You are on page 1of 57

INFORMATIVOSCONSTITUCIONALSTF2014

CONTROLEDECONSTITUCIONALIDADE
ADPF:vinculaodevencimentosesuperveninciadaEC19/19981
AnteobicevinculaoouequiparaodevencimentosconsagradopelaEC19/1998,aalcanar
quaisquerespciesremuneratrias,oPlenriojulgouparcialmenteprocedentepedidoformuladoem
arguiodedescumprimentodepreceitofundamentalparadeclararnorecepcionado,pelacitada
emenda,oart.65daLC22/1994doEstadodoPar,notrechoemquevinculaosvencimentosdos
delegadosdepolciaaosdosprocuradoresdeestado(correspondendoademaiornvelaovencimentode
ProcuradordoEstadodeltimonvel)...ADPF97/PA,rel.Min.RosaWeber,21.8.2014.(ADPF97)
ADPF:fungibilidadeeerrogrosseiro
OPlenriodesproveuagravoregimentalemarguiodedescumprimentodepreceitofundamental,na
qualsediscutiaainconstitucionalidadeporomissorelativaLei12.865/2013.OTribunal,deincio,
reconheceuapossibilidadedeconversodaarguiodedescumprimentodepreceitofundamentalem
aodiretaquandoimprpriaaprimeira,eviceversa,sesatisfeitososrequisitosparaaformalizaodo
instrumentosubstituto.Afirmouquedvidarazovelsobreocarterautnomodeatosinfralegais
impugnados,comodecretos,resolueseportarias,ealteraosupervenientedanormaconstitucional
ditavioladalegitimariamaCorteaadotarafungibilidadeemumadireoouemoutra,adependerdo
quadronormativoenvolvido.Ressaltou,porm,queessaexcepcionalidadenoestariapresentena
espcie.Orecorrenteincorreranaquiloqueadoutrinaprocessualdenominariadeerrogrosseiroao
escolheroinstrumentoformalizado,anteafaltadeelementos,consideradosospreceitoslegais
impugnados,quepudessemviabilizaraarguio.Nocaso,aindaqueaarguiodedescumprimentode
preceitofundamentaltivessesidoobjetodedissensonoSTFquantoextensodaclusulada
subsidiariedade,nuncahouveradvidanotocanteinadequaodamedidaquandooatopudesseser
atacadomedianteaodiretadeinconstitucionalidade.Porsetratardeimpugnaodeleiordinria
federalpsconstitucional,proporaarguioemvezdeaodireta,longedeenvolverdvidaobjetiva,
encerrariaincontestvelerrogrosseiro,porconfiguraratuaocontrriaaodispostono1doart.4da
Lei9.882/1999.OsMinistrosRobertoBarroso,GilmarMendeseCrmenLcianegaramprovimentoao
agravoporoutrofundamento.Consideraramqueorequerente,SindicatoNacionaldasEmpresasde
MedicinadeGrupo,pornoserumaconfederaosindical,nopreencheriaorequisitodalegitimao
ativaadcausam.
ADPF314AgR/DF,rel.Min.MarcoAurlio,11.12.2014.(ADPF314)
MS:admissodeamicuscuriaeetetoremuneratrioemserventiasextrajudiciais
Nocabvelaintervenodeamicuscuriaeemmandadodesegurana.Combasenessaorientao,a
1TurmaresolveuquestodeordemsuscitadapeloMinistroDiasToffoli(relator)nosentidodese
indeferirpedidoformuladopelaAssociaodosNotrioseRegistradoresdoBrasilAnoreg/Brparaque
fosseadmitidanopresentefeitonacondiodeamicuscuriae.ATurmaconsignouque,tendoemconta
oquantodispostonoart.24daLei12.016/2009dispositivoqueafirmaseremaplicveisaoritodo
mandadodeseguranaasnormasdoCPCquedisciplinamexclusivamenteolitisconsrcio,a
intervenodeterceirosnessaclasseprocessualserialimitadaeexcepcional.Asseverouque
entendimentocontrriopoderia,inclusive,comprometeraceleridadedowritconstitucional.Nomrito,
aTurmadenegouaseguranae,emconsequncia,cassouliminaranteriormentedeferida.Reafirmoua
jurisprudnciadoSTFnosentidodanecessidadedeconcursopblicoparaopreenchimentodevagaem
serventiasextrajudiciais.Assentou,poroutrolado,alegitimidadedaincidnciadotetoremuneratrio,
aplicvelaosservidorespblicosemgeral,quelesinterinamenteresponsveispelostrabalhosnas
serventiasvagas.
MS29192/DF,rel.Min.DiasToffoli,19.8.2014.(MS29192)
Declaraodeinconstitucionalidadeporrgofracionrioeclusuladereservadeplenrio
Aexistnciadepronunciamentoanterior,emanadodoPlenriodoSTFoudorgocompetentedo
tribunaldejustialocal,sobreainconstitucionalidadededeterminadoatoestatal,autorizaojulgamento
imediato,monocrticooucolegiado,decausaqueenvolvaessamesmainconstitucionalidade,semque
issoimpliqueviolaoclusuladareservadeplenrio(CF,art.97).Essaaconclusoda2Turma,que
desproveuagravoregimentalemreclamaonaqualdiscutidoeventualdesrespeitoaoEnunciado10da
SmulaVinculantedoSTF[Violaaclusuladereservadeplenrio(CF,artigo97)adecisodergo

fracionriodetribunalque,emboranodeclareexpressamenteainconstitucionalidadedeleiouato
normativodopoderpblico,afastasuaincidncia,notodoouemparte].Nocaso,aeficciadenorma
estadualforasuspensa,emvirtudedeprovimentocautelaremaodiretadeinconstitucionalidade
ajuizadaperanteaCortelocal.Emseguida,aeficciadesseprovimentocautelarforamantidapeloSTF.
Osreclamantesajuizaramaoperanteojuzode1grau,quedeclarara,incidentalmente,a
inconstitucionalidadedamesmaleiestadual,decisoestamantida,emapelao,porcmaradotribunal
dejustia,combasenadecisodoSTF.Alegavasequeessergonoteriacompetnciaparaproferir
declaraodeinconstitucionalidade.ATurmareputouqueocitadorgofracionrioapenasteria
cumpridoadecisodoSTF,seminfringiraclusuladareservadeplenrio.Almdisso,nohaveria
motivoparasesubmeteraquestoajulgamentodoPlenriodaCortelocal,quejteriadecididoa
controvrsia.
Rcl17185AgR/MT,rel.Min.CelsodeMello,30.9.2014.(Rcl17185)
Servidoresadmitidossemconcurso:serviosessenciaisemodulaodeefeitos2
Emconclusodejulgamento,oPlenrio,pormaioria,acompanhouovotodoMinistroDiasToffoli,
relator,paramodularosefeitosdedecisoproferidaemaodireta.Nojulgamentodareferidaao,
haviasidodeclaradaainconstitucionalidadedoart.37doADCTdaConstituiodoEstadodoAcre,
acrescidopelaEC38/2005,queefetivaraservidorespblicosestaduais,semconcursopblico,admitidos
at31.12.1994.Naquelaassentada,oTribunalreputaravioladooprincpiodaamplaacessibilidadeaos
cargospblicos(CF,art.37,II).Asseveraraqueainvestiduraemcargoouempregopblicodependeria
daprviaaprovaoemconcursopblicodesdeapromulgaodaConstituio,enoapartirdequalquer
outromarcofundadoemleiestadual.Salientara,ainda,queasituaodaquelesquetivessemingressado
noserviopblicoantesdaCF/1988deveriaobservarodispostonoart.19doADCT,secabvelv.
Informativo706.Napresentesesso,aCortedeliberounosentidodequeadecisosomentetenha
eficciaapartirde12mesescontadosdadatadapublicaodaatadejulgamento.Vencidos,nesteponto,
osMinistrosJoaquimBarbosa,Presidente,eMarcoAurlio,quenomodulavamosefeitosdojulgado.
ConsideravamqueaConstituiodeveriaserrespeitadae,porisso,nopoderiaprevalecer,pormaisum
ano,quadrodeinconstitucionalidadedeclarada.Pontuavamqueamodulaodeveriaserpraticadaem
circunstnciasrelevantes,sobpenadesebanalizarsituaesinconstitucionais.
ADI3609/AC,rel.Min.DiasToffoli,5.2.2014.(ADI3609)
ADILeiMunicipalIncompetnciadoSTF.ADI5.089MC/CE.RELATOR:MinistroCelsode
Mello
EMENTA:CONTROLEABSTRATODECONSTITUCIONALIDADE.LEICOMPLEMENTAR
MUNICIPAL.AODIRETAAJUIZADA,ORIGINARIAMENTE,PERANTEOSUPREMO
TRIBUNALFEDERAL.IMPOSSIBILIDADE.FALTADECOMPETNCIAORIGINRIADA
SUPREMACORTE.INVIABILIDADEDEFISCALIZAOABSTRATADE
CONSTITUCIONALIDADE,MEDIANTEAODIRETA,DELEIMUNICIPALCONTESTADA
EMFACEDACONSTITUIOFEDERAL.DOUTRINA.PRECEDENTES.POSSIBILIDADE,TO
SOMENTE,DECONTROLEINCIDENTALDELEIMUNICIPAL,CONFRONTADACOMA
CONSTITUIOFEDERAL,EMFISCALIZAOREALIZADA,DEMODODIFUSO,NOEXAME
DEUMADADASITUAOCONCRETA.CONTROLEPRVIODOPROCESSOOBJETIVODE
FISCALIZAOCONCENTRADADECONSTITUCIONALIDADEPELORELATORDACAUSA.
LEGITIMIDADEDOEXERCCIOMONOCRTICODESSEPODERPROCESSUAL(RTJ139/67,
v.g.).AODIRETANOCONHECIDA.
Inconstitucionalidadedeleiedecisomonocrtica2
possvelojulgamentoderecursoextraordinriopordecisomonocrticadorelatornashipteses
oriundasdeaodecontroleconcentradodeconstitucionalidadeemmbitoestadualdedispositivode
reproduoobrigatria,quandoadecisoimpugnadarefletirpacficajurisprudnciadoSTFsobreotema.
Combasenessaorientao,pormaioria,oPlenriorecebeuosembargosdedeclaraocomoagravo
regimentaleaestenegouprovimento.Naespcie,tratavasededeclaratriosopostosdedeciso
monocrticaproferidapeloMinistroDiasToffoli(CPC,art.557,1,a),naqualassentadacom
fundamentonajurisprudnciaconsolidadadaCorteainconstitucionalidadedeleiquedispesobrea
criaodecargosemcomissoparafunesquenoexigissemorequisitodaconfianaparaoseu
preenchimento.Namencionadadeciso,orelatordestacaraqueoscargos,consoanteanormaimpugnada,

deveriamserocupadosporpessoasdeterminadasconformeadescrionelaconstantev.Informativo
707.Emacrscimo,oMinistroTeoriZavascki,tendoemcontaanaturezaobjetivadorecurso
extraordinrionessescasos,destacouqueoprocedimentosejustificariapelasmesmasrazesque
autorizariamadispensadaclusuladareservadeplenrio(CPC,art.481,pargrafonico),invocveis
poranalogia.Observou,tambm,queaanlisepelorgocolegiadonoestariaexcluda,poispoderiaser
provocadaporrecursointerno.VencidooMinistroMarcoAurlioquantoconversoeaomrito.
Destacavaimpossibilidadedeorelator,monocraticamente,julgarotemadefundodeprocessoobjetivoa
envolvercontrovrsiaconstitucional.
RE376440ED/DF,rel.Min.DiasToffoli,18.9.2014.(RE376440)
MSN.32.033DF
RED.P/OACRDO:MIN.TEORIZAVASCKI
EMENTA:CONSTITUCIONAL.MANDADODESEGURANA.CONTROLEPREVENTIVODE
CONSTITUCIONALIDADEMATERIALDEPROJETODELEI.INVIABILIDADE.
1.Noseadmite,nosistemabrasileiro,ocontrolejurisdicionaldeconstitucionalidadematerialde
projetosdelei(controlepreventivodenormasemcursodeformao).OqueajurisprudnciadoSTFtem
admitido,comoexceo,alegitimidadedoparlamentaresomentedoparlamentarparaimpetrar
mandadodeseguranacomafinalidadedecoibiratospraticadosnoprocessodeaprovaodeleiou
emendaconstitucionalincompatveiscomdisposiesconstitucionaisquedisciplinamoprocesso
legislativo(MS24.667,Pleno,Min.CarlosVelloso,DJde23.04.04).Nessasexcepcionaissituaes,em
queovciodeinconstitucionalidadeestdiretamenterelacionadoaaspectosformaiseprocedimentaisda
atuaolegislativa,aimpetraodeseguranaadmissvel,segundoajurisprudnciadoSTF,porque
visaacorrigirvciojefetivamenteconcretizadonoprpriocursodoprocessodeformaodanorma,
antesmesmoeindependentementedesuafinalaprovaoouno.
2.Sendoinadmissvelocontrolepreventivodaconstitucionalidadematerialdasnormasemcursode
formao,nocabeatribuiraparlamentar,aquemaConstituionegahabilitaoparaprovocaro
controleabstratorepressivo,aprerrogativa,sobtodososaspectosmaisabrangenteemaiseficiente,de
provocaressemesmocontroleantecipadamente,porviademandadodesegurana.
3.AprematuraintervenodoJudicirioemdomniojurdicoepolticodeformaodosatosnormativos
emcursonoParlamento,almdeuniversalizarumsistemadecontrolepreventivonoadmitidopela
Constituio,subtrairiadosoutrosPoderesdaRepblica,semjustificaoplausvel,aprerrogativa
constitucionalquedetmdedebatereaperfeioarosprojetos,inclusiveparasanarseuseventuaisvcios
deinconstitucionalidade.Quantomaisevidenteegrotescapossaserainconstitucionalidadematerialde
projetosdeleis,menosaindasedeverduvidardoexerccioresponsveldopapeldoLegislativo,de
negarlheaprovao,edoExecutivo,deaporlheveto,seforocaso.Partirdasuposiocontrria
significariamenosprezaraseriedadeeosensoderesponsabilidadedessesdoisPoderesdoEstado.Ese,
eventualmente,umprojetoassimsetransformaremlei,semprehaverapossibilidadedeprovocaro
controlerepressivopeloJudicirio,paranegarlhevalidade,retirandoadoordenamentojurdico.
4.Mandadodeseguranaindeferido.
REcomRepercussoGeralPessoaFsicaAmicusCuriaeInadmissibilidade.RE659.424/RS.
RELATOR:MinistroCelsodeMello
EMENTA:AMICUSCURIAE.JURISDIOCONSTITUCIONALELEGITIMIDADE
DEMOCRTICA.OSUPREMOTRIBUNALFEDERALCOMOmediadorentreasdiferentesforas
comlegitimaonoprocessoconstitucional(GILMARMENDES).POSSIBILIDADEDA
INTERVENODETERCEIROS,NACONDIODEAMICUSCURIAE,EMSEDEDE
RECURSOEXTRAORDINRIOCOMREPERCUSSOGERALRECONHECIDA.NECESSIDADE,
CONTUDO,DEPREENCHIMENTO,PELAENTIDADEINTERESSADA,DOPRREQUISITO
CONCERNENTEREPRESENTATIVIDADEADEQUADA.DOUTRINA.CONDIONO
OSTENTADAPORPESSOAFSICAOUNATURAL.CONSEQUENTEINADMISSIBILIDADEDE
SEUINGRESSO,NAQUALIDADEDEAMICUSCURIAE,EMRECURSOEXTRAORDINRIO
COMREPERCUSSOGERALRECONHECIDA.PRECEDENTES.PEDIDOINDEFERIDO
ControleAbstratoTribunaldeJustiaConstituioEstadualnicoParmetrodeControle
Rcl16.431MC/RS.RELATOR:MinistroCelsodeMello
EMENTA:FISCALIZAONORMATIVAABSTRATA.AODIRETADE
INCONSTITUCIONALIDADE.TRIBUNALDEJUSTIA.COMPETNCIAORIGINRIA.
POSSIBILIDADE(CF,ART.125,2).PARMETRONICODECONTROLE:ACONSTITUIO

DOPRPRIOESTADOMEMBROOU,QUANDOFOROCASO,ALEIORGNICADO
DISTRITOFEDERAL.IMPOSSIBILIDADE,CONTUDO,QUANDOSETRATARDEJURISDIO
CONSTITUCIONALINABSTRACTONOMBITODOESTADOMEMBRO,DEERIGIRSEA
PRPRIACONSTITUIODAREPBLICACOMOPARADIGMADECONFRONTO.
APARENTEUSURPAODACOMPETNCIADESTASUPREMACORTE,EMSUACONDIO
DEguardiprimacialdaConstituioFederal(Rcl337/DF,Rel.Min.PAULOBROSSARD,Pleno).
MEDIDACAUTELARDEFERIDA.
ADPFCoisaJulgadaInadmissibilidadeRegistroSindical.ADPFMC288/DF.RELATOR:
MinistroCelsodeMello
EMENTA:CONTROLENORMATIVOABSTRATO.AUTORAQUESEQUALIFICACOMO
ENTIDADECONFEDERATIVASINDICAL.INEXISTNCIA,CONTUDO,QUANTOAELA,DE
REGISTROSINDICALEMRGOESTATALCOMPETENTE.AQUESTODODUPLO
REGISTRO:OREGISTROCIVILEOREGISTROSINDICAL.DOUTRINA.PRECEDENTESDO
SUPREMOTRIBUNALFEDERAL(RTJ159/413414,v.g.).CADASTRONACIONALDE
ENTIDADESSINDICAISMANTIDOPELOMINISTRIODOTRABALHOEEMPREGO:
COMPATIBILIDADEDESSEREGISTROESTATALCOMOPOSTULADODALIBERDADE
SINDICAL(SMULA677/STF).AUSNCIADONECESSRIOREGISTROSINDICALCOMO
FATORDEDESCARACTERIZAODAQUALIDADEPARAAGIREMSEDEDE
FISCALIZAOABSTRATA.FEDERAOSINDICAL,MESMODEMBITONACIONAL,NO
DISPEDELEGITIMIDADEATIVAPARAOAJUIZAMENTODEADPF.PRECEDENTE
ESPECFICODOSUPREMOTRIBUNALFEDERALEMRELAOPRPRIAFASUBRA.
INADMISSIBILIDADEDAADPFQUANDOAJUIZADACONTRADECISOJTRANSITADA
EMJULGADO.CONTROLEPRVIODASCONDIESDAARGUIODE
DESCUMPRIMENTODEPRECEITOFUNDAMENTALPELORELATORDACAUSA.
LEGITIMIDADEDOEXERCCIODESSEPODERMONOCRTICO(RTJ139/67,v.g.).ARGUIO
DEDESCUMPRIMENTONOCONHECIDA.
Reclamao:cabimentoeSenadoFederalnocontroledaconstitucionalidade12
Orelatorafirmou,inicialmente,queajurisprudnciadoSTFevolurarelativamenteutilizaoda
reclamaoemsededecontroleconcentradodenormas,demaneiraqueseriacabvelareclamaopara
todososquecomprovassemprejuzoresultantededecisescontrriasssuasteses,emreconhecimento
eficciavinculanteergaomnesdasdecisesdemritoproferidasemsededecontroleconcentrado.Em
seguida,entendeusernecessrio,paraanlisedotema,verificarseoinstrumentodareclamaofora
usadodeacordocomsuadestinaoconstitucional:garantiraautoridadedasdecisesdoSTFe,
superadaessaquesto,examinaroargumentodojuzoreclamadonosentidodequeaeficciaerga
omnesdadecisonoHC82.959/SPdependeriadaexpedioderesoluodoSenadoquesuspendessea
execuodalei(CF,art.52,X).Paraapreciaradimensoconstitucionaldotema,discorreusobreopapel
doSenadoFederalnocontroledeconstitucionalidade.Aduziuque,deacordocomadoutrinatradicional,
asuspensodaexecuo,peloSenado,doatodeclaradoinconstitucionalpeloSTFseriaatopolticoque
emprestariaeficciaergaomnessdecisesdefinitivassobreinconstitucionalidadeproferidasemcaso
concreto.Asseverou,noentanto,queaamplitudeconferidaaocontroleabstratodenormasea
possibilidadedesesuspender,liminarmente,aeficciadeleisouatosnormativos,comeficciageral,no
contextodaCF/1988,concorreriamparainfirmaracrenanaprpriajustificativadoinstitutoda
suspensodaexecuodoatopeloSenado,inspiradoemconcepodeseparaodepoderesquehoje
estariaultrapassada.Ressaltou,ademais,que,aoalargar,deformasignificativa,oroldeentesergos
legitimadosaprovocaroSTFnoprocessodecontroleabstratodenormas,oconstituinterestringiraa
amplitudedocontroledifusodeconstitucionalidade.
Orelatorconsiderouque,emrazodisso,bemcomodamultiplicaodedecisesdotadasdeeficcia
geraledoadventodaLei9.882/1999,alterarasedeformaradicalaconcepoquedominavasobrea
divisodePoderes,eseriacomumnosistemaadecisocomeficciageral,excepcionalsobaEC16/1965
eaCF/1967.Salientousereminevitveis,portanto,asreinterpretaesdosinstitutosvinculadosao
controleincidentaldeinconstitucionalidade,notadamenteodaexignciadamaioriaabsolutapara
declaraodeinconstitucionalidadeeodasuspensodeexecuodaleipeloSenadoFederal.Reputou
serlegtimoentenderque,atualmente,afrmularelativasuspensodeexecuodaleipeloSenado
haveriadetersimplesefeitodepublicidade,ouseja,seoSTF,emsededecontroleincidental,declarasse,
definitivamente,quealeiinconstitucional,essadecisoteriaefeitosgerais,fazendoseacomunicao
quelaCasalegislativaparaquepublicasseadecisonoDiriodoCongresso.
OMinistroTeoriZavasckiregistrouqueadiscussoestariapolarizadaemtornodosentidoedoalcance

doart.52,X,daCF.Observouquetambmdeveriaserapreciadaatemticarelativapossibilidade,ou
no,deconcessodeeficciaergaomnessdecisesdoSTF,demodoareconhecera
inconstitucionalidade,mesmoquandoproferidasnombitodocontroleincidental.Entendeuqueesse
debatenoseria,porsis,fatordeterminantedonoconhecimentooudaimprocednciadareclamao.
Asseverouque,aindaquesereconhecessequearesoluodoSenadopermaneceriacomaptidopara
conferireficciaergaomnessdecisesdoSTFque,emcontroledifuso,declarassema
inconstitucionalidadedepreceitosnormativos,issonosignificariaqueessaaptidoexpansivadas
decisessocorreriaquandoesehouvesseintervenodoSenado.Poroutrolado,ponderouque,ainda
queasdecisesdaCorte,almdasindicadasnoart.52,X,daCF,tivessemforaexpansiva,issono
significariaqueseucumprimentopudesseserexigidoporviadereclamao.Explicouqueodireitoptrio
estariaemevoluo,voltadaaumsistemadevalorizaodosprecedentesemanadosdostribunais
superiores,aosquaisseatribuiria,comcrescenteintensidade,forapersuasivaeexpansiva.Demonstrou
queoBrasilacompanhariamovimentosemelhanteaodeoutrospasesnosquaisadotadoosistemada
civillaw,queseaproximariam,paulatinamente,deumaculturadostaredecisis,prpriadosistema
dacommonlaw.Sublinhouaexistnciadediversasprevisesnormativasque,aolongodotempo,
confeririameficciaampliadaparaalmdasfronteirasdacausaemjulgamento.
OMinistroTeoriZavasckiconsiderou,ainda,quecertasdecisesseriamnaturalmentedotadasdeeficcia
ultrapartes,comoaquelasproduzidasnombitodoprocessocoletivo.Destacou,nessesentido,o
mandadodeinjuno,especialmenteselevadoemcontaseuperfilnormativoconcretizadoratribudopela
jurisprudnciadoSupremo.Sublinhouqueassentenasdecorrentesdomandadodeinjunoteriamo
escopodepreencher,aindaqueprovisoriamente,aomissodolegislador,razopelaqualseriam
revestidasdecaractersticasreguladoraseprospectivassemelhantessdospreceitosnormativos.Frisou
queseriainimaginveladmitirque,nombitodajurisdioinjuntiva,fossemproduzidassolues
casusticaseantiisonmicasparasituaessemelhantes.Asseverouqueosistemanormativoptrio
atualmenteatribuiriaforaultrapartesaosprecedentesdasCortessuperiores,especialmenteoSTF.
ReputouqueesseentendimentoseriafielaoperfilinstitucionalatribudoaoSTF,nasearaconstitucional,
eaoSTJ,nocampododireitofederal,queteriam,dentresuasprincipaisfinalidades,adeuniformizao
dajurisprudnciaeadeintegraodosistemanormativo.Anotouqueaforavinculativadosprecedentes
doSTFforainduzidaporvialegislativa,cujopassoinicialforaacompetncia,atribudaaoSenado,para
suspenderaexecuodasnormasdeclaradasinconstitucionais,nostermosdoart.52,X,daCF.
Entretanto,assinalouquearesoluodoSenadonoseriaanicaformadeampliaodaeficcia
subjetivadasdecisesdoSTF,porquediriarespeitoarealimitadadajurisdioconstitucional(apenas
decisesdeclaratriasdeinconstitucionalidade).HaveriaoutrassentenasemanadasdestaCorte,no
necessariamenterelacionadascomocontroledeconstitucionalidade,comeficciasubjetivaexpandida
paraalmdaspartesvinculadasaoprocesso.
OMinistroTeoriZavasckiregistrouqueaprimeiradessasformasocorreracomosistemadecontrolede
constitucionalidadeporao,cujassentenasseriamdotadasnaturalmentedeeficciaergaomnese
vinculante,independentementedaintervenodoSenado.Ademais,citouacriaodassmulas
vinculantesedarepercussogeraldasquestesconstitucionaisdiscutidasemsedederecurso
extraordinrio.Destacou,ainda,amodulaodeefeitosnosjulgamentosdoSTF,oquesignificariadispor
sobrearepercussodeacrdoespecficoaoutroscasosanlogos.Lembrouquehouveramodulaono
habeascorpusdequecuidaapresentereclamao,paraquenogerasseconsequnciasjurdicasem
relaoapenasjextintas.Sopesou,poroutrolado,quenemtodasessasdecisescomeficcia
expansiva,almdasenglobadaspeloart.52,X,daCF,ensejariamajuizamentodereclamao,sobpena
deaCortesetransformaremrgodecontroledosatosexecutivosdecorrentesdeseusprpriosacrdos.
AssinalouqueodescumprimentodequaisquerdelesimplicariaofensaautoridadedasdecisesdoSTF.
Todavia,seriarecomendvelconferirinterpretaoestritaaessacompetncia.Sobesseaspecto,a
reclamaonopoderiaserutilizadacomoinadmissvelatalhoprocessualdestinadoapermitir,por
motivospragmticos,asubmissoimediatadolitgioaoexamediretodestaCorte.
OMinistroTeoriZavasckiconcluiuque,semnegaraforaexpansivadeumasignificativagamade
decisesdoSTF,deveriasermantidaajurisprudnciasegundoaqual,emprincpio,areclamao
somenteseriaadmitidaquandopropostaporquemfossepartenarelaoprocessualemqueproferidaa
decisocujaeficciasebuscariapreservar.Alegitimaoativamaisamplaapenasseriacabvelem
hiptesesexpressamenteprevistas,notadamenteasmulavinculanteecontraatosofensivosadecises
tomadasemaesdecontroleconcentrado.Haveriadeseadmitirtambmareclamaoajuizadapor
quemfosselegitimadoparaproposituradeaodecontroleconcentrado,nostermosdoart.103daCF.
Entendeuque,nocasoconcreto,luzdasituaojurdicaexistentequandodaproposituradareclamao,
elanoseriacabvel.Porm,anotouque,nocursodojulgamento,foraeditadooEnunciado26daSmula
VinculantedoSTF(Paraefeitodeprogressoderegimenocumprimentodepenaporcrimehediondo,
ouequiparado,ojuzodeexecuoobservarainconstitucionalidadedoart.2daLein.8.072,de25de

julhode1990,semprejuzodeavaliarseocondenadopreenche,ouno,osrequisitosobjetivose
subjetivosdobenefcio,podendodeterminar,paratalfim,demodofundamentado,arealizaodeexame
criminolgico).Ponderouque,consideradoessefatosuperveniente,quedeveriaserlevadoem
consideraoluzdoart.462doCPC,imporseiaconheceredeferiropedido.
OMinistroRobertoBarroso,aoacompanharessaorientao,frisouqueaexpansodopapeldos
precedentesatenderiaatrsfinalidadesconstitucionais:seguranajurdica,isonomiaeeficincia.
Explicouqueessatendnciatornariaaprestaojurisdicionalmaisprevisvel,menosinstvelemais
fcil,porqueasdecisespoderiamserjustificadasluzdajurisprudncia.Assinalouque,emboraos
precedentessvinculassemverticalmenteeparabaixo,nalinhadadoutrinastaredecisis,elesdeveriam
vincularhorizontalmente,paraqueosprpriostribunaispreservassem,conformepossvel,asua
jurisprudncia.Sublinhouque,namedidaemqueexpandidoopapeldosprecedentes,serianecessrio
produzirdecisesemqueatesejurdicafossemaisntida,oqueseriadenominado,pelodireitoanglo
saxo,deholding.Considerouqueodenominadoprocessodemutaoconstitucionalencontrarialimite
natextualidadedosdispositivosdaConstituio.Nessesentido,asupostamutaodoart.52,X,daCF
nopoderiaprescindirdamudanadetextodanorma.VencidososMinistrosSeplvedaPertence,
JoaquimBarbosa(Presidente),RicardoLewandowskieMarcoAurlio,quenoconheciamda
reclamao,masconcediamhabeascorpusdeofcioparaqueojuzode1grauexaminasseos
requisitosparaprogressoderegimedoscondenados.OMinistroMarcoAurlioregistravaqueas
reclamaesexigiriamqueoatosupostamenteinobservadodeveriaseranterioraoatoatacado.Na
situaodosautos,somenteapsaprticadoatoreclamadosurgiraoverbetevinculante.Ademais,
reputavaquenosepoderiaemprestaraocontroledifusoeficciaergaomnes,poisseriaimplementado
porqualquerrgojurisdicional.
Rcl4335/AC,rel.Min.GilmarMendes,20.3.2014.(Rcl4335)
AG.REG.NOREN.782.997DF
RELATOR:MIN.DIASTOFFOLI
EMENTA:Agravoregimentalnorecursoextraordinrio.Administrativo.Concursopblico.Exame
psicotcnico.Subjetividadedoscritriosdeavaliao.Impossibilidade.Precedentes.
1.pacficaajurisprudnciadoTribunalnosentidodeserpossvelaexignciadetestepsicotcnico
comocondiodeingressonoserviopblico,desdequei)hajaprevisonoeditalregulamentadordo
certameeemleiii)quereferidoexamesejarealizadomediantecritriosobjetivoseiii)queseconfiraa
publicidadeaosresultadosdaavaliao,afimdeviabilizarsuaeventualimpugnao.
2.Agravoregimentalnoprovido.
ESTADOFEDERALBRASILEIRO
AG.REG.NOREN.733.596MA
RELATOR:MIN.LUIZFUX
EMENTA:AGRAVOREGIMENTALNORECURSOEXTRAORDINRIO.ADMINISTRATIVO.
CONCURSOPBLICO.DIREITOSUBJETIVONOMEAO.CONTRATAOTEMPORRIA.
EXISTNCIADECANDIDATOSDEVIDAMENTEAPROVADOSEHABILITADOSEM
CERTAMEVIGENTE.PRECEDENTES.
1.Acontrataoprecriaparaoexercciodeatribuiesdecargoefetivoduranteoprazodevalidadedo
concursopblicorespectivotraduzpreteriodoscandidatosaprovadoseconfereaessesltimosdireito
subjetivonomeao.Precedentes:ARE692.368AgR,Rel.Min.CrmenLcia,SegundaTurma,DJe
4/10/2012eAI788.628AgR,Rel.Min.RicardoLewandowski,SegundaTurma,DJe8/10/2012.
2.Incasu,oacrdorecorridoassentou:ADMINISTRATIVO.CONSTITUCIONAL.CONCURSO
PBLICO.PROFESSOR.CANDIDATOAPROVADOFORADONMERODEVAGASPREVISTO
NOEDITAL.EXPECTATIVADEDIREITONOMEAO.POSTERIORCONTRATAO
TEMPORRIA.EXISTNCIADEVAGASNOPRAZODEVALIDADEDOCONCURSOPARAO
MESMOCARGOCOMPROVADA.DIREITOLQUIDOECERTONOMEAO.
3.AgravoregimentalDESPROVIDO.
PodergeraldecauteladaAdministraoesuspensodepagamentodevantagem2
Osdenominadosquintosincorporadosaosvencimentosdeservidorpodemsersuspensos,nocursode
processoadministrativo,comfundamentonopodercautelardaAdministrao(Lei9.784/1999:Art.45:
Emcasoderiscoiminente,aAdministraoPblicapodermotivadamenteadotarprovidncias
acauteladorassemaprviamanifestaodointeressado).Essaaconclusoda2Turmaaofinalizar
julgamentoderecursoordinrioemmandadodesegurananoqualseimpugnavadecisodoConselhoda

JustiaFederalCJFque,emprocessoadministrativo,determinaraocancelamentodeincorporaode
quintospercebidospelaorarecorrente,bemassimordenara,noexercciogeraldecautela,asuspensodo
pagamentodavantagemataconclusodofeitoadministrativo.Naespcie,aimpetrantepossuavnculo
empregatciocomaEmpresaBrasileiradePesquisaAgropecuriaEmbrapa,comoadvogada,noperodo
de27.1.1978at19.2.2000,quandoassumiracargoefetivodeanalistajudicirioemTribunalRegional
Federal.Omencionadotribunal,aoaproveitarotempodeservioprestado,concederaimpetrantea
incorporaodecincoquintosdefunocomissionadaporelaexercidav.Informativo719.ATurma
pontuouque,naespcie,noestariaemdebateoprocessoadministrativo,devidamenteinstaurado,ouo
direitoampladefesa,masapossibilidadedeaAdministraosuspenderaparcelaquestionada.
Asseverouque,porsetratardequintosimpugnadospeloTCU,adecisodaautoridadeadministrativa
competenteteriasidodevidamentemotivadaenoteriacomprometidoasfinanasdaservidora.
RMS31973/DF,rel.Min.CrmenLcia,25.2.2014.(RMS31973)
ARE733.957AgR/CE.RELATOR:MinistroCelsodeMello.
EMENTA:CONCURSOPBLICO.AGENTEPENITENCIRIO.INVESTIGAOSOCIAL.VIDA
PREGRESSADOCANDIDATO.EXISTNCIADEREGISTROSCRIMINAIS.PROCEDIMENTOS
PENAISDEQUENORESULTOUCONDENAOCRIMINALTRANSITADAEMJULGADO.
EXCLUSODOCANDIDATO.IMPOSSIBILIDADE.TRANSGRESSOAOPOSTULADO
CONSTITUCIONALDAPRESUNODEINOCNCIA(CF,ART.5,LVII).RECURSO
EXTRAORDINRIOAQUESENEGASEGUIMENTO.
Aexclusodecandidatoregularmenteinscritoemconcursopblico,motivada,unicamente,pelofatode
existiremregistrosdeinfraespenaisdequenoresultoucondenaocriminaltransitadaemjulgado
vulnera,demodofrontal,opostuladoconstitucionaldoestadodeinocncia,inscritonoart.5,inciso
LVII,daLeiFundamentaldaRepblica.Precedentes.
InqN.3.074SC
RELATOR:MIN.ROBERTOBARROSO
EMENTA:IMPUTAODECRIMEDEINEXIGNCIAINDEVIDADELICITAO.SERVIOS
ADVOCATCIOS.REJEIODADENNCIAPORFALTADEJUSTACAUSA.
Acontrataodiretadeescritriodeadvocacia,semlicitao,deveobservarosseguintesparmetros:a)
existnciadeprocedimentoadministrativoformalb)notriaespecializaoprofissionalc)natureza
singulardoserviod)demonstraodainadequaodaprestaodoserviopelosintegrantesdoPoder
Pblicoe)cobranadepreocompatvelcomopraticadopelomercado.
Incontroversaaespecialidadedoescritriodeadvocacia,deveserconsideradosingularoserviode
retomadadeconcessodesaneamentobsicodoMunicpiodeJoinville,diantedascircunstnciasdocaso
concreto.Atendimentodosdemaispressupostosparaacontrataodireta.
Dennciarejeitadaporfaltadejustacausa.
Art.170daLei8.112/1990:registrodeinfraoprescritaepresunodeinocncia
Oart.170daLei8.112/1990(Extintaapunibilidadepelaprescrio,aautoridadejulgadoradeterminar
oregistrodofatonosassentamentosindividuaisdoservidor)inconstitucional.Essaaconclusodo
PlenrioaoconcedermandadodeseguranaparacassardecisodoPresidentedaRepblicaque,embora
reconhecendoaprescriodapretensopunitivadeinfraodisciplinarpraticadapeloimpetrante,
determinaraaanotaodosfatosapuradosemassentamentofuncional.OTribunalasseverouque,em
virtudedoreconhecimentodaextinodapunibilidadepelaprescrio,obstarseiaaimposiode
punioadministrativodisciplinar,tendoemcontaqueapretensopunitivadaAdministraoestaria
comprometidademododiretoeimediato.Assim,afirmouqueaanotaodessaocorrnciaemficha
funcionalviolariaoprincpiodapresunodeinocncia.Emconsequncia,aCorte,pormaioria,declarou
ainconstitucionalidadeincidentaldoart.170daLei8.112/1990.OMinistroDiasToffoli(relator)aduziu
queomencionadodispositivoremontariaprticasurgida,emespecial,naFormulao36doextinto
DepartamentodeAdministraodoServioPblicoDASP(Seaprescrioforposteriorinstaurao
doinqurito,deveseregistrarnosassentamentosdofuncionrioaprticadainfraoapenada).O
MinistroLuizFuxsalientouqueoregistro,emsi,seriaumapunio,queacarretariaefeitosdeletriosna
carreiradoservidor,emofensatambmaoprincpiodarazoabilidade.OMinistroMarcoAurliorealou,
deigualforma,queoaludidoartigodiscrepariadaConstituiosobongulodarazoabilidade.Porsua
vez,oMinistroRicardoLewandowskiacrescentouqueopreceitoemquestoatentariacontraaimagem
funcionaldoservidor.VencidooMinistroTeoriZavascki,quenoreputavaoart.170daLei8.112/1990
inconstitucional.Consignavaqueaincompatibilidadedependeriadainterpretaoconferidaao
dispositivo.AduzianoconflitarcomaConstituiooentendimentodequesetratariadedocumentao

deumfato,ouseja,dequeoservidorresponderaaumprocessoequeaelenoforaaplicadapenaem
razodaprescrio.
MS23262/DF,rel.Min.DiasToffoli,23.4.2014.(MS23262)
Serviossociaisautnomoseexignciadeconcursopblico1
Osserviossociaisautnomos,porpossuremnaturezajurdicadedireitoprivadoenointegrarema
AdministraoPblica,mesmoquedesempenhematividadedeinteressepblicoemcooperaocomo
enteestatal,noestosujeitosobservnciadaregradeconcursopblico(CF,art.37,II)para
contrataodeseupessoal.EssaaconclusodoPlenrio,quenegouprovimentoarecursoextraordinrio
noqualsediscutiaanecessidadederealizaodeconcursopblicoparaacontrataodeempregadospor
pessoajurdicaintegrantedochamadoSistemaS.Deincio,aCorteafastoupreliminardeilegitimidade
doMinistrioPblicodoTrabalhoparainterporopresenterecursoextraordinrio.Destacouque,nos
termosdosartigos83,VI,e107,caput,ambosdaLC75/1993,incumbiriaquelergooficiarperante
oTST,oqueabrangeriaaatribuiodeinterporrecursoperanteoSTF.Esclareceuqueosprecedentes
citadospelorecorrido(SESTServioSocialdoTransporte)noseaplicariamespcie,porqueneleso
MinistrioPblicodoTrabalhoteriaatuadodeformaoriginriaperanteoSTF,oqueseriavedado.No
mrito,oTribunallembrouqueaconfiguraojurdicadessasentidadesrelacionadasaosserviossociais
teriamsidoexpressamenterecepcionadaspeloart.240daCFepeloart.62doADCT.Recordouainda
queosserviossociaisdoSistemaS(SESTServioSocialdoTransporteSESCOOPServio
NacionaldeAprendizagemnoCooperativismoSESCServioSocialdoComrcioSENACServio
NacionaldeAprendizagemSESIServioSocialdaIndstriaSENAIServiodeAprendizado
IndustrialeSENARServioNacionaldeAprendizagemRural),vinculadossentidadespatronaisde
grausuperiorepatrocinados,basicamente,porrecursosrecolhidosdoprpriosetorprodutivo
beneficiado,teriaminegvelautonomiaadministrativa.Asseverouqueessaautonomiaterialimitesno
controlefinalsticoexercidopeloTCUquantoaplicaodosrecursosrecebidos,sujeioquedecorreria
doart.183doDecretolei200/1967edoart.70daConstituio.Ademais,mencionouque,nocaso
concreto,aentidadeestariasujeitasauditoriasacargodoMinistriodosTransporteseaprovaode
seusoramentospeloPoderExecutivo.Assinalouqueanoobrigatoriedadedesubmissodasentidades
dodenominadoSistemaSaosditamesconstitucionaisdoart.37,notadamenteaoseuincisoII,noas
eximiriademanterumpadrodeobjetividadeeeficincianacontrataoenosgastoscomseupessoal.
Enfatizouqueessaexignciatraduziriaumrequisitodelegitimidadedaaplicaodosrecursos
arrecadadosnamanutenodesuafinalidadesocial,porquantoentidadesdecooperaoadesenvolver
atividadesdeinteressecoletivo.
ACorteenunciouascaractersticasbsicasdessesentesautnomos:a)dedicamseaatividadesprivadas
deinteressecoletivocujaexecuonoatribudademaneiraprivativaaoEstadob)atuamemregime
demeracolaboraocomoPoderPblicoc)possuempatrimnioereceitaprprios,constitudos,
majoritariamente,peloprodutodascontribuiescompulsriasqueaprprialeidecriaoinstituiemseu
favored)possuemaprerrogativadeautogerirseusrecursos,inclusivenoqueserefereelaboraode
seusoramentos,aoestabelecimentodeprioridadesedefiniodeseusquadrosdecargosesalrios,
segundoorientaopolticaprpria.Alertouparaanecessidadedenoseconfundiressasentidadese
tampoucoequiparlasaoutrascriadasapsaCF/1988,comoaAssociaodosPioneirosSociaisAPS
aAgnciadePromoodeExportaesdoBrasilAPEXetambmaAgnciaBrasileirade
DesenvolvimentoIndustrialABDI,cujaconfiguraojurdicateriapeculiaridadesprprias:a)criadas
porautorizaodeleieimplementadaspeloPoderExecutivo,noporentidadessindicaisb)no
destinadasaproverprestaessociaisoudeformaoprofissionaladeterminadascategoriasde
trabalhadores,masaatuarnaprestaodeassistnciamdicaqualificadaenapromoodepolticas
pblicasdedesenvolvimentosetoriaisc)financiadas,majoritariamente,pordotaesconsignadasno
oramentodaUniod)obrigadasagerirseusrecursosdeacordocomoscritrios,metaseobjetivos
estabelecidosemcontratodegestocujostermosseriamdefinidospeloprprioPoderExecutivoee)
supervisionadaspeloPoderExecutivo,quantogestodeseusrecursos.Feitasessasconsideraes,o
Colegiadopontuouque,emboraorecorridotenhasidocriadoapsaCF/1988,anaturezadasatividades
poreledesenvolvidas,aformadefinanciamentoeoregimedecontroleaqueestariasujeitoo
enquadrariamnoconceitooriginaldeserviosocialautnomo,vinculadoefinanciadopordeterminado
segmentoprodutivo.Concluiu,assimque,emrazodesuanaturezajurdicadedireitoprivadoeno
integrantedaAdministraoPblica,diretaouindireta,aelenoseaplicariaoincisoIIdoart.37da
Constituio.Registrouqueaausnciadeimposionormativadeobservnciaobrigatriadosprincpios
geraisdaAdministraoPblicanacontrataodepessoal,noseaplicariaacertosserviossociais
(comoAPS,APEXeABDI)eoutrasespciesdeentidadescolaboradorascomoPoderPblico,cuja
disciplinageralimporiaaadoodessesprincpios.Precedentescitados:ADI1.864/PR(DJede

2.5.2008)ARE683.979/DF(DJede23.8.2012)RE366.168/SC(DJUde14.5.2004)eAI349.477
AgR/PR(DJUde28.2.2003).
RE789874/DF,rel.Min.TeoriZavascki,17.9.2014.(RE789874)
ADIevendadeprodutosdeconveninciaemfarmciasedrogarias
NalinhadeprecedentesjfirmadosnosentidodanousurpaodacompetncialegislativadaUnio,o
Plenriojulgouimprocedentespedidosformuladosemaesdiretasdeinconstitucionalidade,apreciadas
emconjunto,ajuizadascontraasLeis4.353/2009,14.588/2009,63/2009,12.623/2007e5.465/2005,
respectivamente,doDistritoFederaledosEstadosdoCear,doAmazonas,deSoPauloedoPiau.As
normasimpugnadasdispemsobreocomrciodeartigosdeconveninciaemfarmciasedrogarias.
ADI4423/DF,rel.Min.DiasToffoli,24.9.2014.(ADI4423)
ADIeestabilidadedeservidorpblico
OPlenrioconfirmoumedidacautelar(noticiadanoInformativo137)ejulgouprocedentepedido
formuladoemaodiretaparadeclararainconstitucionalidadedoart.6doADCTdaConstituiodo
EstadodoAmazonas,queconfereestabilidadeaosempregadosdeempresaspblicas,sociedadesde
economiamistaedemaisentidadesdedireitoprivadosobocontroledeestadosmembrosemunicpios.O
TribunalreputounoserpossvelConstituioestadualestenderashiptesescontempladaspeloart.19
doADCTdaConstituioFederal,queconcederaestabilidadenoserviopblicoapenasaosservidores
daadministraodireta,autrquicaedefundaespblicas.
ADI1808/AM,rel.Min.GilmarMendes,18.9.2014.(ADI1808)
Vantagemdecartergeraleextensoainativos
Asvantagensremuneratriasdecartergeralconferidasaservidorespblicos,porseremgenricas,so
extensveisainativosepensionistas.Combasenessaorientao,oPlenrionegouprovimentoarecurso
extraordinrioemquesediscutiaapossibilidadedeextensoaservidoresaposentadosdeVerbade
IncentivodeAprimoramentoDocncia,institudapelaLC159/2004,doEstadodoMatoGrosso.O
Tribunalressaltouqueaaludidaverbaconstituiriavantagemremuneratriaconcedidaindistintamenteaos
professoresativos.Portanto,extensvelaosprofessoresinativosepensionistas,nostermosdoart.40,8,
daCF,emsuaredaooriginal.Observouquearecorrida,nacondiodeprofessoraaposentadaantesda
EC41/2003,preencheraosrequisitosconstitucionaisparaquefossereconhecidooseudireitoao
percebimentodessebenefcio.Emseguida,aCorte,pormaioria,fixoudiretrizescomefeitoerga
omnes,paraqueosobjetivosdatutelajurisdicionalespecialalcanassemdeformaeficienteosseus
resultadosjurdicos:a)asvantagensremuneratriaslegtimasedecartergeralconferidasadeterminada
categoria,carreiraou,indistintamente,aservidorespblicos,porseremvantagensgenricas,seriam
extensveisaosservidoresinativosepensionistasb)nessescasos,aextensoalcanariaosservidoresque
tivessemingressadonoserviopblicoantesdapublicaodaEC20/1998edaEC41/2003,etivessem
seaposentadoouadquiridoodireitoaposentadoriaantesdaEC41/2003c)emrelaoaosservidores
quetivessemingressadoeseaposentadonoserviopblicoapsaEC41/2003,deveriamserobservados
osrequisitosestabelecidosnaregradetransiocontidaemseuart.7,emvirtudedaextinoda
paridadeintegralentreativoseinativoscontidanoart.40,8,daCF,redaooriginal,paraos
servidoresquetivesseingressadonoserviopblicoapsapublicaodaEC41/2003ed)comrelao
aosservidoresquetivessemingressadonoserviopblicoantesdaEC41/2003etivessemseaposentado
ouadquiridoodireitoaposentadoriaapsasuaedio,afirmouqueserianecessrioobservara
incidnciadasregrasdetransiofixadaspelaEC47/2005,aqualestabeleceraefeitosretroativosdata
devignciadaEC41/2003.Vencido,quantoaessesparmetros,oMinistroMarcoAurlio,quenoos
fixavaparacasosdiversos.Pontuavaquenoseriapossveljulgarmatria,pelaprimeiravez,emsede
extraordinria,muitomenosparafugirsbalizasintransponveisdaprpriacausa.
RE596962/MT,rel.Min.DiasToffoli,21.8.2014.(RE596962)
ADIedecisoadministrativa:cabimentoereservalegal
OPlenriojulgouprocedentepedidoformuladoemaodireta,paradeclararainconstitucionalidadede
decisoproferidaportribunaldejustialocal,nosautosdeprocessoadministrativo,emquereconhecido
odireitogratificaode100%aosinteressadosservidoresdaqueletribunaleestendidaessa
gratificaoaosdemaisservidoresdorgoemsituaoanloga.Preliminarmente,pormaioria,
conheceusedaao.Noponto,oMinistroRobertoBarrososalientouqueadecisodaCortedeorigem
teriacontedonormativo,comgeneralidadeeabstrao,porqueestenderaosefeitosdaconcessode
gratificaoaumnmeroexpressivamentemaiordepessoas,emcomparaosdiretamenteinteressadas

noprocedimentoadministrativo.Dessemodo,ponderoucabvelocontroleabstratode
constitucionalidade.AMinistraRosaWeberdestacouqueessecarterdegeneralidadeseriaafervela
partirdaindeterminaosubjetivadaspessoaseventualmenteatingidaspeladecisodiscutida.OMinistro
RicardoLewandowskiconstatouqueosservidoresbeneficiadoscomadecisofavorvelnotocante
gratificaoserviriamcomoparadigmasapartirdosquaisomesmobenefcioseriaestendidoaoutros
servidores,emnmeroindeterminado.Ademais,registrouqueadecisoemcomentofundarseia
diretamentenaConstituio,porqueinvocadooprincpiodaisonomia.Vencida,quantopreliminar,a
MinistraCrmenLcia,relatora,quenoconheciadaaoporconsiderarinadequadaaviaeleita.
Reputavaqueoatoadversadonoseriadotadodeautonomia,suficincia,generalidade,abstraoe
obrigatoriedadedecumprimentoparatodos.Nomrito,oColegiadoasseverouqueotribunaldejustia
localteriaestendidoorecebimentodagratificaoporatodiversodelei,emcontrariedadeaoart.37,X,
daCF(Xaremuneraodosservidorespblicoseosubsdiodequetratao4doart.39somente
poderoserfixadosoualteradosporleiespecfica,observadaainiciativaprivativaemcadacaso,
asseguradarevisogeralanual,semprenamesmadataesemdistinodendices).Assinalouqueteria
havido,ademais,equiparaoremuneratriaentreservidores,vedadapeloart.37,XIII,daCF(XIII
vedadaavinculaoouequiparaodequaisquerespciesremuneratriasparaoefeitoderemunerao
depessoaldoserviopblico),conformereiteradajurisprudnciadoSTF.Acrescentouqueadeciso
impugnadaadotaracomofundamentooprincpiodaisonomia.Entretanto,deacordocomoEnunciado
339daSmuladoSTF(NocabeaoPoderJudicirio,quenotemfunolegislativa,aumentar
vencimentosdeservidorespblicossobfundamentodeisonomia),afirmouquenosepoderiainvocar
essepostuladoparaobtenodeganhoremuneratriosemrespaldolegal.Nessesentido,seaoPoder
Judicirio,emsuafunojurisdicional,noseriapermitidooaumentodevencimentodeservidorescom
basenoreferidoprincpio,menosaindanoexercciodefunoadministrativa.
ADI3202/RN,rel.Min.CrmenLcia,5.2.2014.(ADI3202)
AG.REG.NOAREN.656.360BA
RELATOR:MIN.DIASTOFFOLI
EMENTA:Agravoregimentalnorecursoextraordinriocomagravo.Administrativo.Concursopblico.
Limitaodonmerodehabilitadosnafaseanteriorparaparticipaonasubsequente.Possibilidade.
Aberturadenovoconcurso.Prazodevalidade.Legislaoinfraconstitucional.Reexamedefatoseprovas.
Impossibilidade.Precedentes.
1.NoviolaaConstituioFederalalimitao,peloeditaldoconcurso,donmerodecandidatosque
participarodasfasessubsequentesdocertame,aindaqueimportenaeliminaodeparticipantesque,
noobstantetenhamatingidoasnotasmnimasnecessriashabilitao,tenhamseclassificadoalmdo
nmerodevagasprevistonoinstrumentoconvocatrio.
2.ACortedeorigemconcluiu,combaseemnormasinfraconstitucionaisenosfatosenasprovasdos
autos,queoprazodoconcursodoqualparticiparamosoraagravantesjhaviaexpiradoquandoda
aberturadanovaseleo.
3.Inadmissvel,emrecursoextraordinrio,aanlisedalegislaoinfraconstitucionaleoreexamedo
conjuntofticoprobatriodacausa.IncidnciadasSmulasns636e279/STF.
4.Agravoregimentalnoprovido.
EMB.DECL.NOAG.REG.NOAIN.651.512RS
RELATOR:MIN.RICARDOLEWANDOWSKI
EMENTA:EMBARGOSDEDECLARAONOAGRAVOREGIMENTALNOAGRAVODE
INSTRUMENTO.EMPRESABRASILEIRADECORREIOSETELGRAFOSECT.DEMISSO
IMOTIVADADESUAEMPREGADA.IMPOSSIBILIDADE.NECESSIDADEDEMOTIVAODA
DISPENSA.EMBARGOSACOLHIDOSCOMEFEITOSINFRINGENTES.
IOPlenriodoSupremoTribunalFederal,aojulgaromritodoRE589.998/PI,deminharelatoria,
comrepercussogeralreconhecida,firmouoentendimentonosentidodequeadispensadeempregados
deempresaspblicasesociedadesdeeconomiamistaprestadorasdeserviospblicosdevesermotivada,
emobedinciaaosprincpiosdaimpessoalidadeeisonomiaqueregemaadmissoporconcursopblico,
afastandose,entretanto,odireitoestabilidadeprevistanoart.41daConstituioFederal.
IIEmbargosdedeclaraoacolhidospara,atribuindolhesexcepcionaisefeitosinfringentes,cassaro
acrdoembargado,darprovimentoaoagravoregimental,paradarprovimentoaoagravodeinstrumento,
paradarprovimentoaorecursoextraordinrio,emconformidadeaoquefoidecididonojulgamentodo
RE589.998RG/PI.
AG.REG.NOAREN.758.465BA
RELATOR:MIN.ROBERTOBARROSO

EMENTA:AGRAVOREGIMENTALEMRECURSOEXTRAORDINRIOCOMAGRAVO.
CONCURSOPBLICO.CANDIDATOSAPROVADOSFORADONMERODEVAGAS
PREVISTONOEDITAL.INEXISTNCIADENOVASVAGAS.PRETERIONO
CARACTERIZADA.INCIDNCIADASSMULAS279E454/STF.
Paradissentirdaconclusodoacrdorecorrido,serianecessrionovaapreciaodosfatosedomaterial
probatrioconstantedosautos,bemcomoexamedeclusulaseditalcias.IncidnciadasSmulas279e
454/STF.
Agravoregimentalaquesenegaprovimento.
Atividadepolicialeexercciodaadvocacia:incompatibilidade
Avedaodoexercciodaatividadedeadvocaciaporaquelesquedesempenham,diretaouindiretamente,
atividadepolicial,noafrontaoprincpiodaisonomia.Combasenessaorientao,oPlenriojulgou
improcedentepedidoformuladoemaodiretadeinconstitucionalidadepropostacontraoart.28,V,da
Lei8.906/1994EstatutodaAdvocacia.Oatoimpugnadodispeseroexercciodaadvocacia,mesmo
emcausaprpria,incompatvelcomasatividadesdosocupantesdecargosoufunesvinculadosdireta
ouindiretamenteaatividadepolicialdequalquernatureza.OTribunaladuziuquereferidavedaono
pretenderiafazerdistinoqualificativaentreaatividadedapolciaeadaadvocacia,porquantocadaqual
prestariarelevantesserviosnombitosocial.Destacouqueoaludidobicenoconstituiriainovao
trazidapelaLei8.906/1994,porqueconstariaexpressamentenoanteriorEstatutodaOABLei
4.215/1963.Emacrscimo,oMinistroDiasToffoli,relator,consignouqueolegisladorpretendera
estabelecerclusuladeincompatibilidadedeexercciosimultneodasreferidasatividades,porser
prejudicialsrelevantesfunesexercidasporcadaumadessascategorias.
ADI3541/DF,rel.Min.DiasToffoli,12.2.2014.(ADI3541)
Concursopblicoeclusuladebarreira1
constitucionalaregradenominadaclusuladebarreira,inseridaemeditaldeconcursopblico,que
limitaonmerodecandidatosparticipantesdecadafasedadisputa,comointuitodeselecionarapenasos
concorrentesmaisbemclassificadosparaprosseguirnocertame.EssaaconclusodoPlenrio,que
proveurecursoextraordinrionoqualsediscutiaalegitimidadedaaludidaclusulaluzdoprincpioda
isonomia....OTribunaldestacouqueasclusulasdebarreira,demodogeral,elegeriamcritrios
diferenciadoresdecandidatosemperfeitaconsonnciacomaConstituio,luzdoart.37,caputeII.
Apontouqueessasregrasnoconstituiriamapenasmedidaoperacionalfundadaemquestesfinanceiras,
mastambmlevariamemcontaalimitaoderecursoshumanospresentenamaioriadosconcursos.
Elucidouqueoestabelecimentodonmerodecandidatosaptosaparticipardedeterminadaetapade
concursopblicotambmpassariapelocritriodeconveninciaeoportunidadedaAdministrao,eno
infringiriaoprincpiodaisonomiaquandoocritriodeconvocaofossevinculadoaodesempenhodo
concorrenteemetapasanteriores.Acresceuquedecisesjudiciaisampliadorasdoroldeparticipantesem
determinadaetapadecertame,noafdeatenderisonomia,desrespeitariamopostulado,porque
ensejariamapossvelpreteriodecandidatosmaisbemclassificados...
RE635739/AL,rel.Min.GilmarMendes,19.2.2014.(RE635739)
ResponsabilidadecivildoEstadoporatolcito:intervenoeconmicaecontrato6
AUnio,naqualidadedecontratante,possuiresponsabilidadecivilporprejuzossuportadospor
companhiaareaemdecorrnciadeplanoseconmicosexistentesnoperodoobjetodaao.Essaa
conclusodoPlenrioaofinalizarojulgamentodetrsrecursosextraordinriosnosquaissediscutia
eventualdireitoaindenizaodecompanhiaareaemvirtudedasupostadiminuiodoseupatrimnio
decorrentedapolticadecongelamentotarifriovigente,noPas,deoutubrode1985ajaneirode1992.A
empresa,orarecorrida,requereratambmorestabelecimentodoequilbrioeconmicofinanceirodo
contratodeserviodetransporteareo,comoressarcimentodosprejuzossuportados,acrescidosde
danosemergentes,lucroscessantes,correomonetriaejuros,emfacedeclusulacontratualv.
Informativo705.OTribunal,pormaioria,negouprovimentoaosrecursosextraordinriosdoMinistrio
PblicoFederal,naparteemqueconhecido,edaUnio.Noconheceu,ainda,dooutrorecurso
extraordinriodaUnio,referenteparticipaodoparquetdesdeoinciodademanda.
RE571969/DF,rel.Min.CrmenLcia,12.3.2014.(RE571969)
AG.REG.NOREN.607.590PR
RELATOR:MIN.ROBERTOBARROSO
EMENTA:AGRAVOREGIMENTALEMRECURSOEXTRAORDINRIO.CONCURSOPBLICO.
APROVADOSFORADONMERODEVAGASPREVISTASNOEDITAL.PRETERIONO

CONFIGURADA.AUSNCIADEDIREITOSUBJETIVONOMEAO.PRORROGAODE
CONCURSOPBLICO.ATODISCRICIONRIODAADMINISTRAO.PRECEDENTES.
OSupremoTribunalFederal,apsreconheceraexistnciaderepercussogeraldamatrianoRE
598.099RG,julgadosobarelatoriadoMinistroGilmarMendes,entendeuque,emregra,apenaso
candidatoaprovadoentreasvagasprevistasnoeditaldeconcursopblicotemdireitolquidoecerto
nomeao.
AjurisprudnciadestaCortepacficaaoafirmarsetratardedecisodiscricionriadaAdministraoa
questorelativaprorrogaoounodeconcursopblico.Precedentes.
Agravoregimentalaquesenegaprovimento.
ADIN.3.341DF
RELATOR:MIN.RICARDOLEWANDOWSKI
EMENTA:AODIRETADEINCONSTITUCIONALIDADE.LEISDODISTRITOFEDERALQUE
DISPEMSOBRECARREIRASECARGOSPBLICOS.COMPETNCIADOSTFPARA
JULGAMENTO.REVOGAOSUPERVENIENTEDEDISPOSITIVOSIMPUGNADOS.
EXISTNCIADEJULGAMENTOANTERIORSOBREDISPOSITIVOLEGALIMPUGNADO.
PREJUDICIALIDADERECONHECIDA.PROVIMENTODERIVADODECARGOSPORMEIODE
ASCENSOETRANSPOSIO.INCONSTITUCIONALIDADE.VIOLAOAOART.37,II,DA
CF.SMULA685DOSTF.OFENSAINDIRETA.AOJULGADAPARCIALMENTE
PROCEDENTE.
IAnaturezahbridadoDistritoFederalnoafastaacompetnciadestaCorteparaexercerocontrole
concentradodenormasquetratamsobreaorganizaodepessoal,poisnestasearaimpossveldistinguir
sesuanaturezamunicipalouestadual.
IIAaoestprejudicadanoquedizrespeitoaopleitodereconhecimentodainconstitucionalidadedos
arts.3daLeidistrital66/1989e6daLeidistrital83/1989,emrazodasupervenienteperdadeobjeto,
tendoemvistaasuasrevogaesexpressas,respectivamente,pelasLeisdistritais,3.318/2004e
3.319/2004.Precedentes.
IIIResta,tambm,prejudicadoofeitonotocanteimpugnaoaoart.1daLei96/1990doDistrito
Federal,umavezquejhouvepronunciamentodestaCorteacercadaconstitucionalidadedeste
dispositivonojulgamentodaADI402/DF,Rel.Min.MoreiraAlves.
IVSoinconstitucionaisosarts.8e17daLei68/1989eoart.6daLei82/1989porviolaremoart.
37,II,daConstituioFederal.
VAjurisprudnciapacficadestaCortenosentidodequeaascensoeatransposio,conformese
verificanosdispositivosoraatacados,constituemformasdeprovimentoderivadoinconstitucionais,por
violaremoprincpiodoconcursopblico.Smula685doSTF.
VIQuantoimpugnaoaosarts.1e2daLeidistrital282/1992,eventualafrontaaotexto
constitucionalseriaindireta,umavezquesemostraindispensvel,paraaresoluodaquesto,oexame
docontedodeoutrasnormasinfraconstitucionais.Precedentes.
VIIAojulgadaparcialmenteprocedenteparadeclararinconstitucionaisosarts.8e17daLei
68/1989eoart.6daLei82/1989,prejudicadooexamedosarts.3daLeidistrital66/1989,6daLei
distrital83/1989e1daLeidistrital96/1990.
VIIIAonoconhecidanotocanteaimpugnaoaosarts.1e2daLeidistrital282/1992.
Vendadeprodutosdeconveninciaeprestaodeserviosemfarmciasedrogarias
NalinhadeprecedentesfirmadosnosentidodanousurpaodacompetncialegislativadaUnio,o
Plenriodeuprovimentoaagravoregimentalejulgouimprocedentepedidoformuladoemaodireta
ajuizadaemfacedaLei7.668/2004doEstadodaParaba.Areferidanormaautorizaasfarmciaseas
drogariasacomercializarmercadoriasdecarternofarmacutico,bemcomoaprestarserviosdemenos
complexidade,consideradosteispopulao.OColegiadoasseverouquealeinoteriaregulamentado
acomercializaoprivativadedrogas,medicamentos,insumosfarmacuticosecorrelatosporfarmciase
drogarias,temaregulado,embasesgerais,pelaLei5.991/1973.Aausnciadeusurpaodecompetncia
reforariaaatuaolegtimadainiciativalegislativaestadualnocamposuplementar.
ADI4952AgR/PB,rel.Min.LuizFux,29.10.2014.(ADI4952)
ADIN.4.876DF
RELATOR:MIN.DIASTOFFOLI
EMENTA:Aodiretadeinconstitucionalidade.Artigo7daLeiComplementarn100/2007doEstado
deMinasGerais.Normaquetornoutitularesdecargosefetivosservidoresqueingressaramna

administraopblicasemconcursopblico,englobandoservidoresadmitidosantesedepoisda
Constituiode1988.Ofensaaoart.37,incisoII,daConstituioFederal,eaoart.19doAtodas
DisposiesConstitucionaisTransitrias.Modulaodosefeitos.Procednciaparcial.
1.DesdeaConstituiode1988,porforadoseuart.37,incisoII,ainvestiduraemcargoouemprego
pblicodependedaprviaaprovaoemconcursopblico.Asexceesaessaregraestotaxativamente
previstasnaConstituio.Tratandose,noentanto,decargoefetivo,aaprovaoemconcursopblicose
impe.
2.Oart.19doAtosdasDisposiesConstitucionaisTransitriastornouestveisosservidoresque
estavamemexercciohpelomenoscincoanosnadatadapromulgaodaConstituiode1988.A
estabilidadeconferidaporessanormanoimplicaachamadaefetividade,quedependedeconcurso
pblico,nemcomelaseconfunde.Taldispositivodeobservnciaobrigatriapelosestados.
Precedentes:ADIn289/CE,RelatoroMinistroSeplvedaPertence,TribunalPleno,DJde16/3/07RE
n199.293/SP,RelatoroMinistroMarcoAurlio,TribunalPleno,DJde6/8/04ADIn243/RNMC,
RelatoroMinistroMaurcioCorra,TribunalPleno,DJde24/8/01REn167635/PA,RelatoroMinistro
MaurcioCorra,SegundaTurma,DJde7/2/97.
3.ComexceodoincisoIII(quefazrefernciaaservidoressubmetidosaconcursopblico),osdemais
incisosdoart.7daLeiComplementarn100,de2007,doEstadodeMinasGeraistornaramtitularesde
cargoefetivoservidoresqueingressaramnaAdministraoPblicacomevidenteburlaaoprincpiodo
concursopblico(art.37,II,CF/88).
4.Modulaodosefeitosdadeclaraodeinconstitucionalidade,nostermosdoart.27daLein
9.868/99,para,i)emrelaoaoscargosparaosquaisnohajaconcursopblicoemandamentooucom
prazodevalidadeemcurso,darefeitosprospectivosdeciso,demodoasomenteproduzirefeitosa
partirdedozemeses,contadosdadatadapublicaodaatadejulgamento,tempohbilparaarealizao
deconcursopblico,anomeaoeapossedenovosservidores,evitandose,assim,prejuzoprestao
deserviospblicosessenciaispopulaoii)quantoaoscargosparaosquaisexistaconcursoem
andamentooudentrodoprazodevalidade,adecisodevesurtirefeitosimediatamente.Ficam,ainda,
ressalvadosdosefeitosdadeciso(a)aquelesquejestejamaposentadoseaquelesservidoresque,ata
datadepublicaodaatadestejulgamento,tenhampreenchidoosrequisitosparaaaposentadoria,
exclusivamenteparaefeitosdeaposentadoria,oquenoimplicaefetivaonoscargosouconvalidao
daleiinconstitucionalparaessesservidores,umavezqueasuapermanncianocargodeve,
necessariamente,observarosprazosdemodulaoacima(b)osqueforamnomeadosemvirtudede
aprovaoemconcursopblico,imprescindivelmente,nocargoparaoqualforamaprovadose(c)a
estabilidadeadquiridapelosservidoresquecumpriramosrequisitosprevistosnoart.19doADCTda
ConstituioFederal.
5.Aodiretajulgadaparcialmenteprocedente.
Posseemconcursopblicopormedidajudicialprecriaefatoconsumado
Aposseouoexerccioemcargopblicoporforadedecisojudicialdecarterprovisrionoimplicaa
manuteno,emdefinitivo,docandidatoquenoatendeaexignciadeprviaaprovaoemconcurso
pblico(CF,art.37,II),valorconstitucionalquepreponderasobreointeresseindividualdocandidato,
quenopodeinvocar,nahiptese,oprincpiodaproteodaconfianalegtima,poisconhecea
precariedadedamedidajudicial.Combasenessaorientao,oPlenrio,pormaioria,deuprovimentoa
recursoextraordinrioparareformaracordoque,combasenateoriadofatoconsumado,conclura
pelapermannciadarecorridanocargopblicoporelaocupadodesde2002.Discutiaseapossibilidade
demanutenodecandidatoinvestidoemcargopblicoemdecorrnciadedecisojudicialdenatureza
provisria.Naespcie,arecorridatomarapossenocargodeagentedapolciacivilemvirtudedemedida
liminardeferidaemaocautelar,emboraelativessesidoreprovadanasegundaetapadocertame(teste
fsico)enotivessesesubmetidoterceirafase(examepsicotcnico).
OTribunaldestacou,deincio,aexistnciadeconflitoentreduasordensdevaloresque,antea
incompatibilidade,deveriamsersopesadas.Deumlado,ointeresseindividualdacandidataem
permanecernocargopblicoque,porforadeliminar,exerceriahmaisde12anos.Deoutrolado,o
interessepbliconocumprimentodoart.37,II,daCFedeseusconsectrios.Emseguida,mencionou
queajurisprudnciapredominantedaCorteserianosentidodaprevalnciaestritaobservnciadas
normasconstitucionais.Asseverouque,naquestoemdebate,noseriacabveloargumentodaboafou
doprincpio,aelaassociado,daproteodaconfianalegtimadoadministrado.Noponto,aduziuque
essaalegaoseriavivelquando,poratodeiniciativadaprpriaAdministrao,decorrentede
equivocadainterpretaodaleioudosfatos,oservidorseriaaladoadeterminadacondiojurdicaou
seriaincorporadadeterminadavantagemaoseupatrimniofuncional,demodoqueessaspeculiares

circunstnciasprovocassememseuntimojustificvelconvicodequesetratariadeumstatusoude
umavantagemlegtima.Assim,supervenienteconstataodailegitimidadedessesproveitosconfiguraria
comprometimentodaboafoudaconfianalegtimaprovocadapeloprimitivoatodaAdministrao,o
quepoderiaautorizar,aindaqueemnomedofatoconsumado,amanutenodostatusquo,ou,pelo
menos,adispensaderestituiodevalores.OColegiadofrisou,noentanto,aexcepcionalidadedessa
hiptese.
ACortesalientou,ainda,queasituaodosautosseriadistinta,porquantoanomeaoepossenocargo
teriamocorridoporprovocaodarecorridaecontraavontadedaAdministrao,aqualapresentara
resistncianoplanoprocessual.Explicitou,tambm,queoacrdorecorridonoafirmaraa
plausibilidadedodireitodearecorridapermanecernocargo,massomenteselimitaraaaplicarateoria
dofatoconsumado,tendoemcontaquealiminarvigoraria,poca,hmaisdeseteanos.OColegiado
observouque,naespcie,nofariasentidoinvocarseoprincpiodaproteodaconfianalegtimanos
atosadministrativos,hajavistaqueabeneficirianodesconheceria,porquedecorrentedeleiexpressa,a
naturezaprovisriadoprovimento,cujarevogaopoderiasedaraqualquermomentoeacarretar
automticoefeitoretroativo.Acrescentouqueaconcessodasmedidasantecipatriascorreriaporcontae
responsabilidadedorequerente.Assim,afastadooprincpiodaproteodaconfianalegtima,oPlenrio
registrouqueapenasointeresseindividualnamanutenodocargosobejariacomofundamentopara
sustentaraconclusodoacrdoimpugnado.Considerou,todavia,queapretensodarecorridano
poderiajustificarodesatendimentodosuperiorinteressepbliconocumprimentodasnormas
constitucionais.Frisou,ademais,queesseinteresseindividualseoporia,inclusive,aointeressedemesma
naturezadecandidatoque,aprovadonoconcurso,foraalijadodocargo,ocupadosemobservnciadas
regrasconstitucionais.Porfim,oTribunalassegurourecorridaosvencimentoseasvantagens
percebidosatadatadojulgamento.
VencidososMinistrosRobertoBarrosoeLuizFuxnegavamprovimentoaorecursoextraordinrio.O
MinistroRobertoBarrosoentendiaque,nocaso,aponderaonosedariaentreinteresseprivadodo
indivduoeinteressepblicodaAdministrao,mas,entreoprincpiodaconfianalegtimaeo
mandamentodoconcursopblico.Esclareciaque,comoemtodaponderao,nemsempreseriapossvel
estabelecer,primafacie,qualdosdoisprincpiosdeveriaprevalecer.Aduziaqueessaponderao
deveriaserfeitaluzdoselementosdocasoconcreto.Registravaqueaproteodaconfianalegtima
seriavalorconstitucionaldecorrentedoprincpiodaseguranajurdicae,porisso,semostrariaimprprio
oargumentonosentidodeserinexistenteteseconstitucionalemfavordarecorrida.Destacavaqueaideia
deseguranajurdicateriavertenteobjetivaaimpediraretroatividadedasnormas.Nesseponto,
sublinhavaquehaveriaproteoaoatojurdicoperfeito,aodireitoadquiridoecoisajulgada,aamparar
asexpectativaslegtimasdaspessoas,apreservar,inclusive,efeitosdeatoseventualmenteinvlidos.
Reiteravaqueassituaesdeinvestidurasdeservidorpblicoenvolveriammuitasnuanas,doque
decorreriaanecessidadedeseconhecerocasosubjudiceparaseprocederinterpretao
constitucionalmenteadequada.Propunhaaobservnciadeparmetrosparaaaferiodeeventual
confianalegtima:a)otempodecorridoentreasdecisescontraditrias,adotandose,poranalogia,o
prazodecincoanosprevistonoart.54daLei9.784/1999b)aboafdocandidatoc)ograude
estabilidadedadecisojudicial,demaneiraqueumadecisode2graugerariamaiorexpectativade
direitod)orgoprolatordadeciso,poisquantomaiselevadoorgojudicial,maioraexpectativade
direitooriginadaee)aplausibilidadedatesejurdicaquejustificaraainvestiduraeaausnciadeconduta
processualprocrastinatria.
OMinistroLuizFux,porsuavez,enfatizavaquearecorridateriaprestadoconcursopblicoesido
aprovadacomnotaexemplarnocursodeaperfeioamento,apesardenotersesubmetidoaoexame
psicotcnico.Registravaqueafunodessetesteseriaaferircondiesbiopsicolgicasnoexercciode
umafuno,earecorridaaexercera,deformaexemplarporvriosanos,oquesuperariacompletamente
aausnciadoreferidoexame.Reputavaquearecorridativeraseudireitoreafirmadoemsentenade
mritoeconfirmadoemacrdoqueperdurarapormaisde12anos.Frisavaqueatendnciamundial
seriafazercomqueojurisdicionadosecontentassecomumasdecisojudicialeoadventodeuma
segundadeciso,porrgocolegiado,apurariaasuajuridicidade.Comparava,noponto,comoque
contidonadenominadaLeidaFichaLimpa,queprevadecisocolegiadaparafinsdetornaralgum
inelegvel.Aduziaque,naespcie,estariaemjogodireitofundamentalencartadonoart.5daCFe,como
direitofundamental,prevaleceriasobreoutrosinteressescorrelatoscausa.
RE608482/RN,rel.Min.TeoriZavascki,7.8.2014.(RE608482)
Carteiradeidentidade:tiposanguneoefatorRh1
OPlenrio,pormaioria,julgouimprocedentespedidosformuladosemaesdiretasde
inconstitucionalidadeajuizadascontraaLei12.282/2006,doEstadodeSoPaulo,eaLei14.851/2009,

doEstadodeSantaCatarina,quedispemsobreainclusodosdadossanguneosnacarteiradeidentidade
emitidapelorgodeidentificaodoEstadomembro.OTribunalobservouqueodevido
equacionamentodadistribuioconstitucionaldecompetnciaslegislativasentreaUnio,osEstados
membros,oDistritoFederaleosMunicpioslevariasempreemcontaoprincpiofederativo.Sublinhou
queaexignciadeconformaolegislativauniformedamatrianoterritrionacionalemergiriada
prpriafinalidadesocialdamanutenoderegistros.Constatouqueanaturezajurdicadacdulade
identidadeseriaderegistropblicoesuadisciplinalegislativacompetiriaprivativamenteUnio(CF,
art.22,XXV).Salientouque,aofixaracompetnciaprivativadaUnionotocantenatureza,forma,
validadeeaosefeitosdosregistrospblicosemgeraledacarteiradeidentidadeemparticular,a
ConstituioimporiaaosEstadosmembros,aoDistritoFederaleaosMunicpiosaobservnciadoquanto
disciplinadopelaUniosobreamatria.
ACortefrisouqueoart.1daLei7.116/1983assegurariaavalidadeeafpblicaemtodooterritrio
nacionalscarteirasdeidentidadeemitidaspelosrgosdeidentificaodosEstadosmembros,do
DistritoFederaledosTerritrios.Oart.3dessediplomalegislativorelacionariaoselementosquea
carteiradeidentidadedeveriaconterobrigatoriamenteeoart.4facultariaainclusodeoutrosdadosno
documento,desdequesolicitadapelointeressado(Art4DesdequeointeressadoosoliciteaCarteira
deIdentidadeconter,almdoselementosreferidosnoart.3destaLei,osnmerosdeinscriodo
titularnoProgramadeIntegraoSocialPISounoProgramadeFormaodoPatrimniodoServidor
PblicoPASEPenoCadastrodePessoasFsicasdoMinistriodaFazenda.1OPoderExecutivo
FederalpoderaprovarainclusodeoutrosdadosopcionaisnaCarteiradeIdentidade.2Aincluso
naCarteiradeIdentidadedosdadosreferidosnesteartigopoderserparcialedependerexclusivamente
daapresentaodosrespectivosdocumentoscomprobatrios).Registrouqueoroldasinformaescujo
registronosdocumentospessoaisdeidentificaoseriafacultadoaocidadoteriasidoampliadopelaLei
9.049/1995(Art.1Qualquercidadopoderrequererautoridadepblicaexpedidoraoregistro,no
respectivodocumentopessoaldeidentificao,donmeroe,seforocaso,dadatadevalidadedos
seguintesdocumentos:1.CarteiraNacionaldeHabilitao2.TtulodeEleitor3.CartodeIdentidade
doContribuintedoImpostodeRenda4.IdentidadeFuncionalouCarteiraProfissional5.Certificado
Militar.Art.2Podero,tambm,serincludasnaCduladeIdentidade,apedidodotitular,informaes
sucintassobreotiposanguneo,adisposiodedoarrgosemcasodemorteecondiesparticularesde
sadecujadivulgaopossacontribuirparapreservarasadeousalvaravidadotitular).
OPlenrioconsignouqueoPoderLegislativodaUnio,noexercciodacompetnciaprevistanoart.22,
XXV,daCF,introduziranoordenamentojurdicoptrio,medianteoart.2daLei9.049/1995,
autorizaoparaqueasautoridadespblicasexpedidorasosrgosestaduaisresponsveispela
emissodascarteirasdeidentidaderegistrassem,quandosolicitadopelosinteressados,informaes
relativasaotiposanguneoeaofatorRhnosdocumentospessoaisdeidentificao.Ressaltou,por
oportuno,queaLei9.454/1997,aoinstituironmeronicodeRegistrodeIdentidadeCivilRICde
modoacentralizarocadastroderegistrosdeidentificaopessoalnoSistemaNacionaldeRegistrode
IdentificaoCivil,eaindaemfaseinicialdeimplementao,emnadaalteraraopanoramalegislativo
federalpertinente.Enfatizouque,aodeterminarqueorgoestadualresponsvelpelaemissodacarteira
deidentidadeinclussenodocumento,quandosolicitadopelointeressado,oregistrodoseutipo
sanguneoefatorRh,asleisimpugnadasguardariamabsolutaconformidadematerialcomadisciplinada
Uniorelativamenteaodocumentopessoaldeidentificao,particularmenteodispostonoart.2daLei
9.049/1995.Explicitouque,aindaquevedadoaosentesfederadoslegislarsobreregistrospblicos
propriamente,seinseririanombitodesuacompetncialegislativaadisciplinadaorganizaoeda
atuaodosrgosintegrantesdasestruturasadministrativasdosEstadosmembrosedoDistritoFederal,
aosquaiscompetiriaaexpediodosdocumentospessoaisdeidentificao.Afirmouqueosdiplomasem
debateobservariamfielmenteaconformaolegislativadodocumentopessoaldeidentificaocdula
deidentidadecomodelineadapelaUnionoexercciodacompetnciaprivativaprevistanoart.22,
XXV,daCF.
OTribunalavaliouqueasleisestaduaislimitarseiamaorientaraatuaoadministrativadorgo
estadualresponsvelpelaemissodacarteiradeidentidade,notocanteaocumprimentododispostono
art.2daLei9.049/1995,demodoquenohaveriausurpaodecompetnciaprivativadaUniopara
legislarsobreregistrospblicos.Realouqueasnormasveiculariamcomandoeinstruesendereados
unicamenteaorgoestadualresponsvelpelaemissododocumento,nosentidodeobservaro
regramentofederal.Asseverouqueavignciadanormafederalqueautorizariaasautoridadespblicas
expedidorasaregistrar,quandosolicitadaspelosinteressados,informaesrelativasaotiposanguneoe
aofatorRhnosdocumentospessoaisdeidentificaodelimitariaaeficciadodiplomaestadual
impugnado.Reputou,porfim,queosdiplomasestaduaisemcomentonodisporiamsobredireitosou
deveresdosparticulareslimitadooseuescopoadisciplinaraorganizaoeaatuaodorgoda
Administraoestadualresponsvelpelaemissodacarteiradeidentidadetampoucosepoderiafalar

emafrontacompetnciaprivativadaUnioparalegislarsobredireitocivil(CF,art.22,I).OsMinistros
RobertoBarroso,MarcoAurlio,CelsodeMelloeRicardoLewandowski(Presidenteeleito)
acrescentaramqueasnormasestaduaisinserirseiamnombitodeproteosade,oquejustificariaa
competnciaestadual.VencidooMinistroLuizFux,quejulgavaprocedentesospedidosparadeclarara
inconstitucionalidadedasleiestaduais.PontuavaqueacompetnciaseriaexclusivadaUnio,porse
tratardematriaaenvolverdireitosdapersonalidadeederegistrospblicos,quedeveriamseruniformes
emtodooBrasil.Precedentecitado:ADI2.254/ES(DJUde26.9.2003).
ADI4007/SP,rel.Min.RosaWeber,13.8.2014.(ADI4007)
ADI4343/SC,rel.Min.RosaWeber,13.8.2014.(ADI4343)
ADIecriaodemunicpio
OPlenrioconfirmoumedidacautelar(noticiadanoInformativo712)ejulgouprocedentepedido
formuladoemaodiretaparaassentarainconstitucionalidadedaLei2.264/2010,doEstadode
Rondnia.AnormaquestionadacriaoMunicpiodeExtremadeRondniaapartirdedesmembramento
dereaterritorialdoMunicpiodePortoVelhofixaseuslimitesterritoriaiseinformaosdistritosa
integraremanovamunicipalidade.OTribunalregistrouaexistnciadeinmerosprecedentesdaCorte
quantoimpossibilidadedecriaodemunicpiosemdesconformidadecomaConstituio(art.18,
4).
ADI4992/RO,rel.Min.GilmarMendes,11.9.2014(ADI4992)
ADIN.2.755ES
RELATORA:MIN.CRMENLCIA
EMENTA:AODIRETADEINCONSTITUCIONALIDADE.EMENDACONSTITUCIONAL
N.30/2001.ALTERAODOINC.IIIDOART.63DACONSTITUIOCAPIXABA.
EMENDAQUEREDUZIRIAACOMPETNCIAPRIVATIVADOGOVERNADORPARA
PROPOSITURADELEI.ORGANIZAOADMINISTRATIVAEPESSOALDA
ADMINISTRAODOPODEREXECUTIVO.ALEGADACONTRARIEDADEAOSARTS.2,
61,1,INC.II,AL.B,E84,INC.VI,DACONSTITUIODAREPBLICANO
CONFIGURADA.
1.Oart.84,inc.VI,daConstituiodaRepblica,nostermostranscritospeloAutor,nopodeser
adotadocomoparmetrodecontroledeconstitucionalidadeportersidorevogadoantesdoajuizamento
daao.Aonoconhecidanessaparte.Precedentes.
2.ApacficajurisprudnciadoSupremoTribunalFederalnosentidodequeareservadeleide
iniciativadoChefedoExecutivo,previstanoart.61,1,inc.II,alneab,daConstituio,somentese
aplicaaosTerritriosfederais.Precedentes.
3.AEmendaConstitucionalcapixaban.30/2001noimportouemdescumprimentodoprincpioda
separaoentreospoderesporqueacompetnciadoGovernadordoEstadofoimantidanoordenamento
jurdico,tantopornormascontidasnaConstituiodaRepblicaquantopornormasdaConstituio
Estadual.
4.Aodiretadeinconstitucionalidadeconhecidaempartee,naparteconhecida,julgadaimprocedente.
HCN.103.803RR
RELATOR:MIN.TEORIZAVASCKI
EMENTA:HABEASCORPUS.CONSTITUCIONAL.FOROPORPRERROGATIVADEFUNO.
PROCURADORGERALDEESTADODERORAIMA.CARGOEQUIPARADOASECRETRIO
DEESTADOPORFORADELEICOMPLEMENTARESTADUAL.VEDAODOART.125,1,
DACONSTITUIOFEDERAL.INAPLICABILIDADEDESIMETRIACOMOCARGODE
ADVOGADOGERALDAUNIO.SITUAESJURDICASDISTINTAS.
1.SegundoajurisprudnciadoSTF,competeConstituiodoEstadodefinirasatribuiesdoTribunal
deJustia,nopodendoestedesempenhosertransferidomenosaindaporcompetnciaabertaao
legisladorinfraconstitucional(art.125,1,daCRFB/88)(ADI3140,Relator(a):Min.CRMEN
LCIA,Pleno,DJ29.06.2007).
2.inconstitucional,porisso,anormadaConstituiodoEstadodeRoraimaqueatribuiforopor
prerrogativadefunoaagentespblicosequiparadosaSecretriosdeEstado(alneaa,incisoX,do
art.77),equiparaoaserpromovidapelolegisladorinfraconstitucional.
3.Conformedispeopargrafonicodoart.4daLeiComplementar71/2003,doEstadodeRoraima,
OProcuradorGeraldoEstadoter()asmesmasprerrogativas,subsdioeobrigaesdeSecretriode
Estado.NosendoSecretriodeEstado,masapenasequiparadoaele,notemoProcuradorGeralforo

porprerrogativanoTribunaldeJustia.NoofavoreceodecididopeloSTFemrelaoaocargode
AdvogadoGeraldaUnio(PET1.199AgR/SP,Relator:Min.SEPLVEDAPERTENCE,Pleno,DJ25
061999).Aoreconhecer,nessejulgamento,aprerrogativadeforo,oSTFofeznaexpressaconsiderao
deque,porforado1doart.13daLei9.649/1998,oAdvogadoGeraldaUniotornouseMinistrode
Estado(deixando,portanto,desermeramenteequiparado).Reafirmouse,todavia,namesma
oportunidade,oentendimento(aplicvel,mutatismutandis,aSecretriosdeEstado),dequeparaefeito
dedefiniodacompetnciapenaloriginriadoSupremoTribunalFederal,noseconsideramMinistros
deEstadoostitularesdecargosdenaturezaespecialdaestruturaorgnicadaPresidnciadaRepblica,
malgradolhesconfiraaleiprerrogativas,garantias,vantagensedireitosequivalentesaosdostitularesdos
Ministrios.Nomesmosentido:Inq2044QO,Min.SEPLVEDAPERTENCE,TribunalPleno,DJ08
042005Rcl2.417/SC,Min.CARLOSBRITTO,TribunalPleno,DJ2522005Rcl2.356/SC,Min.
SEPLVEDAPERTENCE,TribunalPleno,DJ1422005Pet2084MC,Min.SEPLVEDA
PERTENCE,DJ16/08/2000ADI3289Min.GILMARMENDES,TribunalPleno,DJde24022006.
4.Ordemdenegada.Agravoregimentalprejudicado.
EMB.DECL.NOAG.REG.NOREN.607.590PR
RELATOR:MIN.ROBERTOBARROSO
EMENTA:EMBARGOSDECLARATRIOSEMAGRAVOREGIMENTALEMRECURSO
EXTRAORDINRIO.PRETENSODECARTERINFRINGENTE.EMBARGOSACOLHIDOS.
Acriaodenovoscargos,aindaquenoprazodevalidadedoconcursopblico,nogeradireitolquidoe
certodenomeaoparaaquelesaprovadosforadonmerodevagasdoedital,porsetratardeato
discricionrioe,portanto,submetidoaojuzodeconveninciaeoportunidadedaAdministrao.
HipteseemqueaedioderesoluopeloTribunalSuperiorEleitoral,quedeterminavaqueasvagas
criadasposteriormentefossempreenchidascomoconcursoentovigente,retiroudoTribunalRegional
Eleitoraladiscricionariedadedeoptarporfazerumnovoconcursoouaproveitarosquejestavam
concursados.Diantedetalpeculiaridade,reconheceseaosrecorrentesodireitosubjetivonomeao,
devendoserrespeitadaaordemdeclassificaodoconcursopblico.
Embargosdedeclaraoacolhidos,comexcepcionalatribuiodeefeitosmodificativos,afimde
conheceredarprovimentoaorecursoextraordinrio.
PessoaPortadoradeDeficinciaConcursoPblicoReservaPercentual.RMS32.732TA/DF.
RELATOR:MinistroCelsodeMello
EMENTA:Concursopblico.Pessoaportadoradedeficincia.Reservapercentualdecargoseempregos
pblicos(CF,art.37,VIII).Ocorrncia,naespcie,dosrequisitosnecessriosaoreconhecimentodo
direitovindicadopelarecorrente.Atendimento,nocaso,daexignciadecompatibilidadeentreoestado
dedeficinciaeocontedoocupacionaloufuncionaldocargopblicodisputado,independentementede
adeficinciaproduzirdificuldadeparaoexercciodaatividadefuncional.Pessoaportadorade
necessidadesespeciaiscujasituaodedeficincianoaincapacitanemadesqualifica,demodo
absoluto,paraoexercciodasatividadesfuncionais.Inadmissibilidadedaexignciaadicionaldea
situaodedeficinciatambmproduzirdificuldadesparaodesempenhodasfunesdocargo.
Reconhecimento,emfavordepessoacomprovadamenteportadoradenecessidadesespeciais,dodireito
deinvestiduraemcargospblicos,desdequeobtidaprviaaprovaoemconcursopblicodeprovas
oudeprovasettulosdentrodareservapercentualaquealudeoart.37,VIII,daConstituioa
deficincianosereveleabsolutamenteincompatvelcomasatribuiesfuncionaisinerentesaocargoou
aoempregopblico.Incidncia,naespcie,dasclusulasdeproteofundadasnaConvenodasNaes
UnidassobreosDireitosdasPessoascomDeficincia.Incorporaodesseatodedireitointernacional
pblico,comeficciaehierarquiadenormaconstitucional(CF,art.5,3),aoordenamentodomstico
brasileiro(Decreton6.949/2009).Primaziadanormamaisfavorvel:critrioquedeveregera
interpretaojudicial,emordematornarmaisefetivaaproteodaspessoasedosgruposvulnerveis.
Precedentes.Vetoresqueinformamoprocessohermenuticoconcernenteinterpretao/aplicaoda
ConvenoInternacionalsobreosDireitosdasPessoasportadorasdedeficincia(Artigo3).Mecanismos
compensatriosqueconcretizam,noplanodaatividadeestatal,aimplementaodeaesafirmativas.
Necessidadederecompor,pelorespeitodiversidadehumanaeigualdadedeoportunidades,sempre
vedadaqualquerideiadediscriminao,oprpriosentidodeigualdadeinerentesinstituies
republicanas.ParecerfavorveldaProcuradoriaGeraldaRepblica.Recursoordinrioprovido.
AG.REG.NOREN.704.386RJ
RELATOR:MIN.LUIZFUX

EMENTA:AGRAVOREGIMENTALNORECURSOEXTRAORDINRIO.CONSELHODE
FISCALIZAOPROFISSIONAL.NATUREZAJURDICADAAUTARQUIA.FISCALIZAO.
ATIVIDADETPICADEESTADO.ESTABILIDADEDOSERVIDOR.APLICABILIDADEDO
ARTIGO19DOADCT.REINTEGRAONOCARGO.RECURSOCONTRAACRDODOSTJ.
CONTROVRSIACONSTITUCIONALSURGIDANAINSTNCIAORDINRIA.
INADMISSIBILIDADEDORE.
1.OrecursoextraordinriocontraacrdodoSuperiorTribunaldeJustiaproferidoemrecursoespecial
scabvelquandoaquestoconstitucionalobjetodacontrovrsiafordiversadadecididapelainstncia
ordinria.Nessescasos,sadmissveloapeloextremoqueasupostaviolaoconstitucionaltiversido,
originariamente,apreciadapelaCorteEspecial.Precedentes:RE750.300ED,Rel.Min.CelsodeMello,
DJede6/9/2013,ARE644.906AgR,Rel.Min.RicardoLewandowski,SegundaTurma,DJede
12/4/2012.
2.Incasu,oacrdoextraordinariamenterecorridoassentou:ADMINISTRATIVO.CONSELHODE
FISCALIZAOPROFISSIONAL.REGIMEJURDICO.OBSERVNCIADALEIDEREGNCIA
EMCADAPERODO.RECORRENTECONTRATADAEM7.11.1975EDEMITIDAEM2.01.2007.
VIGNCIADALEIN9.649/98,ART.58,PARGRAFO3.REGIMECELETISTA.
DESNECESSIDADEDEPRVIOPROCESSOADMINISTRATIVO.DECISODOSTFNAADIN
2.135MCCOMEFEITOSEXNUNC.RECURSOESPECIALAQUESENEGAPROVIMENTO.
3.AgravoregimentalDESPROVIDO.
ADIN.917MG
RED.P/OACRDO:MIN.TEORIZAVASCKI
EMENTA:CONSTITUCIONAL.ADMINISTRATIVO.LEI10.961/92,DOESTADODEMINAS
GERAIS.ESTATUTODOSSERVIDORESESTADUAIS.PREVISODOINSTITUTODO
ACESSOATTULODEFASEDACARREIRA,MASVIABILIZANDOPROVIMENTO
DERIVADOVERTICALEMCARGODECARREIRADIVERSA.INCONSTITUCIONALIDADE.
1.ALei10.961/92doEstadodeMinasGeraisautorizaquecargossujeitosapreenchimentoporconcurso
pblicosejamprovidosporacesso,ficandopreferencialmentedestinadosacategoriadepretendentes
quejpossuivnculocomaAdministraoEstadual.Comtaldestinao,oinstitutodoacesso,
portanto,incompatvelcomoprincpiodaamplaacessibilidade,preconizadopeloart.37,II,da
Constituio.SeguindojurisprudnciadoSTFemcasosanlogos,ficadeclaradaainconstitucionalidade
doart.27eseuspargrafos1a5daLei10.961/92doEstadodeMinasGerais.
2.Aodiretadeinconstitucionalidadejulgadaprocedente.
ADIN.2.225SC
RELATOR:MIN.DIASTOFFOLI
EMENTA:Aodiretadeinconstitucionalidade.Lein11.288/99doEstadodeSantaCatarina.
Estabelecimentodecondiesecritriosaseremobservadosparaoexercciodecargosdedireoda
administraoindiretadoEstado.NecessidadedeprviaaprovaodaAssembleiaLegislativa.
Inconstitucionalidadeapenasemrelaosempresaspblicasessociedadesdeeconomiamista.Artigo
173,1,CF/88.Fornecimentodeinformaesprotegidasporsigilofiscalcomocondioparaa
aprovaoprviapeloPoderLegislativo.Mecanismodefiscalizaopermanenteapsaexoneraodos
ocupantesdosreferidoscargos.ViolaodoprincpiodaseparaodosPoderes.
1.ACortejpacificouoentendimentodequenopadecedenenhumvcioconstitucionalaprevisode
participaodoPoderLegislativonanomeaodedirigentesdeautarquiasoufundaespblicas.Trata
sedeaplicaoaosestadosmembrosdoparmetrodesimetriaconstantedoart.52,III,f,daConstituio
Federal,quesubmeteaocrivodoSenadoFederalaaprovaoprviadosindicadosparaocupar
determinadoscargosdefinidosporlei.Nessestermos,sovlidasasnormaslocaisquesubordinama
nomeaodosdirigentesdeautarquiasoufundaespblicasprviaaprovaodeAssembleia
Legislativa,nohavendo,nessecaso,nenhumainterfernciaindevidadoPoderLegislativoemfuno
tpicadoPoderExecutivo,nemviolaodoprincpiodaseparaodosPoderes.
2.Situaodiversa,entretanto,ocorreemrelaointervenoparlamentarnoprocessodeprovimento
dascargasdedireodasempresaspblicasedassociedadesdeeconomiamistadaadministrao
indiretadosestados,porserempessoasjurdicasdedireitoprivado,que,nostermosdoart.173,1,da
ConstituioFederal,estosujeitasaoregimejurdicoprpriodasempresasprivadas,oqueobstaa
exignciademanifestaoprviadoPoderLegislativoestadual.Precedentes.
3.Oart.2,IV,eoart.3daLein11.288/99extrapolamosistemadefreiosecontrapesosautorizado
pelaConstituioFederal,pois,almdedeterminaremofornecimentodeinformaesprotegidaspor
sigilofiscalcomocondioparaaaprovaoprviapeloPoderLegislativodostitularesdedeterminados
cargos,criammecanismodefiscalizaopermanentepelaAssembleiaLegislativaparaapsaexonerao

dosocupantesdosreferidoscargos.Essesdispositivosinstiturammodalidadedecontrolediretopela
AssembleiaLegislativasemoauxliodoTribunaldeContasdoEstadoquenoencontrafundamento
devalidadeemnenhumanormaconstitucional,resultandoemviolaoaoprincpiodaseparaodos
Poderes(art.2,CF/88).
4.NombitodoPoderLegislativo,apenasascomissesparlamentaresdeinqurito,nostermosdoart.
58,3,daLeiMaior,podedeterminaraapresentaodedeclaraodebensouinformaessobsigilo
fiscal,oque,evidentemente,ficaaindacondicionadopelaexistnciadeumquadrofticoconcretoe
especficoepelaapresentaodepedidocomfundamentaoindividualizadaquejustifiqueainvasoda
privacidadedoinvestigado.
5.Aodiretajulgadaparcialmenteprocedente.
ADIN.3.609AC
RELATOR:MIN.DIASTOFFOLI
EMENTA:Aodiretadeinconstitucionalidade.ECn38/2005doEstadodoAcre.Efetivaode
servidorespblicosprovidossemconcursopblicoat31dedezembrode1994.Violaodoart.37,II,
CF.Precedentes.
1.Porforadoart.37,incisoII,daCF,ainvestiduraemcargoouempregopblicosdependedaprvia
aprovaoemconcursopblico,sendoinextensvelaexceoprevistanoart.19doADCT.Precedentes:
ADIn498,Rel.Min.CarlosVelloso,DJde9/8/96ADIn208,Rel.Min.MoreiraAlves,DJde
19/12/02ADIn100,Rel.Min.EllenGracie,DJde1/10/04ADIn88,Rel.Min.MoreiraAlves,DJde
8/9/2000ADIn1.350/RO,Rel.Min.CelsodeMello,DJde1/12/06ADIn289,Rel.Min.Seplveda
Pertence,DJde16/3/07,entreoutros.
2.Modulaodosefeitosdadeclaraodeinconstitucionalidade,nostermosdoart.27daLein
9.868/99,parasedaremefeitosprospectivosdeciso,demodoquesomenteproduzaseusefeitosapartir
dedozemeses,contadosdadatadapublicaodaatadojulgamento,tempohbilparaarealizaode
concursopblico,anomeaoeapossedenovosservidores,evitandose,assim,prejuzoprestaode
serviospblicosessenciaispopulao.
3.Aodiretadeinconstitucionalidadejulgadaprocedente.
ADI:servidorespblicosevinculaoremuneratria
OPlenriojulgouprocedentepedidoformuladoemaodiretaparadeclararainconstitucionalidadedo
art.47,caput,daConstituiodoEstadodaBahia(Leidisporsobreaisonomiaentreascarreirasde
policiaiscivisemilitares,fixandoosvencimentosdeformaescalonadaentreosnveiseclasses,paraos
civis,ecorrespondentespostosegraduaes,paraosmilitares).ACorte,aoreiteraroquedecididona
ADI3.295/AM(DJede5.8.2011)enaADI3.930/RO(DJede23.10.2009),afirmouqueo
estabelecimentodepolticaremuneratriadeservidoresdoPoderExecutivo,luzdaseparaode
Poderes,seriadecompetnciaexclusivadochefedaquelePoder(CF,art.61,1,II,a).Almdisso,a
normaconstitucionalestadualemexame,aoestabelecer,atodaevidncia,hiptesedevinculao
remuneratriaentrepoliciaismilitaresepoliciaiscivisdoEstadodaBahia,ofenderiaodispostonoart.
37,XIII,daCF(XIIIvedadaavinculaoouequiparaodequaisquerespciesremuneratriaspara
oefeitoderemuneraodepessoaldoserviopblico).Ademais,oargumentodequesetratariadeuma
disposiomeramenteprogramticaouautorizativaparaolegisladorinfraconstitucional,serevelaria
frgil,umavezquenosepoderiaconcederaolegisladorautorizaoparaeditaratosnormativosem
desconformidadecomoqueestatuiaConstituioFederal.OMinistroRobertoBarrosoacompanhouo
entendimentodoColegiadoapenasquantoinconstitucionalidadematerialdanorma,notocante
violaoaoart.37,XIII,daCF.
ADI3777/BA,rel.Min.LuizFux,19.11.2014.(ADI3777)
ADIN.3.649RJ
RELATOR:MIN.LUIZFUX
EMENTA:1)AcontrataotemporriaprevistanoincisoIXdoart.37daConstituiodaRepblicano
podeservirburladaregraconstitucionalqueobrigaarealizaodeconcursopblicoparaoprovimento
decargoefetivoedeempregopblico.
2)Oconcursopblico,postorevelarcritriodemocrticoparaaescolhadosmelhoresadesempenharem
atribuiesparaoEstado,navisoanglosaxnicadomeritsystem,jintegravaaConstituioImperial
de1824edeveserpersistentementeprestigiado.
3)Deveras,hcircunstnciasquecompelemaAdministraoPblicaaadotarmedidasdecarter
emergencialparaatenderanecessidadesurgentesetemporriasequedesobrigam,porpermissivo
constitucional,oadministradorpblicoderealizarumconcursopblicoparaacontrataotemporria.
4)Acontrataotemporria,consoanteentendimentodestaCorte,unicamentepoderterlugarquando:1)

existirprevisolegaldoscasos2)acontrataoforfeitaportempodeterminado3)tivercomofuno
atenderanecessidadetemporria,e4)quandoanecessidadetemporriafordeexcepcionalinteresse
pblico.
5)Incasu,oPlenriodestaCorteentreviuainconstitucionalidadedetodaaLein4.599doEstadodoRio
deJaneiroquedisciplinaacontrataotemporria,dadooseucartergenricodiantedaausnciadeuma
delimitaoprecisadashiptesesdenecessidadedecontrataotemporria.Restouressalvadaaposio
vencidadorelator,nosentidodequeapenasoart.3danormaobjurgadaconteriapreceito
inconstitucional,postodbioedotadodetrechocapazdeoriginarumacompreensoimprecisa,invlidae
demasiadogenrica,nosentidodequeaprprianormaporsisestariacriandooscargosnecessrios
realizaodaatividade,oquejuridicamenteinvivel,umavezquereferidaprovidnciadependeriade
leiespecficaaseraprovadadiantedeumasupervenientenecessidade,nostermosdoqueprevistonoart.
61,1,II,alneaa,daConstituiodaRepblica.
6)inconstitucionalaleique,deformavaga,admiteacontrataotemporriaparaasatividadesde
educaopblica,sadepblica,sistemapenitencirioeassistnciainfnciaeadolescncia,semque
hajademonstraodanecessidadetemporriasubjacente.
7)ArealizaodecontrataotemporriapelaAdministraoPblicanemsempreofensivasalutar
exignciaconstitucionaldoconcursopblico,mximeporqueelapoderocorreremhiptesesemque
nohqualquervacnciadecargoefetivoecomoescopo,verbigratia,deatendimentodenecessidades
temporriasatqueoocupantedocargoefetivoaeleretorne.Contudo,acontrataodestinadaasuprir
umanecessidadetemporriaqueexsurgedavacnciadocargoefetivohdedurarapenasotempo
necessrioparaarealizaodoprximoconcursopblico,ressoandocomorazoveloprazode12meses.
8)Ahermenuticaconsequencialistaindiciaqueaeventualdeclaraodeinconstitucionalidadedalei
fluminensecomefeitosextuncfariaexsurgirumvcuojurdiconoordenamentoestadual,inviabilizando,
aindaquetemporariamente,amanutenodequalquertipodecontrataotemporria,oquecarreariaum
periculuminmorainversodaquelequeleiscomoessa,preventivas,destinadasstragdiasabruptasda
naturezaesepidemiasprocuramminimizar,violandooprincpiodaproporcionalidaderazoabilidade.
9)Expositis,eressalvadaaposiodorelator,julgouseprocedenteaaodeclarandosea
inconstitucionalidadedaLeiEstadualdoRiodeJaneiron4.599,de27desetembrode2005.
10)Reconhecidaanecessidadedemodulaotemporaldosefeitosdadeclaraodeinconstitucionalidade
parapreservaroscontratoscelebradosatadatadestasesso(28/05/2014),improrrogveisaps12
(doze)mesesapartirdotermoaquoacima.
ADIN.4.423DF,ADI4.955CE,ADIN.4.956AM
RELATOR:MIN.DIASTOFFOLI
EMENTA:Aodiretadeinconstitucionalidade.Lein4.353,de1dejulhode2009,doDistritoFederal,
queadmiteocomrciodeartigosdeconveninciaemfarmciasedrogarias.Preliminar.Ausnciade
ofensareflexaConstituio.Mrito.AusnciadeusurpaodacompetnciadaUnioedeafrontaao
direitosade.Improcednciadaao.1.ApossvelinvasodacompetncialegislativadaUnio
envolve,diretamente,aconfrontaodaleiatacadacomaCartaRepublicana(art.24,incisosVeXII,da
ConstituioFederal),nohavendoquesefalarnessashiptesesemofensareflexaConstituio.2.A
ediodaLeiDistritaln4.353/2009noimplicouusurpaodacompetnciaprivativadaUniopara
legislarsobreproteoedefesadasade,ousobreproduoeconsumo(art.24,incisoXII,1e2,
CF/88).Primeiramente,porqueosdispositivosdodiplomaemrefernciaevidentementenose
enquadramnanoodenormasgerais,asquaissecaracterizampordefiniremdiretrizeseprincpios
amplossobredadotema.Ademais,notasequeaLeiDistritaln4.353/2009nocontrariaoutransgride
nenhumanormageralfederalrelativamenteaotemadequetrata.3.Anormaquestionadatambmno
violaodireitosade(art.6,caput,e196,CF/88).ConsoanteconsignouoMinistroMarcoAurlio,
RelatordaADIn4.954,obstaravendadeprodutosdeconveninciaemfarmciasedrogariasseria,em
ltimaanlise,imporrestrioaolivreexercciodaatividadecomercial,aqualviolariaoprincpioda
proporcionalidade,pornoseradequada,necessriaouproporcionalaofimalmejado,qualseja,a
proteoeadefesadasade.4.Aodiretajulgadaimprocedente.
ADIN.3.327ES
RED.P/OACRDO:MIN.CRMENLCIA
EMENTA:AODIRETADEINCONSTITUCIONALIDADE.LEISCAPIXABASNS.5.717/1998E
6.931/2001.AUTORIZAODEUTILIZAO,PELAPOLCIAMILITAROUPELAPOLCIA
CIVILDOESTADO,DEVECULOSAPREENDIDOSENOIDENTIFICADOSQUANTO
PROCEDNCIAEPROPRIEDADE,EXCLUSIVAMENTENOTRABALHODEREPRESSO
PENAL.QUESTOAFETAADMINISTRAOPBLICAESTADUAL:COMPETNCIANO
ATRIBUDAPRIVATIVAMENTEUNIO.AOJULGADAIMPROCEDENTE.

ICMS:Correioseimunidadetributriarecproca1
NoincideoICMSsobreoserviodetransportedebensemercadoriasrealizadopelaEmpresaBrasileira
deCorreioseTelgrafosECT.EsseoentendimentodoPlenrio,que,pormaioria,deuprovimentoa
recursoextraordinrioemquesediscutiaoalcancedaimunidadetributriarecproca(CF,art.150,VI,a)
relativamenteaoreferidoimposto,incidentesobreespecficamodalidadedeserviopostalrealizadopela
ECT.ACorteafastou,inicialmente,questopostanoacrdorecorridonosentidodequeaECT,quando
darealizaodotransportedemercadoria,etendoemcontaanaturezajurdicadedireitoprivadodaquela
entidade,noestariaalbergadapelaproteodaimunidadetributriarecproca.Segundoesse
entendimento,tratarseia,naespcie,decontratoonerosodetransporte,ausentenormalegalaampararo
tratamentodiferenciado.OColegiadoasseverouqueofluxodeatividadedosCorreios,noquedizcomo
serviopostal,estariaprevistonoart.7,caput,e3,daLei6.538/1978(Constituiserviopostalo
recebimento,expedio,transporteeentregadeobjetosdecorrespondncia,valoreseencomendas,
conformedefinidoemregulamento....3Constituiserviopostalrelativoaencomendasaremessae
entregadeobjetos,comousemvalormercantil,porviapostal).Otransportedeencomendas,portanto,
tambmestariainseridonoroldasatividadesdesempenhadaspelaentidadeemcomento,eesta,como
assentadonoRE601.392/PR(DJede5.6.2013),deveriacumpriroencargodealcanartodososlugares
doBrasil,semapossibilidadederecusa,diferentementedasempresasprivadas.Almdisso,haveria,para
osCorreios,apossibilidadedeterceirizaroservio,mediantelicitao,easempresaseventualmente
contratadasseriamcontribuintesdoICMSsobreaprestaodosserviosdetransporte.Essetransporte,
quesedariaentreunidadesprpriasdaECT,emnenhummomentoensejariaempresaterceirizadaa
atividadedereceberouentregarascorrespondnciasouencomendasdiretamenteaousuriodoservio
postal.Poroutrolado,sendoobrigatriasaregularidadedoserviopostaleagarantiadesua
continuidade,noseriadespropositadoqueaECTaproveitasseespaosociososnosveculosque
utilizasseparaexerceratividadesafins.Noseestaria,assim,acriardeterminadaestrutura
exclusivamenteparacompetircomparticulares,mas,meramenteaaproveitarmeiosjdisponveise
utilizados,necessriosaoserviopostal.Ademais,asatividadesexercidassobregimeconcorrencial
existiriamparacustearaquelaexercidasoboregimeconstitucionaldemonoplio.Seassimnofosse,
frustrarseiaoobjetivodolegisladordeviabilizaraintegraonacionaledarexequibilidadefruiodo
direitobsicodoindivduodesecomunicarcomoutraspessoasouinstituiesedeexerceroutros
direitos,comesserelacionados,fundadosnaprpriaConstituio.Outrossim,seriaimpossvelseparar
topicamenteasatividadesconcorrenciaisparaqueseverificasseatributao.Almdisso,odesempenho
daquelasatividadesnodescaracterizariaovisessencialmentepblicodasfinalidadesinstitucionaisda
empresapblicaemcomento.Porfim,aECTnopoderianemdeveriaserequiparadaaempresade
transporteprivadocujaatividadefimfosseotransportedemercadorias,namedidaemque,no
apenasorecebimentoeaentregadecorrespondnciaseencomendas,mas,notadamente,oprprio
transporte,seriamtodasfasesindissociveisdeumserviopostalquesequalificariapelaincindibilidade,
tendoemvistaasualtimadestinaoesuaprpriafuno.
VencidososMinistrosRobertoBarrosoeMarcoAurlio,quedesproviamorecurso.OMinistroRoberto
Barrosoinicialmentedestacavaocarterpredominantementeeconmicodoserviopostal.Se
consideradoserviopblico,este,demodogeral,deveriaserprestadoemregimeconcorrencial.Portanto,
todasasatividadesdaECTdeveriamserprestadasporela,massemexclusodeoutrasempresas.Quanto
tesedosubsdiocruzado,afirmouqueainvocaodeste,semdemonstraocontbilarevelarsua
indispensabilidade,seriaargumentoretrico.Almdisso,aatividadeasertributadanaespcienoteria
sidoincludanoregimedeprivilgioconferidoECT,conformedecidopeloSTFnaADPF46/DF(DJe
de26.2.2010).Emdecorrncia,estarseiaaconferirvantagemcompetitivaECTematividadesqueesta
disputariacomainiciativaprivada.Outrossim,aimunidaderecproca,aplicadaatributoqueseria,em
ltimaanlise,repassadoaoconsumidorfinal,enointuitodedarvantagemcompetitivareferida
entidadeematividadenomonopolizada,noterianenhumgraudesubstratoconstitucional.OMinistro
MarcoAurlio,aoreiterarentendimentosustentadoquandodojulgamentodaADPF46/DF,aduziano
haver,naclusulaconstitucionaldemanutenodoserviopostalpelaUnio,oencerramentode
monoplio.Adespeitodisso,esteltimo,conformeforadecididonaquelaassentada,teriaficadorestrito
atividadeessencial,semchegar,portanto,satividadesenquadradascomoatividadessecundrias.
RessaltouqueaCorteestaria,deformapretoriana,passoapasso,aalargaroconceitoconstitucionalda
imunidaderecproca.Ademais,nosepoderiadeixardelevaremcontaalivreiniciativaealivre
concorrncia,consideradaaopopeloprivado,advindadaCF/1988.Aosedesprezarestespredicados
princpiosbsicosdaeconomia,estarseiaagerarumcontextodeverdadeiroprivilgio,etodo
privilgioseriaodioso.Deverseiabuscar,tantoquantopossvel,nocaso,otratamentoigualitrio,tendo
presente,inclusive,odispostonoart.173,1,II,daCF.
RE627051/PE,rel.Min.DiasToffoli,12.11.2014.(RE627051)

SEPARAODEPODERES
ADIN.4.425DF
REDP/OACRDO:MIN.LUIZFUX
Ementa:DIREITOCONSTITUCIONAL.REGIMEDEEXECUODAFAZENDAPBLICA
MEDIANTEPRECATRIO.EMENDACONSTITUCIONALN62/2009.
INCONSTITUCIONALIDADEFORMALNOCONFIGURADA.INEXISTNCIADE
INTERSTCIOCONSTITUCIONALMNIMOENTREOSDOISTURNOSDEVOTAODE
EMENDASLEIMAIOR(CF,ART.60,2).CONSTITUCIONALIDADEDASISTEMTICADE
SUPERPREFERNCIAACREDORESDEVERBASALIMENTCIASQUANDOIDOSOSOU
PORTADORESDEDOENAGRAVE.RESPEITODIGNIDADEDAPESSOAHUMANAE
PROPORCIONALIDADE.INVALIDADEJURDICOCONSTITUCIONALDALIMITAODA
PREFERNCIAAIDOSOSQUECOMPLETEM60(SESSENTA)ANOSATAEXPEDIODO
PRECATRIO.DISCRIMINAOARBITRRIAEVIOLAOISONOMIA(CF,ART.5,
CAPUT).INCONSTITUCIONALIDADEDASISTEMTICADECOMPENSAODEDBITOS
INSCRITOSEMPRECATRIOSEMPROVEITOEXCLUSIVODAFAZENDAPBLICA.
EMBARAOEFETIVIDADEDAJURISDIO(CF,ART.5,XXXV),DESRESPEITOCOISA
JULGADAMATERIAL(CF,ART.5XXXVI),OFENSASEPARAODOSPODERES(CF,ART.
2)EULTRAJEISONOMIAENTREOESTADOEOPARTICULAR(CF,ART.1,CAPUT,C/C
ART.5,CAPUT).IMPOSSIBILIDADEJURDICADAUTILIZAODONDICEDE
REMUNERAODACADERNETADEPOUPANACOMOCRITRIODECORREO
MONETRIA.VIOLAOAODIREITOFUNDAMENTALDEPROPRIEDADE(CF,ART.5,
XXII).INADEQUAOMANIFESTAENTREMEIOSEFINS.INCONSTITUCIONALIDADEDA
UTILIZAODORENDIMENTODACADERNETADEPOUPANACOMONDICEDEFINIDOR
DOSJUROSMORATRIOSDOSCRDITOSINSCRITOSEMPRECATRIOS,QUANDO
ORIUNDOSDERELAESJURDICOTRIBUTRIAS.DISCRIMINAOARBITRRIAE
VIOLAOISONOMIAENTREDEVEDORPBLICOEDEVEDORPRIVADO(CF,ART.5,
CAPUT).INCONSTITUCIONALIDADEDOREGIMEESPECIALDEPAGAMENTO.OFENSA
CLUSULACONSTITUCIONALDOESTADODEDIREITO(CF,ART.1,CAPUT),AO
PRINCPIODASEPARAODEPODERES(CF,ART.2),AOPOSTULADODAISONOMIA(CF,
ART.5,CAPUT),GARANTIADOACESSOJUSTIAEAEFETIVIDADEDATUTELA
JURISDICIONAL(CF,ART.5,XXXV)EAODIREITOADQUIRIDOECOISAJULGADA(CF,
ART.5,XXXVI).PEDIDOJULGADOPROCEDENTEEMPARTE.
1.AConstituioFederalde1988nofixouumintervalotemporalmnimoentreosdoisturnosde
votaoparafinsdeaprovaodeemendasConstituio(CF,art.62,2),desortequeinexiste
parmetroobjetivoqueorienteoexamejudicialdograudesolidezdavontadepolticadereformaraLei
Maior.Ainterfernciajudicialnomagodoprocessopoltico,verdadeirolocusdaatuaotpicados
agentesdoPoderLegislativo,temdegozardelastroforteecategriconoqueprevotextoda
ConstituioFederal.InexistnciadeofensaformalConstituiobrasileira.
2.Opagamentoprioritrio,atcertolimite,deprecatriosdevidosatitularesidososouquesejam
portadoresdedoenagravepromove,comrazoabilidade,adignidadedapessoahumana(CF,art.1,III)e
aproporcionalidade(CF,art.5,LIV),situandosedentrodamargemdeconformaodolegislador
constituinteparaoperacionalizaodanovelprefernciasubjetivacriadapelaEmendaConstitucionaln
62/2009.
3.Aexpressonadatadeexpediodoprecatrio,contidanoart.100,2,daCF,comredaodada
pelaECn62/09,enquantobalizatemporalparaaaplicaodapreferncianopagamentodeidosos,
ultrajaaisonomia(CF,art.5,caput)entreoscidadoscredoresdaFazendaPblica,namedidaemque
discrimina,semqualquerfundamento,aquelesquevenhamaalcanaraidadedesessentaanosnona
datadaexpediodoprecatrio,massimposteriormente,enquantopendenteesteeaindanoocorridoo
pagamento.
4.OregimedecompensaodosdbitosdaFazendaPblicainscritosemprecatrios,previstonos9
e10doart.100daConstituioFederal,includospelaECn62/09,embaraaaefetividadedajurisdio
(CF,art.5,XXXV),desrespeitaacoisajulgadamaterial(CF,art.5,XXXVI),vulneraaSeparaodos
Poderes(CF,art.2)eofendeaisonomiaentreoPoderPblicoeoparticular(CF,art.5,caput),cnone
essencialdoEstadoDemocrticodeDireito(CF,art.1,caput).
5.Aatualizaomonetriadosdbitosfazendriosinscritosemprecatriossegundoondiceoficialde
remuneraodacadernetadepoupanaviolaodireitofundamentaldepropriedade(CF,art.5,XXII)na
medidaemquemanifestamenteincapazdepreservarovalorrealdocrditodequetitularocidado.A

inflao,fenmenotipicamenteeconmicomonetrio,mostraseinsuscetveldecaptaoapriorstica(ex
ante),demodoqueomeioescolhidopelolegisladorconstituinte(remuneraodacadernetadepoupana)
inidneoapromoverofimaquesedestina(traduzirainflaodoperodo).
6.Aquantificaodosjurosmoratriosrelativosadbitosfazendriosinscritosemprecatriossegundoo
ndicederemuneraodacadernetadepoupanavulneraoprincpioconstitucionaldaisonomia(CF,art.
5,caput)aoincidirsobredbitosestataisdenaturezatributria,peladiscriminaoemdetrimentoda
parteprocessualprivadaque,salvoexpressadeterminaoemcontrrio,respondepelosjurosdamora
tributriataxade1%aomsemfavordoEstado(exvidoart.161,1,CTN).Declaraode
inconstitucionalidadeparcialsemreduodaexpressoindependentementedesuanatureza,contidano
art.100,12,daCF,includopelaECn62/09,paradeterminarque,quantoaosprecatriosdenatureza
tributria,sejamaplicadososmesmosjurosdemoraincidentessobretodoequalquercrditotributrio.
7.Oart.1FdaLein9.494/97,comredaodadapelaLein11.960/09,aoreproduzirasregrasdaEC
n62/09quantoatualizaomonetriaefixaodejurosmoratriosdecrditosinscritosem
precatriosincorrenosmesmosvciosdejuridicidadequeinquinamoart.100,12,daCF,razopela
qualserevelainconstitucionalporarrastamento,namesmaextensodositens5e6supra.
8.OregimeespecialdepagamentodeprecatriosparaEstadoseMunicpioscriadopelaECn62/09,
aoveicularnovamoratrianaquitaodosdbitosjudiciaisdaFazendaPblicaeaoimporo
contingenciamentoderecursosparaessefim,violaaclusulaconstitucionaldoEstadodeDireito(CF,
art.1,caput),oprincpiodaSeparaodePoderes(CF,art.2),opostuladodaisonomia(CF,art.5),a
garantiadoacessojustiaeaefetividadedatutelajurisdicional(CF,art.5,XXXV),odireitoadquirido
ecoisajulgada(CF,art.5,XXXVI).
9.Pedidodedeclaraodeinconstitucionalidadejulgadoprocedenteemparte.
ADI:rgodeseguranapblicaevciodeiniciativa
OPlenriojulgouprocedentepedidoformuladoemaodiretaajuizadaemfacedaEC10/2001,que
inseriuaPolciaCientficanoroldosrgosdeseguranapblicaprevistonaConstituiodoEstadodo
Paran.ACorteafirmouquenoseobservaraareservadeiniciativalegislativadoChefedoPoder
Executivoparadisciplinarofuncionamentodergoadministrativodepercia.
ADI2616/PR,rel.Min.DiasToffoli,19.11.2014.(ADI2616)
ADI:reconhecimentoderesponsabilidadecivildoEstadoeiniciativalegislativa
OPlenriojulgouimprocedentepedidoformuladoemaodiretaajuizadaemfacedaLei5.645/1998do
EstadodoEspritoSanto.Areferidanorma,deiniciativaparlamentar,autorizaoPoderExecutivo
estadualareconhecersuaresponsabilidadecivilpelasviolaesaosdireitosvidaeintegridadefsicae
psicolgicadecorrentesdasatuaesdeseusagentescontracidadossobaguardalegaldoEstado.A
Cortedestacounohaver,naespcie,aalegadaviolaoaoart.61,1,II,b,daCF,quefixaa
competnciaprivativadoPresidentedaRepblicaparadisporsobreaorganizaoadministrativae
judiciria,matriatributriaeoramentria,serviospblicosepessoaldaadministraodosTerritrios.
Ademais,adisciplinaestabelecidananormaimpugnada,adisporsobreresponsabilidadecivilmatria
dereservalegal,seria,inclusive,salutar.PermitiriaqueaAdministraoreconhecesse,motu
proprio,aexistnciadeviolaoaosdireitosnelamencionados.
ADI2255/ES,rel.Min.GilmarMendes,19.11.2014.(ADI2255)
ADIN.2.880MA
RELATOR:MIN.GILMARMENDES
Aodiretadeinconstitucionalidade.
2.Art.49doCdigodeNormascriadopeloProvimenton4/99daCorregedoriaGeraldeJustiado
TribunaldeJustiadoEstadodoMaranho:autorizaodoPresidenteparaausnciademagistradosda
comarca.
3.Duplainconstitucionalidadeformal:matriareservadaaleicomplementareiniciativaexclusivado
SupremoTribunalFederal.4.Precedentes.
5.Aodiretadeinconstitucionalidadejulgadaprocedente.
ADIN.2.799RS
RELATOR:MIN.MARCOAURLIO
PODERESSEPARAOPROCESSOLEGISLATIVO.Adisciplinadainiciativadeprojetoprevista
naConstituioFederaldeobservnciaobrigatriapelosestadosmembrosanteoprincpiosensvelda
separaodePoderes.Precedentes:AoOriginrian284,relatorministroIlmarGalvo,eAoDireta
deInconstitucionalidaden243/RJ,deminharelatoria,comacrdospublicadosnoDiriodaJustiade
25deagostode1995e29denovembrode2002,respectivamente.

ADIeemendaparlamentar
OPlenrio,pormaioria,confirmoumedidaacauteladoraejulgouprocedentepedidoformuladoemao
diretaparadeclararainconstitucionalidadedoart.2daLei10.385/1995doEstadodoRioGrandedo
Sul.OartigoimpugnadodecorredeemendaparlamentaraotextodeiniciativadoPoderJudicirio.
Considera,deefetivoexerccio,paratodososefeitoslegais,osdiasdeparalisaodosservidoresdo
PoderJudicirio,compreendidosnoperodode13demarode1995a12deabrilde1995,mediante
compensaoaserdefinidapeloprprioPoder.OTribunalasseverouqueajurisprudnciadoSTF
admitiriaemendasparlamentaresaprojetosdeleideiniciativaprivativadosPoderesExecutivoe
Judicirio,desdequeguardassempertinnciatemticaenoimportassememaumentodedespesas.O
cotejoentreoProjetodeLei54/1995,apresentadopeloPoderJudiciriogachoeaPropostadeEmenda
Parlamentar4/1995,quederaorigemnormaoraimpugnadaevidenciariaqueaemendanoguardaria
pertinnciatemticacomoprojetooriginrioreajustedevencimentosdosservidoresdoPoder
Judiciriogacho.Aofundamentodequeopreceitodesrespeitariaoslimitesdopoderdeemenda,o
TribunalentendeuhaverofensaaoprincpiodaseparaodePoderes(CF,art.2).Porsetratarde
iniciativadecompetnciadoPoderJudicirio,invivelassembleialegislativagachaproporemendas
queafetassemaautonomiafinanceiraeadministrativadoPoderJudicirio,sobpenadeexercerpoderde
iniciativaparalela.VencidooMinistroMarcoAurlio,quejulgavaimprocedenteopedido.Apontavaque
aConstituio,emseuart.96,nadadisporiasobreainiciativaprivativadeleivoltadaanistia.Dessa
forma,oPoderLegislativopoderiaatuarnosentidodeimplementaraanistia.
OPlenrioconfirmoumedidacautelar(noticiadanoInformativo189)ejulgouprocedentepedido
formuladoemaodiretaparadeclararainconstitucionalidadedoart.1dasDisposiesTransitriasda
Lei10.207/1999doEstadodeSoPaulo.Odispositivoquestionado,resultantedeemendaparlamentar,
determinaaadmissoautomticadeservidoresdaFundaoparaoDesenvolvimentodaUniversidade
EstadualPaulistaFundnespnoquadrodepessoaldarecmcriadaFundaoInstitutodeTerrasdo
EstadodeSoPauloJosGomesdaSilvaItesp.OTribunalassentouqueoaproveitamentode
empregadosemcargopblico,submetidosasimplesprocessoseletivo,semconcurso,afrontariaoart.37,
II,daCF.Ademais,tambmconflitariacomaConstituiointroduzir,emprojetodeiniciativadoPoder
Executivo,emendaparlamentaraimplicaraumentodedespesas(CF,artigos61,1,II,aece63,I).
Precedentecitado:ADI2.305/SE(DJede4.8.2011).
ADI2186/SP,rel.Min.MarcoAurlio,29.10.2014.(ADI2186)
Controleexterno:declaraodebenseautonomiadosPoderes
OPlenriojulgouprocedentepedidoformuladonaADI4.232/RJparadeclararainconstitucionalidade
dosincisosIIaVdoart.1dosincisosIIaXIIeXIVaXIXedasalneasbaedoincisoXXdoart.2
todosdaLeifluminense5.388/2009.Essesdispositivosestabelecemnormassuplementaresde
fiscalizaofinanceira,comfundamentonacompetnciaconstitucionaldecontroleexternoporpartedo
PoderLegislativo,demodoadeterminaraobrigatoriedadedadeclaraodebenserendasparao
exercciodecargos,empregosefunesnostrsPoderesestaduais.Almdisso,oColegiadoconferiu
interpretaoconformeaConstituioaoart.5domesmodiplomalegal,paraqueaobrigaonele
contidasomentesedirijaaosadministradoresouresponsveisporbensevalorespblicosligadosao
PoderLegislativo.Namesmaassentada,emjulgamentoconjunto,aCortejulgouparcialmenteprocedente
pedidoformuladonaADI4.203/RJ,naqualseimpugnavaaintegralidadedaaludidalei,paradeclarara
inconstitucionalidadedosdispositivosjmencionados.OTribunalentendeuqueanormaimpugnada,ao
obrigarosmagistradosestaduaisaapresentaremdeclaraodebensassembleialegislativa,criara
modalidadedecontrolediretodosdemaisPoderesporaquelergo,semoauxliodotribunaldecontas
doEstado.Assim,naausnciadefundamentoconstitucionalaessafiscalizao,nopoderiaaassembleia
legislativa,aindaquemediantelei,outorgarsecompetnciaqueseriadetodoestranhafisionomia
institucionaldoPoderLegislativo.Ademais,porviolaraautonomiadoPoderJudicirio(CF,art.93),
assentouainconstitucionalidadeformaldaleiestadual,deorigemparlamentar,naparteemque
pretenderasubmeteraosseusditamesosmagistradosestaduais.
ADI4203/RJ,rel.Min.DiasToffoli,30.10.2014.(ADI4203)
ADI4232/RJ,rel.Min.DiasToffoli,30.10.2014.(ADI4232)
ADIevinculaodereceita
OPlenrio,pormaioria,julgouparcialmenteprocedentepedidoformuladoemaodiretaparadeclarara
inconstitucionalidadedosartigos309,1,e314,caput,5edaexpressoegarantirumpercentual
mnimode10%(dezporcento)paraaeducaoespecial,contidanapartefinaldo2doart.314,todos
daConstituiodoEstadodoRiodeJaneiro.Almdisso,oColegiadodeclarouainconstitucionalidade
porarrastamentodasexpressesUERJe,306,1(atual309),eee,nahiptesedaUERJ,sobrea

suareceitatributrialquidadoart.1daLeifluminense1.729/1990edoart.6daLeifluminense
2.081/1993,queregulamentamosreferidosdispositivosdaConstituioestadual.Ascitadasnormas
estabelecemvinculaodereceitaparaaeducaoemgerale,especificamente,paraaUERJeaFAPERJ.
OTribunalressaltouqueajurisprudnciadoSTFseriapacficanosentidodainconstitucionalidadedas
normasqueestabelecessemvinculaodeparcelasdasreceitastributriasargos,fundosoudespesas.
Frisouqueessasleisdesrespeitariamavedaocontidanoart.167,IV,daCF,bemcomorestringiriama
competnciaconstitucionaldoPoderExecutivoparaaelaboraodaspropostasdeleisoramentrias.
Essaregraconstitucionalsomenteseriaexcepcionadanoscasosexpressamenteprevistosnapartefinaldo
incisoIVdoart.167daCF,queressalvaadestinaoderecursosparaasaeseserviospblicosde
sade,paramanutenoedesenvolvimentodoensinoepararealizaodeatividadesdaadministrao
tributria,comodeterminado,respectivamente,pelosartigos198,2,212e37,XXII,eaprestaode
garantiassoperaesdecrditoporantecipaodereceita,previstasnoart.165,8,bemcomoo
dispostono4desteartigo.Emrelaoaoart.332daConstituiofluminense,tambmimpugnado,o
ColegiadorecordouqueoSTFjteriadeclaradoaconstitucionalidadedenormadecontedosemelhante
previstanoart.329daConstituioestadual.RememorouqueaEC32/2003Constituioestadual
apenasalteraraasuaredaosemmodificarsuaessncia,almdedeslocaressanormaparaoart.332da
Constituioestadual[Art.332.OEstadodoRiodeJaneirodestinar,anualmente,Fundaode
AmparoPesquisaFAPERJ,2%(doisporcento)dareceitatributriadoexerccio,deduzidasas
transfernciasevinculaesconstitucionaiselegais].Concluiuqueoart.332daConstituio
fluminenseestariaemharmoniacomoart.218,5,daCF.Vencido,emparte,oMinistroMarco
Aurlio,quejulgavaprocedenteopedidoparadeclarartambmainconstitucionalidadedoart.332,por
afrontarainiciativadoChefedoPoderExecutivoparaproporleioramentria.
ADI4102/RJ,rel.Min.CrmenLcia,30.10.2014.(ADI4102)
Magistratura:leiestadualevcioformal
OPlenrioconfirmoumedidacautelar(noticiadanoInformativo307)ejulgouprocedentepedido
formuladoemaodiretaparadeclararainconstitucionalidadedoart.49docdigodenormascriado
peloProvimento4/1999,daCorregedoriaGeraldaJustiadoTribunaldeJustiadoEstadodoMaranho.
Opreceitodispesobreoexpedientedemagistradosestaduais.OColegiadoasseverou,nalinhade
precedentes,tratarsedeinconstitucionalidadeformal,umavezqueamatriaseriareservadaalei
complementardeiniciativadoSTF(CF,art.93,VII).Precedentescitados:ADI2.753/CE(DJUde
11.4.2003)ADI841/RJ(DJUde21.10.1994)ADI1.422/RJ(DJUde21.11.1999)eADI2.580/CE
(DJUde4.10.2002).
ADI2880/MA,rel.Min.GilmarMendes,30.10.2014.(ADI2880)
AescontraatosdoCNJecompetnciadoSTF
AcompetnciaoriginriadoSTFparaasaesajuizadascontraoCNJserestringeaomandadode
segurana,mandadodeinjuno,habeasdataehabeascorpus.Asdemaisaesemquequestionado
atodoCNJoudoCNMPsubmetemseconsequentementeaoregimedecompetnciaestabelecidopelas
normascomunsdedireitoprocessual.Combasenesseentendimento,a2Turma,negouprovimentoa
agravosregimentaisemaescveisoriginriasemanteveadecisomonocrticaatacadaqueassentaraa
incompetnciadoSTFeremeteraosautosjustiafederal.
ACO2373AgR/DF,rel.Min.TeoriZavascki,19.8.2014.(ACO2373)
ADIN.230RJ
RELATORA:MIN.CRMENLCIA
EMENTA:AODIRETADEINCONSTITUCIONALIDADE.DEFENSORPBLICOESTADUAL:
GARANTIASEPRERROGATIVAS.ART.178,INC.I,ALNEASFEG,IIEIVDA
CONSTITUIODORIODEJANEIRO(RENUMERADOSPARAART.181,INC.I,ALNEASFE
G,IIEIV).
1.AEmendaConstitucionalfluminensen.4/1991alterouanumeraooriginriadasnormascontidasna
Constituiofluminense.
Art.178,inc.I,alneasfeg,inc.IIeIVatualmentecorrespondenteaoart.181,inc.I,alneasfeg,inc.II
eIVdaConstituioestadual.
2.AlteraodoscritriosparaaposentadoriadosdefensorespblicosdoEstadodoRiodeJaneiropela
EmendaConstitucionalestadualn.37/2006.Prejuzodopedidoemrelaoaoart.178,inc.I,alneaf,
Constituiofluminense.
3.Oprazotrienalparaaquisiodeestabilidadenocargo,fixadopelaEmendaConstitucionaln.19/1998,

aplicvelindistintamenteatodososservidorespblicos.Inconstitucionalidadedoart.178,inc.I,alnea
g,daConstituiofluminense.
4.ExtensodagarantiadeinamovibilidadeaosdefensorespblicospelaEmendaConstitucionaln.
45/2004.Modificaodoparmetrodecontroledeconstitucionalidade.Prejuzodopedidoemrelaoao
art.178,inc.II,Constituiofluminense.
5.inconstitucionalarequisiopordefensorespblicosaautoridadepblica,aseusagentesea
entidadeparticulardecertides,exames,percias,vistorias,diligncias,processos,documentos,
informaes,esclarecimentoseprovidncias,necessriosaoexercciodesuasatribuies:exacerbao
dasprerrogativasasseguradasaosdemaisadvogados.Inconstitucionalidadedoart.178,inc.IV,alneaa,
daConstituiofluminense.
6.NocontrariaaConstituiodaRepblicaodireitodeosdefensorespblicossecomunicarempessoal
ereservadamentecomseusassistidos,mesmoosqueestiverempresos,detidosouincomunicveis,eode
teremlivreacessoetrnsitoaosestabelecimentospblicosoudestinadosaopbliconoexercciodesua
funes(alneasbecdoinc.IVdoart.178daConstituiofluminense).
7.Aodiretadeinconstitucionalidadejulgadaparcialmenteprocedenteparadeclarara
inconstitucionalidadedoart.178,inc.I,alneag,eIV,alneaaaconstitucionalidadeoart.178,inc.IV,
alneasbeceprejudicadosospedidosquantoaoart.178,inc.I,alneaf,eII,todosdaConstituiodo
RiodeJaneiro.
ADIN.2.922RJ
RELATOR:MIN.GILMARMENDES
AoDiretadeInconstitucionalidade.2.LeiEstadualquedisciplinaahomologaojudicialdeacordo
alimentarfirmadocomaintervenodaDefensoriaPblica(Lei1.504/1989,doEstadodoRiode
Janeiro).3.OEstadodoRiodeJaneirodisciplinouahomologaojudicialdeacordoalimentarnoscasos
especficosemquehparticipaodaDefensoriaPblica,noestabelecendonovoprocesso,masaforma
comoesteserexecutado.Leisobreprocedimentoemmatriaprocessual.4.Aprerrogativadelegislar
sobreprocedimentospossuiocondodetransformarosEstadosemverdadeiroslaboratrios
legislativos.Aoconcederseaosentesfederadosopoderderegularoprocedimentodeumamatria,
baseandoseempeculiaridadesprprias,estapossibilitarsequenovaseexitosasexperinciassejam
formuladas.OsEstadospassamaserpartcipesimportantesnodesenvolvimentododireitonacionalea
atuarativamentenaconstruodepossveisexperinciasquepoderoseradotadasporoutrosentesouem
todoterritriofederal.5.Desjudicializao.Avertenteextrajudicialdaassistnciajurdicaprestadapela
DefensoriaPblicapermiteaorientao(informaoemdireito),arealizaodemediaes,conciliaes
earbitragem(resoluoalternativadelitgios),entreoutrosservios,evitando,muitasvezes,a
proposituradeaesjudiciais.6.Aodiretajulgadaimprocedente.
Supressodegratificaoecontraditrio2
Emconclusodejulgamento,oPlenrioconcedeumandadodeseguranaimpetradocontraatodoTCU
quesuprimira,semobservnciadocontraditrio,vantagempessoalincorporadaaosvencimentosde
servidor.Nocaso,apsocuparocargodeanalistadefinanasdoMinistriodaFazenda,oimpetrante
integraraseaoquadrofuncionaldoTCU,elheforadeferidaaaverbaodotempodeservioprestado
emfunocomissionadanocitadoMinistrio,parafinsdevantagempessoal(quintos)v.
Informativo575.OColegiadoassentouanulidadedoprocesso.Aduziuqueoimpetrantealcanara
situaoremuneratriaposteriormenteretiradadocenriojurdicosemqueaelefossedadaoportunidade
parasemanifestar.EnfatizouqueaCortejproclamaraqueaanulaodeatoadministrativocuja
formalizaohouvesserepercutidonocampodeinteressesindividuaisnoprescindiriadaobservnciada
instauraodeprocessoadministrativoqueviabilizasseaaudiodaquelequeteriaasituaojurdica
modificada.Salientouquecumpririadarcinciaaoservidor,eaautotutelaadministrativanopoderia
afastaroprpriodireitodedefesa.
MS25399/DF,rel.Min.MarcoAurlio,15.10.2014.(MS25399)
Reduodeproventos:devoluodeparcelasecontraditrio3
Emconclusodejulgamento,oPlenriodenegouordememmandadodeseguranacoletivoimpetrado
pelaAssociaoNacionaldeDelegadosdePolciaFederalADPFeoutra,noqualsequestionavaatodo
TCU,quesuspenderaopagamentodaGratificaodeAtividadepeloDesempenhodeFunoGADF
recebidacumulativamentecomparcelarelativaadcimosequintosaaposentadosepensionistas
filiadosquelaentidadeedeterminaraadevoluodomontanterecebidoaessettulonosltimoscinco

anosv.Informativo575.OColegiadoconsignounoseexigir,quantotramitaodoprocessode
aposentadoria,abilateralidade,ocontraditrioeaaudiodoservidorenvolvido(Enunciado3daSmula
Vinculante:NosprocessosperanteoTribunaldeContasdaUnioasseguramseocontraditrioea
ampladefesaquandodadecisopuderresultaranulaoourevogaodeatoadministrativoquebeneficie
ointeressado,excetuadaaapreciaodalegalidadedoatodeconcessoinicialdeaposentadoria,reforma
epenso).Enfatizou,ademais,queoconflitoretratadonaespcienoenvolveriaincorporao,massim
ausnciadodireitocumulatividade,oquetornariairrelevanteaincorporaoanteriormenteversadano
art.193daLei8.112/1990.Notocantedevoluodasparcelasrecebidas,assinalouqueaAdministrao
Pblicaseriaregidapeloprincpiodalegalidadeestritaequesomentepoderiamsersatisfeitosvalores
quandoprevistosemlei.
MS25561/DF,rel.Min.MarcoAurlio,15.10.2014.(MS25561)
ECT:imunidaderecprocaeIPTU
AimunidadetributriarecprocareconhecidaEmpresaBrasileiradeCorreioseTelgrafosECT
alcanaoIPTUincidentesobreimveisdesuapropriedade,bemassimosporelautilizados.Noentanto,
sehouverdvidaacercadequaisimveisestariamafetadosaoserviopblico,cabeadministrao
fazendriaproduzirprovaemcontrrio,hajavistamilitaremfavordocontribuinteapresunode
imunidadeanteriormenteconferidaembenefciodele...RE773992/BA,rel.Min.DiasToffoli,
15.10.2014.(RE773992)
Imunidadematerialdeparlamentar:calniaepublicaoemblogue
Aimunidadematerialdeparlamentar(CF,art.53,caput),quantoacrimescontraahonra,alcanaas
supostasofensasirrogadasforadoParlamento,quandoguardaremconexocomoexercciodaatividade
parlamentar.Combasenessaorientao,a1Turma,pormaioria,recebeudennciaoferecidacontra
deputadofederalpelasupostaprticadocrimedecalnia(CP,art.138).Naespcie,oinvestigado,em
bloguepessoal,imputaraadelegadodepolciaofatodeterarquivadoinvestigaessobsuaconduo
paraatenderainteressespolticosdeseusaliadoscondutadefinidacomocrimedecorrupopassiva
e/ouprevaricao.ATurmaconsignouqueasafirmaesexpressasnobloguedoinvestigadonose
inseririamnoexercciodesuaatividadeparlamentarenoguardariamliamecomela.Concluiu,pois,que
aimunidadematerialnoseriaaplicvelaocasoconcreto.VencidooMinistroDiasToffoli,querejeitava
adennciaporconsideraracondutaatpica.Aduziaqueacrticamaisduraerspidafariaparteda
atividadedefiscalizaoparlamentar.Ressaltavaqueofatodeacrticatersidofeitaemumblogueem
nadaretirariaasuaqualidadedeatividadefiscalizatria.
Inq3672/RJ,rel.Min.RosaWeber,14.10.2014.(Inq3672)
AtopraticadopeloCNJecompetncia
Emregra,justiafederalcompete,nostermosdoart.109,I,daCF(Art.109.Aosjuzesfederais
competeprocessarejulgar:IascausasemqueaUnio,entidadeautrquicaouempresapblicafederal
foreminteressadasnacondiodeautoras,rs,assistentesouoponentes,excetoasdefalncia,asde
acidentesdetrabalhoeassujeitasJustiaEleitoraleJustiadoTrabalho)processarejulgardemanda
queenvolvaatopraticadopeloCNJ.AoSTFcompetejulgarapenasasaestipicamenteconstitucionais
movidasemfacedessemesmorgo.EssaaconclusodoPlenrioque,emjulgamentoconjunto,
resolveuquestodeordememaooriginriaedesproveuagravoregimentalemaocveloriginrianas
quaisdiscutidooalcancedodispostonaalneardoincisoIdoart.102daCF[Art.102.Competeao
SupremoTribunalFederal,precipuamente,aguardadaConstituio,cabendolhe:Iprocessarejulgar,
originariamente:...r)asaescontraoConselhoNacionaldeJustiaecontraoConselhoNacionaldo
MinistrioPblico]v.Informativo744.OColegiadoasseverouqueoart.102,I,r,daCF,deveriaser
interpretadodemaneirasistemtica.Consignouquearefernciaaaesalcanariaapenasmandadode
segurana,mandadodeinjuno,habeasdataehabeascorpus.Aduziuqueseriaimprprioconcluir
quetodaequalqueraoaenvolveroCNJouoCNMPcompetiriaaoSTF,umavezque,notocantea
atosdoPresidentedaRepblica,dasMesasdaCmaradosDeputadosedoSenadoFederal,doTCU,do
ProcuradorGeraldaRepblicaedoprprioSTF,caberiaaestaCorteapreciarsomentemandadode
segurana.Assentouque,propostaaoordinriacontraaUnio,aindaquealusivaaatodoCNJ,
cumpririaaojuzofederalprocesslaejulgla.
OMinistroDiasToffoli,aoacompanharodispositivodadecisodoPlenotendoemcontaas
particularidadesdoscasosconcretos,hajavistaumdelesenvolverserventiasextrajudiciais,eooutro,
supostosdescontosemsubsdiodemagistrado,adotoufundamentosdiversos.Analisouqueocritrio
paraafixaodacompetncianodeveriaserformal,masmaterial.Frisouquenoseriaapessoalidade
naintegraodopolopassivooelementodefinidordacompetnciaoriginriadoSTF,esimoobjetodo

atodoCNJ.Assim,deveriamserpreservadasapreciaoprimriadoSupremoasdemandasque
dissessemrespeitoaatividadesdisciplinadoraefiscalizadoradoCNJ,arepercutiremfrontalmentesobre
ostribunaisouseusmembros(magistrados),aindaquenoveiculadasporaomandamental,ouseja,
todasasaesalusivasautonomiadostribunaisouaoregimedisciplinardamagistratura.Almdisso,a
CortetambmseriacompetenteparaprocessarejulgardemandaarespeitodedecisesdoCNJque
desconstitussematonormativooudeliberaodetribunal,relacionadosamatriasdiretamenteafetasa
este.Ademais,oSTFpossuiriacompetncianotocanteaoscasosemqueaatuaodoCNJsedesse,
precipuamente,naconsecuodesuaatividadefinalstica,quandodiretaeespecialmenteincidentesobre
membros(magistrados)ergosaelediretamentesubordinados.
AO1814QO/MG,rel.Min.MarcoAurlio,24.9.2014.(AO1814)
ACO1680AgR/AL,rel.Min.TeoriZavascki,24.9.2014.(AO1680)
EC41/2003:tetoremuneratrioevantagenspessoais
A2Turmaconcedeumandadodeseguranaparareconheceraprocuradordarepblicaaposentadoo
direitodeapartirdadatadaimpetraocontinuarareceber,semreduo,omontantebrutoque
percebiaanteriormenteEC41/2003,atasuatotalabsoropelasnovasformasdecomposiodeseus
proventos.ATurma,nasessode18.10.2011,concederaasegurana,pormaioria,paraassentara
existnciadodireitolquidoecertodoimpetrante,nostermosacimaestabelecidosv.Informativo645.
Ocorreque,naassentadade9.9.2014,oColegiadoacolheraquestodeordemsuscitadapeloMinistro
GilmarMendes(relator),paraanularoacrdoentoprolatado,porquantoaUnionoteriasido
intimadadadatadorespectivojulgamento.Determinara,emconsequncia,ainclusodofeitoempauta,
comadevidaintimaodoreferidoente,paranovaapreciao.Napresentesesso,aTurmaconsignou
queairredutibilidadedevencimentosseriagarantiafundamental,e,portanto,inelidvelporemenda
Constituio.Afirmouqueoimpetrantenopossuiriadireitoadquiridoaregimederemunerao,mas
direitolquidoecertodenoreceberamenor,adespeitodoadventodenovaformadecomposiode
seusproventos.Ressalvouque,nostermosdosEnunciados269e271daSmuladoSTF,omandadode
segurananoseprestariaaosfinsdeaodecobrana,deformaqueaconcessodaseguranano
produziriaefeitospatrimoniaisemrelaoaoperodoanteriorimpetrao.
MS27565/DF,rel.Min.GilmarMendes,23.9.2014.(MS27565)
MSN.25.079DF
RELATOR:MIN.GILMARMENDES
Mandadodesegurana.2.MinistrodoTribunalSuperiordoTrabalhoaposentado.Cargoisolado.3.
AplicaodoincisoII,doart.184,daLei1.711/52,prevendoaposentadoriacomproventoaumentadode
20%quandoocupantedaltimaclassedarespectivacarreira.Impossibilidade.4.Pedidodeaposentadoria
feitoemcargoqueocupava,fazendoincidiroincisoIII,doart.184,daLei1.711/52.5.No
preenchimentodaexigncialegaldepermanncianocargopeloperododetrsanos.6.Ausnciade
direitoliquidoecerto.Seguranadenegada.
EC41/2003:fixaodetetoconstitucionaleirredutibilidadedevencimentos1
OtetoderetribuioestabelecidopelaEC41/2003deeficciaimediata,esubmetesrefernciasde
valormximonelediscriminadastodasasverbasdenaturezaremuneratriapercebidaspelosservidores
pblicosdaUnio,dosEstados,doDistritoFederaledosMunicpios,aindaqueadquiridasdeacordo
comregimelegalanterior.EsseoentendimentodoPlenrio,que,pormaioria,deuprovimentoarecurso
extraordinrioemquesediscutiaaaplicabilidadedareferidaemendaconstitucionalaservidorespblicos
quepercebessemremuneraoacimadotetoconstitucional.Naespcie,servidoresestaduaisaposentados
epensionistas,vinculadosaoPoderExecutivolocal,tiveramseusrendimentossubmetidosacortes,aps
avignciadaEC41/2003,promovidoscomopropsitodeadequarsuasremuneraesaossubsdiosdo
Governador.Preliminarmente,oColegiadonoconheceudeagravoregimentalinterpostodatribunapor
amicuscuriae,queimpugnavaanteriordecisomonocrticadoMinistroTeoriZavascki(relator),que
indeferirapedido,formuladonavsperadojulgamento,cujocontedoampliariaoobjetodorecurso
extraordinrio.Oagravantepostulava,tendoemcontaalegadaineficciadeeventualrecursointerposto
apsojulgamento,quefosseaceitooagravooral.OPlenrioconsignouquealegitimidaderecursaldos
amicicuriaeserialimitadashiptesesemquenotivessesidoadmitidasuaintervenonofeito,o
quenosedarianocaso.
Nomrito,aCorteafastou,deincio,aalegaodenulidadedoacrdoemrazodesupostanegativade
jurisdio.AoreafirmarajurisprudnciadoSTFquantomatria,consignouqueopronunciamentodo
tribunaldeorigemteriaadotadofundamentaosuficienteaojulgarocaso.Vencido,noponto,oMinistro

MarcoAurlio,queassentavaanulidade.Emseguida,enotocanteaplicabilidadedaEC41/2003,o
Plenrioasseverouqueotetoderetribuioconstituirianormaconstitucionaldeestruturacomplexa,
porqueestabelecidapelaconjunodediferentesdispositivosdotextoconstitucional,cujosentido
normativoseriachanceladoporquatroprincipaisingredientesconstitutivos:a)alimitaodaautonomia
decadaentefederativo,aoseapresentarumpiceremuneratrioquedeveriaserobrigatoriamente
seguidob)aabrangnciainclusivadoteto,acompreendertudooquantoviessearemunerarotrabalho
doservidor,aqualquerttuloc)orecadonormativocomplementar,presentenoADCTenosartigos29
daEC19/1998e9daEC41/2003,adeterminarqueaquiloquesobejassedaincidnciadoteto
constituiriaexcesso,cujaperceponopoderiaserreclamada,aindaqueodireitoaelativessesido
licitamenteadquiridosegundoumaordemjurdicaanteriore,porfim,d)adisposio,quedecorreriado
sistemaconstitucional,nosentidodequeagarantiadairredutibilidadedeproventosnoamparariaa
percepodeverbasremuneratriasquedesbordassemdotetoderetribuio.Frisouqueestaltima
assertivaseriadepreendidadapartefinaldoincisoIIIdoart.95,edaalneacdoincisoIdo5doart.
128,todosdaCF,emsuaredaooriginria[Art.95.Osjuzesgozamdasseguintesgarantias:...III
irredutibilidadedevencimentos,observado,quantoremunerao,oquedispemosarts.37,XI,150,II,
153,III,e153,2,IArt.128.OMinistrioPblicoabrange:...5LeiscomplementaresdaUnioe
dosEstados,cujainiciativafacultadaaosrespectivosProcuradoresGerais,estabeleceroaorganizao,
asatribuieseoestatutodecadaMinistrioPblico,observadas,relativamenteaseusmembros:Ias
seguintesgarantias:c)irredutibilidadedevencimentos,observado,quantoremunerao,oque
dispemosarts.37,XI,150,II,153,III,153,2,I],e,almdisso,daatualredaodoincisoXVdo
art.37,tambmdaCF(Art.37.AadministraopblicadiretaeindiretadequalquerdosPoderesda
Unio,dosEstados,doDistritoFederaledosMunicpiosobedeceraosprincpiosdelegalidade,
impessoalidade,moralidade,publicidadeeeficinciae,tambm,aoseguinte:...XVosubsdioeos
vencimentosdosocupantesdecargoseempregospblicossoirredutveis,ressalvadoodispostonos
incisosXIeXIVdesteartigoenosarts.39,4,150,II,153,III,e153,2,I).Assinalouque,ao
condicionarafruiodagarantiadeirredutibilidadedevencimentosobservnciadotetoderetribuio
(CF,art.37,XI),aliteralidadedoscitadosdispositivosconstitucionaisdeixariaforadedvidaqueo
respeitoaotetorepresentariaverdadeiracondiodelegitimidadeparaopagamentodasremuneraesno
serviopblico.Concluiuquenada,nemmesmoconcepesdeestabilidadefundamentadasnaclusula
doart.5,XXXVI,daCF(aleinoprejudicarodireitoadquirido,oatojurdicoperfeitoeacoisa
julgada),justificariamexcepcionaraimposiodotetoderetribuio.
OPlenriodestacouqueagarantiadairredutibilidade,quehojeassistiriaigualmenteatodosos
servidores,constituiriasalvaguardaaprotegerasuaremuneraoderetraesnominaisqueviessemaser
determinadaspormeiodelei.Omesmonoocorreria,porm,quandoaalteraodolimiteremuneratrio
fossedeterminadapelareformulaodaprprianormaconstitucionaldetetoderetribuio.Issoporquea
clusuladairredutibilidadepossuiriambitodeincidnciavinculadoaoprprioconceitodetetode
retribuio,eoperariasomentedentrodointervaloremuneratrioporeledefinido.Esclareceuquea
irredutibilidadedevencimentosconstituiriamodalidadequalificadadedireitoadquirido.Todavia,oseu
mbitodeincidnciaexigiriaapresenadepelomenosdoisrequisitoscumulativos:a)queopadro
remuneratrionominaltivessesidoobtidoconformeodireito,enodemaneirajuridicamenteilegtima,
aindaqueporequvocodaAdministraoPblicaeb)queopadroremuneratrionominalestivesse
compreendidodentrodolimitemximoprdefinidopelaConstituio.Aduziuqueosexcessos
eventualmentepercebidosforadessascondies,aindaquecomobeneplcitodedisciplinasnormativas
anteriores,noestariamamparadospelaregradairredutibilidade.Ressaltou,ademais,queopagamento
deremuneraessuperioresaostetosderetribuio,almdesecontraporanoesprimriasde
moralidade,detransparnciaedeausteridadenaadministraodosgastoscomcusteio,representaria
gravssimaquebradacoernciahierrquicaessencialorganizaodoserviopblico.Lembrou,porfim,
queofatodeoart.9daEC41/2003serobjetodeaodiretadeinconstitucionalidadeaindapendentede
apreciao,noimpediria,contudo,queoSTFfizesseimporaforanormativadoprprioart.37,XI,da
CF,cujoenunciadoseriasuficienteparacoibirsituaesinconstitucionaisderemuneraoexcessiva.
VencidososMinistrosMarcoAurlio,CelsodeMelloeRicardoLewandowski(Presidente),que
negavamprovimentoaorecurso.OMinistroMarcoAurliodestacava,deincio,abalizasobjetivasdo
acrdoimpugnado,queteriadecididoqueodireitoadquiridosesobreporianovidadequeteriavindo
comaEC41/2003.Afirmava,ento,que,deacordocomoroldegarantiasconstitucionais,nemmesmoa
leientendidaestadeformaabrangente,aapanharasemendasconstitucionaispoderiacolocarem
segundoplanoodireitoadquirido,oatojurdicoperfeitoeacoisajulgada.OMinistroCelsodeMello
reafirmavaseuentendimentoquantoinconstitucionalidadedoart.9daEC41/2003eintangibilidade
dodireitoadquirido.OMinistroRicardoLewandowskiacrescentavaqueadecisorecorrida,aoperfilhar
oentendimentodoSTFemcasossemelhantes,seriadeextremarazoabilidadeaoassentarodireitodos

orarecorridosaopercebimentodaintegralidadedeseusproventos,atqueomontanteexcedentedoteto
fosseabsorvidoporsubsdiofixadoemlei.
RE609381/GO,rel.Min.TeoriZavascki,2.10.2014.(RE609381)
DeputadoFederalNomeadoSecretriodeEstadoSubsistnciadaPrerrogativadeForoPeranteoSTF
DeputadoEstadualCrimeEleitoralPrerrogativadeForoTER.Inq3.357/PR.RELATOR:Ministro
CelsodeMello
EMENTA:INQURITO.PLURALIDADEDEINVESTIGADOS.DESMEMBRAMENTO.
POSSIBILIDADE(CPP,ART.80).PRECEDENTES.SEPARAODOSAUTOSEMRELAOAO
DEPUTADOESTADUAL,INVESTIGADOPORSUPOSTAPRTICADEDELITOELEITORAL
(CDIGOELEITORAL,ART.323).HIPTESEEMQUEDOTRIBUNALREGIONAL
ELEITORAL(TRE)DOESTADOEMQUEEXERCEOMANDATOLEGISLATIVOA
COMPETNCIAPENALORIGINRIAPARAPROCESSAREJULGARREFERIDO
PARLAMENTARESTADUAL.DOUTRINA.PRECEDENTES(STFETSE).CONSEQUENTE
ENCAMINHAMENTODOSAUTOS,MEDIANTECPIA,AOTRE/PR,QUEDISPEDE
COMPETNCIAPENALORIGINRIAPARAPROCESSAREJULGARDEPUTADOS
ESTADUAISNOSDELITOSELEITORAIS.DEPUTADOFEDERALLICENCIADO.EXERCCIO
ATUALDOCARGODESECRETRIODEESTADO.LEGITIMIDADE(CF,ART.56,I).
PRESERVAO,MESMOASSIM,DAPRERROGATIVADEFORO,PERANTEOSUPREMO
TRIBUNALFEDERAL,NOSCRIMESCOMUNS.PRECEDENTES.CRIMESELEITORAIS.
MODALIDADEDELITUOSAQUESECONTMNALOCUOCONSTITUCIONALCRIMES
COMUNS.PRECEDENTES.TRANSAOPENAL(LEIN9.099/95,ART.76).NOLO
CONTENDERE.MEDIDADESPENALIZADORA.REQUISITOS.NECESSIDADEDE
ACEITAOEXPRESSA,PELOSUPOSTOAUTORDODELITO,DAPROPOSTADE
TRANSAOPENAL.APLICABILIDADEDESSEINSTITUTOAOSPROCEDIMENTOSPENAIS
ORIGINRIOSINSTAURADOSPERANTEACORTESUPREMA.DOUTRINA.PRECEDENTES.
OmembrodoCongressoNacional,quandolicenciadoparaoexercciodedeterminadoscargosnoPoder
Executivo(CF,art.56,incisoI),comoodeSecretriodeEstado,noperdeaprerrogativadeforo,
peranteoSupremoTribunalFederal,nasinfraespenaiscomuns,cujanooconceitualabrangeos
crimeseleitorais.Precedentes.
SoplenamenteaplicveisaosprocedimentospenaisoriginriosinstauradosperanteoSupremo
TribunalFederalasmedidasdedespenalizaoprevistasnaLein9.099/95(RTJ162/483484),entreas
quaisfiguraatransaopenal(art.76),cujapessoaleexpressaaceitaoporpartedosupostoautorda
infrao,desdequeregularmenteassistidoporseuAdvogado,traduzverdadeironolocontendere.
Atransaopenal,emreferidocontexto,qualificasecomoinstitutoque,aovalorizaraautonomiada
vontadedossujeitosintegrantesdarelaoprocessualpenal,representasignificativaampliaodoespao
deconsensoemsededepersecuocriminal.Doutrina.
ODeputadoEstadual,noscrimeseleitorais,dispedeprerrogativadeforo,rationemuneris,peranteo
TribunalRegionalEleitoraldoEstadoondefoieleito.Aplicao,aocaso,dadiretrizconsubstanciadana
Smula702/STF.Doutrina.Precedentes(STFeTSE).

Emendaparlamentareaumentodedespesa
OPlenrio,pormaioria,confirmoumedidacautelar(noticiadanoInformativo118)ejulgouparcialmente
procedentepedidoformuladoemaodiretaparadeclararainconstitucionalidadedaexpressoe
extrajudiciaiscontidanopargrafonicodoart.1daLeiComplementar164/1998doEstadodeSanta
Catarina.Naespcie,odispositivoimpugnadoestendeaosservidoresinativoseextrajudiciaisaumento
remuneratriodadoaosservidoresdoPoderJudiciriodaqueleEstado.OColegiadoesclareceuque
referidaleicomplementartemorigemememendaaditivaparlamentaraprojetodoPoderJudiciriolocal.
Assinalouaconstitucionalidadedaextensodoaumentoremuneratrioaosservidoresinativosdotribunal
dejustia,porquantoanormaquestionada,editadanoinciode1998,seriaanteriorsreformasdoregime
pblicodeprevidncia(EC20/1998eEC41/2003),quandoaCorteentendiaqueaclusulade
equiparaoseriadeaplicabilidadeimediata.Reputouque,anteaampliaodedespesanoprevistano
projetooriginalmenteencaminhado,estariacaracterizadaainconstitucionalidadedaextensodeaumento
aosservidoresextrajudiciais.VencidooMinistroMarcoAurlio,quejulgavaimprocedenteopedido.
AssinalavanovislumbraringernciadoPoderLegislativoporqueainiciativadoprojetoteriasidodo
PoderJudicirio.

ADI1835/SC,rel.Min.DiasToffoli,17.9.2014.(ADI1835)
ADIecompetncialegislativa
OPlenrioconfirmoumedidacautelar(noticiadanoInformativo43)ejulgouprocedentepedido
formuladoemaodiretaparadeclararainconstitucionalidadedoart.300daConstituiodoEstadodo
ParedaLeiComplementarparaense31/1996.Asnormasimpugnadasdispem,respectivamente,sobre
populaesindgenaseinstituiodoConselhoEstadualIndigenistaConei,comaimposiode
atribuiesaoMinistrioPblicoestadual.OTribunalreiterouacompetnciaprivativadaUniopara
legislarsobreamatria,bemcomoamissoinstitucionaldoMinistrioPblicoFederalparaadefesados
direitoseinteressesdessaspopulaes.
Porafrontaaoart.22,XI,daCF,oPlenrioconfirmoumedidacautelar(noticiadanoInformativo153)e
julgouprocedentepedidoformuladoemaodiretaparadeclararainconstitucionalidadedaLei
11.311/1999,doEstadodoRioGrandedoSul,quedispesobreainspeotcnicadeveculosnaquela
unidadefederada.OTribunaldestacouqueaassembleialegislativa,aodisciplinartemainseridonanoo
conceitualdetrnsito,atuaracomexcessonoexercciodesuacompetncianormativa.Salientou,ainda,
queamatrianoseconfundiriacomadenominadapolticadeeducaoparasegurananotrnsito,
previstanoart.23,XII,daCF.
ADI1972/RS,rel.Min.TeoriZavascki,18.9.2014.(ADI1972)
ADIevciodeiniciativa
UsurpaacompetnciaprivativadoChefedoPoderExecutivonormadeiniciativaparlamentarquedispe
sobreregimejurdico,remuneraoecritriosdeprovimentodecargopblico.Combasenesse
entendimento,oPlenriojulgouprocedentepedidoformuladoemaodiretaparadeclarara
inconstitucionalidadedaLei7.385/2002,doEstadodoEspritoSanto,quedispesobreareestruturao
dacarreiradefotgrafocriminalpertencenteaoquadrodeserviosefetivosdapolciacivildaquele
Estadomembro.OTribunaldestacouqueanormaimpugnadaconteriavcioformaldeiniciativa.
ADI2834/ES,rel.Min.DiasToffoli,20.8.2014.(ADI2834)

Art.109,2,daCFeautarquiasfederais
Aregraprevistano2doart.109daCF(2AscausasintentadascontraaUniopoderoser
aforadasnaseojudiciriaemquefordomiciliadooautor,naquelaondehouverocorridooatooufato
quedeuorigemdemandaouondeestejasituadaacoisa,ou,ainda,noDistritoFederal)tambmse
aplicasaesmovidasemfacedeautarquiasfederais.EssaaconclusodoPlenrioque,pormaioria,
negouprovimentoarecursoextraordinrioemquesediscutiaocritriodedefiniodoforocompetente
paraprocessarejulgaraoajuizadaemfacedoConselhoAdministrativodeDefesaEconmicaCADE.
ACorteregistrouqueoaludidodispositivoconstitucionalteriaporescopofacilitaraproposituradeao
pelojurisdicionadoemcontraposioaoentepblico.LembrouqueoSTFjteriaenfrentadoaquesto
daaplicabilidadedoart.109,2,daCF,autarquiaemdebate,equeficaraconsignada,naocasio,a
finalidadedopreceitoconstitucional,queseriaadefesadoru.Ademais,assentaraqueocritriode
competnciaconstitucionalmentefixadoparaasaesnasquaisaUniofosseautoradeveriaestenderse
sautarquiasfederais,entesmenores,quenopoderiamterprivilgiomaiorqueaUnio.OColegiado
asseverouqueopreceitoconstitucionalemexamenoteriasidoconcebidoparafavoreceraUnio,mas
parabeneficiarooutropolodademanda,queteria,dessaforma,maisfacilidadeparaobterapretendida
prestaojurisdicional.Frisouque,comoadventodaCF/1988,noteriasidoestruturadaadefesajudicial
eextrajudicialdasautarquiasfederais,quepossuiriam,poca,representaoprpria,nostermosdoart.
29doADCT.Entretanto,comaediodaLei10.480/2002,aProcuradoriaGeralFederalpassaraaser
responsvelpelarepresentaojudicialeextrajudicialdasautarquiasefundaespblicasfederais.
Ponderouquefixarentendimentonosentidodeoart.109,2noseraplicvelaessashipteses
significariaminaraintenodoconstituintedesimplificaroacessoJustia.Ressaltouquenose
tratariadeeventualconflitodalegislaoprocessualcivilcomaConstituio,umavezqueaquelano
incidirianocaso.Acresceuqueasautarquiasfederaispossuiriam,demaneirageral,osmesmos
privilgiosevantagensprocessuaisconcedidosUnio,dentreosquaisopagamentodascustasjudiciais
somenteaofinaldademanda,quandovencidas(CPC,art.27)prazosemqudruploparacontestareem
dobropararecorrer(CPC,art.188)duplograudejurisdio,salvoasexceeslegais(CPC,art.475)
execuofiscaldeseuscrditos(CPC,art.578)satisfaodejulgadospeloregimedeprecatrios(CF,
art.100eCPC,art.730)eforoprivilegiadoperanteaJustiaFederal(CF,art.109,I).Assinalouquea
fixaodoforocompetentecombasenoart.100,IV,a,doCPC,nasaespropostascontraautarquias

federaisresultarianaconcessodevantagemprocessualnoestabelecidaparaaUnio,aqualpossuiria
foroprivilegiadolimitadopeloart.109,2,daCF...
RE627709/DF,rel.Min.RicardoLewandowski,20.8.2014.(RE627709)
Nomeaodedirigentes:aprovaolegislativaefornecimentodeinformaesprotegidasporsigilo
fiscal
OPlenrio,pormaioria,julgouparcialmenteprocedentepedidoformuladoemaodiretaparadeclarara
inconstitucionalidadedaexpressoempresaspblicas,sociedadesdeeconomiamistaconstantedoart.
1,bemassimdantegradoincisoIVdoart.2edoart.3,todosdaLei11.288/1999doEstadodeSanta
Catarina.Anormaimpugnadaestabelececondiesecritriosaseremobservadosparaoexercciode
cargosdedireodaAdministraoIndiretadareferidaunidadefederativa.Quantoaoart.1daaludida
leicatarinense(Anomeaoparacargosdepresidente,vicepresidente,diretoremembrodoconselhode
administraodeautarquias,empresaspblicas,sociedadesdeeconomiamistaefundaesdoEstadode
SantaCatarina,obedecerascondiesestabelecidasnestaLei),oTribunalconfirmouaorientao
fixadanojulgamentodamedidacautelarnosentidodaimpossibilidadedeaAssembleiaLegislativa
manifestarsesobreaindicaodedirigentesdeempresapblicaedesociedadedeeconomiamistafeita
peloPoderExecutivo.Assentou,contudo,nohaverbicerelativamenteaosdirigentesdeautarquias.No
tocanteaoincisoIVdoart.2eaoart.3(Art.2Opretendenteaumdoscargosreferidosnoartigo
anteriordeverapresentarAssembliaLegislativaosseguintesdocumentos:...IVdeclarao
atualizadadebens,contendoinformaesquantopessoafsicaeaspessoasjurdicasdequesejascio
outenhasidosciogerentenosltimoscincoanos...Art.3Comaexoneraodocargo,apedidoouno
interessedoserviopblico,deverapresentarAssembliaLegislativa,noperododedoisanos
seguintesaodaexonerao:IdeclaraoatualizadadebensIIcomunicaodeocupaodecargosou
subscriodecotasouaesemempresasqueoperemnomesmoramodeatuaodaempresaestatalem
quetrabalhou,ouemempresadeconsultoria,assessoramentoeintermediaodecontratoscomoPoder
Pblico),oColegiadoaduziuqueospreceitosextrapolariamosistemadefreiosecontrapesosautorizado
pelaConstituio.Asseverouqueosartigosemquesto,almdedeterminaremofornecimentode
informaesprotegidasporsigilofiscalcomocondioparaaaprovaoprviapeloPoderLegislativo
dostitularesdedeterminadoscargos,criariammecanismodefiscalizaopelaAssembleiaLegislativa
queseestenderiaapsaexoneraodosocupantesdoscitadoscargos.Reputou,ainda,violadoo
princpiodaseparaodosPoderes(CF,art.2)emvirtudedaoutorgaAssembleiaLegislativade
competnciasparafiscalizar,demodorotineiroeindiscriminado,aevoluopatrimonialdospostulantes
decargosdedireodaAdministraoIndiretadoEstadomembroedeseusexocupantes,bemcomoas
atividadesporelesdesenvolvidasnosdoisanosseguintesexonerao.Destacouqueessasatribuies
noteriamrelaocomasfunesprpriasdoLegislativo.Vencidos,emparte,osMinistrosTeori
ZavasckieGilmarMendes,que,pornovislumbrareminconstitucionalidadenoart.2,IV,daLei
catarinense11.288/1999,julgavamopleitoimprocedenteemmaiorextenso.Oprimeiroconsignava
inexistirincompatibilidadecomaConstituionaexignciadeapresentaodedemonstrativo
patrimonial,paraefeitodeemissodejuzopolticodeaprovao/reprovaodocandidato.Oltimo,em
acrscimo,ressaltavaaausnciadeimpedimentoparaqueaAssembleiasolicitasseinformaesbsicas
sobreavidadopretendente,quepoderiaviradirigirentidadecomgrandepodereconmicofinanceiro.
ADI2225/SC,rel.Min.DiasToffoli,21.8.2014.(ADI2225)
InqN.2.842DF
RELATOR:MIN.RICARDOLEWANDOWSKI
EMENTA:PROCESSUALPENAL.DEPUTADOFEDERAL.FOROPORPRERROGATIVADE
FUNO.COMPETNCIADOSTFINCLUSIVENAFASEDEINVESTIGAO.DENNCIA
LASTREADAEMPROVASCOLHIDASPORAUTORIDADEINCOMPETENTE.DENNCIA
REJEITADA.
IOselementosprobatriosdestinadosaembasaradennciaforamconfeccionadossobagidede
autoridadesdesprovidasdecompetnciaconstitucionalparatanto.
IIAusnciadeindciosouprovasque,produzidasantesdapossedoacusadocomoDeputadoFederal,
eventualmentepudessemapontarparaasuaparticipaonoscrimesdescritosnainicialacusatria.
IIIAcompetnciadoSupremoTribunalFederal,quandodapossibilidadedeenvolvimentode
parlamentaremilcitopenal,alcanaafasedeinvestigao,materializadapelodesenvolvimentodo
inqurito.PrecedentesdestaCorte.
VIAusurpaodacompetnciadoSTFtrazcomoconsequnciaainviabilidadedetaiselementos
operaremsobreaesferapenaldodenunciado.PrecedentesdestaCorte.

VConclusoquenoalcanaosacusadosdestitudosdeforoporprerrogativadefuno.
VIDennciarejeitada.
Competnciaporprerrogativadeforoedesmembramento1
CompeteaoSupremoTribunalFederaldecidirquantoconveninciadedesmembramentode
procedimentodeinvestigaooupersecuopenal,quandohouverpluralidadedeinvestigadoseumdeles
tiverprerrogativadeforoperanteaCorte.Combasenessaorientao,a2Turmaresolveuquestode
ordemnosentidodequefossepromovidaaremessaorigemdasaespenaisautuadasnoSTF,bem
comodosautosindiciriosrelacionadosanoparlamentares,paraqueltivessemcurso.ATurma
determinoufossepromovidoodesmembramentodofeito,apermanecersobajurisdiodoSTFa
investigaoquetemcomoalvointegrantedoCongressoNacional,comremessadosdemaisautos
indiciriosaojuzodeorigem.Naespcie,reclamaoforaprotocoladanoSTFsobaalegaodeque
magistradofederalteriausurpadoacompetnciadoSTF,porquedilignciasinvestigatriaspresididaspor
aquelejuzoteriam,dentreseusalvos,agentespolticoscomforoporprerrogativadefunoperanteo
Supremo(CF,art.102,I,b).SolicitadasinformaespeloMinistroTeoriZavascki(relator),omagistrado
reclamadoesclareceraque,duranteinterceptaotelemtica,teriamsidocolacionadas,emencontro
fortuitodeprovas,mensagenstrocadascompessoaidentificadapordeterminadosobrenome.Explicara
que,somenteapsbuscaseapreenses,apolciafederalconcluraqueonomecitadoserefeririaa
deputadofederal.Depreendera,docontedodasmensagens,possvelcartercriminoso.Omagistrado
destacara,ainda,queoparlamentarnoforainvestigadonoprocessoequeassupostasprovasemrelao
aeleteriamsurgidofortuitamente,apsinterceptaodosterminaisdeoutrapessoa,noparlamentar.
Pontuaraque,nomaterialselecionadopeloprpriojuzoreclamadopararemessaaoSTF,haveria
relatriodemonitoramentotelemticodatadode17.4.2014,emqueteriamsidotrocadasmensagensentre
determinadapessoaeparlamentar,aolongodelargoperododetempo.Nasequncia,orelator,Ministro
TeoriZavascki,deferiraaliminarnareclamaoparasuspenderoprocessamentodosinquritosedas
aespenaisrelacionadospelaautoridadereclamadaedeterminaraaremessaimediatadosautos
correspondentesaoSTF.Esclareceraqueassim,teriamsidoremetidosaoSTFosautosdaspresentes
aespenaisacompanhadosdeoutrosprocedimentosinvestigatriosemcurso.
ATurmaconsignouqueacompetnciadeforoporprerrogativadefunoseriamatriadedireitoestrito,
reservadasaespenaiseaosinquritosemquesefigurassepatenteaparticipaodasautoridades
indicadasnopreceitoconstitucional.Pontuouque,emrelaoaoparlamentarcomprerrogativadeforo
peranteoSTF,arefernciaaeleteriasidoveiculadasomenteapartirde17.4.2014,nosautosde
interceptaotelefnicaetelemticadenoparlamentar.Registrouque,comrelaosaespenaisem
quenofigurassempessoascomprerrogativadeforo,nohaveriarazoparasubmetlasjurisdiodo
STF.Reputouqueessasaesdeveriamserremetidasaojuzodeprimeirograuparaquelreassumissem
seucursoapartirdoestadoemqueseencontrassem.Considerouqueessasprovidnciasnodeveriam
inibirqueahigidezdosatoseprovasnelesproduzidosviesseareceberocontrolejurisdicional
apropriado,sefosseocaso.Enfatizouquenocaberiaaqualquerrgojudiciriodeinferiorjurisdio
manter,emsituaesemquehouvessehiptesedeconexooudecontinnciadecausasemrelaoa
terceirosquenodetivessemprerrogativadeforoatramitaodapersecuopenal.Concluiuqueo
juzodeconveninciafundadonoart.80doCPP,quantoeventualcisoprocessual,competiriasempre
aoSTF.Advertiuque,definidaobjetivamenteumadatanotempo17.4.2014osatosprobatrios
produzidosantesdessemomentoserevestiriamdeplenavalidade.
AP871QO/PR,rel.Min.TeoriZavascki,10.6.2014.(AP871)
AP872QO/PR,rel.Min.TeoriZavascki,10.6.2014.(AP872)
AP873QO/PR,rel.Min.TeoriZavascki,10.6.2014.(AP873)
AP874QO/PR,rel.Min.TeoriZavascki,10.6.2014.(AP874)
AP875QO/PR,rel.Min.TeoriZavascki,10.6.2014.(AP875)
AP876QO/PR,rel.Min.TeoriZavascki,10.6.2014.(AP876)
AP877QO/PRrel.Min.TeoriZavascki,10.6.2014.(AP877)
AP878QO/PR,rel.Min.TeoriZavascki,10.6.2014.(AP878)
Redefiniodenmerodeparlamentares
Emconclusodejulgamento,oPlenrio,pormaioria,julgouprocedentesospedidosformuladosem
aesdiretasdeinconstitucionalidadeparadeclararainconstitucionalidadedopargrafonicodoart.1
daLC78/1993,edaResoluoTSE23.389/2013v.Informativos750e751.OTribunalsublinhouque
aceleumaemtornodadistribuiodecadeirasentreosEstadosmembrosnoseriaexclusividade
brasileira,mas,temasensvelemqualquerpasqueadotasseomodelofederado,razopelaqualseria
objetodepreocupaodolegisladorbrasileirodesdeaCF/1891.Observouquesetratariadecontrovrsia

acercadonmeroderepresentantesdapopulaoquepudessemlevarasdemandasdosEstadosmembros
aocenriopolticonacional.SalientouqueaCmaradosDeputadosseriaacaixaderessonnciadopovo,
oquedemonstrariaadimensopolticadacontrovrsia.Registrouapermanentealteraonabasede
clculoparaadefiniodonmerodeparlamentares,porqueflutuantenotempoenoespaoo
contingentepopulacionaldecadaunidadedaFederao.Almdisso,lembrouqueonmerodeentes
federadostambmpoderiasofreralteraes.Consignouquetodososcritriosderepresentao
proporcionalteriamvantagensedesvantagens,enenhumdelesseriacapazdealcanaraperfeita
proporcionalidadedasrepresentaespolticas.Analisouque,apartirdessaconstatao,onmerode
representantesdosentesfederadosestarialigadoaampladiscricionariedadeeacargavalorativa.
Constatouque,exceodaEC1/1969,aqualalterouabasedeclculopopulaoparanmerode
eleitores,osdemaistextosconstitucionaisptriosseriamfiisaofatorpopulao.Notocantefixao
donmeroderepresentantes,aCorteexplicitouqueaCF/1934delegouessafunoaoTSEaEC
8/1967,JustiaEleitoralosdemaistextosconstitucionaisexigemafixaodonmerode
representantespelavialegislativaordinriaouporleicomplementar,comoaCF/1988.Concluiu,no
ponto,queatradiohistricadofederalismobrasileironopermitiriaadelegaoJustiaEleitoralou
aoTSEdaresponsabilidadedefixaronmeroderepresentantes.Registrouqueocomandocontidonoart.
45,1,daCF,nocontemplariainferncianosentidodequealeicomplementarpoderiaestabelecero
nmerototaldedeputadossemafixao,deimediatoeemseubojo,darepresentaoporentefederado,
paradelegarimplicitamenteessaresponsabilidadepolticaaoTSE.Afirmouqueotextoconstitucional
impeoestabelecimento,porleicomplementar,tantodonmerototaldedeputados,quantoda
representaoporcadaEstadomembroeDistritoFederal.Depreendeu,apartirdasConstituies
anteriores,quequandooconstituintepretenderadelegaressaatribuioaoTSE,fizeraoexpressamente.
Lembrouqueoart.2,2,doADCTexpressoaoautorizaroTSEediodenormas
regulamentadorasdoplebiscitode1993.
ACorteasseverouque,apartirdaLC78/1993,nosepoderiaextrairfundamentoparaafixaodo
nmeroderepresentantesporentefederadomaneiraempreendidapelaResoluoTSE23.389/2013,
tampoucodelegaoparaessefim.ReconheceuqueoTSEdesempenhariapapelfundamentalna
normatizao,organizaoearbitramentodoprocessopolticoeleitoral.Acresceuqueessasatribuies,
realizadasporrgotcnico,especializadoeindependente,representariamaperfeioamentodoEstado
DemocrticodeDireito,nosentidodeoferecerlheseguranaelegitimidade.Reputouqueasexigncias
deautonomiaeindependnciademandariammecanismosaptoseeficazesparaodesempenhodasfunes
dorgo,oqueincluirianecessariamenteacompetnciaparaeditaratosnormativos.Ressalvounohaver
perfeitaidentidadeentreafunonormativasuigenerisdoTSE,exercidanaesferaadministrativa,ea
funotradicionalmenteexercidapelaAdministraoPblicaderegulamentarleis,demodoaviabilizar
seucumprimento,oueditarregulamentoautnomo.Assinalouqueacompetnciaparaeditarnormasda
JustiaEleitoralnoextrapolariaoqueespecificadoemleicomplementar,atoqualificadodoParlamento.
Consignouque,emboraaptoaproduzirefeitosnormativosabstratoscomforadelei,opodernormativo
doTSEterialimitesmateriaiscondicionadosaosparmetrosfixadospelolegislador.Nessesentido,a
normadecarterregulatriopreservariasualegitimidadequandocumprisseocontedomaterialda
legislaoeleitoral.OColegiadoponderouquepoderiamsercriadasregrasnovas,desdequepreservadaa
ordemvigentededireito.Aduziuquedelegaesdemasiadoamplasnoseriamcompatveiscoma
Constituio.SublinhouqueaoTSEnocompetirialegislar,maspromoveranormatizaodalegislao
eleitoral.Alertou,entretanto,queissonosignificariareduziropodernormativoparapreencherlacunas.
Frisouqueoart.45,1,daCF,contempladoiscomandosdistintosdestinadosaolegislador
complementar:estabeleceronmerototaldedeputadosearepresentaoporEstadosmembrosepelo
DistritoFederal,proporcionalmentepopulao,respeitadososlimitesdeoitoa70assentosporente
federado.PontuouqueaLC78/1993omissaquantoaestesegundocomando,enooconcretizanoque
serefereproporcionalidade.Poroutrolado,anormacomplementarnoatribuiaoTSEaescolhade
critrioparacalculararepresentaoproporcional.Deduziuque,aoconfiardeterminadamatriaao
legisladorcomplementar,aConstituioexigiriadeleumaescolhavalorativa.Dessemodo,afora
normativadaConstituioaoconvocarolegisladorcomplementarseriaanlogaconstrioexercida
sobreaatuaodoconstituinteestadual.Assim,noexistiriaautorizaoparaqueoTSEexercessejuzo
devalorquantoaocritriodeclculoderepresentaoproporcional,semqualquerparmetroque
vinculasseessaatividade.Reputouquearennciadolegisladorcomplementaraoexercciodesua
competnciaexclusivanoseprestariaalegitimaropreenchimentodelacunapeloTSE.
VencidososMinistrosGilmarMendes,RobertoBarrosoeDiasToffoli,quejulgavamimprocedentesos
pedidos.OMinistroTeoriZavascki,porseuturno,julgavaparcialmenteprocedentesospleitos
formuladospara:a)conferiraopargrafonicodoart.1daLC78/1993interpretaoconformea
ConstituionosentidodequeaatribuioconferidaaoTSEnosetraduzissepropriamentenuma
delegaodepoderesnormativos,masapenasdeatribuiomeramenteexecutiva,destinadaaatualizar

periodicamente,noanoanterioracadaeleio,mediantesimplesclculos,onmerodevagasaserem
disputadaseb)assentar,porefeitodederivao,ainconstitucionalidadedaResoluoTSE23.389/2013.
Emseguida,pornoseteralcanadooqurumde2/3deseusmembros,oTribunal,pormaioria,deixou
demodularosefeitosdadeclaraodeinconstitucionalidade.OsMinistrosRosaWeber,GilmarMendes,
DiasToffoli,RobertoBarroso,CelsodeMello,CrmenLciaeRicardoLewandowskiacolhiama
propostademodulao.Osdoisltimosestipulavamqueaaludidaresoluodeveriavigoraratas
prximaseleies,porentenderemnoserpossveldarlhesobrevidamaiordoquelhederaoTSE.Por
suavez,osMinistrosRosaWeber,GilmarMendes,DiasToffoli,RobertoBarrosoeCelsodeMello
mantinhamavignciadaResoluoTSE23.389/2013atasuperveninciadeleicomplementar.
Aduziamqueasupressodaresoluolevariaaumasituaodemaiorinconstitucionalidadedoqueasua
subsistncia,anteadesproporcionalidadedarepresentaopoltica.Deoutrolado,osMinistrosMarco
Aurlio,TeoriZavascki,LuizFuxeJoaquimBarbosa(Presidente)rejeitaramareferidapropostade
modulao.OMinistroMarcoAurliosublinhouqueadeclaraodeinconstitucionalidadeda
mencionadaresoluonoinviabilizariaaseleiesvindouras,queseriamrealizadasmesmoqueno
houvesseaaludidanorma.OMinistroLuizFuxenfatizouquedeclararainconstitucionalidadeda
resoluoeapliclaparaaseleiesconfigurariacontradictiointerminis.OMinistroTeoriZavascki
ressaltouque,aocontrriodeoutrasresoluesdoTSEqueteriamreguladoaseleiesanterioresa2014,
aResoluo23.389/2013inovaranoplanojurdico,razopelaqualforadeclaradasua
inconstitucionalidade.Assim,aexistncia,ouainexistncia,deresoluodoTSEparaaseleiesde
2014nofariadiferenanoplanojurdico.Salientouhaversupervalorizaodanecessidadede
modulaonocaso.OMinistroJoaquimBarbosarealouqueserianefastaaprticadesedeclarara
incompatibilidadededeterminadaleicomaConstituio,masaomesmotempomodularosefeitosda
decisoemanterostatusquo.FrisouqueaseguranajurdicaestariaameaadaseaCortereconhecesse
queoTSEinfringiraaConstituio,maspormotivosdeordempragmtica,aresoluoeditadapeloTSE
valesseparaasprximaseleies.AdvertiuqueseriadeverdoSTFfazeroqueestivesseaoseualcance
paraincutirnoespritodosagentesconstitucionaisanecessidadedesecumpriraConstituioeasleis.
ADI4947/DF,rel.orig.Min.GilmarMendes,red.p/oacrdoMin.RosaWeber(ADI4947)
ADI5020/DF,rel.orig.Min.GilmarMendes,red.p/oacrdoMin.RosaWeber(ADI5020)
ADI5028/DF,rel.orig.Min.GilmarMendes,red.p/oacrdoMin.RosaWeber(ADI5028)
ADI5130MC/DF,rel.orig.Min.GilmarMendes,red.p/oacrdoMin.RosaWeber(ADI5130)
ADI4963/PB,rel.Min.RosaWeber,25.6.2014e1.7.2014(ADI4963)
ADI4965/PB,rel.Min.RosaWeber,25.6.2014e1.7.2014(ADI4965)
ProcuradorGeraldoEstadoeforoporprerrogativadefuno1
OPlenriodenegouaordememhabeascorpus,afetadopela2Turma,noqualdiscutidaeventual
nulidadedeaopenalporincompetnciadojuzode1grauepretendidaarevogaodaprisocautelar
impostaaopaciente.Ademaisdeclarou,incidentertantum,ainconstitucionalidadedaexpressoos
AgentesPblicosaeleequiparados,contidanoart.77,X,a,daConstituiodoEstadodeRoraima.No
caso,opaciente,ProcuradorGeraldoEstadopocadosfatos,pretendiafosselhegarantidooforopor
prerrogativadefunonoTJ/RR,luzdaregraprevistanoart.77,X,a,daConstituioestadual[Art.
77.CompeteaoTribunaldeJustia:...Xprocessarejulgar,originariamente:a)noscrimescomunsede
responsabilidade,oVicegovernadordoEstado,osSecretriosdeEstado,osAgentesPblicosaele
equiparados,osJuzesEstaduais,osmembrosdoMinistrioPblicoeosPrefeitos,ressalvadaa
competnciadaJustiaEleitoral],bemassimdoquedispostonopargrafonicodoart.4daLC
Estadual71/2003(OProcuradorGeraldoEstadoter,almdocontidonestaLeiComplementar,as
mesmasprerrogativas,subsdioeobrigaesdeSecretriodeEstado).Inicialmente,oTribunal
rememoroudecisoproferida,emsituaoanloga,nosautosdaADI3.140/CE(DJUde29.6.2007),
oportunidadeemquedeclaradaainconstitucionalidadedenormadeConstituioestadual,tendoemvista
serelaincompatvelcomoart.125,1,daCF.Salientouque,naocasio,oSTFponderaraquea
Constituioestadualhaveriadedefinir,deumlado,oqueotribunaldejustiapoderiajulgare,deoutro,
quempoderiaserjulgadoporaquelaCorte.Nessesentido,oart.125,1,daCF,firmaombitode
atuaodoconstituinteestadualnamatriaespecificada,demodoacaberaeledefiniracompetnciado
tribunaldejustia.Emoutraspalavras,aConstituiodaRepblicaconvocaoconstituinteestadualpara
demarcaracompetnciadotribunaldejustia.OColegiadosalientouqueessemesmoentendimento
deverianortearadecisoemcomento,naqualoconstituintedoEstadodeRoraima,aopromulgarnorma
abertareferentedefiniodecompetnciadotribunalestadual,delegaraaolegislador
infraconstitucionalopoderdedisporsobreamatriaedeampliarseuslimites,circunstnciaincompatvel
comoart.125,1,daCF.Concluiu,noponto,pelainconstitucionalidadedaexpressoacimareferida,
contidananormaconstitucionalestadual.
OPlenrioafastou,deigualmodo,ainvocaodoprincpiodasimetria.Segundoadefesa,ocargode

ProcuradorGeraldoEstadoequivaleria,naesferaestadual,aodeAdvogadoGeraldaUnio,aquemo
STFreconheceraforoporprerrogativadefunoigualaodeMinistrodeEstado,porocasiodo
julgamentodoInq1.660QO/DF(DJUde6.6.2003).Arespeito,aCorteafirmounohaversimilitude
comoquadronormativoconsideradonoexamedaaludidaquestodeordem.Frisouque,naquelecaso,o
STFreconhecerasuacompetnciaoriginriaaoadotarcomopremissaaexistnciadenormasegundoa
qualoAdvogadoGeraldaUnioseriaMinistrodeEstado.Poroutrolado,ressaltouquealegislao
estadualroraimensenoestabeleceriaqueoProcuradorGeraldoEstadoseriaSecretriodeEstado.Nesse
aspecto,opargrafonicodoart.4daLCestadualroraimensenoafirmariaqueoProcuradorGeral
seriaSecretrio,masdispensariaaeleomesmotratamentodadoaosSecretrios,equiparaoqueno
garantiriaforoporprerrogativadefunonoTJ/RR.Noqueconcernesegregaocautelardopaciente,
oColegiadonoidentificouincompatibilidadecomoart.312doCPP.Constatouqueaordemdepriso
preventivaestariadevidamentefundamentada,voltadagarantiadaordempblica,consubstanciadana
possibilidadedereiteraodelituosa.Sublinhouquehaveriaevidnciasacercadevastarededecrimes
sexuaiscontramenores,sobinflunciapolticaefuncionaldopaciente.Almdisso,registrouqueo
pacientetentaraevadirsedodistritodaculpa,medianteplanodefuga,comousoderecursosestaduais,o
quedemonstrariaaintenodefurtarseaplicaodaleipenal.
HC103803/RR,rel.Min.TeoriZavascki,1.7.2014.(HC103803)
Promooporantiguidade:recusadejuizmaisantigoequrumdedeliberao1
Emjulgamentoconjunto,a1Turma,pormaioria,concedeumandadosdeseguranaparaanularatodo
CNJque,emprocedimentodecontroleadministrativoinstauradoparaverificaralegitimidadederecusa
demagistradopromooporantiguidade,entenderaincabvelarelativizaodoqurumdedeliberao
previstonaalneaddoincisoIIdoart.93daCF(Art.93.Leicomplementar,deiniciativadoSupremo
TribunalFederal,disporsobreoEstatutodaMagistratura,observadososseguintesprincpios:...II
promoodeentrnciaparaentrncia,alternadamente,porantigidadeemerecimento,atendidasas
seguintesnormas:...d)naapuraodeantigidade,otribunalsomentepoderrecusarojuizmaisantigo
pelovotofundamentadodedoisterosdeseusmembros,conformeprocedimentoprprio,eassegurada
ampladefesa,repetindoseavotaoatfixarseaindicao).Discutiase,naespcie,qualoparmetro
aseradotadonafixaodoqurumdedeliberao.SegundooCNJ,deverseiateremcontaonmerode
cargosdedesembargadorexistentesnaestruturadotribunaldejustia.Paraumdosimpetrantes,a
totalidadedosmembrosdaCortelocal,assimconsideradosaptosaexercerajurisdio,excludosdo
cmputoosdesembargadoresafastadosdoscargosemcarternoeventual.E,paraooutroimpetrante,o
nmerodecargosdedesembargadorefetivamentepreenchidosemdeterminadomomento,descontadosos
vagos.
PrevaleceuovotodoMinistroMarcoAurlio(relator)que,deincio,registrouqueapreviso
constitucionaldequrumqualificadoparaadeliberaoacercadarecusadepromooporantiguidadede
magistradorepresentariaimportantenormaprotetivadosintegrantesdamagistraturanacional.Consignou
quearelativizaodoqurumacarretaria,portanto,afragilizaodasistemticaprevistanaConstituio
paraoacessoaoscargosnostribunais.Afirmou,entretanto,queainterpretaododispositivo
constitucionalemcomentonoprescindiriadaanlisedetidadocenrioexcepcionalemqueaplicado.O
constituinte,aopreveroqurumqualificado,terialevadoemconsideraoacomposiolegaldorgo,
apresumirqueostribunaisatuassemnasuacomposioplena,ouseja,providostodososseuscargos.
Emcircunstnciasnormais,portanto,oqurumdedeliberaodeveriasercomputadotendocomobaseo
nmerodecargosdaestruturadotribunal.Ressaltou,porm,queacontingnciafticacaracterizadapela
eventualincompletudedacomposioteriadesersopesadapelointrprete.Pontuou,ento,queavontade
dorgocompostoporumapluralidadedeagentesresultariadaconjugaodevontadesexternadaspor
seusmembros,desdequedevidamenteinvestidosnosrespectivoscargos,edesdequejuridicamenteaptos
aexercersuasatribuies.Nessesentido,enfatizouqueoscargosvagos,bemcomooscargosprovidos,
mascujosocupantesestivessemafastadoscautelarmentedoexercciodafunojurisdicional,no
deveriamsercomputadosparaofimdedeterminaodoreferidoqurum.Contudo,deveriamserlevados
emconsideraooscargospreenchidospormembrosafastadosemcartereventual,nessesincludos
todosaquelesque,juridicamenteaptosaexercersuasatribuies,estivessemimpedidospormotivos
transitrios.VencidososMinistrosRosaWebereDiasToffoli,quedenegavamosmandadosde
segurana.AMinistraRosaWeberdestacavaqueasprerrogativasjudiciaisvisariammaisdoqueapessoa
dojuiz,masaprpriasociedade,e,portanto,entendiaadequadoumolharmaisrgidosobreo
mencionadoqurumdedeliberao.
MS31357/DF,rel.Min.MarcoAurlio,5.8.2014.(MS31357)
MS31361/MT,rel.Min.MarcoAurlio,5.8.2014.(MS31361)
CompetnciadoSTF:atodoCNJeinteressedetodaamagistratura

CompeteaoSTFjulgarmandadodeseguranacontraatodoPresidentedoTJDFTque,nacondiode
meroexecutor,apenasdcumprimentoresoluodoCNJ.Combasenessaorientao,a2Turma
julgouprocedentepedidoformuladoemreclamaoajuizadapelaUnioparadeterminararemessaao
SupremodosautosdowritimpetradopelaAssociaodosMagistradosdoDistritoFederaleTerritrios
(Amagis/DF).Nocaso,aimpetranteobtiveraliminarmente,juntoaoTJDFT,asuspensodoatopraticado
peloPresidentedaquelaCorteque,emobedinciaaosartigos3,4e12daResoluo13/2006doCNJ,
excluraoadicionalportempodeserviodosubsdiomensaldosjuzesvinculadosaotribunal.ATurma
consignouqueteriahavidousurpaodecompetnciadoSTF.Destacouqueaverdadeiraautoridade
coatoraseriaoCNJeque,nasituao,sediscutiriamatriadeinteressedamagistraturanacional(CF,art.
102,I,ner).
Rcl4731/DF,rel.Min.CrmenLcia,5.8.2014.(Rcl4731)
CNJembitodeatuao
A2TurmaconcedeumandadodeseguranaparaanulardecisodoCNJquedeclararaainvalidadede
normadoregimentointernodetribunaldejustiaestadual,quedispesobreacompetnciadeVice
Presidentes(Competeao1VicePresidenteindeferiradistribuioderecursos,bemcomodasaese
outrasmedidasdecompetnciaoriginriadoTribunal,quandomanifestamenteinadmissveisnoque
concernetempestividade,preparoeausnciadepeasobrigatriase,ainda,declararadeseroe
homologarpedidosdedesistnciaourennciaeao2VicePresidentedecidirsobrepedidosde
desistnciaderecursos,antesdadistribuio).Naespcie,emprocedimentodecontroleadministrativo,
oCNJassentaraainvalidadedanormaregimentalaofundamentodesuaincompatibilidadecomos
artigos93,XVe96,I,a,daCFe,deimediato,determinaraadistribuiodosautos.ATurmaasseverou
queaexistnciademaisdeumavicepresidnciaeafixaodesuascompetnciaspornormaregimental
estariamprevistasno1doart.103daLC35/1979(Loman).Destacouapossibilidadedetribunallocal,
pormeiodeseuregimento,estabelecerregrasdecompetnciainterna,organizaoeatuao,desdeque
respeitadasaleieaConstituio.Frisouque,aoinstituiroCNJ,aEC45/2004aeleteriaatribudoo
controledaatuaoadministrativaefinanceiradoPoderJudicirioedocumprimentodosdeveres
funcionaisdosjuzes.Noponto,afirmouqueascompetnciaselimitaesinstitucionaisdaquele
ConselhoseriamasmesmasprevistasparaosrgosadministrativosdeigualnaturezaexistentesnoPas,
dosquaissedistinguiriaemfacedesuacompetncianacionaledeseufundamentoconstitucional,
ausenteafunojurisdicional.Porfim,assinalouqueadecisoquestionadateriafeitoinseroem
matriaqueaConstituionoincluranoroldecompetnciasdoCNJ.
MS30793/DF,rel.Min.CrmenLcia,5.8.2014.(MS30793)
Aopenaloriginria:rennciadeparlamentarecompetnciadoSTF
NasaespenaisoriginriasdoSTF,eventualrennciadeparlamentaraocargoeletivoapsofinalda
instruocriminalnogeraoefeitodecessaracompetnciadoSupremoparajulgaroprocesso.Com
basenessaorientao,a1Turmaresolveuquestodeordem,suscitadapeloMinistroRobertoBarroso
(relator),paradeclinardesuasatribuiesemfavordojuzode1grau,parajulgamentodeaopenalem
queoru,exSenadordaRepblica,renunciaraaomandatoantesdaquelafaseprocessual.Orelator,
tendoemvistaaocorrnciadesituaessemelhantesnaCorte,consignouqueseriaperfeitamente
legtimoqueoSTFestabelecesseummomentoapartirdoqualnomaishaveriaaperdadasua
jurisdio.Esclareceuquenosetratariademudararegradecompetncia,masapenasdeaplicarum
institutotradicionaleconvencionaldodireitoqueseriaafraudelei.Explicitouqueoinstitutoem
comentonodeclarariaanulidade,neminduziriaaodesfazimentodoato,massomenteestabeleceriaque
aqueleatoseriaineficazparadeterminadosfins.LembrouqueoSupremojteriaassentado,emPlenrio,
queoreconhecimentodafraudeimpediriaodeslocamentodacompetncia.Nessesentido,destacouque
seriaprefervel,emvezdedeixarafraudecomoumcomponentesubjetivoaseraferidoemcadacaso
pelorelator,queseestabelecesseummomentoobjetivoemqueseconsiderariaasuaocorrncia.
Acrescentouqueseriadireitodosadvogadosdosrus,aotraaremsuasestratgias,saberemqualseriaa
posiodoTribunalequalseriaocritrioaserpraticado.AMinistraRosaWebercitouoart.11daLei
8.038/1990(Realizadasasdiligncias,ounosendoestasrequeridasnemdeterminadaspelorelator,
serointimadasaacusaoeadefesapara,sucessivamente,apresentarem,noprazodequinzedias,
alegaesescritas).Aduziuqueesseseriaomarco,pois,emvezdealegaesfinais,oruteriade
apresentarasuarenncia.OMinistroMarcoAurlioacompanhouorelator,pormpormotivodiverso.
ReputouoSTFincompetenteparaprosseguirnofeito,umavezquesomenteseriapossvelprorrogarse
competnciarelativaequeojulgamentodapresenteaopenalpelaCortepressuporiaomandato.
Ressaltouque,naespcie,tratarseiadeincompetnciaabsoluta,umavezqueenvolveriaocritriode
exercciodafunoque,nocaso,nomaisexistiria.
AP606QO/MG,rel.Min.RobertoBarroso,12.7.2014.(AP606)

QUEST.ORD.EMAPN.536MG
RELATOR:MIN.ROBERTOBARROSO
Ementa:AOPENALCONTRADEPUTADOFEDERAL.QUESTODEORDEM.RENNCIA
AOMANDATO.PRERROGATIVADEFORO.
1.AjurisprudnciadominantenoSTFnosentidodeque,cessadoomandatoparlamentarporqualquer
razo,nosubsisteacompetnciadoTribunalparaprocessarejulgar,originariamente,aopenalcontra
membrodoCongressoNacional.
2.AregrageralenunciadaacimafoiexcepcionadanaAoPenal396/RO,emqueoTribunalconsiderou
terhavidoabusodedireitoefraudeprocessual.Nestecasoespecfico,apsseguidosdeslocamentosde
competncia,oruparlamentarrenunciouaomandatodepoisdeoprocessotersidoincludoempauta
parajulgamentopeloPlenrio.
3.Pormaioriaabsoluta,oPlenrioendossouapropostadequeseestabeleaumcritrioobjetivopara
servirdeparmetronoexamedeeventualabusoprocessual.Noseverificoumaioria,porm,quantoao
marcotemporalsugeridopelorelator:umavezrecebidaadenncia,ofatodeoparlamentarrenunciarno
produziriaoefeitodedeslocaracompetnciadoSTFparaqualqueroutrorgo.Tampoucohouve
maioriaabsolutaemrelaoaoutrosmarcostemporaisqueforamobjetodedebate.Diantedoimpasse,a
Cortedeliberoupordeixaradefiniodocritrioparaoutraoportunidade.
4.Sejapelaorientaodorelator,quenoaplicavaocritrioquepropunhaaopresentecaso,sejapela
manutenodajurisprudnciaqueprevalecedelongadata,ahiptesederesoluodaQuestode
Ordemcomdeterminaodebaixadaaopenalaojuzocompetente,paraprolaodesentena.
Princpiodainamovibilidadeeelevaodeentrnciadecomarca
Oprincpiodainamovibilidade,asseguradoaosmagistrados,noadmiteaaberturadeconcursoseja
parapromoo,sejapararemoosemqueocargoaserocupadoestejavago.Essaaconclusoda1
TurmaaodenegarmandadodeseguranaimpetradocontraatodoCNJquedeterminaraaotribunalde
justiaestadualaanulaodeconcursodepromoopormerecimentoaojuzodedeterminadacomarca
terceiraentrncia,emqueforabeneficiadooimpetrante.Naespcie,leiestadualelevarade
segundaparaterceiraentrnciaacomarcaemqueoimpetranteatuavacomomagistradotitular.Na
sequncia,otribunaldejustialocal,abertoprocessodeprovimentoparaamencionadacomarca(por
remoooupromoo),pelocritriodemerecimento,vieraapromoveroimpetrante.Porsuavez,outro
magistradointegrara,pelaterceiravezconsecutiva,listadepromoopelocritriodomerecimento.Essa
aorigemdoprocedimentodecontroleadministrativoporpartedoCNJ,iniciadopelomagistrado
preterido,oraimpetrante.ATurmaenfatizouqueojuizquefigurarapelaterceiravezconsecutivaemlista
demerecimentoteriadireitopromoocompulsria.Frisouqueaqueletribunal,aopromovero
impetranteemdetrimentodaquelemagistrado,desrespeitaraodispostonoart.93,II,daCF.Destacouser
legtima,porpartedoCNJ,aglosadeatoadministrativoquenosecoadunassecomaConstituio.
Asseverouque,aindaqueacomarcativessesidoelevadaterceiraentrnciaporleiestadual,nada
obstariaapermannciadojuizqueanteriormenteaocupassenacondiodetitular,comtodasas
prerrogativasdocargo,inclusiveainamovibilidade.RememorouoEnunciado40daSmuladoSTF(A
elevaodaentrnciadacomarcanopromoveautomaticamenteoJuiz,masnointerrompeoexerccio
desuasfunesnamesmacomarca).ExplicouqueoatodoCNJsalvaguardaraosinteressesdoprprio
impetranteque,nacondiodejuizdesegundaentrncia,nopoderiaserremovidocompulsoriamente,
salvopormotivodeinteressepblico,naformadoart.93,VIII,daCF.
MS26366/PI,rel.Min.MarcoAurlio,24.6.2014.(MS26366)
CNJ:processoderevisodisciplinareprazodeinstaurao
OdespachodoCorregedorNacionaldeJustiaqueinstauraprocessoderevisodisciplinarcombaseno
art.86doRegimentoInternodoCNJ(AinstauraodeofciodaRevisodeProcessoDisciplinarpoder
serdeterminadapelamaioriaabsolutadoPlenriodoCNJ,medianteproposiodequalquerumdos
Conselheiros,doProcuradorGeraldaRepblicaoudoPresidentedoConselhoFederaldaOAB)mero
atodeexecuomaterialdadecisodoPlenriodoCNJenodeveserconsideradonacontagemdo
prazoprevistonoincisoVdo4doart.103BdaCF(4CompeteaoConselhoocontroledaatuao
administrativaefinanceiradoPoderJudicirioedocumprimentodosdeveresfuncionaisdosjuzes,
cabendolhe,almdeoutrasatribuiesquelheforemconferidaspeloEstatutodaMagistratura:...V
rever,deofciooumedianteprovocao,osprocessosdisciplinaresdejuzesemembrosdetribunais

julgadoshmenosdeumano).Combasenessaorientao,a1Turmadenegoumandadodesegurana
impetradoemfacedeatodoCNJ,que,emprocessoderevisodisciplinar,aplicaraapenade
aposentadoriacompulsriaajuizdedireito.Naespcie,alegavaseofensaaoquedispostonoreferido
preceitoconstitucionalquantoaoprazodeinstauraodoprocessoderevisodisciplinar.ATurma
aduziuqueadeterminaoparainstauraroprocessorevisionalteriaocorridoem19.6.2006,quandoo
PlenriodoCNJ,porunanimidade,determinaraainstaurao,deofcio,doreferidoprocesso.Consignou
queodespachodoCorregedorNacionaldeJustia,datadode29.8.2006,eprotocoladoem15.9.2006,
constituiriameraexecuomaterialdoqueantesjdecidiraoCNJ,pelasuamaioriaabsoluta,naforma
doart.86doseuregimentointerno.Consignou,portanto,que,ocorridoojulgamentopelotribunalde
origemem23.8.2005,edeterminada,em19.6.2006,ainstauraodoprocessoderevisopordeliberao
doPlenriodoCNJ,estariadevidamenterespeitadooprazodomencionadodispositivoconstitucional.
Quantoarguiodedesrespeitogarantiadodevidoprocessolegal,nopontoemquenoteriamsido
especificadososmotivosfticosoujurdicosquederamensejoinstauraodojuzorevisional,aTurma
destacouqueofatoatribudoaoimpetrante,eacercadoqualdeveriaexercerocontraditrioeaampla
defesa,seriaomesmotratadonoprocessodisciplinardojuzodeorigem,objetodarevisonombitodo
CNJ.Noponto,consignouqueoprocessorevisionalestariadevidamenteinstrudoeque,ademais,no
haverianulidadesemprejuzo.
MS28127/DF,rel.Min.DiasToffoli,25.6.2014.(MS28127)
AtodoCNJematriasujeitaapreciaojudicial
TendoemcontaajurisprudnciadaCortenosentidodequeoCNJnopodesemanifestarquandoa
matriaestsubmetidaapreciaodoPoderJudicirio,a2Turmaconcedeumandadodesegurana
paradeclararnuladecisodoCNJ,proferidaemsededeprocedimentodecontroleadministrativo.Na
decisoimpugnada,oCNJdeterminaraqueoTJ/MTdeixassedeconcederqualquerafastamentoaos
magistradosdaquelaunidadefederativa,nostermosdoCdigodeOrganizaoeDivisoJudiciriasdo
Estadomembro(art.252,b).ATurmaressaltouaexistnciademandadodeseguranacomomesmo
objeto.
MS27650/DF,rel.Min.CrmenLcia,24.6.2014.(MS27650)

PresidentedaRepblicaInterpelaoCriminalOfensasAmbguasInocorrncia.Pet5.146/DF.
RELATOR:MinistroCelsodeMello
EMENTA:INTERPELAOJUDICIAL.PROCEDIMENTODENATUREZACAUTELAR.
MEDIDAPREPARATRIADEAOPENALREFERENTEADELITOSCONTRAAHONRA(CP,
ART.144).PEDIDODEEXPLICAESAJUIZADOCONTRAASENHORAPRESIDENTEDA
REPBLICAECONTRAOSENHORPRESIDENTEDACOMISSODETICAPBLICADA
PRESIDNCIADAREPBLICA.COMPETNCIAORIGINRIADOSUPREMOTRIBUNAL
FEDERALLIMITADA,UNICAMENTE,SENHORAPRESIDENTEDAREPBLICA,POR
DISPORDEPRERROGATIVADEFORO,RATIONEMUNERIS,PERANTEESTASUPREMA
CORTE,NASINFRAESPENAISCOMUNS.EXCLUSODOSENHORPRESIDENTEDA
COMISSODETICAPBLICADAPRESIDNCIADAREPBLICA.IMPUTAES
ALEGADAMENTEOFENSIVASAOPATRIMNIOMORALDOINTERPELANTE.
RECONHECIMENTO,PORELEPRPRIO,DEQUEASAFIRMAESQUESTIONADAS
OFENDERAMLHEADIGNIDADEEODECORO.AUSNCIA,EMTALCONTEXTO,DE
DUBIEDADE,EQUIVOCIDADEOUAMBIGUIDADE.CONSEQUENTEINEXISTNCIADE
DVIDAQUANTOAOCONTEDODETAISAFIRMAES.INVIABILIDADEJURDICADO
AJUIZAMENTODAINTERPELAOJUDICIAL,PORFALTADEINTERESSEPROCESSUAL.
PEDIDODEEXPLICAESAQUESENEGASEGUIMENTO.
OSupremoTribunalFederalpossuicompetnciaoriginriaparaprocessarpedidodeexplicaes
formuladocomapoionoart.144doCdigoPenal,quandodeduzidocontraaPresidentedaRepblica,
quedispedeprerrogativadeforo,rationemuneris,peranteestaCorteSuprema,nasinfraespenais
comuns(CF,art.86,caput,c/coart.102,I,b).
Opedidodeexplicaes,admissvelemqualquerdasmodalidadesdecrimescontraahonra,constitui
tpicaprovidnciadeordemcautelar,semprefacultativa(RT602/368RT627/365RT752/611RTJ
142/816),destinadaaaparelharaopenalprincipaltendenteasentenacondenatria.Ointeressado,ao
formullo,invoca,emjuzo,tutelacautelarpenal,visandoaqueseesclareamsituaesrevestidasde

equivocidade,ambiguidadeoudubiedade,afimdequeseviabilizeoexerccioeventualdeaopenal
condenatria.
Opedidodeexplicaesemjuzosubmetesemesmaordemritualquepeculiaraoprocedimentodas
notificaesavulsas(CPC,art.867c/coart.3doCPP).Issosignifica,portanto,quenocaber,ao
SupremoTribunalFederal,emsededeinterpelaopenal,avaliarocontedodasexplicaesdadaspela
parterequeridanemexaminaralegitimidadejurdicadesuaeventualrecusaemprestlas,poistal
matriacompreendesenaesferadoprocessopenaldeconhecimentoasereventualmenteinstaurado.
Doutrina.Precedentes.
Ondenohouverdvidaemtornodocontedoalegadamenteofensivodasafirmaesquestionadasou,
ento,ondeinexistirqualquerincertezaapropsitodosdestinatriosdetaisdeclaraes,anoter
pertinncianemcabimentoainterpelaojudicial,poisausentes,emtaishipteses(comosucedena
espcie),ospressupostosnecessriossuaadequadautilizao.Doutrina.Precedentes.
Aopenal:rennciaamandatodeparlamentarecompetnciadoSTF1
Emfacedarennciadoruaocargodedeputadofederal,oPlenrio,pormaioria,assentouodeclnioda
competnciadoSTFparaprosseguircomotrmitedeaopenalnaqualseimputaasupostaprticados
crimesdepeculatoedelavagemdedinheiro,emconcursomaterialedepessoas.Porconseguinte,
determinouaremessadofeitoaojuzodeprimeirograu.Tratavasedequestodeordememquese
discutiaoeventualdeslocamentodacompetnciaparaoprimeirograudejurisdiocomoconsequncia
automticadoatoderennciaaomandato.Naespcie,apsooferecimentodealegaesfinaispelo
ProcuradorGeraldaRepblica,orucomunicaraaestaCortearennciaaocargodedeputadofederal.
Diasdepois,adefesaapresentarasuasrazesfinais.Inicialmente,oColegiadodestacouqueavigente
Constituioestabeleceextensoroldeautoridadescomprerrogativadeforo,oquegeraria
disfuncionalidadesnosistema.Assinalou,noponto,anecessidadedesepromoverumdilogo
institucionalcomoPoderLegislativo.Emseguida,distinguiuasituaodosautosdoprecedentefirmado
naAP396/RO(DJede4.10.2013),ocasionaqualoTribunalmantiveraasuacompetnciaparaoexame
daaopenal,noobstantearennciadoru,porquantoconsideraraterhavidoabusodedireitoefraude
processualnaaludiarenncia,ocorridaapsainclusodoprocessoempauta,navsperadojulgamentoe
comiminenteriscodeprescriodapretensopunitiva.Consignouque,nopresentecaso,oprocessoj
estariainstrudoeprontoparaserjulgado.Ademais,afastoueventualperigodeprescriodapenaem
abstrato.Assim,adotouentendimentonosentidodequeaperdadomandato,porqualquerrazo,
importariaemdeclniodacompetnciadoSTF.VencidooMinistroJoaquimBarbosa,Presidente.
Asseveravaqueoexercciodaprerrogativaderennciadoparlamentarnessemomentoprocessualtivera
afinalidadedeobstaroexercciodacompetnciadaCorteeaprpriaprestaojurisdicional.
OMinistroRobertoBarroso,relator,apsfazerumretrospectodajurisprudnciadaCortequantoaos
efeitosdarennciaaomandatodeparlamentar,propsqueoTribunaldefinisseumcritriogeralna
matria.Reputouindispensvelafixaodemarcotemporalapartirdoqualarenncianomaisdeveria
produziroefeitodedeslocaracompetnciadoSTFparaoutrorgo.Mencionouque,naconstruo
dessecritrio,existiriamtrsbalizasaseremconsideradas:a)oprincpiodojuiznaturalb)ocarter
indisponveldacompetnciajurisdicionaldoSTFec)anaturezaunilateraldarennciaaomandato
parlamentar.Tendoemcontaessesparmetros,assimcomoofatodeoprocessopenalinstaurarsecomo
recebimentodadenncia,orelatorconcluiuque,apartirdorecebimentodainicialacusatria,mesmoque
oparlamentarviessearenunciar,acompetnciaparaoprocessoejulgamentodaaopenalnose
deslocaria.Salientouqueessasoluoestariaemconsonnciacomoart.55,4,daCF(Art.55....4.
Arennciadeparlamentarsubmetidoaprocessoqueviseoupossalevarperdadomandato,nostermos
desteartigo,terseusefeitossuspensosatasdeliberaesfinaisdequetratamos2e3),que
poderiaseraplicadoporanalogia.OsMinistrosTeoriZavascki,LuizFuxeJoaquimBarbosaendossaram
aproposta.Noentanto,orelatorregistrouqueacontrovrsianocasoconcretodeveriaserresolvidasema
adoodocritriogeralporeleformulado.Realouque,naaoemjulgamento,arennciasederano
momentoemqueseencontravaabertooprazoparaadefesaapresentaralegaesfinaisequeamudana
substancialdasregrasdojogoafrontariaosprincpiosdaseguranajurdicaedodevidoprocessolegal.
Poroutrolado,aMinistraRosaWebersugeriucomocritriogeraloencerramentodainstruo
processual(Lei8.038/1990,art.11).Frisouquearennciaapsocitadomarcoindicariapresuno
relativadequeteriasidofeitaparaafastaracompetnciadoSTF.OMinistroDiasToffoli,porsuavez,
aventouolanamento,pelorelatordaaopenal,dovistocomaliberaodoprocessoaorevisor.Os
MinistrosCelsodeMello,GilmarMendeseMarcoAurlioponderaramqueoexamesobreaocorrncia,
ouno,doeventualexerccioabusivododireitoderenunciardeveriaserfeitocasoacaso.Porfim,o
Tribunaldeliberoupelaapreciaodotemaemoutraocasio,umavezquenoforaalcanadaamaioria

absolutanosentidodadefinio,paraofuturo,decritrioobjetivoreferentepreservaoda
competnciapenaloriginriadaCortenahiptesederennciadoruaomandatoparlamentar.
AP536QO/MG,rel.Min.RobertoBarroso,27.3.2014.(AP536)
REFERENDOEMMED.CAUT.EMADPF307DF
RELATOR:MIN.DIASTOFFOLI
EMENTA:Arguiodedescumprimentodepreceitofundamental.Medidacautelar.Referendo.Atodo
PoderExecutivodoEstadodaParaba.Reduo,noProjetodeLeiOramentriade2014encaminhado
peloGovernadordoEstadodaParabaAssembleiaLegislativa,dapropostaoramentriadaDefensoria
PblicadoEstado.CabimentodaADPF.Mrito.Violaodepreceitofundamentalcontidonoart.134,
2,daConstituioFederal.AutonomiaadministrativaefinanceiradasDefensoriasPblicasestaduais.
Medidacautelarconfirmada.
1.AAssociaoNacionaldosDefensoresPblicos,segundoajurisprudnciadoSupremoTribunal
Federal,nodetmlegitimidadeativaparamandadodeseguranaquandoaassociaoeseussubstitudos
nosoostitularesdodireitoquepretendeproteger.Precedente:MSn21.291/DFAgRQO,Relatoro
MinistroCelsodeMello,TribunalPleno,DJde20/10/95.Restaassociaoaviadaarguiode
descumprimentodepreceitofundamental,nicomeiocapazdesanaralesividadealegada.
2.AautonomiaadministrativaefinanceiradaDefensoriaPblicaqualificasecomopreceito
fundamental,ensejandoocabimentodeADPF,poisconstituigarantiadensificadoradodeverdoEstado
deprestarassistnciajurdicaaosnecessitadosedoprpriodireitoqueaessescorresponde.Tratasede
normaestruturantedosistemadedireitosegarantiasfundamentais,sendotambmpertinente
organizaodoEstado.
3.AarguiodirigesecontraatodochefedoPoderExecutivoestadualpraticadonoexerccioda
atribuioconferidaconstitucionalmenteaesseagentepolticodereuniraspropostasoramentriasdos
rgosdotadosdeautonomiaparaconsolidaoedeencaminhlasparaaanlisedoPoderLegislativo.
NosecuidadecontrolepreventivodeconstitucionalidadedeatodoPoderLegislativo,ma,sim,de
controlerepressivodeconstitucionalidadedeatoconcretodochefedoPoderExecutivo.
4.SoinconstitucionaisasmedidasqueresultememsubordinaodaDefensoriaPblicaaoPoder
Executivo,porimplicaremviolaodaautonomiafuncionaleadministrativadainstituio.Precedentes:
ADIn3965/MG,TribunalPleno,RelatoraMinistraCrmenLcia,DJde30/3/12ADIn4056/MA,
TribunalPleno,RelatoroMinistroRicardoLewandowski,DJde1/8/12ADIn3569/PE,Tribunal
Pleno,RelatoroMinistroSeplvedaPertence,DJde11/5/07.Nostermosdoart.134,2,da
ConstituioFederal,nodadoaochefedoPoderExecutivoestadual,deformaunilateral,reduzira
propostaoramentriadaDefensoriaPblicaquandoessacompatvelcomaLeideDiretrizes
Oramentrias.CaberiaaoGovernadordoEstadoincorporaraoPLOAapropostanosexatostermos
definidospelaDefensoria,podendo,contudo,pleitearAssembleiaLegislativaareduopretendida,
vistoseroPoderLegislativoasearaadequadaparaodebatedepossveisalteraesnoPLOA.Ainsero
daDefensoriaPblicaemcaptulodestinadopropostaoramentriadoPoderExecutivo,juntamente
comasSecretariasdeEstado,constituidesrespeitoautonomiaadministrativadainstituio,almde
ingernciaindevidanoestabelecimentodesuaprogramaoadministrativaefinanceira.
5.Medidacautelarreferendada.

DiplomataPrerrogativadeForoPerdaSuperveniente.AP570/ES.RELATOR:MinistroCelsode
Mello
EMENTA:DIPLOMATA.PRERROGATIVADEFORO.INFRAESPENAISCOMUNS.
TRATAMENTONORMATIVODOTEMANOCONSTITUCIONALISMOBRASILEIRO.PERDA
DACONDIODECHEFEDEMISSODIPLOMTICADECARTERPERMANENTE.
REMOOEXOFFICIOPARAASECRETARIADEESTADOEMBRASLIA.CESSAO
IMEDIATADAPRERROGATIVARATIONEMUNERIS.INSUBSISTNCIADA
COMPETNCIAPENALORIGINRIADOSUPREMOTRIBUNALFEDERAL.REMESSADOS
AUTOSAOMAGISTRADODEPRIMEIROGRAU.
TCUDesconsideraodaPersonalidadeJurdicaPoderesImplcitosPrincpiodaLegalidade
(Transcries).MS32.494MC/DF.RELATOR:MinistroCelsodeMello

EMENTA:PROCEDIMENTOADMINISTRATIVOEDESCONSIDERAOEXPANSIVADA
PERSONALIDADEJURDICA.DISREGARDDOCTRINEERESERVADEJURISDIO:
EXAMEDAPOSSIBILIDADEDEAADMINISTRAOPBLICA,MEDIANTEATOPRPRIO,
AGINDOPRODOMOSUA,DESCONSIDERARAPERSONALIDADECIVILDAEMPRESA,EM
ORDEMACOIBIRSITUAESCONFIGURADORASDEABUSODEDIREITOOUDEFRAUDE.
ACOMPETNCIAINSTITUCIONALDOTRIBUNALDECONTASDAUNIOEADOUTRINA
DOSPODERESIMPLCITOS.INDISPENSABILIDADE,OUNO,DELEIQUEVIABILIZEA
INCIDNCIADATCNICADADESCONSIDERAODAPERSONALIDADEJURDICAEM
SEDEADMINISTRATIVA.AADMINISTRAOPBLICAEOPRINCPIODALEGALIDADE:
SUPERAODEPARADIGMATERICOFUNDADONADOUTRINATRADICIONAL?O
PRINCPIODAMORALIDADEADMINISTRATIVA:VALORCONSTITUCIONALREVESTIDO
DECARTERTICOJURDICO,CONDICIONANTEDALEGITIMIDADEEDAVALIDADEDOS
ATOSESTATAIS.OADVENTODALEIN12.846/2013(ART.5,IV,e,EART.14),AINDAEM
PERODODEVACATIOLEGIS.DESCONSIDERAODAPERSONALIDADEJURDICAEO
POSTULADODAINTRANSCENDNCIADASSANESADMINISTRATIVASEDASMEDIDAS
RESTRITIVASDEDIREITOS.MAGISTRIODADOUTRINA.JURISPRUDNCIA.
PLAUSIBILIDADEJURDICADAPRETENSOCAUTELARECONFIGURAODO
PERICULUMINMORA.MEDIDALIMINARDEFERIDA.
DECISO:Tratasedemandadodesegurana,compedidodemedidaliminar,impetradocomoobjetivo
dequestionaravalidadejurdicadedeliberaoque,emanadadoE.TribunaldeContasdaUnio
(ProcessoTC000.723/20134),achaseconsubstanciadaemacrdoassimementado:
...
Tenhoparamim,emjuzodemeradelibao(emafirmaocompatvel,portanto,comestafasede
incompletacognio),queoE.TribunaldeContasdaUnio,aoexercerocontroledelegalidadesobreos
procedimentoslicitatriossujeitossuajurisdio,possuiriaatribuioparaestenderaoutrapessoaou
entidadeenvolvidaemprticacomprovadamentefraudulentaoucometidaemcolusocomterceirosa
sanoadministrativaqueimps,emmomentoanterior,aoutrolicitante(oucontratante),desdeque
reconhea,emcadasituaoqueseapresente,aocorrnciadospressupostosnecessriosaplicaoda
teoriadadesconsideraodapersonalidadejurdica,poisessaprerrogativatambmcomporiaaesferade
atribuiesinstitucionaisdaquelaE.CortedeContas,queseachainstrumentalmentevocacionadaatornar
efetivooexercciodasmltiplaserelevantescompetnciasquelheforamdiretamenteoutorgadaspelo
prpriotextodaConstituiodaRepblica.
IssosignificaqueaatribuiodepoderesexplcitosaoTribunaldeContas,comoenunciadosnoart.71da
LeiFundamentaldaRepblica,supequeselhereconhea,aindaqueporimplicitude,atitularidadede
meiosdestinadosaviabilizaraadoodemedidasvocacionadasaconferirrealefetividadessuas
deliberaesfinais,permitindo,assim,queseneutralizemsituaesdelesividade,atualouiminente,ao
errioeaoordenamentopositivo.
Impendeconsiderar,noponto,emordemalegitimaresseentendimento,aformulaoquesefezemtorno
dospoderesimplcitos,cujadoutrina,construdapelaSupremaCortedosEstadosUnidosdaAmrica,no
clebrecasoMcCULLOCHvs.MARYLAND(1819),enfatizaqueaoutorgadecompetnciaexpressaa
determinadorgoestatalimportaemdeferimentoimplcito,aessemesmorgo,dosmeiosnecessrios
integralrealizaodosfinsquelheforamatribudos.
Sindicnciaadministrativaesmulavinculante
OVerbete14daSmulaVinculantedoSTF(direitododefensor,nointeressedorepresentado,ter
acessoamploaoselementosdeprovaque,jdocumentadosemprocedimentoinvestigatriorealizadopor
rgocomcompetnciadepolciajudiciria,digamrespeitoaoexercciododireitodedefesa)no
alcanasindicnciaqueobjetivaelucidaodefatossobongulodocometimentodeinfrao
administrativa.Combasenessaorientao,a1Turmanegouprovimentoaagravoregimentalemquese
reiteravaalegaodeofensaaoreferidoenunciado,anteanegativadeacessoasindicncia.
Rcl10771AgR/RJ,rel.Min.MarcoAurlio,4.2.2014.(Rcl10771)
Foroporprerrogativadefunoedesmembramento
OdesmembramentodeinquritosoudeaespenaisdecompetnciadoSTFdeveserregrageral,
admitidaexceonoscasosemqueosfatosrelevantesestejamdetalformarelacionadosqueo
julgamentoemseparadopossacausarprejuzorelevanteprestaojurisdicional.Essaaorientaodo
Plenrio,quedesproveuagravoregimentalinterpostodedecisoproferidapeloMinistroMarcoAurlio,
nosautosdeinquritodoqualrelator.Nadecisoagravada,foradeterminadoodesmembramentodofeito
emrelaoaagentenodetentordeforoporprerrogativadefunoperanteoSTF.Napresentesesso,o

relatorasseverouqueacompetnciadaCorteseriadedireitoestrito,enopoderiaseralteradapor
normasinstrumentaisinfraconstitucionais,mormenteasregrasdoCdigodeProcessoPenalsobre
conexoecontinncia.OMinistroRobertoBarrosopontuouqueodesmembramentoindependeriade
requisioministerial.Analisouque,nocasoconcreto,haveriaapenasdoisagentes,semelementosque
demonstrassemespecialimbricaoentresuascondutas,demaneiraqueseriapossvelindividualizaras
respectivasparticipaeseresponsabilidades.OsMinistrosrelator,RicardoLewandowski,RosaWebere
TeoriZavasckiponderaramqueodesmembramento,quandonecessrio,deveriaserfeitoprontamente,
semquefosseprecisoaguardarotrminodasinvestigaes.Noponto,oMinistroTeoriZavascki
destacouoprincpiodojuiznatural,queseriaobservado,damesmaforma,nasquestesatinentes
atraodacompetnciadaCorteporprerrogativadeforo.OMinistroRicardoLewandowski,porsuavez,
asseverouqueodesmembramentoprecocepermitiriaqueosincidentesinvestigatriosfossem
determinadosnoforoordinrio,aevitarqueoSTFficasseassoberbadocomessesatos.
Inq3515AgR/SP,rel.Min.MarcoAurlio,13.2.2014.(Inq3515)
PoderdeinvestigaodoMinistrioPblico
Emconclusodejulgamento,a2Turmanegouprovimentoarecursoordinrioemhabeascorpusem
quediscutidaanulidadedasprovascolhidaseminquritopresididopeloMinistrioPblicov.
Informativo722.PrevaleceuovotodoMinistroGilmarMendes(relator).EntendeuqueaoMinistrio
Pbliconoseriavedadoprocederadilignciasinvestigatrias,consoanteinterpretaosistmicada
Constituio(art.129),doCPP(art.5)edaLC75/1993(art.8).Advertiuqueaatividadeinvestigatria
noseriaexclusivadapolciajudiciria.Mencionouqueaatividadedeinvestigao,fosseelaexercida
pelapolciaoupeloMinistrioPblico,mereceria,pelasuaprprianatureza,vigilnciaecontrole.
Aduziuqueaatuaodoparquetdeveriaser,necessariamente,subsidiria,aocorrer,apenas,quando
nofossepossvelourecomendvelefetivarsepelaprpriapolcia.Exemplificousituaesemque
possvelaatuaodorgoministerial:lesoaopatrimniopblico,excessoscometidospelosprprios
agenteseorganismospoliciais(vg.tortura,abusodepoder,violnciasarbitrrias,concusso,corrupo),
intencionalomissodapolcianaapuraodedeterminadosdelitosoudeliberadointuitodaprpria
corporaopolicialdefrustrarainvestigao,emvirtudedaqualidadedavtimaoudacondiodo
suspeito.Consignou,ainda,que,nasituaodosautos,oMinistrioPblicoestadualbuscaraapurara
ocorrnciadeerromdicoemhospitalderedepblica,bemcomoacobranailegaldeprocedimentosque
deveriamsergratuitos.Emrazodisso,oprocedimentodoparquetencontrariaamparonoart.129,II,
daCF.OMinistroRicardoLewandowski,porsuavez,destacouqueaalegaorelativanulidadedas
provasobtidasnoinquritopresididopeloMinistrioPbliconoteriasidoventiladanasinstncias
inferiores.
RHC97926/GO,rel.Min.GilmarMendes,2.9.2014.(RHC97926)
ConflitodecompetnciaeatoadministrativopraticadopormembrodoMinistrioPblicoFederal
Competeaojuzodavarafederalcomatuaonacidadededomicliodoimpetranteprocessarejulgar
mandadodeseguranaimpetradoporpromotordejustiacontraatoadministrativodeprocurador
regionaleleitoral,desdequenosetratedematriaeleitoral.Essaaconclusoda1Turmaaosolucionar
conflitodecompetnciaentretribunalregionaleleitoraleSTJ.Naespcie,viaportariadoMinistrio
PblicoFederal,procuradorregionaleleitoralteriadeterminadoaexoneraosumriadoimpetrantedas
funesdepromotoriaeleitoral.Contraessadeciso,opromotorimpetraramandadodeseguranaperante
tribunalregionaleleitoral,emquealegavaafrontaaprincpiosconstitucionaisrelativosaoprocesso
administrativodisciplinar,comoampladefesa,contraditrio,presunodeinocnciaedevidoprocesso
legal.AqueletribunaldeclinaradacompetnciaparaoSTJque,porsuavez,destacaraquelhecompetiria
processarejulgarmandadodeseguranaoriginrioapenascontraatosdeMinistrosdeEstado,de
ComandantesdasForasArmadasoudoprprioSTJ(CF,art.105,I,b).Oprocessobaixaraorigemeo
tribunalregionaleleitoralsuscitaraopresenteconflitonegativodecompetncia.ATurmadestacouqueo
writimpetradodirigirseiacontraaexoneraodecargopblico,emprocessoadministrativo
disciplinar.Assinalouque,anteaausnciadematriaeleitoralemdiscusso,seriaotribunalregional
eleitoralincompetenteparajulgarowrit.
CC7698/PI,rel.Min.MarcoAurlio,13.5.2014.(CC7698)
Sessoextraordinriaepagamentoderemunerao
inconstitucionalopagamentoderemuneraoaparlamentaresemvirtudedeconvocaodesesso
extraordinria.Combasenessaorientao,oPlenriojulgouprocedentepedidoformuladoemaodireta
paradeclararainconstitucionalidadedoart.147,5,doRegimentoInternodaAssembleiaLegislativa
doEstadodeGois[5Assessesextraordinriasseroremuneradasatomximode8(oito)por

msepelocomparecimentoaelasserpagovalornoexcedente,porreunio,aumtrintaavosda
remunerao].OTribunalafirmouqueoart.57,7,daCFvedariapagamentodeparcelaindenizatria
aosparlamentaresemrazodeconvocaoextraordinria.Ressaltouqueessanormaseriadereproduo
obrigatriapelosEstadosmembrosporforadoart.27,2,daCF.Realouqueoart.39,4,daCF,
seriaexpressoaovedaracrscimodequalquergratificao,adicional,abono,prmio,verbade
representaoououtraespcieremuneratriaaosubsdiopercebidopelosparlamentares.
ADI4587/GO,rel.Min.RicardoLewandowski,22.5.2014.(ADI4587)
MSN.32.375DF
RELATORA:MIN.CRMENLCIA
EMENTA:MANDADODESEGURANA.CONSELHONACIONALDEJUSTIA.RECLAMAO
DISCIPLINAR.SUSTENTAOORAL.PEDIDODEVISTA.RETOMADADOJULGAMENTO.
COMPOSIODOCONSELHOALTERADA.PRETENSODERENOVAODO
JULGAMENTO:ALEGADAVIOLAOAODEVIDOPROCESSOLEGALESEUS
COROLRIOS.INOCORRNCIA.PRECEDENTES.MANDADODESEGURANADENEGADO.
1.Ainformatizaodoprocessotemfacilitadooacessodosjulgadoresatodososelementosexistentes
nosautos,conferindolhes,assim,oplenoconhecimentodasquestesjurdicaspostasnacausaeos
argumentosdesenvolvidosafavorecontraastesesdaspartes,autorizandoaparticipaonojulgamento
daquelesquenotenhamassistidosustentaooral,aorelatrioouaosdebates.
2.Mandadodeseguranadenegado.
PROCESSOLEGISLATIVO
ADI:agentespblicosevciodeiniciativa
Aoconfirmaraorientaoproferidaquandodojulgamentodamedidacautelarnosentidodequecompete
aoPoderExecutivoestadualainiciativadeleireferenteaosdireitosedeveresdeservidorespblicos(CF,
art.61,1,II,c),oPlenriojulgouprocedentepedidoformuladoemaodiretaparadeclarara
inconstitucionalidadedaLeiComplementar109/2005,doEstadodoParan.Naespcie,anorma
impugnada,deiniciativadaAssembleiaLegislativaparanaense,previaprazode90dias,apsotrnsito
emjulgado,sobpenademultacorrespondentea1/30domontantedaremuneraomensal,paraos
procuradoresajuizaremaoregressivacontraosagentespblicosque,nestaqualidade,pordoloou
culpa,tivessemdadocausacondenaodaAdministraoPblica,diretaouindiretaemaesde
responsabilidadecivil.OTribunalasseverouqueoChefedoExecutivoestadualseriaaautoridade
competenteparainiciaroprocessolegislativodenormacriadoradeobrigaesfuncionaisaosservidores
deprocuradoriageralestadual.ConsignouqueaConstituioconferiraaosEstadosmembrosa
capacidadedeautoorganizaoeautogovernoeimporiaobservnciaobrigatriadevriosprincpios,
dentreosquaisopertinenteaoprocessolegislativo.Assentouqueolegisladorestadualnopoderia,
validamente,disporsobreasmatriasreservadasiniciativaprivativadoChefedoExecutivo.OMinistro
MarcoAurlioacrescentouqueanorma,aodisciplinartemaqueenvolveria,emtese,aprpria
prescrio,estaria,deformaindireta,adisciplinarsobreprocesso,temadecompetnciaexclusivada
Unio.
ADI3564/PR,rel.Min.LuizFux,13.8.2014.(ADI3564)

ADI:inclusodemunicpioemregiometropolitanaecompetncialegislativa
OPlenriojulgouimprocedentepedidoformuladoemaodiretaajuizadaemfacedaLC11.530/2000do
EstadoRioGrandedoSul.Naespcie,apontavaseainobservnciadainiciativaprivativadochefedo
PoderExecutivoparaaediodacitadalei,emsupostaofensaaosartigos61,1,e63,Ie84,IIIeIV,
daCF,almdodescumprimentodadisciplinaprevistanoart.25,3,tambmdotextoconstitucional
[Art.25.OsEstadosorganizamseeregemsepelasConstituieseleisqueadotarem,observadosos
princpiosdestaConstituio....3OsEstadospodero,medianteleicomplementar,instituirregies
metropolitanas,aglomeraesurbanasemicrorregies,constitudasporagrupamentosdemunicpios
limtrofes,paraintegraraorganizao,oplanejamentoeaexecuodefunespblicasdeinteresse
comumArt.61.AiniciativadasleiscomplementareseordinriascabeaqualquermembroouComisso
daCmaradosDeputados,doSenadoFederaloudoCongressoNacional,aoPresidentedaRepblica,ao
SupremoTribunalFederal,aosTribunaisSuperiores,aoProcuradorGeraldaRepblicaeaoscidados,
naformaenoscasosprevistosnestaConstituio.1SodeiniciativaprivativadoPresidenteda

Repblicaasleisque:...e)criaoeextinodeMinistriosergosdaadministraopblica,
observadoodispostonoart.84,VIArt.63.Noseradmitidoaumentodadespesaprevista:Inos
projetosdeiniciativaexclusivadoPresidentedaRepblica,ressalvadoodispostonoart.166,3e4
Art.84.CompeteprivativamenteaoPresidentedaRepblica:...IIIiniciaroprocessolegislativo,na
formaenoscasosprevistosnestaConstituio...IVsancionar,promulgarefazerpublicarasleis,bem
comoexpedirdecretoseregulamentosparasuafielexecuo].Anormaimpugnada,deiniciativa
parlamentar,determinaainclusodomunicpiodeSantoAntniodaPatrulhanaregiometropolitanade
PortoAlegre.
ADI2803/RS,rel.Min.DiasToffoli,6.11.2014.(ADI2803)
ADI:leiestadualeregrasparaempresasdeplanosdesade
AfrontaaregradecompetnciaprivativadaUnioparalegislarsobredireitocivilecomercial,esobre
polticadeseguros(CF,art.22,IeVII,respectivamente),anormaestadualquedeterminaprazos
mximosparaaautorizaodeexames,quenecessitemdeanliseprvia,aseremcumpridospor
empresasdeplanosdesade,deacordocomafaixaetriadousurio.Combasenessaorientao,o
PlenriojulgouprocedentepedidoformuladoemaodiretaparadeclararainconstitucionalidadedaLei
pernambucana14.464/2011.Preliminarmente,oTribunalreconheceualegitimidadeativadaUnidas
UnioNacionaldasInstituiesdeAutogestoemSade,porqueteriacomomembrospessoase
entidadescomumpropsitoespecfico.Nomrito,asseverouquealeiquestionadadisporiasobrematria
contratual,portanto,dedireitocivile,nahiptese,temaassimilvelaseguros,dacompetnciaprivativa
daUnio.
ADI4701/PE,rel.Min.RobertoBarroso,13.8.2014.(ADI4701)
ADI:conselhoestadualdeeducaoevciodeiniciativa
OPlenrioconfirmouorientaoproferidaquandodojulgamentodamedidacautelarnosentidodeque
competeaoChefedoPoderExecutivoainiciativaprivativadasleisquedisponhamsobreaorganizaoe
aestruturaodeConselhoEstadualdeEducao,rgointegrantedaAdministraoPblica.Assim,
julgouprocedentepedidoformuladoemaodiretaparadeclararainconstitucionalidadedaEmenda
Constitucional24/2002,doEstadodeAlagoas.Anormaimpugnadaregulaoprocessodeescolhados
integrantesdoreferidorgoeprevqueumdosrepresentantesdomencionadoConselhoseriaindicado
pelaAssembleiaLegislativa.OTribunalasseverouque,almdaofensaaoprincpiodaseparaode
Poderes,teriasidoafrontadoodispostonoart.61,1,II,e,daCF.Porfim,esclareceuqueopresente
julgamentoteriaefeitosextunc.
ADI2654/AL,rel.Min.DiasToffoli,13.8.2014.(ADI2654)
ADI:chefiadapolciacivileiniciativalegislativa
OPlenriojulgouprocedentepedidoformuladoemaodiretaparadarinterpretaoconformeao1do
art.106daConstituiodoEstadodeSantaCatarina,nosentidodequesemostrainconstitucional
nomear,paraachefiadapolciacivil,delegadoquenointegrearespectivacarreira,ouseja,quenelano
tenhaingressadopormeiodeconcursopblico.Anormaimpugnada,naredaoconferidapelaEC
estadual18/1999estaltimadeiniciativaparlamentar,dispequeochefedapolciacivil,nomeado
pelogovernador,serescolhidoentreosdelegadosdepolcia.Nasuaredaooriginrianorma
tambmimpugnadaodispositivodeterminavaqueaescolharecassesobredelegadosdefinalde
carreira.OColegiadoasseverouque,nocaso,estariaviabilizadaadisciplinadamatriaemcomento
medianteemendaconstitucional,consideradooparmetrodaConstituioFederal,portanto,asimetria.
Noprocederia,assim,aalegaodevcioformaldecorrentedovciodeiniciativaprivativadoPoder
Executivo.Notocanteaovciomaterial,ressaltouque,consoantedispostonoart.144,4,daCF(s
polciascivis,dirigidaspordelegadosdepolciadecarreira,incumbem,ressalvadaacompetnciada
Unio,asfunesdepolciajudiciriaeaapuraodeinfraespenais,excetoasmilitares),aspolcias
civisseriamdirigidaspordelegadosdecarreira.Nocaberia,portanto,ainobservnciadacitada
qualificao,nemaexignciadequeseencontrassemnoltimonveldaorganizaopolicial.
ADI3038/SC,rel.Min.MarcoAurlio,11.12.2014.(ADI3038)
Leimunicipalevciodeiniciativa
Porvciodeiniciativa,oPlenriodeuprovimentoarecursoextraordinrioparadeclarar,deforma
incidental,ainconstitucionalidadedoart.1daLei10.905/1990,doMunicpiodeSoPaulo,queautoriza

oficialdejustiaaestacionarseuveculodetrabalhoemviaspblicassecundriaseemzonasazuis,sem
pagamentodastarifasprprias.Naespcie,anormaquestionadadecorreradeiniciativadevereadore,
mesmovetadapelochefedoPoderExecutivolocal,foraaprovadapeloPoderLegislativomunicipal.
Dessaforma,aoaprovaraLei10.905/1990,aCmaraMunicipaldeSoPaulo,porseusvereadores,teria
criadoregrasparaaprticadeatostpicosdaAdministraopblicamunicipal.Ademais,aoeximiros
oficiaisdejustiadopagamentodadenominadazonaazul,aleiacarretarareduodereceita
legalmenteestimada,cujaatribuioseriadoPoderExecutivo,aevidenciarafrontaaosprincpioda
harmoniaeindependnciadosPoderes(Art.2SoPoderesdaUnio,independenteseharmnicosentre
si,oLegislativo,oExecutivoeoJudicirio).
RE239458/SP,rel.Min.CrmenLcia,11.12.2014.(RE239458)
Vedaoaonepotismoeiniciativalegislativa
LeisquetratamdoscasosdevedaoanepotismonosodeiniciativaexclusivadoChefedoPoder
Executivo.EsseoentendimentodoPlenrio,que,pormaioria,deuprovimentoarecursoextraordinrio
parareconheceraconstitucionalidadedaLei2.040/1990,doMunicpiodeGaribaldi/RS,queprobea
contratao,porpartedoExecutivo,deparentesde1e2grausdoprefeitoeviceprefeito,paraqualquer
cargodoquadrodeservidores,oufunopblica.Discutiaseeventualocorrnciadevciode
iniciativa....Nomrito,oColegiadoreafirmouoquantodecididonaADI1.521/RS(DJede13.8.2013),no
sentidodequeavedaoaquecnjugesoucompanheiroseparentesconsanguneos,afinsouporadoo,
atosegundograu,detitularesdecargopblicoocupassemcargosemcomissovisariaaassegurar,
sobretudo,ocumprimentoaoprincpioconstitucionaldaisonomia,bemassimfazervalerosprincpiosda
impessoalidadeemoralidadenaAdministraoPblica.Ademais,seriaimportantedestacaradeciso
proferidanoRE579.951(DJede24.10.2008)principalparadigmadoEnunciado13daSmula
VinculantedoSTF,aafirmarqueavedaodonepotismonoexigiriaaediodeleiformalpara
coibilo,proibioquedecorreriadiretamentedosprincpioscontidosnoart.37,caput,daCF.
Portanto,seosprincpiosdocitadodispositivoconstitucionalsequerprecisariamdeleiparaquefossem
obrigatoriamenteobservados,nohaveriavciodeiniciativalegislativaemnormaeditadacomoobjetivo
dedarevidnciaforanormativadaquelesprincpioseestabelecercasosnosquais,
inquestionavelmente,seconfigurassemcomportamentosadministrativamenteimoraisounoisonmicos.
VencidooMinistroMarcoAurlio,quenegavaprovimentoaorecurso.Reconheciaaexistnciade
reservadeiniciativa,hajavistaquealeimunicipalemcomentoteriadispostosobrerelaojurdica
mantidapeloExecutivocomoprestadordeserviosdessemesmoPoder.
RE570392/RS,rel.Min.CrmenLcia,11.12.2014.(RE570392)

DIREITOSINDIVIDUAIS
Interceptaotelefnicaetranscriointegral1
Nonecessriaatranscriointegraldasconversasinterceptadas,desdequepossibilitadoao
investigadooplenoacessoatodasasconversascaptadas,assimcomodisponibilizadaatotalidadedo
materialque,diretaeindiretamente,queleserefira,semprejuzodopoderdomagistradoemdeterminar
atranscriodaintegralidadeoudepartesdoudio.EssaaconclusodoPlenrioque,pormaioria,
rejeitoupreliminardecerceamentodedefesapelaausnciadetranscriointegraldasinterceptaes
telefnicasrealizadas.OTribunalreafirmouqueaconcessodeacessosgravaesafastariaareferida
alegao,porquanto,naespcie,osdadosessenciaisdefesateriamsidofornecidos.Ademais,destacou
queseestariaemfasedeinqurito,noqualadennciapoderiaserrecebidacombaseemprovaindiciria.
OMinistroRicardoLewandowskisalientouanecessidadedeoSTFestabelecerdiretrizesemrelao
quebradesigilotelefnicoededados.Observou,ainda,quenemsempreseriavivel,dopontodevista
pragmtico,colocar,desdelogo,disposiodadefesatodososdadoscolhidoseaindasigilosos.
VencidososMinistrosMarcoAurlioeCelsodeMello,queacolhiamapreliminarparaqueojulgamento
fosseconvertidoemdiligncia,afimdequeocorresseadegravaodantegradosdilogos.OMinistro
MarcoAurliorealavaautilizaodedadosque,deincio,somenteserviriamaumadaspartesdo
processo,asaber,oEstadoacusador.Almdisso,consignavaqueaLei9.296/1996preconizaa
degravaodasconversasearealizaodeaudinciapblicaparaeliminaroquenodiriarespeitoao
objetodainvestigao.OMinistroCelsodeMello,emacrscimo,mencionouopostuladodacomunho
daprova,aqualnopertenceriaaqualquerdossujeitosprocessuais,masseincorporariaaoprocesso.
Afirmava,tambm,aimprescindibilidadedeacessoaocontedointegraldosdilogos,paraquefosse
efetivadoodireitoprova.ACorterepeliu,outrossim,aassertivadeinexistnciadeautorizaojudicial

paraaquebradesigilo.Aduziunohaverdemonstraodequeainterceptaotivessesidoefetuadade
modoirregular.
Inq3693/PA,rel.Min.CrmenLcia,10.4.2014.(Inq3693)
Interceptaotelefnicaeprorrogaes
Noserevestemdeilicitudeasescutastelefnicasautorizadasjudicialmente,bemcomosuas
prorrogaes,anteanecessidadedeinvestigaodiferenciadaecontnua,demonstradasacomplexidadee
agravidadedosfatos.Combasenessaorientao,a2Turmadenegouhabeascorpus,emquese
sustentavaanulidadedasinterceptaestelefnicasrealizadas.Naespcie,nocursodeinvestigaoda
polciafederaldestinadaaapurardelitoscontraaAdministraoPblicaFederal,praticadosporgrupode
empresrios,asinterceptaestelefnicas,devidamenteautorizadasporjuzode1grau,revelaramque
delitosdeoutranaturezaestariamsendopraticadosporgrupodiverso,voltadoobtenoilcitadelucros
pormeiodecontrataoeexecuodeobraspblicasemvriosEstadosmembroscomfraudeem
licitaes.Diantedoenvolvimentodeautoridadescomprerrogativadeforo,determinaraseo
deslocamentodofeitoparaoSTJ,cujarelatoraautorizaraainterceptaotelefnicaesuaprorrogao,o
queculminaranaindicaodopacientecomoenvolvidoemgrupocriminoso.ATurmadestacouque
decisoproferidanoSTJ,aoautorizarainterceptaotelefnica,estariafundamentadaantea
complexidadedoesquemaaenvolveragentespblicosepolticos,aliadadificuldadeemsecolher
provastradicionais.PontuouqueosatosestariamemconsonnciacomaLei9.296/1996,que
regulamentaoincisoXII,partefinal,doart.5daCF(inviolvelosigilodacorrespondnciaedas
comunicaestelegrficas,dedadosedascomunicaestelefnicas,salvo,noltimocaso,porordem
judicial,nashiptesesenaformaquealeiestabelecerparafinsdeinvestigaocriminalouinstruo
processualpenal).
HC119770/BA,rel.Min.GilmarMendes,8.4.2014.(HC1197700)
Associaes:legitimidadeprocessualeautorizaoexpressa5
Aautorizaoestatutriagenricaconferidaaassociaonosuficienteparalegitimarasuaatuaoem
juzonadefesadedireitosdeseusfiliados,sendoindispensvelqueadeclaraoexpressaexigidano
incisoXXIdoart.5daCF(asentidadesassociativas,quandoexpressamenteautorizadas,tm
legitimidadepararepresentarseusfiliadosjudicialouextrajudicialmente)sejamanifestadaporato
individualdoassociadoouporassembleiageraldaentidade.Porconseguinte,somenteosassociadosque
apresentaram,nadatadaproposituradaaodeconhecimento,autorizaesindividuaisexpressas
associao,podemexecutarttulojudicialproferidoemaocoletiva.Combasenessaorientao,o
Plenrio,emconclusodejulgamento,eporvotaomajoritria,proveurecursoextraordinrionoqualse
discutiaalegitimidadeativadeassociadosque,emboranotivessemautorizadoexplicitamentea
associaoaajuizarademandacoletiva,promoveramaexecuodesentenaprolatadaemfavorde
outrosassociadosque,demodoindividualeexpresso,teriamfornecidoautorizaoparaaentidadeatuar
nafasedeconhecimentov.Informativos569e722.Empreliminar,anteaausnciade
prequestionamentoquantoaosartigos5,XXXVI,e8,III,daCF,oTribunalconheceuempartedo
recurso.Nomrito,reafirmouajurisprudnciadaCortequantoaoalcancedaexpressoquando
expressamenteautorizados,constantedaclusulainscritanomencionadoincisoXXIdoart.5daCF.
Asseverouqueesserequisitoespecficoacarretariaadistinoentrealegitimidadedasentidades
associativasparapromoverdemandasemfavordeseusassociados(CF,art.5,XXI)ealegitimidadedas
entidadessindicais(CF,art.8,III).OColegiadoreputounoserpossvel,nafasedeexecuodottulo
judicial,alterloparaquefossemincludaspessoasnoapontadascomobeneficiriasnainicialdaao
deconhecimentoequenoautorizaramaatuaodaassociao,comoexigidonopreceitoconstitucional
emdebate.Ademais,asimplesprevisoestatutriadeautorizaogeralparaaassociaoseria
insuficienteparalheconferirlegitimidade.Poressarazo,elaprpriativeraacautelademunirsede
autorizaesindividuais.VencidososMinistrosRicardoLewandowski(relator),JoaquimBarbosa
(Presidente)eCrmenLcia,quenegavamprovimentoaorecurso.
RE573232/SC,rel.orig.Min.RicardoLewandowski,red.p/oacrdoMin.MarcoAurlio,
14.5.2014.(RE573232)

LiberdadedeImprensaDireitodeCrticaFiguraPblicaResponsabilidadeCivil.
ARE722.744/DF.RELATOR:MinistroCelsodeMello
EMENTA:Liberdadedeexpresso.Profissionaldeimprensaeempresadecomunicaosocial.Proteo
constitucional.Direitodecrtica:prerrogativafundamentalquesecompreendenaliberdadeconstitucional

demanifestaodopensamento.Magistriodadoutrina.PrecedentesdoSupremoTribunalFederal
(ADPF130/DF,Rel.Min.AYRESBRITTOAI505.595AgR/RJ,Rel.Min.CELSODEMELLOPet
3.486/DF,Rel.Min.CELSODEMELLO,v.g.).Jurisprudnciacomparada(TribunalEuropeudeDireitos
HumanoseTribunalConstitucionalEspanhol).Osignificadopolticoeaimportnciajurdicada
DeclaraodeChapultepec(11/03/1994).Matriajornalsticaeresponsabilidadecivil.Excludentes
anmicasedireitodecrtica.Precedentes.Plenalegitimidadedodireitoconstitucionaldecrticaafiguras
pblicasounotrias,aindaquedeseuexerccioresulteopiniojornalsticaextremamentedurae
contundente.Recursoextraordinrioprovido.Consequenteimprocednciadaaodereparaocivilpor
danosmorais.
DIREITOSSOCIAIS
AG.REG.NOAREN.744.170RS
RELATOR:MIN.MARCOAURLIO
SADEFORNECIMENTODEREMDIOS.Opreceitodoartigo196daConstituioFederal
asseguraaosnecessitadosofornecimento,peloEstado,dosmedicamentosindispensveisao
restabelecimentodasade.
Ensinopblico:gratuidadeetaxadealimentao
Acobranadetaxadealimentaoporinstituiofederaldeensinoprofissionalizante
inconstitucional.Combasenessaorientao,a1Turmadeuprovimentoarecursoextraordinrioemque
sequestionavaareferidaexigncia.Nocaso,alunodeescolatcnicoagrcola,provenientedazonarural,
matriculadosoboregimedeinternato,foracompelidoasatisfazeraexao.Acobranateriasido
institudaporportariasadministrativasqueteriamafastadooProgramaNacionaldeAlimentaoEscolar
PNAEdealunosdoensinomdioedoprofissionalizante.ATurmasalientouqueoprincpioda
legalidadeteriasidodesrespeitadoanteaausnciadeleiautorizadoradecobranadacitadaanuidade
alimentao.Consignouqueasaludidasportariasadministrativasseriaminadequadasparacriar
obrigaesdessanatureza.Almdisso,afirmouque,mesmoqueataxativessesidoinstitudaporlei,
aindaassimseriainconstitucional,porafrontaroprincpiodagratuidadedoensinopblico.Asseverou
queainstituiodeensinoemcomento,autarquiafederal,nopoderiareforarooramentocombasena
referidaanuidadesemvulneraroart.206,IV,daCF.Sublinhouqueainterpretaoconjuntadosartigos
206,IV,e208,VI,daCFrevelariaqueprogramadealimentaodeestudanteseminstituiopblicade
ensinoprofissionalizantequeseapresentasseonerosoconsistirianaprprianegativadeadoodo
programa.Reputouqueoprincpioconstitucionaldagratuidadedeensinopblicoemestabelecimento
oficialalcanarianoapenasoensinoemsi.Abarcaria,tambm,asgarantiasdeefetivaododeverdo
EstadocomaeducaoprevistonaConstituio.Nessasgarantias,estariaenglobadooatendimentoao
educandoemtodasasetapasdaeducaobsica,includoonvelmdioprofissionalizante,almdo
fornecimentodealimentao.Enfatizouqueoenvolvimento,naespcie,deautarquiafederaldeensino
profissionalconduziriaimpossibilidadedacobranapretendida.Destacouqueconclusodiversa
distorceriaosistemadeeducaopblicagratuitaconsagradonaConstituio.
RE357148/MT,rel.Min.MarcoAurlio,25.2.2014.(RE357148)
Direitosadeemanutenodemedicamentoemestoque
A1Turmanegouprovimentoarecursoextraordinrioparaassentaralegitimidadededeterminao
judicialnosentidodequeoEstadodoRiodeJaneiromantivessedeterminadomedicamentoemestoque.
Nocaso,oMinistrioPblicoFederalajuizaraaocivilpblica,cujopedidoforajulgadoparcialmente
procedente,naqualsepostulavaaaquisio,peloreferidoentefederativo,demedicamentoaportadores
dadoenadeGaucher,eamanutenodeestoqueporcertoperodo,paraevitarinterrupodo
tratamento,tendoemcontalapsosnaimportaodoproduto.Preliminarmente,aTurmaafastouo
sobrestamentodofeitoporfaltadesimilitudecomoRE566.471RG/RNprocessocomrepercusso
geralreconhecida,queversasobreodeverdoEstadodefornecermedicamentodealtocustoaportadorde
doenagrave,porentenderdiversaamatria.Nomrito,reafirmouajurisprudnciadaCortequanto
ausnciadeviolaoaoprincpiodaseparaodosPoderesquandodoexamepeloPoderJudiciriodeato
administrativotidoporilegalouabusivo.Aduziu,ademais,queoPoderPblico,qualquerquefossea
esferainstitucionaldesuaatuaonoplanodaorganizaofederativabrasileira,nopoderiasemostrar
indiferenteaoproblemadasadedapopulao,sobpenadeincidir,aindaqueporcensurvelomisso,
emgravecomportamentoinconstitucional.
RE429903/RJ,rel.Min.RicardoLewandowski,25.6.2014.(RE429903)

SUSResponsabilidadeSolidriadosEntesPolticosInternaoemHospitalParticularCusteioPelo
PoderPblicoemCasosEmergenciais(SAMU)edeAusnciadeLeitosemHospitaisPblicosDireito
SadeeVida.ARE727.864/PR.RELATOR:MinistroCelsodeMello
EMENTA:CUSTEIO,PELOESTADO,DESERVIOSHOSPITALARESPRESTADOSPOR
INSTITUIESPRIVADASEMBENEFCIODEPACIENTESDOSUSATENDIDOSPELOSAMU
NOSCASOSDEURGNCIAEDEINEXISTNCIADELEITOSNAREDEPBLICA.DEVER
ESTATALDEASSISTNCIASADEEDEPROTEOVIDARESULTANTEDENORMA
CONSTITUCIONAL.OBRIGAOJURDICOCONSTITUCIONALQUESEIMPEAOS
ESTADOS.CONFIGURAO,NOCASO,DETPICAHIPTESEDEOMISSO
INCONSTITUCIONALIMPUTVELAOESTADO.DESRESPEITOCONSTITUIO
PROVOCADOPORINRCIAESTATAL(RTJ183/818819).COMPORTAMENTOQUE
TRANSGRIDEAAUTORIDADEDALEIFUNDAMENTALDAREPBLICA(RTJ185/794796).A
QUESTODARESERVADOPOSSVEL:RECONHECIMENTODESUAINAPLICABILIDADE,
SEMPREQUEAINVOCAODESSACLUSULAPUDERCOMPROMETERONCLEO
BSICOQUEQUALIFICAOMNIMOEXISTENCIAL(RTJ200/191197).OPAPELDOPODER
JUDICIRIONAIMPLEMENTAODEPOLTICASPBLICASINSTITUDASPELA
CONSTITUIOENOEFETIVADASPELOPODERPBLICO.AFRMULADARESERVADO
POSSVELNAPERSPECTIVADATEORIADOSCUSTOSDOSDIREITOS:IMPOSSIBILIDADE
DESUAINVOCAOPARALEGITIMAROINJUSTOINADIMPLEMENTODEDEVERES
ESTATAISDEPRESTAOCONSTITUCIONALMENTEIMPOSTOSAOPODERPBLICO.A
TEORIADARESTRIODASRESTRIES(OUDALIMITAODASLIMITAES).
CARTERCOGENTEEVINCULANTEDASNORMASCONSTITUCIONAIS,INCLUSIVE
DAQUELASDECONTEDOPROGRAMTICO,QUEVEICULAMDIRETRIZESDEPOLTICAS
PBLICAS,ESPECIALMENTENAREADASADE(CF,ARTS.6,196E197).AQUESTO
DASESCOLHASTRGICAS.ACOLMATAODEOMISSESINCONSTITUCIONAISCOMO
NECESSIDADEINSTITUCIONALFUNDADAEMCOMPORTAMENTOAFIRMATIVODOS
JUZESETRIBUNAISEDEQUERESULTAUMAPOSITIVACRIAOJURISPRUDENCIALDO
DIREITO.CONTROLEJURISDICIONALDELEGITIMIDADEDAOMISSODOPODER
PBLICO:ATIVIDADEDEFISCALIZAOJUDICIALQUESEJUSTIFICAPELA
NECESSIDADEDEOBSERVNCIADECERTOSPARMETROSCONSTITUCIONAIS
(PROIBIODERETROCESSOSOCIAL,PROTEOAOMNIMOEXISTENCIAL,VEDAO
DAPROTEOINSUFICIENTEEPROIBIODEEXCESSO).DOUTRINA.PRECEDENTESDO
SUPREMOTRIBUNALFEDERALEMTEMADEIMPLEMENTAODEPOLTICASPBLICAS
DELINEADASNACONSTITUIODAREPBLICA(RTJ174/687RTJ175/12121213RTJ
199/12191220).EXISTNCIA,NOCASOEMEXAME,DERELEVANTEINTERESSESOCIAL.
2.AOCIVILPBLICA:INSTRUMENTOPROCESSUALADEQUADOPROTEO
JURISDICIONALDEDIREITOSREVESTIDOSDEMETAINDIVIDUALIDADE.LEGITIMAO
ATIVADOMINISTRIOPBLICO(CF,ART.129,III).AFUNOINSTITUCIONALDO
MINISTRIOPBLICOCOMODEFENSORDOPOVO(CF,ART.129,II).DOUTRINA.
PRECEDENTES.
3.RESPONSABILIDADESOLIDRIADASPESSOASPOLTICASQUEINTEGRAMOESTADO
FEDERALBRASILEIRO,NOCONTEXTODOSISTEMANICODESADE(SUS).
COMPETNCIACOMUMDOSENTESFEDERADOS(UNIO,ESTADOSMEMBROS,DISTRITO
FEDERALEMUNICPIOS)EMTEMADEPROTEOEASSISTNCIASADEPBLICA
E/OUINDIVIDUAL(CF,ART.23,II).DETERMINAOCONSTITUCIONALQUE,AO
INSTITUIRODEVERESTATALDEDESENVOLVERAESEDEPRESTARSERVIOSDE
SADE,TORNAASPESSOASPOLTICASRESPONSVEISSOLIDRIASPELA
CONCRETIZAODETAISOBRIGAESJURDICAS,OQUELHESCONFERE
LEGITIMAOPASSIVAADCAUSAMNASDEMANDASMOTIVADASPORRECUSADE
ATENDIMENTONOMBITODOSUS.CONSEQUENTEPOSSIBILIDADEDEAJUIZAMENTO
DAAOCONTRAUM,ALGUNSOUTODOSOSENTESESTATAIS.PRECEDENTES.
RECURSOEXTRAORDINRIOAQUESENEGASEGUIMENTO.
AtendimentoSadedaPopulaoEncargoMunicipalCF,art.30,VII.AI759.543/RJ.RELATOR:
MinistroCelsodeMello
EMENTA:AMPLIAOEMELHORIANOATENDIMENTOPOPULAONOHOSPITAL
MUNICIPALSOUZAAGUIAR.DEVERESTATALDEASSISTNCIASADERESULTANTE

DENORMACONSTITUCIONAL.OBRIGAOJURDICOCONSTITUCIONALQUESEIMPE
AOSMUNICPIOS(CF,ART.30,VII).CONFIGURAO,NOCASO,DETPICAHIPTESEDE
OMISSOINCONSTITUCIONALIMPUTVELAOMUNICPIO.DESRESPEITO
CONSTITUIOPROVOCADOPORINRCIAESTATAL(RTJ183/818819).
COMPORTAMENTOQUETRANSGRIDEAAUTORIDADEDALEIFUNDAMENTALDA
REPBLICA(RTJ185/794796).AQUESTODARESERVADOPOSSVEL:
RECONHECIMENTODESUAINAPLICABILIDADE,SEMPREQUEAINVOCAODESSA
CLUSULAPUDERCOMPROMETERONCLEOBSICOQUEQUALIFICAOMNIMO
EXISTENCIAL(RTJ200/191197).OPAPELDOPODERJUDICIRIONAIMPLEMENTAODE
POLTICASPBLICASINSTITUDASPELACONSTITUIOENOEFETIVADASPELO
PODERPBLICO.AFRMULADARESERVADOPOSSVELNAPERSPECTIVADATEORIA
DOSCUSTOSDOSDIREITOS:IMPOSSIBILIDADEDESUAINVOCAOPARALEGITIMARO
INJUSTOINADIMPLEMENTODEDEVERESESTATAISDEPRESTAO
CONSTITUCIONALMENTEIMPOSTOSAOPODERPBLICO.ATEORIADARESTRIODAS
RESTRIES(OUDALIMITAODASLIMITAES).CARTERCOGENTEE
VINCULANTEDASNORMASCONSTITUCIONAIS,INCLUSIVEDAQUELASDECONTEDO
PROGRAMTICO,QUEVEICULAMDIRETRIZESDEPOLTICASPBLICAS,
ESPECIALMENTENAREADASADE(CF,ARTS.6,196E197).AQUESTODAS
ESCOLHASTRGICAS.ACOLMATAODEOMISSESINCONSTITUCIONAISCOMO
NECESSIDADEINSTITUCIONALFUNDADAEMCOMPORTAMENTOAFIRMATIVODOS
JUZESETRIBUNAISEDEQUERESULTAUMAPOSITIVACRIAOJURISPRUDENCIALDO
DIREITO.CONTROLEJURISDICIONALDELEGITIMIDADEDAOMISSODOPODER
PBLICO:ATIVIDADEDEFISCALIZAOJUDICIALQUESEJUSTIFICAPELA
NECESSIDADEDEOBSERVNCIADECERTOSPARMETROSCONSTITUCIONAIS
(PROIBIODERETROCESSOSOCIAL,PROTEOAOMNIMOEXISTENCIAL,VEDAO
DAPROTEOINSUFICIENTEEPROIBIODEEXCESSO).DOUTRINA.PRECEDENTESDO
SUPREMOTRIBUNALFEDERALEMTEMADEIMPLEMENTAODEPOLTICASPBLICAS
DELINEADASNACONSTITUIODAREPBLICA(RTJ174/687RTJ175/12121213RTJ
199/12191220).EXISTNCIA,NOCASOEMEXAME,DERELEVANTEINTERESSESOCIAL.2.
AOCIVILPBLICA:INSTRUMENTOPROCESSUALADEQUADOPROTEO
JURISDICIONALDEDIREITOSREVESTIDOSDEMETAINDIVIDUALIDADE.LEGITIMAO
ATIVADOMINISTRIOPBLICO(CF,ART.129,III).AFUNOINSTITUCIONALDO
MINISTRIOPBLICOCOMODEFENSORDOPOVO(CF,ART.129,II).DOUTRINA.
PRECEDENTES.RECURSOEXTRAORDINRIOIMPROVIDO.
AG.REG.NOAREN.788.795PR
RELATOR:MIN.RICARDOLEWANDOWSKI
EMENTA:AGRAVOREGIMENTALNORECURSOEXTRAORDINRIOCOMAGRAVO.
CONSTITUCIONAL.DIREITOSADE.DEVERDOESTADO.FORNECIMENTODE
MEDICAMENTO.OBRIGAOSOLIDRIADOSENTESDAFEDERAO.AGRAVOAQUE
SENEGAPROVIMENTO.
IAjurisprudnciadestaCortefirmousenosentidodequesolidriaaobrigaodosentesda
Federaoempromoverosatosindispensveisconcretizaododireitosade,taiscomo,nahiptese
emanlise,ofornecimentodemedicamentorecorrida,pacientedestitudaderecursosmateriaispara
arcarcomoprpriotratamento.Dessemodo,ausuriadosserviosdesade,nocaso,possuidireitode
exigirdeum,dealgunsoudetodososentesestataisocumprimentodareferidaobrigao.Precedentes.
IIAgravoregimentalaquesenegaprovimento.

DIREITOSPOLTICOS
ADIefinanciamentodecampanhaeleitoral
OPlenrioinicioujulgamentodeaodiretadeinconstitucionalidadepropostacontraosartigos23,1,I
eII24e81,capute1,daLei9.504/1997(LeidasEleies),quetratamdedoaesacampanhas
eleitoraisporpessoasfsicasejurdicas.Aaoquestiona,ainda,aconstitucionalidadedosartigos3138,
III39,capute5,daLei9.096/1995(LeiOrgnicadosPartidosPolticos),queregulamaformaeos
limitesemqueseroefetivadasasdoaesaospartidospolticos.OMinistroLuizFux,relator,julgou

procedenteopedidoparadeclararainconstitucionalidadedasnormasimpugnadas.Destacouhavertrs
enfoquesnapresenteao:oprimeiro,relativopossibilidadedecampanhapolticaserfinanciadapor
doaodepessoajurdicaosegundo,quantoaosvaloreseaoslimitesdedoaesscampanhaseo
terceiro,referenteaodebatesobreofinanciamentocomrecursosdoprpriocandidato.Nasequncia,
mencionoudadoscolacionadosemaudinciapblicarealizadasobreotema,nosquaisdemonstradoo
aumentodegastosemcampanhaseleitorais.Enfatizou,noponto,acrescenteinflunciadopoder
econmicosobreoprocessopolticoemdecorrnciadoaumentodosgastosdecandidatosdepartidos
polticosdurantecampanhaseleitorais.Registrouque,em2002,oscandidatosgastaram798milhesde
reais,aopassoque,em2012,osvaloressuperaram4,5bilhesdereais,comaumentode471%degastos.
Explicitouque,noBrasil,ogastoseriadaordemdeR$10,93percapitanaFrana,R$0,45noReino
Unido,R$0,77enaAlemanha,R$2,21.ComparadoproporcionalmenteaoPIB,oBrasilestarianotopo
dorankingdospasesquemaisgastariamemcampanhaseleitorais.Destacouque0,89%detodaariqueza
geradanoPasseriadestinadaafinanciarcandidaturasdecargosrepresentativos,asuperarosEstados
UnidosdaAmrica,quegastariam0,38%doPIB.
Nomrito,oMinistroLuizFuxjulgouinconstitucionalomodelobrasileirodefinanciamentode
campanhaseleitoraisporpessoasnaturaisbaseadonarenda,porquedificilmentehaveriaconcorrncia
equilibradaentreosparticipantesnesseprocessopoltico.Sinalizouserfundamentalquealegislao
disciplinadoradoprocessoeleitoral,daatividadedospartidospolticosoudeseufinanciamento,do
acessoaosmeiosdecomunicao,dousodepropaganda,dentreoutros,nonegligenciasseaideiade
igualdadedechances,sobpenadeaconcorrnciaentreasagremiaessetornaralgoficcionalcom
comprometimentodoprprioprocessodemocrtico.Deigualmaneiraconcluiupelainconstitucionalidade
dasnormasnoquetangeaousoderecursosprpriosporpartedoscandidatos.Avaliouqueessaregra
perpetuariaadesigualdade,aoconferirpoderpolticoincomparavelmentemaioraosricosdoqueaos
pobres.
Quantoautorizaodedoaesemcampanhaseleitoraisporpessoajurdica,orelatorentendeuqueesse
modelonosemostrariaadequadoaoregimedemocrticoemgeralecidadania,emparticular.
Ressalvouqueoexercciodecidadania,emsentidoestrito,pressuporiatrsmodalidadesdeatuao
fsica:ojussufragius,queseriaodireitodevotarojushonorum,queseriaodireitodeservotadoeo
direitodeinfluirnaformaodavontadepolticapormeiodeinstrumentosdedemocraciadiretacomoo
plebiscito,oreferendoeainiciativapopulardeleis.Destacouqueessasmodalidadesseriaminerentess
pessoasnaturaise,porisso,odesarrazoadodesuaextensospessoasjurdicas.Sinalizouque,
conquantopessoasjurdicaspudessemdefenderbandeiraspolticas,humansticasoucausasambientais,
nosignificariasuaindispensabilidadenocampopoltico,ainvestirvultosasquantiasemcampanhas
eleitorais.Perfilhouentendimentodequeaparticipaodepessoasjurdicasapenasencareceriao
processoeleitoralsemoferecer,comocontrapartida,amelhoraeoaperfeioamentododebate.Apontou
queoaumentodoscustosdecampanhasnocorresponderiaaoaprimoramentodoprocessopoltico,com
apretendidaveiculaodeideiasedeprojetospeloscandidatos.Lembrouque,aocontrrio,nostermos
doquedebatidonasaudinciaspblicas,oscandidatosquetivessemdespendidomaioresrecursosem
suascampanhaspossuiriammaiorxitonaseleies.
Ponderouqueaexclusodasdoaesporpessoasjurdicasnoteriaefeitoadversosobreaarrecadao
dosfundosporpartedoscandidatosaoscargospolticos.Rememorouquetodosospartidospolticos
teriamacessoaofundopartidrioepropagandaeleitoralgratuitanosveculosdecomunicao,a
proporcionaraoscandidatoseassuaslegendas,meiossuficientesparapromoveremsuascampanhas.
Repisouqueoprincpiodaliberdadedeexpresso,noaspectopoltico,teriacomofinalidadeestimulara
ampliaododebatepblico,apermitirqueosindivduosconhecessemdiferentesplataformaseprojetos
polticos.Acentuouqueaexcessivaparticipaodopodereconmiconoprocessopolticodesequilibraria
acompetioeleitoral,aigualdadepolticaentrecandidatos,demodoarepercutirnaformaodoquadro
representativo.Observouque,emumambientecujoxitodependessemaisdosrecursosdespendidosem
campanhasdoquedasplataformaspolticas,seriadesepresumirqueconsidervelparceladapopulao
ficassedesestimuladaadisputarospleitoseleitorais.
Comrelaoaosmecanismosdecontroledosfinanciamentosdecampanha,rechaouaafirmaoda
PresidnciadaRepblicanosentidodequeadiscussoacercadadoaoporpessoajurdicadeveriase
restringiraosinstrumentosdefiscalizao.Aduziuque,defenderqueaquestodadoaoporpessoa
jurdicaserestrinjaaosmecanismosdecontroleetransparnciadosgastosseriainsuficienteparaamainar
ocenrioemqueopoderpolticomostrarseiaatradopelopodereconmico.Ressaltouquea
possibilidadedequeasempresascontinuassemainvestirelevadasquantiasnocontabilizadas(caixa
dois)nascampanhaseleitoraisnoconstituiriaempecilhoparaqueoSTFdeclarassea
desfuncionalidadedoatualmodelo.Assinalouainconstitucionalidadedoscritriosdedoaoa
campanhasporpessoasjurdicas,soboenfoquedaisonomiaentreelas,hajavistaqueoart.24daLeidas
Eleiesnoestendeessafaculdadeatodaespciedepessoajurdica.Enfatizouqueoaludidopreceito

estabeleceroldeentidadesquenopoderiamrealizardoaesemdinheiroouestimveisemdinheiroa
candidatosouapartidospolticos,aexemplodasassociaesdeclasseesindicais,bemcomoentidades
integrantesdoterceirosetor.Realou,comoresultadodesseimpedimento,queasempresasprivadas
cujamaioriasedestinaatividadelucrativaseriamasprotagonistasemdoaesentreaspessoas
jurdicas,emdetrimentodasentidadessemfinslucrativosedossindicatos,adesaguaremausnciade
equiparaoentreelas.Entendeu,ademais,queadecisodeveriaproduzirseusefeitosordinrios,extunc,
comsalvaguardaapenasdassituaesconcretasjconsolidadasatomomento.Aduziuinexistirofensa
seguranajurdica,porqueaprprialegislaoeleitoralexcepcionariaoprincpiodaanualidade(Leidas
Eleies:Art.17A.Acadaeleiocaberlei,observadasaspeculiaridadeslocais,fixaratodia10
dejunhodecadaanoeleitoral...).Reputouque,porserfacultadoaolegisladoralterarregramentode
doaesparacampanhaseleitoraisnoprprioanodaeleio,seriailgicopugnarpelamodulaode
efeitosporofensaregradaanualidade.
Feitasessasconsideraes,oMinistroLuizFuxjulgouprocedenteopleitopara:declarara
inconstitucionalidadeparcialsemreduodetextodoart.24daLei9.504/1997,naparteemqueautoriza,
acontrariosensu,adoaoporpessoasjurdicasacampanhaseleitorais,comeficciaextunc,
salvaguardadasassituaesconcretasconsolidadasatopresentemomento,edeclarara
inconstitucionalidadedoart.24,pargrafonico,edoart.81,capute1,daLei9.507/1994,tambm
comeficciaextunc,salvaguardadasassituaesconcretasconsolidadasatomomento.Declarar,ainda,
ainconstitucionalidadeparcialsemreduodetextodoart.31daLei9.096/1995,naparteemque
autoriza,acontrariosensu,arealizaodedoaesporpessoasjurdicasapartidospolticos,edeclarara
inconstitucionalidadedasexpressesoupessoajurdica,constantenoart.38,III,eejurdicas,inserta
noart.39,capute5,todosdaLei9.096/1995,comeficciaextunc,salvaguardadasassituaes
concretasconsolidadasatopresentemomento.Damesmaforma,votoupeladeclaraode
inconstitucionalidade,sempronnciadenulidade,doart.23,1,IeII,daLei9.504/1997,edoart.39,
5,daLei9.096/1995,comexceodaexpressoejurdicas,devidamenteexaminadanotpicorelativo
doaoporpessoasjurdicas,comamanutenodaeficciadosaludidospreceitospeloprazode24
meses.RecomendouaoCongressoNacionalaediodeumnovomarconormativodefinanciamentode
campanhas,dentrodoprazorazovelde24meses,observadososseguintesparmetros:a)olimiteaser
fixadoparadoaesacampanhaeleitoralouapartidospolticosporpessoanatural,deverseruniformee
empatamaresquenocomprometamaigualdadedeoportunidadesentreoscandidatosnaseleiesb)
idnticaorientaodevernortearaatividadelegiferantenaregulamentaoparaousoderecursos
prpriospeloscandidatosec)emcasodenoelaboraodanormapeloCongressoNacional,noprazo
de18meses,seroutorgadoaoTSEacompetnciapararegular,embasesexcepcionais,amatria.
Emantecipaodevoto,oMinistroJoaquimBarbosa,Presidente,acompanhouamanifestaodorelator,
excetoquantomodulaodeefeitos.Aduziuqueaquestopropostanosereduziriaindagaosobre
eventualofensaaoprincpiorepublicanopelapermissoconferidaspessoasjurdicasdefazerem
doaesfinanceirasacandidatosouapartidospolticosemvirtudedesupostoenfraquecimentoda
necessriaseparaoentreoespaopblicoeoprivado.Destacouquetambmestariaemdiscussosaber
seoscritriosdelimitaodasdoaesporpessoasnaturaisofenderiaoprincpiodaigualdadepor
exacerbarasdesigualdadespolticas.Registrouqueaeleiopopularseriaapedradetoquedo
funcionamentodemocrticoedossistemasrepresentativoscontemporneos.Acentuouqueaformaodo
Estadomodernoseriapermeadaporumprocessoderompimentocomapatrimonializaodopodereque
oseuviseconmiconomaisdeveriacondicionaroexercciodopoderpoltico.Consignouque,no
mbitoeleitoral,aConstituio(art.14,9)estabelececomodeverdoEstadoaproteodanormalidade
edalegitimidadedaseleiescontraainflunciadopodereconmico,demodoaimpedirqueoresultado
daseleiesfossenorteadopelalgicadodinheiroegarantirqueovalorpolticodasideiasapresentadas
pelocandidatonodependessedovaloreconmico.Emconsequncia,assentouqueapermissodadas
empresasdecontriburemparaofinanciamentodecampanhaseleitoraisdepartidospolticosseria
inconstitucional.Realouqueofinanciamentodecampanhapoderiarepresentarparaasempresasuma
maneiradeacessoaocampopoltico,peloconhecidotomal,dc.
Naassentadade12.12.2013,tambmemantecipaodevoto,oMinistroDiasToffoliperfilhouo
entendimentoadotadopelorelator.Noentanto,sinalizouquesepronunciariasobreamodulaodos
efeitosemmomentooportuno.Frisouqueaanlisedotemaseriadealtorelevopolticoesocial,tendo
emcontaaimportnciadasistemticadofinanciamentoeleitoralparaoEstadoDemocrticodeDireitoe
paraalisuraeanormalidadedopleito,naconstruodeumprocessoeleitoralrazoavelmenteequnime
entreoscandidatos,comalivreescolhadosrepresentantespolticospeloscidados.Ressaltouquenose
objetivaria,comojulgamento,substituirseaoPoderLegislativonaopopolticapordeterminados
sistemasoumodelosdefinanciamentodoprocessoeleitoral.Observou,almdisso,queestariam
envolvidasnaquestoasclusulasptreasreferentesaosprincpiosconstitucionaisdoEstado
DemocrticodeDireitoedaRepblica(art.1,caput),dacidadania(art.1,II),dasoberaniapopular(art.

1,pargrafonico,eart.14,caput),daisonomia(art.5,caput,eart.14,caput)edaproteoda
normalidadeedalegitimidadedaseleiescontraainflunciadopodereconmico(art.14,9).
AsseverouqueoSTF,noexercciodajurisdioconstitucional,deveriaatuarcomogarantedascondies
edaregularidadedoprocessodemocrtico,restabelecendooexercciodacidadaniamedianteregras
constitucionaisdefinanciamentoeleitoral,demodoapreservaroEstadoDemocrticodeDireito,a
soberaniapopularealivreeigualdisputademocrtica,exercida,exclusivamente,porseusatores
eleitor,candidatoepartidopoltico,comigualdadedechances.Reputou,notocanteaoexerccioda
soberaniapopular,queocidado,pessoafsica,seriaonicoconstitucionalmentelegitimadoaexercitla
equeomomentodovotoseriaaocasioemquehaveriaaperfeitaconsumaodoprincpiodaigualdade,
emquetodososcidadosricos,pobres,dequalquerraa,orientaosexual,credoseriamformale
materialmenteiguaisentresi.Consignou,poroutrolado,inexistircomandoouprincpioconstitucional
quejustificasseaparticipaodepessoasjurdicasnoprocessoeleitoralbrasileiro,emqualquerfaseou
forma,jquenopoderiamexercerasoberaniapelovotodiretoesecreto.Assim,admitirqueaspessoas
jurdicaspudessemfinanciaroprocessoeleitoralseriaviolarasoberaniapopular.Considerouqueo
financiamentodecampanhaseleitoraisporpessoasjurdicasimplicariaevidenteinflunciadopoder
econmicosobreaseleies,aqualestariaexpressamentevedadanoart.14,9,daCF.Admitilo
significariapossibilitaraquebradaigualdadejurdicanasdisputaseleitoraiseodesequilbrionopleito.
ApsfazerretrospectohistricosobreainflunciadopodereconmiconasprticaseleitoraisnoBrasil,
concluiuqueofinanciamentoeleitoralporpessoasjurdicasrepresentariaumareminiscnciadessas
prticasoligrquicasedaparticipaohipertrofiadadopoderprivadonarealidadeeleitoralptria,em
diretaafrontasclusulasptreasdaConstituio.
Emantecipaodevoto,oMinistroRobertoBarrosoacompanhouintegralmenteorelator.Destacou,de
incio,queadiscussonoenvolveriasimplesreflexosobrefinanciamentodecampanhapolticae
participaodepessoasjurdicasnessaatividade.Afirmouqueaquestopostaemdebatediriarespeitoao
momentovividopelademocraciabrasileiraesrelaesentreasociedadecivil,acidadaniaeaclasse
poltica.MencionouqueatemticaperpassariaoprincpiodaseparaodosPoderes,assimcomoopapel
desempenhadoporcadaumdelesnosltimos25anosdedemocracianoPas.AduziuqueoPoder
Legislativoestarianocentrodacontrovrsiarelativaaofinanciamentodecampanhas,hajavistasetratar
dofrum,porexcelncia,datomadadedecisespolticas.Observouqueograndeproblemadomodelo
polticovividoatualmenteseriaadissintoniaentreaclassepolticaeasociedadecivil,comoafastamento
deambas,decorrentedacentralidadequeodinheiroadquiriranoprocessoeleitoralptrio.Assinalouo
aspectonegativodeointeresseprivadoaparecertravestidodeinteressepblico.Registrou,ainda,queo
sistemaeleitoralbrasileiropossuiriavisantidemocrticoeantirrepublicanoemvirtudedaconjugaode
doisfatores:osistemaeleitoralproporcionalcomlistaabertasomadopossibilidadedefinanciamento
privadoporempresas.Realouqueoseuvotopelainconstitucionalidadedasnormasnosignificaria
condenaogenricadaparticipaodepessoasjurdicasnofinanciamentoeleitoral.Consistiria,aorevs,
declaraoespecficanomodeloemvigornosdiasatuais,porquantoofensivoaoprincpiodemocrtico,
namedidaemquedesigualariaaspessoaseoscandidatospelopoderaquisitivooupelopoderde
financiamento.Salientouqueaideiasubjacentedemocraciaseriaaigualdade,ouseja,umapessoa,um
voto.Consignounovislumbrarqueonicomodelodemocrticodefinanciamentoeleitoralfosseaquele
queproibisseaparticipaodepessoasjurdicas.Contudo,noatualmodelobrasileiro,considerou
antirrepublicano,antidemocrticoe,emcertoscasos,contrriomoralidadepblicaofinanciamento
privadodecampanha.Asseverouque,emboraareformapolticanopudesseserfeitapeloSTF,este
desempenhariaduasgrandesfunes:acontramajoritria(aoassentarainconstitucionalidadedelei
aprovadaporpessoasescolhidaspelasmaioriaspolticas)earepresentativa(aoconcretizaranseiosda
sociedadequeestariamparalisadosnoprocessopolticomajoritrio).Props,porconseguinte,umdilogo
institucionalcomoCongressoNacionalnosentidodobarateamentodocustodaseleies,umavezque
nobastariacoibiressetipodefinanciamento.CitouaexistnciadepropostasemtrmitenaCasa
Legislativapelavotaoemlista(votoemlistafechadaouprordenada)eovotodistritalmajoritrio.
Emvotovista,oMinistroTeoriZavasckidivergiudoentendimentoesposadopeloMinistroLuizFux
(relator),parajulgarimprocedenteopedidoformulado.Afirmouque,seporumlado,seriapossvel
afirmarqueopodereconmicopoderiainterferirnegativamentenosistemademocrtico,aofavorecera
corrupoeleitoraleoutrasformasdeabusoporoutro,nosepoderiaimaginarumsistemademocrtico
dequalidadesempartidospolticosforteseatuantes,especialmenteemcampanhaseleitorais,oque
pressuporiaadisponibilidadederecursosfinanceirosexpressivos.Sobessengulo,aexistnciadesses
recursoscontribuiriaparaqueospartidostivessemcondiesdeviabilizaroproselitismopoltico,a
difusodedoutrinasedepropostasadministrativas.Reputouqueseriafundamentaloestabelecimentode
umadequadomarconormativo,que,noentanto,noseriasuficienteparacoibirasmsrelaesentre
polticaedinheiro.Ressaltousernecessrio,noentanto,queasnormasfossemefetivamentecumpridase
aspuniesaplicadas,conformeocaso.Asseverouqueofinanciamentodepartidosedecampanhas

eleitoraisseriacontingnciaindelvelnosistemademocrtico.Consignouque,paraevitaraproduode
efeitosnegativos,nohaveriasoluessimples.
OMinistroTeoriZavasckiconstatounohaver,naConstituio,disciplinaespecficasobreamatria.
Salientouduasrefernciasinflunciadopodereconmicoemsearaeleitoral(CF,art.14,9e10).
Frisouqueessasnormasnobuscariamcombateroconcursodopodereconmicoemcampanhas
eleitorais,masainflunciaeconmicaabusiva.Asseverou,nessesentido,queofinanciamentoprivadode
campanhase,especificamente,ascontribuiesdepessoasjurdicas,nopoderiamserconsiderados
manifestamenteincompatveiscomaConstituio,apontodeimpedirsuaautorizaopelolegislador
ordinrio.Considerouqueoargumentonosentidodequeaspessoasjurdicasnoexerceriamcidadania,
poisnoseriamaptasavotar,noseriasuficienteparaconcluirsequeaConstituioproibiriaoaporte
derecursosaospartidos.Sublinhouquehaveriamuitaspessoasnaturaissemhabilitaoparavotareque,
noobstante,poderiamcontribuirfinanceiramenteparacampanhaseagremiaes.Destacouqueas
pessoasjurdicas,emboranovotassem,fariampartedarealidadesocial,emquedesempenhariam
importantepapel.Ademais,existiriamapenaspara,diretaouindiretamente,atenderinteressesdaspessoas
naturaisnelasenvolvidas.Acresceuqueasupostacontribuioporinteresse,atribudaspessoas
jurdicas,noseriaexclusividadedelas,poisascontribuiesdepessoasnaturaisnoseriam
desinteressadas.Ressalvouque,emambososcasos,nosepoderiapresumirqueessesinteressesseriam
invariavelmenteilegtimos.Assinalouqueasdoaesadvindasdeambasasfontesseriamincompatveis
comaConstituioapenasseabusivas.
OMinistroTeoriZavasckirememoroulegislaopretritaqueoptaraporproibirpessoasjurdicasde
contribuirparapartidospolticosecampanhaseleitorais(Lei5.692/1971),oque,entretanto,nocoibira
abusos,gastosexcessivosecorrupo.Sublinhouqueaposteriorpermissodedoaes,emnveis
limitadosecontrolados,deacordocomasnormasadversadas,seriaumarespostasimoderaes
anteriores,verificadasquandovigenteaproibioquesebuscariareimplantarpormeiodaaodireta.
Considerouqueacorrupoeleitoraleoabusodopodereconmiconoseriamprodutodoatualregime
normativo.Noponto,explicouqueocenriocorruptoasercombatidonoestariacentradoemnormas,
masnoseusistemticodescumprimento.Registrouqueasoluonoseriaeliminaralei,masestabelecer
eaplicarmecanismosdecontroleedesanesqueimpusessemasuaefetivaobservncia.Consignou,
ainda,queoelevadocustodecampanhaseleitorais,noobstantefosseumarealidadeincontestvel,no
seriajustificativaparaaprocednciadopedidoformuladonaao.Asseverouqueasoluoparaos
gastosexcessivosdecampanhasnoseriadeclararainconstitucionalidadedasfontesdefinanciamento,
queprovavelmentecontinuariamaexistir,emborainformaleilegitimamente.Asoluomaisplausvel
seriaaimposiodelimites,acompanhadademecanismosdecontroleedepunio.Ressaltouquea
definiodoslimitesadequadosnoconstariadeformaimediatadaConstituio,demodoquecumpriria
leidisporarespeito(Lei9.504/1997,art.17A).
OMinistroTeoriZavasckiponderouqueeventualdemora,porpartedoPoderLegislativo,nosentidode
fixaresseslimitesecriarospertinentesmecanismosdecontrolesomenteautorizariaasubstituio,
provisriaetemporria,peloPoderJudicirio,noexercciodessaatribuio,nashiptesesesegundoos
mecanismosprevistosconstitucionalmente.Assim,caberiaoajuizamentodeaodiretade
inconstitucionalidadeporomissooumandadodeinjuno,conformeocaso.Reputou,ainda,quea
regulamentaodasdoaesfeitasporpessoasnaturais,nosentidodeseremmaisigualitriasemrelao
aricosepobres,conformeaduzidonainicial,tambmconstituiriadficitnormativo.Asseverounoser
vivel,emaodiretadeinconstitucionalidade,queoSTFproduzisse,desdelogo,umanormaque
cuidassedotemaequesubstitusseocritriovigente.Salientouqueadesigualdadeeconmicaentre
pessoasfsicasseriainsuscetveldeeliminaonoplanomeramenteformal,medianteprovimento
jurisdicionaloulegal.Arespeito,concluiuque,anoserqueseproibissetodaequalquerdoaopor
partedepessoasnaturais,qualquerquefosseocritrioadotado,nohaveriacomoeliminaruma
desigualdadeexistentenoplanomaterial.Aduziuqueseriamaisimportante,inclusive,preservara
igualdadedearmasentreosprincipaisatoresdadisputa,queseriamoscandidatoseospartidos.Sobesse
aspecto,sublinhouqueadesigualdadeexistentenocenriopolticoextrapolariaacapacidadeeconmica
deagremiaes,tendoemvistaaprivilegiadaposiodospartidosocupantesdospostosdegoverno,o
querepresentariavantagemestratgicasignificativaemrelaoaosdemais.Concluiuqueomodelolegal
existentedeveriaseraperfeioado,masnodesfeito,equecaberiaaoJudiciriozelarpelasua
efetividade.
OMinistroMarcoAurlio,porsuavez,julgouparcialmenteprocedenteopedidoformulado,para
declarar,comeficciaextunc,ainconstitucionalidadeparcial,semreduodetexto,doart.24,
caput,daLei9.504/1997,naparteemqueautorizaadoao,porpessoasjurdicas,acampanhas
eleitorais,bemcomoainconstitucionalidadedopargrafonicodomencionadodispositivoedoart.81,
capute1,damesmalei.Declarouainda,comeficciaextunc,ainconstitucionalidadeparcial,sem
reduodetexto,doart.31daLei9.096/1995,nopontoemqueadmitedoaes,porpessoasjurdicas,a

partidospolticos,eainconstitucionalidadedasexpressesoupessoajurdica(art.38,III),ee
jurdicas(art.39,capute5),domesmodiploma.Discorreuque,paramostrarseefetivacomo
direitofundamental,ademocraciaprecisariadesenvolversepormeiodeprocessoeleitoraljustoe
igualitrio,regidopornormasqueoimpedissemdesersubvertidopelainflunciadopodereconmico.
Aduziuqueofinanciamentoprivadoporempresasemfavordecampanhaseleitoraisedepartidos
polticostenderiaacorromperasdemocracias.Nessesentido,afirmouqueumsistemapolticoqueno
permitissequeocidadocomumeasociedadecivilinfluenciassemasdeciseslegislativas,derrotados
pelaforadaseliteseconmicas,nopoderiaserconsideradodemocrticoemsentidopleno.
OMinistroMarcoAurlioconsiderouque,noregimedemocrticoatual,noobstanteassegurados
direitoseliberdades,arepresentaopolticaseriaincapazdeserexercidanointeressedosrepresentados,
porquevoltadaexclusivamenteaosinteressesdosprpriosrepresentantes.Almdisso,esses
representantesfariamprevalecerospropsitosdosfinanciadoresdascampanhaseleitoraisqueosteriam
levadoaoscargos.Reputouque,noPas,viverseiaaplutocracia,emqueopoderseriaexercidopelo
grupomaisrico,emdetrimentodosmenosfavorecidos.Citouqueoselevadoscustosdecampanhas
polticasrevelariamopapeldecisivodopodereconmicoparaosresultadosdaseleies.Explicouqueas
empresasdoadorasnoestariamatreladasaquestesideolgicas,mastenderiamafavorecerospartidos
maioresedetentoresdoscargoseletivos.Ademais,onmerodeempresasseriarelativamentepequeno,
emboraaquantidadederecursosdoadosfosseexpressiva.Issoimplicariainflunciapolticaporuma
estruturasocioeconmicahierarquizada,cujosmembrostrocariamdinheiroporserviosgovernamentais.
Consignouqueaeliteeconmica,pormeiodeaespuramentepragmticas,modelariaasdecisesde
governoeaspolticaspblicasprioritrias,almdecontribuirparaadebilidadeideolgicadosistema
partidrio.Sintetizouqueadisciplinaatualdofinanciamentoeleitoralvulnerariaprincpiosfundamentais
daordemconstitucional(CF,artigos1,caputepargrafonico3,IeIVe5,caput).Frisouquea
participaopoltica,nopas,spoderiaevoluirselimitadaacentuadamenteainflunciadaquelesque
buscariamcooptaroprocessoeleitoralpormeiodedinheiro.Notocanteaofinanciamentoporpessoas
naturais,assinalouqueseriapossvel,desdequepresentesrestriesmaissignificativasecritrios
lineares,tendoemvistaadesigualdadederecursosfinanceiros.Ressalvouqueodeverdefixaodo
critrioadequadoincumbiriaaolegislador,preservadaaviabilidadedeintervenojudicialemfacede
medidascarentesderazoabilidade.
OMinistroRicardoLewandowskiacompanhouovotodorelator,parajulgarprocedenteopedido
formulado,comeficciaexnunc,mantidasassituaesconsolidadas.Entendeuqueofinanciamentode
partidosecampanhas,porempresasprivadas,comoautorizadopelalegislaoeleitoral,feririao
equilbriodospleitos,quedeveriaregersepeloprincpiooneman,onevote.Asseverouqueasdoaes
milionriasfeitasporempresasapolticosdesfigurariamesseprincpio,poisaspessoascomunsno
poderiamcontraporseaopodereconmico,vistoquesomentepoderiammanifestarsuavontadepoltica
mediantemanifestaopessoal,naformadovoto.Verificouqueofinanciamentoprivadodesatenderia
determinaoexpressanoart.14,9,daCF.Almdisso,considerouqueessaprticatambmviolariao
art.1,pargrafonico,daCF,segundooqualopoderemanadopovo,queseriaoconjuntodoscidados,
somente.Registrouqueavontadedaspessoasjurdicasnopoderiaconcorrercomadoseleitores,quanto
menossobreporseaessavontade.Apontouaindaavulneraodoprincpiodaigualdade,eanotouqueas
empresasteriampesopolticomuitomaiordoqueodoscidados,tendoemcontaopodereconmico.
Almdisso,reputouquealegislaoeleitoraladversadaconfrontariaosufrgiouniversaldireto,secretoe
comigualvalorparatodos(CF,art.14,caput),exercidoexclusivamenteporpessoasnaturais.Frisou
quenohaveriarazoempermitirqueaspessoasjurdicastivessemqualquerparticipaonoprocesso
eleitoral,nemmesmomedianteapoiofinanceiro,sobretudoporqueelasdefenderiaminteressesmateriais,
naformadolucro.Essapretensoseriaincompatvelcomapermanenteaspiraodeaprimorarobem
comum,queemanariadosvotosindividuaisdoseleitores.Destacou,ainda,queaideiadoconstituinte
originrio,nosentidodeimplementarumademocraciaparticipativa,emcomplementodemocracia
representativa,nuncateriasidorealizadaplenamente,porquenoteriamsidoremovidososobstculos
paraamanifestaodiretadocidadonoplanopoltico,medianteplebiscito,referendoeiniciativa
popular(CF,art.14,I,IIeIII).Emseguida,ojulgamentofoisuspensoemfacedepedidodevistado
MinistroGilmarMendes.
ADI4650/DF,rel.Min.LuizFux,2.4.2014.(ADI4650)
ADIN.1.817DF
RELATOR:MIN.DIASTOFFOLI
EMENTA:Aodiretadeinconstitucionalidade.Lein9.504/97.Criaodepartidopoltico.Prazo
mnimodeumanodeexistnciaparaquepartidospossamconcorreremeleies.Constitucionalidade.
Filiaopartidriaanteriorcomorequisitodeelegibilidade.Improcedncia.

1.Adefiniodelimitaesaoexercciodasfuneseleitoraispelospartidospolticosdecretode
ordemexcepcional,ressalvafeitaquelascondicionantesoriundasdaConstituioFederal,aexemplodo
art.17doTextoMagno.Nocasodoart.4daLein9.504/97,emboraseestabelealimitaoconsistente
naexignciadoprazomnimodeumanodeexistnciaparaquepartidospolticospossamconcorrerem
eleies,hexcepcionalidadequejustificaalimitaodaamplaliberdadedeatuaodospartidos
polticosnasearaeleitoral.Aprevisoatacadaencontraligaoestreitacomaexignciaconstitucionalda
prviafiliaopartidria,requisitodeelegibilidadeinscritonoart.14,3,V,daConstituioFederal.
2.Anoodeelegibilidade(condioparaoexerccioregulardodireitodecandidatura)abarcao
mandamentodequeasatisfaodosseusrequisitos,dentreosquaisafiliaopartidria,deveseratestada
demaneiraprviaaopleitoeleitoral.Oprazoestabelecidonalegislao,muitoemborano
constitucionalizado,fixadopordelegaoconstitucionalaolegisladorordinrio.Talprazodeveser
razovelosuficienteparaapreparaodaeleiopelaJustiaEleitoral,albergando,ainda,tempo
suficienteparaarealizaodasconvenespartidriasedapropagandaeleitoral.Foiadotadocomo
parmetrotemporal,nocaso,ointerregnomnimodeumanoantesdopleito,emconsonnciacomo
marcodaanualidadeestabelecidonoart.16daConstituioFederal.
3.Feririaacoernciaealogicidadedosistemaapermissodequealegendarecmcriadafossepartcipe
dopleitoeleitoralmesmoinexistindoaotempodonecessrioimplementodaexignciadaprviafiliao
partidria(requisitodeelegibilidade).Arelaodialgicaentrepartidopolticoecandidato
indissocivel,emfacedaconstruoconstitucionaldenossoprocessoeleitoral.
4.Aojulgadaimprocedente.
Art.14,7,daCF:mortedecnjugeeinelegibilidade1
OEnunciado18daSmulaVinculantedoSTF(Adissoluodasociedadeoudovnculoconjugal,no
cursodomandato,noafastaainelegibilidadeprevistano7doartigo14daConstituioFederal)no
seaplicaaoscasosdeextinodovnculoconjugalpelamortedeumdoscnjuges.Combasenessa
orientao,oPlenriodeuprovimentoarecursoextraordinrioparadeferiroregistrodecandidaturada
recorrente.Discutiaseeventualinelegibilidadeparareeleiodecnjugesuprstitequeseelegeraem
pleitoseguinteaodamortedoentodetentordocargoeletivoocorridanocursodomandato,com
regularsecessodovice.Arecorrente,eleitaprefeitaem2008,anoseguinteaofalecimentodeseumarido
(2007),ereeleitaem2012,foraafastadadocargo(2013)peloTSE,queindeferiraoregistrodesua
candidatura,sobofundamentodeconfiguraodeterceiromandatoconsecutivodomesmogrupo
familiar.OPlenrioressaltouqueo7doart.14daCF[7Soinelegveis,noterritriode
jurisdiodotitular,ocnjugeeosparentesconsanguneosouafins,atosegundograuouporadoo,
doPresidentedaRepblica,deGovernadordeEstadoouTerritrio,doDistritoFederal,dePrefeitooude
quemoshajasubstitudodentrodosseismesesanterioresaopleito,salvosejtitulardemandatoeletivo
ecandidatoreeleio]restringiriaacapacidadeeleitoralpassiva,aopreverhiptesesdeinelegibilidade
reflexaouindireta.Afirmouqueareferidanormateriaporobjetivoimpedirahegemoniapolticadeum
mesmogrupofamiliar,aodarefetividadealternncianopoder,preceitobsicodoregimedemocrtico.
Destacouque,atualmente,aCorteviriainterpretandoteleologicamenteodispositivoconstitucionalem
questonosentidodequeadissoluodovnculomatrimonialnocursodomandatonoafastariaa
inelegibilidadenoscasosemquehouvesseevidentefraudenaseparaooudivrcio,comointuitode
burlaravedaoconstitucionaleperpetuarogrupofamiliarnopoder.Rememorouprecedenteemque,
apesardesereafirmarailegitimidadedaperpetuaodegruposfamiliaresnopoder,oSTFreformara
decisodoTSE,paradeferirregistrodecandidatura,porconsiderarqueoreconhecimentojudicialda
separaodefatodecandidato,antesdoinciodomandatodoexsogro,nocaracterizariaa
inelegibilidadeprevistanoart.14,7,daCF,jquenohaveriaperenizaonopoderpelamesma
famlia(RE446.999/PE,DJU9.9.2005).
ACortesublinhouque,entreosdesideratosdoart.14,7,daCF,registrarseiamodeinibira
perpetuaopolticadegruposfamiliareseodeinviabilizarautilizaodamquinaadministrativaem
benefciodeparentesdetentoresdepoder.Asseverouque,noentanto,asuperveninciadamortedo
titular,nocursodoprazolegaldedesincompatibilizaodeste,afastariaambasassituaes.Explicouque
amorte,almdefazerdesaparecerogrupopolticofamiliar,impediriaqueosaspirantesaopoderse
beneficiassemdeeventuaisbenessesqueotitularlhespoderiaproporcionar.Enfatizouqueraciocnio
contrriorepresentariaperenizaodosefeitosjurdicosdeantigocasamento,desfeitopelofalecimento,
pararestringirdireitoconstitucionaldeconcorrereleio.FrisouqueoaludidopreceitodaConstituio,
normaqueimporialimitaodedireito,sobretudoconcernentecidadania,deveriatersuainterpretao
igualmenterestritiva,demodoanocomportarampliao.Consignouquehaveriaoutrasespecificidades
docasoquenopoderiamserdesprezadas:a)ofalecimentoterocorridomaisdeumanoantesdopleito,
dentro,portanto,doprazoparadesincompatibilizaodoexprefeitob)acnjugesuprstitehaver

concorridocontraogrupopolticodoexmaridoc)arecorrentetersecasadonovamenteduranteseu
primeiromandatoeconstitudonovainstituiofamiliared)oTSEterrespondidoconsulta,para
assentaraelegibilidadedecandidatosque,emtese,estivessememsituaoidnticadosautos.
RegistrouqueofundamentoparaaediodoVerbete18daSmulaVinculantedoSTFforaaocorrncia
deseparaesedivrciosfraudulentos,comoformadeobstaraincidnciadainelegibilidade.Aludiuque
ahipteseoraversada,deextinodovnculomatrimonialpelamortedeumdoscnjuges,certamente
noteriasidoconsideradanaoportunidade.
RE758461/PB,rel.Min.TeoriZavascki,22.5.2014.(RE758461)
ExpulsodeEstrangeiroHCLimitesdoControleJurisdicional.HC92.769/RJ.RELATOR:Ministro
CelsodeMello
EMENTA:HABEASCORPUS.EXPULSODEESTRANGEIRO.ATODISCRICIONRIODO
ESTADOBRASILEIRO.EXAMEJUDICIALLIMITADOLEGITIMIDADEJURDICADESSE
ATO,CONSIDERADOSOSPRESSUPOSTOSLEGAISDEINEXPULSABILIDADE(LEIN
6.815/80,ART.75).DOUTRINA.PRECEDENTES(HC87.053/DF,Rel.Min.CELSODEMELLO,
PLENO,v.g.).INOCORRNCIA,NAESPCIE,DECAUSALEGALOBSTATIVADOATO
EXPULSRIO.PEDIDOINDEFERIDO.
ADPFN.186DF
RELATOR:MIN.RICARDOLEWANDOWSKI
EMENTA:ARGUIODEDESCUMPRIMENTODEPRECEITOFUNDAMENTAL.ATOSQUE
INSTITURAMSISTEMADERESERVADEVAGASCOMBASEEMCRITRIOTNICO
RACIAL(COTAS)NOPROCESSODESELEOPARAINGRESSOEMINSTITUIOPBLICA
DEENSINOSUPERIOR.ALEGADAOFENSAAOSARTS.1,CAPUT,III,3,IV,4,VIII,5,I,II
XXXIII,XLI,LIV,37,CAPUT,205,206,CAPUT,I,207,CAPUT,E208,V,TODOSDA
CONSTITUIOFEDERAL.AOJULGADAIMPROCEDENTE.
INocontrariaaocontrrio,prestigiaoprincpiodaigualdadematerial,previstonocaputdoart.5
daCartadaRepblica,apossibilidadedeoEstadolanarmosejadepolticasdecunhouniversalista,
queabrangemumnmeroindeterminadosdeindivduos,medianteaesdenaturezaestrutural,sejade
aesafirmativas,queatingemgrupossociaisdeterminados,demaneirapontual,atribuindoaestescertas
vantagens,porumtempolimitado,demodoapermitirlhesasuperaodedesigualdadesdecorrentesde
situaeshistricasparticulares.
IIOmodeloconstitucionalbrasileiroincorporoudiversosmecanismosinstitucionaisparacorrigiras
distoresresultantesdeumaaplicaopuramenteformaldoprincpiodaigualdade.
IIIEstaCorte,emdiversosprecedentes,assentouaconstitucionalidadedaspolticasdeaoafirmativa.
IVMedidasquebuscamreverter,nombitouniversitrio,oquadrohistricodedesigualdadeque
caracterizaasrelaestnicoraciaisesociaisemnossoPas,nopodemserexaminadasapenassoba
ticadesuacompatibilidadecomdeterminadospreceitosconstitucionais,isoladamenteconsiderados,ou
apartirdaeventualvantagemdecertoscritriossobreoutros,devendo,aorevs,seranalisadasluzdo
arcabouoprincipiolgicosobreoqualseassentaoprprioEstadobrasileiro.
VMetodologiadeseleodiferenciadapodeperfeitamentelevaremconsideraocritriostnico
raciaisousocioeconmicos,demodoaassegurarqueacomunidadeacadmicaeaprpriasociedade
sejambeneficiadaspelopluralismodeideias,deresto,umdosfundamentosdoEstadobrasileiro,
conformedispeoart.1,V,daConstituio.
VIJustiasocial,hoje,maisdoquesimplesmenteredistribuirriquezascriadaspeloesforocoletivo,
significadistinguir,reconhecereincorporarsociedademaisamplavaloresculturaisdiversificados,
muitasvezesconsideradosinferioresquelesreputadosdominantes.
VIINoentanto,aspolticasdeaoafirmativafundadasnadiscriminaoreversaapenassolegtimas
seasuamanutenoestivercondicionadapersistncia,notempo,doquadrodeexclusosocialquelhes
deuorigem.Casocontrrio,taispolticaspoderiamconvertersebenessespermanentes,institudasem
proldedeterminadogruposocial,masemdetrimentodacoletividadecomoumtodo,situao
escusadodizerincompatvelcomoespritodequalquerConstituioquesepretendademocrtica,
devendo,outrossim,respeitaraproporcionalidadeentreosmeiosempregadoseosfinsperseguidos.
VIIIArguiodedescumprimentodepreceitofundamentaljulgadaimprocedente.

You might also like