Professional Documents
Culture Documents
B
C
Spis treci
SKADNIKI BETONU
a1 - CO WARTO WIEDZIE O CEMENCIE?
a2 - KRUSZYWA W SKADZIE BETONU
a3 - DODATKI DO BETONU W UJCIU NORMY PN-EN 206
BETON WYMAGANIA, WACIWOCI, PRODUKCJA I ZGODNO
a4 - DOMIESZKI DO BETONU
a5 - SKADNIKI BETONU W WIETLE WYMAGA OGLNYCH
SPECYFIKACJI TECHNICZNYCH (ost) GDDKiA
MIESZANKA BETONOWA
b1 - BETONOWANIE W WARUNKACH ZIMOWYCH
b2 - ODSCZANIE WODY Z MIESZANKI BETONOWEJ BLEEDING
b3 - DOBR CEMENTU ZE WZGLDU NA KLASY EKSPOZYCJI WEDUG
PN-EN 206:2014 BETON - WYMAGANIA, WACIWOCI,
PRODUKCJA I ZGODNO
B4 - termika betonu
b5 - napowietrzanie betonu
b6 - OSIADANIE I PKANIE PLASTYCZNE BETONU
BETON STWARDNIAY
c1 - KLASY EKSPOZYCJI BETONU ZGODNIE Z NORM PN-EN 206:2014
BETON WYMAGANIA, WACIWOCI, PRODUKCJA I ZGODNO
c2 - korozja cheminczna betonu
c3 - WYKWITY WGLANOWE
c4 - WSPCZYNNIK WODA/CEMENT (W/C) A WACIWOCI BETONU
c5 - PIELGNACJA BETONU
SKADNIKI BETONU
str. 1
A1
Cement to spoiwo hydrauliczne, tj. drobno zmielony materia nieorganiczny, ktry po zmieszaniu z wod daje zaczyn, wicy i twardniejcy w wyniku reakcji i procesw hydratacji, po stwardnieniu pozostaje wytrzymay i trway take pod wod.
Cement produkowany jest przez wsplny przemia klinkieru portlandzkiego, regulatora czasu wizania (siarczanu wapnia) oraz, w zalenoci od rodzaju cementu, ewentualnych skadnikw nieklinkierowych takich jak granulowany uel wielkopiecowy (S), popioy lotne
(V lub W), kamie wapienny (LL). Klinkier portlandzki to pprodukt wytwarzany poprzez wypalanie surowcw takich jak wapie,
margiel, glina w piecu obrotowym, w temperaturze 1450C.
W zalenoci od zaoonych wymaga dla cementu, moe by on produkowany woparciu onormy o statusie europejskim (PN-EN)
i/lub krajowym (PN). Wykaz aktualnych norm przedmiotowych dotyczcych cementu:
PN-EN 197-1:2012 Cement Cz 1: Skad, wymagania i kryteria zgodnoci dotyczce cementw powszechnego uytku
PN-B-19707:2013 Cement Cement specjalny skad, wymagania ikryteria zgodnoci
PN-EN 14216:2005 Cement Skad, wymagania i kryteria zgodnoci dotyczce cementw specjalnych o bardzo niskim cieple
hydratacji
Zgodnie z norm PN-EN 197-1 wyrnia si pi gwnych rodzajw cementw powszechnego uytku tabela 1.
Ze wzgldu na wytrzymao na ciskanie po 28 dniach wyrnia si 3 klasy wytrzymaoci cementu - rys.1.
Tabela 1. Cementy powszechnego uytku wg PN-EN 197-1:2012
cement portlandzki
cement portlandzki wieloskadnikowy
cement hutniczy
cement pucolanowy
cement wieloskadnikowy
klasa 32,5
klasa 42,5
klasa 52,5
Z uwagi na wytrzymao wczesn (po 2 lub 7 dniach), klasa cementu dodatkowo oznaczona jest symbolem literowym:
L cement o niskiej wytrzymaoci wczesnej (dotyczy tylko cementu hutniczego CEM III)
N cement o normalnej wytrzymaoci wczesnej
R cement o wysokiej wytrzymaoci wczesnej
Wymagania normy PN-EN 197-1:2012 wzgldem waciwoci fizycznych i mechanicznych oraz skadu chemicznego przedstawiono
odpowiednio wtabeli2i3.
Tabela 2. Wymagania fizyczne i mechaniczne dla cementw wg PN-EN 197-1:2012
Klasa wytrzymaoci
32,5
42,5
52,5
L
N
R
L
N
R
L
N
R
7 dni
10,0
10,0
20,0
10,0
20,0
30,0
12,0
16,0
16,0
-
Wytrzymao normowa
28 dni
Stao
objtoci
[mm]
32,5
52,5
75
10
42,5
62,5
60
10
52,5
45
10
str. 2
Tabela 3. Wymagania chemiczne dla cementw wg PN-EN 197-1:2012
Waciwo
Rodzaj cementu
CEM I
CEM III
CEM I
CEM III
Strata praenia
Pozostao nierozpuszczalna
Zawarto siarczanw
(jako SO3)
CEM I
CEM II a)
CEM IV
CEM V
Zawarto chlorkw
Pucolanowo
CEM III b)
wszystkie
CEM IV
Klasa wytrzymaoci
Wymagania [% m.c.]
wszystkie
5,0
wszystkie
5,0
32,5 N
32,5 R
42,5 N
42,5 R
52,5 N
52,5 R
wszystkie
wszystkie c)
wszystkie
3,5
4,0
0,10
wynik pozytywny
a) Cement rodzaju CEM II/B-T i CEM II/B-M z udziaem upka palonego moe zawiera do 4,5% siarczanw (jako SO3) dla wszystkich klas wytrzymaoci
b) Cement rodzaju CEM III/C moe zawiera do 4,5% siarczanw
c) Cement rodzaju CEM II moe zawiera wicej ni 0,10% chlorkw, lecz wwczas maksymaln zawarto chlorkw naley poda na opakowaniu i/lub dokumencie
dostawy
Normy przedmiotowe w zakresie cementu wyszczeglniaj pewne waciwoci specjalne cementw powszechnego uytku pokazane
w tabeli 4.
Tabela 4. Waciwoci specjalne cementw powszechnego uytku
Cecha specjalna
Oznaczenie
Norma
LH
SR
HSR
NA
PN-EN 197-1:2012
PN-EN 197-1:2012
PN-B-19707:2013
PN-B-19707:2013
Odporno na siarczany
Niskoalkaliczno
Ponadto norma PN-EN 14216 wyrnia cementy specjalne o bardzo niskim cieple hydratacji VLH. Cementami o bardzo niskim cieple
hydratacji (VLH) mog :
cement hutniczy VLH III (tylko VLH III/B i VLH III/C),
cement pucolanowy VLH IV,
cement wieloskadnikowy VLH V.
Cementy specjalne VLH produkowane mog by tylko w klasie wytrzymaoci 22,5, wymagania podano w tabeli 5.
Tabela 5. Wymagania mechaniczne i fizyczne dla cementw VLH wg PN-EN 14216:2005
Klasa wytrzymaoci
22,5
42,5
10
Cementy o niskim cieple hydratacji LH oraz cementy o bardzo niskim cieple hydratacji VLH zalecane s do wykonywania konstrukcji
masywnych, naraonych na zarysowanie w wyniku powstajcych napre termicznych. Reakcja cementu z wod ma charakter
egzotermiczny, awydzielone ciepo moe doprowadzi do powstania duych rnic temperatury pomidzy powierzchni betonu
a jego wntrzem, co moe by powodem napre termicznych. Jeli naprenia termiczne przekrocz warto wytrzymaoci
betonu, powstaj mikrorysy, ktre wistotny sposb obniaj trwao betonu. Wymagania dla cementu o niskim i bardzo niskim
cieple hydratacji przedstawiono w tabeli 6.
str. 3
Tabela 6. Wymagania dla cementw o niskim LH i bardzo niskim cieple hydratacji VLH
Cement
Wymagania
Metody bada
Cementy odporne na siarczany SR, HSR zalecane s do wykonywania konstrukcji betonowych wwarunkach agresji siarczanowej (klasy
ekspozycji XA2 i XA3), a wic naraonych na dziaanie wd gruntowych lub wody morskiej, a take nawozw sztucznych, czy ciekw
przemysowych. Norma PN-EN 197-1 definiuje 7rodzajw cementw powszechnego uytku odpornych na siarczany SR, kryterium
klasyfikacji jest zawarto C3A wklinkierze portlandzkim stosowanym do produkcji cementu rys. 2. Wymagania dla cementw
odpornych na siarczany SR przedstawiono wtabeli7, aklasyfikacj i wymagania dla cementw HSR wtabeli 8.
cem i
cem iii
cem i - sr 0
cem i - sr 3
cem i - sr 5
cem iv
cem iii/b - sr
cem iii/c - sr
cem iv/a - sr
cem iv/b - sr
CEM I - SR 0
CEM I - SR 3
CEM I - SR 5
CEM I
SR0
K
= 0%
3%
5%
CEM I
SR3
95 - 100 %
CEM III/B
brak wymaga
CEM III/C
CEM I
SR5
CEM III/B
SR
CEM III/C
SR
20 - 34 %
5 - 19 %
66 - 80 %
81 - 95 %
CEM IV/A
9%
CEM IV/B
9%
CEM IV/A
SR
CEM IV/B
SR
65 - 79 %
45 - 64 %
P,V
21 - 35 %
36 - 55 %
str. 4
Zawarto siarczanw
(jako SO3)
Badanie wzorcowe
Rodzaj cementu
Klasa wytrzymaoci
PN-EN 196-2:2013
CEM I-SR 0
CEM I-SR 3
CEM I-SR 5b)
CEM IV/A-SR
CEM IV/B-SR
32,5 N
32,5 R
42,5 N
42,5 R
52,5 N
52,5 R
PN-EN 196-2:2013
d)
Zawarto glinianu
trjwapniowego C3A
w klinkierzec)
Pucolanowo
e)
PN-EN 196-5:2011
CEM I-SR 0
CEM I-SR 3
CEM I-SR 5
CEM III/B-SR
CEM III/C-SR
CEM IV/A-SR
CEM IV/B-SR
CEM IV/A-SR
CEM IV/B-SR
Wymaganiaa)
3,0%
3,5%
= 0%
3%
5%
wszystkie
brak wymaga
9%
wynik pozytywny po 8
dniach
wszystkie
Tabela 8. Wymagania dotyczce cementw specjalnych odpornych na siarczany HSR wedug PN-B-19707:2013
Wymagania
Rodzaj cementu HSR
CEM II/A-V
CEM II/A-S
CEM II/A-M (S-V)
CEM II/B-S
CEM II/B-V
CEM II/B-M (S-V)
CEM III/A
CEM III/A
CEM V/A (S-V)
CEM V/B (S-V)
Udzia skadnika
nieklinkierowego [%]
Odporno na siarczany
zawarto C3A 5 %
brak wymaga
udzia popiou lotnego krzemionkowego V 25 %
udzia popiou lotnego krzemionkowego V 20 %
udzia granulowanego ula
wielkopiecowego S 49 %
udzia granulowanego ula
wielkopiecowego S 50 %
PN-EN 197-1
Klinkier
Odporno na agresj
siarczanow jako warto
ekspansji wroztworze Na2SO4
po 52tygodniach
Xt 0,5 %
Metoda badania - Zacznik A
do normy PN-EN 19707:2013
brak wymaga
brak wymaga
C3A 9 %
brak wymaga
brak wymaga
Cement o niskiej zawartoci alkaliw NA naley stosowa, gdy w skadzie betonu moe znajdowa si kruszywo potencjalnie reaktywne
alkalicznie. Reakcja alkaliw (jonw Na+ i K+) pochodzcych z cementu oraz reaktywnej krzemionki wystpujcej w kruszywie,
powoduje powstanie elu krzemianu sodowo-potasowego, ktry absorbuje wod, zwikszajc objto iwywoujc destrukcyjne
str. 5
naprenia. Przebieg reakcji alkalia-kruszywo ma powolny charakter, anegatywne skutki korozji alkalicznej mog ujawni si dopiero
po kilku latach. Wymagania dla cementw NA zawarte s w normie krajowej PN-B-19707:2013 tabela 9.
Tabela 9. Wymagania dla cementw niskoalkalicznych NA wg PN-B-19707:2013
Rodzaj cementu NA
CEM I
CEM II/A-LL
CEM II/A-V
CEM II/A-S
CEM II/A-M (S-V)
CEM II/B-V
CEM II/B-S
CEM II/B-M (S-V)
CEM III/A
CEM III/B-C
CEM IV/A (V)
CEM IV/B (V)
Wymagania
Udzia skadnika nieklinkierowego [%]
brak wymaga
0,60 %
1,20 %
0,70 %
1,20 %
1,50 %
0,80 %
1,30 %
0,95 %
1,10 %
2,00 %
1,50 %
2,00 %
1,60 %
2,00 %
2,00 %
str. 6
Temperatura cementu nie jest waciwoci normow. W okresie wzmoonego pobytu rynkowego
cement moe mie wysz temperatur, aczkolwiek w nieznacznym stopniu przekada si to na temperatur mieszanki betonowej rys. 3.
80
kruszywo
70
60
50
woda
40
cement
30
20
10
0
0
20
60
40
80
100
120
barwa cementu
Rwnie
nie jest waciwoci normow. Zaley gwnie od rodzaju surowcw uytych do
jego produkcji (rys. 4). Cementy o duej zawartoci klinkieru portlandzkiego posiadaj ciemnoszar barw. Wraz ze zwikszaniem
udziau granulowanego ula wielkopiecowego w skadzie cementu, jego barwa staje si janiejsza. Cementy zpopioem lotnym
charakteryzuj si barw ciemn powodowan resztami niespalonego wgla.
CEM I 42,5N BIAY 84,8
CEM III/A 32,5N-LH/HSR/NA
CEM I 42,5R
47,2
29,5
20
40
60
Stopie biaoci [%]
80
100
str. 1
A2
Beton w ok. 70% swojej objtoci skada si z kruszywa (rys. 1). Zatem jego waciwoci w istotny sposb przekadaj si na
waciwoci mieszanki betonowej (konsystencja, urabialno i pompowalno oraz wydzielanie wody bleeding) i stwardniaego
betonu (wytrzymao, wodoszczelno, nasikliwo, mrozoodporno oraz cieralno). Waciwoci kruszyw wynikaj z cech
skay macierzystej (gsto, twardo, wytrzymao) oraz z zastosowanej obrbki mechanicznej w procesie produkcji (ksztat
i wymiar ziaren, tekstura powierzchni). Przy doborze kruszywa do betonu naley kierowa si zapisami normy PN-EN 206:2014
Beton wymagania, waciwoci, produkcja i zgodno,
uwzgldniajc:
Powietrze ~ 2%
warunki realizacji robt,
Cement + dodatki ~ 15%
przeznaczenie betonu,
warunki rodowiska, na ktre bdzie naraony beton (klasa
Woda + domieszki ~ 13%
ekspozycji),
wymagania w zakresie odsonitego kruszywa lub
kruszywa stosowanego w przypadku mechanicznej obrbki
Piasek ~ 28%
powierzchni betonu.
Najwaniejsze, z punktu widzenia technologii betonu,
waciwoci kruszyw to:
Kruszywo grube ~ 42%
skad ziarnowy,
ksztat i szorstko ziaren,
obecno zanieczyszcze,
nasikliwo,
Rys. 1. Objtociowy skad betonu
wytrzymao/cieralno,
mrozoodporno,
Kruszywo
reaktywno (alkaliczna).
Podzia ze wzgldu na pochodzenie kruszyw do
betonu wg normy PN-EN 12620+A1:2010 oraz
kruszyw lekkich do betonu wg PN-EN 13055-1:2003
przestawia rys. 2.
Ze wzgldu na ciar waciwy rozrnia si
kruszywa:
lekkie < 2000 kg/m3,
zwyke = 20003000 kg/m3,
cikie > 3000 kg/m3.
Wymiar kruszywa przyjmujemy poprzez okrelenie
minimalnego (d) i maksymalnego (D) wymiaru
ziarna wyraonego jako d/D. Dopuszczalna jest
obecno nadziarna (pewnej iloci ziaren, ktre
pozostaj na sicie o oczku rwnym D) i podziarna
(ziaren przechodzcych przez sito ooczku rwnym d).
Wyrniamy kruszywa:
drobne D 4 mm,
grube D 4mm i d 2 mm,
naturalne 0/8 mm kruszywa polodowcowe lub
rzeczne, D 8 mm,
o uziarnieniu cigym mieszanina kruszyw,
D 45 mm.
Naturalne
Sztuczne
- uel wielkopiecowy
- keramzyt
- szko piankowe
- popiooporyt
amane* (grys)
- granit
- marmur
- bazalt
- gnejs
- wapie
- dolomit
Z recyklingu
kruszywo powstae w
wyniku przerbki nieorganicznego materiau
zastosowanego
w budownictwie
wirowe
- piaski
- wiry
Kruszywo lekkie
Naturalne
- pumeks
naturalny
- tufoporyt
- wglanoporyt
Sztuczne
- perlit
- keramzyt
- szko piankowe
- popiooporyt
Z recyklingu
odpowiednio
przetworzone materiay wykorzystane ju
w obiektach budowlanych
Odpadowe
- uel
paleniskowy
- upkoporyt
str. 2
Mieszanka kruszywowa do betonu powinna zawiera kilka
frakcji. W celu prawidowego zaprojektowania mieszanki
betonowej naley dobra odpowiednie proporcje kruszywa
grubego i piasku, tak aby tworzyy w betonie szczelny stos
okruchowy. Uziarnienie kruszywa do betonu powinno zapewni
moliwie niskie zapotrzebowanie na zaczyn cementowy (cement
i wod) (rys. 3). Zapotrzebowanie to wynika gwnie z dwch
cech kruszywa:
jamistoci (przepenienie jam zaczynem),
powierzchni zewntrznej (otulenie powierzchni zaczynem),
zwizanej z granulacj i wododnoci kruszywa.
jk, wk [dm3/k]
jk + wk
jk
min jk
wk
20
25
30
35
40
zaw. kruszywa
Zarwno jamisto, jak i powierzchni zewntrzn naley zatem
80
75
70
65
60
grubego [%]
minimalizowa (rys.3). Rwnoczesne uzyskanie minimum
tych dwch wielkoci nie jest jednak moliwe. Optymalnym Rys. 3. Zmiany jamistoci (jk) i wododnoci (wk) kruszywa
rozwizaniem jest kompromis, ktrego efektem s tzw. obszary
w zalenoci od zawartoci piasku
waciwego uziarnienia, zawarte w specyfikacjach technicznych
i literaturze specjalistycznej (rys. 4).
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
100
0,5
1
Frakcja [mm]
80
70
70
60
60
50
40
20
20
10
10
1
2
Frakcja [mm]
16
32
16
4
2
Frakcja [mm]
16
40
30
0,5
0,5
1
2
Frakcja [mm]
50
30
0,125 0,25
0,125 0,25
D = 63mm
90
80
100
Udzia [%]
Udzia [%]
0,125 0,25
D = 32mm
90
D = 16mm
Udzia [%]
D = 8mm
Udzia [%]
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0,125 0,25
0,5
32
63
str. 3
100
90
beton prefabrykowany
80
Udzia [%]
70
beton towarowy
60
50
40
30
20
10
0
0,125
0,25
0,5
1
2
Oczko sita [mm]
16
32
str. 4
60
50
40
30
20
10
0
30
60
90
120
Czas [min]
Rys. 6. Bleeding mieszanek betonowych zawierajcych piaski o rnej zawartoci frakcji < 0,25 mm
180
Ponadto, wysoki punkt piaskowy nie zapewni dobrej urabialnoci mieszanki betonowej, jeli kruszywo drobne pozbawione bdzie
ziaren poniej 0,25 mm. Odpowiednia ilo frakcji 0/0,25 mm jest niezbdna przy podawaniu mieszanki betonowej pompami,
a przy tym ogranicza wydzielanie wody (mleczka cementowego) zmieszanki betonowej bleeding (rys. 6). Zjawisko bleedingu
jest szczeglnie niebezpieczne w przypadku betonu posadzkowego, gdy powoduje znaczny wzrost wspczynnika w/c w warstwie
powierzchniowej. Wraz z wod, na powierzchni, moe by wydzielana domieszka chemiczna i/lub np. niespalone czci wgla
z popiou lotnego. Moe to prowadzi do odparzenia warstwy grnej betonu, poniewa osabieniu ulega warstwa przejciowa
pomidzy podkadem betonowym, a posypk utwardzajc. Przy stosowaniu grubych ostrych piaskw o niewielkiej zawartoci
frakcji poniej 0,25 mm naley wprowadza do mieszanki betonowej dodatek, np. popiou lotnego, ktry uzupenia skad ziarnowy
kruszywa, tak aby by speniony warunek dobrej urabialnoci:
0,6<
<1,05.
Piaski dla ktrych zawarto ziaren < 0,25 mm waha si pomidzy 1218% zapewniaj dobr pompowalno i ograniczaj wydzielanie
mleczka cementowego z mieszanki betonowej.
160
120
80
40
20
40
60
Udzia grubego kruszywa amanego [%]
Rys. 7. Konsystencja betonw o tym samym skadzie i rnym udziale kruszywa amanego
80
100
str. 5
Kruszywa amane charakteryzuj si znacznie bardziej rozwinit powierzchni ziaren, ni kruszywo wirowe, co korzystnie wpywa
na wytrzymao strefy kontaktowej na styku zaczyn-kruszywo. Przekada si to jednak w sposb niekorzystny na urabialno
(konsystencj) mieszanki betonowej (rys. 7), ale przyczynia si do zwikszenia wytrzymaoci betonu.
Bardzo wan cech, obok wymiaru kruszywa, jest ksztat
ziaren. Jest on zaleny od rodzaju skay macierzystej oraz od
Zaprawa
rodzaju obrbki mechanicznej (kruszywa amane). Zawarto
paskich i wyduonych ziaren powyej 15% jest niekorzystna,
Ziarno kruszywa
poniewa zwiksza si wododno mieszanki betonowej. Im
bardziej ksztat ziaren odbiega od okrgego, tym wicej zaczynu
cementowego jest potrzebne do ich otulenia. Ponadto, w trakcie
Soczewka wodna
ukadania i zagszczania mieszanki betonowej ziarna ukadaj
si poziomo (rys. 8), co moe prowadzi do tworzenia soczewek
wodnych, w efekcie pod ziarnami tworz si pory wpywajce na
obnienie wytrzymaoci i trwaoci betonu.
Rys. 8. niekorzystny wpyw paskich ziaren kruszywa
Obecno frakcji pylastej <0,063 mm obnia przyczepno midzy kruszywem a zaczynem cementowym, co w konsekwencji prowadzi
do obnienia wytrzymaoci betonu, szczeglnie wytrzymaoci na zginanie. Wane jest zatem stosowanie kruszywa pozbawionego
pyw, czci organicznych oraz czstek mineraw ilastych (gliny).
Nasikliwo kruszywa moe, ale nie musi mie wpywu na jego mrozoodporno. Niektre kruszywa (jurajskie wapienie, karboskie
piaskowce) czy kruszywa lekkie charakteryzuj si nasikliwoci powyej 2%, mimo to mog spenia kryterium mrozoodpornoci.
Stosowanie kruszywa o wysokiej nasikliwoci moe prowadzi do zwikszenia skurczu plastycznego betonu. Kruszywa te naley
stosowa w stanie nasyconym (np. keramzyt).
Mrozoodporno kruszywa decyduje o jego przydatnoci do stosowania w betonie naraonym na rne oddziaywania rodowiskowe.
W tabeli 1 przedstawiono sposb doboru kruszyw w zalenoci od warunkw rodowiskowych.
Tabela 1. Dobr kruszywa w zalenoci od kategorii mrozoodpornoci
Warunki rodowiskowe
Klimat
rdziemnomorski
atlantycki
kontynentalny*
brak wymaga
brak wymaga
brak wymaga
brak wymaga
F4 / MS35
F2 / MS25
brak wymaga
F2 /MS25
F1 / MS18
Stae nasycenie, sl
F4 / MS35
F2 / MS25
F1 / MS18
Nawierzchnie lotnisk
F2 / MS25
F1 / MS18
F1 / MS18
Wytrzymao kruszywa bezporednio przekada si na wytrzymao stwardniaego betonu. Miernikiem wytrzymaoci kruszyw jest
odporno kruszywa:
na rozdrabnianie (wspczynnik Los Angeles LA),
cieranie (wspczynnik mikro-Devala MDE),
odporno na polerowanie (polerowalno PSV),
odporno na cieranie powierzchniowe (cieralno AAV).
Poszczeglne wspczynniki okrelaj waciwoci mechaniczne kruszywa w powizaniu z rodzajem skay. W tabeli 2 przedstawiono
rednie wartoci wspczynnikw dla rnych kruszyw. Stosowanie kruszyw charakteryzujcych si wysok odpornoci na
rozdrabnianie niski wspczynnik LA, konieczne jest w betonach, ktre naraone s na due obcienia mechaniczne i agresywne
oddziaywanie rodowiska (betony drogowe, mostowe, nawierzchnie lotniskowe). Stosowanie kruszyw o niskim wspczynniku PSV
str. 6
(polerowalno) zalecane jest z kolei w betonach nawierzchniowych (nawierzchnie drogowe, lotniskowe). W tabeli 3 przedstawiono
wymagania dla kruszyw stosowanych do nawierzchni drogowych.
Tabela 2. Wytrzymao kruszywa wg rnych wspczynnikw
Rodzaj kruszywa
LA
MDE
PSV
AAV
Bazalt
Granit
wir kwarcowy
wir magmowy
Wapie
Dolomit
613
1743
1634
1825
2430
1125
718
716
623
321
1838
718
4452
4353
4253
4243
4147
24
3
13
24
710
JWN
KR1KR2
DWN
KR3KR4
GWN, JWN
KR3KR4
DWN
KR5KR7
GWN
KR5KR7
LA40
LA35
LA35
LA35
LA25
> PSV48
> PSV50
> PSV53
Mrozoodporno
najwyej F2
najwyej F1
Mrozoodporno w 1% NaCl
najwyej F1
6%
6%
JWN jednowarstwowa nawierzchnia, DWN dolna warstwa nawierzchni, GWN grna warstwa nawierzchni
Reaktywno alkaliczna kruszyw to podatno pewnych rodzajw kruszyw na reakcj z alkaliami zawartymi w betonach. Alkalia
s wprowadzane do betonu ze skadnikami betonu, gwnie z cementem. Reaktywno to zjawisko zoone tak pod wzgldem
mogcych wystpowa typw reakcji alkalicznych, jak i rnorodnoci czynnikw mineralogicznych, chemicznych i atmosferycznych
wpywajcych na ich wystpienie i przebieg.
Kruszywa potencjalnie reaktywne alkalicznie nie powinny by stosowane w skadzie betonu mostowego i drogowego.
str. 1
A3
Dodatek to drobnoziarnisty nieorganiczny skadnik stosowany w celu poprawy pewnych waciwoci lub uzyskania
waciwoci specjalnych betonu (dodawany zazwyczaj w iloci powyej 5 % masy cementu). Dodatek moe w znaczcy sposb
modyfikowa waciwoci, zarwno mieszanki betonowej, jak i stwardniaego betonu. Norma PN-EN 206:2014 wyrnia 2 typy
dodatkw do betonu (rys. 1.)
Dodatki do betonu
Typ I
Kruszywo
wypeniajce
Typ II
Waciwoci
pucolanowe
Pigmenty
Py krzemionkowy
Waciwoci
hudrauliczne
Popi lotny
krzemionkowy
Granulowany
uel
wielkopiecowy
Pigmenty
PN-EN 12878:2014
Pigmenty do barwienia materiaw budowlanych opartych na
cemencie i/lub wapnie - Wymagania i metody bada
str. 2
Dodatki typu II
Ogln przydatno ustala si zgodnie z:
Py krzemionkowy
PN-EN 13263-1:2010
Py krzemionkowy do betonu Cz 1: Definicje, wymagania
ikryteria zgodnoci
Popi lotny
PN-EN 450-1:2012
Popi lotny do betonu Cz 1: Definicje, specyfikacje
ikryteria zgodnoci
PN-EN 15167-1:2007
Mielony granulowany uel
wielkopiecowy do stosowania
wbetonie, zaprawie izaczynie
- Cz 1: Definicje, specyfikacje ikryteria zgodnoci
Dodatki mona uwzgldni w skadzie betonu w ramach zawartoci cementu oraz wartoci wspczynnika w/c. Przydatno i ilo
dodatkw do betonu powinna by oceniana idobrana na podstawie bada wstpnych.
Norma PN-EN 206:2014 dopuszcza do stosowania 3 moliwe koncepcje uwzgldnienia dodatkw typu II w skadzie betonu:
koncepcja wspczynnika k,
koncepcja rwnowanych waciwoci uytkowych (ECPC),
koncepcja kombinacji rwnowanych waciwoci (EPCC).
W przypadku dodatkw typu II do ustalenia iloci dodatku wskadzie betonu zaleca si stosowanie koncepcji wspczynnika k tabela 2.
Jest to koncepcja najbardziej rozpowszechniona i najczciej stosowana przez krajowych producentw betonu.
Tabela 2. Zasady stosowania dodatkw do betonu zgodnie z koncepcj wspczynnika k
Rodzaj dodatku typu II
Wspczynnik k
Maksymalna zawarto
dodatku
Uwagi
Py krzemionkowy
2,0
1,0 w klasach
ekspozycji XA, XF przy
w/c < 0,45
py krzemionkowy /cement
11%
0,4
popi lotny /cement 25%
Granulowany uel
wielkopiecowy
0,6
dotyczy cementu
CEM I
dotyczy cementu
CEM II/A
dotyczy cementw CEM I i CEM II/A
Zalecana koncepcja wspczynnika k opiera si na porwnaniu betonu referencyjnego zbetonem, wktrym cz cementu zastpiona
zostaa dodatkiem. Kryterium porwnawczym jest trwao lub, dopuszczona jako kryterium zastpcze, wytrzymao betonu.
Koncepcja wspczynnika k pozwala na uwzgldnienie dodatku poprzez zastpienie wspczynnika w/c wspczynnikiem w/(c+kd)
rys. 2, gdzie d ilo dodatku. Ponadto naley speni warunek minimalnej zawartoci cementu (c+kd) wymaganej ze wzgldu
na klas ekspozycji.
str. 3
woda / cement
<=>
woda / cement + k x dodatek
Straty praenia:
kategoria A
kategoria B
kategoria C
5,0
7,0
9,0
Chlorki
0,10
SO3
3,0
CaO wolny
1,51)
CaO reaktywny
10,0
SiO2 reaktywny
25,0
Sumarycznazawarto tlenkw:
SiO2, Al2O3, Fe2O3
70,0
Okrelenie zawartoci nie jest konieczne
Zawarto MgO
Cakowitazawarto alkaliw
wprzeliczeniu na Na2Oeq
Zawarto rozpuszczalnych zwizkwfosforu wprzeliczeniu na P2O5
4,0
Naley przyj, e wymaganiejest
spenione
5,0
100 mg/kg
1) Popi lotny, wktrym zawarto wolnego CaO 1,5% masy moe by akceptowany pod warunkiem zachowania staoci objtoci prba Le Chateliera 10 mm
wg metodyki podanej wnormie PN-EN 450-1:2012
str. 4
40
12
75
85
maks. 10 mm
maksymalna rnica 200 kg/m3
wstosunku do wartoci zadeklarowanej
przez producenta
nie powinien by dwukrotnie duszy ni
pocztek wizania zaczynu wykonanego
w100% z cementu porwnawczego
95% wododnoci cementu
porwnawczego (CEM I)
Gsto objtociowa
Pocztek czasu wizania zaczynu zawierajcego 25% popiou
i75% cementu portlandzkiego CEM I
Wododno
(dotyczy popiou omiakoci wkategorii S)
Tabela 5. Wymagania wzakresie waciwoci pyu krzemionkowego
Wymagania
Waciwo
Wymagania
Skadnik
od 15 do 35
MgO
18,0
4,0
Siarczany
2,5
SiO2 [%]
Siarczki
2,0
Cl [%]
0,30
SO3 [%]
2,0
Stratypraenia, zpoprawk na
utlenianie siarczkw
3,0
1,0
Chlorki 1)
0,10
Si wolny [%]
0,4
Zawarto wilgoci
1,0
100
Tabela 7. Wymagania w zakresie waciwoci fizycznych dla mielonego granulowanego ula wielkopiecowego
Waciwo
Wymagania
Powierzchnia waciwa
2750 cm2/g
nie powinien by dwukrotnie duszy ni pocztek czasu
wizania zaczynu wykonanego w100% zmasycementu
porwnawczego
Pocztekczasu wizania 1)
Wskanikaktywnoci
po7dniach 2)
po28dniach 2)
45%
70%
1) Pocztek wizania naley okrela dla kombinacji 50% (masowo) mielonego ula wielkopiecowego i50% (masowo) cementu
2) Wskanik aktywnoci naley okrela jako stosunek wytrzymaoci na ciskanie kombinacji 50% (masowo) mielonego ula wielkopiecowego i50% (masowo)
cementu, do wytrzymaoci na ciskanie cementu porwnawczego uytego do bada.
Do oznaczenia pocztku czasu wizania iwskanika aktywnoci naley stosowa cement portlandzki CEM Iklasy 42,5 lub wyszej speniajcy dodatkowo wymagania:
powierzchnia waciwa 3000 cm2/g, zawarto glinianu trjwapniowego C3A od 6% do 12%, zawarto alkaliw Na2Oeq od 0,5% do 1,2%.
DOMIESZKI DO BETONU
str. 1
A4
Domieszka to substancja dodawana podczas wykonywania mieszanki betonowej, wmaych ilociach (nie wicej ni 5%) w stosunku
do masy cementu, w celu modyfikacji waciwoci mieszanki betonowej i/lub stwardniaego betonu. Najczciej stosowane domieszki wymieniono na rys.1. Przydatno domieszek do betonu ustala si zgodnie znorm PN-EN 934-2+A1:2012 Domieszki do betonu,
zaprawy izaczynu Cz 2: Domieszki do betonu.
uplastyczniajce - plastyfikatory
redukujce ilo wody
upynniajce - superplastyfikatory
DOMIESZKI DO BETONU
napowietrzajce
przyspieszajce wizanie
przyspieszajce twardnienie
opniejce wizanie
uszczelniajce
kompleksowe
Rys. 1. Domieszki do betonu wg PN-EN 934-2
Domieszki do betonu klasyfikuje si ze wzgldu na skutki modyfikacji waciwoci betonu (tabela1), przy czym decydujcy jest gwny kierunek dziaania. Wprzypadku, gdy domieszka modyfikuje wicej ni jedn waciwo, jest traktowana jako kompleksowa
(wielofunkcyjna).
str. 2
Tabela 1. Domieszki do betonu charakterystyka, dziaanie, zastosowanie
Rodzaj domieszki
Plastyfikatory
Superplastyfikatory
Napowietrzajce
Zwikszajce wiliwo
wody
Przyspieszajce wizanie
Charakterystyka
Efekty dziaania
domieszki zmniejszajce
ilo wody o ok. 5-12%
zwikszenie ciekoci
mieszanki (stae w/c)
wzrost wytrzymaoci na
ciskanie (staa konsystencja)
znaczna redukcja iloci
wody zarobowej
zwikszenie wytrzymaoci na ciskanie
ograniczenie iloci
cementu w skadzie
obnienie porowatoci
poprawa trwaoci
poprawa mrozoodpornoci
obnienie wytrzymaoci
na ciskanie (zwikszenie
napowietrzenia o 1%,
spadek wytrzymaoci ok.
5MPa)
zwikszenie spoistoci
mieszanki betonowej
ograniczenie bleedingu
poprawa trwaoci warstwy wierzchniej
skrcenie czasu wizania
szybszy przyrost wytrzymaoci wczesnej
podwyszone ciepo
hydratacji
pogorszenie urabialnoci
szybszy przyrost wytrzymaoci wczesnej
podwyszone ciepo
hydratacji
pogorszenie urabialnoci
wyduenie czasu wizania
utrzymanie konsystencji
wduszym okresie czasu
obnienie ciepa hydratacji
obnienie wytrzymaoci
wpocztkowym okresie
uszczelnienie betonu
poprawa trwaoci
przeciwdziaanie podciganiu kapilarnemu
opniajco-upynniajce
napowietrzajco-upynniajce
domieszki zmniejszajce
ilo wody o ok. 12-40% i
wicej, zalenie od rodzaju bazy chemicznej
najefektywniej dziaaj
domieszki polimerowe
domieszki umoliwiajce
wprowadzenie okrelonej
iloci rwnomiernie rozmieszczonych pcherzykw powietrza
domieszki ograniczajce
samoczynne wydzielanie wody z mieszanki
betonowej
domieszki skracajce czas
przechodzenia mieszanki
ze stanu plastycznego
wsztywny
Opniajce wizanie
Uszczelniajce
Kompleksowe
domieszki wyduajce
czas przechodzenia mieszanki ze stanu plastycznego wsztywny
domieszki zmniejszajce
absorpcj kapilarn
betonu
domieszki czce kilka
efektw dziaania
Przeznaczenie
beton towarowy
beton posadzkowy
produkcja kostki brukowej
beton drogowy (waowany)
beton towarowy
prefabrykacja drobnoiwielkowymiarowa
beton samozagszczalny
fibrobeton
beton natryskowy
str. 3
Najpowszechniej w technologii betonu stosuje si domieszki redukujce ilo wody - plastyfikatory isuperplastyfikatory. Gwnym
celem ich stosowania jest zapewnienie odpowiedniej konsystencji mieszanki betonowej bez koniecznoci zwikszania zawartoci
wody, co mogoby skutkowa obnieniem wytrzymaoci betonu (rys. 2), a take jego trwaoci.
~8 cm
~10 cm
~15 cm
~20 cm
~8 cm
~15 cm
Wytrzymao na ciskanie
110%
100%
95%
90%
85%
80%
0
5
10
Ilo dodanej wody [l/m3]
15
0
~1
Ilo dodanej domieszki [% m.c.]
zawarto cementu
= const.
w/c = const. + domieszka
wytrzymao betonu = const.
zawarto cementu
= const.
+ domieszka
urabialno
= const.
urabialno
= const.
w/c = const. + domieszka
wytrzymao betonu = const.
Rys. 3. Gwne efekty stosowania domieszek redukujcych ilo wody w mieszance betonowej
urabialno
wytrzymao
w/c
zawarto
cementu
str. 4
Wan grup domieszek do betonu stanowi domieszki napobeton nienapowietrzony
beton napowietrzony
wietrzajce. Domieszki te tworz i stabilizuj wmieszance berozsadzanie
kapilar
przez
swoboda
odksztace
tonowej zamknite pcherzyki powietrza, ktre wstwardniaym
zamarzajc wod
redukcja cinienia
betonie pozostaj wpostaci rwnomiernie rozmieszczonych mikroporw, przerywajcych cigo kapilar (rys.4) oraz korzystnie
ksztatujcych mrozoodporno betonu (zapobiegaj rozsadzaniu betonu przez zamarzajc wporach kapilarnych wod).
W technologii betonu coraz czciej stosowane s rwnie inne
rodzaje domieszek, zwykle o wskim, specjalistycznym efekcie
dziaania. Do tej grupy zalicza si, m.in. domieszki przeciwskurczowe, domieszki obniajce temperatur zamarzania wody
w betonie (potocznie nazywane przeciwmrozowymi), inhibitory
korozji stali zbrojeniowej, domieszki zwikszajce przyczepno
betonu do stali zbrojeniowej.
Rys. 4. Schemat dziaania domieszek napowietrzajcych
domieszka
cement
W/c
rodzaj cementu
ew. dodatki mineralne
rodzaj domieszki (-ek)
czas dozowania
ilo skadnikw
temperatura
str. 1
A5
W 2013r. Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad wprowadzia do stosowania nowe Oglne Specyfikacje Techniczne (OST)
okrelajce warunki dla wykonania nawierzchni betonowej oraz betonu konstrukcyjnego. Zasadniczym celem opracowania OST byo
stworzenie nowoczesnych dokumentw technicznych, zgodnych ze stanem wiedzy i popartych dowiadczeniami budowlanymi,
tak by zapewni nowym inwestycjom winynierii komunikacyjnej wysok jako i trwao konstrukcji betonowych. OST stanowi
podstaw sporzdzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robt budowlanych (STWiORB) dla realizacji robt na drogach
krajowych, ponadto s zalecane przy realizacjach na drogach wojewdzkich, powiatowych i gminnych. Dokumenty te zmieniaj
podejcie do problemu trwaoci konstrukcji betonowych poprzez odpowiednie zdefiniowanie wymogw dotyczcych skadnikw,
warunkw produkcji oraz waciwoci betonu. Obecne zapisy daj technologom betonu wiksze moliwoci wksztatowaniu trwaoci
konstrukcji. Wymagania i zalecenia w zakresie skadnikw do produkcji betonu s jednym z obszarw, ktry uleg najistotniejszym
i najszerszym modyfikacjom wraz zwprowadzeniem nowych Oglnych Specyfikacji Technicznych (OST).
Cement
Nowe Oglne Specyfikacje Techniczne uwzgldniaj rodzaj i funkcj elementu konstrukcji w obiekcie inynierskim oraz warunki
rodowiskowe (klasy ekspozycji), w jakich obiekt bdzie uytkowany. Dopuszczaj do stosowania w betonie nawierzchniowym
ikonstrukcyjnym cement portlandzki CEM I, cement portlandzki wieloskadnikowy CEM II oraz cement hutniczy CEM III wymagania
stawiane poszczeglnym rodzajom cementu przedstawiono w tabelach 1 i 2.
Oglne Specyfikacje Techniczne uwzgldniaj rnice we waciwociach cementw, wprowadzajc tzw. czas rwnowany dla
okrelania waciwoci betonu, zwaszcza trwaociowych (mrozoodporno, szczelno, podatno na korozj). W zalenoci od
rodzaju zastosowanego cementu waciwoci betonu naley okrela w terminach wg tabeli 3.
Tabela 1. Wymagania OST odnonie cementu do betonu konstrukcyjnego wdrogowym obiekcie inynierskim
Rodzaj betonu
Beton konstrukcyjny
CEM I 42,5R
CEM I 52,5R
CEM I 42,5R
CEM I 52,5R
CEM III/A 32,5N-LH/HSR/NA
CEM III/A 42,5N-LH/HSR/NA
Dopuszcza si, zastosowanie cementw o wysokiej wytrzymaoci wczesnej (R). Do betonu klasy wyszej ni C30/37 powinien by stosowany cement klasy 42,5.
str. 2
Tabela 2. Wymagania OST odnonie cementu do betonu nawierzchniowego
Rodzaj
nawierzchni
Nawierzchnia
betonowa
zodkrytym
kruszywem
wgrnej
warstwie
Nawierzchnia
betonowa
dowczesnego
obcienia
ruchem
Rodzaj
cementu
Wymagania specjalne
Cement portlandzki
CEM I 32,5
CEM I 42,5
R lub N
Cement portlandzki
CEM I 32,5
CEM I 42,5
CEM I 52,5
R lub N
Cement
portlandzki
CEM I 32,5
Typowa
Cement
nawierzchnia
portlandzki
betonowa:
CEM I 42,5
-dolne warstwy
nawierzchni;
Cement port-nawierzchnie landzki ulowy
2-warstwowe
CEMII/A-S
z tej samej
Cement portmieszanki;
landzki
wapien-nawierzchnie
1-warstwowe ny CEMII/A-LL
Kategoria
ruchu
Oferta Grade
Cement S.A.
CEM I 42,5R
KR5KR7
KR1KR7
CEM I 42,5R
CEM I 52,5R
KR1KR7
CEM I 42,5R
KR1KR7
Zawarto alkaliw Na2Oeq 0,80 %
wg PN-EN 196-2
KR1KR3
Cement
portlandzki
popioowy CEM
II/A-V1)
KR1KR3
KR1KR7
str. 3
Typowa
nawierzchnia
betonowa:
-dolne
warstwy
nawierzchni;
-nawierzchnie
2-warstwowe
z tej samej
mieszanki;
-nawierzchnie
1-warstwowe
Cement
portlandzki
wieloskadnikowy
CEM II/A-M
(S-V)1)
KR1KR3
Cement
portlandzki
wieloskadnikowy
CEM II/A-M
(S-LL)
KR1KR4
Cement
hutniczy
CEM III/A2)
KR1KR4
1) jeli nawierzchnia nie bdzie poddawana dziaaniu rodkw odladzajcych; strata praenia popiou lotnego uytego do produkcji cementu nie wicej ni 5%
(kategoria A wg PN-EN 450-1)
2) min. klasa wytrzymaoci cementu 42,5
Stosowanie cementu niskoalkalicznego NA, jest uzasadnione tylko w przypadkach, gdy dla uywanych kruszyw faktycznie stwierdzono potencjaln
reaktywno alkaliczn.
28 dni
56 dni
90 dni
Kruszywo
Dotychczasowe dokumenty dopuszczay w inynierii komunikacyjnej betony wykonane tylko na kruszywie bazaltowym lub
granitowym. Wedug zapisw nowych OST o moliwoci stosowania danego kruszywa decyduj jego waciwoci. Wymagania
dotyczce kruszyw w betonie konstrukcyjnym inawierzchniowym przedstawiono, przez przywoanie odpowiedniej kategorii zgodnej
znorm PN-EN 12620 Kruszywa do betonu, w tabelach 46.
Do betonu nawierzchniowego powinno by stosowane kruszywo o wymiarach o D/d 1,4 iuziarnieniu:
D 31,5 mm, dla nawierzchni 1- i 2-warstwowych z tej samej mieszanki,
0-2 mm, 2-8 mm, dla grnej warstwy nawierzchni z odkrytym kruszywem,
D 31,5 mm, dla dolnej warstwy nawierzchni.
Stos okruchowy kruszywa do betonu nawierzchniowego powinien skada si z min. 3 frakcji. Do betonu konstrukcyjnego powinny
by stosowane kruszywa o maksymalnym wymiarze ziarna D 31,5 mm.
str. 4
Kruszywo drobne
D 4 mm
GF85
Tolerancja uziarnienia
6%
LA25
-
2%
LA40
Kategoria SBLA
1%
0,02%
0,1%
0,5%
1) w przypadku stwierdzenia, e badane kruszywo odpowiada 1 stopniowi potencjalnej reaktywnoci alkalicznej naley wykona badanie dodatkowe zgodnie z
PN-B-06714-34; dopuszczenie do zastosowania przy spenieniu wymagania: reaktywno alkaliczna z cementem nie wywoujca zwikszenia wymiarw liniowych
wikszych ni 0,1 %.
str. 5
Tabela 5. Waciwoci i kategorie kruszywa grubego do betonowych nawierzchni drogowych wg OST
Przeznaczenie betonu
Waciwoci kruszywa
JWN1)
KR1KR2
DWN2)
KR3KR4
GWN
z odkrytym
kruszywem
KR 5KR7
Odporno na polerowanie
wg PN-EN 1097-8
DWN
KR5KR7
GWN3)
JWN
KR3KR4
LA40
C90/1
C100/0
LA354)
LA254)
PSV50
PSV deklarowana
(nie mniej ni 53)
F2
F1
F1
6%
6%
str. 6
Tabela 6. Waciwoci i kategorie kruszywa drobnego do betonowych nawierzchni drogowych wg OST
Przeznaczenie betonu
Waciwoci kruszywa
JWN
KR1KR2
1)
DWN
KR3KR4
2)
GWN3)
JWN
KR3KR4
DWN
KR5KR7
GWN
z odkrytym
kruszywem
KR 5KR7
Woda
Nowe OST wymagaj stosowania wody zgodnej z norm PN-EN 1008. Do stosowania wbetonie konstrukcyjnym i nawierzchniowym
nie dopuszcza si stosowania wody zrecyklingu.
Dodatki do betonu
Dodatki do betonu typu I lub typu II wg PN-EN 206:2014 mog by stosowane tylko do betonu nawierzchniowego w kategoriach ruchu
KR1KR2. Zgodnie z wytycznymi OST niedopuszczalne jest uwzgldnianie dodatkw w zawartoci cementu i wspczynniku w/c.
Do betonu konstrukcyjnego, w myl OST, dopuszcza si stosowanie pyu krzemionkowego speniajcego wymagania normy PN-EN
13263-1 jako dodatku do betonu, zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 206:2014.
Domieszki do betonu
Domieszki stosowane do betonu konstrukcyjnego i nawierzchniowego musz spenia wymagania norm PN-EN 934-1 i PN-EN 934-2.
Ogln przydatno i kompatybilno (wprzypadku stosowania wicej ni jednej domieszki domieszek) naley sprawdzi wbadaniach
wstpnych.
W skadzie betonu nawierzchniowego mog by stosowane nastpujce rodzaje domieszek:
uplastyczniajce,
upynniajce,
opniajce,
napowietrzajce,
przy czym, rwnoczenie mona stosowa nie wicej ni 3 rodzaje domieszek i tylko jedn domieszk z danego rodzaju.
W betonie konstrukcyjnym dopuszcza si stosowanie domieszek poprawiajcych waciwoci betonu lub pozwalajcych uzyska
waciwoci specjalne mieszanki betonowej lub stwardniaego betonu. Ponadto, do betonu specyfikowanego w klasach ekspozycji
XF2XF4 zaleca si stosowanie domieszki napowietrzajcej.
MIESZANKA BETONOWA
str. 1
b1
Problem prowadzenia robt monolitycznych (betonowania) w warunkach obnionej temperatury pojawia si wraz z nadejciem okresu jesienno-zimowego. Za warunki obnionej temperatury zgodnie z wytycznymi zawartymi w instrukcji ITB nr 282/2011, uznaje si
czas, gdy rednia temperatura dobowa jest nisza ni 10oC. Najwicej problemw przysparza jednak okres ujemnych temperatur.
Betonowania nie powinno si prowadzi, gdy temperatura otoczenia spadnie poniej -15oC. Wielu inwestorw i wykonawcw nie
jest wiadomych ryzyka, jakie niesie za sob nieodpowiednie przygotowanie do prowadzenia robt monolitycznych w warunkach
zimowych.
Najbardziej naraony na negatywne oddziaywanie ujemnych temperatur jest mody beton.
niska
temperatura spowalnia przebieg procesu hydratacji cementu,
wydueniu ulega czas wizania cementu, przez co opnia si proces
narastania wytrzymaoci betonu w konstrukcji. W bardzo niskich
temperaturach moe nastpi cakowite zatrzymanie procesu
hydratacji,
uszkodzenie powstaej mikrostruktury betonu przez zamarzajc
wod zwikszajca swoj objto zamarzajca woda rozrywa
sabe wizania powstajce w pocztkowym okresie procesu
hydratacji, powodujc zniszczenie struktury modego betonu, przez
co stwardniay beton charakteryzuje si obnion wytrzymaoci
i trwaoci.
Aby zapewni skuteczn ochron przed nisk temperatur konieczne jest wczeniejsze przygotowanie odpowiedniej receptury
mieszanki betonowej (rodzaj i ilo cementu, odpowiedni dobr
domieszek chemicznych oraz dodatkw, wielko wspczynnika
w/c). Naley ponadto odpowiednio zaplanowa harmonogram
realizacji (przebieg robt budowlanych), zuwzgldnieniem wytycznych dla sposobu ukadania mieszanki betonowej oraz pielgnacji betonu po wbudowaniu.
Wg normy PN-EN 206:2014 Beton Wymagania, waciwoci,
produkcja i zgodno temperatura mieszanki betonowej podczas zabudowy nie powinna by nisza ni 5oC (rys. 1). Zachowanie temperatury mieszanki na poziomie powyej 5oC pozwala
unikn ryzyka zamarznicia wody wmieszance. Niemniej wane
jest uzyskanie przez mody beton minimalnej wytrzymaoci na
ciskanie, zanim ulegnie on pierwszemu zamarzniciu. Naprenia powstajce wskutek zwikszania objtoci przez zamarzajc
wod maj charakter napre rozcigajcych. Gdy ich warto
przekroczy granic wytrzymaoci matrycy cementowej, dochodzi do rozerwania powstaych wiza.
Rys. 1. Minimalna temperatura mieszanki betonowej
str. 2
tb=
c (z tz+f tf +g tg) cw w tw
c ( z+f +g)+cw w
kJ
kgK
kJ
kgK
Mona rwnie orientacyjnie wyznaczy temperatur mieszanki na podstawie tabeli 1, w zalenoci od temperatury skadnikw.
Tabela 1. Temperatura mieszanki betonowej w zalenoci od temperatury kruszywa i wody
Temperatura wody [oC]
Temperatura
kruszywa [oC]
10
20
30
40
50
60
70
80
11
14
16
19
22
24
10
12
15
17
20
22
25
27
15
11
13
15
18
21
23
26
28
31
20
15
16
19
21
24
26
29
31
34
30
21
23
25
28
30
33
35
38
40
Kruszywo w betonie zajmuje ok. 70% 80% objtoci, wic jego temperatura w najwikszym stopniu przekada si na temperatur
mieszanki betonowej. Najprostszym sposobem zwikszenia temperatury kruszywa jest podgrzewanie go ciepym powietrzem, ktre
wprowadza si poprzez system rur uoonych pod pryzm kruszywa. Innym sposobem jest stosowanie nadmuchu pary wodnej.
W okresie zimowym naley ponadto unika zawilgocenia i przemarzania kruszywa.
Proces podgrzewania skadnikw betonu musi przebiega z uwzgldnieniem wytycznych dotyczcych maksymalnych temperatur
poszczeglnych skadnikw:
maksymalna temperatura wody <60C lub dozowanej bezporednio na kruszywo <80C,
maksymalna temperatura kruszywa <50C.
str. 3
str. 4
a)
b)
c)
d)
str. 1
b2
Odsczanie wody z mieszanki betonowej, okrelane w technologii betonu z ang. jako bleeding, jest zjawiskiem naturalnym. Zaczyna si
w momencie zabudowy mieszanki i trwa do momentu rozpoczcia procesw wizania spoiwa. Jest procesem samoistnym i wynika
zrnicy gstoci pomidzy staymi skadnikami mieszanki betonowej (kruszywo, cement), awod. Woda jako skadnik mieszanki
onajmniejszej gstoci jest wypierana w gr przez osiadajce skadniki owikszym ciarze waciwym (rys. 1).
CEMENT
I KRUSZYWO
WODA
Powierzchnia
waciwa [cm2/g]
3710
Pocztek czasu
wizania [min]
150
3520
200
3270
230
6
4
2
6,4
10,1
9,5
0
Rys. 3. Wpyw rodzaju cementu nableeding
12
10
cem i 42,5r
str. 2
35,0
30,0
25,0
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0
50
100
150
Czas [min]
200
250
300
25
Szczeglnie wanym aspektem zwizanym z ograniczeniem wy22
pywu wody z mieszanki betonowej jest odpowiedni dobr uziarnienia kruszywa drobnego. Zaleca si, aby ilo frakcji 0 0,25 mm
20
18
w mieszance kruszywowej wynosia co najmniej 5%. Aby speni
to wymaganie zawarto frakcji 0 0,25 mm w piasku powinna
15
zawiera si w przedziale od 13% do 15%. Zastosowanie piasku
10
oniewielkiej zawartoci drobnej frakcji wwyrany sposb zwiksza
10
ilo odsczanej wody (rys. 5).
Przy stosowaniu piaskw o niewielkiej zawartoci ziaren <0,25
5
mm zalecane jest stosowanie dodatkw mineralnych wskadzie
betonu np. popiow lotnych lub mczek wapiennych. Alterna0
tywnym rozwizaniem moe by take zastosowanie domieszki
chemicznej zwikszajcej wiliwo wody.
Piasek zawierajcy 0% frakcji < 0,25 mm
Szczegln uwag naley zwrci podczas stosowania domiePiasek zawierajcy 8% frakcji < 0,25 mm
szek opniajcych wizanie spoiwa w skadzie betonu. WyduPiasek zawierajcy 15% frakcji < 0,25 mm
enie pocztku czasu wizania cementu moe doprowadzi do
Rys. 5. Wpyw uziarnienia piasku na ilo odsczanej wody
nasilenia zjawiska odsczania wody.
350
str. 1
b3
Norma PN-EN 206:2014 podaje zalecane wartoci graniczne skadu oraz waciwoci betonu wodniesieniu do klas ekspozycji. Warunkiem zastosowania cementu w wyspecyfikowanej klasie ekspozycji jest potwierdzenie jego przydatnoci do stosowania w warunkach
rodowiska opisanych t klas. Beton moe by poddany wicej ni jednemu oddziaywaniu, a zatem warunki rodowiska, w ktrych
znajduje si beton, mog wymaga okrelenia warunkw oddziaywa rodowiskowych za pomoc kombinacji klas ekspozycji.
Przy doborze cementu do okrelonych zastosowa wg PN-EN 206 naley bra pod uwag:
realizacj robt,
przeznaczenie betonu,
warunki pielgnacji,
wymiary konstrukcji,
potencjaln reaktywno alkaliczn kruszyw,
warunki rodowiska.
Dobr cementu ma wpyw na trwao betonu (mrozoodporno, odporno na korozj chemiczn iwarunki pasywacji stali zbrojeniowej). Zakres stosowania cementw powszechnego uytku wzalenoci od klasy ekspozycji przedstawiono wtabeli 1 i 2.
Tabela 1. Zakres stosowania cementw powszechnego uytku
Rodzaj cementu
str. 2
Cement hutniczy
CEM III/A 52,5N-NA
Cement hutniczy
CEM III/A 32,5N-LH/HSR/NA
CEM III/A 42,5N-LH/HSR/NA
CEM III/B 42,5L- LH/SR/NA
przydatny jest we wszystkich klasach ekspozycji, wklasach ekspozycji XA2 i XA3 naley
dodatkowo stosowa cement hutniczy odporny na siarczany SR lub HSR,
zalecany jest przy produkcji betonu klas wytrzymaoci doC50/60 oraz betonu samozagszczalnego SCC i betonw wysokiej trwaoci,
produkcja betonu i zapraw barwionych oraz zapraw murarskich itynkarskich,
przydatny przy wykonywaniu mostowych obiektw inynierskich,
moe by stosowany wprodukcji prefabrykatw wielko i drobnowymiarowych,
produkcja wibroprasowanej kostki brukowej, galanterii betonowej idachwki cementowej
znajduj zastosowanie we wszystkich klasach ekspozycji z wyczeniem klasy ekspozycji
XF4,
szczeglnie przydatne s wprodukcji betonu o podwyszonej odpornoci na agresj
chemiczn, wprzypadku obiektw takich jak oczyszczalnie ciekw, skadowiska
odpadw, zbiorniki na cieki, instalacje do odsiarczania spalin, fundamenty czy obiekty
hydrotechniczne,
wykonywanie betonw masywnych, zapr wodnych itp.,
do prac budowlanych w grnictwie,
produkcja betonu zwykego klasy C8/10doC40/50 i betonw wysokowartociowych,
produkcja prefabrykatw wielko i drobnowymiarowych dojrzewajcych w warunkach
naturalnych i podwyszonej temperatury
produkcja zapraw murarskich i tynkarskich, zwykych i barwionych,
znajduj zastosowanie przy budowie nawierzchni drogowych w kategorii ruchu
KR1-KR4 (CEM III/A 42,5N-LH/HSR/NA) oraz stabilizacji gruntu
str. 3
Tabela 2. Zakresy stosowania cementw zgodnych z PN-EN 197-1 w betonie w zalenoci od klasy ekspozycji wg PN-B-06265:2004
( akceptowany zakres stosowania, X brak moliwoci stosowania)
Rodzaj cementu
CEM III/A 32,5NCEM II/A-S 52,5N
CEM V/A (S-V)
Klasy ekspozycji
CEM I 42,5R
LH/HSR/NA
CEM III/A
CEM III/B 42,5LCEM II/B-S 32,5R
32,5R-LH/
CEM I 52,5R
CEM III/A 42,5N- 52,5N-NA
LH/SR/NA
CEM II/B-S 42,5N
HSR/NA
LH/HSR/NA
Brak zagroenia
X0
korozj
XC1
XC2
Karbonatyzacja
XC3
XC4
XD1
Chlorki niepochodzce z
XD2
wody morskiej
XD3
XS1
XS2
morskiej
XS3
XF1
XF2
Zamraanie /
rozmraanie
X
XF3
1)
X
X
XF4
X
XA1
Agresja
X
X
X
XA2
chemiczna
X
X
X
XA3
XM1
cieranie
XM2
XM3
1)
dopuszcza si stosowanie w przypadku:
elementw konstrukcji budowlanych w wodzie morskiej, jeeli: w/c 0,45; min. klasa wytrzymaoci C35/45 i zawarto cementu 340 kg/m3,
trasy najazdu sprztu mobilnego, jeli: w/c 0,35; min. klasa wytrzymaoci C40/50 i zawarto cementu 360 kg/m3.
W obu przypadkach nie dopuszcza si porw powietrznych.
Normowo wytrzymao cementu oznacza si na zaprawach normowych w temperaturze 20C po 2 lub 7 dniach (dla wytrzymaoci
wczesnych) i 28 dniach dla wytrzymaoci normowej (rys. 1). Dynamika narastania wytrzymaoci, gwnie wczesnej, jest zwizana
z ciepem hydratacji cementu. Im wysza temperatura betonu (rys. 2 i 3), tym procesy hydratacji zachodz szybciej, a tym samym
szybszy jest przyrost wytrzymaoci. Waciwo ta jest istotna z punktu widzenia prefabrykacji betonowej, gdzie szybko rotacji
form jest kluczowa dla procesu produkcyjnego. Najwiksz dynamik narastania wytrzymaoci charakteryzuj si cementy portlandzkie CEM I 42,5R, CEM I 52,5R, a take cement portlandzki ulowy CEM II/A-S 52,5N oraz cement hutniczy CEM III/A 52,5 N-NA.
str. 4
70
CEM I 52,5R
60
50
CEM I 42,5R
40
30
20
10
7 dni
2 dni
28 dni
20C
8C
10
20
30
Wytrzymao na ciskanie [MPa]
40
50
20C
8C
10
20
30
40
Wytrzymao na ciskanie [MPa]
50
60
termika betonu
str. 1
b4
Efekty termiczne zwizane z hydratacj cementu nabieraj szczeglnego znaczenia wbetonowych konstrukcjach masywnych. Powstajca w wyniku wydzielanego ciepa w procesie hydratacji cementu, rnica temperatur pomidzy wntrzem, a stosunkowo
szybko chodzon powierzchni zewntrzn elementu betonowego, prowadzi do powstania napre termicznych. Moe to wekstremalnych warunkach skutkowa powstawaniem rys wcaej objtoci elementu betonowego (rys. 1), prowadzc do obnienia jego
trwaoci i skrcenia okresu uytkowania.
Zarysowania pojawiaj si wwczas, gdy naprenia osigaj warto wysz od wytrzymaFaza nagrzewu
Faza studzenia
oci betonu na rozciganie w danym stadium
rozwoju struktury. W procesie wizania itwardNaprenia w czasie nagrzewu
nienia betonu, niebezpieczestwo tego, e
naprenia wewntrzne bd wysze od uzyskanych ju wytrzymaoci, nie jest tendencja
Naprenia
w
czasie
sta. Ryzyko tworzenia si rys termicznych jest
Rozwj rys wewntrznych w czasie
studzenia
najwysze w pocztkowym okresie hydratacji
cementu, w ktrym mody beton charakteryzuje si nisk wytrzymaoci oraz minimalnym
Naprenia w czasie nagrzewu
poziomem odksztace granicznych (rys. 2).
rodki zaradcze ograniczajce ryzyko zarysoMaksymalna
Koniec fazy studzenia wania to przede wszystkim zabiegi technoloZabudowa betonu
rnica
giczne, majce na celu obnienie temperatury
temperatur
twardnienia oraz zmniejszenie rnic pomidzy
Rys. 1. Mechanizm powstawania rys w betonowym elemencie masywnym bez
temperatur wntrza i powierzchni elementu.
Wskazane jest, aby gradient temperatur nie
wizw zewntrznych
Rysy skurczowe
przekracza 20C/m, a maksymalna temperatura betonu we wntrzu konstrukcji masywnej
nie przekraczaa 65C.
Czynniki wpywajce na temperatur twardOddziaywania porednie
nienia
i ryzyko powstawania rys w betonoie
(skurcz)
ga n
i
wej konstrukcji masywnej przedstawiono
ozc
ar
n
w tabeli 1. Czynniki te dzielimy na materiaowe, ktre zwizane s odpowiednim doborem
skadnikw betonu oraz wykonawcze zwizane
z procesem zabudowy mieszanki betonowej
Oddziaywania
Odksztacenia
ipielgnacji betonu.
porednie
ao
z ym
Wy
tr
Waciwoci betonu
(temperatura)
Wiek betonu
str. 2
Tabela 1. Czynniki wpywajce na temperatur twardnienia i ryzyko zarysowania betonu
Czynnik
Wpyw
Negatywny
Komentarz
Pozytywny
Czynniki materiaowe
Modu sprystoci
kruszywa
Wysoka warto
Niska warto
Rodzaj kruszywa
Niski wspczynnik
rozszerzalnoci
cieplnej
May
Duy
Rodzaj cementu
CEM I
CEM II
CEM III
CEM IV
CEM V
Stosowanie dodatkw
do betonu
Brak
Popi lotny
Domieszki chemiczne
Brak
Plastyfikatory
Superplastyfikatory
Temperatura
mieszanki
Wysoka
Niska
Maksymalny rozmiar
ziaren kruszywa
Czynniki wykonawcze
Wysoka
Niska
Prowadzenie betonowania wnocy lub w przypadku duych elementw wykonanie ich wokresach
ostosunkowo niskich temperaturach
Deskowanie dla
elementw gruboci
<500mm
Poszycie zizolowanej
sklejki
Poszycie stalowe,
ztworzyw sztucznych
zbrojonych wknem
szklanym
Deskowanie dla
elementw gruboci
>500mm
Poszycie stalowe,
ztworzyw sztucznych
zbrojonych wknem
szklanym
Poszycie zizolowanej
sklejki
Stosowanie izolacji
Brak
Pyty styropianowe,
folia, brezent itp.
Temperatura otoczenia
Kolejno
betonowania
Przerwy pomidzy
kolejnymi etapami
betonowania
Rozkad zbrojenia
Krtkie
str. 3
60
CEM I 42,5R
CEM II/B-S 32,5R
CEM III/A 32,5N-LH/HSR/NA
CEM III/B 42,5L-LH/SR/NA
CEM V/A (S-V) 32,5R-LH/HSR/NA
VLH V/B (S-V) 22,5
Temperatura, oC
50
40
30
20
10
0
24
48
72
Czas, godziny
96
120
144
168
Rys. 3. Przebieg temperatury twardnienia betonu w czasie (zawarto cementu 300 kg/m3, w/c=0,5)
60
CEM I 42,5R
CEM I 42,5R + 10% PL
CEM I 42,5R + 30% PL
CEM I 42,5R + 50% PL
CEM I 42,5R + 70% PL
50
Temperatura, oC
40
30
20
10
168
96
120
144
Czas, godziny
Rys. 4. Przebieg temperatury twardnienia zaprawy normowej z rn zawartoci popiou lotnego w czasie (PL popi lotny krzemionkowy)
24
48
72
str. 4
napowietrzanie betonu
str. 1
b5
Napowietrzenie mieszanki betonowej ma na celu wprowadzenie do struktury betonu dodatkowych porw powietrznych o odpowiednim ksztacie, rozmiarze i rozmieszczeniu. Napowietrzenie jest jednym z gwnych zabiegw technologicznych majcych na celu
popraw odpornoci betonu na destrukcyjne dziaanie mrozu.
Wymaganie
PN-EN 206
Zawarto powietrza
OST
Nawierzchnia
zbetonu cementowego
OST
Beton konstrukcyjny
Klasa ekspozycji
XF1
XF2
XF3
XF4
4,0%
4,0%
4,0%
Zawarto powietrza
Zawarto powietrza
1,5%
0,25 mm
0,20 mm
wg tabeli 2
-
wg tabeli 2
str. 2
Tolerancja
pomiarowa [%]
Beton nawierzchniowy
8
5,06,5
5,07,0
16 lub 22,4
4,56,0
4,56,5
31,5
4,05,5
5,06,5
-0,5
+1,0
Beton konstrukcyjny
16,0
4,56,0
4,56,5
22,4
4,05,5
4,06,0
31,5
4,05,5
4,06,0
-0,5
+1,0
Napowietrzenie mieszanki betonowej, czyli kontrolowane wprowadzenie porw powietrznych uzyskuje si wefekcie zastosowania
domieszki napowietrzajcej, jako skadnika betonu. Okrelenie optymalnej iloci domieszki nie jest atwe, poniewa zalecane przez
producenta przedziay dozowania s zwykle dosy szerokie, za efektywno wprzypadku domieszek napowietrzajcych zaley od
wielu czynnikw (tabela3). Naley przy tym pamita, e wprowadzenie dodatkowej iloci powietrza skutkuje obnieniem wytrzymaoci betonu na ciskanie.
Cinienie lodu
Pory
powietrzne
Ciecz porowa
(woda kapilarna)
Beton bez domieszki napowietrzajcej
Cinienie lodu
Pory
powietrzne
Ciecz porowa
(woda kapilarna)
Beton z domieszk napowietrzajc
Rys. 2. Wpyw napowietrzenia na ograniczenie cinienia lodu przez przerwanie cigoci porw kapilarnych
str. 3
Wprowadzenie do mieszanki betonowej powietrza powoduje, przede wszystkim popraw mrozoodpornoci, a dodatkowo take zwikszenie objtoci zaczynu cementowego, obnienie tarcia wewntrznego, uatwienie polizgu midzy ziarnami kruszywa,
zmniejszenie tendencji do segregacji skadnikw, ograniczenie bleedingu i popraw urabialnoci mieszanki betonowej.
Tabela 3. Czynniki wpywajce na efektywno napowietrzenia
Czynnik
Zmniejsza
napowietrzenie
Zwiksza
napowietrzenie
Komentarz
Temperatura
mieszanki
Wysoka
Niska
Przy tym samym stopniu dozowania domieszki napowietrzajcej, wzrost temperatury mieszanki betonowej skutkuje
obnieniem zawartoci powietrza
Rodzaj cementu
CEM IICEM V
CEM I
Im wiksza zawarto skadnikw nieklinkerowych w cemencie, tym trudniej napowietrzy mieszank betonow (przy tym
samym dozowaniu domieszki napowietrzajcej)
Czas mieszania
Krtki
Wyduony
Czas dozowania na
wle betoniarskim
Klasa wytrzymaoci cementu
42,5
52,5
32,5
Cementy wyszej klasy wytrzymaoci zwykle wymagaj wikszego dozowania domieszki napowietrzajcej dla uzyskania
tego samego poziomu napowietrzenia
Ilo cementu
Wiksza
Mniejsza
Im wiksza zawarto cementu, tym wiksze dozowanie domieszki napowietrzajcej (dla uzyskania tego samego poziomu
napowietrzenia)
Dodatki do betonu
wg PN-EN 206
Tak
Nie
Zawarto frakcji
0,250,5 mm
wpiasku
Niska
Wysoka
Konsystencja
betonu
Klasa
S1-S2
wg PN-EN 206
Klasa
S3-S4
wg PN-EN 206
Niski stopie upynnienia mieszanki betonowej utrudnia prawidowe napowietrzenie mieszanki. Mieszanki o konsystencji
ciekej atwiej z kolei odpowietrzy
Prdko mieszania
wbetonomieszarce
Niska
Wysoka
Im wiksza prdko mieszania, tym wiksze ryzyko dodatkowego napowietrzenia podczas transportu
str. 4
str. 1
b6
Osiadanie i pkanie plastyczne betonu wystpuje, gdy mieszanka betonowa jest jeszcze plastyczna, a proces wizania nie zosta rozpoczty. Przyczyn tworzcych si pkni jest ograniczanie swobodnego osiadania zabudowanej mieszanki betonowej przez, znajdujce si
w niewielkiej odlegoci od powierzchni, ziarna kruszywa grubego lub prty zbrojeniowe (rys. 1).
Zbrojenie
Ziarno kruszywa
grubego
Zarysowania powstae wskutek osiadania plastycznego w wikszoci przypadkw wystpuj w strefie otuliny (pomidzy powierzchni betonu, a grn warstw zbrojenia), przez co nie wpywaj znaczco na waciwoci mechaniczne konstrukcji, aczkolwiek
w znacznym stopniu obniaj trwao betonu. Wyjtek stanowi elementy utwierdzone, w ktrych rysy od osiadania mog ulec
propagacji wskutek wystpienia skurczu twardnienia (rys. 3). Rysy powstae w ten sposb przebiegaj przez ca wysoko elementu
niosc ze sob ryzyko obnienia trwaoci konstrukcji elbetowej i pogorszenia waciwoci mechanicznych betonu.
Zjawisko osiadania plastycznego wynika z wielu czynnikw, m.in.:
gwatownej utraty wody z warstw powierzchniowych
betonu (niewaciwa pielgnacja),
nieodpowiednio prowadzonego procesu zabudowy
mieszanki betonowej (niewaciwe, niedostateczne
zagszczenie),
zbyt maej gruboci otuliny zbrojenia,
zbyt pynnej konsystencja mieszanki,
znacznego bleedingu (wypywu wody z mieszanki
betonowej),
stosowania mieszanek betonowych o zbyt opnionym
czasie wizania.
Bardzo czsto przyczyn osiadania plastycznego jest przenoszenie drga na zabudowan w deskowaniu mieszank betonow.
Drgania, powstajce w efekcie pracy urzdze, sprztu i maszyn
budowlanych na terenie budowy, wywouj niekontrolowane przemieszczanie si wieo uoonej mieszanki betonowej,
a przez to zmian zabudowanej wysokoci.
Rys. 2. Zarysowanie powierzchni betonu wskutek osiadania
plastycznego
str. 2
Propagacja rysy
Swobodna zmiana wymiarw w skutek skurczu twardnienia
Rys. 3. Propagacja zarysowa w elementach utwierdzonych
Ograniczenie zjawiska osiadania plastycznego mona osign ju na etapie projektowania receptury betonu, poprzez odpowiedni
dobr skadnikw betonu, ze szczeglnym uwzgldnieniem zakadanej klasy konsystencji. W praktyce, w celu zwikszenia klasy konsystencji powyej projektowanej, na budowie czsto dodaje si wod do mieszanki betonowej lub stosuje si domieszki chemiczne.
W efekcie takich dziaa moe wystpi nadmierny bleeding (wydzielanie wody na powierzchni), szczeglnie gdy zawarto frakcji
drobnych w mieszance betonowej jest ograniczona. Wskutek bleedingu dochodzi do zmian objtoci zabudowanej mieszanki betonowej jeszcze przed jej stwardnieniem, co przekada si na znaczny wzrost ryzyka zarysowania.
Podstawowymi sposobami przeciwdziaania osiadaniu plastycznemu s:
stosowanie oson zmniejszajcych odparowanie wody z zabudowanej mieszanki betonowej,
prawidowo przeprowadzony proces zabudowy,
zacieranie lub powtrne zawibrowanie powierzchni betonu,
zwikszenie gruboci otuliny,
produkcja mieszanek betonowych zgodnie z ich zakresem konsystencji,
odpowiednia zawarto frakcji drobnych w mieszance betonowej.
Naley zwrci uwag na jako kruszywa drobnego stosowanego w betonie, w Polsce bardzo czsto stosowane s piaski o niewielkiej
iloci frakcji drobnych 0,25mm (poniej 7- 8%). Kruszywo takie wymaga zastosowania w mieszance betonowej dodatkw mineralnych lub specjalnych domieszek chemicznych zwikszajcych wiziowo wody.
Na etapie zabudowy mieszanki betonowej naley stosowa nastpujce zabiegi:
uwzgldnienie przerwy roboczej (tam gdzie jest to moliwe, dla elementw o wymiarze przekroju ponad 30cm) przed zabudow wierzchniej warstwy mieszanki betonowej (rys. 4) poniej grnej siatki zbrojeniowej,
rewibracja mieszanki betonowej po zabudowaniu caej objtoci,
zacieranie powierzchni uoonej mieszanki betonowej (rys. 5) - najskuteczniejszy i najprostszy sposb eliminacji powstaych rys,
poniewa odpowiednio przeprowadzona cakowicie i trwale zamyka powstae pknicia, zapobiegajc tym samym ich propagacji oraz wnikaniu czynnikw agresywnych w struktur betonu.
Rys. 4. Zastosowanie przerwy roboczej, poniej grnej warstwy Rys. 5. Zacieranie powierzchni betonu
zbrojenia, przed zabudow wierzchniej warstwy mieszanki
betonowej
BETON STWARDNIAY
str. 1
C1
Min. klasa
wytrz. na
ciskanie
Elementy betonowe
wewntrz budynkw o maej wilgotnoci powietrza
C12/15
str. 2
Tabela 1. Wymagania dotyczce betonu w klasach ekspozycji wg PN-EN 206:2014 cd.
Korozja wywoana karbonatyzacj
XC1
XC2
Mokre, sporadycznie
suche
XC3
Umiarkowanie wilgotne
XC4
Cyklicznie: suche
mokre
260
0,65
C20/25
280
0,60
C25/30
280
0,55
C30/37
300
0,50
C30/37
300
0,55
C30/37
300
0,55
C30/37
320
0,45
C35/45
300
0,50
C30/37
320
0,45
C35/45
340
0,45
C35/45
300
0,55
C30/37
300
0,55
C25/30
320
0,50
C30/37
Umiarkowanie wilgotne
XD2
Mokre sporadycznie
suche
XD3
Elementy betonowe
naraone na dziaanie chlorkw
zpowietrza
Betonowe elementy
basenw kpielowych;
betonowe elementy zbiornikw przemysowych gromadzcych roztwory
chlorkw;
Czci mostw,
nawierzchnie betonowe drg
i parkingw
XS2
Stae zanurzenie
XS3
XF22)
XF3
2)
str. 3
Tabela 1. Wymagania dotyczce betonu w klasach ekspozycji wg PN-EN 206:2014 cd.
Jezdnie drg i mostw naraone na
Silne nasycenie wod
dziaanie rodkw odladzajcych,
2)
XF4
ze rodkami odladzaj- Powierzchnie betonowe istrefy rozcymi lub wod morsk bryzgw naraone na dziaanie wody
izamarzanie
340
0,45
C30/37
300
0,55
C30/37
320
0,50
C30/37
360
0,45
C35/45
Agresja chemiczna
XA1
XA23)
XA33)
Saba agresja
chemiczna
Umiarkowana agresja
chemiczna
Silna agresja
chemiczna
1) dla klas ekspozycji XF naley stosowa kruszywo zgodne z PN-EN 12620 o odpowiedniej odpornoci na zamraanie/rozmraanie
2) dla klas ekspozycji XF2XF4 wymagany jest minimalny poziom napowietrzenia 4% i stosowanie kruszywa mrozoodpornego
3) dla klas ekspozycji XA2, XA3 wymagane jest stosowanie cementw odpornych na siarczany SR lub HSR
Klasyfikacja agresywnych rodowisk chemicznie XA (tabela 2) dotyczy gruntw naturalnych i wody gruntowej otemperaturze od 5C
do 25C i tak wolnemu przepywowi wody, e mona go okreli jako warunki statyczne. Klas determinuje najbardziej niekorzystna
warto waciwoci chemicznej. Okrelenia klasy rodowiska agresywnego chemicznie dokonujemy na podstawie przyporzdkowania wartoci danej charakterystyki chemicznej do przedziau wartoci z tabeli 2. Gdy dwa lub wicej parametrw agresywnoci wskazuj na t sam klas, rodowisko naley zakwalifikowa do nastpnej wyszej klasy, chyba e dodatkowe badanie dla okrelonego
przypadku udowodni, e nie jest to konieczne.
Tabela 2. Wartoci graniczne dla klas ekspozycji XA
Waciwo chemiczna
Metoda badania
XA1
XA2
XA3
>3000 i 6000
<4,5 i 4,0
>100 a do nasycenia
>60 i 100
>3000 a do nasycenia
>3000c) i 12000
>12000 i 24000
Woda gruntowa
SO4 [mg/l]
pH
CO2 agresywny [mg/l]
NH4+ [mg/l]
Mg2+ [mg/l]
2-
EN 196-2
ISO 4316
EN 13577
ISO 7150-1
EN ISO 7980
200 i 600
6,5 i 5,5
15 i 40
15 i 30
300 i 1000
Grunt
EN 196-2 b)
200 i 3000c)
prEN 16502
>200
a) Grunty gliniaste o przepuszczalnoci poniej 10-5 m/s mog by przesunite do niszej klasy.
b) Metoda badania przewiduje ekstrakcj SO42- z uyciem kwasu chlorowodorowego; alternatywnie mona zastosowa ekstrakcj wodn, jeeli takie badania byy ju wczeniej
prowadzone w miejscu stosowania betonu.
c) W przypadku, gdy istnieje ryzyko akumulacji jonw siarczanowych w betonie na skutek cyklicznego wysychania i nawilania lub podcigania kapilarnego, warto graniczn
3000 mg/kg naley zmniejszy do 2000 mg/kg
Beton moe by poddany wicej ni jednemu oddziaywaniu, a zatem warunki rodowiska, wktrych znajduje si beton, mog wymaga okrelenia kombinacji klas ekspozycji. Rne powierzchnie betonowe danego elementu konstrukcyjnego mog by naraone
na rne oddziaywania rodowiskowe (rys. 2).
str. 4
Wieniec
XC4, XF1
ciany
zewntrzne
XC4, XF1
ciany
wewntrzne
XC1
Taras
XC4, XF3
Stropy
wewntrzne
XC1
b) obiekt mieszkalny
Kapa mostowa
XD3, XF4
Pyta
XD1, XF2
Filar
Beton drogowy
XC4, XF4
Ekran akustyczny
XD2, XF2, XF4
Strefa
rozbryzgu
wody
XD2, XF2,
XF4
Fundament zbrojony
XC2, XD1
Gowica pala, Pal
XC4, XF1, XA1
Dno kanau XC2
b) obiekt inynierii komunikacyjnej
Posadzka przemysowa
XM1*
Rampa przemysowa
XC4, XF4, XA1,XM1*
str. 1
C2
trwaoci
w/c = 0,50
1,50
w/c = 0,70
0,70
1,80
1,50
Cement CEM I
(0% ula)
3,0
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
Rys. 1. Udzia porw kapilarnych w 12-letnim betonie o rnym wspczynniku w/c i wykonanym z cementu o rnej zawartoci
granulowanego ula wielkopiecowego
str. 2
Karbonatyzacja jest procesem korozyjnym, zachodzcym stopniowo od zewntrznej strony konstrukcji be-
tonowej wystawionej na dziaanie dwutlenku wgla. CO2 z powietrza reagujc zproduktami hydratacji faz klinkierowych, tworzy si
wglan wapnia CaCO3. Obecno CaCO3 nie powoduje zniszczenia betonu, ale prowadzi do obnienia pH betonu z poziomu ok.13 do
wartoci poniej 9. Wskutek obniania pH stopniowo zanika cienka warstwa ochronna (pasywacyjna) na powierzchni stali zbrojeniowej. Karbonatyzacja przebiega najszybciej w warunkach przemiennie wilgotnosuchych. Gdy front karbonatyzacji (obszar betonu
o pH < 9) osignie poziom prtw zbrojeniowych, przy jednoczenie wysokiej wilgotnoci betonu, nastpuje szybka korozja stali zbrojeniowej (rys. 2). Powstajca rdza ma wiksz objtoci ni stal, co skutkuje powstaniem napre rozcigajcych, awefekcie prowadzi do zarysowania betonu. Wraz z postpem karbonatyzacji moe doj do zuszczenia betonowej otuliny i cakowitego odsonicia
prtw zbrojeniowych. Dodatkowo, gdy beton naraony jest na dziaanie jonw chlorkowych, korozja stali znacznie przyspiesza.
CO2
O2 H2O
PKNICIA
USZCZENIE
DALsza KOROZJA
pH <9
pH 13
rdza
rdza
str. 3
Korozja chlorkowa
CEM III
CEM II-S
CEM II-M
(S-LL)
CEM II-M
(V-LL)
CEM II-LL
CEM I
0
5
10
15
20
-12 2
wspczynnik dyfuzji DCl,w , 10 m /s
Rys. 3. Wspczynniki dyfuzji betonw wykonanych zrnych cementw
Rys. 4. Mechanizm niszczenie betonu w wyniku korozji chlorkowej
O2
rdo jonw
chlorkowych
wilgo
- spord
wszystkich jonw, jony chlorkowe najszybciej wnikaj w gb
matrycy cementowej, z tego wzgldu korozja betonu poddanego
dziaaniu roztworu chlorkw postpuje z du szybkoci. Agresja
chlorkowa prowadzi do obnienia pH betonu oraz powstawania
ekspansywnych zwizkw, ktre mog powodowa spkanie betonu. Rwnie gronym skutkiem oddziaywania jonw chlorkowych jest korozja stali zbrojeniowej. Przebieg korozji jest bardzo
zbliony do niszczenia betonu w wyniku procesu karbonatyzacji
(rys. 4). Korozja chlorkowa moe by spowodowana dziaaniem
m.in. wd kopalnianych lub wody morskiej, jednak najpowszechniejsza jest korozja wywoana rodkami odladzajcymi.
Czynnikami wpywajcymi na wnikanie chlorkw s: cykliczne
nasycanie i wysychanie oraz dziaanie mrozu, co moe prowadzi do zuszczenia powierzchniowej warstwy betonu. Betony
z dodatkami wykazuj wysz odporno na korozyjne dziaanie
chlorkw. Na rys. 3 przedstawiono wspczynniki dyfuzji jonw
chlorkowych w betonach wykonanych z uyciem rnych cementw po 28 dniach twardnienia (w/c=0,5, zawarto cementu 320
kg/m3, dojrzewanie wwodzie).
rysa
rdza
rdza
spowodowanej chlorkami niepochodzcymi z wody morskiej XD1, XD2, XD3 i/lub agresji
spowodowanej chlorkami z wody morskiej XS1, XS2, XS3 wg normy PN-EN 206:2014,
przestrzeganie klas zawartoci chlorkw w betonie w zalenoci od rodzaju
konstrukcji betonowej (sprane, zbrojone, niezbrojone),
ograniczenie wspczynnika w/c w celu zmniejszenia przepuszczalnoci betonu,
zastosowanie cementw z dodatkami mineralnymi, np.: cementw hutniczych CEM III
lub cementw wieloskadnikowych CEM V,
odpowiedni dobr gruboci otuliny zbrojenia.
str. 4
Korozja siarczanowa
mikrospkania
ISA
pne
uwalnianie
siarczanw
ZEWNTRZNA
External
Sulphate
Attack
WEWNTRZNA
Internal
Sulphate
Attack
obecno
wody
rodowisko
bogate
w siarczany
obecno
wody
ESA
przepuszczalno
(szczelno)
C3A3CS32H
ETRYNGIT
SO
SO
Wyduenie [%]
0,4
0,3
0,2
0,1
12 16 20 24 28 32 36 40 44 48 52
Czas [tygodnie]
str. 5
(Na,K,Ca) Si el
Na
2+
K+
OH-
Ca2+
Korozja spowodowana
reakcj alkalia-kruszywa
OH-
K+
Na2+
OH-
H2O
H2O
H2O
WYKWITY WGLANOWE
str. 1
C3
Wykwity wglanowe, nazywane take wapiennymi, powstaj w wyniku karbonatyzacji wodorotlenku wapnia Ca(OH)2. Wodorotlenek wapnia Ca(OH)2, czyli portlandyt lub potocznie wapno, jest jednym z produktw hydratacji cementu (faz krzemianowych
klinkieru portlandzkiego). Wykwity wglanowe powstaj, gdy transportowany systemem porw kapilarnych wodorotlenek wapnia
dostanie si na powierzchni elementu betonowego (rys.1 ).
Okres powstania
Pierwotne
Wtrne
Trzeciorzdne
Czynnik decydujcy
str. 2
Prawidowe rozpoznanie rodzaju wykwitu wglanowego, stanowi podstaw do rozpoczcia dziaa w kierunku majcym na celu jego
usunicie lub ograniczenie wystpowania.
Wykwity wglanowe pierwotne powstaj, gdy woda skrapla
si na powierzchni np. dojrzewajcych wyrobw betonowych,
w wyniku czego dochodzi do kontaktu wody na powierzchni z
wod kapilarn z du zawartoci wapnia. Wodorotlenek wapnia przenika do wody powierzchniowej, za przy parowaniu
wody krystalizuje w grnej powierzchni wyrobu betonowego
iulega karbonatyzacji. Schemat powstania wykwitw pierwotnych przedstawiono na rys. 3.
(powietrze)
(woda porowa)
(zaczyn cementowy)
CO2
H2O
Ca(OH)2
H2CO2
2 H 2O
(transport w wodzie)
Ca(OH)2
str. 3
H2O
CaCO3
kapilara
Wysoki
silne
silne
beton Powietrze
CO2
H2O
CaCO3
kapilara
beton
Powietrze
CO2
CaCO3
H2O
kapilara
W okresie uytkowania, trudno rozpuszczalny wglan wapnia CaCO3 wwyniku dalszej reakcji zCO2 zawartym w powietrzu, przechodzi
w atwo rozpuszczalny wwodzie kwany wglan wapnia (rys. 5), ktry moe by nastpnie spukiwany przez deszcz oraz cierany
przy uytkowaniu betonu. Proces ten przyczynia si do zanikania wykwitw wglanowych na powierzchni elementw betonowych.
str. 4
W przypadku bardzo rozlegych wykwitw mona podj dziaania wkierunku ich usunicia. Metody usuwania wykwitw wglanowych mona podzieli na dwie grupy (tabela 3):
mechaniczne polegajce na usuniciu wykwitw przez
piaskowanie lub szlifowanie powierzchni,
chemiczne polegajce na usuniciu wykwitw przez ugowanie powierzchni betonu niskoprocentowym roztworem
kwasw nieorganicznych i organicznych.
H2O CO2
CaCO3+CO2+H2O
Ca(HCO3)2
CaCO3
Ca(HCO3)2
beton
Rys. 5. Schemat przebiegu reakcji karbonatyzacji w okresie
eksploatacji
Chemiczna
Uwagi
metoda pracochonna, wymagajca odpowiedniego sprztu oraz materiaw, np. hydropiaskowanie (cinienie wody nie powinno przekracza 3 bar, rednica ziaren wykorzystywanego piasku powinna by jak najmniejsza)
powoduje otwarcie porw powietrznych, co moe doprowadzi do powstania nowych
wykwitw wglanowych,
powierzchnia betonu staje si bardziej szorstka zdolno powierzchni do oczyszczania
ulega pogorszeniu
str. 1
C4
wilgotno
Wedug zapisw normy PN-EN 206:2014 Beton wymagania,
woda absorpcyjna
woda wolna
waciwoci, produkcja i zgodno wspczynnik woda/cement
na powierzchni
nasikliwo
(w/c) jest to stosunek efektywnej zawartoci wody do zawartoci
ziaren
cementu w mieszance betonowej. Przez efektywn zawarto
wody naley rozumie rnic pomidzy cakowit iloci wody,
a iloci wody zaabsorbowan przez kruszywo, co w praktyce
powietrznosuche
nasycone
wilgotne
traktuje si jako rnic iloci wody wynikajcej z wilgotnoci i cakowicie suche
powierzchniowosuche
nasikliwoci kruszywa (rys. 1).
Rys. 1. Zawarto wody w kruszywie
Zgodnie z definicj do prawidowego obliczenia wspczynnika
w/c naley wzi pod uwag ilo wody ktr do skadu mieszanki betonowej wniesie kruszywo oraz wod zarobow dodan do
skadu mieszanki. Efektywn zawarto wody obliczamy ze wzoru:
gdzie:
W ilo wody w recepturze mieszanki betonowej
Wef efektywna zawarto wody [kg]
K masa kruszywa [kg]
Wg wilgotno kruszywa [%]
Nw nasikliwo wagowa kruszywa [%]
Wd woda dodana [kg]
Nisza
porowato
Nisza
nasikliwo
Wiksza
mrozoodporno
niskie w/c
Wysza odporno
na agresj chamiczn
Dobre warunki
ochrony stali
Wysza
wytrzymao
w/c = 0,5
3,0
w/c = 0,7
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
cem i 42,5r
W stwardniaym betonie, wraz ze spadkiem wspczynnika w/c, zmniejsza si porowato (gwnie kapilarna) - rys. 3, co utrudnia
migracj agresywnych mediw ciekych i gazowych do wntrza struktury betonu.
str. 2
Zwikszenie wspczynnika w/c w mieszance betonowej skutkuje wiksz iloci porw w betonie, a wic obnieniem wytrzymaoci na ciskanie (wzrost porowatoci o 5% przekada si na blisko 30% spadek wytrzymaoci). Z tego wzgldu
denie do obnienia wspczynnika w/c jest jednym z gwnych trendw rozwojowych w technologii betonu - rys. 4.
Szczelniejsza struktura matrycy betonowej przekada si na wysz wytrzymao betonu (rys. 5), a take zapewnia podwyszon
odporno na agresj chemiczn (rys. 6). Ponadto, obnienie wspczynnika w/c skutkuje mniejszym skurczem - rys. 7.
Nie bez znaczenia jest wpyw wspczynnika w/c na konsystencje im wyszy wspczynnik w/c tym wikszy stopie upynnienia
mieszanki betonowej (rys. 8). Naley przy tym pamita, e zbyt wysoki wspczynnik w/c zwiksza tendencje mieszanki betonowej
do segregacji oraz bleedingu, co skutkuje nierwnomiernym rozmieszczeniem skadnikw pogarszajc tym samym jako stwardniaego betonu.
10000
200
8000
150
6000
100
4000
50
2000
1750
1800
1850
1900
1950
2000
2050
250
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0,25
0,35
0,45
0,55
0,65
Wspczynnik w/c
0,75
0,85
120
1400
100
1200
1000
80
Skurcz [10-6]
Rys. 4. Rozwj technologii betonu na przestrzeni lat z uwzgldnie- Rys. 5. Wpyw wspczynnika w/c na 28dniow wytrzymao
niem roli obniania wspczynnika w/c jako tendencji i czynbetonu na ciskanie
nika poprawiajcego waciwoci betonu
60
40
600
400
20
0
800
200
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
Wspczynnik w/c
0,7
0,8
w/c = 0,50
0
125
150
175
200
225
Ilo wody [kg/m3]
250
275
w/c = 0,60
PIELGNACJA BETONU
str. 1
C5
Norma PN-EN 13670:2009 Wykonywanie konstrukcji betonowych w wytycznych odnonie pielgnacji i ochrony betonu zaleca, aby
po zagszczeniu i wykoczeniu powierzchni betonu, bezzwocznie poda j pielgnacji.
Klasa 1
Klasa 2
Klasa 3
Klasa 4
12 a)
nie dotyczy
nie dotyczy
nie dotyczy
nie dotyczy
35%
50%
70%
a) Jeeli czas pocztku wizania nie przekracza 5 godzin oraz temperatura powierzchni betonu jest rwna bd wysza ni 5C
Dugo okresu pielgnacji naley dobra w zalenoci temperatury tabela 2, warunkw atmosferycznych oraz rodzaju i waciwoci
zastosowanego cementu tabela 3. Czas pielgnacji mona okreli dokonujc pomiaru temperatury powierzchni betonu i odnoszc
si do wytycznych zawartych w normie PN-EN 13670 Wykonywanie konstrukcji z betonu.
str. 2
Tabela 2. Minimalny okres pielgnacji w zalenoci od klasy pielgnacji i temperatury powierzchni betonu
Minimalny okres pielgnacji [dni] a)
Rozwj wytrzymaoci betonu c),d) (fcm2/fcm28) = r
Temperatura (t)
powierzchni
betonu [C]
t25
25>t15
15>t10
10>t5 b)
a)
b)
c)
d)
szybki r0,50
redni 0,50>r0,30
wolny 0,30>r0,15
Klasa pielgnacji
Klasa pielgnacji
Klasa pielgnacji
1
1
1,5
2
1,5
2
2,5
3,5
3
5
7
9
1,5
2,5
4
5
2,5
4
7
9
5
9
13
18
2,5
5
8
11
3,5
7
12
18
6
12
21
30
W przypadku czasu pocztku wizania przekraczajcego 5 godzin rnice naley doliczy do czasu pielgnacji.
W przypadku gdy temperatura spadnie poniej 5C, okres ten naley doliczy do czasu pielgnacji.
Rozwj wytrzymaoci betonu rozumiany jest jako stosunek wytrzymaoci na ciskanie po 2 dniach dojrzewania do wytrzymaoci na ciskanie po 28 dniach dojrzewania.
Dla betonw o bardzo wolnym rozwoju wytrzymaoci specyfikacje wykonawcze powinny zawiera specjalne wymagania.
Nasonecznienie
Wiatr
CEM I
CEM II
CEM III
silne
rednie
sabe
silny
redni
saby
<50%
50-80%
>80%
2
1
1
4
3
2
5
4
3
Rwnie wany, jak czas trwania, jest dobr odpowiedniej metody pielgnacji:
pielgnacja mokra,
stosowanie oson,
stosowanie preparatw do pielgnacji betonu.
Pielgnacja mokra
str. 3
Pielgnacja tym sposobem polega na zastosowaniu oson penicych rol bariery zapewniajcej utrzymanie ciepa wydzielanego
przez twardniejcy beton i zapobiegajcej odparowaniu wody z betonu.
Najczciej, pielgnacj t metod realizuje si poprzez:
okrywanie betonu foli (rys. 4a, 4b), naley mie na wzgldzie, e stosowanie oson foliowych moe powodowa wystpienie
miejscowych przebarwie powierzchni betonu (wykwitw) na skutek nierwnomiernej kondensacji pary wodnej na powierzchni
folii przylegajcej do betonu, ponadto przy intensywnym nasonecznieniu zalecane jest stosowanie folii jasnej, odbijajcej promieniowanie, jesieni i zim mona stosowa foli czarn,
ochrona miejsca wbudowania betonu specjalnym namiotem (rys. 4c), najczciej stosowana w celu ochrony przed intensywnym
deszczem, silnym nasonecznieniem i wiatrem, a take w warunkach zimowych, kiedy dodatkowo stosuje si nadmuch ciepego
powietrza.
Rys.4. Stosowanie oson a), b) przykrywanie powierzchni betonu foli, c) stosowanie namiotw
Metoda ta polega na naniesieniu filmu ochronnego na powierzchni wieo uoonego betonu (rys. 5). Gwn zalet preparatw do
pielgnacji jest moliwo stosowania na duych powierzchniach, praktycznie zaraz po uoeniu i zagszczeniu mieszanki betonowej.
str. 4
Preparaty ochronne nanosi si natryskowo. Istotne jest staranne wykonanie powoki, aby uszczelni powierzchni betonu. W przypadku nanoszenia na powierzchnie pionowe, natrysk naley prowadzi tak, aby nie doprowadzi do spywania preparatu z powierzchni betonu. Prawidowo pielgnowany beton posiada bardziej zwart i mniej porowat powierzchni co si przekada na zwikszenie
trwaoci betonu (rys. 6)
otulina
zbrojenia
porowato
prawidowa pielgnacja
Zbrojenie
brak pielgnacji
210
120
140
Wytrzymao
80
Przepuszczalno
40
70
0,7
Szczelno matrycy
Rys. 7. Wpyw szczelnoci matrycy na wytrzymao i przepuszczalno betonu
1,0
0,9
0,8
0,6
0,5
0,4
Szczelno matrycy betonowej w strefie powierzchniowej, bezporednio przekada si na wytrzymao i trwao betonu. Im szczelniejszy beton, tym wysza wytrzymao i odporno na wnikanie korozyjnych mediw ciekych i gazowych (rys. 7).