epo prostu nie znajdowalimy istotnych informacji.
Podejmujc temat celw ksztacenia mona wstpnie wyrni trzy grupy programw:
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
Rozwijajce, przynajmniej w ograniczonym zakresie, kompetencje

komunikacyjne, nawet jeli odniesienia do nowych mediw i najnowszych
narzdzi komunikowania s niewielkie; wykorzystujce media do dziaa
twrczych.
Korzystajce zmediw, ale bardziej wformie narzdzi dostarczajcych okrelone treci, atake wskazujce obszary ycia toczce si za porednictwem mediw.
Nietraktujce mediw, zwaszcza nowszych jako istotnych narzdzi
edukacyjnych, nieprbujce wykorzysta ich kreatywnego iaktywizujcego
charakteru.
Jednym znajistotniejszych przedmiotw wpierwszej wydzielonej grupie
wydaje si by jzyk polski. Program, jaki zbadalimy, traktuje media jako istotny skadnik kultury. Edukacja medialna jest traktowana jako niezbdny element ksztacenia, jak ikorzystania ze wspczesnej kultury. Wszczegowych
celach edukacyjnych wtki zwizane zrozwijaniem umiejtnoci przydatnych
nie tylko wtrakcie korzystania znowych mediw, ale rwnie zinformacji zinnych rde, s wyranie artykuowane; podkrela si umiejtnoci zwizane
np.zedycj tekstu take przy uyciu sprztu komputerowego. Najwaniejsze wydaje si jednak wydzielenie odrbnego punktu przedstawiajcego cele
szczegowe zzakresu edukacji medialnej, gdzie mwi si nie tylko odostrzeganiu okrelonych funkcji przekazw medialnych, rozumieniu specyfiki, kompozycji igatunkw tekstw medialnych, ale zrwn si akcentuje si sprawne
korzystanie zform przekazu medialnego. Wymienia si formy audiowizualne
i interaktywne, a na koniec pisze o ocenianiu wartoci i wiarygodnoci tekstu medialnego. Sytuuje to jzyk polski wpozycji lidera wzakresie przygotowa modych ludzi do uczestnictwa wkulturze, zarwno przez rozpoznanie
terenu form, rodkw wyrazu, ale take krytycznego odbioru, oceny treci
isprawnego korzystania przynajmniej zpodstawowych form medialnych. Jak
wspomnielimy wyej zarwno odbieranych biernie (wtechnicznym rozumieniu), jak iinteraktywnych.
Nie inaczej jest wprzypadku plastyki, gdzie media traktowane s jako
nowe narzdzia umoliwiajce artystyczne poszukiwania. Wida to ju
na licie umiejtnoci, jakie rozwija ma program plastyki: Elementarna
sprawno wposugiwaniu si takimi narzdziami, jak aparat fotograficzny,
wideokamera ikomputer zuwzgldnieniem wartoci plastycznej obrazw
uzyskiwanych przy ich pomocy. Korzystanie zmediw nie oznacza odejcia
od dotychczasowego traktowania lekcji plastyki i jej celw edukacyjnych.
105
Wskazywana jest raczej prba wykorzystania nowoci do kontynuacji

edukacyjnych zamierze. Wcelach poznawczych stawia si take na: Umiejtno poruszania si wrd zjawisk cywilizacji obrazu, wartociowanie tych
zjawisk. Nie traktuje si zatem nowych mediw jako nieistniejcych lub sucych wycznie do odtwarzania np.treci wizualnych. Prbuje si wczy
je wobszar dotychczasowych dziaa edukacji plastycznej ipotraktowa podobnie jak inne dotychczasowe narzdzia idziaania zmierzajce do ksztacenia wzakresie plastyki.
Do drugiej grupy zaliczy mona wiedz ospoeczestwie, ktra rwnie
odwouje si do wspczesnych moliwoci medialnych (to okrelenie moe
nieco przesadne, trzeba jednak pamita oswoistym zapnieniu szkolnym
wzakresie nadania za zmianami cywilizacyjnymi nie jest to zarzut wstosunku do szkoy, ale stwierdzenie faktu zwizanego zfunkcjonowaniem instytucji szkoy, ktra zawsze jest krok do tyu, nie nadajc za zmianami, bdc
zanurzon w przeszoci i prbujc przygotowa si do funkcjonowania
wwiecie, ktry jeszcze nie istnieje). Korzystanie zmediw ma charakter wyszukiwania iodbierania informacji, rwnie zelementami krytycznej refleksji, nie ma jednak prawie mowy onadawaniu komunikatw, nawizywaniu
relacji, organizowaniu si przy uyciu mediw. Moe to oznacza, echocia
wyszukiwanie ikrytyczny odbir znalezionych informacji jest istotny wprocesie edukacyjnym i ma by wanym wyposaeniem dorosego obywatela,
to jednak w obywatel ma by wpewnym sensie skazany na przetwarzanie
iby moe tylko lokaln dyskusj, wswoim otoczeniu, na tematy podawane
mu zzewntrz. Tego rodzaju bierne podejcie do treci medialnych (krytyczna refleksja nad tym, co zastane lub samodzielnie znajdowane ma przecie
charakter aktywnego korzystania z mediw) jest czciowo zaprzeczeniem
moliwoci, jakie daj dzisiejsze media, to jest nadawania komunikatw,
rozpowszechniania ich oraz organizowania si osb opodobnych pogldach
iwsplnego dziaania na rzecz realizacji okrelonych postulatw. Mona zatem powiedzie, e wiedza o spoeczestwie (badany program) jest dopiero wdrodze do wyposaenia przyszych obywateli wumiejtnoci iwiedz
dotyczce nowoczesnych narzdzi medialnych. Nie oznacza to, edziaania
poszukiwawcze ikrytyczne nie s istotne, wymagaj jednak uzupenienia.
Istotne wprzypadku wiedzy ospoeczestwie wydaje si przedstawienie
wprogramie refleksji na temat moliwoci korzystania zkomputerw wprocesie edukacji, zzaznaczeniem, enie tylko nauczyciele informatyki powinni
korzysta zkomputerw. Zwraca si jednak uwag na trudnoci wdostpie
do pracowni komputerowych oraz utwierdza si wprzekonaniu, etwrczy
nauczyciele, ktrym uda si skorzysta zpracowni wyposaonych wnp.15
stanowisk przy 30 uczniach, jeli tylko bd chcieli, bd wstanie sobie jako poradzi. Program zatem prezentuje wizj korzystania z mediw z lat
90. ubiegego wieku, wktrej sprzt by kluczowy. Wydaje si, eautorzy nie
zastanawiali si nad dostpnoci do sprztu przez uczniw inie prbowali
106
nawet wyobrazi sobie sytuacji korzystania zmediw poza pracowni komputerow (nie liczc foliogramw, map itp.) lub ksztatowania kompetencji
medialnych bez dostpu do najnowszych technologii.
Wdrugiej grupie znalazy si rwnie muzyka ireprezentujcy jzyki obce
program jzyka angielskiego. Badany program nauczania muzyki nie traktuje
mediw jako istotnego obszaru edukacji muzycznej. Media s tylko marginalnym wsparciem. Uczniowie maj sucha muzyki z rnych nonikw, a aktywne muzykowanie opiera si na korzystaniu ztradycyjnych instrumentw,
bez odwoa do zmian wmuzyce zapocztkowanych przez elektroniczne narzdzia, dostpno do komputerw icyfrowych moliwoci komponowania,
przetwarzania i produkcji muzycznej. W przypadku programu jzyka angielskiego wzaoeniach organizacyjno-programowych autorzy zwracaj uwag
m.in. na wyposaenie pracowni wodpowiednie rodki techniczne:
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
Wrd niezbdnych pomocy powinny znale si sowniki, pomoce wizualne, odtwarzacz

pyt CD, komplet pyt do nauczania. Zalecany jest te dostp do komputerw zczem internetowym. Pracownia moe by wyposaona rwnie wnowoczesne rodki techniczne,
takie jak: tablica interaktywna, rzutnik multimedialny. Wprzypadku stosowania technik
multimedialnych mona wykorzysta pracowni komputerow.
Wyrane jest zatem odwoanie do korzystania zmediw, rwnie nowych.

Problem polega na prostym zastpowaniu starszych moliwoci nowymi narzdziami o charakterze odtwrczym, wanie z naciskiem na skorzystanie
znowych propozycji sprztowych. Symbolem zmian moe by tablica interaktywna, ktra przy braku odpowiedniego komputera, cza internetowego
iumiejtnoci nauczyciela staje si tylko ekranem zrzutnikiem, jaki mona
obsugiwa dotykowo (zamiast myszy czy touchpada), wci jednak znastawieniem na przekazywanie uczniom istotnych treci, nie za zachcaniem ich
do twrczych inadawczych dziaa. Warto podkreli, emwi si omoliwoci wyposaenia pracowni wnowoczesne rodki techniczne oraz moliwoci wykorzystania pracowni komputerowej. Jest to zatem wci opcja,
ktra bez odpowiedniego przygotowania nauczycieli iuwzgldnienia wprogramie korzystania znowoci, nie ma istotnego znaczenia.
Ostatnie dwa przedmioty doczone do drugiej grupy to fizyka igeografia. Wcelach ksztacenia programu do fizyki wymienia si m.in. ksztatowanie
umiejtnoci krytycznego korzystania ze rde informacji. Wcelach wychowawczych natomiast na uwag zasuguj wyrabianie umiejtnoci wsppracy wgrupie iumiejtnoci porozumiewania si zinnymi ludmi, atake
ksztatowanie postaw aktywnoci wzdobywaniu wiedzy iwrozwizywaniu
problemw. Umiejtnoci te s bardzo istotne rwnie wkontekcie korzystania zmediw, brak jednak konkretnego powizania denia do ich rozwijania zkorzystaniem znarzdzi medialnych. Na uwag zasuguj procedury
osigania celw, gdzie przeczyta moemy, e:
107
() istnieje wiele zjawisk, ktrych obserwacja lub bezporednie badanie nie s moliwe.
Naley wwczas wykorzysta symulacje komputerowe, filmy edukacyjne, fotografie ifoliogramy, modele ianimacje. Najwaniejszym rdem jest wtedy Internet umoliwiajcy
dostp do bardzo wielu baz danych zwizanych z fizyk. Nauczyciel powinien wskaza
Internet, wydawnictwa multimedialne i literatur popularnonaukow jako rda informacji, ktre powinny zosta wykorzystane przez uczniw podczas realizacji projektw
indywidualnych izespoowych. Zinformacji internetowych uczniowie mog korzysta tak
wczasie lekcji, jak iwdomu.
To oznacza wyjcie poza pracowni fizyczn i w zalenoci od wiedzy

iumiejtnoci nauczyciela, daje szans na skorzystanie zarwno zmateriaw, ktre mona obejrze lub przeczyta, jak itych, ktre umoliwiaj aktywne zaangaowanie si wprocesy symulacyjne.
Cele oglne programu geografii pozwalaj na szerok interpretacj
w kontekcie edukacji medialnej. Wszechstronny rozwj osobowociowy
iumysowy uczniw gimnazjum powinien uwzgldnia take ich powszechne funkcjonowanie w rodowisku cyfrowym. Rozwijanie zainteresowania
rnorodnymi zjawiskami przyrodniczymi, spoecznymi, gospodarczymi,
kulturowymi ipolitycznymi na Ziemi oraz ksztatowanie postaw niezbdnych do aktywnej i harmonijnej dziaalnoci w rodowisku przyrodniczym
ispoecznym nie moe si ju dzi odbywa zpominiciem internetu, ktry jest swoistym rodzajem okna na wiat. Dlatego wanie do zada szkoy wymienionych susznie w tym programie nale, m.in.: zapewnienie
dostpu do rnorodnych rde wiedzy geograficznej, organizowanie aktywnego uczenia si, w tym stawianie uczniw w sytuacjach zadaniowych,
inspirowanie ich do samodzielnych poszukiwa itwrczego rozwizywania
problemw oraz zapewnienie warunkw do posugiwania si technologi
informacyjno-komunikacyjn w celu poszukiwania, gromadzenia, przetwarzania iprezentowania informacji geograficznych. Przypomina to przypadek
fizyki, trudno jednak okonkrety iwydaje si, eprzedstawiony zapis, dajc co
prawda moliwo korzystania znowych usug, narzdzi nauczycielom, jest
wpewnym sensie dodatkiem, ktry ma sprawia wraenie unowoczenienia
programu geografii.
Trzecia grupa przedmiotw nie traktuje mediw jako istotnego obszaru zainteresowa i nie dostrzega potencjau edukacyjnych narzdzi medialnych. Jednym z najbardziej radykalnych przykadw moe by badany
program wychowania do ycia wrodzinie. Pozornie media staj si istotnym
tematem, uwzgldnianym wprogramie. Nie pozostawia si jednak uczniom
moliwoci podjcia krytycznej refleksji ani dyskusji zwartociujcymi ocenami twrcw programu. Media traktowane s bardzo negatywnie, mwi
si o ich szkodliwym oddziaywaniu, a zadaniem nauczycieli i uczniw jest
obrona przed owym oddziaywaniem (co moe by oczywicie wartociowe
dla uczniw, zwaszcza gdy podejmuje si dziaania zwizane zidentyfikacj,
np.okrelonych rodzajw reklamy itp., moe jednak zmierza do utosamie108
nia wikszoci aktywnoci medialnych znegatywnym dziaaniem na szkod

np.korzystajcej zmediw jednostki).
Nieco inaczej jest wprzypadku edukacji do bezpieczestwa. Brak jakichkolwiek odniesie do mediw. Mona to oczywicie czyta jako niech do
technologii informacyjno-komunikacyjnych lub przekonanie, e w edukacji
do bezpieczestwa nowe technologie nie s istotne, asamo bezpieczestwo
nie ma zwizku ze sposobami korzystania znowych mediw. Oznaczaoby to
jednak wykluczenie istotnych wtkw zwizanych zbezpieczestwem cyfrowym bardzo szerokim tematem obejmujcym zarwno ochron wizerunku,
prywatnoci, danych, jak ibezpieczestwo transakcji, komunikacji czy bezpieczestwo osobiste.
Ju wewstpie programu do biologii autorzy zwracaj szczegln uwag na potrzeb ksztacenia praktycznych iuytecznych wyciu codziennym
umiejtnoci. Niestety, okazuje si, e brakuje bezporedniego odniesienia
do mediw. Cao programu dotyczy przede wszystkim fizycznoci czowieka. Nie znajdziemy nawizania do coraz powszechniejszych problemw
zwizanych z nadmiernym korzystaniem z komputerw. Nie chodzi tylko
o psychiczn stron uzalenie od internetu czy gier komputerowych, ale
take o ich fizyczny aspekt (zesp RSI, ble gowy, zaburzenia snu itd.).
Wkontroli iocenie osigni uczniw podkrela si istotne zpunktu widzenia ksztacenia medialnego wyrabianie umiejtnoci korzystania z rnych
rde wiedzy. Nie traktuje si jednak nowych mediw wsposb szczeglny,
nie przygotowuje do korzystania znich.
W przypadku programu do nauczania chemii w czci powiconej
strukturze treci nauczania wymienione jest m.in. przygotowanie do korzystania zrnych rde informacji oraz umiejtno krytycznego ich odbioru
(edukacja czytelnicza). Jest to bezporednie nawizanie do celw nieistniejcej ju midzyprzedmiotowej cieki edukacji czytelniczej i medialnej.
Wdziaach nauczania, jako procedura osigania celw, wielokrotnie pojawia
si korzystanie z podrcznika i innych rde informacji lub literatury
popularnonaukowej. Tylko raz, przy okazji omawiania dziau 7. powiconego solom uwzgldniony jest rwnie pokaz filmu. Wart uwagi jest komentarz
metodyczny do dziau 1. osubstancjach chemicznych iich przemianach, ktry
sugeruje, eju od tego dziau naley stopniowo, systematycznie realizowa
cele edukacji czytelniczej imedialnej wymienione wewstpie do programu.
Zjednej strony mona to interpretowa jako przyczynek do realizacji celw
owej edukacji, zdrugiej za brak konkretnych wskazwek iwytycznych zwalnia zodpowiedzialnoci za medialn stron prowadzenia zaj.
Wpocztkowych informacjach programu do historii mowa jest opotrzebie ksztacenia wiadomych i aktywnych spoecznie obywateli. Zdobywana podczas edukacji historycznej wiedza powinna pozwala uczniom m.in.
zrozumie, na czym polegaj wizi midzy osob i rnymi wsplnotami
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
109
oraz prymat dobra wsplnego wobec dobra prywatnego, atake uksztatowa postaw szacunku dla autonomii czowieka oraz postaw zakorzenienia
wkonkretnej spoecznoci itradycji. Brakuje jednak odniesie medialnych,
ktre pozwalayby na wykorzystywanie moliwoci nowych technologii komunikowania, aby moe sigayby take do symulacji, usug pozwalajcych
na wizualizacj procesw historycznych woparciu ocyfrowe narracje zwykorzystaniem linii czasu iwielu innych narzdzi.
Program nauczania matematyki nie uwzgldnia wtreciach korzystania
zmedialnych pomocy. Odwouje si winformacji osposobach realizowania
celw edukacyjnych do umiejtnoci, jakie rozwijane maj by wramach lekcji, postulowanych przez podstaw programow. Jednak iwtym przypadku
nie wskazuje na moliwoci prowadzenia edukacji matematycznej z wykorzystaniem np.sprztu komputerowego, chocia jednoczenie wskazuje na
umiejtnoci przetwarzania tekstw, jako istotnej wtrakcie edukacji matematycznej.
Nowe media, cele ksztacenia

irozmyta odpowiedzialno
Wpodstawie programowej ksztacenia oglnego mowa jest oodpowiedzialnoci wszystkich nauczycieli za ksztacenie wzakresie edukacji medialnej
iinformacyjnej. Przygotowywanie programw, ktre nie tylko nie proponuj nauczycielom skorzystania z nowych moliwoci medialnych w procesie
edukacyjnym, ale rwnie nie podkrelaj zmian, jakie zachodz wkulturze
ani nie wzmacniaj oparcia komunikacji na nowoczesnych technologiach
informacyjno-komunikacyjnych, nie moe by traktowane wycznie jako
skupienie si na tematyce przedmiotowej. Pomijanie istotnych tematw, na
ktre zwrcono uwag wpodstawie programowej, oznacza nieumiejtno
poczenia aktualnych wyzwa iwymogw przygotowania do uczestnictwa
wkulturze zedukacj przedmiotow, bazujc wci wduej mierze na wzorcu przekazywania uczniom wiedzy przez nauczyciela w tradycyjny sposb.
Moe to mie bardzo negatywne konsekwencje dla rozwoju spoeczestwa,
ktre komunikacj opiera na nowych technologiach medialnych. Zwaszcza,
e niemal wszystkie zbadane programy pomijaj potencja np. mobilnych
technologii komunikowania (z drobnymi wyjtkami, kiedy kamera, aparat
fotograficzny s uywane do realizacji uczniowskich projektw). Nie sigaj
take do potencjau mediw interaktywnych, nie podejmuj tematu samodzielnej edukacji z wykorzystaniem hipermediw (i tematu konsekwencji
edukacyjnych wynikajcych ze zmiany formy komunikatw medialnych),
ichocia zdarza si promowa wspprac wgrupie iwsplne dziaania edu110
kacyjne, s one najczciej prowadzone zpominiciem platform medialnych,

atake prostych narzdzi iusug, ktre umoliwiaj to poza spotkaniem wfizycznym wiecie (przykadem niech bd komunikatory wideo, programy do
wsplnego przygotowywania tekstw itp.).
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
Komunikacja nauczycieli iuczniw

Analizujc wybrane programy nauczania, zastanawialimy si, czy
wprowadzenie mediw zmienia w jakikolwiek sposb relacje pomidzy
nauczycielami i uczniami. Czy proponuje si odejcie od typowych przekanikowych schematw komunikowania na rzecz innych, do czego wykorzystuje si media, lub czy zmiany daj moliwo do ich (mediw) bardziej
aktywnego uycia? Opisywanie tych, gdzie adne zmiany nie zaszy, pozornie nie ma wikszego sensu. Zamierzalimy si skupi na programach, ktre
niekoniecznie same zmieniaj obraz przedmiotw w ostatnich kilku latach
(bo ju podstawa programowa ksztacenia oglnego adaptujc, ajednoczenie rozbijajc na czci przedmioty, treci zdawnej midzy-przedmiotowej
cieki czytelniczo-medialnej, przygotowaa grunt pod szersze korzystanie
zmediw, wskazujc przy tym przedmioty, ktre maj bardziej istotn rol
wksztatowaniu kompetencji medialnych iinformacyjnych), ale podtrzymuj
wskazywanie nowych moliwoci. Signlimy te do kilku przykadw zachowywania starych relacji, chocia przedmioty, jakie pokaemy, nie zawsze
odcinaj si od potencjau edukacyjnego mediw.
Jzyk polski, oktrym pisalimy ju jako aktywnie wpisujcym cele edukacji medialnej do swoich celw przedmiotowych, jest nieco odmienny od innych badanych programw. Chocia media s istotn czci programu iich
aktywne wykorzystanie na pewno ma znaczenie wkontekcie relacji pomidzy uczniami inauczycielami, to jednak autorzy nie decyduj si na wprowadzenie wyranych zmian wtradycyjnym modelu komunikowania. Informuj
co prawda, euczniowie powinni by aktywni wramach lekcji. Podobne postulaty pojawiaj si jednak rwnie wprzypadku innych programw. Sytuacja wyglda interesujco, poniewa autorzy wiadomie nie przedstawiaj
nauczycielom metod nauczania, zjakich naley korzysta (ametody maj cisy zwizek ze sposobami komunikowania), wychodzc zzaoenia, edobr
ich stoi po stronie nauczyciela, ktry to ma by konsultantem uczniowskich
zmaga ima zachca uczniw do refleksji na bazie omawianych tekstw.
Tym samym w pewnym sensie korzystanie z mediw jest czci ukrytego
programu (ang. hidden curriculum) otwarcie na media przy jednoczesnym
braku wskazania konkretnych metod nauczania daje pewnego rodzaju moliwo eksperymentowania. Moe oczywicie te oznacza, e nauczyciele
111
niechtni zmianom lub bez odpowiedniej wiedzy idowiadczenia, wykorzystaj wspomniany zapis jako poparcie na rzecz sigania do utartych schematw. Warto jednak zwrci uwag na informacj o zachcaniu uczniw do
refleksji, anauczyciela do bycia konsultantem. Konsultant to rola zdecydowanie lepiej dopasowana do potencjau poziomej komunikacji za pomoc
internetowych narzdzi. Daje szans na wyjcie poza jednokierunkowy, pionowy model nadawczo-odbiorczy, oferujc moliwo skorzystania zsieciowego modelu iodwoywania si do kompetencji konsultanta, wspierajcego,
anie wycznie dowodzcego izarzdzajcego edukacyjnym procesem. Naley jednak zdawa sobie spraw, epojedynczy zapis tego typu nie zmienia
systemowych ram szkolnych, moe by zatem drobnym odstpstwem od
standardu isygnaem koniecznoci wprowadzania nowych rozwiza do komunikacji zuczniami.
Jako przykady programw, ktre nie zmieniaj niczego wzakresie komunikowania pomidzy nauczycielami i uczniami, mog posuy muzyka
i plastyka. W przypadku muzyki podtrzymywany jest tradycyjny schemat
komunikacji nauczyciel-uczniowie. Podkrela to nawet sposb korzystania
zpomocy medialnych iskupienie si na odtwarzaniu okrelonych treci muzycznych, z zastrzeeniem, e uczniowie maj te uczestniczy w estetycznym urzdzaniu pracowni np. wiesza plakaty z kompozytorami, zdjcia
z koncertw oraz samodzielnie gra na instrumentach (kady ucze powinien posiada flet). Jeli chodzi o plastyk, program nie przewiduje rewolucji wzakresie komunikacji ischematw edukacyjnych, otwiera si jednak
na nowe obszary zwizane zedukacj plastyczn. Prawdopodobnie jest to
zwizane ztwrczym iposzukujcym charakterem edukacji plastycznej, chocia wida zdecydowan rnic w stosunku do muzyki, ktra funkcjonuje
podobnie jak plastyka, unika jednak twrczych odniesie do dowiadcze
uczniw, nowych moliwoci medialnych itp.
Zdecydowanie bardziej typowym przykadem, obrazujcym funkcjonowanie wikszoci przedmiotw, ktrych programy zbadalimy, moe by
edukacja do bezpieczestwa. Nie tylko dlatego, eprogram nie przewiduje
korzystania z mediw. Pomimo deklaratywnego czciowego wychodzenia
poza nieaktywny standard komunikowania, ita cieka edukacyjna powiela typowe schematy komunikowania si zuczniami. Promuje utarty sposb
oceniania polegajcy na np.wymienianiu rodzajw okrelonych zagroe
itp., cho jednoczenie mwi si w programie o metodach aktywizujcych
inp.sigajcych do pedagogiki Gestalt.
112
Korzystanie zmediw
Korzystanie z mediw w ramach realizacji konkretnego programu nie
musi si wiza z okrelaniem celw edukacyjnych zwizanych z edukacj
medialn (co miao miejsce wprzypadku programu do jzyka polskiego) ani
aktywnym uczestnictwem w kulturze. Mona jednak powiedzie, e wykorzystywanie narzdzi, usug medialnych wramach realizacji programw jest
wduej mierze (zzastrzeeniem poniej) odbiciem celw edukacyjnych.
Jzyk polski naley w naszych analizach wybranych programw do
pierwszego szeregu przedmiotw, ktre nie tylko korzystaj zmediw (zostawiajc jednak wybr metod nauczycielom, co do ktrych, jak ju pisalimy,
postuluje si rol konsultantw), ale traktuj edukacj medialn jako cz
swojego programu. Mona zatem uzna, e przy realizacji wspomnianego
programu media pojawiayby si nie tylko jako wspomagajce narzdzia, ale
rwnie suyyby rozwijaniu cyfrowych kompetencji. Podobny charakter ma
plastyka, chocia wykorzystywanie mediw ma tu bardziej odkrywczy, eksploracyjny itwrczy charakter. Nowomedialne narzdzia s traktowane jako
nowo, ktr wedukacji artystycznej naley wykorzysta iprzynajmniej pobienie pozna. Uczniowie maj te do zrealizowania po lekcjach prace zwykorzystaniem mediw (np.maj stworzy katalog lokalnych zabytkw iich
zdjcia), jak rwnie zachcani s do refleksji, np.odnonie wpywu obrazu
telewizyjnego na wasn wyobrani. To oczywicie zlecone prace, mog jednak inspirowa uczniw do samodzielnych poszukiwa itwrczej ekspresji
zwykorzystaniem narzdzi medialnych.
Przedmiotem, ktry mgby przypomina dziaania w zakresie plastyki jest oczywicie muzyka. Badany program prezentuje jednak inne podejcie do korzystania z mediw. Pracownia muzyczna ma by wyposaona
wsprzt audio, wideo, DVD, komputer wraz zoprogramowaniem atake
zestaw niezbdnych pyt CD, DVD, kaset wideo, CD-ROMw. Cho nie ma
adnych przeciwwskaza, by te urzdzenia ipomoce wykorzysta wtrakcie
lekcji, nie podaje si jednak innych moliwoci ich zastosowania poza odtwrcz rol materiaw muzycznych. Nie wiadomo, do czego miaby suy
komputer wyposaony w oprogramowanie, nie wiadomo rwnie, o jakie
oprogramowanie chodzi. Co ciekawe, autorzy informuj, emuzyka ma by
dopenieniem innych przedmiotw humanistycznych co jest zrozumiae
oraz takich przedmiotw jak m.in. informatyka. Trudno jednak zrozumie, na
czym dopenianie informatyki miaoby polega, bo samo wykorzystywanie
dwikowych, odtwrczych pomocy trudno uzna za jakiekolwiek uzupenianie jakiegokolwiek przedmiotu.
Wiedza o spoeczestwie odwouje si do mediw nieinteraktywnych.
Ucze ma co prawda korzysta z komputera i internetu, ale nie precyzuje
si charakteru i zakresu jego wykorzystania, a niemal wszystkie fragmenty
programu zwizane z korzystaniem z mediw nie odwouj si do hiper-
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
113
tekstowej, internetowej komunikacji. Ewentualna charakterystyka mediw

internetowych, do jakiej zachca si uczniw tu obok charakteryzowania innych mediw, mwi o opisywaniu np. portali internetowych pod ktem specyfiki przekazu iodbiorcw. Twrcza praca medialna ma charakter
przygotowania plakatu, folderu lub strony internetowej promujcej gmin,
okolic lub region. Istotne wydaje si zachcanie do poprowadzenia 20proc.
zaj (zgodnie z wytycznymi podstawy programowej) w charakterze projektw realizowanych przez uczniw iznastawieniem na ich wytwory wpostaci
medialnej plakatw, rysunkw, organizowania np.pokazw filmowych czy
innych nagra (autorzy sugeruj nagranie wywiadw idodaj: ztamy magnetofonowej). Sygnalizuje to kompletne oderwanie od moliwoci, jakie oferuj nowe media ijest informacj obezmylnym przeoczeniu pojawienia si
nowszych propozycji medialnych w trakcie aktualizacji oferty programowej.
Istotne wydaje si zwrcenie uwagi na konstruowanie symulacji jako form
pracowania nad tematami np.polityki lub gospodarki. Przemilcza si jednak
moliwoci symulowania rnych procesw przy uyciu gier czy z wykorzystaniem internetowych kanaw komunikowania (np. signicia do tzw. wirtualnych pastw). Zaleca si korzystanie zpomocy wizualnych, przy ktrych
mwi si owykorzystaniu grafiki komputerowej obok foliogramw, map itp.
Owykorzystywaniu mediw, wtym internetu, na lekcjach fizyki pisalimy wczci powiconej celom ksztacenia. Wydaje si, ezapisy dotyczce
realizacji programu mog przyczyni si do aktywnego korzystania zmediw,
wdodatku medialne pomoce, zwaszcza interaktywne, mog by doskonaym uzupenieniem moliwoci szkolnych pracowni fizycznych. Inne przedmioty ocharakterze przyrodniczym rwnie sigaj do pomocy medialnych.
Nie zawsze jednak propozycje ich uycia s podobne do propozycji programu
fizyki. Wprzypadku biologii wrd rodkw dydaktycznych sucych realizacji programw wymieniane s, m.in.: nagrania tamy magnetofonowe,
filmy wideo oraz programy komputerowe; w materiaach pomocniczych:
teksty rdowe, encyklopedie, sowniki; a w sprzcie audiowizualnym:
telewizor, magnetowid, magnetofon, ewentualnie komputer do prezentowania programw komputerowych i samodzielnych opracowa. Zwrmy
uwag, ekomputer wymieniany jest ewentualnie (chocia obecnie wdobie rozpowszechniania medialnych narzdzi mobilnych dziwi to powinno
coraz mniej), w przeciwiestwie do magnetowidu czy tam magnetofonowych, ktre wszkole wykorzystywane s obecnie bardzo rzadko lub wcale.
Warto zauway, eautorzy podkrelaj, eich program moe by prowadzony nawet wsabiej wyposaonych szkoach, poniewa wporadnikach metodycznych znajduj si propozycje rnorodnych rodkw, ktre doskonale
zastpuj drogi sprzt inie wszdzie dostpne wymienione pomoce dydaktyczne. Trudno jednak dzisiaj traktowa kaset magnetofonow lub VHS
jako rzeczywicie efektywne zamienniki interaktywnych technologii.
Wprogramie historii media wymieniane s rzadko. Pojawiaj si wkontekcie rodkw dydaktycznych, gdy:
114
() najbardziej atrakcyjn form wzbogacania lekcji, aco za tym idzie skuteczniejszego

przyswajania wiedzy, jest wykorzystanie dostpnych rodkw audiowizualnych. Ich zastosowanie na lekcjach historii pomaga zainteresowa uczniw przedmiotem iprzyczynia si
do pogbienia wiedzy historycznej. Obraz bowiem znacznie atwiej trafia do odbiorcy ni
sowo. Dlatego te rodki audiowizualne, na przykad programy komputerowe, filmy wideo, audycje telewizyjne, czy wizualne, na przykad slajdy, foliogramy, s cennym uzupenieniem iurozmaiceniem lekcji ipowinny by wmiar moliwoci czsto uywane.
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
Czy jednak w miar moliwoci oznacza co konkretnego? Zdecydowanie nie jest to konkretna informacja sugerujca siganie do tego typu
pomocy, podobnie trudno okreli, co miaoby oznacza czste wykorzystywanie pomocy.
Mona powiedzie, ena komputer stawia geografia, sugerujc, euzupenieniem zestawu rodkw dydaktycznych do nauczania geografii powinien by komputer podczony do internetu oraz zestaw encyklopedii
multimedialnych. Czy jednak encyklopedia multimedialna bdca form
zamknit w przeciwiestwie do materiaw dostpnych w internecie,
moe suy jako wsparcie w zainteresowaniu uczniw tematyk i by narzdziem, zktrego modzi mogliby wrazie potrzeby skorzysta po lekcjach?
Skoro ma to by tylko uzupenienie zestawu do nauczania geografii, bez konkretnych wytycznych, jak zaimplementowa je (owo narzdzie) do programu
iprowadzenia poszczeglnych lekcji? Wkontekcie realizacji programu autorzy zwracaj uwag m.in. na zestawy filmw ianimacji dydaktycznych oraz
sprzt umoliwiajcy ich wywietlanie, atake zestawy fotografii oraz rzutnik sucy do ich wywietlania na duym ekranie. Dzisiaj prawdopodobnie
chodzioby o rzutnik multimedialny lub tablic interaktywn. Wspomniany
rzutnik sucy do wywietlania fotografii, chocia moe by przydatny, bo
pozwoli na wykorzystanie np.starych zasobw pomocy dydaktycznych, sygnalizuje jednak bazowanie na technologiach sprzed dwudziestu lat.
Do yciowych sytuacji z wykorzystaniem mediw nawizuje jzyk angielski. Wrd przykadowych sposobw reakcji ucznia na rne sytuacje yciowe, wymieniane jest m.in. wysyanie wiadomoci e-mail, ajako przykad
przetwarzania tekstu ustnie lub pisemnie podawane jest przekazywanie
wjzyku obcym informacji zawartych wmateriaach wizualnych (np.wykresach, mapach, symbolach, piktogramach), audiowizualnych (np. filmach,
reklamach) oraz tekstach obcojzycznych. Inny punkt wymaga szczegowych wtreciach nauczania brzmi: Ucze korzysta ze rde informacji wjzyku obcym (np.zencyklopedii, mediw elektronicznych, instrukcji obsugi)
rwnie za pomoc technologii informacyjno-komunikacyjnych. W czci
powiconej kulturze znajduj si odwoania do filmu, prasy, radia itelewizji, awczci dotyczcej nauki itechniki do telefonu ikomputera, atake
rodkw komunikacji. Piszc otechnikach nauczania sprawnoci jzykowych
majcych na celu rozwj suchu ijednoczenie uwzgldniajcych media, autorzy wskazuj na fakt, e:
115
() ucze bdzie mia do czynienia ze suchaniem przede wszystkim wtypowej sytuacji

klasowej. Moe mie te kontakt z jzykiem angielskim, ogldajc satelitarne programy
telewizyjne, suchajc programw radiowych ipyt CD. Bdzie mia te kontakt ze suchaniem na egzaminie wtrzeciej klasie gimnazjum.
Podobnie sytuacja wyglda wkwestii rozwoju sprawnoci pisania iprzetwarzania tekstu:

Zrzeczywist potrzeb pisania uczniowie bd mieli kontakt przy okazji korespondencji,
kontaktowania si zcudzoziemcami za porednictwem poczty elektronicznej lub przy kontaktach wgrupach dyskusyjnych ina kanaach IRC, przy okazji tradycyjnej korespondencji
(listy, pocztwki). Warto wic pokaza uczniom moliwoci wykorzystywania Internetu i
tam, gdzie to moliwe zaprezentowa uczniom szybko iskuteczno przekazu zwykorzystaniem pisanej formy jzyka.
Mona zatem powiedzie, ejzyk angielski siga do technologii wykorzystywanych iznanych przez uczniw. Warto jednak zaznaczy, episanie
o telewizji satelitarnej i pytach CD to patrzenie z perspektywy dawno minionych czasw (okoo dekady temu). Obecnie mona mwi raczej o dominacji telewizji kablowej i internetowej oraz suchaniu muzyki w postaci
plikw mp3. Rwnie kanay IRC s wykorzystywane zdecydowanie rzadziej,
brak jest natomiast informacji, np. o serwisach spoecznociowych. Mimo
wszystko mona uzna, eopisywany program wzderzeniu zrzeczywistoci
uczniw moe by, przez wiadomego zmian technologicznych nauczyciela,
dostosowany do aktualnie wykorzystywanych mediw.
Rozwijanie kompetencji komunikacyjnych

Badajc rozwijanie kompetencji medialnych, moglibymy ponownie odwoa si do celw edukacyjnych przedstawionych na pocztku referowania
wnioskw badawczych. Jak jednak wida wwtku powiconym korzystaniu zmediw, nie zawsze zarysowane oglnie lub bardziej szczegowo cele
wyranie isensownie cz si np.zwykorzystywaniem pomocy medialnych.
Dlatego te analizujc wybrane programy, skupilimy si wycznie na umiejtnociach iwiedzy, jak zdoby maj uczniowie ksztaceni zgodnie zokrelonymi programami.
Pisanie ojzyku polskim wtym miejscu jest rzecz atw. Wwymaganiach iefektach ksztacenia dla kadej klasy wydzielony jest dzia edukacja
medialna, gdzie podaje si wiedz iumiejtnoci zwizane zkorzystaniem
z mediw. Internet traktowany jest jako istotny zasb do samodzielnych
poszukiwa uczniw i to sygnalizowalimy ju wczeniej. Przedmiot jest
przedmiotem humanistycznym, itakie jest take podejcie do mediw. Nie
ma tu mowy o rozwijaniu twardej wiedzy i umiejtnoci (w rozumieniu
116
inynieryjnym, programistycznym). Jeli chodzi okorzystanie ztechnologii,

promuje si siganie do dostpnych treci inarzdzi medialnych, ktre zatwoci bdzie mona obsuy.
Wramach lekcji plastyki uczniowie maj by przygotowywani do poruszania si wdzisiejszym wiecie skupionym na obrazie, ale nie uciekajc od
jednoczesnej oceny napotykanych zjawisk. Autorzy pisz, e rozpowszechnienie korzystania zkomputerw nie moe umkn nauczycielom plastyki:
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
Jest to bowiem wietna okazja, aby wrodzon wikszoci modziey potrzeb twrczej
ekspresji przenie rwnie na t dziedzin. Otwiera ona szerokie pole dla wyobrani. Rola
nauczyciela jako przewodnika idoradcy bdzie tu polegaa na przekazaniu uczniom podstawowych zasad estetyki ikompozycji wzakresie informacji wizualnej.
Wprzeciwiestwie do badanego programu nauczania muzyki, plastyka

nie tylko otwiera si na eksploracyjne ieksperymentalne moliwoci wykorzystania nowych mediw, ale wychodzi im naprzeciw, uznajc moliwo
zabawy irozpoznania, zjednoczesnym przekazaniem umiejtnoci wykorzystywania tych narzdzi zgodnie z zasadami estetyki, kompozycji i nie uciekajc od ich oceniania. Podobnie jak jzyk polski, plastyka nie odwouje si
do twardych, technologicznych umiejtnoci, chocia siga po nowe rodki
wyrazu iekspresji. Raczej jednak wprostej wobsudze formie np.aparat
fotograficzny, program Paint.
Program wiedzy o spoeczestwie oferuje blok powicony rodkom
masowego przekazu imwi oosigniciach szczegowych ucznia:
Ucze:
potrafi scharakteryzowa pras, telewizj, radio, Internet, jako rodki masowej komunikacji iomwi wybrany tytu, stacj czy portal ze wzgldu na specyfik przekazu iodbiorcw;
potrafi wymieni funkcje rodkw masowego przekazu;
umie wymieni rol rodkw masowego przekazu wyciu obywateli;
potrafi odrni informacj/fakt od opinii/komentarza na dany temat;
umie uzasadni znaczenie opinii publicznej wewspczesnym wiecie.
Poruszony jest take wtek reklam, chocia nie precyzuje, jakich mediw dotyczy. Wymienione umiejtnoci mona uzna za istotne, naleaoby
je jednak traktowa jako wstp do korzystania zsieci, rwnie pod ktem aktywnoci obywatelskiej.
Zbadany program wychowania do ycia w rodzinie na tle innych programw jest specyficzny. W osigniciach uczniw wymienia si nastpujce informacje z obszaru mediw: Korzystanie ze rodkw masowego
przekazu wsposb selektywny, umoliwiajcy obron przed ich destrukcyjnym oddziaywaniem. Oile mona si zgodzi, eselektywne podejcie do
informacji jest jak najbardziej wskazane, to podawanie informacji owycznie destrukcyjnym charakterze mediw i organizowanie edukacji pod ktem przygotowa tylko do odparcia owego charakteru, wydaje si mocno
117
przesadzone. Jest rwnie szkodliwe wkontekcie moliwoci oferowanych

przez dzisiejsze narzdzia iusugi medialne, aautorzy programu nie decyduj si na wskazanie pozytywnych aspektw mediw, skupiajc wycznie na
negatywnym oddziaywaniu.
W umiejtnociach, jakie powinni opanowa uczniowie klasy drugiej,
podaje si na temat mediw wycznie, eucze powinien opanowa kompetencje w zakresie analizy foliogramw, tabel, tekstw rdowych. Jeli chodzi opomoce dydaktyczne, wskazuje si wszczegowo rozpisanym
programie foliogramy, fragmenty filmw, listy zgazet modzieowych ipras
oraz plansze islajdy. Metoda sytuacyjna ma si odwoywa do przypadku
wzitego zycia, czyli siga do filmu, listu, tekstu zprasy modzieowej.
W szczegowo rozpisanym programie w osigniciach uczniw wymienia
si wpunkcie pitym krytyczne ocenianie informacji przekazywanych przez
rodki masowego przekazu.
Wprogramie biologii, wczci powiconej procedurom osigania celw, wewskazwkach metodycznych do poszczeglnych dziaw wymieniane s, m.in. takie umiejtnoci jak: analizowanie rnych rde informacji,
dokumentowanie przeprowadzonych obserwacji i dowiadcze czy rozpoznawanie na podstawie rnych rde informacji (np. filmw, zachowa
sprzyjajcych izagraajcych zdrowiu). Warto zwrci uwag na wskazwki
do dziau IV Zasady dbaoci owasny organizm wpakiecie II. Ot celem zaj ztego dziau:
() jest zapoznanie uczniw zmechanizmami prowadzcymi do naogw oraz wskazanie
moliwoci radzenia sobie w trudnych sytuacjach stresowych oraz uzalenienia organizmu od rnych uywek. Lekcje te powinny by wzbogacone du liczb filmw, wicze
izaj praktycznych, umoliwiajcych ksztatowanie podanych umiejtnoci ipostaw.
Ciekawe, ewanie wtym miejscu zwraca si szczegln uwag na korzystanie zpomocy medialnych, a,niestety, nie uwzgldnia si potencjalnych
uzalenie zwizanych bezporednio zowymi pomocami inarzdziami. Poza
tym rwnie w tej czci w zalecanych dziaaniach praktycznych wymienia
si prezentowanie zachowa asertywnych w stosunku do presji grupy rwieniczej, co zpowodzeniem mona byoby wykorzysta do poprowadzenia ciekawych zaj dotyczcych korzystania zinternetu.
Zdaniem autorw zbadanego programu historii poprawne okrelanie
rodzaju rda, daty imiejsca jego powstania, atake czytanie ze zrozumieniem, to elementarne umiejtnoci, jakie powinien posiada ucze korzystajcy ze rde historycznych. S one istotne z punktu widzenia nabywania
kompetencji informacyjnych. Istotn kwesti, na jak zwrcono uwag wanie w tym programie jest to, e obok korelacji treci nauczania mona
korelowa take umiejtnoci uczniw (np. w zakresie analizy, wycigania
wnioskw, interpretacji literackiej ihistorycznej, ocenie dziea sztuki itp.), co
suy zdobywaniu kompetencji oglnohumanistycznych. Zpunktu widzenia
118
edukacji medialnej iinformacyjnej taki sposb korelacji powinien by obecny we wszystkich programach nauczania, gdy daje on moliwo penego
i wszechstronnego ksztatowania potrzebnych dzi modemu czowiekowi
kompetencji.
Nadrzdnym celem nauczania jzyka angielskiego ma by wyksztacenie kompetencji jzykowej i komunikacyjnej. Chodzi przede wszystkim
o wyposaenie uczniw w narzdzia niezbdne do zrozumienia obecnego
wiata oraz wypracowanie umiejtnoci funkcjonowania wspoecznoci Unii
Europejskiej. Wymienione wtreciach nauczania tematy, wobrbie ktrych
ucze powinien nabywa podstawowe rodki jzykowe, iktre s jednoczenie istotne ze wzgldu na ksztacenie do korzystania z mediw, to m.in.:
zakupy i usugi (np. rodzaje sklepw, towary, sprzedawanie i kupowanie,
korzystanie z usug, reklama); kultura (np. dziedziny kultury, twrcy i ich
dziea, uczestnictwo wkulturze, media) oraz nauka itechnika (np.odkrycia
naukowe, wynalazki, obsuga podstawowych urzdze technicznych ikorzystanie znich, technologie informacyjno-komunikacyjne). Poza tym autorzy
wymieniaj szczegowe umiejtnoci zwizane z rozumieniem tekstu suchanego ipisanego, takie jak np.wyszukiwanie konkretnych informacji, odczytywanie intencji nadawcy ikontekstu wiadomoci, jej interpretacj oraz
styl wypowiedzi.
Oprcz tego, bardzo wan spraw, poruszan wtym programie nauczania jest umiejtno korzystania zinternetu:
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
Naley poinstruowa uczniw, wjaki sposb powinni korzysta zmateriaw dostpnych

wInternecie. Uczniowie maj tendencj do przepisywania lub nawet przeklejania caych
fragmentw, co nauczyciel jest wstanie od razu rozpozna, poniewa woryginalnym tekcie wystpuj skomplikowane struktury leksykalno-gramatyczne. Zachcajmy uczniw,
aby czytajc oryginalny tekst, robili wzeszycie lub na kartce notatki, anastpnie na podstawie tych notatek tworzyli wasne wypracowanie lub esej. Dobr metod na uniknicie
kopiowania tekstw zInternetu jest zadawanie uczniom takich tematw prac, przy ktrych korzystanie ztakich rde jest utrudnione lub niemoliwe. Bd to na przykad tematy odnoszce si do osobistych dowiadcze uczniw.
Tym samym nie szuka si pomysu na obejcie/rozwizywanie zagroenia plagiatem ikorzysta zpozornie atwiejszych rozwiza ucieczki od mediw interaktywnych.
Odwoujc si do pracy zpodrcznikami iinnymi rdami wiedzy matematycznej, zwrcono uwag, e:
() lektura tekstu ijego rozumienie jest niebanalnym rdem umiejtnoci. Niewtpliw
zalet jest samodzielne regulowanie tempa percepcji, moliwo powrotu do przeczytanych
fragmentw, wiczenie analizy informacji danych wrnej formie. Zalecanie uczniom przeczytania okrelonego fragmentu tekstu jest wanym i potrzebnym zabiegiem dydaktycznym. Podstawa programowa stanowi, e do najwaniejszych umiejtnoci zdobywanych
przez ucznia wtrakcie ksztacenia oglnego na III iIV etapie edukacyjnym naley czytanie,
czyli umiejtno rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstw.
119
W czci dotyczcej oczekiwanych osigni uczniw, w podpunkcie

umiejtne prowadzenie rozumowania pojawiaj si umiejtnoci istotne zpunktu widzenia kompetencji medialnych, takie jak wykorzystywanie
i przetwarzanie informacji danych w rnych formach. Bezporednich odniesie do mediw nie ma wtym programie zbyt wiele. Wzakadanych osigniciach uczniw wklasie drugiej, wtreciach pojawia si wykorzystanie
technologii komputerowej do opracowywania danych statystycznych,
awosigniciach edukacyjnych czytamy, eucze opracowuje za pomoc
arkusza kalkulacyjnego diagramy przedstawiajce dane statystyczne iwyznacza za pomoc arkusza kalkulacyjnego rednie, mediany, modalne irozstpy zzestawu danych.
Piszc oosigniciach uczniw wramach edukacji geograficznej, autorzy podaj konkretne umiejtnoci, ktre powinien posiada ucze prowadzony tym programem. Spord wymienionych, szczeglnie interesujce
pod ktem ksztacenia medialnego s: korzystanie z rnych rde informacji (w tym tekstw, danych statystycznych, rysunkw, map, wykresw,
fotografii, w tym take lotniczych i satelitarnych, prezentacji multimedialnych, filmw, animacji); selekcjonowanie, porwnywanie, porzdkowanie
i klasyfikowanie informacji geograficznych wedug okrelonych kryteriw;
prezentowanie informacji geograficznych wsposb ustny, pisemny, graficzny (wtym opracowywanie zestawie tabelarycznych, wykresw, diagramw,
rysunkw, uzupenianie map konturowych, wykorzystywanie technologii
informacyjno-komunikacyjnych do opracowywania prezentacji multimedialnych) oraz uzasadnianie koniecznoci dziaa na rzecz ochrony zasobw
przyrody oraz dorobku kulturowego spoeczestw, aktywne wczanie si do
tych dziaa.
Ucze, ktry osign peen zakres osigni oglnych, istotnych ze
wzgldu na kompetencje medialne, powinien, m.in.: wyszukiwa informacje zrnych rde (m.in. zatlasu, podrcznika, literatury popularnonaukowej, filmw, multimediw); odczytywa informacje zmap tematycznych,
danych statystycznych, wykresw, diagramw, rysunkw schematycznych,
fotografii; zapoznawa si zprognozami pogody przedstawianymi wrodkach masowego przekazu; poszukiwa, wybiera, przetwarza i prezentowa fragmenty literatury popularnonaukowej z zakresu geografii; na
bieco ledzi wydarzenia na wiecie, w Polsce i we wasnym regionie za
porednictwem prasy, radia, telewizji, wmiar moliwoci rwnie internetu; atake prezentowa wyniki analiz geograficznych rnymi metodami
graficznymi, wszczeglnoci poprzez wykonywanie rysunkw ischematw,
wykresw idiagramw, prezentacji multimedialnych, uzupenianie map tematycznych, wysnuwa na ich podstawie wnioski.
Warto zwrci uwag, e mwi si o korzystaniu z internetu w miar
moliwoci, co brzmi dziwnie wkontekcie dostpu szk do sieci iszerokiego dostpu wrd uczniw. Rwnie promowanie prezentacji multimedial120
nych, bez odwoa do hipermediw ihipertekstowej architektury informacji,

wskazuje, eprogram, chocia stara si siga do rnorodnych rde informacji, nie jest do koca na bieco zpotencjaem internetu.
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
Odwoanie do wiata uczniw

Interesujc kwesti, na ktr natknlimy si wtrakcie badania, byo
odwoywanie si programw nauczania do dowiadcze uczniw zarwno
zwizanych zkorzystaniem zmediw wfizycznym otoczeniu, jak iwramach
zaporedniczonej komunikacji medialnej. Zwtkiem tym wie si naszym
zdaniem take praktyczne korzystanie w procesie edukacyjnym z odwoa
popkulturowych, jako znanym uczniom i bdcym istotnym rezerwuarem
symboli, schematw komunikacyjnych oraz wzorcw, zktrych modzi niejednokrotnie gotowi s czerpa. Niestety, bezporednich odwoa do wskazanych kwestii odnalelimy niewiele. Wikszo programw milczy na
temat uczniowskiego dowiadczenia, wyklucza iwyrzuca popkulturowe rozrywki isymbole poza margines szkolnego dyskursu.
Przykadem wykorzystania wspomnianych wtkw w procesie edukacyjnym mog by programy jzyka polskiego iplastyki. Pierwszy znich zachca nauczycieli do korzystania zaktualnych popkulturowych tekstw, do
osadzania losw bohaterw utworw w aktualnych realiach. Zachca do
sigania po wasne dowiadczenia uczniw. Drugi prbuje wczy medialne
elementy, narzdzia, z ktrymi uczniowie maj do czynienia, do programu
i traktowa je jako cz plastycznej edukacji. Biorc pod uwag siganie
do lokalnych wtkw jak np. katalog lokalnych zabytkw czy moliwoci
poszukiwa artystycznych rwnie zuyciem mediw odwouje si, cho
wniewielkim zakresie inie zawsze bezporednio, do dowiadcze modych.
Nie zamierzalimy wskazywa programw, ktre pomijaj odwoywanie
si do codziennoci uczniowskiej. Warto jednak pokaza przykad muzyki,
ktra chocia mogaby funkcjonowa podobnie do plastyki (pokazywalimy
to w raporcie kilkukrotnie), w zbadanym programie proponuje odmienne
rozwizania. Pomimo informowania okoniecznoci sigania do muzyki nie
tylko europejskiej, ale take innych kultur, wtym pierwotnych, autorzy programu podaj, e proces edukacji muzycznej daje uczniom w gimnazjum
szans przyswojenia okrelonego kanonu wartoci wsferze kultury muzycznej. Wydawa by si mogo, enie ma zatem mowy onawizywaniu do treci zwizanych z dowiadczeniem uczniw, omawianiu kwestii zwizanych
z muzyk popularn, gatunkami muzyki modzieowej. Kanon wartoci
wszkolnej przestrzeni nie jest negocjowany, jest narzucony odgrnie, naley
si znim zgodzi. Dowiadczenie uczniowskie iwtki popkulturowe mogyby nie pasowa do przekazywanego zgry zestawu treci kulturowych, ktre
121
naley po prostu przyswoi. Muzyka prbuje jednak korzysta zdowiadcze

modziey, co robi w bardzo ograniczony i jednoczenie podejrzany sposb. Wtreciach nauczania, wczci Nasza rnorodno mona przeczyta:
Wtej czci uwzgldnione s takie nurty jak: jazz, muzyka wiata, piosenki, rock, muzyka filmowa zjawiska tworzce otoczenie codzienne uczniw. Zwaszcza na gruncie tych
gatunkw uczniowie maj okazj prezentowa wasne wybory estetyczne, uczy si broni swoich racji, upodoba ipogldw, poznawa kryteria artystycznego wartociowania,
zauwaa take pozaartystyczne funkcje muzyki jej suebn rol wreklamie, sieciach
komrkowych itp.
Zjednej strony muzyka prbuje sformuowa postulat krytycznego odbioru treci pochodzcych z rnych rde np. w materiaach reklamowych. Zdrugiej mowa jest ouczeniu si przez modych obrony wasnych racji
iupodoba, cho jednoczenie milczy si na temat szeregu modzieowych
gatunkw muzycznych, wskazujc bez wyjanienia np.jazz, ktry zdecydowanie nie jest istotnym skadnikiem rzeczywistoci dzisiejszej modziey.
Co ciekawe, wprzypadku programu muzyki nie wida take adnych sygnaw wykorzystania urzdze, oprogramowania, pozwalajcych na twrcze korzystanie zmuzyki iedukacj wzakresie budowy utworw muzycznych,
komponowania utworw czy skupienie si na zjawisku remiksu. Poruszenie
tych kwestii pozwolioby uczniom na powizanie edukacji muzycznej z codziennym dowiadczaniem muzyki i wykorzystanie sprztu, ktry mgby
by zdecydowanie lepszym narzdziem edukacji muzycznej (rwnie powizanej ztworzeniem muzyki, nie tylko sklejaniem sampli bd miksowaniem
utworw) ni flet. Oczywicie mona mie nadziej, ewdalszych etapach
ksztacenia tego rodzaju wtki si pojawi. Wydaje si jednak, ewarto byoby je wprowadza ju na gimnazjalnym etapie ksztacenia, biorc pod uwag
rozwj technologii muzycznych idostpno sprztu komputerowego wrd
modziey iwsamych placwkach szkolnych. Mogoby to mie rwnie spore
znaczenie dla samych uczniw aktywnie korzystajcych zmuzyki, nie tylko
jkonsumujc (majc do niej szeroki dostp przez internet), ale ieksperymentujc znowymi, ana pewno awangardowymi zperspektywy zbadanego programu formami przetwarzania itworzenia kompozycji dwikowych.
Informatyka ainne zbadane programy

Lektura zbadanego programu informatyki bardzo szybko pozwolia nam
na zrozumienie, dlaczego wanie ten konkretny program zebra najwysz
punktacj w trzech obszarach badanych w ramach ilociowej analizy programw. Ze wzgldu na korzystanie zkomputerw wprocesie edukacyjnym,
wykorzystywanie internetu i rnego rodzaju oprogramowania, informaty122
ka wygrywa zpozostaymi programami (chodzi oczstotliwo korzystania

z mediw, podejmowanie kwestii bezpieczestwa medialnego oraz obsugiwanie rnorodnych programw czy nawet wskazywanie moliwoci uzupeniania wiedzy iuywania mediw wramach nauki innych przedmiotw).
Pozostae programy nie s pomylane (nawet wwczas, gdy sugeruje si,
bd wistotnym wymiarze zachca, albo wymaga, do korzystania zmediw)
tak, by uczniowie nieustannie korzystali zmaszyn podczonych do sieci. Informatyka wprowadza w sieciowy wiat medialny i ma przygotowywa do
bezpiecznego korzystania znarzdzi oraz informacji. Gwne cele informatyki przedstawione s wdwch obszarach: ksztacenia iwychowania.
Cele ksztacenia programu informatyki, istotne zperspektywy rozwijania kompetencji komunikowania, to:
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
Bezpieczne posugiwanie si komputerem ijego oprogramowaniem, wykorzystanie sieci

komputerowej, komunikowanie si za pomoc komputera i technologii informacyjno-komunikacyjnych. () Wyszukiwanie, gromadzenie iprzetwarzanie informacji zrnych
rde; opracowywanie za pomoc komputera rysunkw, tekstw, danych liczbowych,
motyww, animacji, prezentacji multimedialnych. () Wykorzystanie komputera, jego
oprogramowania i sieci komputerowej do poszerzania wiedzy i umiejtnoci z rnych
dziedzin oraz do rozwijania zainteresowa. Zrozumienie wpywu technologii informacyjno-komunikacyjnych na ycie jednostki, najbliszego otoczenia i spoeczestwa oraz
ocena zagroe iogranicze zwizanych zrozwojem informatyki itechnologii informacyjno-komunikacyjnych oraz ich zastosowa.
Mona zatem powiedzie, einformatyka skupia si na wyrabianiu umiejtnoci bezpiecznego korzystania z komputera, oglnego wykorzystywania
sieci, wyszukiwania i przetwarzania informacji, tworzenia podstawowych
prezentacji rnego typu danych. Istotne jest wykorzystywanie komputerw
isieci do rozwijania wasnych zainteresowa oraz zrozumienie, jak technologie wpywaj na nasze ycie. Cele wychowania sformuowane s nastpujco:
Przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy przy komputerze wzakresie higieny pracy, profilaktyki antywirusowej, ochrony danych osobowych izasobw komputera oraz waciwego
zachowania si wsieci Internet. Ksztatowanie nawykw dbania oporzdek na stanowisku
komputerowym oraz wzasobach zgromadzonych na komputerze. Ksztatowanie postawy
szanowania pracy innych iprzestrzegania zasad prawa autorskiego wzakresie korzystania
z oprogramowania komputerowego oraz cudzych materiaw pochodzcych z rnych
rde informacji. Ksztatowanie umiejtnoci wsppracy wgrupie, prowadzenia dyskusji oraz dzielenia si wiedz idowiadczeniem zinnymi osobami. Ksztacenie dyscypliny
wzakresie czytania ze zrozumieniem iwykonywania instrukcji, suchania polece nauczyciela isystematycznej pracy nad wykonywanymi zadaniami iprojektami.
Zbadany program nauczania informatyki prbuje zatem ksztatowa

sfer wartoci uczniw, skupiajc si na sposobie korzystania zkomputera,
nawykach pracy zkomputerem, szacunku do pracy innych, umiejtnociach
zwizanych zprac wgrupie. Interesujcy jest ostatni punkt, ktry mwi oposuszestwie, dyscyplinie, suchaniu polece isystematycznej pracy. Mona
123
powiedzie, einformatyka, chocia zrozumiae jest, eprbuje zrealizowa

okrelony program, a wpajane w trakcie realizowania wychowawczej misji
przedmiotu wartoci mog to uatwi, skupia si na pewnego rodzaju algorytmizacji edukacyjnej. Chodzi oszukanie rozwiza, ktre bd prowadzi
uczniw, przy zdecydowanym przewodnictwie nauczyciela, do wyznaczonego przez niego celu itylko wsposb, jaki on wybierze. Niestety niewiele ma to
wsplnego z przygotowywaniem do np. swobodnej, samodzielnej edukacji
zwykorzystaniem internetowych kanaw komunikowania czy uzupeniania
samodzielnymi lub grupowymi poszukiwaniami wiedzy zdobytej w szkole.
Przygotowywanie wten sposb do korzystania zmetody projektowej moe
si przyczyni do utrwalenia pewnych schematw dziaania, oznacza natomiast trudnoci wprzenoszeniu ich na inne przedmioty, ado tego ma m.in.
przygotowywa informatyka wgimnazjum.
Poruszane wprogramie informatyki treci skupiaj si wok nastpujcych tematw:
Bezpieczne posugiwanie si komputerem ijego oprogramowaniem,
bezpieczne korzystanie zsieci komputerowej.
Wyszukiwanie i wykorzystywanie (gromadzenie, selekcjonowanie,
przetwarzanie) informacji zrnych rde; wsptworzenie wsieci.
Komunikowanie si za pomoc komputera itechnologii informacyjno-komunikacyjnych.
Opracowywanie za pomoc komputera: rysunkw, tekstw, danych
liczbowych, motyww, animacji, prezentacji multimedialnych.
Rozwizywanie problemw i podejmowanie decyzji z wykorzysta-
niem komputera, stosowanie podejcia algorytmicznego.
Wykorzystywanie komputera, programw (w tym gier edukacyjnych) do poszerzania wiedzy oraz umiejtnoci zrnych dziedzin.
Wykorzystywanie komputera oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych do rozwijania zainteresowa; opisywanie innych zastosowa
informatyki; aspekty spoeczne rozwoju izastosowa (ocena zagroe iogranicze) informatyki.
Zbadany program nauczania informatyki uzyska najwysze noty wrd

wszystkich programw poddanych ilociowej analizie. Jeli spojrze na cele
ksztacenia, treci nauczania czy pniej procedury osigania celw, nie powinno to dziwi. Informatyka jest przedmiotem zronitym z komputerami i technologiami informacyjno-komunikacyjnymi. Powinna by zatem
przedmiotem, ktry stoi na czele edukacji rozwijajcej cyfrowe kompetencje. Problem jednak wtym, ejeli bliej przyjrze si programowi, okazuje
si, euczniowie jemu poddani zdobd wiedz iumiejtnoci zwizane
124
zobsug mediw, ale tylko wobszarze wyranie technicznym oraz bezpieczestwa i higieny pracy z wykorzystaniem komputerw. Oczywicie bd
poruszone wtki zwizane z wychowaniem (w zakresie przedstawionym
w konkretnym, omwionym punkcie na ten temat, jak i w ramach tematu
Zagroenia wychowawcze ochrona przed szkolnymi grami ideprawujcymi
treciami [szsty temat wobszarze wykorzystywania komputera iTIK do rozwijania zainteresowa]). Bezpieczne korzystanie ze sprztw, obsuga technologii, nawet jeli pokazane s one jako narzdzia uzupeniania wiedzy,
s traktowane zperspektywy techniczno-inynieryjnej. Mowa tu m.in. oalgorytmizacji mylenia (temat pity treci nauczania). Iwanie wprzypadku
tych mocno technicznych wtkw mona mwi opotencjale zwizanym
z poczenia wysikw podejmowanych na lekcjach informatyki, z bardziej
mikkim i humanistycznym podejciem innych przedmiotw. W naszych
analizach wyranie na czoo wysuwa si jzyk polski iplastyka, jako te, ktre
traktuj nowe media ikomunikatory jako cz otaczajcej rzeczywistoci.
Trzeba wyranie zaznaczy, e twardo informatyki, jej techniczny
charakter, nie jest wad. Wikszy zarzut mgby dotyczy promowania produktw firmy Microsoft itych zwizanych ze rodowiskiem systemu Windows
(system operacyjny to jedno, ale uczenie na bazie patnych programw, na
ktre nie wszyscy uczniowie bd mogli sobie pozwoli ito wsytuacji, gdy powica si zajcia take tzw.piractwu programowemu, jest zastanawiajce).
Wspomniane przedmioty podchodzce do mediw w sposb humanistyczny, wraz zprzedmiotami, ktre wplataj wtki zwizane zmediami lub
tylko korzystaj (wmniej lub bardziej udolny sposb) zmedialnych pomocy
lub akcentuj warto medialnego wsparcia, mog by zaczynem mylenia
okompleksowej edukacji medialnej iinformacyjnej. Nawet przedmioty niewypadajce zbyt dobrze wilociowej analizie programw nauczania, mog
zawiera cele, treci oraz charakteryzowa si potencjaem do rozwijania
kompetencji cyfrowych. Nowa podstawa programowa daje szans na zintegrowanie dziaa wtym zakresie, zrozdzieleniem, do naturalnym ze wzgldu na charakter rnych przedmiotw, zada pomidzy rne programy
nauczania.
Jakociowa
analiza
programw
nauczania
Podsumowanie
Wnaszych analizach skupilimy si na programach, ktre wilociowej
ocenie wypady bardzo sabo, jeli chodzi o rozwijanie kompetencji komunikacyjnych (wybralimy najsabszy program z kadego z badanych przedmiotw). Na przeciwlegym biegunie umiecilimy informatyk, czyli jeden
z programw, ktry zyska najwysz liczb punktw w trzech badanych
wanalizie ilociowej obszarach (zachowania informacyjne, zachowania pro-
125
dukcyjne iycie winternecie). Chcielimy pokaza rnice pomidzy przedmiotem zanurzonym wrzeczywistoci komputerowo-sieciowej, nastawionym
na ksztatowanie umiejtnoci iprzekazywanie wiedzy zzakresu korzystania
z komputerw i technologii informacyjno-komunikacyjnych, a tymi, ktre
do niedawna wogle nie byy zobligowane do korzystania zmediw, awraz
znow podstaw programow rwnie powinny przej odpowiedzialno
za ksztatowanie kompetencji medialnych iinformacyjnych wrd uczniw.
Wnioski nie s zaskakujce, choby z perspektywy wczeniejszych analiz
zpierwszej edycji projektu Dzieci sieci (drugi etap edukacyjny). Wobecnym
badaniu udao si wykaza, eistniej przedmioty, ktre wpewnym zakresie rozwijaj kompetencje cyfrowe i wyranie artykuuj konieczno prowadzenia edukacji medialnej (jzyk polski), stawiaj na testowanie oraz
eksploracj nowych narzdzi iprzestrzeni (plastyka), czy traktuj media jako
istotn cz ycia spoecznego (wiedza ospoeczestwie oraz wychowanie
do ycia wrodzinie, ktre jednak ma okrelone, podejrzliwe iwzasadzie
negatywne nastawienie do mediw, skupiajc si na zagroeniach znich pyncych). Warto wspomnie oprzedmiotach, ktre niekoniecznie stawiaj za
cel rozwijanie kompetencji komunikacyjnych, ale sigaj do mediw choby
wposzukiwaniu informacji, albo sugeruj moliwo korzystania znowych
kanaw komunikowania. Nawet te, ktre korzystaj tylko zprostych istarszych, z dzisiejszej perspektywy, pomocy medialnych (np. muzyka pyty
CD znagraniami), powinny by potraktowane uwanie, choby ze wzgldu
na poszukiwanie moliwoci wprowadzenia wtkw aktywnego korzystania
z mediw w celu lepszego zorganizowania procesu edukacyjnego, jak rwnie poszerzania horyzontw uczniw ijednoczesnego przygotowywania ich
do uczestnictwa wdzisiejszej kulturze.
126
Zakoczenie
Zakoczenie
Nie byoby tej monografii, gdyby Emanuel Kulczycki nie wrzuci jeszcze
przed pierwsz edycjDzieci sieci na swj profil facebookowy odnonika do
warunkw grantowych programu Edukacja medialna Ministerstwa Kultury
iDziedzictwa Narodowego (tak wanie rozpoczlimy realizacj pierwszego
projektu zcyklu Dzieci sieci). Wcigu kilkunastu minut zebraa si grupa osb
zainteresowanych przeprowadzeniem bada, awcigu p godziny mielimy
wstpne wsparcie instytucji wnioskujcej o grant. Ten sam zesp zaj si
potem gimnazjalistami wramach omawianego wtym raporcie zadania Dzieci
sieci 2.0. Mona zatem powiedzie, edzieci sieci baday dzieci sieci. Piszemy
to oczywicie zprzymrueniem oka, majc wiadomo potencjau nowych
technologii, ale take zwizanych z nimi zagroe i zmian, jakie moe powodowa ich wykorzystywanie. Warto jednak podkreli, ejako osoby wykorzystujce media, cieszymy si, eyjemy wtak fascynujcych badawczo
czasach. Co wicej, napawa nas radoci to, emoemy prowadzi badania
kompetencji komunikacyjnych i dziaa zachodzcych za porednictwem
sieci komputerowych, opartych na hipertekstowej architekturze informacji.
Pragniemy podkreli, ezaliczy nas mona do grona osb modych kade
znas pamita dwa kanay wtelewizji, asie pojawia si jako istotny obszar
aktywnoci, kiedy mielimy po kilkanacie lat. Wierzymy wto, ewzrastanie
wotoczeniu, ktre nie byo tak mocno jak obecnie nasycone komunikatami, inie dawao tak ogromnych moliwoci zaporedniczonego kontaktu
z innymi ludmi oraz sigania do rnorodnych komunikatw, dao nam
szans na prowadzenie bada wsposb krytyczny izdystansowany. Inaczej
ni gdybymy urodzili si jako sieciowi tubylcy. Rzucamy ten termin nieco
wformie artu, poniewa ani nie czujemy si cyfrowymi imigrantami, ani nie
podtrzymujemy popularnego pogldu, jakoby dzisiejsi nastolatkowie byli zanurzeni wsieciowej przestrzeni komunikatw, niczym ryby wwodzie.
Nasze badanie, podobnie jak wnioski pojawiajce si w innych raportach badawczych, skania raczej do stwierdzenia, e o ile mona mwi
o tubylczoci modych uytkownikw technologii informacyjno-komunikacyjnych, jest to tubylczo, ktra powinna by rozpatrywana jako zwyczaje
oraz trendy odnoszce si do uywania okrelonych mediw we wasnych
grupach rwieniczych. Nie naley owej tubylczoci traktowa wkategoriach
129
wszystkowiedzy i wszechumiejtnoci zwizanej z korzystaniem z informacyjnych narzdzi. wiat nastolatkw czciowo zaporedniczony medialnie
jest oczywicie ich wiatem. Trudno jednak, bazujc na przedstawionych
przez nas wnioskach, mwi, e modzi s specjalistami od sieci i nowych
technologii medialnych, ewyksztacili opisywane wbadaniach kompetencje. Trudno te utrzymywa mit okulturze, wktrej starsi maj si tylko uczy
od modych. Oczywicie dostp do technologii od najmodszych lat ma znaczenie. Sta korzystania zinternetu okazuje si jak prezentujemy wczci
powiconej badaniu ankietowemu jednym zkluczowych czynnikw, jeli
chodzi oswobod korzystania zmediw oraz wiedz irozumienie podejmowanych wsieci dziaa izachodzcych wniej wydarze. Nie jest jednak tak,
estarsze osoby, ktre nie wychowyway siwwiecie przesyconym mediami, nie maj nic do zaoferowania modemu, medialnemu pokoleniu. Stosunek, jaki nastolatkowie maj do np. kwestii bezpieczestwa zwizanego
zwasnym wizerunkiem, wida chociaby wwykorzystywaniu profili wserwisach spoecznociowych. Przygldajc si takiemu podejciu, mona doj
do przekonania, e w kwestii edukacji medialnej jest jeszcze wiele do zrobienia. Zwaszcza, ejak pokazujemy wwynikach bada, a jedna czwarta
ankietowanych sprawdziaby tosamo osoby nawizujcej z nimi relacj
wsieci jedynie przez fizyczne spotkanie.
wietne rezultaty mogoby przynie uczenie si od siebie nawzajem
z wykorzystaniem krytycznego spojrzenia starszych wiadomoci konsekwencji okrelonych zachowa, ostronoci, ale rwnie otwartoci, rozpoznawania nowych przestrzeni internetu czy atwoci adaptowania ich do
wasnych potrzeb. Trudno za przekada si takie idealistyczne (wpewnym
sensie) pomysy na aktywne dziaania edukacyjne. Jak bowiem nawiza
wspprac zmodymi ludmi, jeli wykorzystywanie mediw wszkole, nie
mwic oedukacji do mediw, wci stanowi margines naszych dziaa edukacyjnych? Jak ksztaci aktywnych obywateli, ludzi korzystajcych twrczo
zkultury iwniej uczestniczcych, jeli wikszo godzin spdzonych wszkole, o ile ma zwizek z mediami, oznacza przyuczanie si do korzystania ze
starych narzdzi? Wykorzystuje si stacjonarny sprztu (chocia uczniowie
wkieszeniach maj coraz lepsze narzdzia mobilne) iinicjuje nauczanie rozumienia komunikatw, zktrych wduej mierze modzie nie korzysta?
Wycznie akcydentalne odwoywanie si do dowiadcze, zainteresowa
uczniw, do ich wiata nasyconego popkulturowymi symbolami to zbyt mao,
eby mc aktywnie i efektywnie prowadzi edukacj w zakresie rozwijania
cyfrowych kompetencji. Nie oznacza to jednak, e dzisiejsz szko naley
zburzy, aziemi, gdzie staa, zaora. Jak wskazalimy wczci powiconej
jakociowej analizie programw nauczania, rozbicie dawnej midzyprzedmiotowej (inieobowizkowej) cieki edukacji czytelniczej imedialnej oraz
umieszczenie jej fragmentw wpodstawie programowej konkretnych przed130
miotw, daje potencja zwizany zszerokimi dziaaniami wzakresie rozwijania kompetencji komunikacyjnych zwykorzystaniem szeregu przedmiotw.
Pojawia si moliwo skonstruowania spjnej wizji ksztacenia, ktra cile
okrelaaby, jakie przedmioty miayby by odpowiedzialne za okrelone obszary medialno-informacyjnego ksztacenia.
Jako osoby badajce spoeczestwo mamy to szczcie, eju wdwch
projektach przyjrzelimy si interesujcemu tematowi badawczemu. Kade
ztych zada dotyczyo innych szczebli edukacji formalnej. Na pewno uzupenieniem naszych docieka mogoby by przeprowadzenie obserwacji wszkoach, wywiadw z uczniami i nauczycielami oraz poszerzonej netnografii
dotyczcej zachowania wtak duych serwisach, jak np.YouTube (dziaania te
planujemy podj wkolejnym projekcie zatytuowanym Dzieci sieci 3.0). Warto jednak podkreli, eraport, ktry przedstawilimy, ju teraz prezentuje
mocne wnioski odnonie do kompetencji cyfrowych dzisiejszych uczniw
iuczennic gimnazjum. Jako taka, monografia ta moe by podstaw do planowania zarwno nastpnych bada, jak idziaa zwizanych zwdraaniem
edukacji medialnej iinformacyjnej wpolskiej szkole, atake wramach nieformalnych czy pozaformalnych przestrzeniach aktywnoci edukacyjnych.
Zakoczenie
131
Bibliografia
Bibliografia
Batorski, D. (2013). Polacy wobec technologii cyfrowych uwarunkowania
dostpnoci isposobw korzystania. Diagnoza Spoeczna 2013 Warunki iJako
ycia Polakw Raport. Contemporary Economics, 7: 328352, DOI: 10.5709/
ce.18979254.114.
Cartwright, D.P. (1965). Zastosowania analizy treci. [W:] S. Nowak (Red.), Metody bada socjologicznych. Warszawa: Pastwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 149161.
Kozinets R.V. (2010). Netnography: Doing Ethnographic Research Online. Los Angeles-London-New Delhi-Singapore-Washington DC: SAGE Publications.
Maj, A. (2013). Analiza treci. [W:] M. Makowska (Red.), Analiza danych zastanych: przewodnik dla studenta. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 127147.
Goban-Klas, T. (2009). Media i komunikowanie masowe: teorie i analizy prasy, radia,
telewizji iInternetu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gobiewski, . iWaszczyk, P. (2013). Rynek ksiki wPolsce 2012. Wydawnictwa. Warszawa: Biblioteka Analiz.
Perkyl, A. (2009). Analiza rozmw i tekstw. [W:] N.K. Denzin, Y.S. Lincoln, Metody
bada jakociowych. Tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Piotrowska, R. i Rozkosz, E. (w druku). Edukacja medialna i informacyjna w szkole:
o analizie programw nauczania. [Materiay z konferencji naukowej Homo
communicativus. Wspczesne oblicza komunikacji i informacji, Toru, 2425
czerwca 2013].
Piotrowska, R. i Rozkosz, E. (2012). Ilociowa analiza programw nauczania. [W:] P.
Siuda iG. Stuna (Red.), Dzieci Sieci: kompetencje komunikacyjne najmodszych:
raport zbada. Gdask: Instytut Kultury Miejskiej, s. 7383, http://dzieci-sieci.pl.
Siuda, P. iStuna, G.D. (Red.) (2012). Dzieci Sieci: kompetencje komunikacyjne najmodszych: raport zbada. Gdask: Instytut Kultury Miejskiej, http://dzieci-sieci.pl
Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego
wposzczeglnych typach szk (Dz. U. 2009, nr 4, poz. 17).
133
Model kompetencji
zwizanych
zkorzystaniem
zinternetu
przez dzieci wwieku
od 13 do 16 lat
Model kompetencji zwizanych

zkorzystaniem zinternetu
przez dzieci wwieku od 13 do 16 lat
Zachowania informacyjne
Standard 1. Sprawne iskuteczne docieranie doinformacji
Rozpoznaje potrzeby informacyjne
Przykady:
Identyfikuje potrzeb zdobycia informacji w sytuacjach problemowych (np.gdy napotyka trudnoci wpracy zokrelonym oprogramowaniem).
Wasnymi sowami tumaczy postawione pytanie/problem.
Formuuje pytania woparciu opotrzeby informacyjne

Przykady:
Dobiera sowa kluczowe identyfikujce problem, dobiera powizane
ze sowami kluczowymi terminy, dobiera synonimy sw kluczowych.
Dostosowuje pytanie do rda informacji (np.inne pytanie wpisuje
wwyszukiwark Google, inne zadaje uytkownikom forum internetowego).
Formuuje pytania pomocnicze (np.kiedy nie rozumie terminw pojawiajcych si wtreci szkolnego zadania, szuka ich objanienia wencyklopedii lub sowniku).
Wie, ejest wiele rde informacji

Przykady:
Wylicza rne rda informacji (nie tylko wyszukiwark Google iWikipedi np.wie, eaby znale tapet na pulpit swojego komputera, moe
135
posuy si wyszukiwark Google lub wykorzysta specjalny serwis ztematycznymi tapetami).

Wie, ewrnych rdach internetowych znajduj si rne ujcia
tego samego problemu.
Tumaczy, jak zorganizowana jest informacja zwizana z interesujcym go tematem (np.zna serwisy fanowskie powicone grom RPG; wie,
e informacje o filmie znajdzie w serwisie Filmweb, a fragmenty lub cae
filmy obejrzy na YouTube).
Rozrnia rda pierwotne od agregatorw informacji (np. wie,
eartykuy wserwisie Wykop pochodz zrnych stron internetowych).
Wie, e rezultaty wyszukiwania za pomoc wybranej wyszukiwarki
bd uzalenione od algorytmu, jakiego uywa dostawca narzdzia.
Wie, erezultaty wyszukiwania wokrelonym serwisie mog by zalene od danych, jakie zamieszcza wswoim profilu wtym serwisie.
Odnajduje, wybiera iocenia rda informacji

Przykady:
Planuje dziaania zwizane zwyszukiwaniem informacji.
Odnajduje rdo informacji (np. na podstawie pozyskanego [chociaby od koleanki/kolegi] adresu; posugujc si wyszukiwark).
Wybiera rdo informacji, ktre potencjalnie zawiera podan informacj.
Wykorzystuje powizania pomidzy rdami (np. pomidzy artykuami wWikipedii; przechodzi od grafiki wGoogle Grafika do strony internetowej, na ktrej grafika jest opublikowana; korzysta z powiza midzy
informacjami jednego autora lub oznaczonych tym samym tagiem).
Ocenia dany serwis na podstawie wybranych przez siebie kryteriw
(przykadowe kryteria: zawiera zdjcia w duej rozdzielczoci; znajduje si
wdomenie.edu lub.gov; posiada duy wybr plikw; zawiera zasoby, ktre
mona wykorzysta nieodpatnie).
Udoskonala wykorzystywane techniki wyszukiwawcze (np. stosuje
filtr wwyszukiwarce Google; uywa wwyszukiwarce Google wyraenia link:
http://, aby odnale strony powizane z danym serwisem; porwnuje
uytecznoci oferowane przez rne wyszukiwarki przeznaczone dla dzieci;
patrzy na trzeci, czwart, pit [idalej] stron wyszukiwania wGoogle, ina
tej podstawie formuuje nowe zapytanie wwyszukiwarce).
136
Archiwizuje informacje
Przykady:
Archiwizuje rne informacje (np.archiwizacja stron www, rnych
plikw medialnych itd.).
Model kompetencji
zwizanych
zkorzystaniem
zinternetu
przez dzieci wwieku
od 13 do 16 lat
Buduje archiwa wtaki sposb, aby zgromadzone informacje mona

byo atwo odnale.
Zabezpiecza zgromadzone przez siebie dane (np.tworzy kopie bezpieczestwa; zapisuje dane na rnych nonikach; korzysta zinternetowych
narzdzi automatycznego tworzenia kopii zapasowych treci).
Korzysta zrnych form subskrypcji informacji (np.czytnik RSS, biuletyn elektroniczny itd.).
Standard 2. Krytyczna ocena informacji

Rozumie tre komunikatu
Przykady:
Wasnymi sowami streszcza, tumaczy uzyskan informacj
(np. tre przeczytanego tekstu, obejrzanego fragmentu materiau wideo,
odsuchanej audycji radiowej, instrukcji danego programu).
Odnajduje, wybiera iocenia informacje (pod ktem aktualnoci, dokadnoci, wanoci, wiarygodnoci rda [autor, domena, instytucja sprawcza,
autorytet nauczyciela], wszechstronnoci)
Przykady:
Samodzielnie wyszukuje potrzebne informacje.
Ocenia trafno (poprawno) znalezionych informacji.
Weryfikuje uyteczno znalezionych informacji i powtarza proces
wyszukiwania informacji, jeli zajdzie taka potrzeba (np.wwczas, gdy znajdzie co przestarzaego [jeli znajdzie opis ekwipunku dla nieaktualnej wersji
ulubionej gry RPG, nie korzysta zzawartych wowym opisie wskazwek, tylko
szuka dalej; jeli czyta winternecie otraktacie ACTA, nie poprzestaje na newsach, ale czyta tre traktatu]).
Ocenia aktualno informacji (np.na podstawie daty wstopce strony internetowej).
137
Odnajduje wiadomoci o autorze danej informacji, a take rda,

zktrych autor korzysta.
Ocenia intencje autora danej informacji.
Odnajduje punkty wsplne irozbiene informacji zrnych rde.
Znajduje informacj alternatywn (przedstawiajc inny punkt widzenia) do tej, ktr odnalaz, izktr si zgadza.
Decyduje, co jest faktem, aco opini

Przykady:
Rozrnia, ktre partie tekstu na stronie internetowej s faktami,
aktre opiniami (np.wprognozie pogody wskazuje, efaktami s dane meteorologiczne, a opiniami wypowiedzi autora o wpywie deszczu na nasze
samopoczucie).
Wie, e istniej tak zwane serwisy plotkarskie oraz wie, e treci
wnich zamieszczone mog by nieprawdziwe.
Rozrnia kolumny zawierajce treci z serwisw plotkarskich,
wkomponowane wserwisy informacyjne (np.na portalu Onet.pl).
Rozrnia treci reklamowe od niereklamowych

Przykady:
Wskazuje, co jest (w danym serwisie, na danym blogu, forum itd.)
reklam, aco ni nie jest (np.wskazuje, ktre treci s reklam, nawet jeli
nie s oznaczone jako reklamy).
Rozpoznaje, kiedy jest obiektem docelowym dziaa reklamodawcw.
Wie, jak ograniczy spoycie reklam w internecie (np. blokowa reklamy wprzegldarce; stworzy filtr wskrzynce e-mail; uywa serwisw typu
Readability.com; wypisa si zlist mailingowych dostarczajcych reklamy itd.).
Wskazuje elementy tytuu/leadu, ktre maj za zadanie przyku
uwag odbiorcy (np.: Szok!, Makabryczne odkrycie!).
138
Zachowania produkcyjne
Standard 3. Tworzenie, przetwarzanie iprezentowanie treci
Model kompetencji
zwizanych
zkorzystaniem
zinternetu
przez dzieci wwieku
od 13 do 16 lat
Tworzy nowe treci

Przykady:
Robi zdjcie i/lub krci krtki film wideo (wykorzystuje do tego
np.kamer lub aparat zintegrowany ztelefonem komrkowym, smartfonem
czy tabletem).
Nagrywa rozmow i/lub dwiki otoczenia za pomoc dyktafonu,
telefonu komrkowego, tabletu itp.
Przygotowuje grafik (rysunek) przy uyciu odpowiedniego oprogramowania.
Przygotowuje tekst wedytorze tekstu.
Tworzy proste narracje medialne z wykorzystaniem rnorodnych
treci skadowych (digital storytelling).
Przygotowuje wgrupie rne treci, dzielc si zadaniami (np.tworzy w zespole krtki film zoony ze scen przygotowanych wczeniej przez
czonkw spoecznoci, woparciu onapisany wczeniej wsplnie scenariusz;
tworzy w zespole reporta zdjciowy w oparciu o zdjcia zrobione przez
uczestnikw spoecznoci i na bazie przygotowanego wczeniej wsplnie
scenariusza).
Przetwarza znalezione winternecie i/lub stworzone przezsiebie treci.

Przykady:
Wykorzystuje oprogramowanie do obrbki (i/lub czenia ze sob)
zdj, grafiki, filmw wideo, dwiku.
Skanuje dokumenty, zdjcia, rysunki.
Przetwarza w grupie rne treci, dzielc si zadaniami (obrabia
wgrupie i/lub czy ze sob zdjcia, grafiki, filmy wideo, dwik).
Prezentuje nowe i/lub przetworzone treci

Przykady:
Publikuje pliki tekstowe, graficzne, dwikowe, wideo, prezentacje
multimedialne wrnych miejscach wsieci.
Wserwisach do publikacji idzielenia si treciami tworzy przejrzyste
kolekcje (treci) iudostpnia je zainteresowanym odbiorcom.
139
Rozpowszechnia informacje na temat opublikowanych przez siebie treci.

Obsuguje urzdzenia pozwalajce na wywietlanie cyfrowych prezentacji oraz prezentowanie treci cyfrowych w rnej formie (np. korzysta
z rzutnika multimedialnego, tablicy multimedialnej do zaprezentowania
przygotowanych treci [prezentacje multimedialne, hipermedia, film, grafika, dwik]).
Eksportuje prezentacj multimedialn przygotowan przy uyciu
narzdzi internetowych do pliku.
Osadza przygotowan prezentacj na stronie internetowej
(np.na blogu).
Standard 4. Prawne aspekty produkowania idystrybucji

treci
Jest wiadome istnienia prawnego ietycznego wymiaru tworzenia treci
Przykady:
Jest wiadome, etreci obecne winternecie podlegaj ograniczeniom prawnym.
Dba o etyczny wymiar produkowania i dystrybuowania nowych
iprzetworzonych treci.
Jest wraliwe na obowizki zwizane zkorzystaniem zutworw oboonych prawem autorskim (np.jest wiadome, emusi wskaza autorw
okrelonego utworu, jeli w utwr przetwarza).
Wie, ktre treci moe przetwarza zgodnie zprawem.

Przykady:
Zna podstawy prawa autorskiego i licencji opartych na prawie au-
torskim.
Wie, czym s wolne licencje.

Wie, jakie treci moe przetwarza na okrelonych warunkach.
Zna swoje prawa jako twrcy treci zamieszczanych winternecie

Przykady:
Rozpoznaje, kiedy podczas tworzenia nowych treci moe powoa
si na prawo dozwolonego uytku.
140
Wie, emoe wymaga, aby kto, kto przetwarza jego utwr, wskaza
go jako autora oryginau.
Rozpoznaje problemy zwizane zwasnoci wdobie internetu
Model kompetencji
zwizanych
zkorzystaniem
zinternetu
przez dzieci wwieku
od 13 do 16 lat
Przykady:
Tumaczy kontrowersje narose wok terminw piractwo ikra-
dzie.
Rozrnia skopiowanie pliku cyfrowego od np.zabrania bez zgody

izapaty ksiki zksigarni.
Wie, eobecnie obowizujce prawo nie rozwizuje aktualnych pro-
blemw zwizanych zautorstwem, tworzeniem idystrybucj treci.
ycie winternecie
Standard 5. Empatia iwizerunek
Wie, einternet tworzy przestrze dzielon zinnymi ludmi
Przykady:
Wie, ewinternecie atwo onieporozumienia wkontaktach zinnymi
ludmi (np., ewinternecie sprawia si wraenie osoby bardziej agresywnej

iukierunkowanej zadaniowo ni winterakcjach face to face).
Tumaczy powody, dla ktrych pewni internauci mog zachowywa
si wrnych sytuacjach wsposb ironiczny, obraliwy, niegrzeczny, niekulturalny, nieokazujcy szacunku.
Rozpoznaje sytuacje, w ktrych budowanie swojego wizerunku
moe wyrzdzi krzywd innym (np.budowanie swojej wartoci na ponianiu kolegw).
Dba oempati wkomunikacji internetowej

Przykady:
Jest otwarte na odmiennoci spotykane winternecie (np.nie krytykuje zainteresowa innych osb).
Jest wraliwe na potrzeby internautw, z ktrymi si komunikuje
(np.rozpoznaje, ekto wdanej chwili chce uzyska porad lub pomoc).
141
Jest chtne do rozwizywania internetowych nieporozumie wkontaktach zinnymi ludmi (np.agodzenia tonu; nieodpowiadania na zaczepki; przepraszania innych; niewysyania wiadomo, kiedy jest ze).
Jest zdeterminowane, aby nie zachowywa si wobec innych wsposb ironiczny, obraliwy, niegrzeczny, niekulturalny, nieokazujcy szacunku.
Swj wizerunek buduje wsposb przemylany iadekwatny dootoczenia

Przykady:
Przestrzega regu netykiety (np.nie przesya zbyt duych plikw; nie
pisze wersalikami [chyba ema to zastosowanie]).
Swj wizerunek buduje inaczej w kontaktach z rnymi osobami
(np.inaczej si prezentuje wkontaktach zprzyjacimi, inaczej wsytuacjach

formalnych, np.piszc do nauczyciela).
Standard 6. Bezpieczestwo iprywatno

Zna zagroenia zwizane zporuszaniem si winternecie
Przykady:
Wie, eosoba siedzca po drugiej stronie monitora moe by zupenie kim innym ni ta, za ktr si podaje.
Rozrnia internetow komunikacj publiczn od prywatnej.
Identyfikuje, ktr informacj winternecie uzna mona za osobist.
Rozpoznaje zagroenia zwizane zdzieleniem si zinnymi osobami
winternecie informacjami na swj temat.
Identyfikuje sytuacje, wktrych internetowa rozmowa zinnymi staje si zagroeniem.

Identyfikuje, jakie kontakty internetowe uzna mona za niebez-
pieczne.
Wie, eto, co zamieszcza winternecie, moe tam przetrwa na zawsze, atake by skopiowane przez ludzi, ktrych nie zna.
142
Wie, jakie ryzyko wie si zdopisaniem si na jak list mailingo-
w, cigniciem aplikacji, zaakceptowaniem zaproszenia do gry facebookowej czy cigniciem darmowych materiaw.
Wskazuje, jakie awatary, sygnatury czy nicki s bezpieczne, ajakie nie.
Model kompetencji
zwizanych
zkorzystaniem
zinternetu
przez dzieci wwieku
od 13 do 16 lat
Radzi sobie zinternetowymi niebezpieczestwami

Przykady:
Odpowiednio reaguje na cyberbulling (internetow przemoc), zawizanie si niebezpiecznych relacji winternecie, zagraajce rozmowy itd.
Tworzy silne hasa.
Odpowiednio reaguje na spam.
Uzyskuje kontrol nad informacjami udzielanymi innym

Przykady:
Winternecie umieszcza tylko odpowiednie zdjcia swojej osoby iodpowiedni twrczo.
Nie ujawnia innym internautom osobistych informacji bez skonsultowania si zrodzicem lub inn godn zaufania doros osob.
Nie podaje swoich hase innym osobom.
Sprawdza prawdziwo informacji, ktr chce zamieci winternecie, zanim przedstawi jjako fakt.
Ocenia, jakie informacje onim s znane innym osobom winternecie
(np.ocenia, jak wypada wGoogle [nie tylko na pierwszej stronie wyszukiwania]).
Reaguje odpowiednio, gdy jaki internetowy znajomy zada pytanie
naruszajce zasady prywatnoci.
Skutecznie blokuje pliki cookies.
Posugujc si mediami spoecznociowymi, potrafi zadba oswoj
prywatno (np.odpowiednio ustawi privacy settings na Facebooku).
Jest wiadome powiza oraz rnic midzy komunikacj

zaporedniczon przez internet iniezaporedniczon
Przykady:
Jest wiadome rnic midzy przyjacimi pozainternetowymi,
atymi, znanymi tylko winternecie.
143
Jest wiadome, dlaczego relacje internetowe maj wpyw oraz przekadaj si na kontakty niezaporedniczone przez internet, aczynnoci dokonywane winternecie mog mie realne konsekwencje.
Dba oprywatno innych internautw podczas otagowywania, zamieszczania treci oraz komunikowania si zinnymi osobami winternecie.
Jest wiadome, jak rol internet odgrywa wjego yciu.
Jest wiadome, ewielozadaniowo (multitasking) ma zalety oraz
wady.
Rozumie, e wiele zdj zamieszczonych w internecie byo poddanych cyfrowej obrbce (jest wiadome etycznych kontrowersji zwizanych
ztakimi zabiegami).
Stosuje zasady higieny zwizanej zkorzystaniem zkomputera

Przykady:
Siedzc przed komputerem, robi sobie przerwy powicone na aktywno fizyczn (wiczenia, spacer itp. minimum pi minut na godzin
siedzenia przed ekranem komputera).
Zachowuje odpowiedni pozycj siedzenia przed komputerem.
Ustawia jasno ikontrast ekranu monitora tak, aby siedzenie przez
komputerem byo mniej szkodliwe dla wzroku.
Czyci sprzt, za pomoc ktrego uzyskuje dostp do internetu
(wszczeglnoci ekran komputera).
Standard 7. Partycypacja wspoecznociach internetowych

Rozpoznaje elementy kultury internetowej
Przykady:
Wymienia icharakteryzuje rne narzdzia internetowe (czaty, fora,
blogi, mikroblogi itd. [zna ich typy]).
Wie, co oznacza pojcie multimediw jako technologii integrujcej
rne techniki przekazu, wskazuje zalety posugiwania si multimediami.
Dostrzega zjawisko konwergencji mediw (np.zwizki TV zinternetem).
Zna oglny argon (slang) internetowy.
Wymienia zabiegi jzykowe zwizane z: akronimami, emotikonkami,
kolokwialnym i technicznym wymiarem jzyka internetowego, zwielokrot-
144
nianiem znakw interpunkcyjnych iliter, wersalikami wfunkcji krzyku, brakiem polskich liter iznakw, pisemnym oznaczaniem reakcji niewerbalnych
(np. buahahaha), niestandardowym spacjowaniem, werbalno-wizualnymi
grami sw, formami hybrydowymi czcymi tekst igrafik (sygnatury, awatary, nicki), skrtowoci.
Model kompetencji
zwizanych
zkorzystaniem
zinternetu
przez dzieci wwieku
od 13 do 16 lat
Rozpoznaje zjawisko wulgaryzacji jzyka internetu.
Aktywnie uczestniczy wspoecznociach internetowych

Przykady:
Znajduje iprzycza si do spoecznoci internetowych.
Sprawnie korzysta zrnych internetowych kanaw komunikowania.
Nawizuje ipodtrzymuje relacje zinnymi za pomoc rnych narzdzi (blog, forum, serwis itd.).
Dzieli si zinnymi czonkami spoecznoci swoj wiedz iumiejtnociami.
Przestrzega regulaminw obowizujcych w spoecznociach, ktrych jest uczestnikiem.
Stosuje reguy idyrektywy wzajemnej pomocy iodwzajemniania si
wspoecznociach (np.: podawaj linki tylko do sprawdzonych rde, ajeli
nie masz pewnoci, poinformuj otym zainteresowanego).
Wsppracuje z innymi czonkami spoecznoci przy identyfikowaniu i rozwizywaniu jakiego problemu lub realizowaniu danego zadania
(np. wsplnie z innymi czonkami planuje proces wyszukiwania informacji;
projektuje, podejmuje iocenia dane dziaanie).
Docenia wspudzia iuznaje wkad innych czonkw spoecznoci
wrozwizywanie danego problemu czy wykonanie zadania.
Otagowuje lub winny sposb oznacza treci pojawiajce si wspoecznociach.
Korzysta z zastanych folksonomii (np. posuguje si nazwami wasnymi kotw przy kategoryzacji ich [kotw] zdj).
Inicjuje irozwija spoecznoci internetowe oparte owsplne zadania

Przykady:
Potrafi zaoy spoeczno przy wykorzystaniu rnych narzdzi (bloga, forum, serwisu internetowego [np.utworzenie grupy na Facebooku] itd.).
145
Przestrzega regu prowadzenia dobrej spoecznoci (zarwno

technicznych jak i zwizanych z kierowaniem grup ludzi [np. daje innym
czonkom spoecznoci moliwo publikowania treci i administrowania
spoecznoci]).
Stosuje mechanizmy promujce spoeczno.
Stymuluje zespoowe poszukiwanie rozwiza okrelonego problemu, wsplne szukanie przydatnych informacji lub realizacj danego zadania.
Dobiera najbardziej skuteczne narzdzia do okrelonych potrzeb
spoecznoci (np.uznaje, ktre narzdzie bdzie najlepsze do grupowej dyskusji, gromadzenia odnonikw, udostpniania plikw; korzysta z narzdzi
pozwalajcych na grupowe uywanie zgromadzonych treci [chociaby Google Docs, Google Drive, Dropbox]; dobiera alternatywne narzdzia, ktre
moe wykorzysta wrazie awarii podstawowego narzdzia).
146
ANEKS 1
Ilociowa analiza
programw
nauczania
model kompetencji
ANEKS 1
nauczania model kompetencji
jako narzdzie analizy
Zachowania informacyjne
Standard 1. Sprawne iskuteczne docieranie
do informacji oraz jej gromadzenie
Zmienna: 1.1. Rozpoznaje potrzeby informacyjne. Wskaniki:
1.1.1. Rozumie potrzeb wyszukiwania informacji w celu rozwizania
okrelonego problemu P.
Zmienna: 1.2. Formuuje pytania woparciu opotrzeby informacyjne.
Wskaniki:
1.2.1. Dobiera sowa kluczowe U.
1.2.2. Formuuje pytanie dla wyszukiwarki internetowej U.
1.2.3. Stosuje opcje wyszukiwania zaawansowanego (operatory Booblea, filtry) U.
Zmienna: 1.3. Wie, ejest wiele rde informacji. Wskaniki:
1.3.1. Zna sowniki internetowe (jakie) W.
1.3.2. Zna encyklopedie internetowe (jakie) W.
1.3.3. Zna wyszukiwarki internetowe (jakie) W.
1.3.4. Zna serwisy edukacyjne (jakie) W.
1.3.5. Zna serwisy zdj/grafik (jakie) W.
1.3.6. Zna serwisy zmuzyk (jakie) W.
1.3.7. Zna serwisy zplikami wideo (jakie) W.
149
1.3.8. Wie, czym s agregatory informacji W.

1.3.9. Zna zasady dziaania wyszukiwarek, wtym algorytmw wyszukiwania W.
1.3.10. Zna elektroniczne katalogi bibliotek (jakich) W.
1.3.11. Zna biblioteki i/lub repozytoria cyfrowe (jakie) W.
1.3.12. Zna serwisy zmapami internetowymi (jakie) W.
Zmienna: 1.4. Odnajduje, wybiera iocenia rda informacji. Wskaniki:
1.4.1. Dobiera narzdzie wyszukiwawcze/rdo informacji adekwatnie do
swoich potrzeb U.
1.4.2. Korzysta zwyszukiwarek internetowych (jakich) U.
1.4.3. Korzysta zserwisw edukacyjnych (jakich) U.
1.4.4. Korzysta zserwisw ze zdjciami/grafikami (jakich) U.
1.4.5. Korzysta zserwisw zmuzyk (jakich) U.
1.4.6. Korzysta zserwisw zplikami wideo (jakich) U.
1.4.7. Korzysta zelektronicznych katalogw bibliotek (jakich) U.
1.4.8. Korzysta zbibliotek i/lub repozytoriw cyfrowych (jakich) U.
1.4.9. Korzysta zbaz bibliograficznych (jakich) U.
1.4.10. Korzysta ze sownikw internetowych (jakiego) U.
1.4.11. Korzysta zencyklopedii internetowych (jakich) U.
1.4.12. Korzysta zserwisw zmapami internetowymi (jakich) U.
1.4.13. Ocenia rdo informacji/serwis/wyszukiwark U.
1.4.14. Akceptuje konieczno oceny rda informacji, np.serwisu internetowego P.
Zmienna: 1.5 Archiwizuje informacje. Wskaniki:
1.5.1. Zapisuje wyszukane winternecie pliki U.
1.5.2. Porzdkuje gromadzone pliki wkatalogach U.
1.5.3. Wie, na czym polega archiwizacja danych W.
1.5.4. Tworzy kopie bezpieczestwa na rnych nonikach (jakich) U.
1.5.5. Zna zagroenia dotyczce utraty danych W.
1.5.6. Zgadza si, enale zabezpiecza dane poprzez ich archiwizacj P.
Standard 2. Krytyczna ocena informacji

Zmienna: 2.1. Rozumie tre komunikatu. Wskaniki:
2.1.1. Wasnymi sowami streszcza, tumaczy uzyskan informacj (np.tre
przeczytanego tekstu, obejrzanego fragmentu materiau wideo, odsuchanej audycji radiowej, instrukcji danego programu) U.
2.1.2. Prezentuje swj projekt innym uczniom (wykazuje si tym samym zrozumieniem treci utworzonego przez siebie dokumentu) U.
150
Zmienna: 2.2. Odnajduje, wybiera iocenia informacje (pod ktem

aktualnoci, dokadnoci, wanoci, wiarygodnoci rda
[autor, domena, instytucja sprawcza, autorytet nauczyciela],
wszechstronnoci). Wskaniki:
ANEKS 1
Ilociowa analiza
programw
nauczania
model kompetencji
2.2.1. Wyszukuje informacje zaspokajajce wasne potrzeby (gdzie) U.

2.2.2. Wyszukuje grafik (gdzie) U.
2.2.3. Wyszukuje muzyk (gdzie) U.
2.2.4. Wyszukuje materiay wideo (gdzie) U.
2.2.5. Wyszukuje informacje ozbiorach bibliotek (gdzie) U.
2.2.6. Wyszukuje informacje wsowniku internetowym (jakim) U.
2.2.7. Wyszukuje artykuy wencyklopedii internetowej (jakiej) U.
2.2.8. Ocenia wyszukane informacje (jak) U.
2.2.9. Ma ograniczone zaufanie do informacji winternecie P.
2.2.10. Subskrybuje informacje na swoj skrzynk email U.
Zmienna: 2.3. Decyduje, co jest faktem, aco opini. Wskaniki:
2.3.1. Wie, na czym polega rnica pomidzy faktem aopini W.
2.3.2. Odrnia fakt od opinii U.
2.3.3. Wie, czym jest plotka winternecie W.
2.3.4. Rozpoznaje serwisy plotkarskie U.
2.3.5. Krytycznie podchodzi do informacji zsieci P.
2.3.6. Potrafi zakwestionowa prawdziwo informacji ito uzasadni U.
Zmienna: 2.4. Rozrnia treci reklamowe od niereklamowych. Wskaniki:
2.4.1. Zna znaczenie terminu reklama W.
2.4.2. Wie, ereklama moe mie form jawn, ale rwnie ukryt, np.lokacja produktu W.
2.4.3. Rozpoznaje, kiedy jest celem reklamodawcy U.
2.4.4. Rozpoznaje jzyk reklamy, ktry ma za zadanie zwrci uwag odbiorcy U.
151
Zachowania produkcyjne
Standard 3. Tworzenie, przetwarzanie iprezentowanie tresci
Zmienna: 3.1 Tworzy nowe treci. Wskaniki:
3.1.1. Korzysta zprogramw do wsptworzenia dokumentw (jakich) U.
3.1.2. Zna narzdzia do edycji dokumentw tekstowych (jakie) W.
3.1.3. Zna narzdzia do edycji dokumentw audio (jakie) W.
3.1.4. Zna narzdzia do edycji dokumentw wideo (jakie) W.
3.1.5. Zna narzdzia do edycji grafiki (jakie) W.
3.1.6. Edytuje/tworzy dokumenty tekstowe (jakie narzdzie) U.
3.1.7. Edytuje/tworzy dokumenty audio (jakie narzdzie) U.
3.1.8. Edytuje/tworzy dokumenty wideo (jakie narzdzie) U.
3.1.9. Edytuje/tworzy dokumenty graficzne (jakie narzdzie) U.
3.1.10. Rejestruje zapis audio (jakie urzdzenie) U.
3.1.11. Rejestruje zapis wideo (jakie urzdzenie) U.
3.1.12. Robi zdjcia (jakie urzdzenie) U.
3.1.13. Tworzy prezentacje (jakie narzdzie) U.
3.1.14. Zna narzdzia do tworzenia stron internetowych W.
3.1.15. Tworzy stron internetow (jakie narzdzie) U.
3.1.16. Redaguje stron internetow (jakie narzdzie) U.
Zmienna: 3.2. Przetwarza znalezione winternecie i/lub stworzone przez
siebie tresci. Wskaniki:
3.2.1. Przesya dokumenty do okrelonej osoby/grupy osb U.
3.2.2. Tworzy kolekcje dokumentw w serwisie internetowym, np. kolekcje
zdj wserwisie Flickr.com U.
3.2.3. Pracuje zgrup nad tworzeniem treci (jaki typ audio/wideo/tekst/prezentacja) U.
3.2.4. Digitalizuje dokumenty, np.skanuje (jakie urzdzenie) U.
3.2.5. Wykorzystuje treci znalezione winternecie do wspierania nauki szkolnej, np.do odrabiania zada domowych U.
Zmienna: 3.3. Prezentuje nowe i/lub przetworzone treci. Wskaniki:
3.3.1. Udostpnia dokumenty na stronie internetowej, wserwisie (jakie typy/
gdzie) U.
3.3.2. Prezentuje treci przygotowane/edytowane samodzielnie lub zinnymi
osobami U.
3.3.3. Prezentuje treci pozyskane wsieci U.
152
3.3.4. Zna rne urzdzenia do prezentacji treci cyfrowych (jakie urzdzenia,

np.rzutnik, tablica multimedialna) W.
3.3.5. Obsuguje urzdzenia do prezentacji treci cyfrowych (jakie urzdzenia) U.
ANEKS 1
Ilociowa analiza
programw
nauczania
model kompetencji
Standard 4. Prawne aspekty produkowania idystrybucji

treci
Zmienna: 4.1. Jest wiadome istnienia prawnego ietycznego wymiaru
tworzenia treci. Wskaniki:
4.1.1 Wie, etreci zamieszczane winternecie mog by chronione prawem
autorskim W.
4.1.2. Wie, eprogramy komputerowe chronione s prawem autorskim W.
Zmienna: 4.2. Wie, ktre treci moe przetwarza zgodnie zprawem.
Wskaniki:
4.2.1. Wie, czym s wolne licencje W.
4.2.2. Wie, czym jest domena publiczna W.
4.2.3. Okrela, na jakich zasadach s udostpnione konkretne treci U.
4.1.4. Przestrzega norm prawnych, korzystajc zoprogramowania P.
4.1.5. Przestrzega norm prawnych, korzystajc zzasobw sieci P.
4.1.6. Przestrzega norm prawnych, publikujc wsieci (np.publikuje zeskanowane komiksy) P.
Zmienna: 4.3. Zna swoje prawa jako twrcy treci zamieszczanych
winternecie. Wskaniki:
4.3.1. Wie, jakie prawa do utworu przysuguj mu jako twrcy W.
4.3.2. Oznacza swoje utwory wasnym imieniem, nazwiskiem lub nickiem U.
Zmienna: 4.4. Rozpoznaje problemy zwizane zwasnoci wdobie
internetu. Wskaniki:
4.4.1. Zna pojcie piractwa internetowego W.
4.4.2. Rozumie problem zwizany z wasnoci utworu dystrybuowanego
wformie cyfrowej W.
153
ycie winternecie
Standard 5. Empatia iwizerunek
Zmienna: 5.1. Wie, einternet tworzy przestrze dzielon zinnymi ludmi.
Wskaniki:
5.1.1. Wie, ewkomunikacji internetowej uczestniczy wiele osb W.
5.1.2. Wie, euczestnicy komunikacji internetowej maj rne intencje W.
5.1.3. Identyfikuje intencje uczestnikw komunikacji internetowej U.
5.1.4. Wie, eanonimowosc, jak zapewnia sie sprawia, eniektrzy internauci zachowuj si wnieodpowiedni sposb (np.obraaj innych) W.
Zmienna: 5.2. Dba oempati wkomunikacji internetowej. Wskaniki:
5.2.1 Rozumie, ewypowiedzi jednych internautw wpywaj na uczucia idecyzje innych ludzi, np.obraliwe komentarze mog doprowadzi kogo
do depresji P.
5.2.2. Rozumie potrzeb dostosowania jzyka treci komunikatu do odbiorcy
W.
5.2.3. Dostosowuje jzyk wypowiedzi iform do zaoonego celu U.
5.2.4. Komunikujc si z innymi, akceptuje fakt rnicy pogldw, opinii,
zda P.
Zmienna: 5.3 Swj wizerunek buduje wsposb przemylany iadekwatny
do otoczenia. Wskaniki:
5.3.1. Zna zasady netykiety W.
5.3.2. Przestrzega zasad netykiety wkomunikacji sieciowej U.
5.3.3. Rozumie, ebrzmienie adresu email ma wpyw na jego wizerunek W.
5.3.4. Rozumie, ejego wypowiedzi wsieci wpywaj na ocen jego osoby W.
5.3.5. Konstruuje opis w profilu internetowym w zalenoci od charakteru
serwisu izamierzonych intencji U.
5.3.6. Rozrnia komunikacj oficjaln inieoficjaln W.
5.3.7. Inaczej wypowiada si wkomunikacji oficjalnej, ainaczej wnieoficjalnej U.
154
Standard 6. Bezpieczestwo iprywatno

Zmienna: 6.1. Zna zagroenia zwizane zporuszaniem si winternecie.
Wskaniki:
ANEKS 1
Ilociowa analiza
programw
nauczania
model kompetencji
6.1.1. Zna podstawowe problemy dotyczce bezpieczestwa winternecie W.

6.1.2. Wie, ejego rozmwca moe by inn osob ni ta, za ktr si podaje W.
6.1.3. Zna zagroenia wynikajce zudostpniania wsieci danych osobowych W.
6.1.4. Wie, ejego obecna aktywno wsieci moe by wykorzystana przez
innych wprzyszoci W.
Zmienna: 6.2. Radzi sobie zinternetowymi niebezpieczestwami.
Wskaniki:
6.2.1. Wie, co to jest spam W.
6.2.2. Usuwa wiadomoci ze spamu U.
6.2.3. Nie otwiera zacznikw zpodejrzanych wiadomoci P.
6.2.4. Poprawnie posuguje si hasami (np.tworzy silne hasa, chroni je, posuguje si rnymi hasami) U.
6.2.5. Wie, jak postpowa w sytuacji wamania si na konto, np. skrzynk
mailow W.
6.2.6. Wie, czym jest cyberbulling W.
6.2.7. Wie, do kogo moe zwrci si opomoc, gdy stanie si ofiar cyberbullingu W.
6.2.8. Identyfikuje sytuacje wkomunikacji internetowej, ktre mog by potencjalnie niebezpieczne U.
6.2.9. Wsposb bezpieczny iwiadomy korzysta ze stron internetowych U.
Zmienna: 6.3. Uzyskuje kontrol nad informacjami udzielanymi innym.
Wskaniki:
6.3.1. Kontroluje, jakie informacje ojego osobie s widoczne wsieci P.
Zmienna: 6.4 Jest wiadome powiza oraz rnic midzy komunikacj
zaporedniczon przez internet iniezaporedniczon. Wskaniki:
6.4.1. Wie, eaktywno winternecie moe mie wpyw na ycie poza sieci
W.
6.4.2. Udostpnia informacje o innych osobach w sieci, biorc pod uwag
kwestie prywatnoci P.
6.4.3. Wie, jaka jest rola internetu dla spoeczestwa W.
6.4.4. Dostrzega problem czasoernosci internetu P.
155
Zmienna: 6.5 Stosuje zasady higieny zwizanej zkorzystaniem

zkomputera. Wskaniki:
6.5.1. Wie, epodczas dugotrwaej pracy przy komputerze naley robi przerwy przeznaczone na aktywno fizyczn W.
6.5.2. Wie, e naley zachowa odpowiedni postaw podczas pracy przy
komputerze W.
6.5.3. Wie, enaley zapewni odpowiednie owietlenie podczas pracy przed
monitorem W.
6.5.4 Wie, e dugotrwaa praca przy komputerze moe by szkodliwa dla
wzroku W.
6.5.5. Dba oczysto komputera P.
Standard 7. Partycypacja wspoecznociach internetowych

Zmienna: 7.1. Rozpoznaje elementy kultury internetowej. Wskaniki:
7.1.1. Zna rne narzdzia do komunikacji synchronicznej (jakie) W.
7.1.2. Wie, czym jest blog W.
7.1.3. Wie, czym jest mikroblog W.
7.1.4. Wie, czym jest forum/grupa dyskusyjna/lista dyskusyjna W.
7.1.5. Wie, czym jest hipertekst W.
7.1.6. Korzysta zdokumentw hipertekstowych U.
7.1.7. Zna zjawisko konwergencji (nie musi go definiowa) W.
7.1.8. Zna argon internetowy W.
7.1.9. Zna emotikony W.
Zmienna: 7.2. Aktywnie uczestniczy wspoecznociach internetowych.
Wskaniki:
7.2.1. Zna pojcie serwisw spoecznosciowych W.
7.2.2. Dzieli si swoj wiedz iumiejtnociami wramach uczestnictwa
wspoecznociach internetowych P.
7.2.3. Uczy si od innych uczestnikw spoecznoci internetowych P.
Zmienna: 7.3. Inicjuje irozwija spoecznoci internetowe oparte
owsplne zadania. Wskaniki:
7.3.1. Konsoliduje spoeczno do wsplnych dziaa (za pomoc jakich narzdzi/serwisw, jakie zadania) U.
7.3.2. Dobiera narzdzia do pracy zdalnej, umoliwiajce zrealizowanie przez
grup zamierzonego celu U.
7.3.3. Rozumie ide wsplnego celu/dobra W.
156
ANEKS 2
Ilociowa analiza
programw
nauczania
wykaz programw
ANEKS 2
nauczania wykaz programw
poddanych analizie
Tabela 34. Programy nauczania wg przedmiotw
PRZEDMIOT
ID PRO- WYDAWNICGRAMU TWO
PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMANZJUM

Loritz-Dobrowolska, J., Sendecka, Z., Szedzianis, E.
iWierbiowicz, E. (2009). Biologia: program nauczania
dla gimnazjum. Gdynia: OPERON.
Jastrzbska, E. iPyka-Gutowska, E. (2009?). Bliej
biologii. Warszawa: WSiP.
Kos, E., Kofta, W., Kukier-Wyrwicka, M. iWerblanJakubiec, H. (2009?). Ciekawa biologia: program
nauczania biologii dla gimnazjum. Warszawa: WSiP.
Zdziennicka, A. (2009?). Program nauczania biologii
wgimnazjum Puls ycia. Warszawa: Wydawnictwo
Nowa Era.
Likiewicz, M. (2009). Program nauczania wiat
biologii dla gimnazjum. Warszawa: Wydawnictwo
Nowa Era.
Kupczyk, B., Nowak, W. iSzczepaniak, M. B. (2009).
Chemia: program nauczania dla gimnazjum. Gdynia:
OPERON.
Kandia, A., Kluz, Z., opata, K., Odrow, E. iPoniczek, M. (2009). Chemia wgimnazjum: program
nauczania. Warszawa: WSiP.
Guliska, H. iSmoliska, J. (2009). Ciekawa chemia.
Warszawa: WSiP.
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
10
WSiP
Chemia
Nowa Era
Chemia
b. w. (program Pazdro, K. M. (2009?). Chemia dla gimnazjalistw:

autorski)
program nauczania.
Kulawik, T. iLitwin, M. (2009?). Program nauczania

chemii wgimnazjum. Warszawa: Nowa Era.
159
Edukacja
dla bezpieczestwa
Edukacja
dla bezpieczestwa
Edukacja
dla bezpieczestwa
160
Edukacja dla bezpieczestwa: program nauczania dla

gimnazjum (2009). Gdynia: OPERON.
12
OPERON
13
WSiP
11
Nowa Era
Fizyka
16
OPERON
Fizyka
17
WSiP
Ziemicki, S. (2009). Bliej fizyki. Warszawa: WSiP.
Fizyka
18
WSiP
Program nauczania fizyki dla gimnazjum: ciekawa

fizyka (2009?). Warszawa: WSiP.
Fizyka
14
Nowa Era
Francuz-Ornat, G. iKulawik, T. (2009). Program

nauczania fizyki wgimnazjum: spotkania zfizyk.
Warszawa: Nowa Era.
Fizyka
15
Nowa Era
Braun, M. iliwa, W. (2009). To jest fizyka: program

nauczania fizyki wgimnazjum. Warszawa: Nowa Era.
Fizyka
19
ZamKor
Sagnowska, B. (2009). wiat fizyki: program nauczania. Krakw: ZamKor.
Geografia
22
OPERON
Sado-Osowiecka, T. (2009?). Geografia wgimnazjum: program nauczania. Gdynia: OPERON.
Geografia
25
WSiP
Geografia
26
WSiP
Geografia
20
Nowa Era
Geografia
21
Nowa Era
Tuz, E. M. (2009?). Program nauczania geografii dla

gimnazjum: Puls Ziemi. Warszawa: Nowa Era.
Geografia
27
Nowa Era
Kowalewska, T. iMakowski, T. (2009). ladami Przeszoci: program nauczania oglnego historii

wklasach I-III gimnazjum. Warszawa: Nowa Era.
Geografia
23
PWN
Wad, P. (2009?). Nowa nasza planeta: program nauczania geografii wgimnazjum. Warszawa: WSzPWN.
Geografia
24
PWN
Historia
29
WSiP
Historia
30
WSiP
Breitkopf, B. iCzyow, D. (2009?). Edukacja dla

bezpieczestwa: program nauczania dla gimnazjum.
Warszawa: WSiP.
Soma, J. (2009). Program nauczania edukacji dla
bezpieczestwa: dla gimnazjum. Warszawa: Nowa
Era.
Grzybowski, R. (2009?). Fizyka, gimnazjum, program
nauczania. Gdynia: OPERON.
Lechowicz, A. iLechowicz, M. (2009?). Bliej geografii:

program nauczania geografii wgimnazjum. Warszawa: WSiP.
Wickowski, M. iZieliski, K. (2009?). Program
nauczania geografii wgimnazjum: oglne zaoenia
programu nauczania. Warszawa: WSiP.
Tuz, E. M. iSzczypiski, D. (2009?). Program nauczania
geografii dla gimnazjum: Planeta Nowa. Warszawa:
Nowa Era.
Kop, J., Kucharska, M. iWitek-Nowakowska, A. (2009).

wiat bez tajemnic: program nauczania geografii.
Warszawa: WSzPWN.
Program nauczania historii wgimnazjum: Bliej Historii (2009?). Warszawa: WSiP.
Przez tysiclecia iwieki: program nauczania (2009?).
Warszawa: WSiP.
Historia
31
WSiP
Makowska, E. (2009?). Historia: program nauczania

Historia
28
PWN
Kowal, A. (2009). Historia: program nauczania wgimnazjum. Warszawa: WSzPWN.
Informatyka
32
Helion
Paczyk, J. iSkodowski, J. (2010). Informatyka Europejczyka: Mac OS. Gliwice: Helion.
Informatyka
33
Helion
Paczyk, J. (2009). Informatyka Europejczyka. Gliwice: Helion.
WSiP
Jochemczyk, W., Krajewska-Kranas, I., Kranas, W.

iWyczkowski, M. (2009?). Program nauczania
informatyki wgimnazjum: Lekcje zkomputerem.
Warszawa: WSiP.
Informatyka
39
Informatyka
40
WSiP
Gurbiel, E., Hardt-Olejniczak, G., Koczyk, E., Krupicka,

H. iSyso, M. M. (2009). Informatyka: gimnazjum: program nauczania zgodny znow podstaw programow z2008/2009 roku. Warszawa: WSiP.
Informatyka
34
Nowa Era
Filinowicz, E. (2009). Program nauczania informatyki

wgimnazjum: informatyka dla ciebie. Warszawa:
Nowa Era.
Informatyka
35
Nowa Era
Koodziej, M. (2009). Informatyka: program nauczania

Informatyka
36
PWN
Krawczyski, E., Wilk, M. iTalaga, Z. (2009?). Informatyka nie tylko dla uczniw: program nauczania.
Warszawa: WSzPWN.
Informatyka
37
PWN
Kwany, B., Szymczak, A. iWiun, M. (2009). Informatyka wwiczeniach: program nauczania informatyki
dla gimnazjum. Warszawa: WSzPWN.
Informatyka
38
PWN
Jzyk obcy
nowoytny
41
Nowa Era
Jzyk obcy
nowoytny
45
Nowa Era
Jzyk obcy
nowoytny
46
PEARSON
ANEKS 2
Ilociowa analiza
programw
nauczania
wykaz programw
Koba G. (2009?). Informatyka: podstawowe tematy:

program nauczania informatyki wgimnazjum: propozycja. Warszawa: WSzPWN.
Jaroszewska, A. (2012).Program nauczania jzyka niemieckiego: gimnazjum: kurs podstawowy. Warszawa:
Nowa Era.
Niedwied, K. (2010). Program nauczania jzyka
angielskiego wszkoach gimnazjalnych. Warszawa:
Nowa Era.
Lewandowska, E., Maciszewska, B. iCzarnecka-Cicha,
B. (2009). Program nauczania jzyka angielskiego.
Warszawa: Pearson Central Europe.
Jzyk obcy
nowoytny
47
PEARSON
Podkowiska-Lisowicz, M. (2009?). Program nauczania jzyka niemieckiego dla gimnazjum zgodny

zwariantami III.0 iIII.1 Podstawy programowej dla
trzeciego etapu edukacyjnego. Warszawa: Pearson
Central Europe.
Jzyk obcy
nowoytny
48
PWN
Nowicka, I. (2009). Program nauczania jzyka

niemieckiego wklasach IIII gimnazjum poziom
podstawowy. Warszawa: WSzPWN.
161
Jzyk obcy
nowoytny
Jzyk obcy
nowoytny
162
42
43
Express Publishing
Kbowska, M. (2009?). Program nauczania jzyka

angielskiego: kurs kontynuacyjny (III.1) dla klas 13
gimnazjum zgodny znow podstaw programow obowizujc od 2009 roku. Krakw: Express
Publishing.
MACMILLAN
POLSKA
Tittenbrun, B. iPiotrowska, E.. (2009). Program nauczania jzyka angielskiego: zgodny znow podstaw
programow: dla III etapu edukacyjnego (gimanzjum)
poziom III.0 dla uczniw rozpoczynajcych nauk
jzyka angielskiego. Warszawa: MACMILLAN POLSKA.
Jzyk obcy
nowoytny
44
MACMILLAN
POLSKA
Tittenbrun, B. iPiotrowska, E.. (2012). Program nauczania jzyka angielskiego: zgodny znow podstaw
programow: dla III etapu edukacyjnego (gimanzjum)
poziom III.1: (na podbudowie wymaga dla II etapu
edukacyjnego). Warszawa: MACMILLAN POLSKA.
Jzyk
polski
52
OPERON
Puischel, M. (2009). Jzyk polski: program nauczania

Jzyk
polski
53
WSiP
Bliej sowa: program nauczania jzyka polskiego

(2009). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne iPedagogiczne.
Jzyk
polski
54
WSiP
Bobiska, M. (2009?). Jzyk polski: gimnazjum: klasy

13: wiat wsowach iobrazach. Warszawa: WSiP.
Jzyk
polski
49
Nowa Era
Chmiel, M., Herman, W., Pomirska, Z. iDoroszewski, P.

(2009). Sowa na czasie: program nauczania jzyka
polskiego wklasach IIII gimnazjum. Warszawa:
Nowa Era.
Jzyk
polski
50
Nowa Era
Broek, A., Ciesielska, A., Gowacki, W., Puka, M.

iZych, D. (2009). Swoimi sowami: program nauczania
jzyka polskiego wgimnazjum. Warszawa: Nowa Era.
Jzyk
polski
51
uczak, A. iPryliska, E. (2009?). Midzy nami:

Gdaskie
program nauczania jzyka polskiego dla trzeciego
Wydawnictwo
etapu edukacyjnego (klasy IIII gimnazjum). Gdask:
Owiatowe
Gdaskie Wydawnictwo Owiatowe.
Matematyka
57
OPERON
Gaik, M. iMadej, K. (2009). Matematyka: program

nauczania dla gimnazjum. Gdynia: OPERON.
Matematyka
55
WSiP
Jucewicz, M., Karpiski, M. iLech, J. (2009?). Matematyka zplusem: program nauczania matematyki dla
trzeciego etapu edukacyjnego (klasy I III gimnazjum). Warszawa: WSiP.
Matematyka
58
WSiP
Dubiecka, A., Piskorski, P. iZawadowski, W. (2009).

Matematyka 2001. Warszawa: WSiP.
Drek, A. (2009). Matematyka wok nas: poradnik

dla nauczyciela uzupenienie luty 2009. Warszawa:
WSiP.
Janowicz, J. (2009?). Program nauczania matematyki
wklasach 13 gimnazjum: Policzmy to razem. Warszawa: Nowa Era.
Matematyka
59
WSiP
Matematyka
56
Nowa Era
Muzyka
61
OPERON
Serwaska, K. (2009). Muzyka: program nauczania dla

gimnazjum. Gdynia: OPERON.
Muzyka
60
WsiP
Oleszkowicz, J. (2009). Gra muzyka: program nauczania muzyki wgimnazjum. Warszawa: Nowa Era.
Muzyka
62
WsiP
Bliej muzyki: program nauczania. (2009?). Warszawa:

WSiP.
Muzyka
63
WsiP
Program nauczania muzyki wgimnazjum: wiat

muzyki. (2009?). Warszawa: WSiP.
Plastyka
64
OPERON
Wyszkowska, L. (2009). Plastyka: program dla klas 13

gimnazjum. Gdynia: OPERON.
Plastyka
66
WsiP
Mikulik, B. (2009?). Bliej sztuki: program nauczania

przedmiotu plastyka wgimnazjum. Warszawa: WSiP.
Plastyka
67
WsiP
Zieliski, J. A. iStasiak, J. (2009?). wiat sztuki: program nauczania plastyki. Warszawa: WSiP.
Plastyka
65
PWN
Jezierska, E. (2009). Kraina sztuki: program nauczania

plastyki wgimnazjum. d; Warszawa: WSzPWN.
Wiedza
ospoeczestwie
70
OPERON
Dobrzycka, E. iMakara, K. (2009?). Wiedza

ospoeczestwie: program nauczania dla gimnazjum.
Gdynia: OPERON.
Wiedza
ospoeczestwie
69
Nowa Era
Kowalewska, T. (2009). Dzi ijutro: program nauczania oglnego wiedzy ospoeczestwie wklasach IIII
gimnazjum. Warszawa: Nowa Era.
Wiedza
ospoeczestwie
71
PWN
Wesoowska-Starnawska, M. iStarnawski, W. (2009).

Bliej wiata: program nauczania wiedzy ospoeczestwie wgimnazjum. Warszawa: WSzPWN.
68
Pacewicz, A., Merta, T. imijewska-Kwirg, S. (2010).

Centrum
KOSS: Ksztacenie Obywatelskie wSzkole SamoEdukacji Obyrzdowej: program nauczania. Warszawa: Centrum
watelskiej
Edukacji Obywatelskiej.
73
WsiP
Sitarska, M. iStrzemieczna, B. (2009?). Wychowanie

do ycia wrodzinie: program nauczania dla klas I-III
gimnazjum. Warszawa: WSiP.
72
Rubikon
Krl, T. (2009). Wdrujc ku dorosoci: wychowanie

do ycia wrodzinie. Krakw: Rubikon.
Wiedza
ospoeczestwie
Wychowanie do ycia
wrodzinie
Wychowanie do ycia
wrodzinie
ANEKS 2
Ilociowa analiza
programw
nauczania
wykaz programw
163
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
ANEKS 3
nauczania tabele zwartociami
zmiennych
Tabela 35. Warto zmiennej 1.1 (rozpoznaje potrzeby informacyjne)
PRZEDMIOT
WYDAWCA
ID
PROGRAMU
WARTO
ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
b. w. (program autorski)
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
Edukacja dla bezpieczestwa Nowa Era
11
Edukacja dla bezpieczestwa OPERON
12
Edukacja dla bezpieczestwa WSiP
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
165
166
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
Informatyka
Helion
33
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
Informatyka
WSzPWN
36
Informatyka
WSzPWN
37
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
Gdaskie Wydawnictwo Owiatowe
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
Wiedza ospoeczestwie
Centrum Edukacji Obywatelskiej
68
Nowa Era
69
OPERON
70
WSzPWN
71
Wychow. do ycia wrodzinie
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
167
Tabela 36. Warto zmiennej 1.2 (formuuje pytania woparciu opotrzeby informacyjne)
PRZEDMIOT
168
WYDAWCA
ID
PROGRAMU
WARTO
ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
1,33
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
1,33
Biologia
WSiP
1.00
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
1,66
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
1,33
11
1,66
12
1,33
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
1,66
Fizyka
OPERON
16
1,33
Fizyka
WSiP
17
1,33
Fizyka
WSiP
18
1,33
Fizyka
ZamKor
19
1,30
Geografia
Nowa Era
20
1,30
Geografia
Nowa Era
21
1,30
Geografia
OPERON
22
1,30
Geografia
WSiP
25
1,33
Geografia
WSiP
26
1,33
Geografia
WSzPWN
23
1,30
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
1,33
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
1,33
Informatyka
Helion
32
2,66
Informatyka
Helion
33
1,33
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
2,33
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
Informatyka
WSzPWN
36
2,33
Informatyka
WSzPWN
37
1,33
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
1,66
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
1,66
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,33
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,33
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,33
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,33
Jzyk polski
51
1,33
Jzyk polski
Nowa Era
49
1,66
Jzyk polski
Nowa Era
50
1,33
Jzyk polski
OPERON
52
1,66
Jzyk polski
WSiP
53
1,33
Jzyk polski
WSiP
54
1,33
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
1,33
Matematyka
WSiP
59
1,33
Muzyka
Nowa Era
60
1,33
Muzyka
OPERON
61
1,33
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
1,33
Plastyka
OPERON
64
1,33
Plastyka
WSiP
66
1,33
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
1,66
68
1,66
Nowa Era
69
1,66
OPERON
70
1,33
WSzPWN
71
1,33
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
169
Tabela 37. Warto zmiennej 1.3 (wie, ejest wiele rde informacji)
PRZEDMIOT
170
WYDAWCA
ID
PROGRAMU
WARTO
ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
1,25
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
1,33
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
1,16
Chemia
Chemia
Nowa Era
1,08
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
1,50
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
1,33
Geografia
WSiP
25
1,16
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
1,25
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
1,25
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
1,16
Informatyka
Helion
32
1,91
Informatyka
Helion
33
1,5
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
1,75
Informatyka
WSiP
39
2,25
Informatyka
WSiP
40
1,66
Informatyka
WSzPWN
36
1,75
Informatyka
WSzPWN
37
2,25
Informatyka
WSzPWN
38
1,85
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
1,33
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
1,33
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,58
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
1,41
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,33
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,33
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,16
Jzyk polski
51
1,33
Jzyk polski
Nowa Era
49
1,25
Jzyk polski
Nowa Era
50
1,25
Jzyk polski
OPERON
52
1,16
Jzyk polski
WSiP
53
1,41
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
1,08
Matematyka
WSiP
59
1,33
Muzyka
Nowa Era
60
1,25
Muzyka
OPERON
61
1,16
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
1,58
Plastyka
OPERON
64
1,25
Plastyka
WSiP
66
1,16
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
1,08
68
1,33
Nowa Era
69
OPERON
70
1,16
WSzPWN
71
1,33
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
171
Tabela 38. Warto zmiennej 1.4 (odnajduje, wybiera iocenia rda informacji)
PRZEDMIOT
172
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
1,5
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
1,64
Biologia
WSiP
1,07
Biologia
WSiP
1,14
Chemia
Chemia
Nowa Era
1,07
Chemia
OPERON
1,21
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
1,42
11
1,14
12
1,35
13
Fizyka
Nowa Era
14
1,57
Fizyka
Nowa Era
15
1,71
Fizyka
OPERON
16
1,35
Fizyka
WSiP
17
1,14
Fizyka
WSiP
18
1,14
Fizyka
ZamKor
19
1,42
Geografia
Nowa Era
20
2,21
Geografia
Nowa Era
21
2,28
Geografia
OPERON
22
1,71
Geografia
WSiP
25
1,21
Geografia
WSiP
26
1,21
Geografia
WSzPWN
23
1,64
Geografia
WSzPWN
24
1,35
Historia
Nowa Era
27
1,35
Historia
OPERON
31
1,42
Historia
WSiP
29
1,14
Historia
WSiP
30
1,14
Historia
WSzPWN
28
1,21
Informatyka
Helion
32
2,85
Informatyka
Helion
33
1,64
Informatyka
Nowa Era
34
2,42
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
3,71
Informatyka
WSiP
40
3,5
Informatyka
WSzPWN
36
2,71
Informatyka
WSzPWN
37
2,14
Informatyka
WSzPWN
38
2,35
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
1,21
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
1,78
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
2,14
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,64
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
2,07
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,28
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,28
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,21
Jzyk polski
51
1,42
Jzyk polski
Nowa Era
49
1,28
Jzyk polski
Nowa Era
50
1,28
Jzyk polski
OPERON
52
1,85
Jzyk polski
WSiP
53
2,07
Jzyk polski
WSiP
54
1,64
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
1,57
Matematyka
WSiP
59
1,28
Muzyka
Nowa Era
60
1,28
Muzyka
OPERON
61
1,28
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
1,85
Plastyka
OPERON
64
1,78
Plastyka
WSiP
66
1,21
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
1,78
68
1,71
Nowa Era
69
2,07
OPERON
70
1,78
WSzPWN
71
2,07
Rubikon
72
1,28
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
173
Tabela 39. Warto zmiennej 1.5 (archiwizuje informacje)

PRZEDMIOT
174
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
1,5
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
1,64
Biologia
WSiP
1,07
Biologia
WSiP
1,14
Chemia
Chemia
Nowa Era
1,07
Chemia
OPERON
1,21
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
1,42
11
1,14
12
1,35
13
Fizyka
Nowa Era
14
1,57
Fizyka
Nowa Era
15
1,71
Fizyka
OPERON
16
1,35
Fizyka
WSiP
17
1,14
Fizyka
WSiP
18
1,14
Fizyka
ZamKor
19
1,42
Geografia
Nowa Era
20
2,21
Geografia
Nowa Era
21
2,28
Geografia
OPERON
22
1,71
Geografia
WSiP
25
1,21
Geografia
WSiP
26
1,21
Geografia
WSzPWN
23
1,64
Geografia
WSzPWN
24
1,35
Historia
Nowa Era
27
1,35
Historia
OPERON
31
1,42
Historia
WSiP
29
1,14
Historia
WSiP
30
1,14
Historia
WSzPWN
28
1,21
Informatyka
Helion
32
2,85
Informatyka
Helion
33
1,64
Informatyka
Nowa Era
34
2,42
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
3,71
Informatyka
WSiP
40
3,5
Informatyka
WSzPWN
36
2,71
Informatyka
WSzPWN
37
2,14
Informatyka
WSzPWN
38
2,35
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
1,21
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
1,78
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
2,14
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,64
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
2,07
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,28
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,28
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,21
Jzyk polski
51
1,42
Jzyk polski
Nowa Era
49
1,28
Jzyk polski
Nowa Era
50
1,28
Jzyk polski
OPERON
52
1,85
Jzyk polski
WSiP
53
2,07
Jzyk polski
WSiP
54
1,64
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
1,57
Matematyka
WSiP
59
1,28
Muzyka
Nowa Era
60
1,28
Muzyka
OPERON
61
1,28
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
1,85
Plastyka
OPERON
64
1,78
Plastyka
WSiP
66
1,21
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
1,78
68
1,71
Nowa Era
69
2,07
OPERON
70
1,78
WSzPWN
71
2,07
Rubikon
72
1,28
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
175
Tabela 40. Warto zmiennej 2.1 (rozumie tre komunikatu)

PRZEDMIOT
176
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
1,5
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
1,5
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
1,5
12
13
2,5
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
3,5
Fizyka
OPERON
16
1,5
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
4,5
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
3,5
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
2,5
Historia
WSiP
30
1,5
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
Informatyka
Helion
33
3,5
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
Informatyka
WSzPWN
36
Informatyka
WSzPWN
37
2,5
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
4,5
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
2,5
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,5
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
2,5
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
2,5
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
Jzyk polski
Nowa Era
50
2,5
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
1,5
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
OPERON
70
4,5
WSzPWN
71
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
177
Tabela 41. Warto zmiennej 2.2 (odnajduje, wybiera iocenia informacje)

PRZEDMIOT
178
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
1,1
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
1,2
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
1,3
Chemia
WSiP
1,1
Chemia
WSiP
10
1,4
11
1,1
12
1,1
13
Fizyka
Nowa Era
14
1,3
Fizyka
Nowa Era
15
1,6
Fizyka
OPERON
16
1,4
Fizyka
WSiP
17
1,5
Fizyka
WSiP
18
1,4
Fizyka
ZamKor
19
1,5
Geografia
Nowa Era
20
2,4
Geografia
Nowa Era
21
2,4
Geografia
OPERON
22
1,8
Geografia
WSiP
25
1,3
Geografia
WSiP
26
1,4
Geografia
WSzPWN
23
1,5
Geografia
WSzPWN
24
1,2
Historia
Nowa Era
27
1,4
Historia
OPERON
31
1,7
Historia
WSiP
29
1,2
Historia
WSiP
30
1,2
Historia
WSzPWN
28
1,4
Informatyka
Helion
32
2,7
Informatyka
Helion
33
2,1
Informatyka
Nowa Era
34
2,2
Informatyka
OPERON
35
2,1
Informatyka
WSiP
39
3,4
Informatyka
WSiP
40
3,2
Informatyka
WSzPWN
36
2,31
Informatyka
WSzPWN
37
1,7
Informatyka
WSzPWN
38
2,8
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
1,4
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
1,6
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
1,3
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,6
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
1,9
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,2
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,4
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,3
Jzyk polski
51
1,5
Jzyk polski
Nowa Era
49
2,1
Jzyk polski
Nowa Era
50
1,8
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
2,3
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
1,1
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
1,9
Matematyka
WSiP
59
1,4
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
1,3
Muzyka
WSiP
62
1,2
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
1,9
Plastyka
WSiP
66
1,3
Plastyka
WSiP
67
1,1
Plastyka
WSzPWN
65
1,9
68
1,7
Nowa Era
69
2,5
OPERON
70
1,6
WSzPWN
71
2,4
Rubikon
72
1,3
WSiP
73
1,3
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
179
Tabela 42. Warto zmiennej 2.3 (decyduje, co jest faktem, aco opini)
PRZEDMIOT
180
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
1,16
Biologia
Nowa Era
1,33
Biologia
OPERON
2,5
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
1,33
Fizyka
OPERON
16
1,16
Fizyka
WSiP
17
1,33
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
1,33
Geografia
Nowa Era
21
1,33
Geografia
OPERON
22
1,83
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
1,5
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
1,33
Historia
WSiP
30
1,33
Historia
WSzPWN
28
1,5
Informatyka
Helion
32
1,5
Informatyka
Helion
33
1,16
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
1,66
Informatyka
WSiP
40
1,66
Informatyka
WSzPWN
36
Informatyka
WSzPWN
37
1,33
Informatyka
WSzPWN
38
1,66
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
1,66
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,83
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,16
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,16
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,16
Jzyk polski
51
1,83
Jzyk polski
Nowa Era
49
2,66
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
2,83
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
2,16
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
3,33
OPERON
70
2,5
WSzPWN
71
2,83
Rubikon
72
1,33
WSiP
73
1,33
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
181
Tabela 43. Warto zmiennej 2.4 (rozrnia treci reklamowe od nie reklamowych)
PRZEDMIOT
182
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
1,75
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
Informatyka
Helion
33
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
Informatyka
WSzPWN
36
Informatyka
WSzPWN
37
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,75
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,5
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,25
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,25
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
1,25
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
3,25
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
1,5
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
OPERON
70
2,75
WSzPWN
71
3,5
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
183
Tabela 44. Warto zmiennej 3.1 (tworzy nowe treci)

PRZEDMIOT
184
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
1,37
Biologia
Nowa Era
1,43
Biologia
OPERON
1,5
Biologia
WSiP
1,56
Biologia
WSiP
1,06
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
1,06
Chemia
WSiP
10
1,18
11
12
13
1,31
Fizyka
Nowa Era
14
1,31
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
1,25
Fizyka
WSiP
18
1,06
Fizyka
ZamKor
19
1,12
Geografia
Nowa Era
20
1,18
Geografia
Nowa Era
21
1,18
Geografia
OPERON
22
1,18
Geografia
WSiP
25
1,43
Geografia
WSiP
26
1,06
Geografia
WSzPWN
23
1,18
Geografia
WSzPWN
24
1,06
Historia
Nowa Era
27
1,12
Historia
OPERON
31
1,12
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
1,12
Informatyka
Helion
32
2,81
Informatyka
Helion
33
3,31
Informatyka
Nowa Era
34
3,25
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
3,62
Informatyka
WSiP
40
3,75
Informatyka
WSzPWN
36
3,68
Informatyka
WSzPWN
37
2,37
Informatyka
WSzPWN
38
2,87
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
1,18
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
1,56
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
1,5
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,06
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
1,56
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
1,06
Jzyk polski
Nowa Era
49
1,31
Jzyk polski
Nowa Era
50
1,25
Jzyk polski
OPERON
52
1,06
Jzyk polski
WSiP
53
1,37
Jzyk polski
WSiP
54
1,06
Matematyka
Nowa Era
56
1,18
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
1,31
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
1,25
Muzyka
OPERON
61
1,68
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
1,43
Plastyka
OPERON
64
1,62
Plastyka
WSiP
66
1,68
Plastyka
WSiP
67
1,62
Plastyka
WSzPWN
65
1,62
68
1,87
Nowa Era
69
1,81
OPERON
70
1,62
WSzPWN
71
1,31
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
185
Tabela 45. Warto zmiennej 3.2 (przetwarza znalezione winternecie i/lub stworzone
przez siebie treci)
PRZEDMIOT
186
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
2,2
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
1,8
Biologia
WSiP
1,4
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
1,6
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
1,6
11
1,4
12
1,8
13
1,6
Fizyka
Nowa Era
14
1,6
Fizyka
Nowa Era
15
1,8
Fizyka
OPERON
16
1,6
Fizyka
WSiP
17
1,8
Fizyka
WSiP
18
1,8
Fizyka
ZamKor
19
2,2
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
2,2
Geografia
WSiP
25
1,8
Geografia
WSiP
26
1,2
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
1,2
Historia
Nowa Era
27
1,6
Historia
OPERON
31
2,2
Historia
WSiP
29
1,4
Historia
WSiP
30
1,2
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
3,4
Informatyka
Helion
33
Informatyka
Nowa Era
34
3,8
Informatyka
OPERON
35
1,6
Informatyka
WSiP
39
3,4
Informatyka
WSiP
40
3,8
Informatyka
WSzPWN
36
2,2
Informatyka
WSzPWN
37
1,2
Informatyka
WSzPWN
38
3,2
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
1,2
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
1,6
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
2,2
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,6
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
2,2
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,6
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,6
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,2
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
1,4
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
1,8
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
1,2
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
2,4
Matematyka
WSiP
59
1,2
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
1,4
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
2,6
Plastyka
WSiP
66
1,4
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
2,2
68
2,6
Nowa Era
69
2,6
OPERON
70
2,4
WSzPWN
71
2,6
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
187
Tabela 46. Warto zmiennej 3.3 (prezentuje nowe i/lub przetworzone treci)
PRZEDMIOT
188
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
1,8
Biologia
Nowa Era
1,2
Biologia
OPERON
2,4
Biologia
WSiP
1,8
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
1,4
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
2,2
11
12
1,2
13
Fizyka
Nowa Era
14
2,2
Fizyka
Nowa Era
15
1,4
Fizyka
OPERON
16
1,4
Fizyka
WSiP
17
1,6
Fizyka
WSiP
18
1,8
Fizyka
ZamKor
19
1,6
Geografia
Nowa Era
20
2,2
Geografia
Nowa Era
21
2,2
Geografia
OPERON
22
2,6
Geografia
WSiP
25
2,2
Geografia
WSiP
26
1,2
Geografia
WSzPWN
23
1,2
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
1,6
Historia
OPERON
31
2,2
Historia
WSiP
29
1,2
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
1,4
Informatyka
Helion
32
3,8
Informatyka
Helion
33
2,8
Informatyka
Nowa Era
34
3,2
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
3,8
Informatyka
WSiP
40
4,6
Informatyka
WSzPWN
36
2,4
Informatyka
WSzPWN
37
2,2
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
1,4
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
2,4
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,4
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
1,8
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,4
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,4
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,4
Jzyk polski
51
1,2
Jzyk polski
Nowa Era
49
2,2
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
1,6
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
1,6
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
2,4
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
1,2
Muzyka
WSiP
62
1,6
Muzyka
WSiP
63
2,8
Plastyka
OPERON
64
3,8
Plastyka
WSiP
66
1,8
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
2,8
68
2,6
Nowa Era
69
2,2
OPERON
70
1,8
WSzPWN
71
2,4
Rubikon
72
1,4
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
189
Tabela 47. Warto zmiennej 4.1 (jest wiadome istnienia prawnego ietycznego
wymiaru tworzenia treci)
PRZEDMIOT
190
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
1,5
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
Informatyka
Helion
33
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
Informatyka
WSzPWN
36
Informatyka
WSzPWN
37
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,5
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
OPERON
70
WSzPWN
71
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
191
Tabela 48. Warto zmiennej 4.2 (wie, ktre treci moe przetwarza zgodnie
zprawem)
PRZEDMIOT
192
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
1,5
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
1,16
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
1,16
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
3,66
Informatyka
Helion
33
3,5
Informatyka
Nowa Era
34
3,5
Informatyka
OPERON
35
2,83
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
4,83
Informatyka
WSzPWN
36
2,66
Informatyka
WSzPWN
37
1,83
Informatyka
WSzPWN
38
4,33
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,16
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
1,66
Plastyka
WSiP
66
1,66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
OPERON
70
WSzPWN
71
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
193
Tabela 49. Warto zmiennej 4.3 (zna swoje prawa jako twrcy treci zamieszczanych
winternecie
PRZEDMIOT
194
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
2,5
Informatyka
Helion
33
1,5
Informatyka
Nowa Era
34
1,5
Informatyka
OPERON
35
1,5
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
Informatyka
WSzPWN
36
1,5
Informatyka
WSzPWN
37
1,5
Informatyka
WSzPWN
38
1,5
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
1,5
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
OPERON
70
WSzPWN
71
1,5
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
195
Tabela 50. Warto zmiennej 4.4 (rozpoznaje problemy zwizane zwasnoci

wdobie internetu)
PRZEDMIOT
196
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
4,5
Informatyka
Helion
33
2,5
Informatyka
Nowa Era
34
1,5
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
Informatyka
WSzPWN
36
Informatyka
WSzPWN
37
1,5
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
OPERON
70
WSzPWN
71
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
197
Tabela 51. Warto zmiennej 5.1 (wie, einternet tworzy przestrze dzielon
zinnymi ludmi)
PRZEDMIOT
198
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
2,5
Informatyka
Helion
33
1,25
Informatyka
Nowa Era
34
1,5
Informatyka
OPERON
35
1,5
Informatyka
WSiP
39
1,5
Informatyka
WSiP
40
3,25
Informatyka
WSzPWN
36
Informatyka
WSzPWN
37
Informatyka
WSzPWN
38
2,5
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,25
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,25
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,25
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,25
Jzyk polski
51
2,5
Jzyk polski
Nowa Era
49
2,5
Jzyk polski
Nowa Era
50
2,5
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
OPERON
70
WSzPWN
71
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
199
Tabela 52. Warto zmiennej 5.2 (dba oempati wkomunikacji internetowej)

PRZEDMIOT
200
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
1,75
Fizyka
WSiP
18
1,5
Fizyka
ZamKor
19
1,25
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
1,5
Geografia
WSiP
25
1,5
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
1,25
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
1,25
Informatyka
Helion
32
2,5
Informatyka
Helion
33
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
4,75
Informatyka
WSzPWN
36
1,5
Informatyka
WSzPWN
37
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
2,5
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
2,5
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,5
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
3,25
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,25
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
2,5
Jzyk polski
Nowa Era
50
1,75
Jzyk polski
OPERON
52
3,75
Jzyk polski
WSiP
53
2,5
Jzyk polski
WSiP
54
2,5
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
1,5
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
3,25
Nowa Era
69
3,25
OPERON
70
1,75
WSzPWN
71
1,75
Rubikon
72
WSiP
73
1,75
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
201
Tabela 53. Warto zmiennej 5.3 (swj wizerunek buduje wsposb przemylany
iadekwatny do otoczenia)
PRZEDMIOT
202
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
3,28
Informatyka
Helion
33
1,85
Informatyka
Nowa Era
34
1,85
Informatyka
OPERON
35
1,85
Informatyka
WSiP
39
1,71
Informatyka
WSiP
40
4,71
Informatyka
WSzPWN
36
Informatyka
WSzPWN
37
1,57
Informatyka
WSzPWN
38
3,28
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
1,57
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
1,85
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,85
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
1,28
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,57
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,28
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,14
Jzyk polski
51
1,85
Jzyk polski
Nowa Era
49
2,57
Jzyk polski
Nowa Era
50
1,42
Jzyk polski
OPERON
52
2,14
Jzyk polski
WSiP
53
1,57
Jzyk polski
WSiP
54
1,57
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
1,85
OPERON
70
WSzPWN
71
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
203
Tabela 54. Warto zmiennej 6.1 (zna zagroenia zwizane zporuszaniem si winternecie)
PRZEDMIOT
204
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
1,2
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
1,4
Informatyka
Helion
33
1,6
Informatyka
Nowa Era
34
1,6
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
3,6
Informatyka
WSzPWN
36
1,6
Informatyka
WSzPWN
37
1,6
Informatyka
WSzPWN
38
1,4
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,2
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
1,6
Jzyk polski
Nowa Era
50
1,6
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
OPERON
70
WSzPWN
71
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
205
Tabela 55. Warto zmiennej 6.2 (radzi sobie zinternetowymi niebezpieczestwami)

PRZEDMIOT
206
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
Informatyka
Helion
33
1,25
Informatyka
Nowa Era
34
1,5
Informatyka
OPERON
35
1,5
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
1,37
Informatyka
WSzPWN
36
1,25
Informatyka
WSzPWN
37
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
1,12
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
OPERON
70
WSzPWN
71
1,12
Rubikon
72
WSiP
73
1,12
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
207
Tabela 56. Warto zmiennej 6.3 (uzyskuje kontrol nad informacjami udzielanymi
innym)
PRZEDMIOT
208
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
Edukacja dla bezpieczestwa
Nowa Era
11
OPERON
12
WSiP
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
Informatyka
Helion
33
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
Informatyka
WSzPWN
36
Informatyka
WSzPWN
37
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
OPERON
70
WSzPWN
71
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
209
Tabela 57. Warto zmiennej 6.4 (jest wiadome powiza oraz rnic midzy komunikacj zaporedniczon przez internet iniezaporedniczon)
PRZEDMIOT
210
WYDAWCA
ID
PROGRAMU
WARTO
ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
1,75
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
3,5
Informatyka
Helion
33
Informatyka
Nowa Era
34
2,25
Informatyka
OPERON
35
2,5
Informatyka
WSiP
39
Informatyka
WSiP
40
4,75
Informatyka
WSzPWN
36
Informatyka
WSzPWN
37
1,5
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
1,25
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
1,25
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
1,25
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
1,5
Jzyk polski
WSiP
53
1,25
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
1,25
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
1,5
Nowa Era
69
OPERON
70
1,75
WSzPWN
71
1,75
Rubikon
72
1,75
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
211
Tabela 58. Warto zmiennej 6.5 (stosuje zasady higieny zwizanej zkorzystaniem
zkomputera)
PRZEDMIOT
212
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
1,6
Biologia
Nowa Era
1,4
Biologia
OPERON
1,4
Biologia
WSiP
1,6
Biologia
WSiP
1,6
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
Informatyka
Helion
33
1,8
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
2,4
Informatyka
WSiP
39
1,6
Informatyka
WSiP
40
3,4
Informatyka
WSzPWN
36
1,8
Informatyka
WSzPWN
37
1,8
Informatyka
WSzPWN
38
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
Nowa Era
69
OPERON
70
WSzPWN
71
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
213
Tabela 59. Warto zmiennej 7.1 (rozpoznaje elementy kultury internetowej)

PRZEDMIOT
214
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
1,11
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
1,11
12
1,11
13
Fizyka
Nowa Era
14
1,11
Fizyka
Nowa Era
15
1,11
Fizyka
OPERON
16
1,11
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
1,33
Geografia
Nowa Era
21
1,33
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
1,11
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
1,11
Historia
Nowa Era
27
1,11
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
1,44
Informatyka
Helion
33
1,33
Informatyka
Nowa Era
34
2,44
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
2,44
Informatyka
WSiP
40
3,22
Informatyka
WSzPWN
36
2,22
Informatyka
WSzPWN
37
1,22
Informatyka
WSzPWN
38
2,66
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
1,11
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
1,33
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
1,22
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
1,11
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
1,11
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
1,11
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
1,33
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
2,44
Jzyk polski
Nowa Era
50
1,44
Jzyk polski
OPERON
52
1,22
Jzyk polski
WSiP
53
1,66
Jzyk polski
WSiP
54
1,11
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
1,11
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
1,33
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
1,22
68
1,22
Nowa Era
69
1,22
OPERON
70
WSzPWN
71
Rubikon
72
1,33
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
215
Tabela 60. Warto zmiennej 7.2 (aktywnie uczestniczy wspoecznociach internetowych)

PRZEDMIOT
216
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
12
13
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
Fizyka
OPERON
16
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
Historia
WSiP
30
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
3,66
Informatyka
Helion
33
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
1,66
Informatyka
WSiP
40
Informatyka
WSzPWN
36
2,66
Informatyka
WSzPWN
37
Informatyka
WSzPWN
38
3,66
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
2,33
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
2,33
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
2,33
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
Jzyk polski
WSiP
53
1,66
Jzyk polski
WSiP
54
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
Plastyka
OPERON
64
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
1,66
Nowa Era
69
OPERON
70
WSzPWN
71
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
217
Tabela 61. Warto zmiennej 7.3 (inicjuje irozwija spoecznoci internetowe oparte
owsplne zadania)
PRZEDMIOT
218
WYDAWCA
ID
WARTO
PROGRAMU ZMIENNEJ
Biologia
Nowa Era
1,33
Biologia
Nowa Era
Biologia
OPERON
1,33
Biologia
WSiP
Biologia
WSiP
Chemia
Chemia
Nowa Era
Chemia
OPERON
Chemia
WSiP
Chemia
WSiP
10
11
1,66
12
1,66
13
1,33
Fizyka
Nowa Era
14
Fizyka
Nowa Era
15
1,33
Fizyka
OPERON
16
1,33
Fizyka
WSiP
17
Fizyka
WSiP
18
Fizyka
ZamKor
19
Geografia
Nowa Era
20
Geografia
Nowa Era
21
Geografia
OPERON
22
Geografia
WSiP
25
Geografia
WSiP
26
Geografia
WSzPWN
23
Geografia
WSzPWN
24
Historia
Nowa Era
27
1,66
Historia
OPERON
31
Historia
WSiP
29
1,66
Historia
WSiP
30
1,33
Historia
WSzPWN
28
Informatyka
Helion
32
Informatyka
Helion
33
Informatyka
Nowa Era
34
Informatyka
OPERON
35
Informatyka
WSiP
39
2,33
Informatyka
WSiP
40
Informatyka
WSzPWN
36
Informatyka
WSzPWN
37
Informatyka
WSzPWN
38
3,33
Jzyk obcy nowoytny
Express Publishing
42
1,33
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
43
Jzyk obcy nowoytny
MACMILLAN POLSKA
44
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
41
Jzyk obcy nowoytny
Nowa Era
45
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
46
Jzyk obcy nowoytny
PEARSON
47
Jzyk obcy nowoytny
WSzPWN
48
Jzyk polski
51
Jzyk polski
Nowa Era
49
Jzyk polski
Nowa Era
50
Jzyk polski
OPERON
52
1,33
Jzyk polski
WSiP
53
1,33
Jzyk polski
WSiP
54
1,33
Matematyka
Nowa Era
56
Matematyka
OPERON
57
1,33
Matematyka
WSiP
55
Matematyka
WSiP
58
Matematyka
WSiP
59
Muzyka
Nowa Era
60
Muzyka
OPERON
61
Muzyka
WSiP
62
Muzyka
WSiP
63
1,33
Plastyka
OPERON
64
2,33
Plastyka
WSiP
66
Plastyka
WSiP
67
Plastyka
WSzPWN
65
68
2,33
Nowa Era
69
2,33
OPERON
70
WSzPWN
71
Rubikon
72
WSiP
73
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
219
Tabela 62. Wartoci zmiennych wprogramach nauczania wykorzystywanych wszkole A(Ostatnia kolumna zawiera maksymaln warto danej zmiennej wwykorzystywanych wszkole Aprogramach nauczania)
ID
ZMIENNEJ
NAZWA ZMIENNEJ
1.1
1.2
2,33
1.3
1,75
1.4
Odnajduje, wybiera iocena rda informacji
2,28
1.5
4,16
2.1
2.2
Odnajduje, wybiera iocenia informacje (pod ktem aktualnoci, dokadnoci,

wanoci, wiarygodnoci rda [autor, domena, instytucja sprawcza, autorytet
nauczyciela], wszechstronnoci)
2,4
2.3
2,83
2.4
3.1
Tworzy nowe treci
3.2
Przetwarza znalezione winternecie i/lub stworzone przez siebie treci
2,6
3.3
2,6
4.1
4.2
Wie, ktre treci moe przetwarza zgodnie zprawem
2,83
4.3
Zna swoje prawa jako twrcy treci zamieszczanych

winternecie
1,5
4.4
5.1
1,5
5.2
3,75
5.3
Swj wizerunek buduje wsposb przemylany iadekwatny

do otoczenia
2,14
6.1
6.2
1,5
6.3
6.4
Jest wiadome powiza oraz rnic midzy komunikacj zaporedniczon

przez internet iniezaporedniczon
2,5
6.5
2,4
7.1
1,33
7.2
1,66
7.3
2,33
220
MAX WARTOCI
ZMIENNEJ
Tabela 63. Wartoci zmiennych wprogramach nauczania wykorzystywanych wszkole B (Ostatnia kolumna zawiera maksymaln warto danej zmiennej wwykorzystywanych wszkole B programach nauczania)
ID
ZMIENNEJ
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
MAX WARTOCI
ZMIENNEJ
NAZWA ZMIENNEJ
1.1
1.2
2,33
1.3
1,75
1.4
2,21
1.5
4,16
2.1
2.2

wanoci, wiarygodnoci rda [autor, domena, instytucja sprawcza, autorytet nauczyciela], wszechstronnoci)
2,4
2.3
2.4
3.1
Tworzy nowe treci
3.2
2,6
3.3
4.1
4.2
2,83
4.3
1,5
4.4
5.1
2,5
5.2
3,25
5.3
Swj wizerunek buduje wsposb przemylany iadekwatny do otoczenia
1,85
6.1
6.2
1,5
6.3
6.4

2,5
6.5
2,4
7.1
7.2
2,33
7.3
2,33
221
Tabela 64. Wartoci zmiennych wprogramach nauczania wykorzystywanych wszkole C (Ostatnia kolumna zawiera maksymaln warto danej zmiennej wwykorzystywanych wszkole C
programach nauczania)
ID
ZMIENNEJ
NAZWA ZMIENNEJ
1.1
1.2
2,33
1.3
1,75
1.4
2,28
1.5
4,16
2.1
2.2

2,5
2.3
3,33
2.4
3.1
Tworzy nowe treci
3.2
2,6
3.3
2,8
4.1
4.2
2,83
4.3
1,5
4.4
5.1
2,5
5.2
3,25
5.3
2,57
6.1
6.2
1,5
6.3
6.4

2,5
6.5
2,4
7.1
2,44
7.2
2,33
7.3
2,33
222
MAX WARTOCI
ZMIENNEJ
Tabela 65. Wartoci zmiennych wprogramach nauczania wykorzystywanych wszkole D (Ostatnia kolumna zawiera maksymaln warto danej zmiennej wwykorzystywanych wszkole D programach nauczania)
ID
ZMIENNEJ
ANEKS 3
Ilociowa analiza
programw
nauczania
tabele z wartociami
zmiennych
MAX WARTOCI
ZMIENNEJ
NAZWA ZMIENNEJ
1.1
1.2
1.3
1,5
1.4
2,21
1.5
3,5
2.1
2.2

wanoci, wiarygodnoci rda [autor, domena, instytucja sprawcza, autorytet
nauczyciela], wszechstronnoci)
2,4
2.3
2.4
3.1
Tworzy nowe treci
3,31
3.2
3.3
3,8
4.1
4.2
3,5
4.3
1,5
4.4
2,5
5.1
2,5
5.2
3,25
5.3
2,57
6.1
1,6
6.2
1,25
6.3
6.4

6.5
1,8
7.1
2,44
7.2
2,33
7.3
2,33
223
Tabela 66. Wartoci zmiennych wprogramach nauczania wykorzystywanych wszkole E (Ostatnia kolumna zawiera maksymaln warto danej zmiennej wwykorzystywanych wszkole E programach nauczania)
ID
ZMIENNEJ
NAZWA ZMIENNEJ
1.1
1.2
1.3
2,07
1.4
2,42
1.5
2.1
2.2

2,5
2.3
3,33
2.4
3.1
Tworzy nowe treci
3,8
3.2
3,2
3.3
4.1
3,5
4.2
1,66
4.3
1,5
4.4
2,5
5.1
2,5
5.2
3,25
5.3
1,85
6.1
1,5
6.2
6.3
2,25
6.4

1,75
6.5
2,44
7.1
1,33
7.2
7.3
2,33
224
MAX WARTOCI
ZMIENNEJ
226
ANEKS 4
Jakociowa analiza
programw
nauczania
wykaz
programw
ANEKS 4
Jakociowa analiza programw
nauczania wykaz programw
poddanych analizie
Przy programie zdanego przedmiotu podalimy redni punktacj zilociowego badani programw:
Biologia; WSiP; id5: zachowania informacyjne 1,08, zachowania
produkcyjne 1,0 (ostatnie miejsce), ycie w internecie 1,05. Wybr ze
wzgldu na ostatnie miejsce w jednym obszarze i najniszy wynik spord
programw biologii winnym.
Chemia; Nowa Era; id7: zachowania informacyjne 1,0 (ostatnie
miejsce), zachowania produkcyjne 1,0 (ostatnie miejsce), ycie winternecie
1,0 (ostatnie miejsce). Wybr ze wzgldu na ostatnie miejsce wewszystkich
obszarach. Warto doda, ejeszcze dwa programy miay ex aequo ostatnie
miejsca wdwch obszarach iwjednym wynik niewiele powyej 1,0.
Edukacja dla bezpieczestwa; Nowa Era; id11: zachowania informacyjne 1,37, zachowania produkcyjne 1,05, ycie winternecie 1,07. Wybr ze wzgldu na najnisze wyniki wdwch obszarach spord programw
edukacji dla bezpieczestwa.
Fizyka; Operon; id16: zachowania informacyjne 1,41, zachowania
produkcyjne 1,14, ycie winternecie 1,04. Wybr ze wzgldu na najnisze
wyniki wdwch obszarach spord badanych programw zfizyki.
Geografia; PWN; id23: zachowania informacyjne 1,46, zachowania produkcyjne 1,07, ycie winternecie 1,0 (ostatnie miejsce). Wybr ze
wzgldu na ostatnie miejsce w jednym z obszarw i dwa najnisze wyniki
wpozostaych spord programw geograficznych.
Historia; WSiP; id30: zachowania informacyjne 1,25, zachowania
produkcyjne 1,02, ycie winternecie 1,03. Wybr ze wzgldu na najnisze
wyniki ze wszystkich badanych programw historycznych w dwch obszarach.
227
Informatyka; WSiP; id40: zachowania informacyjne 3,15 (pierwsze

miejsce), zachowania produkcyjne 4,14 (pierwsze miejsce), ycie winternecie 3,7 (pierwsze miejsce). Wybr ze wzgldu na najlepszy rednik wynik
wewszystkich obszarach.
Jzyk angielski; Pearson; id46: zachowania informacyjne 1,46,
zachowania produkcyjne 1,14, ycie winternecie 1,08. Wybr wpewnym
sensie losowy; pocztkowo wytypowano trzy programy jzyka angielskiego,
znajniszymi wynikami wbadanych ilociowo obszarach (id46, id47, id48),
okazao si jednak, ekady ma wjednym obszarze wyniki nisze od pozostaych, dlatego zdecydowalimy sina pierwszy znich.
Jzyk polski; Nowa Era; id50: zachowania informacyjne 1,57, zachowania produkcyjne 1,03, ycie winternecie 1,33. Wybr ze wzgldu na
najniszy wynik spord programw do jzyka polskiego wzakresie zachowa informacyjnych (dwa pozostae wyniki niewiele wysze od 1,0).
Matematyka; Nowa Era; id56: zachowania informacyjne 1,0 (ostatnie miejsce), zachowania produkcyjne 1,02, ycie winternecie 1,0 (ostatnie miejsce). Wybr ze wzgldu na najnisze wyniki w dwch obszarach
ijeden niewiele powyej 1,0.
Muzyka; WSiP; id62: zachowania informacyjne 1,02, zachowania produkcyjne 1,08, ycie winternecie 1,0 (ostatnie miejsce). Wybr ze
wzgldu na ostatnie miejsce wjednym zobszarw.
Plastyka; WSiP; id67: zachowania informacyjne 1,01, zachowania
produkcyjne 1,08, ycie winternecie 1,0 (ostatnie miejsce). Wybr ze wzgldu na ostatnie miejsce wjednym zobszarw idwa pozostae wpobliu 1,0.
Wiedza o spoeczestwie; Operon; id70: zachowania informacyjne 2,18, zachowania produkcyjne 1,4, ycie winternecie 1,13. Wybr ze
wzgldu na trzy rednie wyniki nisze ni wprzypadku pozostaych programw ztego przedmiotu.
Wychowanie do ycia wrodzinie; WSiP; id73: zachowania informacyjne 1,07, zachowania produkcyjne 1,0 (ostatnie miejsce), ycie winternecie 1,07. Wybr ze wzgldu na ostatnie miejsce w jednym z obszarw
igorszy wynik wdwch pozostaych obszarach od drugiego programu ztego
przedmiotu analizowanego wbadaniu ilociowym.
228
Patroni medialni
edunews.pl
Portal Stowarzyszenia Bibliotekarzy

Polskich (http://www.sbp.pl)
edukatormedialny.pl
Stowarzyszenie EBIB
(http://www.ebib.pl)
edukacjainformacyjna.pl
czlowiekitechnologie.com
2edu.pl
bibliosfera.net
Raport czy raczej zestaw raportw badawczych prezentuje kilka wanych ustale, istotnych dla zrozumienia wspczesnego korzystania zsieci przez modych, jak idla
praktyki edukacyjnej.
Po pierwsze bdnie zakadalimy niekiedy, e modsze pokolenie jest doskonale
obyte w technologiach sieciowych. Sie jest czci ich naturalnego rodowiska komunikacyjnego, ale napotykaj wnim podobne trudnoci jak wikszo uytkownikw niezalenie od wieku. Wie si ztym inny mit, estarsze pokolenie ma zreguy problemy
technologiczne, wwikszym stopniu widocznie ni wprzypadku modych ludzi. Zraportu
pyn inne wnioski. Niezalenie od wieku czy stau korzystania zsieci uytkownicy potrzebuj wsparcia, ksztacenia kompetencji medialnych i informacyjnych. Zdobywaj je poprzez samodzielny wysiek, dziki komunikacji zinnymi np. poprzez fora specjalistyczne
dotyczce okrelonych aplikacji. Cigle w mniejszym stopniu mog liczy na wsparcie
edukacyjne ze strony szkoy czy innych instytucji edukacyjnych.
Po drugie tzw. starsze pokolenie ma co podkrelaj autorzy wiele do zaoferowania korzystajcym zsieci modym ludziom. To pewnego rodzaju trudna do zdefiniowania, atwiejsza jednak do potocznego pojcia mdro korzystania, czyli zdolno do
formuowania celw ipotrzeb wkontekcie sieci. To wymaga bardziej dojrzaoci yciowej
ni technologicznej, ktra przychodzi bardziej zwiekiem ni staem korzystania. Dotyczy
to m.in. takich zagadnie jak bezpieczne zachowania wsieci, samowiadomo zagroe,
po bardziej pozytywne pomysw na twrcze korzystanie.
Po trzecie raport ukazuje problemy edukacyjne wszkoach. Nie chodzi tylko obrak
dostatecznie upowszechnionej edukacji medialnej i informacyjnej. Modzie majca do
dyspozycji swoje wasne urzdzenia mobilne spotyka si wszkole zsieciow archeologi
komputerami stacjonarnymi, przedawnionymi systemami operacyjnymi i aplikacjami
uytkowymi (aspekt materialny). Oprcz niedostatkw sprztowych mamy rwnie zjawisko sabego nasycenia technologiami wspczesnej dydaktyki (aspekt formalny). Wspczesne technologie sieci opieraj si na wsppracy iwymianie, dydaktyka za kontynuuje
wzorce kultury industrialnej i masowej, zamiast np. wikszego otwarcia si w kierunku
nowych prdw edukacyjnych tj. konektywizm czy choby metodyka aktywizujca. Zajcia wgrupach, metody projektu, kreatywne sesje wramach lekcji to cigle nowina dydaktyczna, anie standard. Technologie sieciowe nie znalazy jeszcze waciwej manifestacji
wkulturze edukacyjnej szk.
Dr hab. Piotr Drzewiecki

Dzieci Sieci 2.0 - Kompetencje Komunikacyjne Mlodych 2012

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dzieci Sieci 2.0 - Kompetencje Komunikacyjne Mlodych 2012

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dzieci Sieci 2.

Badanie kwestionariuszowe kompetencji komunikacyjnych osb wwieku

Netnografia, czyli gimnazjalici igimnazjalistki wspoecznociach internetowych

Ilociowa analiza programw nauczania

Jakociowa analiza programw nauczania

Model kompetencji zwizanych zkorzystaniem zinternetu przez dzieci

Aneks 1. Ilociowa analiza programw nauczania model kompetencji

Aneks 2. Ilociowa analiza programw nauczania wykaz programw

Aneks 3. Ilociowa analiza programw nauczania tabele zwartociami

Aneks 4. Jakociowa analiza programw nauczania wykaz programw

Instytut Kultury Miejskiej

DZIECI SIECI. KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE MODYCH

szans na zdobycie interesujcych (bo odmiennych) danych. Staralimy si te

chocia prowadzone przez krtki okres czasu, pozwalaj na przyjrzenie si,

Instytut Kultury Miejskiej

Instytut Kultury Miejskiej

DZIECI SIECI. KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE MODYCH

adekwatnego metodologicznie, studium jednego wojewdztwa. Mona

Zestawienie oglnych informacji obadanych

Braki danych brak danych

UREDNIONE WYKSZTACENIE RODZICW

Braki danych brak danych

rdo: opracowanie wasne

DZIECI SIECI. KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE MODYCH

43,1proc. badanych deklarowao, ekorzysta zinternetu od ponad 6lat,

JAK CZSTO KORZYSTASZ ZINTERNETU?

Braki danych brak danych

rdo: opracowanie wasne

Wasnego telefonu komrkowego

Wasnego komputera stacjonarnego

Wasnego komputera przenonego

Komputera innej osoby zrodziny (np.rodzicw, rodzestwa)

Komputera innej osoby spoza rodziny

Telefonu komrkowego innej osoby

Braki danych brak danych

LICZBA NARZDZI/SPRZTW POSIADANYCH

Braki danych brak danych

rdo: opracowanie wasne

Instytut Kultury Miejskiej

DZIECI SIECI. KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE MODYCH

Tabela 4. Rodzaj/typ ulubionej, najczciej odwiedzanej strony internetowej

blog / czat / serwis spoecznociowy

serwis ztreciami typu kwejk.pl

filmy / seriale / muzyka

gry komputerowe / online

duy portal informacyjny typu onet.pl, wp.pl

materiay dydaktyczne / szkolne

plotki, moda, sztuka

strony do odbierania poczty

strony dla mionikw kultury japoskiej

rdo: opracowanie wasne

Tabela 5. Jak oceniasz swoje umiejtnoci korzystania zinternetu?

rdo: Opracowanie wasne

Instytut Kultury Miejskiej

DZIECI SIECI. KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE MODYCH

Wyniki standardy kompetencji

Zachowania informacyjne. Standard 1.

nie rozpoznali inie znali znaczenia operatora - zastosowanego na pocztku

informacji onajnowszym albumie Justina

stron, na ktrych pojawiaj sie sowa

informacji owszystkich wpisach Timberlakea

stron, na ktrych pojawia si sowo

informacji onajnowszych albumach