Artyku pochodzi z publikacji:

Spoeczna recepcja Public Relations, (Red.) K. Kubiak,

Wysza Szkoa Promocji, Warszawa 2011

ROZDZIA II.
SPOECZNA RECEPCJA LOBBINGU

Marta Kaja

2.1. Istota lobbingu

Lobbing jest obszernym znaczeniowo terminem, w ktrym mieszcz si wszelkie relacje pomidzy politykami a zwykymi obywatelami. Jednake gwna dziaalno lobbingowa prowadzona jest gwnie
na styku polityki i gospodarki. Powszechnie o lobbingu mwi si najczciej, gdy zachodzi proces komunikowania reprezentantw wiata
biznesu i polityki. Lobbing uznawany jest za cz public relations ze
wzgldu na blisk korelacje z komunikacj, a zwaszcza z formami komunikacji takimi jak perswazja i negocjacje. Zatem kady lobbysta powinien posiada wiedz z public relations, potrzebn przede wszystkim
do poszukiwania sojusznikw w danej sprawie i utrzymaniu pozytywnych relacji z nimi, by mc, jako grupa interesu przedstawi problem
osobom odpowiedzialnym za decyzj i sprawi by bya ona korzystna1.
Zorganizowane grupy interesu wystpujce w celu realizacji i obrony swoich stanowisk, dziaajce w powszechnie akceptowany i etyczDavis A., Wszystko, co powiniene wiedzie o PR. Odpowiedzi na 500 najwaniejszych pyta,
Dom Wydawniczy REBIS, Pozna 2005, str. 178-179.
1

ny sposb nie powinny budzi sprzeciwu i kontrowersji zwaszcza, e

walcz rwnie w obronie interesw korzystnych dla ogu. Dlatego
tez lobbing jest legaln i powszechn technik stosowan w ramach public relations2.
Lobbing, jako narzdzie PR-u wykorzystywane jest przede
wszystkim do wpywania na organy wadzy i administracji publicznej,
wypracowywaniu rozwiza prawnych i systemowych, pozyskiwaniu
i przekazywaniu informacji oraz promowaniu korzystnych dla spoeczestwa rozwiza. Istot lobbingu jest znalezienie wsplnych korzyci i przeciwdziaanie konfliktom, a zatem budowaniu pozytywnej relacji3.

2.2.

Pojcie dziaalnoci lobbingowej

Istnieje wiele definicji lobbingu, najprociej jednak mona o lobbingu powiedzie jako o specyficznej formie spoecznej komunikacji4.
Philip Kotler wskazuje, e lobbing
to rodzaj komunikowania si spoeczestwa z organami wadzy
pastwowej w celu wypracowania okrelonych rozwiza prawnych
i administracyjnych5. Natomiast w International Encyklopedia of Public Policy and Administration mona znale definicje, ktra opisuje
lobbing, jako ksztatowanie i komunikowanie informacji przez osoby,
ktre d do wpywania na procesy decyzyjne w pastwie6. Niekiedy
lobbing definiowany jest, jako zdolno przekonywania osb podejmujcych decyzje do rozwiza, ktre bez dziaalnoci lobbingowej nie
zrobiyby tego, a take do zaniechania okrelonych dziaa7. O lobbingu mona mwi rwnie, jako o strategicznym narzdziu, ktre jest
stosowane przez organizacje w celu wpywania na szeroko rozumiane
otoczenie, nie tylko prawno-polityczne8. W wywiadzie udzielonym gaBudzyski W., Public relations. Zarzdzanie reputacj firmy, Wydawnictwo Poltext, Warszawa
2001, str. 142.
3
Knecht Z., Racjonalne public relations, budowa dziau, instrumenty, studia przypadkw, Wydawnictwo C.H.BECK, Warszawa 2005, str. 52.
4
Gacparski W., Decyzje i etyka w lobbingu i biznesie, Wydawnictwo Wyszej Szkoly Przedsiebiorczoci i zarzadzania im. Leona Kominskiego, Warszawa 2003, str. 26.
5
Kotler P., Marketing, Gebethner i Ska, Warszawa 1994, str. 621.
6
Jasicki K., Molda-Zdziech M., Kurczewska U., Lobbing. Sztuka skutecznego wywierania wpywu, Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2000, str. 16.
7
Mastromarco D., Saffer A., Zielinski M., Biedrzycka U., Hryciuk K., Sztuka lobbingu w Polsce,
USAID/GEMINI Small Business Project, Warszawa 2005, str. 10.
8
Sawik A., op. cit., str. 28.
2

zecie Rzeczpospolitej w 1995 roku ciekaw definicj podaa specjalistka od lobbingu Judith Symonds z Institute dEtudes Politiques de
Paris, mwic o lobbingu, jako o marketingu idei9. Jednak najoglniej ujmujc, jest to zbir wszelkich dziaa majcych na celu wywarcie wpywu na instytucjach wadzy10.
Ze wzgldu na ogrom definicji naley podzieli je wedug aspektw, na ktre pooony jest najwikszy nacisk i tak najliczniejsz grup
definicji jest ta, ktra mwi o lobbingu, jako o dziaalnoci o charakterze perswazyjnym. Kolejne akcentuj przede wszystkim fakt, e jest to
forma komunikacji lub promocja okrelonego punktu widzenia11.
Naley rwnie zwrci uwag na to, e wywieranie wpywu na
decydentw nie moe automatycznie by sprowadzane do czynw korupcyjnych, naginania prawa dla indywidualnych potrzeb przedsibiorcw czy biznesmenw, czy proponowania korzyci finansowych lub
materialnych w zamian za podjecie okrelanych dziaa przez organy
wadzy pastwowej12.
Lobbing przyczynia si do prawidowego dziaania rzdu dziki
reprezentacji i realizacji spoecznych i gospodarczych interesw kraju13, a jego definicja jest regulowana przez prawo w danym pastwie.
W Polsce definicje lobbingu reguluje ustawa z dnia 7 lipca 2005 roku
O dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa. Wedug
ustawy dziaalno lobbingowa to kada dziaalno, take zarobkowa,
zgodna z prawem majca na celu wywieranie wpywu na organy wadzy publicznej dla uwzgldnienia interesw osb w procesie stanowienia prawa14.

Symonds J. w: wywiad P. Kociskiego Grupy nacisku s elementem demokracji, Rzeczpospolita 14-15 maja 1994, w: Jasiecki K, op. cit., str. 17.
10
Batko R., Jackowska A., Niyska A., Waszak M. pod kierownictwem Zbieranka J., Praktyczny
przewodnik po lobbingu w samorzdzie wojewdztwa, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa
2010, str. 14.
11
Sawik A., op. cit., str. 24-25.
12
Kamiski L., Komunikacja korporacyjna a biznes. Praktyczny poradnik, Oficyna Wydawnicza
BRANTA, Bydgoszcz-Warszawa 2007, str. 83.
13
Bednarska E., Co to jest lobbing, wydanie internetowe Decydent nr 1, wrzesie 1999 http:
//www.decydent.pl/archiwum/wydanie_21/co-to-jest-lobbing_146.html [07.06.2011]
14
Ustawa z dnia 7 lipca 2005 roku o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa,
Art. 2, pkt 1. W rozumieniu ustawy dziaalnoci lobbingowa jest kade dziaanie prowadzone
metodami prawnie dozwolonymi zmierzajce do wywarcia wpywu na organy wadzy publicznej
w procesie stanowienia prawa. Art. 2, pkt 2. W rozumieniu ustawy, zawodow dziaalnoci
lobbingow jest zarobkowa dziaalno lobbingowa prowadzona na rzecz osb trzecich w celu
uwzglednienia w procesie stanowienia prawa interesw tych osb.
9

Lobbing to wszelkie zgodne z prawem dziaania majce na celu

wywieranie wpywu na przedstawicieli wadzy wykonawczej i ustawodawczej w celu wypracowania optymalnego rozwizania prawno-administracyjnego.
Podmiotami, ktre prowadz dziaalno lobbingow s przede
wszystkim stowarzyszenia pracodawcw, przedsibiorcw, izby producentw i izby rzemielnicze. W Polsce funkcjonuj takie organizacje
jak: Polska Konfederacja Pracodawcw Prywatnych Lewiatan, (ktra
rozwizuje problemy gospodarcze i spoeczne pracodawcw15), Polska
Izba Informatyki i Telekomunikacji (zajmujca si dziaalnoci gospodarcz w dziedzinie informatyki i telekomunikacji, analiz ustaw
i reprezentacj w parlamencie16), Krajowa Izba Gospodarcza (dbajca
o interesy ponad 140 zrzeszonych organizacji biznesowych, oferujca
peny zakres usug szkoleniowych i doradczych oraz penica funkcje
reprezentujc interesy grupy w rzdzie i parlamencie17), Polska Federacja Producentw ywnoci (utworzona w celu efektywnego wsptworzenia prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych warunkw
rozwoju sektora, zarwno w Polsce jak i w Unii Europejskiej18) oraz
Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji (wydajca opinie prawne na
temat ustaw i nowelizacji, a take zajmujca si reprezentacj interesw przedsibiorcw wobec wadzy publicznej Polski i Unii Europejskiej oraz dziaaniem na rzecz ochrony wolnej konkurencji i swobodnego dostpu do rynku19)20.

2.3. Zakres przedmiotowy i adresaci dziaalnoci

lobbingowej
Lobbing jest nieodczn czci wspczesnej demokracji i peni
szereg funkcji pozwalajcych na sprawn komunikacj midzy spoeczestwem a demokratycznie wybran wadz. Stwarza pole do nawizywania kontaktw midzy obywatelami a elitami rzdzcymi, sprzyja rozwizywaniu problemw wynikajcych z podziaw partyjnych,
http://www.pkpplewiatan.pl/?ID=71898 [31.05.2010]
http://www.piit.org.pl/piit2/index.jsp?place=Menu02&news_cat_id=30&layout=2
[31.05.2010]
17
http://www.kig.pl/index.php/o-nas [31.05.2010]
18
http://www.pfpz.pl/index/?id=b53b3a3d6ab90ce0268229151c9bde11 [31.05.2010]
19
http://www.pohid.pl/struktura.html [31.05.2010]
20
Kamiski L., op. cit., str. 86.
15

16

wzmacnia demokracj przez umoliwienie obywatelom, a take organizacjom, uczestniczenia w procesach decyzyjnych i ustawodawczych21.
Lobbing jest skierowany przede wszystkim do osb odpowiedzialnych za decyzje, rozwizania prawne i administracyjne. S to zatem: przedstawiciele rzdu, wadze samorzdowe, doradcy rzdu, politycy i parlamentarzyci, rodki masowego przekazu, opinia publiczna,
a take wpywowe osobistoci, osoby cieszce si autorytetem i poparciem wrd spoeczestwa oraz wszelkie instytucje majce wpyw na
sytuacje polityczno-gospodarcz pastwa22.
Lobbyst okrela si osob nawizujc kontakty z decydentami w celu przedstawienia interesw danej grupy spoecznej. Wane
jest by lobbysta mia jasno sprecyzowan strategie dziaania, ktra powinna by budowana w oparciu o metody scenariuszowe i symulacyjne. Powinien posiada informacje z wiarygodnych rde, a w kontaktach z decydentami, by zawsze przygotowany i uywa rzeczowych
argumentw majcych poparcie w dokumentacji (ekspertyzy, opracowania)23.
Termin grupa nacisku odnosi si natomiast do organizacji nienastawionej na zdobycie wadzy, a jedynie na uczestniczenie w procesie podejmowania decyzji. Grupa nacisku/lobbingowa, aby wypenia
swoje zadania, musi spenia trzy warunki.
Po pierwsze, musi by zorganizowana, a zakres jej funkcjonowania powinien by sprecyzowany, aby moga dziaa skutecznie. Po
drugie, powinna mie wsplny dla wszystkich czonkw interes, materialny bd moralny. Po trzecie, powinna rwnie realizowa strategie przy uyciu odpowiednich rodkw. Grupy interesu mona sklasyfikowa ze wzgldu na charakter i sfer dziaalnoci. Wyrnia si
grupy dziaajce w ramach systemu gospodarczego (np.: stowarzyszenia pracodawcw), grupy o charakterze samopomocowym (np.: grupy kombatanckie), grupy reprezentujce wartoci religijne, kulturowe
lub naukowe, oraz ruchy spoeczne (np.: ekolodzy)24.
Hope E., op. cit., str. 78.
Mruk H., Komunikowanie si w biznesie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu,
Pozna 2002, str. 162.
23
Sroka J., Lobbing jako strategia promocji interesw grupowych, pod redakcja Jaboski A.,
Sobkowiak L., Marketing polityczny w teorii i praktyce, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocawskiego, Wrocaw 2002, str. 195.
24
Andrzejewski P., Sztuka budowania wizerunku osb, firm i instytucji, Wydawnictwo Forum
Media, Pozna 2003, str. 128
21
22

Ustawa o dziaalnoci lobbingowej okrela, e lobbyst moe

by kady przedsibiorca oraz osoba fizyczna25. W praktyce najczciej lobbystami s byli politycy, prawnicy, urzdnicy lub dziennikarze
pracujcy w parlamencie, gdy bycie lobbyst wymaga duej wiedzy
z dziedziny prawa, a take znajomoci przebiegu procesw legislacyjnych. W zawodzie lobbysty bardzo due znaczenie odgrywa dowiadczenie i ilo kontaktw, znajomo etyki, dyplomacji oraz umiejtno wywierania wpywu26.
Dziaalno lobbingowa moe by prowadzona przez osoby, grupy, organizacje i instytucje, zatem lobbing mona podzieli rwnie
ze wzgldu na podmiot. Wyrnia si wic lobbystw dziaajcych
we wasnym imieniu i dziaajcych na zlecenie jako przedstawiciel
okrelonej grupy. Lobbyci dziaajcy we wasnym imieniu to przede
wszystkim przedstawiciele stowarzysze, grup przedsibiorcw prowadzcych podobn dziaalno gospodarcz, zwizki zawodowe, partie polityczne, a take ruchy ekologiczne czy organizacje konsumenckie. Lobbingiem na zlecenie zajmuj si profesjonalne agencje lobbingowe, niektre agencje public relations oraz niezaleni lobbyci, ktrymi zwykle s byli politycy i parlamentarzyci27, przy czym przed
rozpoczciem dziaalnoci lobbingowej musz odczeka odpowiedni
okres karencji po zakoczeniu kariery politycznej28.
Natomiast w Unii Europejskiej zosta przyjty podzia lobbystw
ze wzgldu na zakres dziaalnoci i s to grupy interesw ekonomicznych, czyli ugrupowania zwizane bezporednio z dziaalnoci gospodarcz takie, jak zwizki zawodowe i organizacje pracodawcw. Kolejn wyrnion grup zwizan z reprezentacj interesw publicznych,
jest grupa ochrony praw konsumenckich i ekologii. Nastpnie s grupy terytorialne reprezentujce wadze lokalne, ugrupowania promocyjne rozpowszechniajce rne idee polityczne, spoeczne i religijne. Do
ostatniej grupy nale firmy prawnicze i profesjonalni lobbyci29.
W lobbingu wyrnia si sze grup osb dziaajcych w sferze
publicznej i s to osoby wywierajce wpyw na strategie i programy
Ustawa z dnia 7 lipca 2005 roku o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa, Art.
2, pkt 3. Zawodowa dziaalnoc lobbingowa moe by wykonywana przez przedsibiorc albo
przez osob fizyczn niebdc przedsibiorc na podstawie umowy cywilnoprawnej.
26
Rozwadowska B., Public relations. Teoria, praktyka, perspektywy, Studio Emka, Warszawa
2002, str. 264
27
Kupiec L., op. cit., str. 138.
28
Mruk H., Komunikowanie si w biznesie, op. cit., str. 161.
29
Rozwadowska B., op. cit., str. 259-260.
25

rzdowe, zatrudnione w prywatnych przedsibiorstwach w celu komunikowania si z rzdem, osoby pracujce jako przedstawiciele grup,
pracujce w organizacjach non-profit, odpowiedzialne za kampanie reklamowe oraz specjalistyczne agencje prowadzce dziaalno lobbingow30.
Podmioty lobbingowe mona rwnie podzieli ze wzgldu na
stopie profesjonalizmu prowadzonych dziaa. Profesjonalni lobbyci
prowadz lobbing planowo, zgodnie z przyjt strategi. Takim lobbingiem zajmuj si najczciej agencje lobbingowe lub kancelarie prawnicze. Amatorskim lobbingiem okrela si doranie dziaania podejmowane zachowawczo, przy wystpowaniu konkretnego problemu31.
Lobbysta powinien by wiadomy swojej odpowiedzialnoci
wobec spoeczestwa oraz przestrzega norm etycznych. Klasyfikacje norm etycznych w lobbingu sformuowali Brookes Hamilton wraz
z Davidem Hochem. Opracowali oni osiem zasad, z ktrych pierwsza
z nich mwi eby lobbysta w swoich dziaaniach stara si maksymalizowa dobro i minimalizowa zo, ktre moe czyni tym, ktrych
akurat nie dotyczy lobbowany cel, nie naley robi wyjtkw dla siebie, czyli nie traktowa nieetycznych zachowa firmy, jako naganne
a na swoje rwnie nieetyczne przymyka oko. Naley zawsze bra
pod uwag wybr innych osb i nie narzuca wszystkim wasnej woli.
Wane jest by zawsze stara si przewidzie, jak dane zachowanie bdzie odebrane w mediach. W prowadzonych dziaaniach lobbingowych
zawsze naley przestrzega podstawowych praw czowieka, zapewni
sprawiedliwy podzia korzyci i zobowiza, szanowa opinie publiczn oraz postpowa zgodnie z etyk korporacji, dla ktrej pracuje lobbysta32.

2.4.

Cele rzecznictwa interesw

Gwnym celem lobbingu jest wywieranie wpywu na podejmowanie decyzji lub jej zmian czy jej zaniechanie, a take poredniczenie
midzy spoeczestwem a wadz pastwow, organizacjami czy instytucjami w celu komunikacji interesw spoecznych (nie osobistych,

Jasiecki K., op. cit., str. 20-21.

Rozwadowska B., op. cit., str. 260.
32
Ibid., str. 264-265.
30
31

jednostek)33. Wydaje si, e najwaniejszym celem dziaalnoci lobbingowej jest nawizywanie bezporednich kontaktw midzy decydentami a grupami nacisku, lobbing jest rwnie narzdziem marketingowym majcym na celu proces wiadomych, ukierunkowanych oraz planowych dziaa dugookresowych34.
Lobbing jako element public relations realizuje cele polegajce
na nawizywaniu i podtrzymywaniu pozytywnych relacji z decydentami w celu wpywania na procesy ustawodawcze i regulujce prawo.
Celem dziaalnoci lobbystycznej jest dostarczenie rzetelnych i istotnych informacji na temat danego zagadnienia oraz przedstawienie ich
w taki sposb, aby argumentoway odpowiednie stanowisko, korzystne dla danej organizacji lub caego spoeczestwa35. Do celw lobbingu zalicza si rwnie wspieranie struktury demokratycznej w pastwie
oraz wypracowywanie rozwiza dobrych dla ogu36.
Zadaniem lobbingu nie jest jedynie perswazja i rzecznictwo interesw, ale rwnie tworzenie odpowiedniego klimatu i przychylnego
nastawienia do firmy, zdobywanie i analiza informacji, a w rezultacie
uzyskanie wpywu na procesy na decyzyjne37.
Lobbysta jest odpowiedzialny za obserwowanie procesw legislacyjnych dotyczcych danego tematu, a take wszelkich dziaa opozycyjnych. Oferuje peny zakres usug doradczych zwizanych z zagroeniami i moliwociami z punktu widzenia prawa, doradztwo strategiczne, czyli w jaki sposb dziaa, jakich wybra partnerw i osoby
odpowiedzialne za podejmowanie decyzji. Lobbysta zajmuje si rwnie przebiegiem kampanii lobbingowej pod wzgldem zarwno technicznym jak i merytorycznym, organizowaniem konferencji prasowych, przygotowywaniem raportw, a take dba o zainteresowanie danym tematem mediw i organizuje spoeczne akcje popierajce te rozwizanie38.
Celem dziaa lobbingowych jest rwnie dziaalno na rzecz
rozwoju projektw legislacyjnych, doradztwo w sprawach, przyjcia,
Mruk H., Komunikowanie si w marketingu, praca zbiorowa pod redakcja Mruk Henryka, Polskie wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004, str. 136.
34
Hope E., op. cit., str. 76.
35
Kupiec L., op. cit., str. 136.
36
Pawlak S., Jak to si je, czyli wstp do teorii lobbingu, Praca zbiorowa Komunikacja marketingowa, ksztatowanie spoeczestwa konsumpcyjnego pod redakcja Tomasza Goban-Klas, Wydawnictwo Wyszej Szkoy Handlowej w Radomiu, Radom 2006, str. 127.
37
Kamiski L., op. cit., str. 83.
38
Mruk H., Komunikowanie si w biznesie, op. cit., str. 161
33

odrzucenia lub wprowadzenia nowelizacji do ustaw, rozwj lub korekta strategii rzdu oraz poszukiwanie poparcia dla rozwiza prawnych
w zakresie przyznawania ulg, datkw, poyczek oraz innych korzyci
finansowych39.

2.5.

Klasyfikacja form i strategii rzecznictwa interesw

Istnieje kilka form lobbingu i dziel si one w zalenoci od wybranych kryteriw. Ze wzgldu na stopie jawnoci wyrnia si lobbing oficjalny (cywilizowany) oraz partyzancki (piracki, szeptany).
W pierwszej formie dziaania lobbingowe s jawne, i sama grupa interesantw dziaa otwarcie. Lobbing partyzancki (nielegalny) wie si
z korupcj czy tworzeniem protekcyjnych grup wpywu40.
Ze wzgldu na sposb przyjtej taktyki podejmowanych dziaa
lobbingowych rozrnia si lobbing poredni i bezporedni. Lobbing
poredni polega na tworzeniu odpowiedniego otoczenia, w ktrym politycy czy decydenci bd w stanie podj decyzje ktre bd korzystne
dla danej grupy interesantw41. Natomiast lobbing bezporedni polega
na bezporednim dotarciu do decydentw przez grupy nacisku42.
Aby omwi strategie lobbingu naley zacz od przedstawienia
koncepcji lobbingu-mix stworzonej przez francuskiego naukowca Bernarda le Grille, ktry przedstawi lobbing jako mieszank prawa, polityki, ekonomii, dyplomacji i komunikacji. Wedug tego autora uzyskanie 100 procent lobbingu wymaga wszystkich tych piciu skadnikw,
kadego po 20 procent. Jednak jak dowodzi praktyka te proporcje mog
si zmienia, i tak w budowaniu strategii lobbingowej w Stanach Zjednoczonych zdecydowanie przewaa element prawa, a w Europie najwaniejsza jest dyplomacja i komunikacja43.
Strategia lobbingowa powinna obejmowa definicje celw, sprecyzowanie adresata, tre kampanii lobbingowej oraz okrelenie instrumentw i taktyki, ktra zawiera wybr odpowiednich rodkw przekazu, okrelenie czasu realizacji i chronologii dziaa oraz ustalenie
i kontrola budetu44.
Jasicki K., op. cit., str. 18.
Mruk H., Komunikowanie sie w marketingu, op. cit., str. 163.
41
Ibid.
42
Jasicki K., op. cit., str. 116-117.
43
Ibid., str. 112.
44
Clamen M., Lobbing i jego sekrety, Felberg, Warszawa 2005, str. 19.
39
40

Przyjmuje si podzia strategii lobbingowej na lobbing ofensywny i defensywny. Strategia ataku polega na analizie problemu lub przewidywaniu jego pojawienia si oraz przeciwdziaaniu. Lobbing ofensywny zakada niedopuszczanie do realizacji danego projektu nioscego negatywne skutki dla danej grupy interesantw. Natomiast strategia
lobbingu defensywnego zakada zachowanie status quo, skupia si na
podtrzymywaniu i wspomaganiu dotychczasowych dziaa i przeciwdziaania opozycji. W tej strategii dopuszcza si rwnie wypracowanie kompromisu dla interesw danych grup interesantw45.
Istnieje rwnie rozszerzenie tej klasyfikacji strategii lobbingowej o lobbing konstruktywny, roszczeniowy i negatywny. Lobbing
konstruktywny to taki, w ktrym proponowane zmiany s w interesie
duych grup ludzi lub caego spoeczestwa. Lobbing roszczeniowy
polega na walce o interesy i przywileje danej grupy interesantw natomiast lobbing negatywny zakada denie do zachowania obecnego
stanu46. Zachowanie obecnego stanu sprowadza si do utrzymana baaganu prawnego i kompetencyjnego, co sprzyja rozwojowi szarej strefy
lub sprzyja rozwojowi innych nielegalnych interesw47.

2.6.

Klasyfikacja narzdzi lobbingu

Nie istnieje jeden wsplny zestaw narzdzi lobbingu uznawany

przez wszystkich praktykw lobbingu. Rni autorzy podaj wasne
klasyfikacje narzdzi, jednak mona przyj, e najbardziej uniwersalny i rozbudowany zestaw instrumentw lobbingu zosta zaproponowany przez Manfreda Straucha w ksice Lobbing: Wirtschaft und
Politik im Wechselspiel wydanej w 1993 roku. Do narzdzi lobbingu
Strauch zaliczy: pozyskiwanie i analiz danych jako podstaw do formuowania strategii lobbingowej oraz oceny szans i zagroe, szczegow analiz otoczenia politycznego, gospodarczego, finansowego,
technicznego i socjalnego jak i wykorzystywanie nowoczesnych systemw do elektronicznego przetwarzania danych oraz monitoringu. Autor wskazuje rwnie, e istotne jest pozyskiwanie danych z otoczenia
przez indywidualne kontakty z decydentami, identyfikacje procesw
decyzyjnych, przygotowanie argumentw, dokadn obserwacj inforJasiecki K., op. cit., str. 114-116.
Rozwadowska B., op. cit., str. 258.
47
Mruk H., Komunikowanie sie w marketingu, op. cit., str. 163.
45
46

10

macji zwrotnych od wadz i decydentw, a take pozyskiwanie opinii

niezalenych rzeczoznawcw48.
Ze wzgldw na specyfik dziaa lobbingowych w parlamencie Unii Europejskiej oprcz wymienionych metod stosuje si rwnie
wybr odpowiednich i kompetentnych decydentw, tworzenie sojuszy
z organizacjami z innych krajw, a nawet budowanie wsplnej struktury organizacyjnej oraz dysponowanie jak najwiksz sieci kontaktw
osobistych49.
2.6.1.

Narzdzia i techniki lobbingu bezporedniego

Do narzdzi lobbingu bezporedniego zalicza si dwie grupy.

Pierwsza z nich to lobbing bezporedni personalny wykorzystujcy takie narzdzia jak: spotkania, rozmowy, konferencje prasowe (lobbysta
moe osobicie przekaza dziennikarzom aktualne informacje lub jako
wiarygodne rdo informacji50), przyjcia, wystpienia publiczne, prezentacje, wizyty, przesuchania w komisjach oraz tworzenie sieci kontaktw towarzyskich (networking). Druga grupa to lobbing bezporedni
pisany, do ktrego nale takie narzdzia jak: listy, faksy, e-maile, badania, dane statystyczne, artykuy, broszury oraz ksiki51.
Przy omawianiu lobbingu bezporedniego naley zwrci uwag
na pi technik proponowanych przez Michaela Clamena. Wprowadzi
on termin (piciu) technik judo. Pierwsza z nich to zestaw technik typu
,,wnie wkad,, stosowana podczas wprowadzania ustaw i polegajca
na przedstawieniu konkretnych rozwiza oraz opracowaniu dokumentw specjalistycznych. Parlamentarzyci chtnie korzystaj z takiej formy lobbingu i czsto w podejmowaniu decyzji sugeruj si ekspertyzami i gotowymi propozycjami regulacji prawa52.
Kolejna technika jest metoda ,,alibi, ktra polega na przedstawieniu konkretnych dziaa i rozwiza, ktre tumaczone s dobrem
dla interesw spoecznych, czsto argumenty popierajce ustaw argumentowane s pozytywnymi skutkami dla bezpieczestwa obywateli
czy ekologii53.
Ibid., str. 138-139.
Mruk H., Komunikowanie si w marketingu, op. cit., str. 139.
50
Laermer R., Prichinello M., Public relations, Gdaskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdask
2004, str. 79.
51
Businessman Magazine dodatek Rynek Reklamy, czerwiec 2001, str. 41-43.
52
Jasiecki K., op. cit., str. 118-125.
53
Ibid.
48
49

11

Trzecia technika judo proponowana przez autora jest wymiana informacji, czyli by blisko urzdnikw i administracji, w ktrej najwaniejszym czynnikiem wpywajcym na decyzje wadzy jest dyplomacja. Technika ta wykorzystywana jest przy wypracowywaniu rozwiza dobrych dla ogu, dotyczcych ochrony praw konsumenckich,
praw czowieka, czy obrony rodowiska. Przedstawienie argumentw
jest tak skonstruowane, aby nie byo wida interesw jednostek54.
Kolejn technik jest mie ,,swojego, czonka w administracji,
czyli uczestniczy w strukturach decyzyjnych rnego typu. Wywieranie wpywu na decydentw wystpuje naturalnie, gdy lobbysta jest blisko danego zdarzenia. W tym celu organizowane s rnego rodzaju
wyjazdy studyjne, konferencje i spotkania negocjacyjne55.
Ostatnia technika jest ,,gra, na drodze sdowej suca osabieniu si oponenta i destabilizacji. ,,Granie na zwok, szczeglnie
sprawdza si w Polsce ze wzgldu na powolna prace wymiaru sprawiedliwo56.
2.6.2.

Narzdzia i techniki lobbingu poredniego

Narzdziami lobbingu poredniego jest wykorzystywanie autorytetw, liderw organizacji spoecznych i wsplnot wyznaniowych w
celu przekazywania odpowiedniej argumentacji i tym samym przekonywanie i mobilizowanie spoeczestwa do poparcia danego stanowiska57.
Lobbing poredni wykorzystuje przychylno i zainteresowanie
dan spraw opinie publiczn. W tym celu wykorzystuje si kilka technik aktywizacji spoeczestwa. Wyrnia si trzy podstawowe techniki58. Pierwsza technika to kreowanie wizerunku i polega na budowaniu pozytywnego otoczenia w og sprawy. Organizowane s spotkania, konferencje zarwno z wadz jak i z obywatelami. Du rol odgrywaj media i wsppraca z dziennikarzami. Kolejn technik jest
lobbing oddolny (grassroots lobbing), ktry polega na wzbudzeniu zainteresowania u osb, ktrych decyzja wadzy dotkna bezporednio,
a nastpnie zmobilizowanie tych osb do zorganizowanej akcji. W tym
Jasiecki K., op. cit., str. 118-125.
Ibid.
56
Ibid.
57
Businessman Magazine dodatek Rynek Reklamy, czerwiec 2001, str. 41-43.
58
Jasicki K., op. cit., str. 125-126.
54
55

12

celu stosuje si bojkot, czyli zerwanie wszelkich relacji z danym podmiotem. Dzieje si tak na przykad, kiedy firma podejmuje dziaania
niezgodne z interesami spoeczestwa lub podejmuje jakie dziaania wbrew opinii publicznej, czego konsekwencj moe by zbiorowy
sprzeciw w nabywaniu produktw tej firmy. Oprcz bojkotu stosuje si
rwnie bardziej formalne techniki takie jak petycja, ktra polega na
zbieraniu podpisw pod danym projektem i jest najstarsz form lobbingu. Do formalnych technik naley rwnie masowe wysyanie listw protestacyjnych, jednak jest to metoda stosunkowo droga i dlatego te trudno przekona do niej wiksz grup ludzi59.
Kolejn metod jest organizacja manifestacji. Jest to spektakularne zjawisko, ktre czsto cieszy si zainteresowaniem mediw, co
moe przesdzi o jej skutecznoci. W praktyce manifestacja jest ostatecznym i do brutalnym narzdziem wykorzystywanym najczciej
wtedy, gdy pozostae metody nie przyniosy naleytego skutku60.
Ostatnimi narzdziami s te stosowane w ramach lobbingu finansowego i polegaj na zbieraniu rodkw finansowych w celu realizacji
danego projektu61.

2.7. Pozytywne i negatywne aspekty rzecznictwa

interesw
Zwolennicy rzecznictwa interesw podaj wiele argumentw
wiadczcych o pozytywnych stronach lobbingu. Jednym z aspektw
jest fakt, e lobbing ma za zadanie uatwianie rozwizywania sporw
oraz problemw dotyczcych konkretnej grupy interesu. Kolejnymi pozytywnymi aspektami z pewnoci jest budowanie relacji midzy decydentami a rzecznikami rodowisk, ktre nie maj bezporedniego wpywu na procesy decyzyjne w pastwie. Lobbing pozwala na komunikacj problemw rodowisk, zwaszcza w tych pastwach, w ktrych relatywnie niedawno narodzia si demokracja. Aktywno rzecznikw
wymusza na rzdzcych powicenia uwagi problemom, na ktre bez
interwencji z zewntrz pewnie nie zwrciliby uwagi62.
Jasiecki K., op. cit., str. 128.
Ibid., str. 128-132.
61
Ibid., str. 134.
62
Kumierski S., Public relations w procesie opiniotwrczym, Wydawnictwo ALMAMER Wysza Szkoa Ekonomiczna, Warszawa 2006, str. 43.
59
60

13

Kolejnym aspektem (charakterystycznym dla krajw demokratycznych) jest poczucie u obywateli odpowiedzialnoci za losy pastwa, a take zaangaowanie w proces stanowienia prawa, co sprzyja prawidowemu rozwojowi postaw i zachowa obywatelskich. Niewtpliwie atutem lobbingu jest sztuka pokonywania barier midzypartyjnych i sprawiania, e ludzie zrzeszeni w ronych ugrupowaniach,
o rnych pogldach mog ze sob wsppracowa63. Lobbing umoliwia wczenie si do debaty publicznej obywateli (ktrych reprezentuje lobbysta), co wiadczy o wysokim poziomie demokratyzacji danego pastwa64.
Dziaaniem lobbingu jest rwnie dostarczanie szczegowych informacji dotyczcych danego zagadnienia, co powala osobom odpowiedzialnym za podejmowanie decyzji na bardziej precyzyjn analiz
skutkw zwizanych z w decyzj dla spoeczestwa i przyjciem najbardziej optymalnego rozwizania problemu65.

2.8.

Specyfika i regulacje prawne lobbingu w Polsce

Lobbing w Polsce jest sabo i nieprawidowo rozwinity, co sprzyja powstawaniu tzw. podziemia lobbystycznego. Do oficjalnie dziaajcych instytucji lobbystycznych w Polsce zalicza si jedynie Bussines
Center Club, Krajow Izb Gospodarcz oraz wiele innych mniejszych
organizacji gospodarczych i spoecznych, ktre czsto s organizacjami non-profit. Mimo tego Instytut Bada nad Gospodark Rynkow
szacuje, e 20% posw i 30% radych przyznaje sie do tego, ze podczas podejmowania decyzji, uwzgldnia interesy grupy nacisku. Jednak liczba politykw ulegajca naciskom osb, ktre nie s profesjonalnymi lobbistami (a zatem nie s rejestrowani, a ich dziaano nie
podlega kontroli) jest znacznie wiksza, a take trudna do oszacowania66. W rejestrze Ministerstwa Spraw Wewnetrznych i Administracji
w 2009 roku zarejestrowanych bylo 136 lobbystw z czego 134 dziaajacych aktywnie, w tym 12 firm. W Sejmie i Senacie zarejestrowanych
jest jedynie 20 lobbystw67.
Jasicki K., op. cit., str. 22-23.
Szymaska A., Public relations w systemie zintegrowanej komunikacji marketingowej, Oficyna
Ekonomiczna Unimex, Wrocaw 2004, str. 266.
65
Kumierski S., op. cit., str. 43.
66
Kumierski S., op. cit., str. 45-46.
67
http://www.ksap.gov.pl/ksap/content/view/290/94/ [02.11.2010]
63
64

14

W Polsce nie istniej regulacje dotyczce dziaalnoci lobbingowej, a system prawa precyzuje jedynie zakres przedmiotowy lobbingu. Elementami okrelajcymi legalno i poprawno dziaa lobbingowych s kodeksy etyczne, organy odpowiedzialne za rozwj etyki,
jawno dziaa oraz mechanizmy rozlicze i kontrolowania. W 1995
roku zosta powoany Zesp ds. Lobbingu przy Biurze Studiw i Analiz Kancelarii Senatu, ktry mia si zajmowa promowaniem idei lobbingu, okrela sposoby i normy w kontaktach midzy grupami nacisku
a wadz oraz proponowa projekty ustaw68.
Obecnie kwestie lobbingu w Polsce reguluje Ustawa o dziaalnoci lobbingowej, oraz szereg innych ustaw precyzujcych obszary dziaalnoci, czyli Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Ustawa
Prawo o stowarzyszeniach, Ustawa o fundacjach, Ustawa o organizacjach pracodawcw, Ustawa o izbach gospodarczych, Ustawa o zamwieniach publicznych, Ustawa Prawo o zgromadzeniach, Ustawa o
partiach politycznych, Ustawa o rozwizywaniu sporw zbiorowych69.
W 2009 roku zostaa uchwalona nowelizacja Ustawy o dziaalnoci lobbingowej. Zmieniono wwczas zapis w rozdziale czwartym
Kontrola zawodowej dziaalnoci lobbingowej o informowaniu Marszaka Sejmu lub Marszaka Senatu o prowadzonej dziaalnoci lobbingowej. Wedug nowelizacji ustawy, przewodniczcy klubu ma obowizek podania dokadnych danych wsppracownikw spoecznych,
a take rda finansowania. Dane te s podawane do wiadomoci publicznej70.
W maju 2010 zosta opublikowany projekt zaoe ustawy o lobbingu przedstawiony przez ministra ds. walki z korupcj Julii Pitery.
Minister zaproponowaa w niej zmian definicji dziaalnoci lobbinJasicki K., op. cit., str. 80-81.
Ibid., str. 82.
70
Ustawa o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa, rozdzia 6, art. 21. Przewodniczcy klubu lub koa jest obowizany poda odpowiednio Marszakowi Sejmu albo Marszakowi Senatu nastpujce dane dotyczce pracownikw biura klubu lub koa oraz spoecznych
wsppracownikw:
1. imi (imiona) i nazwisko;
2. dat urodzenia;
3. miejsce zatrudnienia w trzyletnim okresie poprzedzajcym dzie, w ktrym osoba zostaa
pracownikiem biura klubu lub koa albo spoecznym wsppracownikiem;
4. rda dochodw w trzyletnim okresie poprzedzajcym dzie, w ktrym osoba zostaa pracownikiem biura klubu lub koa albo spoecznym wsppracownikiem;
5. informacj o wykonywanej dziaalnoci gospodarczej w trzyletnim okresie poprzedzajcym
dzie, w ktrym osoba zostaa pracownikiem biura klubu lub koa albo spoecznym wsppracownikiem.
68
69

15

gowej. Nowa definicja zakada, e dziaalnoci lobbingow s wszelkie prby kontaktu z osobami odpowiedzialnymi za decyzje publiczne
w celu wywarcia wpywu na procesy legislacyjne. Poprawki wprowadzone maj za zadanie ustanowi lobbing legaln i transparentn dziedzin polityki i wyeliminowa moliwoc nielegalnych praktyk, gwnie korupcji71. Projekt ustawy zosta skrytykowany przez Konfederacje
Pracodawcw Polskich, gdy nowa ustawa regulowaaby ich dziaalno i dziaaa na szkod instytucji (obecnie KPP reguluje Ustawa o organizacjach pracodawcw)72.

2.9. Wnioski z badania nad spoecznym wizerunkiem

lobbingu
Podobnie jak w przypadku sponsoringu pierwszym zagadnieniem, ktre interesowao badaczy byo poznanie deklaracji stopnia znajomoci pojcia lobbing. Badania pokazay, e 32% nigdy nie spotkao si z terminem lobbing. 29% zadeklarowao, e zna pojcie w stopniu rednim (tj. sysza o lobbingu, ale sam nie jest w stanie wyjani,
czym jest) 28% wskazao, e zna lobbing w stopniu sabym (tj. syszao o nim, ale zupenie nie wiedz, czym lobbing jest). Wrd badanych
10% odpowiedziao, e zna pojcie lobbingu w stopniu dobrym (tj. potrafi zdefiniowa i uy w wypowiedzi). Lobbing w stopniu bardzo dobrym zna 1% badanych.
W dalszej czci badania badacze zapytali osoby, ktre zadeklaroway, e znaj lobbing stopniu dobrym i bardzo dobrym, o to czym
jest ich zdaniem lobbing. Wrd uzyskanych opisw powtarzay si niej zaprezentowane.
informowanie sfer politycznych o interesach rnych grup spoecznych w odniesieniu do danej sprawy, wywieranie wpywu na
sfery polityczne,
wywieranie wpywu na podmiot celem osignicia zamierzonych rozwiza,
jest to prba wywarcia wpywu na osobie decyzyjnej w celu uzyskania odpowiedniej decyzji dla danego interesu,
lobbing to inaczej korupcja,
wywieranie wpyww, naciskw na politykw,
71
72

http://bip.kprm.gov.pl/g2/2010_05/2654_fileot.pdf [22.09.2010]
http://lex.pl/?cmd=artykul,4779 [22.09.2010]

16

dziaanie grup interesw wywierajcych nacisk na polityczne organy pastwa, gwnie na legislatur, przekonywanie posw w
kuluarach,
lobbing to wywieranie wpywu na czyj decyzje np. politykw,
celem osignicia swoich celw biznesowych, np. aby dana ustawa bya jak najbardziej korzystna dla ich sektora lub produktu,
szukanie poparcia dla kogo, czego sposobami zgodnymi z moralnoci lobbysty,
wywieranie wpywu na osoby przy pomocy dostpnych zasobw,
to takie dziaania, poprzez rne metody i rda, majce na celu
przeforsowanie danej koncepcji, ideologii czy przedsiwzicia,
wywieranie wpywu na osoby podejmujce decyzje przez osoby
trzecie,
lobbing to wywieranie wpywu na ksztatowanie prawa, reprezentowanie interesw grupy spoecznej/ firmy w sposb zgodny z prawem. Uwiadamianie rzdzcym korzyci lub zagroe,
konfliktw interesw, jakie niesie za sob wprowadzanie np. nowych ustaw dla danej grupy spoecznej/firmy.
dziaania na korzy zleceniodawcy lobbingu.
wpywanie na okrelone grupy decydentw przez inne grupy w
celu uzyskania przez te grupy korzystnych decyzji,
lobbing jest to dziaanie, ktrego celem jest wywarcie wpywu na
organy publiczne w zakresie m.in. stanowienia prawa, ksztatowania polityki pastwa,
wywieranie wpywu na wadze /decydentw celem osignicia
zyskw/ korzyci
Zdaniem respondentw dziaalno lobbingow prowadz przede
wszystkim due przedsibiorstwa krajowe (20% wskaza) i korporacje
midzynarodowe (19%), stowarzyszenia przedsibiorcw (12%), wadze lokalne i samorzdowe (8%), rodowiska branowe (8%).
Autorzy pragnc pozna bliej opinie respondentw na temat lobbingu przestawili osobom, ktre zadeklaroway znajomo pojcia lobbing na poziomie dobrym i bardzo dobrym siedem tez, do ktrych badani mogli si odnie. I tak z tez: Lobbing to profesjonalna dziaalno zawodowych porednikw pomidzy grupami interesw a orodkami wadzy administracyjnej lub politycznej zgodzio si 70% respondentw blisko 22% byo przeciwnego zdania. 8% nie miao zda

17

nia na wskazany temat. Z tez Lobbing wzmaga zachowania korupcyjne zgodzio si 75% blisko 15% byo przeciwnego zdania. 10% badanych nie miao zdania na wskazany temat. Trzecia teza miaa brzmienie: Lobbing jest dziaalnoci, ktra sprawia, e politycy s lepiej poinformowani o danej sprawie. Wskazania przy tej tezie rozoyy si
prawie po rwno wartoci blisko 50%. Z tez: Lobbing prowadzi do
naduy wadzy, uzyskiwania wycznie prywatnych lub grupowych
korzyci zgodzio si ponad 75% badanych. Przeciwnego zdania byo
16%. Nie miao zdania w odniesieniu do zaprezentowanej tezy 9% badanych. Kolejna teza miaa brzmienie: Lobbing pozwala na poznanie rnorodnych opinii na temat jakiej kwestii. Z t tez zgodzio si
36% odpowiadajcych przeciwnego zdania byo blisko 49% respondentw. Nie miao zdania w odniesieniu do zaprezentowanej tezy 15%
badanych. Szsta teza brzmiaa: Lobbing to wywieranie presji na politykw w celu uzyskania korzystnych rozwiza. Z t tez zgodzio
si prawie 79% odpowiadajcych. Przeciwnego zdania byo 14% respondentw. Nie miao zdania na postawion tez 7% badanych. Ostatnia postawiona przez badaczy teza brzmiaa: Lobbing pozwala na wypracowanie kompromisu tam gdzie prezentowane s sprzeczne interesy. Z powysz tez zgodzio si 26% badanych. Taki sam odsetek respondentw nie mia wyrobionego zdania na postawion tez. Z tez
nie zgodzio si 48%.
Badanie pokazao, e recepcja lobbingu nie jest zalena od zmiennych takich jak wiek, pe, miejsce zamieszkania czy wyksztacenie.
Niewielkie wahania midzy osobami z wyksztaceniem podstawowym,
a osobami z wyksztaceniem wyszym wydaj si by naturalne. Podobnie jak te rnice wynikajce z miejsca zamieszkania. Mona zaoy,
e osoby, ktre maj wysze wyksztacenie, miay wiksze prawdopodobiestwo spotkania si z pojciem lobbingu ni osoby z wyksztaceniem podstawowym. Miejsce zamieszkania rwnie moe wpywa
na stopie posiadanej wiedzy, choby dlatego, e osoby mieszkajce w
duych miastach czciej posiadaj wysze wyksztacenie.
Statystycznie osoba, ktra potrafi poda definicje lobbingu oraz
poda dodatkowe informacje, wykraczajce poza definicje, to kobieta (75%), w przedziale wiekowym 25-54 lata, mieszkajca w miecie powyej 500 tys. mieszkacw i posiadajca wyksztacenie wysze. Natomiast (statystyczne) osoba, ktra nigdy nie spotkaa si z pojciem lobbingu, to w 52% mczyzna, w przedziale wiekowym 15-24

18

(50%), mieszkajcy na wsi (58%) i posiadajcy wyksztacenie podstawowe (64%). Mona wnioskowa, i taka dysproporcja wynika z faktu, e kobiety czciej ni mczyni uzyskuj wysze wyksztacenie,
co jest jedn z konsekwencji czstszych migracji (kobiet) z obszarw
wiejskich do miast.
Warto zwrci uwag, e odsetek ludzi szukajcych dodatkowych informacji o lobbingu, czym jest, kto lobbuje w Polsce, i za jakimi rozwizaniami jest znikomy (8% mieszkacw wojewdztwa mazowieckiego). Najczciej dodatkowych informacji szukali mczyni
(52%), w przedziale wiekowym 25-54 lata (69%), zamieszkali w miecie powyej 500 tys. mieszkacw (45%) z wyksztaceniem wyszym
(69%). Prawdopodobnie wynika to z faktu, i osoby mieszkajce w duych miastach, maj wiksze szanse na zdobycie wyksztacenia, oraz
atwiejszy dostp do informacji. Mona rwnie zaobserwowa w duych miastach wiksz presje spoeczestwa na zdobywanie wyksztacenia i posiadanie rozlegej wiedzy. Co ciekawe, jak wykazao badanie, wszyscy respondenci, ktrzy zadeklarowali w badaniu, e kiedykolwiek poszukiwali informacji o lobbingu, znali to pojcie przynajmniej w stopniu rednim.
Informacje, o tym, kto w Polsce zajmuje si, w jakiej sprawie
i z jakim skutkiem s dostpne w rejestrach na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji w Biuletynie Informacji Publicznej73 oraz na stronie Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, gdzie
mona znale informacje o zawodowych lobbystach, ktrzy posiadaj kart wstpu na teren Sejmu. Osb i firm prowadzcych dziaalno
lobbingow wpisanych w rejestr MSWiA obecnie (czerwiec 2011) jest
195 (7 zostao wykrelonych z rejestru)74, natomiast osoby, ktre posiadaj kart wstpu do Sejmu jest zaledwie 1775.
W 2010 roku MSWiA odnotowao dwa wystpienia publiczne
podmiotw wykonujcych zawodow dziaalno lobbingow oraz
pi wystpie podmiotw dziaajcych we wasnym imieniu tj. niewykonujcej zawodowej dziaalnoci lobbingowej w rozumieniu ustawy
O dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa. W pierwszym przypadku (podmiotw zarejestrowanych) obydwa wnioski nie
miay wpywu na proces stanowienia prawa, z czego wniosek jednego
Aneks 1 (patrz Aneksy)
Ibid.
75
http://orka.sejm.gov.pl/SQL.nsf/lob?OpenAgent&wykazl [13.06.2011]
73
74

19

podmiotu zosta odrzucony ze wzgldu na brak formalnego zgoszenia

na urzdowym formularzu. W drugim przypadku (podmiotw niezarejestrowanych) tylko jedno wystpienie podmiotu wpyno na proces
stanowienia prawa, pozostae uwagi zostay odrzucone.
Zatem biorc pod uwag znikome informacje zgoszone przez
osoby zajmujce si zawodow dziaalnoci lobbingow do rejestru
podmiotw oraz ujtych w rejestrze dziaa przez nich podejmowanych mona uzna, i zapotrzebowanie na takie informacje jest adekwatne do zawartej w tych rejestrach treci.
Wszystkie badane osoby, ktre znay pojcie lobbingu w stopniu
dobrym lub bardzo dobrym (11% mieszkacw wojewdztwa mazowieckiego), czyli potrafili oni poda definicje, uy jej w wypowiedzi
czy poda dodatkowe informacje, wykraczajce ponad definicje deklaruj rwnoczenie w 40%, e raczej lub zdecydowanie nie akceptuj
dziaalnoci lobbingowej. 32% respondentw raczej akceptuje lub co
rzadsze-zdecydowanie akceptuje. Prawdopodobnie takie postrzeganie,
wynika z faktu, e osoby deklarujce wiedze o lobbingu najczciej
spotykay si z tym pojciem w kontekcie negatywnym (media mwi
o lobbingu w odniesieniu najczciej do rnego rodzaju afer polityczno-biznesowych). Jeli chodzi o deklaracje glosowania w hipotetycznym referendum zdania s podzielone. Za cakowitym zakazem prowadzenia dziaalnoci lobbingowej zagosowaoby 37%, przeciwko takiemu zakazowi zagosowaoby 34%, a nie ma zdania na ten temat 29%
badanych. Jednak przewaga osb opowiadajcych si za zakazem dziaalnoci lobbingowe potwierdza to, e osoby nieakceptujce dziaa
lobbingowych, rwnie bd za zakazem takiej dziaalnoci.
Co ciekawe, osoby, ktre zadeklaroway dobr i bardzo dobr znajomo pojcia lobbing, zostay poproszone o podanie definicji w pytaniu otwartym. Z 41 takich osb, definicje podao 39 ankietowanych.
Taki wynik sugeruje, e respondenci w pytaniu o stopie znajomoci
pojcia lobbingu zbyt optymistycznie ocenili poziom swojej wiedzy.
Ponadto, respondenci, ktrzy nigdy nie spotkali si z pojciem
lobbingu (32% mieszkacw wojewdztwa mazowieckiego) nie znaj
rwnie pojcia public relations w 23%, natomiast znaj sabo w 24%,
rednio w 17%, dobrze w 4%. adna z osb, ktre nie zna lobbingu nie
deklaruje wiedzy o public relations w stopniu bardzo dobrym. Co oznacza, e brak szerokiego zakresu informacji o public relations pokrywa
si rwnie z brakiem wiedzy o jego narzdziach. Warto rwnie za-

20

znaczy, e osoby, ktre nie znaj pojcia lobbing kojarz PR gownie

z wspprac z mediami (44%), z biznesem (26%), z reklam (22%) i
dopiero z polityk (4%).
Respondenci, ktrzy znaj pojcie lobbingu, ale nie potrafi poda
spontanicznie definicji, zostali poproszeni o zadeklarowanie stosunku
do tez. Najczciej badani zgadzali si z tez, mwica o tym, e lobbing prowadzi do naduy wadzy, nastpnie wskazywali t, w ktrej
mowa o tym, e lobbing wzmaga zachowania korupcyjne lub, e jest
to wywieranie presji na politykach. Respondenci nie tylko wskazywali
negatywne skojarzenia z lobbingiem, rwnie czsto zgadzali si z tez,
ktra mwi, e lobbing to profesjonalna dziaalno porednikw pomidzy orodkami wadzy administracyjnej lub politycznej a grupami
interesu.
Biorc pod uwag powysze badania i ich analiz oraz badania opisane w pierwszym rozdziale, mona powiedzie, e odbir spoeczny
lobbingu z czasem bdzie si poprawia. Rozwj i popularyzacja dziaalnoci lobbingowej jest nieunikniona w spoeczestwie demokratycznym. Kraje takie, jak Polska o relatywnie modej i dopiero rozwijajcej
si demokracji powinny jak najszybciej usprawni prawo w tym zakresie
i wprowadzi przejrzysto procesw lobbingowych. Obserwujc sytuacje w Stanach Zjednoczonych, w ktrych ustawa o lobbingu powstaa kilkadziesit lat temu mona wnioskowa, i spoeczestwo nie
tylko ma bardziej pozytywne skojarzenia z tym zjawiskiem, ale rwnie
jest bardziej wiadome swoich dziaa, ktre mog wpywa na ksztat
pastwa. Niewtpliwie nowe regulacje lobbingu w Polsce, a take kampanie spoeczne promujce lobbing wrd obywateli z czasem sprawi,
e pozytywne skojarzenia wypr te negatywne. Niestety na razie wci
jest nam jeszcze daleko do tego by zauway choby te podstawowe
i najwaniejsze korzyci pynce z lobbingu dla spoeczestwa.

Podsumowanie
Celem niniejszej czci jest ukazanie spoecznej recepcji lobbingu. Autorka ukazuje stosunek spoeczestwa do lobbingu, przedstawia
czy zjawisko to jest zauwaalne oraz czy moe powodowa okrelone
zachowania. Przed prezentacj wynikw bada, autorka przybliya w
teoretyczn istot lobbingu zakres przedmiotowy i adresatw, cele
rzecznictwa interesw, klasyfikacj form i strategii. W kocowej cz-

21

ci autorka podejmuje zagadnienie specyfiki i regulacji prawnej lobbingu w Polsce.

Sowa kluczowe: public relations, lobbing, rzecznictwo interesw

Social reception of lobbying

The purpose of this section is to show the public the reception lobby. The author shows the ratio of population to the lobbying, shows that
this phenomenon is observable and that can cause certain behaviors.
Before the presentation of research results, the author closer to the theoretical essence of lobbying - scope and recipients, advocacy purposes,
the classification of forms and strategies. In the final part the author takes issue specificity and regulation of lobbying in Poland.
Keywords: public relations, lobbying, advocacy interests

Bibliografia
1.

2.
3.
4.
5.

6.
7.

22

Abramczyk Gerald, Manipulacja: wpyw czy perswazja? Komunikacja marketingowa, ksztatowanie spoeczestwa konsumpcyjnego, pod redakcja Tomasza Gobana-Klasa, Wydawnictwo Wyszej
Szkoy Handlowej w Radomiu, Radom, 2006,
Afanasjew Juri, Grona Rosja, Oficyna naukowa, Warszawa
2005,
Andrzejewski Piotr, Sztuka budowania wizerunku osb, firm i instytucji, Wydawnictwo Forum Media, Pozna 2003,
Antoszewski Andrzej, Herbut Ryszard, praca zbiorowa, Leksykon
Politologii, Wydawnictwo ALTA 2, Wrocaw 2002,
Batko Roman, Jackowska Aleksandra, Niyska Aleksandra, Waszak Marcin pod kierownictwem Zbieranka Jarosawa, Praktyczny przewodnik po lobbingu w samorzdzie wojewdztwa, Instytut
Spraw Publicznych, Warszawa 2010,
Black Sam, Public relations, Oficyna Ekonomiczna, Krakw
2001,
Budzyski Wojciech, Public relations. Zarzdzanie reputacja firmy, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 201,

8.
9.

10.
11.
12.

13.
14.

15.

16.
17.

18.

19.

20.

21.

Clamen Michael, Lobbing i jego sekrety, Felberg, Warszawa

2005,
Czubaty Jarosaw, Rosja i wiat, wyobrania polityczna elit wadzy imperium rosyjskiego w pocztkach XIX wieku, Wydawnictwo
NERITON, Warszawa 1997,
Dahl Robert, Stinebricker Bruce, Wspczesna analiza polityczna,
Wydawnictwo naukowe Scholar, Warszawa 2007,
Davis Anthony, Public relations, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007,
Davis Anthony, Wszystko, co powiniene wiedzie o PR. Odpowiedzi na 500 najwaniejszych pyta, Dom Wydawniczy REBIS,
Pozna 2005,
Dobek-Ostrowska Bogusawa, Komunikowanie polityczne i publiczne, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007,
Dobek-Ostrowska Bogusawa, Studia z teorii komunikowania masowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocawskiego, Wrocaw
1999,
Dobek-Ostrowska Bogusawa, Fras Janina, Ociepka Beata, Teoria i praktyka propagandy, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocawskiego, Wrocaw 1997,
Drzycimski Andrzej, Sztuka ksztatowania wizerunku, Businessman Press, Warszawa 1998,
Falkowska Macieja, Komunikat z bada. Polacy o korupcji, lobbingu
i kupowaniu ustaw, Centrum Bada Opinii Spoecznej, Warszawa 2003,
Fiszer Jzef, Sytuacja wewntrzna w krajach postkomunistycznych Europy i Azji oraz ich polityka midzynarodowa w latach
2006-2007, wydawnictwo Instytutu Studiw Politycznych Polskiej Akademii Nauk. Warszawa 2007,
Gacparski Wojciech, Decyzje i etyka w lobbingu i biznesie, Wydawnictwo Wyzszej Szkoly Przedsiebiorczosci i zarzadzania im.
Leona Kozminskieo, Warszawa 2003,
Gajda Magorzata, Tarnawska Katarzyna, Lobbing rolny, a budet
Unii Europejskiej, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Zakamycze
2002,
Giedroj Kuba, Public relations w administracji, Wydawnictwo
profesjonalne ALPHA pro, Ostroka 2004,

23

22. Gregory Anne, Public relations w praktyce, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoy Biznesu, Krakw 1997,
23. Grzegorczyk Adam, Reklama, Polskie wydawnictwo ekonomiczne, Warszawa 2010,
24. Hope Ewa, Public relations instytucji uzytecznosci publicznej, Biblioteka Public relations, Gdansk, 2005,
25. Jaboski Andrzej, Sobkowiak Leszek, Marketing polityczny w
teorii i praktyce, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocawskiego,
Wrocaw 2002,
26. Jasicki Krzysztof, Molda-Zdziech Magorzata, Kurczewska Urszula, Lobbing. Sztuka skutecznego wywierania wpywu, Krakw
2000,
27. Jednaka Wiesawa, Grupy interesu. Teorie i dziaanie, pod redakcj Zbigniewa Machalskiego i Lecha Rubisza, Wydawnictwo
Adam Marszaek, Toru 2003,
28. Kaminski Leszek, Komunikacja korporacyjna a biznes. Praktyczny poradnik, Oficyna Wydawnicza BRANTA, Bydgoszcz-Warszawa 2007,
29. Knecht Zdzisaw, Racjonalne public relations, budowa dziau, instrumenty, studia przypadkw, Wydawnictwo C.H.BECK, Warszawa 2005,
30. Kotler Philip, Marketing, Gebethner i Ska, Warszawa 1994,
31. Kubiak Anna, Parlamentarzyci o lobbingu. Raport z badan, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2008,
32. Kupiec Leszek, Augustyn Anna, Public relations, Wydawnictwo
Wyszej Szkoy Finansw i zarzdzania w Biaymstoku, Biaystok 2004,
33. Kurczewska Urszula, Moleda-Zdziech Malgorzata, Lobbing w
Unii Europejskiej, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2002,
34. Kumierski Stanisaw, Public relations w procesie opiniotwrczym, Wydawnictwo ALMAMER Wysza Szkoa Ekonomiczna,
Warszawa 2006,
35. Laermer Richard, Prichinello Michael, Public relations, Gdaskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Gdask 2004,
36. Makowski Grzegorz, Lobbing w samorzdzie wojewdztw. Raport z badan i monitoringu, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2010,

24

37. Mastromarco Dan, Saffer Adam, Zielinski Miroslaw, Biedrzycka Urszula, Hryciuk Konrad, Sztuka lobbyingu w Polsce, USAID/
GEMINI Small Business Project, Warszawa 2005,
38. Matwiejenko Jurij, Wilk Marian, Rosja. Wspczesny system polityczny, Wydawnictwo Wyszej Szkoy Studiw Midzynarodowych, d 2008,
39. Michal, Komunikat z bada. Nepotyzm, Centrum Badania Opinii
Spolecznej, Warszawa 2009,
40. Moleda-Zdziech Malgorzata, Wstep do polskiego wydania Lobbing i jego sektety, Clamen Michael, Lobbing i jego sekrety, Felberg SJA, Warszawa 2005,
41. Mruk Henryk, Komunikowanie si w biznesie, Wydawnictwo
Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Pozna 2002,
42. Mruk Henryk, Komunikowanie si w marketingu, praca zbiorowa
pod redakcja Mruk Henryka, Polskie wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004,
43. Pawlak Sawomir, Jak to si je, czyli wstp do teorii lobbingu, Praca zbiorowa Komunikacja marketingowa, ksztatowanie spoeczestwa konsumpcyjnego, pod redakcja Tomasza Goban-Klas, Wydawnictwo Wyszej Szkoy Handlowej
w Radomiu, Radom 2006,
44. Reitschuster Boris, Wadimir Putin. Dokd prowadzi Rosj?,
wiat Ksiki, Warszawa 2005,
45. Rinus van Schendelen, Machiavelli w Brukseli. Sztuka lobbingu
w Unii Europejskiej, Gdaskie Wydawnictwo Psychologiczne,
Gdask 2006,
46. Rozwadowska Barbara, Public relations. Teoria, praktyka, perspektywy, Studio Emka, Warszawa 2002,
47. Sawik Anna, Lobbing w strategiach przedsibiorstw. Pi ciekawych analiz przypadkw, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielloskiego, Krakw 2009,
48. Soliski Tomasz, Tworzydo Dariusz, Public relations-narzdzie
przyszoci, Wydawnictwo Wyszej Szkoy Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie, Rzeszw 2007,
49. Sroka Jacek, Przedmioty lobbingu w Unii Europejskiej na przykadzie UNICE, Marketing polityczny w poszukiwaniu strategii
wyborczego sukcesu pod redakcja Marka Jezierskiego, Dom Wydawniczy DUET, Toru 2005,

25

50. Suchanka Lucjana, Rosjanoznawstwo, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielloskiego, Krakw 2004,

51. Szymaska Aneta, Public relations w systemie zintegrowanej komunikacji marketingowej, Oficyna Ekonomiczna Unimex, Wrocaw 2004,
52. Tokarz Marek, Argumentacja, perswazja, manipulacja. Wykady z
teorii komunikacji, Wydawnictwo Psychologiczne, Gdask 2006,
53. Wenzel Michal, Komunikat z badan. Korupcja, nepotyzm, nieuczciwy lobbing, Centrum Badan Opinii Spolecznej, Warszawa
2004,
54. Wiszowaty Marcin, Regulacje prawne lobbingu samorzdowego
na wiecie, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2010,
55. Wojcik Krystyna, Public relations od A do Z. Analiza sytuacji
wyjciowej, planowanie dziaalnoci, Agencja wydawnicza Placet, Warszawa 2001,
56. bikowska Agnieszka, Public relations, Polskie wydawnictwo
ekonomiczne, Warszawa 2005.
Ustawy:
1. United States of America Lobbying Disclourse Act, 109 STAT.
695.,
2. Ustawa o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa,
rozdzia 6, art. 21,
3. Ustawa z dnia 7 lipca 2005 roku o dzialalnosci lobbingowej w
procesie stanowienia prawa Art. 2, pkt 2,
4. Ustawa z dnia 7 lipca 2005 roku o dzialalnosci lobbingowej w
procesie stanowienia prawa, Art. 2, pkt 1,
5. Ustawa z dnia 7 lipca 2005 roku o dzialalnosci lobbingowej w
procesie stanowienia prawa, Art. 2, pkt 3.
Prasa:
1. Businessman Magazine dodatek Rynek Reklamy, czerwiec 2001,
2. Miesicznik Marketing polityczny nr 10 Gobiowski Piotr, Public affairs, 2009.

26

Inne/wydania internetowe:
1. Wydanie internetowe: Bednarska Eva, Co to jest lobbing, Decydent, nr 1/wrzesie 1999,
2. Wydanie internetowe: Jasiecki Krzysztof, BDE nr 9/2005 Spojrzenie eksperta,
3. Wydanie internetowe: Kurczewska Urszula, Molda-Zdziech
Magorzata, Lobbing w Unii Europejskiej-zarys problematyki,
Studia Europejskie 2/1999,
4. Wydanie internetowe: ukasz Danuta, Lobbing w Stanach Zjednoczonych. Zarys problematyki, Kancelaria Sejmu, Biuro Studiw
i Ekspertyz, Informacja nr 197, kwiecie 1994.
Strony internetowe:
1. http://abcnews.go.com/images/Politics/1003a2LobbyingandCorr
uption.pdf [02.11.2010]
2. http://bip.kprm.gov.pl/g2/2010_05/2654_fileot.pdf (22.09.2010)
3. http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_245_en.pdf
[03.11.2010]
4. http://globaleconomy.pl/content/view/1631/4/ [09.11.2010]
5. http://lex.pl/?cmd=artykul,4779 (22.09.2010)
6. http://news.money.pl/artykul/putin;miazdzy;konkurencje,78,0,30
0366.html [09.11.2010]
7. http://orka.sejm.gov.pl/SQL.nsf/lob?OpenAgent&wykazl
[13.06.2011]
8. http://www.creatiff.com.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=80&Itemid=46, [05.04.2011]
9. http://www.democracy21.org/index.asp?Type=B_PR&SEC={9B2564D1-6473-4AB8-822D-95C21046972E}&DE={AB023966-34B1-4A9F-A68C-01B38FD4FCC9} [02.11.2010]
10. http://www.kig.pl/index.php/o-nas [31.05.2010]
11. http://www.ksap.gov.pl/ksap/content/view/290/94/
,
[02.11.2010]
12. http://www.ksap.gov.pl/ksap/content/view/290/94/
,
[02.11.2010]
13. http://www.money.pl [08.11.2010]

27