Z PRAKTYKI

m. asp. mgr in. Rafa Kotapka

ekspert bada broni i balistyki LK KWP w Olsztynie
mgr in. Henryk Juszczyk
ekspert bada broni i balistyki CLKP

Porwnanie parametrw pociskw wystrzeliwanych

zbroniprodukcji samodziaowej i broni produkcji fabrycznej

Wstp icel pracy

Coraz czciej do popeniania przestpstw wykorzystywana jest bro palna wykonywana na bazie broni
pneumatycznej. Zazwyczaj s to przerobione samodziaowo karabinki pneumatyczne. Celem niniejszej pracy jest
dokonanie pomiarw iporwnanie parametrw pociskw
wystrzeliwanych z broni wytworzonej samodziaowo na
bazie broni fabrycznej ibroni produkcji fabrycznej. Do bada wykorzystano bro paln kal. 5,6 mm (.22) wykonan
samodziaowo na bazie oglnie dostpnego whandlu karabinka pneumatycznego HATSAN mod. 60 kal. 5,5 mm
(ryc. 13). Jest on przystosowany zarwno do odstrzeliwania nabojw sportowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm
(.22) long rifle, jak i wystrzeliwania pociskw DIABOLO
kal. 5,5 mm przy uyciu nabojw alarmowych bocznego
zaponu kal. 5,6 mm (.22) long. W badaniach jako bro
paln produkcji fabrycznej wykorzystano karabinek sportowy CZ mod. 2 kal. 5,6 mm (.22) long rifle.

Przerobiony samodziaowo karabinek

pneumatyczny HATSAN mod. 60 kal. 5,5 mm
Ze wzgldu na swoj konstrukcj karabinek pneumatyczny HATSAN mod. 60 kal. 5,5 mm moe by wprosty
sposb przystosowany do odstrzeliwania nabojw spor-

towych bocznego zaponu kal. .22 long rifle. Na rycinie1

przedstawiono karabinek kal. 5,6 mm (.22) wykonany
samodziaowo na bazie karabinka pneumatycznego HATSAN mod. 60 kal. 5,5 mm. Jest on wyposaony wlunet
celownicz HAKKO 4 x 40 produkcji fiskiej.
Wbadanym karabinku pneumatycznym dokonano nastpujcych samodziaowych przerbek:
wykonano komor nabojow od strony wlotu lufy,
wykonano samodziaowo iglic, ktr zamontowano
wczku toka sprajcego powietrze.
Widok oglny mechanizmw czciowo rozoonego
karabinka pneumatycznego HATSAN mod. 60 kal. 5,5mm
przedstawiony jest na rycinie 2.
W celu wykonania komory nabojowej luf karabinka
pneumatycznego rozwiercono za pomoc wierta orednicy 6 mm na dugoci 20 mm. W badanym karabinku
splanowano tylny pask lufy, co pozwolio na ryglowanie
lufy zzaadowanym do komory nabojem. Taki sposb wykonania komory nabojowej umoliwi adowanie do niej
nabojw sportowych rnych producentw, tj. majcych
rn dugo ze wzgldu na rn dugo pociskw.
Aby okreli parametry przewodu lufy przedmiotowego przerobionego karabinka pneumatycznego, z silikonu
kryminalistycznego Mikrosil wykonano replik fragmentu
przewodu lufy (ryc. 4). Poddano j badaniom przy uyciu
mikroskopu stereoskopowego MST 131 z przystawk
MOZ07VIS do pomiarw precyzyjnych wcelu okrelenia

Ryc. 1. Widok lewej strony karabinka kal. 5,6 mm (.22) wykonanego samodziaowo na bazie karabinka pneumatycznego HATSAN mod. 60 kal. 5,5 mm
Fig. 1. Left side of cal. 22 home-made shotgun based on HATSAN model 60 cal. 5.5 mm air shotgun
rdo (ryc. 113): autorzy

36

pROBLEMY KRYMINALISTYKI 281(3) 2013

Z PRAKTYKI

Ryc. 2. Widok czci skadowych karabinka pneumatycznego HATSAN mod. 60 kal. 5,5 mm. Odpowiednimi numerami oznaczone s: 1 uszczelka toka,
2 trzon toka, 3 tuleja prowadzca zzaczepem, 4 spryna toka, 5 podkadka regulacyjna, 6 opora spryny toka zerdzi, 7 cylinder toka,
8 mechanizm spustowy zzaczepem
Fig. 2. Components of HATSAN model 60 cal. 5.5 mm air gun: 1 piston gashet, 2 piston tumk, 3 guiding sleeve with stop, 4 piston spring, 5 adjusting
shim, 6 beacing of piston spring with rod, 7 piston cylinder, 8 trigger mechanism with stop

Ryc. 3. Widok wlotu lufy przerobionego samodziaowo karabinka pneumatycznego od strony komory nabojowej
Fig. 3. Barrel inlet of home-transformed air gun as viewed
from cartridge chamber

Ryc. 4. Widok boczny repliki silikonowej fragmentu przewodu lufy przerobionego samodziaowo karabinka pneumatycznego zodwzorowan komor nabojow
Fig. 4. Side view of silicon replica of barrel bore fragment originating from home-made air gun
with impressed cartridge chamber

kierunku skrtu gwintu oraz liczby igbokoci pl. Na podstawie przeprowadzonych bada stwierdzono, e przerobiony karabinek pneumatyczny HATSAN mod. 60 ma prawoskrtnie gwintowany przewd lufy o dwunastu polach
ibruzdach. Szeroko pl gwintu zawiera si wgranicach
od 0,97 do 1,14 mm. Wysoko naci gwintowych zawiera si wgranicach od 0,07 do 0,13 mm.
Tok oryginalnego karabinka pneumatycznego HATSAN skada si z trzonu, na ktrego zewntrznej powierzchni znajduje si uszczelka wykonana z tworzywa
sztucznego, oraz ztulei prowadzcej zzaczepem. Wcelu
wykonania mechanizmu uderzeniowego z trzonu toka usunito uszczelk i splanowano jego powierzchni
czoow w celu usunicia gniazda uszczelki. Nastpnie
wtrzonie toka wykonano gniazdo iglicy wten sposb, e

pROBLEMY KRYMINALISTYKI 281(3) 2013

wywiercono przelotowy otwr o rednicy 2,5 mm, w ktrym zrobiono gwint wewntrzny M3. Z fragmentu stalowego gwodzia wykonano iglic, na ktrej kocu nacito
gwint zewntrzny M3. Powysz iglic wkrcono w nagwintowany otwr trzonu toka. W celu unieruchomienia
trzonu toka wzgldem tulei prowadzcej w miejscu ich
czenia wywiercono przelotowy otwr o rednicy 3 mm,
w ktrym zamocowano mosiny nit. Czynno ta bya
niezbdna zuwagi na moliwo swobodnego obracania
si trzonu toka wzgldem tulei prowadzcej, co w konsekwencji mogoby doprowadzi do uszkodzenia iglicy.
Ponadto na przedniej powierzchni bijnika zamontowano
wykonany zfragmentu skrzanego paska zderzak, ktrego zadaniem jest ograniczenie siy uderzenia zwalnianego
bijnika (ryc. 56).

37

Z PRAKTYKI

Ryc. 5. Widok boczny bijnika przerobionego karabinka pneumatycznego

Fig. 5 Side view of striker originating from converted air gun

Wtrakcie bada stwierdzono, e karabinek ma sprawnie dziaajce mechanizmy i mona z niego oddawa
strzay przy uyciu nabojw sportowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long rifle. Mona zniego rwnie
wystrzeliwa pociski DIABOLO kal. 5,5 mm przy uyciu
nabojw alarmowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22)
long. Wtrakcie prb strzelaniem pociski wystrzelone zlufy
karabinka wnikay wdrewniany kulochwyt.

Karabinek sportowy CZ mod. 2 kal. 5,6 mm

(.22) long rifle

Ryc. 6. Widok powierzchni czoowej bijnika przerobionego karabinka

pneumatycznego zzamontowanym grotem iglicznym
Fig. 6. Striker front surface with fixed firing pin head of converted air gun

Woryginalnym karabinku pneumatycznym na zewntrznej powierzchni wylotu lufy znajduje si muszka wykonana
ztworzywa sztucznego zoson, ktra peni jednoczenie
funkcj osony wylotu lufy. Wbadanym karabinku, aby poprawi widoczno celu, usunito muszk celownicz wraz
zfragmentem osony, apozosta jej cz przystosowano
do penienia funkcji osony cicia wylotowego lufy (ryc. 7).

Ryc. 7. Widok wylotu lufy przerobionego karabinka pneumatycznego

Fig. 7. Barrel outlet in converted air gun

38

Karabinek sportowy CZ mod. 2 jest broni powtarzaln z zamkiem czterotaktowym (suwliwo-obrotowym)

i otwartymi przyrzdami celowniczymi (ryc. 8). Dugo
cakowita karabinka wynosi 1085 mm, a jego masa bez
celownika optycznego wynosi 2,9 kg. Karabinek sportowy
ma gwintowan luf odugoci 630 mm. Metalowe czci
skadowe karabinka s oksydowane. Pudekowy magazynek nabojowy ma pojemno piciu nabojw. Na grnej
powierzchni komory zamkowej wyfrezowana jest szyna
lunety celowniczej o szerokoci 16 mm. Karabinek CZ
mod. 2 ma oe typu niemieckiego wykonane z lakierowanego drewna, przystosowane dla strzelcw praworcznych. Kolba zakoczona jest stopk wykonan ztworzywa sztucznego.
W celu okrelenia parametrw przewodu lufy przedmiotowego karabinka sportowego z silikonu kryminalistycznego Mikrosil wykonano replik fragmentu przewodu lufy (ryc. 9). T replik silikonow poddano badaniom
mikroskopowym na mikroskopie stereoskopowym MST
131 z przystawk MOZ07VIS do pomiarw precyzyjnych wcelu okrelenia kierunku skrtu gwintu oraz liczby
igbokoci pl. Na podstawie przeprowadzonych bada
stwierdzono, e karabinek sportowy CZ mod. 2 kal. 5,6
mm (.22) long rifle ma prawoskrtnie gwintowany przewd lufy o dwunastu polach i bruzdach. Szeroko pl
gwintu zawiera si wgranicach od 1,17 do 1,24 mm. Wysoko naci gwintowych zawiera si w granicach od
0,05 do 0,06 mm.

pROBLEMY KRYMINALISTYKI 281(3) 2013

Z PRAKTYKI

Ryc. 8. Widok lewej strony karabinka sportowego CZ mod. 2 kal. 5,6 mm (.22) long rifle
Fig. 8. Left side view of CZ model 2 cal. 22 long rifle

Amunicj wykorzystan do bada byy naboje sportowe bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long rifle, ktre
s amunicj typow do wyej wymienionego karabinka
sportowego. Powysze naboje nale do bardzo popularnej amunicji, ktrej masa inicjujca zostaa sprasowana wobwodowym rowku znajdujcym si wwewntrznej
czci dna uski. Odpalenie naboju nastpuje w wyniku
uderzenia grota iglicy w dno uski przy krawdzi jej obwodu. Wbadaniach wykorzystywano naboje oidentycznej
konstrukcji jak nabj przedstawiony na rycinie 10.
W badaniach strzelaniem z przerobionego karabinka
pneumatycznego wystrzeliwano take pociski DIABOLO
kal. 5,5 mm przy uyciu nabojw alarmowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long. Konstrukcja izasada
dziaania nabojw alarmowych bocznego zaponu kal.
5,6mm (.22) long odpowiada konstrukcji izasadzie dziaania nabojw sportowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm
(.22) long rifle. Jedyn rnic wprzypadku nabojw alarmowych jest brak pocisku i grna krawd uski zagita
wgwiazdk (ryc. 1112).
Do przeprowadzenia prb strzelaniem uyto oowianych pociskw DIABOLO kal. 5,5 mm. Wpociskach DIABOLO kal. 5,5 mm, ktre mona wystrzeliwa zbadanego
przerobionego karabinka pneumatycznego, mona wyodrbni dwie podstawowe czci: wierzchokow i wiodc. Zarwno jedna, jak idruga moe przybiera rne
ksztaty wzalenoci od przeznaczenia pociskw. Pociski

Ryc. 9. Widok boczny repliki silikonowej fragmentu przewodu lufy karabinka sportowego CZ mod. 2 kal. 5,6 mm (.22) long rifle zodwzorowan
komor nabojow
Fig. 9. Side view of silicon replica of barrel fragment originating from CZ
model 2, cal. 22 long rifle with impressed cartridge chamber

pROBLEMY KRYMINALISTYKI 281(3) 2013

ozaokrglonej czci wierzchokowej su do oddawania

strzaw na wikszych odlegociach zuwagi na mniejsze
opory aerodynamiczne wstosunku do pociskw zpask
czci wierzchokow. Zadaniem czci wiodcej pocisku jest prowadzenie pocisku w przewodzie lufy oraz
uszczelnienie przewodu lufy w trakcie przemieszczania
si pocisku wkierunku jej wylotu. Widok pociskw uytych
do pomiaru prdkoci przedstawiony jest na rycinie 12.

Ryc. 10. Widok boczny naboju sportowego bocznego zaponu kal. 5,6 mm
(.22) long rifle (pocisk peny)
Fig. 10. Side view of long rifle cartridge (full bullet) of cal. 22 long rifle rimfire

Ryc. 11. Widok naboju alarmowego bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long
Fig. 11. View of Signac cartridge of cal. 22 long rifle rimfire

Ryc. 12. Widok czci bocznej i wierzchokowej pocisku DIABOLO kal.

5,5mm (wierzchoek zaokrglony)
Fig. 12. Side and top view of DIABOLO cal. 5.5 bullet (round-point)

39

Z PRAKTYKI

Prby strzelaniem zprzerobionego

samodziaowo karabinka pneumatycznego
Pomiar prdkoci iustalenie energii kinetycznej
pociskw odstrzeliwanych nabojw sportowych
bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long rifle
wodlegoci 1 i5 m od wylotu lufy
Wcelu ustalenia prdkoci pociskw na strzelnicy dowiadczalnej Laboratorium Kryminalistycznego Komendy
Wojewdzkiej Policji wOlsztynie zprzerobionego samodziaowo karabinka pneumatycznego odstrzelono dwanacie nabojw sportowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm
(.22) long rifle amerykaskiej firmy REMINGTON zpociskami ze stopu oowiu (Thunderbolt). Ich rednia masa
wynosi 2,58 g. Pomiarw dokonano za pomoc bramek
fotoelektrycznych BP-02 w odlegoci 1 i 5 m od wylotu
lufy. Strzay oddawano do bbna strzelniczego wypenionego wat. Wyniki poszczeglnych pomiarw prdkoci
pociskw i odpowiadajc im energi kinetyczn przedstawiono wponiszych tabelach.
Uzyskane wyniki bada poddano analizie istwierdzono, e prdko pociskw nabojw sportowych bocznego
zaponu kal. 5,6 mm (.22) long rifle o masie 2,58 g odstrzelonych z przerobionego samodziaowo karabinka
pneumatycznego wodlegoci 1 m od wylotu lufy zawiera si wgranicach od 352,4 do 365,3 m/s, co odpowiada
energii kinetycznej mieszczcej si wprzedziale od 160,2
do 172,1 J. Prdko wystrzeliwanych pociskw wodlegoci 5 m od wylotu lufy zawiera si wgranicach od 342,1
do 361,1 m/s, co odpowiada energii kinetycznej mieszczcej si wprzedziale od 151,0 do 168,3 J.
Na podstawie znajdujcych si wtabelach 1 i2 wartoci redniej energii kinetycznej wystrzeliwanych pociskw
obliczono procentowy spadek redniej energii pociskw
wodlegoci 5 m od wylotu lufy wstosunku do ich energii
redniej wodlegoci 1 m od wylotu lufy. Spadek energii kinetycznej wystrzeliwanych pociskw na odlegoci od 1 do
5 m od wylotu lufy przerobionego samodziaowo karabinka
pneumatycznego wynosi 9,5 J, tj. 5,65%.

Pomiar prdkoci iustalenie energii kinetycznej

pociskw DIABOLO kal. 5,5 mm wystrzelonych
przy uyciu nabojw alarmowych bocznego
zaponu kal. 5,6 mm (.22) long wodlegoci 1i5m
od wylotu lufy przerobionego samodziaowo
karabinka pneumatycznego
W celu ustalenia prdkoci pociskw na strzelnicy
dowiadczalnej LK KWP w Olsztynie z przerobionego
samodziaowo karabinka pneumatycznego wystrzelono
dwanacie oowianych pociskw DIABOLO kal. 5,5 mm
produkcji niemieckiej firmy UMAREX. Ich rednia masa wynosi 0,86g. Pociski DIABOLO wystrzeliwano przy uyciu

40

nabojw alarmowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22)

long produkcji woskiej firmy FIOCCHI. Pomiarw dokonywano za pomoc bramek fotoelektrycznych BP-02 wodlegoci 1 i5 m od wylotu lufy. Strzay oddawano do bbna
strzelniczego wypenionego wat. Wyniki poszczeglnych
pomiarw prdkoci pociskw iodpowiadajc im energi
kinetyczn przedstawiono wponiszych tabelach.
Uzyskane wyniki poddano analizie i stwierdzono,
e prdko pociskw DIABOLO kal. 5,5 mm o masie
0,86 g wystrzelonych z lufy przerobionego samodziaowo karabinka pneumatycznego przy uyciu nabojw
alarmowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long
wodlegoci 1 m od jej wylotu zawiera si w granicach
od 511,4 do639,0m/s, co odpowiada energii kinetycznej
mieszczcej si wprzedziale od 112,5 do 175,6 J. Prdko wystrzeliwanych pociskw wodlegoci 5 m od wylotu lufy zawiera si wgranicach od 518,7 do 570,3 m/s,
co odpowiada energii kinetycznej mieszczcej si wprzedziale od 115,7 do 139,9 J.
Na podstawie znajdujcych si wtabelach 3 i4 wartoci redniej energii wystrzeliwanych pociskw obliczono
procentowy spadek redniej energii pociskw wodlegoci 5 m od wylotu lufy wstosunku do ich energii redniej
wodlegoci 1 m od wylotu lufy. Spadek energii kinetycznej wystrzeliwanych pociskw na odlegoci od 1 do 5 m
od wylotu lufy przerobionego samodziaowo karabinka
pneumatycznego wynosi 13,5 J, tj. 9,3%.

Prby strzelaniem zkarabinka sportowego

Pomiar prdkoci iustalenie pocztkowej energii
kinetycznej pociskw wystrzelonych zlufy
karabinka sportowego
Na strzelnicy dowiadczalnej Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Wojewdzkiej Policji w Olsztynie
z wyej wymienionego karabinka sportowego poddano prbie odstrzelenia dwanacie nabojw sportowych
bocznego zaponu kal. .22 long rifle amerykaskiej firmy
REMINGTON zpociskami ze stopu oowiu (Thunderbolt)
oredniej masie 2,58 g wcelu ustalenia prdkoci pociskw. Pomiarw dokonano za pomoc bramek fotoelektrycznych BP-02 wodlegoci 1 i5 m od wylotu lufy. Strzay oddawano do bbna strzelniczego wypenionego wat.
Wyniki poszczeglnych pomiarw prdkoci pociskw
i odpowiadajc im energi kinetyczn przedstawiono
wtabelach 56.
Uzyskane wyniki poddano analizie i stwierdzono, e
prdko pociskw nabojw sportowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long rifle omasie 2,58 g wystrzelonych zkarabinka sportowego CZ mod. 2 kal. .22 long rifle
wodlegoci 1 m od wylotu lufy zawiera si wgranicach
od 375,1 do 395,6 m/s. Odpowiada to energii kinetycznej mieszczcej si w przedziale od 181,5 do 201,9 J.

pROBLEMY KRYMINALISTYKI 281(3) 2013

Z PRAKTYKI

Tabela 1

Tabela 2

Wyniki pomiarw prdkoci pociskw nabojw sportowych

bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long rifle odstrzelonych
zprzerobionego samodziaowo karabinka pneumatycznego
wodlegoci 1 m od wylotu lufy oraz odpowiadajca im
warto energii kinetycznej

Wyniki pomiarw prdkoci pociskw nabojw sportowych

bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long rifle odstrzelonych
zprzerobionego samodziaowo karabinka pneumatycznego
wodlegoci 5 m od wylotu lufy oraz odpowiadajca im
warto energii kinetycznej

Results of measurements of velocity of rimfire cartridges cal. 22

long rifle fired from home-converted air gun from 1 metre distance from barrel outlet and corresponding kinetic energy values

Results of measurements of velocity of rimfire cartridges cal. 22

long rifle fired from home-converted air gun from 5 metre distance from barrel outlet and corresponding kinetic energy values

Numer
pomiaru
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Masa
pocisku
[g]

Prdko
pocisku
[m/s]

Energia
pocisku
[J]

2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
Energia rednia [J]

364,2
362,4
364,2
363,8
352,4
361,3
362,6
364,9
353,9
355,8
365,3
360,2

171,1
169,4
171,1
170,7
160,2
168,4
169,6
171,8
161,5
163,3
172,1
167,4
168,1

Numer
pomiaru
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Masa
pocisku
[g]

Prdko
pocisku
[m/s]

Energia
pocisku
[J]

2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
Energia rednia [J]

361,1
343,4
350,5
356,1
356,9
358,8
346,1
344,4
349,8
349,5
347,7
342,1

168,3
152,1
158,4
163,6
164,3
166,1
154,6
153,0
157,8
157,5
155,9
151,0
158,6

Tabela 3

Tabela 4

Wyniki pomiarw prdkoci pociskw DIABOLO kal.5,5mm

wystrzelonych zlufy przerobionego samodziaowo
karabinka pneumatycznego przy uyciu nabojw
alarmowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long
wodlegoci 1 m od jej wylotu oraz odpowiadajca im
energia kinetyczna

Wyniki pomiarw prdkoci pociskw DIABOLO kal.5,5mm

wystrzelonych zlufy przerobionego samodziaowo
karabinka pneumatycznego przy uyciu nabojw
alarmowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long
wodlegoci 5 m od jej wylotu oraz odpowiadajca im
energia kinetyczna

Results of measurements of velocity of cal. 5.5 DIABOLO bullets

fired from home-converted air gun with use of signal rimfire
cartridges of cal.22 long rifle from 1 metre distance from barrel
outlet and corresponding kinetic energy values

Results of measurements of velocity of cal. 5.5 DIABOLO bullets

fired from home-converted air gun with use of rimfire signal
cartridges of cal.22 long rifle from 5 metre distance from barrel
outlet and corresponding kinetic energy values

Numer
pomiaru
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Masa
pocisku
[g]

Prdko
pocisku
[m/s]

Energia
pocisku
[J]

0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
Energia rednia [J]

639,0
535,2
533,1
544,5
573,9
616,5
603,9
613,1
511,4
540,6
612,0
629,7

175,6
123,2
122,2
127,5
141,6
163,5
156,8
161,7
112,5
125,6
161,1
170,5
145,1

pROBLEMY KRYMINALISTYKI 281(3) 2013

Numer
pomiaru
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Masa
pocisku
[g]

Prdko
pocisku
[m/s]

Energia
pocisku
[J]

0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
0,86
Energia rednia [J]

561,5
518,7
560,7
562,4
546,8
548,9
570,3
559,8
562,0
541,7
538,8
565,1

135,6
115,7
135,2
136,0
128,5
129,5
139,9
134,7
135,8
126,2
124,8
137,3
131,6

41

Z PRAKTYKI

Tabela 5

Tabela 6

Wyniki pomiarw prdkoci pociskw nabojw sportowych

bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long rifle wystrzelonych
zkarabinka sportowego CZ mod. 2 kal. 5,6 mm (.22) long
rifle wodlegoci 1 m od wylotu lufy oraz odpowiadajca im
energia kinetyczna

Wyniki pomiarw prdkoci pociskw nabojw sportowych

bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long rifle wystrzelonych
zkarabinka sportowego CZ mod. 2 kal. 5,6 mm (.22) long
rifle wodlegoci 5 m od wylotu lufy oraz odpowiadajca im
energia

Results of measurements of velocity of rimfire cal. 22 long rifle

cartridges fired from long rifle cal. 22 CZ in 1 metre distance
from barrel bore and corresponding kinetic energy values

Results of measurements of velocity of rimfire cal. 22 long rifle

cartridges fired from long rifle cal. 22 CZ in 5 metre distance
from barrel bore and corresponding kinetic energy values

Numer
pomiaru
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Masa
pocisku
[g]

Prdko
pocisku
[m/s]

Energia
pocisku
[J]

2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
Energia rednia [J]

388,4
391,1
389,0
385,8
386,9
381,5
387,2
395,6
384,3
390,9
375,1
383,5

194,6
197,3
195,2
192,0
193,1
187,7
193,4
201,9
190,5
197,1
181,5
189,7
192,8

rdko wystrzeliwanych pociskw wodlegoci 5 m od

P
wylotu lufy zawiera si wgranicach od 370,9 do 387,1m/s,
co odpowiada ich energii kinetycznej mieszczcej si
wprzedziale od 177,5 do 193,3 J.
Na podstawie znajdujcych si w tabelach 5 i 6 obliczonych wartoci redniej energii pociskw obliczono
procentowy spadek redniej energii kinetycznej pociskw
wodlegoci 5 m od wylotu lufy wstosunku do ich redniej
energii kinetycznej w odlegoci 1 m od wylotu lufy. Powyszy spadek energii wynosi 6 J, czyli 3,11%.

Podsumowanie
Na podstawie analizy wynikw pomiaru prdkoci
pociskw uzyskanych podczas przeprowadzonych prb
strzelaniem stwierdzono, e rnica redniej energii kinetycznej pociskw nabojw sportowych bocznego zaponu
kal. .22 long rifle wystrzelonych zlufy przerobionego karabinka pneumatycznego jest nisza od redniej energii
kinetycznej pociskw wystrzelonych zlufy karabinka sportowego produkcji fabrycznej o 12,81% w odlegoci 1 m
od wylotu lufy oraz o15,1% wodlegoci 5 m od wylotu
lufy. Taki stan rzeczy spowodowany jest zwikszonymi
oporami przetaczania pociskw przez przewd lufy przerobionego karabinka pneumatycznego, co objawia si ich
deformacj wpostaci nieznacznego wyduenia wzwizku zmniejsz ookoo 0,1 mm rednic przewodu lufy.

42

Numer
pomiaru
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Masa
pocisku
[g]

Prdko
pocisku
[m/s]

Energia
pocisku
[J]

2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
2,58
Energia rednia [J]

377,5
387,1
384,4
384,4
380,4
384,5
385,4
382,6
376,4
370,9
379,5
373,4

183,8
193,3
190,6
190,6
186,6
190,8
191,6
188,9
182,8
177,5
185,8
179,8
186,8

Badania wykazay, e rnica redniej energii kinetycznej pociskw DIABOLO kal. 5,5 mm wystrzelonych zlufy
przerobionego karabinka pneumatycznego przy uyciu
nabojw alarmowych bocznego zaponu kal. 5,6mm (.22)
long jest mniejsza od redniej energii kinetycznej pociskw
nabojw sportowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22)
long rifle o13,68% wodlegoci 1 m od wylotu lufy oraz
o17,02% wodlegoci 5 m od wylotu lufy. Nisza energia
kinetyczna pociskw DIABOLO kal. 5,5 mm, pomimo zdecydowanie wyszej prdkoci, spowodowana jest ich trzykrotnie mniejsz mas wstosunku do pociskw nabojw
sportowych bocznego zaponu.
Graficzny obraz spadku redniej energii kinetycznej
pociskw wfunkcji odlegoci od wylotu lufy przedstawia
rycina 13, na ktrej:
linia koloru zielonego przedstawia spadek energii kinetycznej pociskw wystrzelonych zlufy karabinka sportowego CZ mod. 2 kal. 5,6 mm (.22) long rifle,
linia koloru czerwonego przedstawia spadek energii
kinetycznej pociskw nabojw sportowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm (.22) long rifle wystrzelonych
zlufy przerobionego karabinka pneumatycznego,
linia koloru niebieskiego przedstawia spadek energii
pociskw DIABOLO kal. 5,5 mm wystrzelonych zlufy
przerobionego karabinka pneumatycznego przy uyciu
nabojw alarmowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm
(.22) long.

pROBLEMY KRYMINALISTYKI 281(3) 2013

Z PRAKTYKI

200
195

Energia rednia pocisku [J]

190
185
180
175
170
165
160
155
150
145
140
135
130
125
1

Odlego od wylotu lufy [m]

Ryc. 13. Graficzny obraz spadku redniej energii kinetycznej pociskw

wfunkcji odlegoci od wylotu lufy
Fig. 13. Graphical representation of decline in mean kinetic energy value of
bullets vs distance from barrel outlet

Powyszy wykres pokazuje, e spadek redniej energii

kinetycznej pociskw wystrzelonych z poddanych badaniom wyej wymienionych egzemplarzy broni wodlegoci
1 m od wylotu lufy oraz w odlegoci 5 m od wylotu lufy
ksztatuje si bardzo podobnie, jednak w celu poddania
obiektywnej ocenie tego zjawiska zasadne byoby przeprowadzenie pomiarw prdkoci pociskw na wikszych
odlegociach.

Bibliografia
1. S. Kustanowicz: Badania Broni Palnej, Wyd. Zakadu
Kryminalistyki Komendy Gwnej MO, Warszawa 1959.
2. J.A. Ejsmont: Celno broni strzeleckiej, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa 2007.
3. J.A. Ejsmont: Amunicja i jej elaboracja, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa 2010.
4. M. Szayer: Nowoczesne wiatrwki, Wyd. Bellona,
Warszawa 2009.
5. A.E. Hartink: Encyklopedia karabinw ikarabinkw,
Wyd. Bellona, Warszawa 2010.
6. A. Szyrkowiec: Wszystko obroni myliwskiej, Wyd.
Bellona, Warszawa 2008.

2 kal. 5,6 mm). Przeprowadzone badania wykazay, e rnica redniej

energii kinetycznej pociskw nabojw sportowych bocznego zaponu kal.
.22 long rifle wystrzelonych z lufy przerobionego karabinka pneumatycznego jest nisza od redniej energii kinetycznej pociskw wystrzelonych zlufy karabinka sportowego produkcji fabrycznej o12,81% wodlegoci 1 m od wylotu lufy oraz o15,1% wodlegoci 5 m od wylotu
lufy. Badania wykazay ponadto, e rnica redniej energii kinetycznej
pociskw DIABOLO kal. 5,5 mm wystrzelonych zlufy przerobionego
karabinka pneumatycznego przy uyciu nabojw alarmowych bocznego
zaponu kal. 5,6 mm (.22) long jest mniejsza od redniej energii kinetycznej pociskw nabojw sportowych bocznego zaponu kal. 5,6 mm
(.22) long rifle o13,68% wodlegoci 1 m od wylotu lufy oraz o17,02%
wodlegoci 5m od wylotu lufy. Przeprowadzone badania potwierdziy tez, e pociski wystrzeliwane zbroni produkcji samodziaowej maj
mniejsz prdko pocztkow oraz energi wstosunku do pociskw tego
samego rodzaju ikalibru wystrzeliwanych zbroni fabrycznej.
Sowa kluczowe: bro fabryczna, bro samodziaowa, bro palna,
bro pneumatyczna, karabinek sportowy, energia pocisku, prdko pocisku, masa pocisku
Summary:
It is commonly known that the bullets fired from home-made weapon
have a lower initial velocity and energy than the bullets of the same
type and caliber shot from manufacturers weapon. In the paper, the
authors discuss the results of examination performed in order to verify
this opinion. The home-made weapon (home converted HATSAN air
gun, mod. 60 cal. 5.5 mm) and manufacturers weapon (CZ mod. 2 cal.
5.6 mm sport shotgun) were used for the purpose of the hereby study.
The examination has shown that the difference in mean kinetic energy
of rimfire bullets cal. 22 long rifle fired from the barrel of converted air
shotgun is 12.81% lower than the mean kinetic energy of bullets fired
from barrel of manufacturers shotgun from 1 metre distance and 15.1%
lower when shot from 5 metre distance. Furthermore, the examinations
demonstrated that the difference in mean kinetic energy of DIABOLO
bullets, cal. 5.5 mm fired from barrel of converted air gun with use of
rimfire cartridges cal. 5.6 mm (.22) long rifle is 13.68% lower than
mean kinetic energy of rimfire cartridges cal. 5.6 mm (.22) long rifle
from 1 metre distance and 17.02% lower when shot from 5 metre
distance. Conducted examinations corroborate the thesis that bullets
fired from home-made weapon have lower initial velocity and energy
when compared to the bullets of the same type and caliber shot from
manufacturers weapon.
Keywords: manufacturers weapon, home-made weapon, firearms,
air guns, sport shotgun, bullet energy, bullet velocity, bullet mass

Streszczenie
Znana jest powszechna opinia, e pociski wystrzeliwane z broni
produkcji samodziaowej maj mniejsz prdko pocztkow oraz energi wstosunku do pociskw tego samego rodzaju ikalibru wystrzeliwanych zbroni fabrycznej. Wartykule przedstawione zostay wyniki bada oraz ich analiza, przeprowadzone wcelu zweryfikowania powyszej
opinii. Wbadaniach wykorzystano bro produkcji samodziaowej (przerobiony samodziaowo karabinek pneumatyczny HATSAN mod. 60 kal.
5,5mm) oraz bro produkcji fabrycznej (karabinek sportowy CZ mod.

pROBLEMY KRYMINALISTYKI 281(3) 2013

43