dr Mariusz Kicia

Makroekonomia (UMCS: EKO, MIF)

Uwaga! Na kolokwiach powinny pojawi si przykady liczbowe do interpretacji lub krtkie zadania do
wyliczenia, oparte na przykadach z wicze. Kade kolokwium powinno obejmowa materia od pocztku zaj
do ostatnich omwionych zagadnie. Egzamin dotyczy bdzie wszystkich poniszych zagadnie od strony
teoretycznej i interpretacyjnej. Po zaliczeniu przedmiotu student powinien potrafi interpretowa sygnay
zawarte we wskanikach makroekonomicznych niezalenie od gospodarki, zna najwaniejsze aktualne
wskaniki dla polskiej gospodarki oraz potrafi oceni i uzasadni perspektywy ich ksztatowania si w
najbliszym okresie. Student powinien zna podstawowe mechanizmy powiza pomidzy poszczeglnymi
kategoriami makroekonomicznymi oraz potrafi przeprowadzi logiczn analiz skutkw zmian parametrw na
ksztatowanie innych kategorii makroekonomicznych.
PROGRAM WYKADU I ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE
I. FUNKCJONOWANIE GOSPODARKI I RACHUNKI NARODOWE
1. Makroekonomia jako ga ekonomii
2. Makroekonomia a mikroekonomia
3. Sektory instytucjonalne i ich rola w gospodarce narodowej
4. Schemat okrny strumieni w gospodarce w penym modelu
5. Podstawowe kategorie systemu SNA (produkcja globalna, zuycie porednie, warto dodana brutto, PKB,
PNB, dochd narodowy)
6. Metody rachunku PKB
7. Definicja i interpretacja podstawowych strumieni w gospodarce: popyt krajowy, popyt prywatny, popyt
publiczny, akumulacja, nakady brutto na rodki trwae, popyt zewntrzny, eksport, import, saldo obrotw
biecych (1)
8. Pierwotny, wtrny i ostateczny podzia dochodw
9. Redystrybucja, oszczdnoci, akumulacja a wzrost gospodarczy
10. Struktura tworzenia PKB a poziom rozwoju gospodarki. Faza przedindustrialna, faza industrialna, faza
postindustrialna
11. PKB a PKB per capita (2)
12. PKB wg rynkowego kursu walutowego i wg parytetu siy nabywczej
13. Uproszczony pomiar parytetu i interpretacja danych (3)
14. Zalety i wady PKB jako miernika efektw w gospodarce
II. ELEMENTY WZROSTU GOSPODARCZEGO I CYKLU KONIUNKTURALNEGO
15. Definicja wzrostu gospodarczego i rozwoju spoecznego
16. PKB w cenach biecych i w cenach staych
17. Wskaniki cen dla kategorii systemu SNA (deflatory)
18. Dynamika PKB wg wartoci i wolumenu roczna i kwartalna. Wskaniki surowe i oczyszczone z waha
sezonowych (4)
19. Wskaniki rozwoju spoecznego (5)
20. HDI jako przykad syntetycznego miernika rozwoju spoecznego (6)
21. Czynniki wzrostu gospodarczego wnioski z przegldu bada
22. Ekstensywne czynniki wzrostu: nakady kapitau i pracy oraz czynniki je warunkujce
23. Intensywne czynniki wzrostu: produktywno kapitau i wydajno pracy
24. Model AS/AD
25. Rwnowaga krtkookresowa i procesy mnonikowe
26. Mnonik wydatkw autonomicznych i czynniki wpywajce na jego poziom w penym modelu
27. Produkt potencjalny i realny. Luka produktu
28. Definicja cyklu koniunkturalnego
29. Klasyczny a wspczesny cykl koniunkturalny
30. Przebieg cyklu koniunkturalnego
31. Fazy cyklu koniunkturalnego
1

http://www.stat.gov.pl (Gwny Urzd Statystyczny)

https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html (CIA Factbook / Economy)
3
http://www.oanda.com (Oanda)
4
http://www.stat.gov.pl (Gwny Urzd Statystyczny)
5
http://devdata.worldbank.org/data-query (Bank wiatowy)
6
http://hdr.undp.org/en/statistics/ (ONZ, Human Development Reports)
2

32. Przyczyny modyfikacji cyklu klasycznego do cyklu wspczesnego

33. Wskaniki koniunktury (wyprzedzajce, rwnolege, procykliczne, antycykliczne). Antycypacja danych
makroekonomicznych (7)
34. Indeksy sentymentu jako wyprzedzajce mierniki koniunktury ( 8)
35. Cykl koniunkturalny w warunkach gospodarki globalnej. Konwergencje sfer realnych gospodarek
36. Stagflacja
III. BUDET I ELEMENTY POLITYKI FISKALNEJ
37. Podstawowe pojcia: budet, deficyt budetowy, dug publiczny, subwencja, dotacja, rezerwa oglna,
wydatki sztywne i elastyczne
38. Funkcje budetu
39. rda dochodw budetu pastwa i kierunki ich rozdysponowania (9)
40. Klasyfikacja podatkw
41. Krzywa Laffera
42. Deficyt budetowy a oszczdnoci i finansowanie wzrostu gospodarczego
43. Aktywna i pasywna polityka fiskalna. Automatyczne stabilizatory koniunktury
44. Kryteria fiskalne konwergencji monetarnej (kryteria z Maastricht, konsolidacja fiskalna)
IV. POLITYKA PIENINA I INFLACJA
45. Organizacja i przepywy w sektorze finansowym
46. Organizacja sektora bankowego
47. Funkcje banku centralnego w gospodarce rynkowej
48. NBP i Rada Polityki Pieninej. Informacje po posiedzeniu RPP (minutes) (10)
49. Pienidz w gospodarce rynkowej: pojcie, funkcje, cechy, formy
50. Agregaty pienine
51. Rwnanie ilociowej teorii pienidza i interpretacja skutkw decyzji monetarnych
52. Narzdzia polityki pieninej banku centralnego (stopy operacji depozytowo-kredytowych, stopa rezerwy
obowizkowej, operacje otwartego rynku)
53. Ekspansywna i restrykcyjna polityka pienina
54. Bilans obrotw kapitaowych i bilans patniczy
55. Systemy kursu walutowego
56. Deprecjacja, aprecjacja, dewaluacja, rewaluacja
57. Wahania kursw walutowych i interwencje banku centralnego
58. System kursu walutowego ERM-II
59. Definicja inflacji
60. Miary inflacji: CPI, PPI, HICP, inflacja bazowa
61. Interpretacja danych o inflacji podawanych przez GUS
62. Klasyfikacja inflacji ze wzgldu na tempo wzrostu cen
63. Mechanizmy inflacji popytowej i kosztowej
64. Inflacja egzogeniczna i endogeniczna
65. Mechanizm transmisyjny polityki pieninej
66. Polityka bezporedniego celu inflacyjnego w Polsce i na wiecie
V. BEZROBOCIE I RYNEK PRACY
67. Powizania midzy rynkiem pracy, dbr i pienidza
68. Determinanty poday siy roboczej
69. Czynniki determinujce popyt na prac
70. Przepywy i rwnowaga na rynku pracy
71. Klasyfikacje bezrobocia
72. Miary bezrobocia: rejestrowane i BAEL
73. Naturalna stopa bezrobocia, stopa NAIRU, stopa NAWRU
74. Bezrobocie w Polsce: aktualne tendencje i polityka rynku pracy
VI. ELEMENTY MAKROEKONOMII GOSPODARKI OTWARTEJ
75. Przesanki wymiany midzynarodowej
76. Bilans handlowy, bilans obrotw biecych, bilans obrotw kapitaowych, bilans patniczy
7

http://www.macronext.pl (MacroNext baza i kalendarz publikacji danych makroekonomicznych)

http://www.ipsos.pl/new/3_3.html (Wskanik Optymizmu Konsumentw IPSOS)
9
http://www.mf.gov.pl (Ministerstwo Finansw)
10
http://www.nbp.pl (NBP)
8

77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.

Bilans patniczy a sytuacja monetarna gospodarki

Wskanik terms of trade
Wpyw parametrw makroekonomicznych na strumienie bilansu patniczego
Aktualne tendencje w wymianie midzynarodowej polskiej gospodarki
Rola instytucji midzynarodowych w stabilizacji makroekonomicznej (MFW, Bank wiatowy, EBOR)
Gospodarki emerging markets
Globalny kryzys 2008-2009 geneza, przebieg i analiza aktualnych danych

VII. BIECE INFORMACJE GOSPODARCZE DOTYCZCE POLSKIEJ GOSPODARKI

84. Szacunkowa warto PKB Polski w cenach biecych za ostatni peny rok
85. Aktualna dynamika PKB za ostatni rok i kwarta
86. Aktualna relacja deficytu budetowego do PKB
87. Aktualna relacja dugu publicznego do PKB
88. Aktualna wysoko stopy inflacji (CPI)
89. Aktualna wysoko stopy bezrobocia rejestrowanego i BAEL
90. Aktualna relacja salda wymiany handlowej do PKB
91. Warunki i wypenianie kryteriw konwergencji monetarnej (kryteria z Maastricht)
92. Aktualne tendencje w gospodarce wiatowej

PROPOZYCJE TEMATW, PRZYKADW I ZADA DO ANALIZY (plan minimum)

Wprowadzenie do makroekonomii
1.
2.
3.
4.
5.

Czy mikroekonomia i makroekonomia mwi o tym samym czy nie?

Co wiecie Pastwo na temat aktualnej sytuacji polskiej gospodarki i trendw w gospodarce wiatowej?
Czego spodziewacie si Pastwo po zajciach z makroekonomii?
Komu wiedza makroekonomiczna jest niezbdna?
Niezalenie od schematu okrnego prosz przedyskutowa powizania pomidzy dowolnymi
sektorami instytucjonalnymi (kady z kadym jak/czym jest powizany).

Rachunki narodowe
1. Na podstawie danych z rocznikw statystycznych przeprowadzi analiz ksztatowania si relacji
podstawowych kategorii systemu SNA (produkcja globalna, warto dodana, PKB).
2. Na podstawie danych z rocznikw statystycznych przeprowadzi analiz ksztatowania si struktury
PKB wg metody produktowej, wydatkowej i dochodowej. Ktre z sektorw instytucjonalnych maj
najwikszy wpyw na tworzenie PKB? Dlaczego w 2000 roku nastpiy tak znaczne zmiany struktury
tworzenia PKB (metoda produktowa) wg sektorw instytucjonalnych? Ktra z kategorii metody
wydatkowej PKB ma najwikszy udzia, a ktra jest najbardziej wraliwa na zmiany koniunktury?
3. Poda przykady (i wartoci) gospodarek o duym/rednim/maym PKB i jednoczenie
wysokim/rednim/niskim PKB per capita.
4. Na podstawie danych dotyczcych indeksu BigMac (oanda.com) oraz biecych rynkowych kursw
walutowych (finance.yahoo.com) sprawdzi, w ktrej z gospodarek warto zarabia, a w ktrej
wydawa zarobione dochody z uwzgldnieniem parytetu siy nabywczej:
a. Polska a Ukraina
b. Polska a USA. Czy Work&Travel jeszcze si opaca?
c. Polska a Argentyna
5. Jaki jest kurs parytetowy wymiany zotego na euro? Co byoby, gdybymy do strefy euro wstpili
wymieniajc walut wg kursu parytetowego?
6. Na podstawie danych Banku wiatowego sprawdzi czy poziom dochodu per capita jest zwizany ze
struktur tworzenia PKB przez rolnictwo, przemys i usugi.
Wzrost gospodarczy i rozwj spoeczny
1. Na podstawie danych z rocznikw statystycznych przeanalizowa wspzalenoci pomidzy dynamik
PKB wg wartoci, dynamik PKB wg wolumenu oraz wskanikami cen dla PKB.
2. Dokonaj analizy ostatniej podanej przez GUS informacji na temat dynamiki PKB oraz jego
komponentw w ostatnim kwartale i roku (www.stat.gov.pl).
3. Porwna wskaniki rozwoju spoecznego dla rnych gospodarek na podstawie danych dostpnych w
bazie Banku wiatowego.
4. Na podstawie danych z rocznika statystycznego dokona analizy ksztatowania si w Polsce
wskanikw produktywnoci kapitau, stopnia zuycia rodkw trwaych, wydajnoci pracy na osob i
wydajnoci pracy na jednostk kosztu zwizanego z zatrudnieniem. Prosz porwna dwa ostatnie
wskaniki z danymi dla Polski, gospodarek rozwinitych i rozwijajcych si. Czy rnice w ksztatowaniu
si ostatnich dwch wskanikw mog uzasadnia kierunki przepywu kapitau i bezporednich
inwestycji zagranicznych na skal wiatow?

Procesy mnonikowe. Cykl koniunkturalny

1. W pewnej zamknitej gospodarce 2-sektorowej warto konsumpcji autonomicznej wynosia 100 mld z, a
warto inwestycji 100 mld z.
Jeeli skonno do konsumpcji wynosi 80% to ile wynosi mnonik wydatkw autonomicznych i dochd
zapewniajcy rwnowag? Jakim rwnaniem opisany jest zagregowany popyt w tej gospodarce?
Ile wyniesie poziom dochodu rwnowagi, jeeli warto inwestycji wzronie o 100 mld z? W jaki
sposb dojdzie do osignicia nowego punktu rwnowagi?
Ile wyniesie warto mnonika i poziom rwnowagi w sytuacji (a), jeeli dodatkowo w gospodarce
pojawi si sektor instytucji rzdowych i samorzdowych, ktry wprowadzi 15% podatki oraz bdzie
realizowa wydatki na poziomie 150 mld z. Dodatkowo, przedsibiorstwa rozpoczn wymian z
zagranic, przy czym skonno do importu wyniesie 5%, za autonomiczny eksport netto 20 mld z?
Czy w tej sytuacji budet bdzie notowa nadwyk czy deficyt? Co si stanie z rwnowag, jeeli rzd
zdecyduje si wyda dodatkowe 100 mld z i na ile uda si sfinansowa ten wydatek wikszymi
dochodami do budetu?
2. Dokonaj analizy przebiegu wybranych zmiennych w cigu ostatnich lat w polskiej gospodarce. Czy na tej
podstawie mona wskaza wyranie okresy recesji i ekspansji gospodarki? Jakie s oznaki spowolnienia, a jakie
widoczne oznaki oywienia? Zwr uwag w jakiej kolejnoci reaguj na przyspieszenie koniunktury
poszczeglne skadniki popytu w gospodarce.
3. Dokonaj analizy przebiegu wybranych zmiennych w cyklu koniunkturalnym, zamieszczonych w materiaach
wykadowych dot. cyklu koniunkturalnego w USA. Zwr uwag na zmiany wskanikw opisujcych reakcj
inwestycji i wskanikw rynku pracy na tle zmian koniunktury. Dane dostpne s w publikacji National
Economic Trends na stronie Banku Federalnego w St. Louis, http://www.stlouisfed.org.
4. Jak oceniasz obecne tendencje zmian wskanikw opisujcych koniunktur w polskiej gospodarce? Jakie s
tendencje zoonych indeksw koniunktury (typu: Barometr Rzeczpospolitej, wskanik koniunktury Ipsos,
wskanik koniunktury IBnGR)? Jaki jest poziom Na podstawie wynikw ankiety przeprowadzonej w grupie
oblicz warto Wskanika Optymizmu Konsumentw Ipsos-Demoskop (WOK)? Jakie s obecnie perspektywy dla
polskiej gospodarki?
Polityka fiskalna
1. Zamy, e w sytuacji wyjciowej w gospodarce planowany jest zrwnowaony budet, tj. planowane
dochody i wydatki s rwne. Jakie skutki dla budetu bdzie miao zwikszenie wydatkw rzdowych o
dodatkowe G: spowoduje powstanie nadwyki w budecie czy doprowadzi do deficytu? Wzrost
wydatkw rzdowych powoduje bowiem skutki mnonikowe dla wzrostu dochodu, a wysze dochody
to wysze dochody do budetu. Czy moliwy jest taki dobr parametrw mnonika wydatkw
autonomicznych (c, t i m) aby wzrostowi wydatkw rzdowych towarzyszyo jeszcze wiksze
zwikszenie dochodw? Przyjmij pocztkowo c=80%, t=15%, m=5% i dokonaj analizy skutkw wzrostu
wydatkw o dodatkowe 1000 jednostek. Sprbuj dobra tak parametry, aby opisana powyej sytuacja
bya moliwa. Czy jest ona moliwa do osignicia w rzeczywistoci? Zakadamy, e podatki s pacone
przy liniowej stawce t.
2. W pewniej gospodarce, w ktrej przy rednio 19% stopie opodatkowania dochodw jednostkowemu
wzrostowi dochodu towarzyszy wzrost konsumpcji o 0.8 i importu o 0.1 jednostki, oszacowano
konsumpcj autonomiczn na 200 mld EUR, inwestycje na 100 mld EUR, wydatki rzdowe (popytowe)
na 150 mld EUR a transfery socjalne z budetu na 200 mld EUR, za autonomiczny eksport netto na -10
mld EUR. Warto dochodu wytworzonego przez gospodark wyniosa 1000 mld EUR. (a) Czy jest to
poziom zapewniajcy rwnowag? (b) Czy w tej sytuacji w gospodarce mona si spodziewa ekspansji
czy recesji? (c) Jeeli udzia podatkw porednich w relacji do PKB wynosi okoo 13%, a poza
wymienionymi powyej nie ma innych dochodw i wydatkw w budecie, podaj ile wynosi relacja
wyniku budetu do PKB? (d) Ile wyniosaby ta relacja, gdyby gospodarka osigna stan rwnowagi
przy niezmienionych wydatkach i transferach rzdowych?
3. Gospodarka jest opisana nastpujcymi rwnaniami i parametrami:
Y = C + I + G + NX
C = Ca + c (1-t) Y
NX = NXa mY

Ca = 200
I = 1000
G = T = tY
NXa = 550

c = 0,8
m = 0,2
t = 0,25

a.
b.

c.
d.

Znale wielko dochodu rwnowacego gospodark oraz mnonik wydatkw autonomicznych.

Zamy, e rzd chce zrekompensowa przewidywany na przyszy rok spadek inwestycji o 5%
tak, aby osign wzrost gospodarczy rwny 5%. Jakie naley w zwizku z tym zaoy wydatki
budetowe na rok przyszy? Jaki bdzie wynik budetu i jaka bdzie jego relacja do PKB?
Czy bardziej korzystne byoby dla gospodarki dodatkowe zwikszenie stopy opodatkowania do
30%, czy zmniejszenie jej do 20%?
Jakie mona odnotowa maksymalne tempo wzrostu PKB w tej gospodarce w roku przyszym,
jeeli udzia deficytu budetowego w PKB nie moe przekroczy 3%?

4. Na podstawie danych dotyczcych struktury dochodw i wydatkw budetowych z poprzednich lat

(dane w prezentacji do wykadu) przygotuj prognoz budetu na 2007 rok wyliczajc planowane
dochody na podstawie prognozowanego PKB. Jako punkt wyjcia w prognozie PKB przyjmij warto z
2005 roku i uwzgldnij prognoz wzrostu realnego oraz inflacj w latach 2006-2007. Przyjmij, e
deficyt budetowy nie bdzie wikszy ni 30 mld z.
5. Na koniec 2006 roku relacja dugu publicznego do PKB wyniesie 49,2%. Ile bdzie wynosi dug
publiczny na koniec 2007 roku, jeeli obsuga zaduenia w 2007 roku wyniesie 35 mld z, za odsetki
naliczane s od zaduenia na pocztek roku przy stopie procentowej 5%?
Polityka pienina
1. Dokonaj analizy ksztatowania si podstawowych narzdzi polityki pieninej NBP od poowy lat 90. XX
wieku do chwili obecnej. Jakie s aktualne perspektywy dla zmian parametrw monetarnych w Polsce?
Dokonaj analizy opinii czonkw Rady Polityki Pieninej na temat zasadnoci zmian parametrw na
kolejnym posiedzeniu Rady. Czy na tej podstawie mona spodziewa si jaka decyzja zostanie podjta?
2. Dokonaj analizy ksztatowania si stp procentowych WIBOR lub rentownoci obligacji/bonw
skarbowych. Czy zmiany w rynkowych stopach procentowych nastpuj przed czy po decyzji Rady
Polityki Pieninej? Czy na tej podstawie mona prognozowa decyzje, jakie podejmie na najbliszym
posiedzeniu Rada?
3. Dokonaj analizy informacji publikowanej po posiedzeniu Rady Polityki Pieninej (tzw. minutes). Jakie
parametry makroekonomiczne powinny by wzite pod uwag przy podejmowaniu decyzji o zmianach
w polityce pieninej? Odpowied uzasadnij.
Inflacja i bezrobocie
1. Dokonaj analizy ksztatowania si wskanika inflacji i stopy bezrobocia w polskiej gospodarce w
ostatnim czasie. Jakie byy przyczyny zmian bezrobocia i inflacji w ostatnich latach? Jakie s
perspektywy dla zmian tych wskanikw w przyszoci?
2. Dokonaj analizy informacji nt. dynamiki cen dbr konsumpcyjnych (potocznie zwanego inflacj)
opublikowanej za ostatni miesic.
3. Dokonaj analizy ksztatowania si inflacji bazowej w ostatnich miesicach (dane NBP).
Wymiana midzynarodowa
1. Dokonaj analizy ksztatowania si dynamiki i struktury polskiego eksportu i importu. Jakich zmian
mona si spodziewa w najbliszym czasie? Czy stopa procentowa, dynamika PKB, kurs walutowy
wpywaj na poziom polskiego salda obrotw biecych i bilans patniczy?
2. Jakie s perspektywy wypenienia przez Polsk kryteriw konwergencji monetarnej z Maastricht i
przystpienia do strefy euro? Jakie s pozytywne i negatywne skutki wymiany waluty na euro? Czy w
Polsce mona unikn wystpienia efektu cappuccino po wstpieniu do strefy euro?