VIII Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw

Zawody stopnia drugiego

(5 stycznia 2013 r.)
www.omg.edu.pl

Szkice rozwiza zada konkursowych

1. Wyznacz wszystkie pary (a, b) liczb cakowitych speniajcych warunki
a < b < 2013

oraz

a + b = 4020 .

Szkic rozwizania
Poniewa a+b = 4020, wic a = 4020b. Korzystajc z nierwnoci a < b, otrzymujemy
4020 b < b. Std wynika, e 4020 < 2b, czyli 2010 < b.
Wobec tego 2010<b<2013, a poniewa liczba b jest cakowita, wic b=2011 lub b=2012.
Wstawiajc uzyskane wartoci b do rwnoci a = 4020 b, dostajemy kolejno a = 2009 lub
a = 2008.
Pozostaje sprawdzi, e obie otrzymane pary (a, b) = (2009, 2011) i (a, b) = (2008, 2012)
speniaj warunki zadania.
2. Czy istnieje taki trjkt ostroktny, w ktrym dugoci wszystkich bokw i wszystkich wysokoci s liczbami cakowitymi? Odpowied uzasadnij.
Szkic rozwizania
Taki trjkt istnieje. Pokaemy, jak go skonstruowa.
Rozwamy trjkt prostoktny M BC, ktrego przyprostoktne BM i CM maj odpowiednio dugoci 15 i 20. Z twierdzenia Pitagorasa wynika, e BC = 25. Niech A bdzie
punktem symetrycznym do punktu B wzgldem prostej CM .
Wykaemy, e trjkt ABC spenia warunki zadania.
Dugoci bokw trjkta ABC s liczbami cakowitymi. Rwnie dugo wysokoci
CM jest liczb cakowit. Poniewa trjkt ABC jest rwnoramienny (AC = BC), wic
pozostae dwie wysokoci tego trjkta s rwne. Oznaczmy je przez h. Obliczajc na dwa
sposoby pole S trjkta ABC, uzyskujemy
AB CM
BC h
AB CM 30 20
=S =
, skd h =
=
= 24 .
2
2
BC
25
Pozostaje uzasadni, e trjkt ABC jest ostroktny. Poniewa trjkt M BC jest pro) CBM < 90 , a zatem kty CBA i CAB s ostre. Ponadto, przyprostoktna
stoktny, wic <
) BCM < <
) CBM ,
BM trjkta M BC jest krtsza od przyprostoktnej CM . Wobec tego <

<
)
<
)
<
)
skd wynika, e BCM < 45 , czyli ACB = 2 BCM < 90 .
3. Wyka, e jeli liczby a i b s dodatnie i mniejsze od 1, to

a b + b a + 1 > 3ab .
Szkic rozwizania

Dodatnia liczba b spenia

nierwno b < 1. Wobec tego b > b, a zatem a b > ab.
Analogicznie otrzymujemy b a > ab. Ponadto, skoro obie liczby a, b s dodatnie i mniejsze
od 1, wic 1 > ab. Std ostatecznie uzyskujemy

a b + b a + 1 > ab + ab + ab = 3ab ,
co naleao wykaza.

4. Kady punkt paszczyzny naley pomalowa na pewien kolor w taki sposb, aby
kada prosta bya jednokolorowa lub dwukolorowa. Jaka jest najwiksza moliwa liczba
kolorw, ktrych mona uy do pomalowania punktw tej paszczyzny? Odpowied uzasadnij.
Szkic rozwizania
Wykaemy, e najwiksza moliwa liczba kolorw, ktrych mona uy do pomalowania
punktw tej paszczyzny, jest rwna 3.
Przypumy, e paszczyzn mona pomalowa przy uyciu czterech kolorw w taki
sposb, aby kada prosta bya jednokolorowa lub dwukolorowa. Wybierzmy cztery punkty
rnych kolorw: C czerwony, Z zielony, N niebieski oraz P pomaraczowy.
Moliwe s dwa przypadki.
(1) Proste CZ i N P nie s rwnolege. Oznaczmy przez X punkt ich przecicia. Wwczas,
skoro punkt X ley na prostej CZ, to musi on by albo czerwony, albo zielony. Z drugiej
strony, punkt X ley na prostej N P , wic jest on albo niebieski, albo pomaraczowy.
Jednak obu tych warunkw pogodzi si nie da.
(2) Proste CZ i N P s rwnolege. Wwczas punkty C, Z, N , P s wierzchokami trapezu.
Przyjmijmy, dla ustalenia uwagi, e przektnymi tego trapezu s proste CN i ZP
oraz oznaczmy przez X punkt przecicia tych przektnych. Rozumujc jak poprzednio,
stwierdzamy, e skoro punkt X ley na prostej CN , to jest on koloru czerwonego lub
niebieskiego. Z drugiej strony, punkt X ley na prostej ZP , wic jest on zielony lub
pomaraczowy. Te dwa warunki jednak nie mog by spenione jednoczenie.
Sprzeczno otrzymana w obu przypadkach dowodzi, e nie mona pomalowa punktw
paszczyzny czterema kolorami w dany sposb.
Wskaemy teraz pokolorowanie punktw paszczyzny trzema kolorami, aby kada prosta bya jednokolorowa lub dwukolorowa.
Rozwamy punkt A i prost k, przechodzc przez ten punkt. Punkt A pomalujmy na
czerwono, wszystkie inne punkty prostej k na zielono, a pozostae punkty paszczyzny na
niebiesko. Kada prosta zawiera wwczas punkty jednego lub dwch kolorw.
5. Wyznacz wszystkie pary liczb pierwszych (p, q), dla ktrych liczba p2 + pq + q 2 jest
kwadratem liczby cakowitej.
Szkic rozwizania
Rozwamy najpierw przypadek p q. Niech a bdzie tak nieujemn liczb cakowit,
e p2 + pq + q 2 = a2 . Wwczas
(p + q)2 a2 = pq ,

czyli

(p + q + a)(p + q a) = pq .

Poniewa liczby p i q s pierwsze oraz p + q + a p + q a, wic

(

p+q +a = p
p+q a = q

lub

p + q + a = pq
p+q a = 1.

Pierwszy z powyszych ukadw nie moe by speniony, gdy p + q + a > p.

Z kolei dodajc stronami rwnania drugiego ukadu, uzyskujemy 2p+2q 1 = pq, co po
przeksztaceniach przybiera posta (p 2)(q 2) = 3 . Liczby p 2 i q 2 s nieujemne oraz
p 2 q 2. Std wniosek, e p 2 = 3, q 2 = 1, czyli p = 5, q = 3. Pozostaje sprawdzi, e
otrzymana para (p, q) = (5, 3) spenia warunki zadania.
Analogicznie dla p q uzyskujemy par (p, q) = (3, 5), ktra take spenia warunki zadania.