Załącznik NR 5 Podstawa Programowa Kształcenia W Zawodzie Muzyk

ZACZNIK Nr 5
PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTACENIA W ZAWODZIE MUZYK

SZKOA MUZYCZNA I STOPNIA
EFEKTY KSZTACENIA PO ZAKOCZENIU NAUKI W SZKOLE MUZYCZNEJ
I STOPNIA
Ucze:
- szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodw;
- przestrzega zasad kultury, etyki i prawa autorskiego;
- posiada wiedz niezbdn do rozwijania gry na instrumencie i do wiadomego
uczestnictwa w yciu muzycznym;
- wykazuje wraliwo artystyczn w kreatywnym realizowaniu zada;
- rozwija pasj muzyczn poprzez podejmowanie inicjatyw arystycznych;
- publicznie prezentuje swoje dokonania;
- podczas gry na instrumencie prawidowo operuje aparatem gry;
- czyta nuty ze zrozumieniem, potrafi wykona a vista proste utwory muzyczne;
- wykorzystuje wiedz oglnomuzyczn oraz umiejtnoci niezbdne do zrozumienia
i wykonywania utworw;
- wiadomie wykorzystuje such muzyczny w dziaaniach praktycznych;
- realizuje wskazwki wykonawcze ze zrozumieniem;
- ocenia jako wykonywanych zada;
- pracuje w zespole pod nadzorem osoby odpowiedzialnej za realizacj projektu oraz bierze
wspodpowiedzialno za efekt tej pracy ;
- integruje si i wsppracuje z czonkami zespou;
- buduje relacje oparte na zaufaniu;
- wykazuje si w dziaaniu aktywn postaw;
- organizuje swoj indywidualn prac;
- systematycznie rozwija swoje umiejtnoci;
- wykorzystuje technologi informacyjn i komunikacyjn;
- przewiduje skutki podejmowanych dziaa;
- potrafi skutecznie radzi sobie ze stresem.
AKORDEON
CELE KSZTACENIA WYMAGANIA OGLNE:
1. Rozbudzenie zamiowania ucznia do muzyki i jego zainteresowania nauk gry na
instrumencie
Rozwijanie zainteresowa i uzdolnie ucznia, ksztatowanie jego wraliwoci estetycznej,
wyobrani oraz poczucia pikna.
Ucze zdobywa wiedz oglnomuzyczn, niezbdn do nauki gry na akordeonie; poznaje
podstawow literatur akordeonow oryginaln i transkrybowan.
1
2. Opanowanie techniczno-wykonawczych podstaw gry na instrumencie

Ucze zdobywa wiedz na temat oglnej budowy instrumentu, prawidowej postawy podczas
gry oraz zasad prawidowego prowadzenia i zmian miecha; zapoznaje si z podstawowymi
sposobami wydobywania i ksztatowania dwiku na akordeonie.
3. Ksztacenie umiejtnoci organizowania samodzielnej pracy nad wyznaczonymi
zadaniami
Wdraanie ucznia do systematycznego wiczenia na instrumencie, ksztatowanie umiejtnoci
wiczenia efektywnego oraz samodzielnego przygotowania atwych utworw.
4. Przygotowanie do publicznych wystpw
Ksztatowanie umiejtnoci koncentracji i panowania nad trem oraz rnych sposobw
zapamitywania utworw; przyswajanie podstawowych elementw obycia scenicznego;
zdobywanie umiejtnoci dokonywania waciwej samooceny wystpu publicznego; rozwijanie
psychicznej gotowoci do wystpw publicznych; poszerzenie liczby utworw w swoim
repertuarze.
5. Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w rnych formach ycia artystycznego
Uczestniczy jako solista i kameralista w rnych formach muzykowania zespoowego; jest
wiadomym odbiorc kultury jako suchacz koncertw, spektakli operowych i teatralnych;
czynnie uczestniczy w domowym muzykowaniu; jest przygotowany do dalszego ksztacenia
muzycznego.
CELE KSZTACENA WYMAGANIA SZCZEGOWE:
1. Rozbudzenie zamiowania ucznia do muzyki i jego zainteresowania nauk gry na
instrumencie
Ucze:
- posiada podstawow wiedz z zakresu zasad muzyki (notacja muzyczna, gwne pojcia
i terminy muzyczne) niezbdn do gry na instrumencie;
- zna repertuar akordeonowy - oryginalny i transkrybowany w zakresie szkoy muzycznej I
stopnia;
- potrafi czyta zapis nutowy w kluczu wiolinowym i basowym;
- samodzielnie odczytuje tekst ze zrozumieniem;
- wykorzystuje zdobyt wiedz oglnomuzyczn w pracy nad utworem.
2. Opanowanie techniczno-wykonawczych podstaw gry na instrumencie
Ucze:
- zna ogln budow instrumentu, potrafi nazwa poszczeglne czci akordeonu i okreli
ich rol w procesie powstawania dwiku;
2
- zna podstawowe zasady prawidowej eksploatacji akordeonu;

- zna i stosuje podstawowe sposoby artykulacji akordeonowej: palcowej, miechowej
i miechowo-palcowej;
- zachowuje prawidow postaw podczas gry na instrumencie;
- prawidowo prowadzi i zmienia miech;
- posuguje si prawidowo uksztatowanym aparatem gry;
- jest wraliwy na jako i estetyk dwiku;
- poprawnie wykonuje utwory muzyczne w atwym i rednim stopniu trudnoci,
wykorzystujc zdobyte umiejtnoci techniczne i oglnomuzyczne.
zadaniami
Ucze:
- zna cele i sposoby efektywnego wiczenia;
- samodzielnie pracuje w domu nad zadaniami wyznaczonymi przez nauczyciela;
- wiadomie wiczy i koryguje wasne bdy;
- opracowuje pod wzgldem techniczno-wykonawczym atwe utwory (wstpne
opracowanie aplikatury, zmian miecha, regestracji).
Ucze:
- zna i stosuje podstawowe zasady zachowania si na estradzie;
- zna sposoby uczenia si utworw na pami;
- przygotowuje utwory do wykonania estradowego;
- wykonuje wybrane utwory z pamici;
- potrafi radzi sobie z trem;
- bierze udzia w audycjach i koncertach szkolnych, przesuchaniach oraz innych formach
prezentacji artystycznej.
5. Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w rnych formach ycia artystycznego
Ucze:
- poznaje ycie kulturalne rodowiska, korzystajc z wiedzy oglnomuzycznej
i aktualnych informacji multimedialnych;
- czynnie uczestniczy w yciu szkoy i rodowiska lokalnego wystpujc jako solista lub
muzykujc w rnych zespoach;
- jest aktywnym uczestnikiem muzykowania domowego w rnych formach ycia
rodzinnego;
- posiada podstawowe przygotowanie do uczestnictwa w kulturze.
ALTWKA
1. Umuzykalnienie i rozbudzenie wraliwoci muzycznej
Ucze rozwija zainteresowania muzyczne, uczszczajc na koncerty i suchajc muzyki
z nagra. Uczestniczy w yciu muzycznym szkoy i rodowiska
2. Poznanie teoretycznych podstaw gry na instrumencie
Ucze poznaje zasady notacji muzycznej oraz podstawowe terminy i pojcia niezbdne do
realizacji tekstu muzycznego. Zdobywa wiedz na temat budowy instrumentu.
3. Opanowanie podstawowych umiejtnoci gry na instrumencie
Ucze ksztaci
prawidow
postaw podczas gry na instrumencie oraz umiejtno
prawidowego posugiwania si aparatem gry. Poznaje zasady strojenia i konserwacji
instrumentu. Rozwija podstawy techniki gry na instrumencie oraz wraliwo na jako dwiku
i intonacj. Potrafi tworzy proste tematy melodyczne i gra ze suchu.
zadaniami
Ucze pod kierunkiem nauczyciela poznaje sposoby samodzielnej pracy w zakresie organizacji
pracy, kontroli swojej gry i samooceny.
5. Przygotowanie do wystpw solowych i zespoowych
Ucze poznaje zasady wystpw solowych i zespoowych, ksztatuje umiejtnoci koncentracji,
prezentacji estradowej oraz wsppracy z innymi muzykami.
Ucze:
- czynnie uczestniczy w yciu muzycznym szkoy i rodowiska;
- rozrnia i definiuje podstawowe gatunki muzyki (muzyka klasyczna, ludowa,
rozrywkowa, jazz);
- okrela wasne preferencje repertuarowe i brzmieniowe;
- samodzielnie poszukuje interesujcych interpretacji i wykona.
2. Poznanie teoretycznyh podstaw gry na instrumencie
Ucze:
- zna budow altwki i smyczka;
4
definiuje poszczeglne czci instrumentu i smyczka;

czyta zapis nutowy w kluczu altowym i wiolinowym;
rozumie znaczenie podstawowych poj muzycznych;
zna zasady prawidowego wydobywania i ksztatowania dwiku;
zdobywa podstawow wiedz na temat stylw i epok.

Ucze:
- zna stosuje podstawowe zasady konserwacji altwki i smyczka;
- przyjmuje prawidow postaw podczas gry;
- posuguje si prawidowym aparatem gry;
- prawidowo koryguje intonacj;
- zwraca uwag na jako dwiku podczas gry;
- samodzielnie odczytuje z nut atwy utwr;
- interpretuje utwr zgodnie z zapisem nutowym (metrorytmika, dynamika, agogika);
- opanowa technik gry w stopniu umoliwiajcym dalsze ksztacenie, stosuje prawidowy
podzia smyczka oraz operuje podstawowymi sposobami artykulacji (detach, portato,
legato, martele);
- stosuje rne techniki zapamitywania tekstu;
- potrafi prawidowo zmienia pozycje w zakresie I III;
- stosuje wibracj dugich dwikw;
- prawidowo realizuje proste akordy i dwudwiki;
- wykazuje si umiejtnoci frazowania;
- gra ze suchu proste melodie.
zadaniami
Ucze:
- dba o prawidowe warunki pracy (materiay nutowe, ustawienie pulpitu, owietlenie);
- pokonuje problemy techniczne poprzez dobr odpowiednich sposobw wiczenia;
- prawidowo odtwarza gosem lini melodyczn;
- rozpoznaje i koryguje bdy;
- opracowuje plan pracy, uwzgldniajc wiczenie w harmonogramie dnia.
Ucze:
- zna i stosuje zasady dotyczce publicznego wystpu (strj, zachowanie);
- potrafi skupi si przed i podczas wystpu;
- zna techniki opanowania tremy;
- wsppracuje z innymi muzykami;
- w prezentacji estradowej wykorzystuje wyobrani muzyczn i ekspresj.
CHR
1. piewanie zespoowe
Ucze posiada umiejtnoci pracy w zespole, potrafi ponosi odpowiedzialno za siebie i grup
oraz wiadomie wsptworzy dzieo.
2. Elementarna wiedza i umiejtnoci z zakresu techniki wokalnej
Ucze wiadomie i umiejtnie posuguje si aparatem gosowym.
3. Podstawowa wiedza dotyczca literatury chralnej
Ucze zna literatur chraln poznan w trakcie zaj chralnych.
4. Przygotowanie do prezentacji muzyki chralnej
Ucze bierze czynny udzia w audycjach, koncertach, konkursach i festiwalach.
1. piewanie zespoowe
Ucze:
- zachowuje prawidow postaw podczas piewu w chrze (siedzc i stojc);
- prawidowo reaguje na gest dyrygenta;
- dba o spjno i wyrwnanie brzmienia;
- wsppracuje z grup w zespole chralnym;
- wiadomie wsptworzy dzieo (interpretacja i oglny wyraz artystyczny);
- interpretuje ze zrozumieniem tekst sowny i muzyczny;
- czyta nuty gosem a vista w stopniu podstawowym;
- opanowuje pamiciowo cz utworw poznanych podczas zaj chru.
2. Elementarna wiedza i umiejtnoci z zakresu techniki wokalnej
Ucze:
- posiada podstawow wiedz niezbdn do rozwijania techniki wokalnej;
- posuguje si technik wokaln w stopniu podstawowym (oddech, fonacja, artykulacja,
rezonans, pozycja dwiku, dykcja) w celu uzyskania prawidowej intonacji zarwno
linearnej, jak i pionowej;
- wiadomie operuje dynamik;
- precyzyjnie realizuje rytmik utworu.
3. Podstawowa wiedza dotyczca literatury chralnej

Ucze:
- potrafi przedstawi sylwetki kompozytorw wykonywanych utworw chralnych;
- posiada podstawowe wiadomoci o stylach wykonywanych utworw;
- wykorzystuje i czy w dziaaniach praktycznych wiedz z zakresu przedmiotw
oglnomuzycznych.
4. Przygotowaie do prezentacji muzyki chralnej
Ucze:
- dba o estetyk zachowania si na scenie;
- waciwie interpretuje dziea muzyczne przygotowywane pod kierunkiem dyrygenta
zespou chralnego;
- wiadomie wsptworzy dzieo (oglny wyraz artystyczny, interpretacja, rytmika,
artykulacja, dynamika, agogika);
- posiada wiedz muzyczn niezbdn do wiadomego uczestnictwa w yciu muzycznym.
FAGOT
1. Rozbudzenie zainteresowania muzyk
Ucze rozwija uzdolnienia muzyczne i predyspozycje do gry na fagocie - odpowiednio do wieku;
zdobywa wiedz o muzyce, zna podstawowe pojcia i terminy muzyczne. Chtnie uczestniczy
w yciu muzycznym i kulturalnym.
2. Opanowanie podstaw gry na instrumencie
Ucze zna i stosuje w praktyce rnorodne metody pracy z instrumentem.
3. Wykorzystanie nabytej wiedzy i umiejtnoci w praktyce
Ucze realizuje indywidualne i zespoowe projekty artystyczne w zakresie swojej specjalnoci.
4. Czynny udzia w yciu muzycznym
Ucze posiada umiejtnoci w zakresie wystpw publicznych.
5. Przygotowanie do dalszej edukacji muzycznej
Ucze jest przygotowany do dalszej edukacji muzycznej w szkole muzycznej II stopnia.

Ucze:
- wiadomie sucha muzyki i dokonuje waciwego wyboru literatury muzycznej oraz
nagra.;
- rozpoznaje brzmienie fagotu w suchanych utworach;
- w rodkach masowego przekazu znajduje informacje o interesujcych go nagraniach
muzycznych, poszerzajcych jego wiedz w tym zakresie;
- porwnuje rne interpretacje wysuchanych utworw;
- poszerza wiedz na temat epok w historii muzyki i kompozytorw;
- zna podstawow literatur muzyczn przeznaczon na fagot;
- zna w stopniu podstawowym histori swojego instrumentu;
- gra utwory o zrnicowanym charakterze wybrane przez pedagoga;
- zna i stosuje podstawowe pojcia i terminy muzyczne, w szczeglnoci: dwik, melodia,
harmonia, rytm, agogika, metrum, artykulacja, dynamika, tonacja, gama, pasa, akord;
- wykorzystuje poznan wiedz z zakresu epok, stylw i kompozytorw w pracy nad
utworami oraz podczas rozmw o muzyce.
Ucze:
- czyta poprawnie nuty w kluczu basowym;
- zna zasady notacji muzycznej w stopniu umoliwiajcym samodzielne odczytanie zapisu
nutowego w ramach realizowanego programu;
- zna budow i higien uytkowania stroika fagotowego;
- przestrzega podstawowych warunkw higieny pracy (wietrzenie pomieszcze,
odpowiednie owietlenie, prawidowe ustawienie pulpitu itp.);
- dba i waciwie troszczy si o instrument;
- potrafi okreli poszczeglne czci fagotu;
- samodzielnie skada i rozkada instrument;
- opanowa technik prawidowego oddechu i zadcia;
- kontroluje i waciwie prowadzi strumie powietrza;
- utrzymuje waciw postaw ciaa podczas gry, trzyma instrument pod odpowiednim
ktem oraz poprawnie ukada rce i palce;
- zna i stosuje waciw aplikatur w obrbie skali B1-f1;
- zna i stosuje podstawowe rodzaje artykulacji, w szczeglnoci legato, non-legato;
- umiejtnie stosuje podstawowe okrelenia dynamiczne, takie jak: piano, mezzopiano,
mezzoforte, forte, crescendo, decrescendo;
- prawidowo odczytuje i realizuje oznaczenia tempa;
- prawidowo odczytuje i realizuje rytm w wykonywanych utworach;
- potrafi nastroi instrument z pomoc nauczyciela oraz dba o poprawn intonacj
dwikw;
- dysponuje biegoci palcow w stopniu podstawowym;
- zwraca uwag na jako i estetyk dwiku.
8

Ucze:
- samodzielnie i bezbdnie odczytuje dostosowany do jego moliwoci zapis nutowy;
uwzgldnia metrorytmik, dynamik i agogik;
- interpretuje utwory pod nadzorem pedagoga zgodnie z kanonami stylu i formy
muzycznej; wyraa emocje i wydobywa charakter utworu;
- samodzielnie i efektywnie wiczy korygujc popeniane bdy;
- poprawnie wykonuje z pamici wyznaczon przez pedagoga cz utworu lub wiczenia;
- jest przygotowany do gry z akompaniamentem;
- w muzykowaniu zespoowym uczy si wsppracy i odpowiedzialnoci.
Ucze:
- odpowiedzialnie i wiadomie przygotowuje si do wystpw publicznych;
- potrafi stosowa zasady zachowania si na estradzie: dobiera odpowiedni strj,
umiejtnie wchodzi i schodzi z estrady, kania si, dostraja instrument;
- koncentruje si zarwno przed gr jak i podczas wystpu przed publicznoci;
- zna i stosuje sposoby radzenia sobie z trem;
- dokonuje prawidowej analizy wasnej gry;
- bierze udzia w popisach szkolnych i koncertach okolicznociowych.
Ucze:
- posiada predyspozycje do dalszego ksztacenia;
- wykazuje szczeglne zainteresowanie gr na instrumencie;
- realizuje w stopniu zadowalajcym przewidziane dla niego zadania technicznowykonawcze;
- wykorzystuje wiedz i umiejtnoci zdobyte podczas nauki w szkole muzycznej
I stopnia do dalszej edukacji i ksztatowania swojej osobowoci.
FLET
Ucze rozwija uzdolnienia muzyczne i predyspozycje do gry na flecie - odpowiednio do wieku;
zdobywa wiedz o muzyce, zna podstawowe pojcia i terminy muzyczne. Chtnie uczestniczy
w yciu muzycznym i kulturalnym.
Ucze zna moliwoci techniczne instrumentu i stara si w prawidowy sposb wykorzystywa

metody pracy z fletem.
Ucze realizuje indywidualnie i zespoowo projekty w zakresie swojej specjalnoci.
Ucze posiada niezbdne umiejtnoci w zakresie wystpw publicznych.
Ucze jest przygotowany do kontynuacji nauki w szkole muzycznej II st. oraz
do wiadomego odbioru muzyki.
Ucze:
- uczszcza na koncerty;
- interesuje si kultur;
- zna histori swojego instrumentu oraz literatur fletow, odpowiedni do etapu nauczania;
- gra wyznaczone przez pedagoga (z uwzgldnieniem upodoba
ucznia) utwory
o zrnicowanym charakterze;
- muzykuje w zespole, uczc si jednoczenie wsppracy i odpowiedzialnoci;
- wykorzystuje poznan wiedz na temat epok, stylw i kompozytorw w pracy nad
utworami.
Ucze:
- zna budow fletu, potrafi dba o instrument;
- potrafi samodzielnie zoy i rozoy instrument;
- zna podstawy techniki oddechu i zadcia, niezbdne do dalszego rozwoju;
- zna i stosuje prawidow postaw podczas gry na instrumencie oraz poprawnie ukada
rce i palce;
- zna i stosuje podstawowe okrelenia dynamiczne, takie jak: piano, mezzopiano,
- waciwie odczytuje i realizuje struktury rytmiczne w wykonywanych utworach;
- ucze potrafi nastroi instrument z pomoc nauczyciela oraz dba o prawidow intonacj;
10
- dysponuje podstawow biegoci palcow;

- zna zasady notacji muzycznej;
- dba o estetyk wykonania i jest wraliwy na jako dwiku.
Ucze:
- samodzielnie i bezbdnie odczytuje atwy, dostosowany do jego moliwoci zapis
nutowy, uwzgldnia metrorytmik, dynamik i agogik;
- interpretuje utwory pod kierunkiem pedagoga, zgodnie z kanonami stylu i formy
muzycznej, wyraa emocje i charakter utworu;
- samodzielnie i efektywnie wiczy oraz koryguje popeniane bdy;
- poprawnie wykonuje z pamici wyznaczony przez pedagoga utwr lub wiczenie;
- jest przygotowany do gry z akompaniamentem i w zespoach kameralnych;
- muzykuje w zespole, uczc si jednoczenie wsppracy i odpowiedzialnoci.
Ucze:
- przestrzega zasad zachowania si na estradzie: odpowiedni strj, wejcie i zejcie
z estrady, ukon;
- koncentruje si zarwno przed gr jak i podczas wystpu przed publicznoci;
Ucze:
- posiada wiedz, predyspozycje i umiejtnoci do dalszego ksztacenia;
- wykazuje szczeglne zainteresowanie gr na instrumencie;
- zrealizowa przewidziane programem nauczania zadania techniczno-wykonawcze;
- jest wiadomym odbiorc sztuki i kultury.
FORTEPIAN DODATKOWY
1. Poznanie podstawowych wiadomoci na temat fortepianu
Ucze poznaje budow i moliwoci brzmieniowe instrumentu.
2. Opanowanie podstaw gry na fortepianie
Ucze prawidowo posuguje si aparatem gry na fortepianie, nabywa podstawowych
umiejtnoci technicznych i interpretacyjnych w grze na instrumencie.
11
3. Nauka gry a vista

Ucze ksztaci podstawowe umiejtnoci gry a vista atwych utworw muzycznych.
4. Ksztacenie umiejtnoci gry w zespole
Ucze poznaje zasady gry w zespole wykorzystujc nabyt wiedz i umiejtnoci muzyczne.
5. Ksztacenie umiejtnoci samodzielnej pracy
Ucze wiadomie realizuje wyznaczone przez nauczyciela cele; w pracy nad utworem posuguje
si posiadan wiedz oraz wiadomie uczy si utworu na pami.
1. Poznanie podstawowych wiadomoci na temat fortepianu
Ucze:
- zna i okrela poszczeglne czci fortepianu;
- zna moliwoci brzmieniowe instrumentu;
- prawidowo rozpoznaje klawisze i oktawy.
2. Opanowanie podstaw gry na fortepianie
Ucze:
- zachowuje odpowiedni postaw przy instrumencie;
- prawidowo posuguje si aparatem gry (uoenie rk, pozycja doni i palcw, swoboda
nadgarstka, koordynacja i niezaleno rk);
- realizuje podstawowy zapis notacji muzycznej w kluczu wiolinowym i basowym
(przyporzdkowuje nut jako zapis graficzny waciwym klawiszom, prawidowo
odczytuje rytm i znaki chromatyczne);
- prawidowo realizuje zapis graficzny artykulacji i dynamiki;
- posuguje si artykulacj portato, legato i staccato;
- posuguje si technik palcow w stopniu podstawowym;
- stosuje zrnicowan dynamik;
- zna podstawowe zasady ksztatowania dwiku.
3. Nauka gry a vista
Ucze:
- dokonuje wstpnej analizy tekstu;
- gra a vista proste utwory, kad rk osobno - w kluczu wiolinowym i basowym.
12
Ucze:
- gra atwe utwory na 4 rce z nauczycielem lub innym uczniem;
- realizuje spjn interpretacj w zespole (agogika, dynamika).
Ucze:
- realizuje zalecenia nauczyciela oraz koryguje popeniane bdy podczas samodzielnej
pracy;
- wykonuje z pamici wybrane utwory;
- wykorzystuje wiedz zdobyt na innych przedmiotach (zwaszcza oglnomuzycznych).
FORTEPIAN
1. Podstawowa wiedza o muzyce
Ucze zna w zakresie podstawowym histori i budow instrumentu, wymienia jego czci.
Poznaje podstawy teoretyczne: muzyki tonalnej, zagadnie metrorytmicznych, notacji
muzycznej, budowy formalnej utworw, wiedzy o epoce i kompozytorze wykonywanych
utworw.
2. Podstawy gry na fortepianie
Ucze nabywa umiejtno waciwego posugiwania si aparatem gry, prezentujc prawidow
postaw, uoenie rk, odpowiedni sposb wydobycia dwiku, rn artykulacj, uycie pedau;
rozwija sprawno w zakresie stosowania podstawowych technik gry na fortepianie; ksztatuje
umiejtno prawidowej realizacji faktury homofonicznej i polifonicznej, gry gam i pasay oraz
transponowania od rnych dwikw prostych struktur muzycznych.
3. Ksztatowanie wraliwoci estetycznej i poczucia pikna
Ucze rozwija umiejtnoci w zakresie interpretacji muzycznej zgodnej ze stylem, charakterem
i budow formaln utworw; opanowuje utwory z literatury fortepianowej w jej podstawowych
formach oraz stylach muzycznych; zdobywa niezbdne umiejtnoci do poprawnego wykonania
programu artystycznego na zakoczenie szkoy muzycznej I stopnia.
4. Samodzielne opracowywanie utworu muzycznego
Ucze zna zasady notacji muzycznej waciwej dla gry na fortepianie. Samodzielnie realizuje
zapis nutowy utworu. Nabywa umiejtno prawidowej gry a vista atwych utworw.
Opracowuje proste utwory muzyczne od strony techniczno-wykonawczej i interpretacyjnomuzycznej.
5. Ksztacenie umiejtnoci samodzielnej pracy w grze na instrumencie
13
Ucze doskonali poprawno techniczn i umiejtno korygowania wasnych bdw podczas

samodzielnego wiczenia.
Ucze rozwija sw muzykalno poprzez gr zespoow. Prawidowo stosuje swoj wiedz i
umiejtnoci muzyczne podczas gry z innym instrumentalist, na 4 rce lub 2 fortepiany.
7. Przygotowanie do publicznych wystpw estradowych
Ucze rozwija zdolnoci do prezentacji przygotowanych utworw przed publicznoci.
Wykazuje umiejtno koncentracji na zadaniu muzycznym i pokonywania tremy. Zna i stosuje
rne sposoby opanowania pamiciowego utworw. Zdobywa wiedz i praktyk w zakresie
obycia estradowego. Potrafi krytycznie ocenic wykonywane utwory.
1. Podstawowa wiedza o muzyce
Ucze:
- posiada podstawowe wiadomoci z historii i budowy instrumentu:
a) okrela poszczeglne czci fortepianu,
b) zna klawiatur, nazwy klawiszy i oktaw,
c) zna najbardziej charakterystyczne cechy brzmienia fortepianu (zanikanie dwiku
po uderzeniu w klawisze, rnice w brzmieniu),
d) dostrzega zaleno gonoci i dugoci dwiku od gruboci strun;
- zna podstawowe terminy i pojcia z zakresu systemu temperowanego:
a) pton, cay ton,
b) interway,
c) gama majorowa oraz minorowa harmoniczna i melodyczna,
d) gama chromatyczna,
e) trjdwiki i przewroty,
f) tonacje,
g) transpozycja,
h) znajomo pokrewiestwa gam do 5 znakw,
i) tonika, subdominanta i dominanta, kadencja,
j) czterodwik dominantowy septymowy i nonowy bez prymy;
- zna podstawowe zagadnienia metrorytmiczne:
a) wartoci nut i pauz, przeduanie wartoci nut przez kropk, uk i fermat,
b) metrum, takt, przedtakt,
c) synkopa,
d) nieregularny podzia wartoci rytmicznych;
- zna podstawy notacji muzycznej:
a) nut jako graficzny symbol dwiku,
b) akolad, dwie piciolinie, klucz wiolinowy i basowy,
c) podzia na takty, kresk taktow, podwjn kresk taktow,
14
d) krzyyk, bemol, kasownik, znaki przykluczowe, znaki przygodne, podwjny

krzyyk i bemol,
e) przenoniki oktawowe, zamiany rk,
f) znak repetycji, volty, da capo al fine,
g) ornamentacj podstawowe oznaczenia: przednutka, tryl, mordent, obiegnik,
arpeggio,
h) aplikatur,
i) oznaczenia dynamiczne, artykulacyjne, agogiczne i interpretacyjne (w tym
oznaczenia woskie);
j) rozpoznaje i wskazuje cechy charakterystyczne budowy formalnej utworw, np.:
ABA, forma sonatowa, rondo, wariacje, inwencja polifoniczna, etiuda;
- rozpoznaje i wskazuje cechy charakterystyczne epoki, stylu oraz kompozytora
wykonywanych utworw np. technika imitacyjna w polifonii barokowej, faktura
homofoniczna w utworach klasycznych, tempo rubato i oddech w romantycznej
kantylenie.
2. Podstawy gry na fortepianie
Ucze:
- wydobywa i ksztatuje odpowiedni dwik w zalenoci od charakteru, dynamiki
i rejestru;
- operuje aparatem gry, zachowujc:
a) prawidow postaw (wysoko, odlego siedzenia, uoenie ng),
b) swobod i elastyczno aparatu ruchowego,
c) naturalne oparcie rki w klawiaturze,
d) elastyczno przegubu rk,
e) waciwe uoenie doni i palcw,
f) wyrwnan prac palcw,
g) aktywno chwytu czubkw palcw,
h) koordynacj rk,
i) niezaleno pracy rk i palcw;
- stosuje w tempach umiarkowanych podstawowe techniki gry:
a) palcow,
b) pasaow,
c) dwudwikow,
d) akordow,
e) kantylenow;
- gra rnymi sposobami artykulacji: portato, legato i staccato;
- w grze na fortepianie prawidowo realizuje faktur homofoniczn i polifoniczn,
zachowujc:
a) proporcje brzmienia melodii gwnej i akompaniamentu,
b) syszenie linearne w polifonii dwugosowej, elementy trzygosowoci;
- waciwie posuguje si prawym pedaem: rytmicznym i synkopowanym;
- prawidowo gra gamy i pasae majorowe oraz minorowe harmoniczne i melodyczne do
piciu znakw przykluczowych; odpowiednie do nich pasae toniczne z przewrotami,
pasae oparte na czterodwikach dominanty septymowej z przewrotami i akordach
septymowych zmniejszonych bez przewrotw; kadencje i gamy chromatyczne;
15
- transponuje od rnych, wskazanych przez nauczyciela dwikw proste melodie i inne

struktury muzyczne (np. kadencje).
3. Ksztatowanie wraliwoci estetycznej i poczucia pikna
Ucze:
- interpretuje utwory muzyczne, zgodnie z ich stylem, charakterem i budow formaln,
zwracajc szczegln uwag na: jako dwiku, metrorytmik, agogik, dynamik,
artykulacji frazowanie;
- wykonuje nieskomplikowane utwory literatury fortepianowej z rnych epok
muzycznych: baroku, klasycyzmu, romantyzmu, wspczesnoci (XX i XXI wieku),
zgodnie z odpowiednim ztylem;
- prawidowo i ze zrozumieniem prezentuje w grze rne formy muzyczne: etiudy, utwory
polifoniczne, klasyczny cykl sonatowy (do wyboru np.: sonatin, sonat, koncert),
utwory kantylenowe, utwory taneczne, utwory ilustracyjne;
- podczas wystpu publicznego poprawnie wykonuje z pamici nastpujcy program:
etiud uwzgldniajc technik palcow obydwu rk, etiud zawierajc inny problem
techniczny, utwr polifoniczny, jedn cz sonatiny lub sonaty klasycznej (do wyboru:
allegro sonatowe, rondo lub wariacje), utwr dowolny.
4. Samodzielne opracowywanie utworu muzycznego
Ucze:
- samodzielnie odczytuje zapis nutowy utworu w kluczach wiolinowym i basowym,
poprawnie realizujc od strony techniczno-wykonawczej i interpretacyjno-muzycznej:
wysoko dwikw, aplikatur, rytm, metrum, tempo, artykulacj, dynamik,
frazowanie, pedalizacj, charakter muzyczny, interpretacj;
- gra a vista atwe utwory muzyczne w wolnym tempie:
a) posiada orientacj przestrzenn na klawiaturze we wszystkich rejestrach,
b) kojarzy zapis nutowy z jego brzmieniem,
c) dokonuje wstpnej analizy utworu,
d) spostrzega i realizuje informacje na piciolinii i poza ni;
- samodzielnie opracowuje proste utwory, dbajc o poprawno tekstow.
5. Ksztacenie umiejtnoci samodzielnej pracy w grze na instrumencie
Ucze:
- podczas samodzielnego wiczenia wiadomie doskonali poprawno wykonawcz
zgodnie z posiadan wiedz i umiejtnociami technicznymi oraz interpretacyjnymi;
- koryguje popeniane bdy podczas swojej pracy.
Ucze:
- grajc z innym instrumentalist, na 4 rce lub 2 fortepiany;
- wykonuje utwory oryginalne lub transkrypcje oraz akompaniamenty,
- realizuje zapis nutowy zawarty w partyturze,
16
- dy do zgodnoci w zespoowej interpretacji utworu (wsplne tempo, artykulacja,

dynamika, frazowanie),
- w czasie wykonywania jednej warstwy utworu syszy pene jego brzmienie,
- odpowiedzialnie wsppracuje z innym wykonawc.
7. Przygotowanie do publicznych wystpw estradowych
Ucze:
- stosuje rne sposoby pamiciowego opanowania utworw muzycznych;
- posiada umiejtno koncentracji na zadaniu muzycznym podczas publicznego wystpu;
- panuje nad trem podczas publicznych wystpw muzycznych;
- potrafi dokona krytycznej oceny wykonanych przez siebie utworw;
- stosuje w praktyce podstawowe zasady zachowania na estradzie.
GITARA
1. Umuzykalnienie i rozbudzenie wraliwoci na muzyk
Ucze pod kierunkiem nauczyciela rozwija swoje zainteresowania, wraliwo i wyobrani
muzyczn oraz naturaln potrzeb ekspresji twrczej. Ksztatuje swj smak i gust muzyczny.
Poznaje pojcia i terminy muzyczne, histori gitary, jej budow i zasady konserwacji.
2. Ksztacenie podstawowych umiejtnoci gry na instrumencie
Ucze poznaje podstawy gry na instrumencie: prawidowe funkcjonowanie aparatu gry, elementy
techniki gitarowej oraz rodki wyrazu artystycznego. Wykorzystuje wiedz oglnomuzyczn do
zrozumienia i wykonywania utworw. Poznaje notacj muzyczn (w tym oznaczenia notacji
gitarowej), ksztaci umiejtno odczytywania muzycznego sensu utworu oraz gr a vista
prostych utorw solowych i kameralnych. Ucze poznaje sposoby efektywnej pracy, ksztaci
nawyki systematycznego i wiadomego wiczenia oraz samodzielnego opracowywania krtkich
i atwych utworw.
Ucze potrafi publicznie prezentowa swoje umiejtnoci, zna zasady obycia estradowego,
ksztaci umiejtnoci koncentracji oraz radzenia sobie z trem. Aktywnie uczestniczy w yciu
muzycznym szkoy i rodowiska (solista, kameralista, akompaniator). Potrafi wsppracowa
z innymi wykonawcami.
1. Umuzykalnienie i rozbudzenie wraliwoci na muzyk
Ucze:
- rozwija zainteresowania i uzdolnienia muzyczne;
17
- uczestniczy jako wiadomy odbiorca w yciu muzycznym szkoy i w wydarzeniach

kulturalnych poza szko;
- wiadomie korzysta z nagra muzycznych i ze rde informacji;
- zna podstawy budowy gitary klasycznej, zasady uytkowania, strojenia, wymiany strun
i konserwacji instrumentu;
- rozrnia rodzaje gitar;
- zna histori gitary i muzyki gitarowej w zakresie podstawowym;
- poznaje literatur gitarow z rnych epok.
Ucze:
- prawidowo posuguje si aparatem gry (postawa, ukad rk, waciwy sposb wydobycia
dwiku);
- dba o waciwy dobr akcesoriw (krzeso, ustawienie pulpitu, owietlenie oraz
wykorzystanie podnka, podgitarnika lub poduszki);
- posuguje si metronomem i tunerem lub kamertonem;
- ksztaci podstawow technik gry (koordynacja pracy obu rk, niezaleno palcw,
tumienie strun, uderzenie tirando i apoyando, gra dwudwikw, trjdwikw
czterodwikw i podstawowych akordw gitarowych, gra naturalnych i sztucznych
flaoletw, chwyt barr, gra w pozycjach i zmiany pozycji, realizacja arpeggio, legato,
tremolo, rasgueado i podstawowych ozdobnikw);
- samodzielnie odczytuje zapis nutowy;
- sucha wasnej gry;
- dba o jako dwiku;
- analizuje wasn gr pod ktem realizacji wskazwek nauczyciela, interpretacji
i poprawnoci technicznej;
- wiadomie wiczy i koryguje wasne bdy;
- realizuje oznaczenia dynamiczne i agogiczne;
- z pomoc nauczyciela interpretuje utwory muzyczne zgodnie ze stylem, charakterem
i budow formaln, zwracajc uwag na rytm, agogik, dynamik, barw, artykulacj
i frazowanie;
- gra a vista atwe utwory solowe i kameralne;
- samodzielnie opracowuje atwe utwory pod wzgldem techniczno-wykonawczym
(aplikatura, frazowanie, dynamika, interpretacja);
- wykorzystuje wiedz z zakresu przedmiotw oglnomuzycznych do zrozumienia
i wykonywania utworw gitarwych;
- realizuje rne formy muzykowania zespoowego (np. zespoy gitarowe, akompaniament
lub zespoy kameralne z udziaem innych instrumentw);
- wykonuje utwory z rnych epok (od renesansu do muzyki wspczesnej) i gatunkw:
miniatury instrumentalne, formy cykliczne w caoci lub wybrane czci, opracowane
samodzielnie utwory dowolne oraz etiudy o zrnicowanych problemach technicznych;
- wykonuje gam C-dur oraz gamy krzyykowe do czterech znakw - jednogosowo,
w tercjach i sekstach;
- zna podstawowe akordy durowe i mollowe w wyej wymienionych tonacjach;
- z pomoc nauczyciela planuje swoj prac domow.
18
3. Przygotowanie do publicznych wstpw

Ucze:
- uczestniczy w publicznych wystpach jako solista, kameralista lub akompaniator;
- stosuje powszechnie przyjte zasady zachowania si na estradzie;
- panuje nad trem w stopniu umoliwiajcym wystpy przed publicznoci;
- nawizuje kreatywn wspprac z innymi wykonawcami;
- jest otwarty i wraliwy na potrzeby innych osb;
- dokonuje krytycznej oceny swojej prezentacji;
- aktywnie uczestniczy w yciu muzycznym szkoy i rodowiska jako wykonawca;
- jest wiadomy potrzeby przestrzegania praw autorskich.
GRA A VISTA
1. Sprawne wykonanie zapisu nutowego na instrumencie
Ucze wykonuje na instrumencie dostosowane do jego moliwoci utwory muzyczne bez
uprzedniego wiczenia.
2. czenie wiedzy teoretycznej z umiejtnociami praktycznymi
Ucze wykorzystuje w grze a vista podstawowe umiejtnoci w zakresie gry na instrumencie
oraz wiedz oglnomuzyczn.
3. Samodzielne opracowywanie utworw
Ucze samodzielnie przygotowuje i wykonuje dostosowane do jego moliwoci utwory
muzyczne.
4. Rozbudzanie zainteresowania literatur muzyczn
Ucze poznaje w sposb praktyczny literatur muzyczn spoza biecego repertuaru.
5. Przygotowanie do gry zespoowej
Ucze wykorzystuje umiejtno gry a vista w pracy zespoowej.
1. Sprawne wykonanie zapisu nutowego na instrumencie
19
Ucze:
- dokonuje wstpnej analizy nowego tekstu muzycznego w celu poprawnego wykonania na
instrumencie;
- wykorzystuje nawyki wzrokowe, suchowe i ruchowe do sprawnej gry z nut;
- wykonuje a vista utwory muzyczne dostosowane do jego moliwoci oraz przestrzega
zasad poprawnoci:
a) zachowujc zgodno z zapisem nutowym,
b) realizujc wszelkie oznaczenia zamieszczone w tekcie,
c) zachowujc cigo wypowiedzi;
- dostrzega i analizuje bdy popeniane podczas wykonywania utworw.
2. czenie wiedzy teoretycznej z umiejtnociami praktycznymi
Ucze:
- wykonuje a vista utwory muzyczne dostosowane do jego moliwoci, wykorzystujc
w grze:
a) podstawow wiedz o notacji muzycznej,
b) wiedz o tonacjach, interwaach i akordach,
c) podstawowe wiadomoci o budowie formalnej utworw.
3. Samodzielne opracowywanie utworw
Ucze:
- samodzielnie przygotowuje i wykonuje nowe, wskazane przez nauczyciela lub wybrane
przez siebie utwory:
a) realizuje zapis nutowy zgodnie z oznaczeniami metrorytmicznymi,
dynamicznymi, agogicznymi, artykulacyjnymi i wyrazowymi,
b) rozpoznaje zawarty w utworze sens muzyczny,
c) stosuje wskazwki nauczyciela odnoszce si do pracy nad utworem,
d) proponuje wasn interpretacj.
Ucze:
- zdobywa informacje o literaturze muzycznej w zakresie wskazanym przez nauczyciela;
- zapoznaje si z literatur muzyczn w swojej specjalnoci instrumentalnej;
- poznaje poprzez wykonanie na instrumencie wybrane, dostosowane do jego moliwoci
utwory;
- wyraa wasne opinie dotyczce poznawanych utworw.
5. Przygotowanie do gry zespoowej
Ucze:
- wykonuje na instrumencie wsplnie z nauczycielem lub innymi uczniami utwory
muzyczne, dostosowane do jego moliwoci (bez uprzedniego wiczenia);
- samodzielnie przygotowuje atwe utwory muzyczne do wsplnego wykonania na
instrumencie z nauczycielem lub innymi uczniami;
20
- nawizuje poprawne relacje z kolegami w zespole;

- wspdziaa w pracy zespoowej w celu osignicia zamierzonego rezultatu.
HARFA CELTYCKA / PEDAOWA
1. Opanowanie podstawowych umiejtnoci gry na harfie
Ucze ksztaci prawidow postaw przy instrumencie oraz posugiwanie si prawidowym,
naturalnym i swobodnym aparatem gry. Poznaje zasady strojenia i konserwacji instrumentu.
Rozwija podstawy techniki instrumentalnej oraz wraliwo na jako dwiku i intonacj.
Prbuje improwizowa proste tematy melodyczne i gra ze suchu.
2. Zdobycie podstawowej wiedzy teoretycznej
Ucze poznaje zasady notacji muzycznej oraz podstawowe terminy i pojcia niezbdne do
realizacji utworu muzycznego. Zdobywa podstawow wiedz dotyczc budowy i historii
instrumentu.
Ucze rozwija wraliwo artystyczn oraz zainteresowania muzyczne poprzez uczszczanie na
koncerty i suchanie muzyki z nagra. Uczestniczy w yciu muzycznym szkoy i rodowiska.
4. Przygotowanie do samodzielnej pracy nad repertuarem
Ucze pod kierunkiem nauczyciela poznaje sposoby samodzielnej pracy w zakresie jej
organizacji, kontroli i samooceny.
Ucze ksztaci umiejtnoci koncentracji, zasad zachowania si na estradzie podczas wystepu,
wsppracy z innymi instrumentalistami w zespole, wspierajc ich swoj wiedz i wraliwoci
artystyczn.
1. Opanowanie podstawowych umiejtnoci gry na harfie
Ucze:
- prawidowo, naturalnie i swobodnie posuguje si aparatem gry;
- ksztaci odpowiednie nawyki siedzenia przy instrumencie, gwarantujce prawidowy
rozwj oraz zdobycie waciwej techniki gry ;
- posuguje si podstawow technik gry na harfie pozwalajc na wykonywanie utworw;
- potrafi nastroi harf, uywajc elektronicznego aparatu do strojenia instrumentu;
21
- samodzielnie ustawia odpowiednie haczyki lub peday przed rozpoczciem gry oraz
w trakcie wykonywania utworu;
- prawidowo odczytuje zapis muzyczny od strony melodyki, harmonii, rytmiki
i frazowania;
- waciwie realizuje zawarte w utworze oznaczenia artykulacyjne oraz typowe dla harfy
wybrane efekty brzmieniowe, takie jak: glissanda, flaolety, arpeggia, dwiki
ksylofonowe, zarywanie strun paznokciami, wykonywanie efektw perkusyjnych;
- prawidowo interpretuje utwr;
- dba o pikno dwiku i intonacj w wykonywanych utworach;
- w pracy nad utworami rozwija pami muzyczn, potrafi zagra ze suchu
nieskomplikowane melodie;
- potrafi zaaranowa atwe utwory do celw muzykowania zespoowego;
- zapoznaje si z technik pedaow harfy koncertowej i uczy si wraliwoci na zmiany
chromatyczne poszczeglnych dwikw; dostrzega zarazem zmiany harmoniczne
w przebiegu utworu oraz rol mechanizmu pedaowego.
2. Zdobycie podstawowej wiedzy teoretycznej
Ucze:
- dysponuje elementarn wiedz w zakresie historii harfy oraz jej budowy (umie nazwa
poszczeglne, najwaniejsze czci instrumentu);
- zna notacj w kluczu wiolinowym i basowym;
- zna terminologi muzyczn w zakresie melodyki, frazowania, rytmiki, artykulacji,
dynamiki i agogiki oraz podstawowych harfowych efektw brzmieniowych;
- rozpoznaje form, prost harmoni, okrela czas powstania i stylistyk utworw, ktre
wykonuje;
- zna i stosuje zasady prawidowego wydobywania i ksztatowania dwiku.
Ucze:
- wykazuje rado z muzykowania na instrumencie oraz rozwija swoj muzyczn
wraliwo;
- rozwija muzykalno poprzez gr w duetach i wikszych zespoach;
- czynnie uczestniczy w yciu muzycznym szkoy;
- uczszcza na koncerty w szkole i poza szko;
- potrafi okreli wasne preferencje repertuarowe i brzmieniowe;
- rozwija zainteresowania muzyczne poprzez wyszukiwanie ciekawych nagra;
- odrnia i nazywa podstawowe gatunki muzyki, takie jak: muzyka klasyczna,
folklorystyczna, popularna i jazzowa.
Ucze:
- rozpoznaje i koryguje bdy;
- umie dostosowa metod wiczenia do sposobu rozwizania wystpujcego problemu
technicznego, stosujc wskazwki nauczyciela i respektujc wymagania tekstu;
22
- opracowuje plan pracy, uwzgldniajc wiczenie na instrumencie w harmonogramie dnia;

- ocenia efekty swojej pracy;
- dba o prawidowe warunki pracy (materiay nutowe, ustawienie harfy, stoka i pulpitu).
Ucze:
- koncentruje si przed wyjciem na estrad i podczas wystpu przed publicznoci;
- potrafi prawidowo nastroi harf przed wystpem publicznym;
- wykazuje si znajomoci zasad obycia estradowego w zakresie stroju i zachowania na
scenie;
- w prezentacji estradowej wykorzystuje swoj wyobrani muzyczn i wraliwo;
- wyzwala w sobie rado muzykowania;
- potrafi umiejtnie sucha drugiego gosu podczas gry w duetach;
- bierze udzia w popisach i audycjach muzycznych;
- potrafi odpowiednio zachowa si jako suchacz.
KLARNET
1. Ksztacenie wiedzy i rozwijanie zainteresowania muzyk
Ucze zdobywa wiedz z zakresu zasad muzyki i
muzyczne stosownie do wieku i predyspozycji.
notacji muzycznej. Rozwija uzdolnienia

Ucze poznaje moliwoci techniczne instrumentu i prawidowy sposb wydobywania dwikw
na klarnecie.
Ucze realizuje projekty artystyczne w zakresie swojej specjalnoci - indywidualnie i w pracy
zespoowej.
Ucze posiada niezbdne umiejtnoci w zakresie wystpw publicznych. Chtnie uczestniczy
w yciu muzycznym i kulturalnym, bierze udzia w audycjach szkolnych i koncertach
pozaszkolnych.
Ucze jest przygotowany do kontynuacji nauki w szkole muzycznej II st. oraz do wiadomego
odbioru muzyki.
23

1. Ksztacenie wiedzy i rozwijanie zainteresowania muzyk
Ucze:
- uczszcza na koncerty, sucha muzyki z nagra i interesuje si kultur;
- zna podstawow literatur przeznaczon na klarnet;
- zna w stopniu podstawowym histori swojego instrumentu;
- gra wyznaczone przez pedagoga (z uwzgldnieniem wasnych upodoba) utwory
- muzykuje w zespole, uczc si jednoczenie wsppracy i dpowiedzialnoci;
- w pracy nad utworami oraz podczas rozmw o muzyce wykorzystuje poznan wiedz na
temat epok, stylw i kompozytorw.
Ucze:
- zna budow i zasady konserwacji instrumentu;
- samodzielnie dobiera, oznacza i zmienia stroik, przymocowuje go ligatur do ustnika;
- zna podstawy techniki oddechu i zadcia, niezbdne do dalszego rozwoju;
- utrzymuje prawidow postaw podczas gry, trzyma instrument pod odpowiednim ktem
oraz poprawnie ukada rce i palce;
- zna i stosuje podstawowe rodzaje artykulacji, w szczeglnoci: legato i non-legato;
- prawidowo realizuje struktury rytmiczne w wykonywanych utworach;
- potrafi samodzielnie lub z pomoc nauczyciela nastroi instrument oraz wydoby
waciw intonacj;
- dysponuje biegoci palcow, umoliwiajc mu wykonanie wybranych utworw;
- dba o estetyk wykonania - jest wraliwy na jako techniczn i artystyczn dwiku.
Ucze:
- samodzielnie i bezbdnie odczytuje zapis nutowy, dostosowany do jego moliwoci;
uwzgldnia oznaczenia metrorytmiczne, dynamiczne i agogiczne;
- interpretuje utwory pod kierunkiem pedagoga, zgodnie z kanonami stylu i formy
muzycznej; wyraa emocje i wydobywa charakter utworu;
- samodzielnie i efektywnie wiczy, korygujc popeniane bdy;
- poprawnie wykonuje z pamici wyznaczony przez pedagoga zakres materiau;
- jest przygotowany do gry z akompaniamentem i w zespoach kameralnych;
24
- muzykuje w zespole, uczc si jednoczenie wsppracy i odpowiedzialnoci.
4. Czynne uczestnictwo w yciu muzycznym

Ucze:
- stara si odpowiedzialnie przygotowywa do wystpw publicznych;
- zna zasady zachowania si na estradzie: odpowiedni strj, wejcie i zejcie z estrady,
ukon;
- rozwija umiejtno koncentracji przed wystpem i podczas gry przed publicznoci;
Ucze:
- posiada predyspozycje do dalszego ksztacenia;
- wykazuje zainteresowanie gr na instrumencie;
- posiada wiedz, umiejtnoci i kompetencje niezbdne do dalszego ksztacenia;
- potrafi wykorzysta umiejtnoci i wiedz zdobyt w procesie ksztacenia w szkole
muzycznej I stopnia w dalszym ksztatowaniu swojej osobowoci;
- czynnie uczestniczy w yciu kulturalnym.
KLAWESYN DODATKOWY
Ucze rozwija zainteresowania muzyczne poprzez prac nad interpretacj utworw, suchanie
muzyki oraz uczestniczenie w yciu kulturalnym.
2. Zapoznanie z teoretycznymi podstawami gry na instrumencie
Ucze poznaje budow klawesynu, zasady notacji i pojcia niezbdne w odczytaniu
i realizacji zapisu muzycznego.
Ucze ksztaci prawidowe posugiwanie si aparatem gry oraz zdobywa podstawy techniki
klawesynowej.
25
Ucze:
- interpretuje utwr zgodnie z zapisem muzycznym i stylem;
- czynnie uczestniczy w yciu muzycznym szkoy i rodowiska.
2. Zapoznanie z teoretycznymi podstawami gry na instrumencie
Ucze:
- zdobywa wiedz o budowie i moliwociach technicznych klawesynu;
- zna podstawowe zasady notacji muzyki klawesynowej;
- rozumie znaczenie podstawowych terminw muzycznych.
Ucze:
- prezentuje waciw postaw podczas gry na instrumencie;
- dysponuje prawidowym aparatem gry oraz dobr korelacj lewej i prawej rki;
- realizuje waciw artykulacj i ornamentacj.
KLAWESYN
Ucze ksztaci prawidowe posugiwanie si aparatem gry oraz zdobywa podstawy techniki
klawesynowej.
2. Zapoznanie z teoretycznymi podstawami gry na klawesynie oraz podstawow wiedz
muzyczn
Ucze zdobywa wiedz na temat budowy klawesynu i sposobw gry na instrumencie; poznaje
reprezentatywne utwory z literatury klawesynowe,j skomponowane w rnych epokach
i stylach oraz ksztaci umiejtnoci analizy i interpretacji materiau muzycznego.
3. Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w yciu kulturalnym i spoecznym
Ucze postpuje zgodnie z zasadami etyki, poznaje i stosuje zasady komunikacji spoecznej.
Uczestniczy w yciu kulturalnym szkoy i rodowiska.
Ucze:
26
- poprawnie posuguje si aparatem gry z dobr korelacj lewej i prawej rki oraz
podstawow biegoci palcow;
- prawidowo odczytuje prosty zapis muzyczny, interpretuje zawarte w nim oznaczenia
wykonawcze i artykulacyjne ;
- starannie realizuje zaplanowan ornamentacj;
- stosuje rne sposoby zapamitywania utworw;
- wykonuje a vista proste utwory;
- samodzielnie opracowuje proste utwory;
- dysponuje repertuarem obejmujcym zrnicowane formy i style, w tym proste formy
taneczne, polifoniczne i sonaty wczesnoklasyczne;
- wykonuje proste utwory w rnych formach muzykowania zespoowego.
2. Zapoznanie z teoretycznymi podstawami gry na klawesynie oraz podstawow wiedz
muzyczn
Ucze:
- zna i definiuje podstawowe terminy i pojcia muzyczne;
- potrafi wymieni podstawowe cechy form i gatunkw muzyki klawesynowej,
- definuje struktur formaln wykonywanego utworu, zna zasady akcentowania, wskazuje
motywy, frazy i inne odcinki muzyczne;
- wykorzystuje z wiedz z zakresu obsugi klawesynu;
- pozyskuje niezbdne materiay i wiedz ze zbiorw bibliotecznych lub multimediw.
Ucze:
- postpuje zgodnie z podstawowymi zasadami etyki;
- dba o kulturalne, zgodne z normami spoecznymi zachowanie;
- jest zdolny do samodzielnej i dobrze zorganizowanej pracy;
- jest przygotowany do pracy zespoowej oraz do wsppracy w grupie i na rzecz grupy;
- przestrzega podstawowych zasad zachowania si na estradzie;
- potrafi krytycznie oceni wasn prezentacj;
- czynnie uczestniczy yciu muzycznym i korzysta z zasobw kultury w rnych
dziedzinach sztuki .
KONTRABAS
Ucze rozwija muzyczne zainteresowania, uczszczajc na koncerty i suchajc muzyki z nagra.
Uczestniczy w yciu muzycznym szkoy i rodowiska.
27
Ucze poznaje zasady notacji oraz podstawowe terminy i pojciamzyczne, niezbdne do

odczytania i realizacji tekstu muzycznego. Zdobywa wiedz z zakresu historii, budowy
instrumentu oraz zasad jego konserwacji.

Ucze ksztaci umiejtno zachowania prawidowej postawy podczas gry na instrumencie oraz
waciwego posugiwania si aparatem gry. Poznaje zasady strojenia instrumentu. Rozwija
podstawy techniki instrumentalnej oraz wraliwo na jako dwiku i intonacj. Prbuje
improwizowa proste tematy melodyczne i gra ze suchu.
4. Ksztacenie umiejtnoci samodzielnej pracy nad repertuarem
Ucze, pod kierunkiem nauczyciela, poznaje sposoby samodzielnej pracy w zakresie jej
organizacji, stosowania odpowiednich technik oraz ksztaci umiejtno kontrolowania wasnej
gry i samooceny.
Ucze poznaje zasady wystpw publicznych, nabywa umiejtnoci koncentracji, prezentacji
estradowej, pokonywania tremy oraz wsppracy z akompaniatorem i innymi instrumentalistami
w ramach zespou kameralnego i orkiestry.
Ucze:
- uczestniczy w yciu muzycznym swojej szkoy i rodowiska (koncerty, audycje,
uroczystoci okolicznociowe), wystpuje solo i w rnych formach muzykowania
zespoowego;
- korzysta z dostpnych dbr kultury;
- zna podstawowe gatunki muzyki;
- przestrzega zasad dobrego wychowania;
- rozwija swoje muzyczne zainteresowania: uczszcza na koncerty, sucha muzyki
z nagra, poznaje wybrane utwory z literatury kontrabasowej;
- poznaje i szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodw;
- posiada wiedz niezbdn do uczestnictwa w yciu muzycznym.
Ucze:
- zna i stosuje podstawowe terminy i pojcia muzyczne;
- zna i odczytuje zapis nutowy, w szczeglnoci: nazwy strun, oznaczenia pozycji,
aplikatur, kierunki smyczka, oznaczenia dynamiczne i artykulacyjne;
28
- wykorzystuje wiedz oglnomuzyczn w dziaaniach praktycznych;

- zna budow gam durowych i mollowych oraz pasay (do 4 znakw przykluczowych);
- zna w stopniu podstawowym histori, budow oraz zasady konserwacji kontrabasu
i smyczka, a take ich bezpiecznego transportu i konserwacji;
- stosuje wybrane elementy technologii informacyjnych i komunikacyjnych.
Ucze:
- przyjmuje prawidow postaw podczas gry na instrumencie (postawa stojca, postawa
siedzca);
- poprawnie dysponuje aparatem gry;
- jest wraliwy na jako dwiku, intonacji i rytmu;
- posiada kompetencje do publicznej prezentacji utworw;
- stosuje podstawow technik gry z uwzgldnieniem waciwego podziau smyczka (gra
caym smyczkiem oraz jego poszczeglnymi czciami);
- operuje podstawowymi sposobami artykulacji: detach, martel, portato, legato, staccato
i pizzicato;
- gra w pozycjach szyjkowych (bez uycia kciuka);
- realizuje poprawnie oznaczenia agogiczne i dynamiczne;
- podejmuje prby wibracji oraz swobodnie j stosuje;
- samodzielnie stroi instrument;
- zna i wykorzystuje w swojej grze flaolety naturalne;
- zna i stosuje podstawowe sposoby frazowania;
- czyta nuty a vista w stopniu pozwalajcym na zagranie prostych melodii.
Ucze:
- realizuje uwagi nauczyciela podczas pracy nad utworem;
- zna i wykorzystuje metody samodzielnego wiczenia;
- wiadomie i systematycznie wiczy oraz koryguje wasne bdy;
- samodzielnie odczytuje prosty zapis nutowy;
- kontroluje jako dwiku, intonacj i rytm.
Ucze:
- rozumie potrzeb wspdziaania w zespole;
- zdobywa dowiadczenia w zakresie wystepw publicznych;
- zna i stosuje podstawowe zasady zachowania si na estradzie;
- wykorzystuje elementy zabaw dydaktycznych do rozwoju techniki instrumentalnej;
- wykazuje umiejtno pamiciowego opanowania czci repertuaru;
- wsppracuje z akompaniatorem oraz z muzykami zespou kameralnego i orkiestry;
- jest wiadomy znaczenia muzykowania zespoowego w rozwoju artystycznym;
- jest przygtowany do dalszego ksztacenia w grze na instrumencie.
29
KSZTACENIE SUCHU Z AUDYCJAMI MUZYCZNYMI

1. Rozwijanie suchu muzycznego
Ucze rozwija umiejtnoci suchowego rozpoznawania struktur melodycznych,
metrorytmicznych i harmonicznych oraz zmian w zakresie elementw i budowy dziea
muzycznego; potrafi zaznaczy w przebiegu muzycznym poznane struktury i rozrni zjawiska
muzyczne.
2. Rozwijanie umiejtnoci czytania nut gosem
Ucze odtwarza gosem zapis nutowy na podstawie znajomoci notacji muzycznej oraz
wyksztaconych wyobrae suchowych (kierunek melodii, brzmienie poszczeglnych
interwaw, relacje czasowe), zwraca uwag na intonacj.
3. Ksztacenie ekspresji muzycznej
Ucze rozwija wyobrani i wraliwo muzyczn, potrafi wypowiada si poprzez aktywno
muzyczn, ksztatuje twrcz postaw wobec stawianych zada.
4. Ksztacenie podstawowej wiedzy z zakresu teorii muzyki
Ucze posuguje si waciw terminologi muzyczn, rozumie podstawowe pojcia
i oznaczenia muzyczne, dostrzega, rozrnia i buduje poznane struktury.
Ucze zapoznaje si z rnorodn literatur muzyczn, opisuje dzieo posugujc si
terminologi muzyczn. Ksztatuje umiejtno wiadomego odbioru muzyki i jej
wartociowania. Wyraa wasne opinie dotyczce suchanych utworw.
6. Wykorzystanie w praktyce posiadanej wiedzy i umiejtnoci
Ucze wykorzystuje wiedz i umiejtnoci do realizacji innych przedmiotw muzycznych,
dostrzega korelacj midzy zagadnieniami pochodzcymi z rnych przedmiotw.
30
Ucze:
- rozpoznaje:
a) struktury melodyczne: skal majorow (odmiana naturalna) i minorow (odmiana
naturalna, harmoniczna, dorycka i melodyczna), interway proste gamowaciwe
i w oderwaniu od tonacji, trjdwiki majorowe, minorowe, zmniejszone i
zwikszone w postaci zasadniczej, dominant septymow w postaci zasadniczej z
rozwizaniem, progresje, dwiki obce w melodii; zagadnienia realizowane s w
tonacjach do trzech znakw przykluczowych;
b) struktury harmoniczne: interway proste gamowaciwe i w oderwaniu od tonacji,
trjdwiki majorowe, minorowe, zwikszone i zmniejszone w postaci
zasadniczej, triad harmoniczn w majorze naturalnym i minorze harmonicznym,
dominant septymow w postaci zasadniczej z rozwizaniem; zagadnienia
realizowane s w tonacjach do trzech znakw przykluczowych;
c) struktury metrorytmiczne: wartoci rytmiczne, grupy rytmiczne regularne oraz
triol, takty wiernutowe (2/4, 3/4, 4/4) i semkowe (3/8, 6/8), synkop,
przedtakt, fermat;
d) elementy dziea muzycznego, jego budow formaln i faktur;
e) polskie tace narodowe;
f) brzmienie instrumentw muzycznych, w szczeglnoci nauczanych w danej
szkole;
g) podstawowe rodzaje gosw wokalnych.
- zapisuje, uzupenia i koryguje przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodyczno-rytmiczne
jednogosowe (dyktanda, wiczenia solfeowe, przykady z literatury muzycznej oraz
z repertuaru uczniowskiego)
- zapamituje motywy melodyczne i rytmiczne, fragmenty piosenek i utworw
muzycznych.
2. Rozwijanie umiejtnoci czytania nut gosem
Ucze:
- realizuje gosem z nut:
a) nierytmizowane nastpstwa dwikw rnej wysokoci,
b) proste motywy i melodie oparte o poznane struktury interwaowe i harmoniczne,
c) przebiegi rytmiczne,
d) melodie z akompaniamentem drugiej osoby.
Zagadnienia realizowane s nastpujcymi sposobami: solmizacj, literowo, stopniami gamy,
tataizacj oraz z tekstem.
Ucze:
- tworzy wasne wypowiedzi muzyczne (improwizuje gosem i na instrumentach,
komponuje miniatury muzyczne);
- odczytuje i realizuje zapisany tekst muzyczny, zgodnie z zawartymi oznaczeniami
wykonawczymi i wskazwkami interpretacyjnymi;
31
- aktywnie sucha muzyki, wykorzystujc proste formy ruchu, w tym taktowanie.

4. Posiadanie podstawowej wiedzy z zakresu teorii muzyki
Ucze:
- stosuje:
a) zasady notacji i kaligrafii muzycznej, dotyczce zapisu pojedynczych dwikw
i wspbrzmie w kluczach wiolinowym i basowym, na piciolinii oraz na
liniach dodanych dolnych i grnych, symboli interwaw i akordw, wartoci
rytmicznych nut i pauz, grup rytmicznych, kropki przy nucie, fermaty, ukw,
znakw przykluczowych, znakw chromatycznych pojedynczych, przenonikw
oktawowych, transpozycji, znakw zakoczenia utworu i innych skrtw pisowni
muzycznej;
b) solmizacyjne i literowe nazwy dwikw, odpowiadajcych stopniom gamy
w poznanych tonacjach, nazwy oktaw w zakresie C c3
c) terminologi, zwizan z pokrewiestwem gam (rwnolego, jednoimienno,
koo kwintowe) w zakresie poznanych tonacji;
d) zasady
budowy
poznanych
struktur
melodycznych,
harmonicznych
i metrorytmicznych.
Ucze:
- opisuje prostymi okreleniami wysuchane przykady muzyczne, stosujc podstawowe
pojcia z zakresu:
a) elementw dziea muzycznego (rytmiki, melodyki, harmoniki, artykulacji, agogiki,
dynamiki, kolorystyki),
b) budowy formalnej (w oparciu o budow okresow i ewolucyjn),
c) faktury utworu (monofonia, polifonia, homofonia);
- okrela na przykadach muzycznych cechy polskich tacw narodowych i cechy muzyki
ludowej;
- wymienia i oglnie charakteryzuje:
a) epoki (barok, klasycyzm, romantyzm, muzyk XX i XXI wieku), twrczo
kompozytorw je reprezentujcych (w szczeglnoci: J. S. Bacha, W. A. Mozarta,
F. Chopina, K. Szymanowskiego),
b) zawody zwizane z muzyk, w tym: wykonawca - instrumentalista i wokalista,
kompozytor, dyrygent, lutnik, reyser dwiku,
c) najwaniejsze wydarzenia muzyczne (np. festiwale, konkursy);
- potrafi korzysta ze wskazanych tradycyjnych i multimedialnych zbiorw literatury
muzycznej, oprogramowania komputerowego wspomagajcego nauk i rozwj
kompetencji muzycznych.
6. Wykorzystanie w praktyce posiadanej wiedzy i umiejtnoci
Ucze:
- stosuje terminologi muzyczn w wypowiedziach ustnych i pisemnych w zakresie
zdobytej wiedzy i umiejtnoci;
32
- dostrzega, odczytuje i wykonuje poznane struktury melodyczne, harmoniczne

i metrorytmiczne;
- charakteryzuje dzieo muzyczne;
- wykorzystuje zdobyt wiedz i umiejtnoci w realizacji innych przedmiotw, zwaszcza
instrumentu gwnego.
OBJ
1. Rozwijanie muzykalnoci i wraliwoci muzycznej
Ucze rozwija zainteresowania muzyczne, uczszczajc na koncerty i suchajc muzyki z nagra;
rozwija zdolnoci muzyczne i predyspozycje. Zdobywa wiedz o muzyce.
Ucze zna ogln budow instrumentu, jego moliwoci techniczne, zdobywa umiejtnoci
w zakresie posugiwania si aparatem gry, technik i ekspresj wyrazu.
Ucze realizuje indywidualnie i zespoowo projekty artystyczne w zakresie swojej specjalnoci.
Uczestniczy w audycjach i koncertach szkolnych oraz poza szko. Umiejtnie wsppracuje
z kolegami w zespole.
4. Czyny udzia w yciu muzycznym
Ucze posiada niezbdne umiejtnoci w zakresie wystpw publicznych.
Ucze jest przygotowany do kontynuacji nauki w szkole muzycznej II st. oraz do wiadomego
odbioru muzyki.
Ucze:
- uczszcza na koncerty;
- interesuje si kultur ;
- zna podstawow literatur muzyczn na obj;
- zna podstawowe wiadomoci z zakresu budowy i historii swojego instrumentu;
- gra wybrane przez pedagoga (z uwzgldnieniem upodoba ucznia)
o zrnicowanym charakterze ;
33
utwory
- zna i definiuje podstawowe pojcia i terminy muzyczne, w szczeglnoci: dwik,

melodia, harmonia, rytm, agogika, metrum, artykulacja, dynamika, tonacja, gama, pasa,
akord;

Ucze:
- dba o stroiki do swojego instrumentu;
- waciwie posuguje si technik oddechu i zadcia;
- prawidowo operuje i kontroluje strumie powietrza;
- utrzymuje waciw postaw podczas gry, trzyma instrument pod odpowiednim ktem
oraz poprawnie ukada rce i palce;
- zna i stosuje podstawowe rodzaje artykulacji ; w szczeglnoci legato i non-legato;
- odczytuje i realizuje struktury rytmiczne w wykonywanych utworach;
- samodzielnie stroi instrument oraz dba o czysto intonacji;
- posuguje si waciwym poziomem biegoci palcowej;
- dba o estetyk wykonania i optymaln jako dwiku.
Ucze:
- samodzielnie i bezbdnie odczytuje atwy, dostosowany do swoich moliwoci tekst
nutowy, realizuje oznaczenia metrorytmiczne, dynamiczne i agogiczne;
- pod kierunkiem pedagoga interpretuje utwory zgodnie z kanonami stylu i formy
muzycznej, wyraa emocje i wydobywa charakter utworu;
- samodzielnie i efektywnie wiczy, korygujc popeniane bdy;
- poprawnie wykonuje na pami wyznaczony przez pedagoga zakres materiau;
- jest przygotowany do gry z akompaniamentem oraz w zespoach kameralnych;
- muzykuje w zespole, uczc si jednoczenie wsppracy i odpowiedzialnoci za poziom
wykonywanych utworw.
Ucze:
- stosuje zasady zachowania si na estradzie: odpowiedni strj, wejcie i zejcie z estrady,
ukon;
- koncentruje si przed wystpem i podczas gry przed publicznoci;
34
- stosuje sposoby radzenia sobie z trem;

- dokonuje krytycznej oceny wasnej gry;
- bierze udzia w popisach szkolnych i koncertach.

Ucze:
- posiada odpowiednie kompetencje do kontynuowania nauki w szkole muzycznej II
stopnia oraz rozwijania swojej osobowoci muzycznej;
- wykazuje zainteresowanie gr na instrumencie;
- zrealizowa zadania techniczno- wykonawcze przewidziane programem szkoy I stopnia;
- interesuje si i uczestniczy w yciu muzycznym i kulturalnym.
ORGANY
1. Zdobycie podstawowej wiedzy oglnomuzycznej
Ucze poznaje elementy notacji muzycznej oraz zaznajamia si z terminami muzycznymi
dotyczcymi konstrukcji i wykonania dziea muzycznego.
2. Umuzykalnienie i rozwj zainteresowa muzycznych
Ucze rozwija zainteresowania muzyczne, uczszczajc na koncerty i suchajc muzyki
z nagra. Bierze udzia w yciu muzycznym szkoy i rodowiska.
3. Zdobycie podstawowych umiejtnoci gry na organach
Ucze zaznajamia si z obsug i dziaaniem organw, ksztaci umiejtno zachowania
prawidowej postawy podczas gry na instrumencie oraz odpowiedniego posugiwania si
aparatem gry.
Ucze zdobywa umiejtnoci samodzielnej organizacji pracy, wiczenia oraz interpretacji
utworw muzycznych.
Ucze ksztaci umiejtnoci koncentracji przed wystpem oraz podczas prezentacji estradowej.
35
1. Zdobycie podstawowe wiedzy oglnomuzycznej

Ucze:
- zna podstawowe pojcia i terminy muzyczne w zakresie: melodyki, rytmiki, dynamiki,
agogiki i artykulacji;
- posuguje si wiedz z zakresu notacji w kluczu wiolinowym i basowym;
- wykorzystuje wiedz oglnomuzyczn w praktyce wykonawczej (potrafi odpowiednio
odczyta i zastosowa w grze oznaczenia rytmiczne, dynamiczne, agogiczne
i artykulacyjne);
2. Umuzykalnianie i rozwj zainteresowa muzycznych
Ucze:
- uczestniczy w rnych przejawach ycia kulturalnego, w szczeglnoci w audycjach
klasowych, koncertach szkolnych, konkursach i innych imprezach muzycznych;
- poznaje literatur muzyczn za pomoc rodkw tradycyjnych i technik multimedialnych.
3. Zdobycie podstawowych umiejtnoci gry na organach
Ucze:
- zna budow, dziaanie i sposb obsugi organw;
- ksztaci nawyki zachowania prawidowej postawy (dobre uoenie rk na manuale i ng
na klawiaturze pedaowej);
- posuguje si technik gry organowej (manuaowej, pedaowej i wzajemnej ich korelacji);
- wykonuje utwory rnymi sposobami artykulacji;
- wykorzystuje technik gry fortepianowej, stosowan w rnych formach muzycznych, do
doskonalenia umiejtnoci gry na organach;
Ucze:
- organizuje swoj prac, wiczy w sposb przemylany;
- stosuje w praktyce wskazwki i zalecenia nauczyciela;
- rozumie potrzeb systematycznej pracy dla osignicia wyznaczonych celw;
Ucze:
- prezentuje przygotowane utwory publicznie;
- zna i stosuje sposoby koncentracji przed wystpem i w trakcie koncertu;
- zna i stosuje zasady dotyczce wystpu publicznego (strj, zachowanie).
ORKIESTRA
1. Ksztacenie zamiowania do muzykowania w orkiestrze
36
Rozwija zamiowanie do gry w orkiestrze, pracy w grupie oraz odczuwa satysfakcj

z powierzonych i zrealizowanych zada artystycznych.
2. Przygotowanie ucznia do pracy w orkiestrze
Ucze ksztatuje wiedz i umiejtnoci niezbdne do gry w zespole orkiestrowym; wykorzystuje
dowiadczenia zdobyte w trakcie nauki innych przedmiotw muzycznych.
1. Ksztacenie zamiowania do muzykowania w orkiestrze
Ucze:
- jest wiadomy roli, jak peni instrumentalista w zespole;
- wykazuje dyscyplin artystyczn i oglnowychowawcz;
- jest systematyczny, punktualny, cierpliwy, wytrway i koleeski;
- uczestniczy w prezentacjach zespou;
- posiada umiejtno koncentrowania si i pokonywania tremy;
- dba o estetyk sceniczn zespou, zgodn z obowizujcymi normami.
2. Przygotowanie ucznia do pracy w orkiestrze
Ucze:
- zna notacj muzyczn, w szczeglnoci: wartoci nut i pauz, metrum, wysokoci
dwikw, znaki chromatyczne, orientuje si we wspzalenoci gosw
w utworach orkiestrowych;
- czyta nuty ze zrozumieniem w zakresie umoliwiajcym wykonanie a vista prostych
utworw muzycznych, wykonanych w wolnym tempie;
- posiada podstawowe umiejtnoci w zakresie techniki gry na instrumencie;
- wykorzystuje w grze podstawowe dla swojego instrumentu sposoby artykulacji , agogiki,
dynamiki oraz frazowania;
- samodzielnie stroi swj instrument i dba o prawidow intonacj;
- zachowuje prawidow postaw podczas gry;
- dba o puls, swobod ruchu oraz odpowiedni koncentracj podczas pracy w zespole;
- ksztatuje pikno barwy dwiku podczas gry;
- samodzielnie przygotowuje swoje miejsce pracy do zaj, koryguje popeniane bdy,
suchajc pozostaych czonkw zespou;
- dba o waciwe wyposaenie do pracy w orkiestrze;
- samodzielnie zaznacza w nutach uwagi nauczyciela prowadzcego zajcia;
- wykorzystuje technologi informacyjn i komunikacyjn w zakresie wskazanym przez
nauczyciela (np. dokonuje nagra audio prby, lekcji lub wasnej gry w domu) do
lepszego przygotowania prezentacji muzycznej;
- dokonuje krytycznej oceny wykonywanego utworu oraz koryguje popeniane bdy;
- pracuje w zespole nad zadaniami wyznaczonymi przez nauczyciela;
- wykazuje gotowo do wystpw.
37
PERKUSJA
1. Ksztacenie teoretycznych podstaw gry na instrumencie
Ucze zdobywa teoretyczn wiedz, niezbdn do realizacji zada muzycznych oraz obsugi
instrumentw.
2. Ksztacenie umiejtnoci gry na instrumencie
Ucze ksztaci umiejtno zachowania prawidowej postawy przy instrumencie oraz technik
gry w celu poprawnej realizacji zada na instrumencie.
3. Przygotowanie do samodzielnej pracy nad utworem
Ucze nabywa i rozwija umiejtno wiadomego wiczenia oraz korekty wasnych bdw.
4. Przygotowanie do udziau w yciu artystycznym oraz wystpw na estradzie
Ucze aktywnie uczestniczy w kulturze, rnych formach ycia muzycznego szkoy i poza
szko.
Ucze:
- zdobywa podstawow wiedz na temat historii podstawowych instrumentw
perkusyjnych, ich budowy, pochodzeni i roli;
- posiada podstawow wiedz dotyczc uytkowania i konserwacji
- instrumentarium, np. wymiany membrany oraz jej strojenia, przygotowania
- instrumentu do bezpiecznego transportu;
- zna nazwy wybranych instrumentw w podstawowych jzykach nowoytnych.
2. Ksztaecenie umiejtnoci gry na instrumencie
Ucze:
- przyjmuje prawidow postaw przy poszczeglnych instrumentach,
uwzgldnia
specyfik kadego z nich;
- zna prawidowe zasady posugiwania si aparatem gry na poszczeglnych instrumentach;
38
- prawidowo wydobywa dwik na instrumentach, uwzgldnia ich specyfik, barw

i tekstur;
- prawidowo odczytuje tekst muzyczny oraz wykonuje atwy utwr a vista;
- posuguje si podstawowymi technikami gry na instrumentach perkusyjnych
- z uwzgldnieniem:
a) umiejtnoci gry tremolo naprzemiennego na membranofonach i idiofonach,
b) umiejtnoci gry technik klasyczn i rudymentarn w grze na werblu,
c) podstawowej umiejtnoci gry technik 4 - pakow (do wyboru) - tradycyjn,
H. Lee Stevensa lub G. Burtona - na wibrafonie lub marimbie, w zalenoci od
rozwoju fizycznego ucznia,
d) pedalizacji oraz innych technik tumienia na wibrafonie,
e) umiejtnoci strojenia kotw;
- ucze realizuje rne formy muzykowania zespoowego:
a) gra z akompaniamentem,
b) gra w perkusyjnych zespoach kameralnych - klasycznych, marszowych lub
batucadzie,
c) gra w mieszanych zespoach kameralnych lub w orkiestrze,
- ucze zapoznaje si z literatur perkusyjn w zakresie:
a) wybranych etiud o zrnicowanej problematyce technicznej i z uwzgldnieniem
specyfiki poszczeglnych instrumentw,
b) wybranych utworw na instrumenty perkusyjne - solo i z akompaniamentem,
c) wybranych utworw kameralnych;
- ucze realizuje rnorodne formy swobodnej improwizacji na rnych instrumentach lub
zestawach instrumentw.
Ucze:
- zna notacje waciwe dla poszczeglnych instrumentw;
- samodzielnie odczytuje tekst nutowy;
- dy do osignicia wyznaczonego celu;
- definiuje problem;
- wykorzystuje nowoczesne technologie w celu skorygowania wasnych bdw :
metronom, nagrania audio-video;
- zna i stosuje rne formy zapamitywania utworu;
- realizuje zgodnie z zapisem metrorytmik, agogik i dynamik;
- realizuje fraz muzyczn nakrelon przez nauczyciela;
- wykorzystuje umiejtnoci i wiedz oglno-muzyczn do zrozumienia i wykonywania
wyznaczonych utworw;
- wiadomie wykorzystuje such muzyczny w dziaaniach praktycznych.
4. Przygotowanie do udziau w yciu artystycznym oraz wystpw na estradzie
Ucze:
- zapoznaje si z zasadami waciwego zachowania na scenie;
- stosuje sposoby koncentracji przed wystpem i w trakcie koncertu;
- dba o osobisty wygld zewntrzny;
39
przygotowuje i ustawia instrumenty na estradzie;

dokonuje krytycznej oceny prezentacji;
przestrzega zasad kultury i etyki;
uczestniczy w yciu kulturalnym.
PODSTAWY KSZTACENIA SUCHU

Ucze rozwija umiejtno suchowego rozpoznawania struktur melodycznych,
metrorytmicznych, harmonicznych oraz zmian w zakresie elementw i budowy dziea
muzycznego.
2. Ksztacenie umiejtnoci czytania nut gosem
Ucze odtwarza gosem zapisany tekst nutowy na podstawie znajomoci notacji muzycznej oraz
wyksztaconych wyobrae suchowych (kierunek melodii, brzmienie poszczeglnych
interwaw, relacje czasowe), zwraca uwag na intonacj.
3. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu teorii muzyki
Ucze posuguje si podstawowymi pojciami, oznaczeniami muzycznymi oraz poznan
terminologi muzyczn i stosuje j w praktyce.
Ucze rozwija wyobrani i wraliwo muzyczn.
5. wiadome suchanie muzyki
Ucze sucha utworw muzycznych, zwracajc uwag na wybrane struktury.
Ucze:
- rozpoznaje:
a) struktury melodyczne: skal majorow (odmiana naturalna), minorow (odmiana
naturalna i harmoniczna), interway proste do kwinty czystej i oktaw czyst,
trjdwiki majorowe i minorowe w postaci zasadniczej,
b) struktury harmoniczne: interway proste do kwinty czystej i oktaw czyst,
trjdwiki majorowe i minorowe w postaci zasadniczej,
40
c) struktury metrorytmiczne: wartoci rytmiczne nut i pauz od caej nuty do

szesnastek, takty wiernutowe,
- uzupenia, koryguje przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodyczno-rytmiczne,
- zapamituje proste motywy melodyczne i rytmiczne.
2. Ksztacenie umiejtnoci czytania nut gosem

Ucze:
- realizuje gosem z nut:
a) nierytmizowane nastpstwa dwikw rnej wysokoci,
b) proste motywy i melodie, oparte o poznane struktury interwaowe i harmoniczne,
c) przebiegi rytmiczne.
Zagadnienia realizowane s sposobami: solmizacj, literowo, stopniami gamy, tataizacj.
3. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu teorii muzyki
Ucze:
- stosuje:
a) zasady notacji i kaligrafii muzycznej dotyczce zapisu pojedynczych dwikw
i wspbrzmie w kluczu wiolinowym i basowym, na piciolinii oraz na dwch
liniach dodanych grnych i dolnych, symboli interwaw i trjdwikw, znakw
chromatycznych pojedynczych, znakw przykluczowych, wartoci rytmicznych
nut i pauz, grup rytmicznych, kropki przy nucie, znakw zakoczenia,
b) solmizacyjne i literowe nazwy dwikw, odpowiadajcych okrelonym stopniom
gamy, w poznanych tonacjach,
c) zasady budowy gam, interwaw i trjdwikw,
d) terminologi zwizan z pokrewiestwem gam (rwnolego).
Zagadnienia realizowane s w tonacjach: C-dur, G-dur, F-dur i a-moll,
- elementy jzyka muzycznego w wypowiedziach ustnych i pisemnych, w zakresie zdobytej
wiedzy i umiejtnoci.
Ucze:
- tworzy wasne wypowiedzi muzyczne (improwizuje gosem i na instrumencie, uzupenia
z wyobrani tekst muzyczny);
- aktywnie sucha muzyki, wykorzystujc proste formy ruchu.
5. wiadome suchanie muzyki
Ucze:
- zauwaa w muzyce i reaguje na zmiany:
a) dynamiczne,
b) agogiczne,
41
c) artykulacyjne,
d) w barwie dwiku.
PUZON
Ucze rozwija zainteresowania muzyczne uczszczajc na koncerty i suchajc nagra.
Ucze poznaje zasady notacji muzycznej oraz podstawowe terminy i pojcia niezbdne w
odczytaniu i
realizacji tekstu muzycznego. Zdobywa wiedz dotyczc budowy i
funkcjonowania instrumentu. Poznaje podstawy technicznego warsztatu instrumentalisty.
Ucze nabywa zdolnoci do samodzielnej pracy z instrumentem oraz realizacji biecych zada
otrzymywanych od pedagoga
4. Przygotowanie do udziau w yciu muzycznym i do dalszej edukacji
Ucze reprezentuje szko w projektach szkolnych oraz poza placwk. Zdobywa dowiadczenia
estradowe oraz rozwija swoje kompetencje do dalszej edukacji w szkole muzycznej II stopnia.
Ucze:
- uczestniczy w yciu muzycznym i kulturalnym;
- rozwija uzdolnienia muzyczne stosownie do wieku i predyspozycji;
- zdobywa podstawow wiedz o muzyce;
- wypowiada si w sposb prosty i zrozumiay na temat dozna artystycznych;
Ucze:
- doskonali umiejtnoci techniczne i interpretacyjne;
- rozwija wraliwo na jako dwiku;
42
- rozwija umiejtno samodzielnego odczytania zapisu nutowego;

- potrafi samodzielnie opracowa krtkie, atwe utwory;
- zna i wykorzystuje w grze moliwoci techniczne instrumentu.
Ucze:
- realizuje indywidualnie i w zespole projekty artystyczne w zakresie swojej specjalnoci;
- prezentuje swoje umiejtnoci i postpy w grze na instrumencie.
- poznaje sposoby samodzielnej pracy w zakresie jej organizacji, kontroli i samooceny.
Ucze:
- uczestniczy jako solista i kameralista w audycjach, koncertach, konkursach
i przesuchaniach;
- zna cele i zasady prezentacji na estradzie;
- posiada umiejtno koncentracji przed wystpem i w trakcie koncertu;
- krytycznie ocenia swoje prezentacje;
- prezentuje utwory muzyczne z pamici.
- jest przygotowany do kontynuacji nauki w szkole II stopnia oraz wiadomego odbioru
muzyki.
RYTMIKA Z KSZTACENIEM SUCHU
1. Rozwijanie dyspozycji muzycznej
Ucze realizuje wiczenia suchowe, suchowo-gosowe, suchowo-ruchowe.
oraz kompetencji spoecznych
muzyczno-ruchowej,
twrczej
Ucze tworzy wasne wypowiedzi muzyczne, rozwija wyobrani i kreatywno.

3. Zdobywanie wiedzy oglnomuzycznej
Ucze dowiadcza i wiadomie nazywa zjawiska muzyczne.

1. Rozwijanie dyspozycji muzycznej
Ucze:
43
postawy
wiadomie i aktywnie sucha muzyki;

jest uwraliwiony na zmiany wysokoci dwikw i relacje midzy nimi;,
rozpoznaje barw brzmienia instrumentw muzycznych;
realizuje rnymi sposobami puls i akcent metryczny oraz rytmy zoone z poznanych
wartoci;
- rozpoznaje suchowo i wykonuje rnymi sposobami motywy, tematy i frazy melodyczne,
rytmiczne i melodyczno-rytmiczne;
- piewa piosenki, wiczenia solfeowe oraz fragmenty utworw z literatury muzycznej;
- piewa i rozpoznaje:
a) gamy durowe, mollow eolsk oraz harmoniczn i ich triady,
b) trjdwiki majorowe i minorowe w postaci zasadniczej,
c) interway w motywach muzycznych (pryma czysta, sekunda maa i wielka, tercja
maa i wielka, kwarta czysta, kwinta czysta oraz oktawa czysta),
d) rozwija umiejtnoci czytania nut gosem z zastosowaniem prawidowej intonacji.
-

oraz kompetencji spoecznych
muzyczno-ruchowej,
twrczej
postawy
Ucze:
- improwizuje ruchem, gosem oraz na instrumentach orffowskich;
- wyraa ruchem nastrj i charakter muzyki;
- reaguje ruchem na elementy dziea muzycznego;
- wykonuje lub tworzy akompaniament do piosenek i utworw instrumentalnych;
- wykazuje si odwag w tworzeniu i realizacji wasnych pomysw;
- wsppracuje w zespole w ramach przydzielonych zada;
- buduje relacje w grupie, oparte na zaufaniu i dzieleniu si wiedz.
Ucze:
- realizuje w wiczeniach i zabawach ruchowych poznane wartoci (caa nuta, pnuta
z kropk, pnuta, wiernuta, wiernuta z kropk, semka, semka z kropk,
szesnastki, triola semkowa, synkopa) oraz odpowiadajce im pauzy, grupy wartoci
zoonych z wiernut, semek i szesnastek;
- stosuje zasady notacji i kaligrafii muzycznej w kluczu wiolinowym oraz nazwy literowe
i solmizacyjne nut;
- rozrnia pojedyncze znaki chromatyczne (krzyyk, bemol, kasownik), notacj znakw
przykluczowych;
- buduje gamy i triady harmoniczne w tonacjach: C-dur, G-dur, F-dur oraz a-moll eolskiej
i harmonicznej;
- rozpoznaje w notacji i buduje gamowaciwe trjdwiki majorowe i minorowe
w postaci zasadniczej;
- nazywa interway, podaje ich rozmiar (pryma czysta, sekunda maa i wielka, tercja maa
i wielka, kwarta czysta, kwinta czysta oraz oktawa czysta) i odnajduje je w zapisie
melodii;
- rozpoznaje metrum dwudzielne i trjdzielne o wiernutowej i semkowej jednostce
miary;
44
- stosuje podstawowe oznaczenia dynamiczne, artykulacyjne i agogiczne;

- zapisuje i analizuje dyktanda rytmiczne i melodyczno-rytmiczne w formie:
uzupenianek i ukadanek;
- zna nazwy oraz sposoby gry na instrumentach orffowskich;
- stosuje graficzny obraz wartoci, grup rytmicznych oraz pauz, kojarzy go z wyobraeniem
suchowym;
- kojarzy wysoko dwiku z pooeniem na piciolinii oraz z jego nazwami.
SAKSHORN
Ucze zdobywa podstawy gry na instrumencie w rnych rejestrach. Ucze posiada umiejtno
samodzielnej pracy.
2. Ksztacenie podstawowej wiedzy oglnomuzycznej
Ucze zdobywa teoretyczn wiedz muzyczn
praktycznych w swojej dziedzinie artystycznej.
niezbdn do prawidowej realizacji zada

Ucze realizuje indywidualnie i zespoowo projekty w zakresie swojej dziedziny artystycznej.
Ucze:
- zna i definiuje budow i zasady konserwacji instrumentu;
- zna i stosuje podstawowe zasady higieny w uytkowaniu instrumentu;
- prawidowo stosuje aparat gry (oddech, zadcie, przyoenie ustnika);
- zna odpowiednie dla sakshornu zasady notacji muzycznej;
- interpretuje utwory zgodnie z zapisem nutowym; uwzgldnia ich budow formaln;
- czyta nuty a vista, radzc sobie z utworem o niewielkim stopniu trudnoci;
- samodzielnie przygotowuje prosty utwr;
- opanowuje pamiciowo cz utworw ze swojego repertuaru.
Ucze:
- wykorzystuje w praktyce wiedz z zakresu przedmiotw oglnomuzycznych;
45
- samodzielnie wyszukuje informacje z zakresu przedmiotw oglnomuzycznych,

wykorzystujc technologi informacyjn;
- zna i stosuje notacj muzyczn, pojcia i terminy muzyczne;
- rozwija swoje zainteresowania i pasje muzyczne.
Ucze:
- posiada niezbdne umiejtnoci w zakresie wystpw publicznych;
- publicznie prezentuje program artystyczny w grze solowej i zespoowej;
- aktywnie uczestniczy w rnych formach ycia muzycznego.
SAKSOFON
Ucze zdobywa teoretyczn wiedz muzyczn niezbdn do prawidowej realizacji zada
praktycznych w swojej dziedzinie artystycznej. Rozwija uzdolnienia muzyczne stosownie do
wieku i predyspozycji.
Ucze poznaje zasady notacji oraz podstawowe terminy i pojcia niezbdne w odczytaniu
i realizacji tekstu muzycznego. Zdobywa wiedz dotyczc budowy instrumentu i potrafi
wykorzysta w grze jego moliwoci techniczno-wyrazowe.
Ucze realizuje indywidualnie i zespoowo projekty w zakresie swojej specjalnoci.
4. Przygotowanie do wystpw i dalszej edukacji muzycznej
Ucze posiada niezbdne umiejtnoci w zakresie wystpw publicznych, uczestniczc
w koncertach szkolnych i poza placwk. Jest przygotowany do wiadomego odbioru muzyki
oraz kontynuacji nauki w szkole muzycznej II st.
Ucze:
- uczszcza na koncerty oraz sucha muzyki z nagra;
- rozwija zainteresowanie kultur;
- zna podstawow literatur przeznaczon na saksofon;
- zna w stopniu podstawowym histori i budow swojego instrumentu;
46
- gra wynaczone przez pedagoga (z uwzgldnieniem upodoba ucznia) utwory

- muzykuje w zespole, uczc si jednoczenie wsppracy i odpowiedzialnoci w grupie;

Ucze:
- samodzielnie dobiera, oznacza i zmienia stroik, przymocowuje go ligatur do ustnika;
- prawidowo posuguje si technik oddechu i zadcia;
- prawidowo podpiera, kontroluje i waciwie prowadzi strumie powietrza;
- utrzymuje prawidow postaw postaw podczas gry, trzyma instrument pod
odpowiednim ktem oraz poprawnie ukada rce i palce;
- prawidowo odczytuje i realizuje struktury rytmiczne w wykonywanych utworach;
- samodzielnie stroi instrument oraz dba o waciw intonacj;
- osign podstawowy stopie biegoci palcowej;
- dba o estetyk wykonania, jest wraliwy na jako dwiku;
- zna sposoby sosowania wibracji na instrumencie.
Ucze:
- samodzielnie i bezbdnie odczytuje atwy, dostosowany do jego moliwoci tekst
nutowy, uwzgldnia oznaczenia metrorytmiczne, dynamiczne i agogiczne;
- pod kierunkiem pedagoga interpretuje utwory zgodnie z kanonami stylu i formy
muzycznej, wyraa emocje i wydobywa charakter utworu;
- samodzielnie i efektywnie wiczy na instrumencie, koryguje wasne bdy;
- poprawnie wykonuje z pamici wyznaczony przez pedagoga zakres materiau;
- jest przygotowany do gry z akompaniamentem oraz w zespoach kameralnych.
4. Przygotowanie do wystpw i dalszej edukacji
Ucze:
47
stosownie zachowuje si na estradzie: odpowiedni strj, wejcie i zejcie z estrady, ukon;

koncentruje si przed wystpem i podczas gry przed publicznoci;
zna i stosuje sposoby radzenia sobie z trem;
dokonuje prawidowej analizy wasnej gry;
bierze udzia w popisach szkolnych i koncertach okolicznociowych;
posiada kompetencje do dalszego ksztacenia;
wykazuje szczeglne zainteresowanie gr na instrumencie;
wykazuje si umiejtnociami techniczno-wykonawczymi i wrazowymi w stopniu
umoliwiajcym dalsze ksztacenie;
potrafi wykorzysta umiejtnoci i wiedz zdobyt w procesie ksztacenia w szkole
muzycznej I stopnia w dalszym ksztatowaniu swojej osobowoci;
jest wiadomym odbiorc sztuki i kultury.
SKRZYPCE
Ucze rozwija muzyczne zainteresowania, uczszczajc na koncerty i suchajc muzyki z nagra.
2. Poznanie podstaw teoretycznych w zakresie gry na instrumencie
Ucze poznaje zasady notacji muzycznej oraz podstawowe terminy i pojcia niezbdne
w odczytaniu i realizacji tekstu muzycznego. Zdobywa wiedz dotyczc budowy instrumentu.
Ucze ksztaci umiejtno zachowania odpowiedniej postawy podczas gry na instrumencie oraz
prawidowego posugiwania si aparatem gry. Poznaje zasady strojenia i konserwacji
instrumentu. Rozwija podstawy techniki instrumentalnej oraz wraliwo na jako dwiku
i intonacj. Prbuje improwizowa proste tematy melodyczne i gra ze suchu.
Ucze poznaje zasady wystpw publicznych: umiejtnoci koncentracji, prezentacji estradowej
oraz wsppracy z innymi instrumentalistami.
48
Ucze:
- rozwija muzyczne zainteresowania poprzez uczszczanie na koncerty, suchanie muzyki
z nagra, poznaje wybrane pozycje z literatury wiolinistycznej;
- uczestniczy w yciu muzycznym szkoy i rodowiska;
- odrnia i definiuje podstawowe gatunki muzyki (muzyka klasyczna, ludowa,
rozrywkowa, jazz);
- uczestniczy w rnych formach muzykowania zespoowego;
- przestrzega zasad dobrego wychowania.
2. Poznanie teoretycznych podstaw w zakresie gry na instrumencie

Ucze:
- dysponuje podstawowym zasobem terminw i poj niezbdnych do odczytania zapisu
muzycznego;
- zna podstawow notacj waciw dla skrzypiec: oznaczenie strun, palcowanie, kierunki
prowadzenia smyczka;
- zna i stosuje podstawowe oznaczenia wykonawcze w zakresie agogiki, dynamiki
i artykulacji;
- wykazuje si podstawow wiedz dotyczc budowy skrzypiec i smyczka, umie nazwa
ich poszczeglne czci;
- korzysta ze rde i pomocy naukowych, takich jak: metronom, sowniczek muzyczny,
encyklopedie, Internet.
Ucze:
- wykazuje umiejtno prawidowego uoenia prawej i lewej rki oraz prawidowego
wydobycia dwiku przy zachowaniu swobodnego aparatu gry;
- samodzielnie stroi instrument, dba o jego czysto i naleyty stan techniczny;
- stosuje waciwy podzia smyczka (gra caym smyczkiem oraz jego poszczeglnymi
czciami);
- operuje podstawowymi sposobami artykulacji : detach, martel, portato, legato, staccato
i pizzicato praw i lew rk;
- prawidowo realizuje proste dwudwiki i akordy;
- posuguje si technik przygotowawcz;
- gra w pozycjach - od pierwszej do pitej;
- zna budow gam durowych i mollowych oraz pasay; potrafi je rozpozna i wykona ;
- opanowa wibracj w stopniu pozwalajcym na swobodne jej stosowanie.
- realizuje przebieg muzyczny z dbaoci o jako dwiku ,intonacj i rytm.
- posiada umiejtno wykonania trylu, mordentu, prostych ozdobnikw, flaoletw
naturalnych oraz prostych flaoletw sztucznych;
- stosuje w grze frazowanie;
- transponuje proste tematy muzyczne wykonujc je od podanego dwiku;
- gra ze suchu proste przebiegi melodyczne;
49
- poprawnie odczytuje a vista prosty utwr w wolnym tempie.

Ucze:
- samodzielnie realizuje opracowany z pedagogiem plan pracy nad utworem;
- zna i stosuje metody efektywnego wiczenia;
- posiada umiejtno wiadomego i systematycznego wiczenia oraz korygowania bdw;
- rozwizuje problemy m.in. poprzez realizowanie wskazwek nauczyciela;
- samodzielnie odczytuje prosty zapis nutowy.
- kontroluje na bieco jako dwiku, intonacj i rytm.
Ucze:
- zdobywa praktyk estradow poprzez udzia w koncertach, audycjach i popisach solowych i kameralnych;
- zna i stosuje zasady zachowania si na estradzie, dba o estetyk ubioru;
- koncentruje si przed wystpem i podczas gry przed publicznoci;
- zna i stosuje rne techniki zapamitywania utworw;
- realizuje na estradzie zaoenia muzyczno wykonawcze: stosuje waciw artykulacj
i dynamik, dba o estetyk i jako dwiku, a take o oglny wyraz artystyczny;
- wsppracuje z pianist - akompaniatorem oraz kolegami w zespole kameralnym.
TRBKA
Ucze rozwija uzdolnienia i zainteresowania muzyczne ( dostosowane do wieku i predyspozycji)
przez uczszczanie na koncerty i suchanie muzyki z nagra. Zdobywa podstawow wiedz
o muzyce i o instrumencie.
Ucze ksztaci podstawowe umiejtnoci gry i poznaje moliwoci techniczne instrumentu.
4. Przygotowanie do czynnego udziau w yciu muzycznym oraz do dalszej edukacji
Ucze posiada niezbdne umiejtnoci w zakresie wystpw publicznych. Jest przygotowany do
kontynuacji nauki w szkole II stopnia oraz wiadomego odbioru muzyki.
50

Ucze:
- posiada podstawow wiedz na temat historii i budowy swojego instrumentu ;
- poznaje praktycznie waciwoci techniczne i wyrazowe instrumentu;
- uczestniczy (zgodnie z sugestiami nauczyciela) w wydarzeniach kulturalnych
i artystycznych;
- zdobywa i wykorzystuje wiadomoci o muzyce z dostpnych mu rde;
- korzysta z oferty edukacyjnej szkoy;
- wypowiada si w sposb prosty i zrozumiay na temat dozna artystycznych.
Ucze:
- jest wraliwy na emisj, jako i intonacj dwiku (ze szczeglnym uwzgldnieniem
techniki oddechowej);
- operuje podstawowymi sposobami artykulacji: legato, staccato, non legato;
- samodzielnie opracowuje krtkie, atwe utwory.
Ucze:
- dokonuje oceny swojej gry i koryguje popeniane bdy;
- realizuje w sposb odpowiedzialny powierzone mu zadania, m.in. w prostych formach
muzykowania zespoowego;
- postpuje zgodnie z zasadami etyki koleeskiej;
- przestrzega zasad zachowania si na estradzie.
4. Przygotowanie do czynnego udziau w yciu muzycznym oraz do dalszej edukacji
Ucze:
- zna cele i zasady prezentacji publicznych;
- posiada umiejtnoci koncentracji i krytycznej oceny swoich wystpw;
i przesuchaniach;
- zna i stosuje metody opanowania tremy przed wystpem i podczas koncertu.
- potrafi gra z akompaniamentem;
- cz programu koncertowego wykonuje na pami;
- samodzielnie wykonuje zadania wyznaczone przez nauczyciela;
- uczestniczy w rnych formach ycia muzycznego.
51
TUBA
Ucze rozwija zainteresowania muzyczne uczszczajc na koncerty i suchajc nagra.
Ucze poznaje zasady notacji muzycznej oraz podstawowe terminy i pojcia niezbdne
w odczytaniu i realizacji tekstu muzycznego.
Zdobywa wiedz dotyczc budowy i funkcjonowania instrumentu. Zachowuje prawidow
postaw podczas gry na instrumencie, jest wraliwy na emisj, jako i intonacj dwiku (ze
szczeglnym uwzgldnieniem techniki oddechowej).
Operuje podstawowymi sposobami artykulacji: legato, staccato, non legato.
Ucze nabywa zdolnoci do samodzielnej pracy z instrumentem oraz realizacji biecych zada
otrzymywanych od pedagoga.
Ucze reprezentuje szko w projektach szkolnych oraz poza placwk. Zdobywa dowiadczenia
estradowe oraz rozwija swoje kompetencje do dalszej edukacji w szkole muzycznej II stopnia.
Ucze:
- uczestniczy w yciu muzycznym i kulturalnym;
- rozwija uzdolnienia muzyczne stosownie do wieku i predyspozycji;
- zdobywa podstawow wiedz o muzyce;
Ucze:
- doskonali umiejtnoci techniczne i interpretacyjne;
- rozwija wraliwo na jako dwiku;
- rozwija umiejtno samodzielnego odczytania zapisu nutowego;
- potrafi samodzielnie opracowa krtkie, atwe utwory;
- zna i wykorzystuje w grze moliwoci techniczne instrumentu.
52

Ucze:
- realizuje indywidualnie i w zespole projekty artystyczne w zakresie swojej specjalnoci;
- prezentuje swoje umiejtnoci i postpy w grze na instrumencie;
- poznaje sposoby samodzielnej pracy w zakresie jej organizacji, kontroli i samooceny.
Ucze:
- uczestniczy jako solista i kameralista w audycjach, koncertach, konkursach i
przesuchaniach;
- zna cele i zasady prezentacji na estradzie;
- posiada umiejtno koncentracji przed wystpem i w trakcie koncertu;
- krytycznie ocenia swoje prezentacje;
- prezentuje utwory muzyczne z pamici.
- jest przygotowany do kontynuacji nauki w szkole II stopnia oraz wiadomego odbioru
muzyki.
WALTORNIA
Ucze rozwija uzdolnienia i zainteresowania muzyczne (dostosowane do wieku i predyspozycji)
poprzez uczszczanie na koncerty i suchanie muzyki z nagra. Zdobywa podstawow wiedz
o muzyce i o instrumencie.
Ucze zna i wykorzystuje w praktyce prawidow technik gry.
4. Przygotowanie do czynnego udziau w yciu muzycznym i do dalszej edukacji
Ucze posiada niezbdne umiejtnoci w zakresie wystpw publicznych. Jest przygotowany do
kontynuacji nauki w szkole II stopnia oraz wiadomego odbioru muzyki.
53
Ucze:
- posiada podstawow wiedz na temat historii i budowy swojego instrumentu ;
- poznaje praktycznie waciwoci techniczno-wyrazowe instrumentu;
- uczestniczy w wydarzeniach kulturalnych i artystycznych zgodnie z sugestiami
nauczyciela;
- zdobywa I wykorzystuje wiadomoci o muzyce z dostpnych mu rde;
- korzysta z oferty edukacyjnej szkoy;
Ucze:
- jest wraliwy na emisj, jako i intonacj dwiku (ze szczeglnym uwzgldnieniem
techniki oddechowej);
- operuje podstawowymi sposobami artykulacji: legato, staccato, non legato;
- samodzielnie opracowuje krtkie, atwe utwory.
Ucze:
- ocenia i koryguje popeniane bdy;
- realizuje w sposb odpowiedzialny powierzone mu zadania, m.in. w prostych formach
muzykowania zespoowego;
- postpuje zgodnie z zasadami etyki koleeskiej;
- zna zasady zachowania si na estradzie.
4. Czynne uczestnictwo w yciu muzycznym
Ucze:
- zna cele i zasady prezentacji publicznych;
- posiada umiejtnoci koncentracji i krytycznej oceny swoich wystpw;
i przesuchaniach;
- zna i stosuje metody opanowania tremy przed wystpem i podczas koncertu.
- potrafi gra z akompaniamentem;
- cz programu koncertowego wykonuje na pami;
- samodzielnie wykonuje zadania wyznaczone przez nauczyciela;
- uczestniczy w rnych formach ycia muzycznego.
WIOLONCZELA
54
Ucze rozwija zainteresowania muzyczne uczszczajc na koncerty i suchajc muzyki z nagra.

Ucze poznaje zasady notacji oraz podstawowe terminy i pojcia, niezbdne w odczytaniu
i realizacji tekstu muzycznego. Zdobywa wiedz dotyczc budowy instrumentu.
Ucze ksztaci umiejtno zachowania prawidowej postawy podczas gry na instrumencie oraz
waciwego posugiwania si aparatem gry. Poznaje zasady strojenia i konserwacji instrumentu.
Rozwija podstawy techniki instrumentalnej oraz wraliwo na jako dwiku i intonacj.
Prbuje improwizowa proste tematy melodyczne i gra ze suchu.
Ucze poznaje zasady wystpw publicznych: umiejtno koncentracji, prezentacji estradowej
oraz wsppracy z innymi instrumentalistami.
Ucze:
- uczestniczy w yciu muzycznym szkoy, biorc udzia w koncertach oraz audycjach
szkolnych;
- orientuje si w zasadach obowizujcych w wiecie muzycznym, zarwno jako uczestnik
czynny, jak i bierny;
- odrnia i definiuje podstawowe gatunki muzyki (muzyka klasyczna, muzyka ludowa,
muzyka rozrywkowa, jazz);
- na podstawie swoich dowiadcze z muzyk, okrela wasne potrzeby i oczekiwania
odnonie realizowanego repertuaru;
- wykazuje naturaln potrzeb ekspresji i kreatywnoci artystycznej.
Ucze:
- zna systemu notacji muzycznej w zakresie klucza basowego, wiolinowego i tenorowego;
55
- zna i stosuje podstawowe terminy i pojcia muzyczne, umoliwiajce poprawne

odczytanie i realizacj tekstu muzycznego;
- zna podstawowe rodki wyrazu muzycznego (agogika, dynamika, artykulacja, barwa,
wibracja);
- zna zasady poprawnego wydobywania i ksztatowania dwiku;
- dba i stosuje poprawn intonacj w grze.
- wykazuje si podstawow wiedz na temat budowy instrumentu, umie nazwa jego
poszczeglne czci jak i ich funkcj.
Ucze:
- okrela poprawno nastrojenia instrumentu i podejmuje prby samodzielnego strojenia;
- jest wraliwy na jako wydobywanego dwiku, potrafi go kreowa;
- prawidowo ukada praw i lew rk oraz wydobywa dwik przy zachowaniu
swobodnego aparatu gry;
- sprawnie porusza si w pozycjach szyjkowych, stosujc prawidowe zmiany pozycji;
- wykazuje si podstawow technik gry, stosuje waciwy podzia smyczka i operuje
podstawowymi sposobami artykulacji (dtach, legato, portato, martel, staccato);
- posuguje si technik przygotowawcz;
- prawidowo realizuje zapis muzyczny pod wzgldem metrorytmiki, agogiki i dynamiki;
- poznaje budow gam majorowych i minorowych oraz pasay; uczy si je rozpoznawa
i wykonywa;
- prawidowo realizuje proste dwudwiki i akordy;
- dba o czysto intonacji;
- prawidowo odtwarza gosem lini melodyczn;
- wykazuje si umiejtnoci frazowania;
- uywa wibracji jako rodka wyrazu muzycznego;
- zna rne sposoby zapamitywania utworw i potrafi zastosowa je w praktyce;
- poprawnie odczytuje a vista prosty utwr w wolnym tempie;
- gra ze suchu proste tematy melodyczne.

Ucze:
- dba o swj warsztat pracy (dobr krzesa i jego wysokoci, ustawienie pulpitu,
owietlenie) i jego estetyk;
- opracowuje plan pracy, uwzgldniajc wiczenie w harmonogramie dnia;
- samodzielnie koryguje bdy dotyczce aparatu gry, tekstu, intonacji i artykulacji;
- dostosowuje sposb wiczenia do zaistniaego problemu;
- ocenia efekty wasnej pracy;
- prezentuje umiejtno samodzielnego opracowania atwego utworu w zakresie
opanowanych dotychczas elementw techniki.
56
Ucze:
- koncentruje si przed wystpem i podczas koncertu;
- zna podstawowe zasady zachowania si na estradzie (strj, wejcie, zejcie, ukon);
- wykazuje si umiejtnoci gry w rnych formach muzykowania solowego
i zespoowego;
- w prezentacji estradowej wykorzystuje wyobrani muzyczn i ekspresj.
ZAJCIA UMUZYKALNIAJCE
1. Zapoznanie dziecka i opiekunw ze specyfik szkoy muzycznej
Dziecko i opiekun poznaj struktur szkoy pod wzgldem systemu nauczania oraz ofert szkoy
w zakresie instrumentw muzycznych. Rodzic/Opiekun otrzymuje informacje o pozytywnym
wpywie muzykowania na rozwj intelektualny i emocjonalny dziecka.
2. Rozbudzenie zainteresowa muzycznych ucznia
Ucze wyraa ruchem treci muzyczne i pozamuzyczne, piewa oraz gra na instrumentach
orffowskich.
1. Zapoznanie dziecka i opiekunw ze specyfik szkoy muzycznej
Ucze:
- bierze udzia w prezentacji instrumentw muzycznych;
- sucha realnego brzmienia instrumentw i oglda je z bliska.
Rodzic/Opiekun:
- otrzymuje informacj o sposobie badania predyspozycji muzycznych dziecka;
- otrzymuje informacj o strukturze szkoy.
2. Rozbudzenie zainteresowa muzycznych ucznia
Ucze:
- bierze aktywny udzia w zabawach muzycznych;
- piewa piosenki z repertuaru dziecicego;
- powtarza gosem pojedyncze dwiki, motywy i krtkie melodie;
- powtarza ze suchu proste rytmy;
- gra na instrumentach orffowskich;
- postrzega w utworze muzycznym nastrj, charakter oraz wybrane elementy muzyki.
ZESP
57

1. Ksztacenie umiejtnoci muzykowania w zespole
Ucze wsppracuje z innymi czonkami grupy w osiganiu celu artystycznego.
2. Rozwijanie ekspresji muzycznej i muzyczno-ruchowej
Ucze wyraa muzyk, stosujc rne rodki ekspresji.
3. Utrwalanie i rozszerzanie wiedzy oglnomuzycznej
Poprzez dziaania praktyczne ucze stosuje i utrwala poznane wiadomoci.
1. Ksztacenie umiejtnoci muzykowania w zespole
Ucze:
- realizuje rne formy aktywnoci muzycznej (do wyboru: piew, taniec, gra na
instrumentach, dziaania teatralne);
- angauje si w przygotowanie wydarze artystycznych;
- docenia warto wsppracy z koleankami i kolegami.
2. Rozwijanie ekspresji muzycznej i muzyczno-ruchowej
Ucze:
- porusza si zgodnie z charakterem i nastrojem suchanej muzyki;
- wykonuje interpretacje ruchowe piosenek i utworw muzycznych;
- wykonuje podstawowe kroki wybranych tacw ludowych, regionalnych, narodowych
polskich oraz innych;
- swobodnie improwizuje: ruchem, gosem, na instrumentach orffowskich do wybranych
przykadw muzyki klasycznej i rozrywkowej;
- piewa piosenki i inne utwory muzyczne;
- wykonuje akompaniament do piosenek i utworw instrumentalnych;
- wykonuje i improwizuje ilustracje muzyczne do przykadw z innych dziedzin sztuki
(w tym tekstw z literatury dziecicej, sztuk plastycznych);
- wykazuje si dokadnoci w realizacji zada.
3. Utrwalanie i rozszerzanie wiedzy oglnomuzycznej
Ucze:
- okrela budow formaln utworu muzycznego (AB, rondo);
- suchowo rozrnia, wymienia nazwy tacw oraz ich charakterystyczne cechy;
- utrwala wiadomoci teoretyczne poznane na zajciach rytmiki z ksztaceniem suchu
poprzez rne formy aktywnoci;
58
- zapoznaje si z literatur muzyczn, realizujc midzy innymi interpretacje ruchowe

utworw muzycznych.
ZESP INSTRUMENTALNY
1. Ksztacenie umiejtnoci gry w zespole instrumentalnym
Ucze zdobywa umiejtno wspdziaania oraz pracy w grupie. Jest odpowiedzialny za
wykonywan prac. Ksztaci umiejtno gry w zespole o rnorodnym skadzie.
2. Rozwj umiejtnoci wykonawczych w zespole instrumentalnym
Ucze posiada wiedz i umiejtnoci zdobyte na indywidualnych lekcjach gry na instrumencie,
umie je wykorzysta w pracy w zespole. Wykazuje si kreatywnoci w odczytaniu
i wykonaniu utworu.
3. Prezentacja muzyczna
Ucze bierze aktywny udzia w audycjach, koncertach indywidualnych i zespoowych, rozwija
swoj wraliwo muzyczn i estetyczn. Rozwija swoje zainteresowania muzyczne i pasj do
muzykowania zespoowego.
1. Ksztacenie umiejtnoci gry w zespole instrumentalnym
Ucze:
- jest wiadomy roli, jak peni instrumentalista w zespole;
- motywuje innych czonkw grupy do wspdziaania w zespole;
- dostraja swj instrument pod kierunkiem nauczyciela do gry w zespole;
- jest uwraliwiony na zmiany intonacji;
- wykazuje dbao o elementy metrorytmiczne podczas pracy w zespole;
- jest systematyczny, punktualny, cierpliwy i wytrway oraz koleeski w grupie;
- potrafi samodzielnie przygotowa swj warsztat pracy do zaj;
- pracuje w zespole nad zadaniami wyznaczonymi przez nauczyciela;
- dostrzega i koryguje bdy popeniane w grze zespoowej;
2. Rozwj umiejtnoci wykonawczych w zespole instrumentalnym
Ucze:
- zna notacj muzyczn, w szczeglnoci: podzia wartoci nut i pauz, metrum, wysokoci
dwikw, znaki chromatyczne;
- wykazuje umiejtno gry z nut oraz orientacj we wspzalenoci gosw
w utworach;
59
- czyta nuty ze zrozumieniem, potrafi wykona a vista atwe utwory muzyczne o prostej
fakturze, zagrane w wolnym tempie;
- posuguje si prawidow postaw podczas gry;
- w sposb prawidowy posuguje si technik gry na swoim instrumencie;
- wykazuje dbao o barw i jako dwiku podczas gry;
- wykorzystuje w grze charakterystyczne dla swojego instrumentu sposoby artykulacji,
agogiki, dynamiki oraz frazowania.
3. Prezentacja muzyczna
Ucze:
- wykonuje program przygotowany w ramach zespou;
- uczestniczy w prezentacjach zespou;
- dba o swj wizerunek sceniczny oraz estetyk zespou;
- potrafi dokona krytycznej oceny wykonanego utworu;
- wykorzystuje do prezentacji muzycznej technologi informacyjn i komunikacyjn
w zakresie wskazanym przez nauczyciela.
SZKOA MUZYCZNA II STOPNIA

WSPLNE EFEKTY KSZTACENIA PO ZAKOCZENIU NAUKI W SZKOLE
MUZYCZNEJ II STOPNIA
Ucze:
- szanuje dziedzictwokulturowe wasnego i innych narodw;
- przestrzega zasad kultury i etyki, prawa autorskiego oraz innych aktw prawnych
zwizanych z ochron dbr kultury;
- zna histori dziedziny artystycznej, w obszarze ktrej dziaa;
- posiada wiedz niezbdn do prawidowej realizacji zada praktycznych w dziedzinie
artystycznej, ktr reprezentuje;
60
zna zwizki midzy swoj i innymi dziedzinami sztuki;

aktywnie uczestniczy w yciu kulturalnym;
prezentuje swoje dokonania;
kreatywnie realizuje zadania, wykazujc si wraliwoci artystyczn;
potrafi oceni jako wykonywanych zada;
realizuje indywidualnie i zespoowo zadania i projekty artystyczne w zakresie wyuczonej
specjalnoci;
pracje w zespole w ramach przydzielonych zada, biorc wspodpowiedzialno za efekt
kocowy wsplnej pracy;
nawizuje kontakty i wsppracuje z muzykami zespou;
buduje relacje oparte na zaufaniu;
prezentuje aktywn postaw w dziaaniu;
potrafi organizowa swoj prac;
konsekwentnie dy do celu;
przewiduje skutki podejmowanych dziaa;
stosuje sposoby radzenia sobie ze stresem;
aktualizuje wiedz i doskonali umiejtnoci zawodowe;
wyszukuje, dokonuje wyboru i oceny informacji zawartych w rnych tekstach kultury;
wykorzystuje technologi informacyjn i komunikacyjn w realizacji zada artystycznych
do pogbienia wiedzy i doskonalenia umiejtnoci;
pracuje nad wasnym rozwojem artystycznym i zawodowym;
potrafi wiadomie okreli swoje moliwoci;
I . SPECJALNO - INSTRUMENTALISTYKA
II STOPNIA
Ucze:
- posuguje si technik gry, pozwalajc na wykonanie dzie muzycznych rnych epok
i stylw w muzyce solowej, kameralnej i orkiestrowej;
- waciwie interpretuje dzieo muzyczne pod kierunkiem pedagoga;
- czyta nuty a vista w stopniu wystarczajcym do odczytania i wykonania utworu;
- samodzielnie opracowuje utwory o maym stopniu trudnoci;
- czy i wykorzystuje w dziaaniach praktycznych wiedz z zakresu przedmiotw
oglnomuzycznych;
- samodzielnie wyszukuje, dokonuje wyboru i oceny informacji z zakresu przedmiotw
oglnomuzycznych, m.in. wykorzystujc technologi informacyjn i komunikacyjn;
- potrafi opanowa pamiciowo utwory ze swojego repertuaru;
- posiada niezbdne kompetencje do wystpw publicznych;
- publicznie prezentuje przygotowany program artystyczny w grze solowej i zespoowej;
- przygotowuje fragmenty partii orkiestrowych lub partii akompaniamentu;
- gra na fortepianie w zakresie elementarnym;
- aktywnie uczestniczy w kulturze, a w szczeglnoci w rnych formach ycia
muzycznego.
PODSTAWY PROGRAMOWE DO POSZCZEGLNYCH PRZEDMIOTW
61
AKORDEON
1. Profesjonalne opanowanie gry na akordeonie
Ucze nabywa umiejtnoci:
- swobodnego posugiwania si aparatem gry;
- penego wykorzystywania sposobw ksztatowania dwiku na akordeonie;
- gry a vista utworw o rnym stopniu trudnoci; rozwija wirtuozowskie elementy
techniki w oparciu o wszystkie manuay akordeonu - MD, MM MB/A;
2. Wyposaenie ucznia w wiedz oglnomuzyczn niezbdn do prawidowej realizacji
zada w grze na instrumencie
Ucze zdobywa wiedz oglnomuzyczn; poznaje nowe obszary literatury akordeonowej
oryginalnej i transkrybowanej; doskonali pod kontrol nauczyciela umiejtnoci interpretowania
wykonywanych utworw zgodnie z kanonami stylu i formy muzycznej; ksztaci umiejtnoci
odczytywania zapisu muzyki XX i XXI wieku;
3. Rozwijanie umiejtnoci w zakresie publicznych prezentacji
Ucze poznaje zasady i sposoby:
- koncentracji i panowania nad trem;
- posugiwania si rnymi formami zapamitywania utworw;
- zachowania na scenie;
- wiadomego kontrolowania swych emocji i zachowa;
- przygotowywania i poszerzania repertuaru oraz psychicznej gotowoci do wystpw
publicznych;
- radzenia sobie w zmiennych warunkach, towarzyszcych aktywnoci estradowej;
4. Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w kulturze, w rnych formach ycia
artystycznego
Ucze uczestniczy w rnych formach muzykowania zespoowego jako solista i kameralista;
zdobywa dowiadczenia jako przyszy odbiorca sztuki.
5. Przygotowanie wybranych kandydatw
artystycznego na poziomie szkoy wyszej
do
podjcia
dalszego
ksztacenia
Ucze - pod kierunkiem nauczyciela - wybiera i przygotowuje program egzaminacyjny

prezentujcy jego mocne strony; ksztaci umiejtno czytania nut a vista i samodzielnego
przygotowywania utworw w czasie klauzurowym.
CELE KSZTACENA - WYMAGANIA SZCZEGOWE:
62
1. Profesjonalne opanowanie gry na akordeonie

Ucze:
- zna histori akordeonu;
- wykazuje orientacj we wspczesnym, zrnicowanym instrumentarium akordeonowym;
- potrafi zdefiniowa budow akordeonu: zna funkcje i ukad poszczeglnych manuaw
instrumentu i dziaanie systemu regestrowego (skale, notacje, transpozycje);
- zna podstawowe zasady konserwacji instrumentu;
- zna podstawowe zasady transkrybowania na akordeon;
- posuguje si prawidowo uksztatowanym aparatem gry;
- posiada waciwe nawyki dotyczce techniki gry na akordeonie, odpowiedniej postawy
podczas gry na instrumencie, umoliwiajce ergonomiczne z punktu widzenia fizjologii
operowanie ciaem;
- posiada umiejtno penego wykorzystywania sposobw ksztatowania dwiku na
akordeonie;
- zna i wykonuje reprezentatywny dla drugiego etapu edukacyjnego repertuar akordeonowy
- oryginalny i transkrybowany;
- gra a vista utwory o zrnicowanym stopniu trudnoci, w sposb gwarantujcy cigo
narracji;
- wykonuje przygotowany program lub jego cz na pami;
- potrafi pod kierunkiem nauczyciela dokonywa transkrypcji utworw z literatury
przeznaczonej na inne instrumenty;
- poprawnie pod wzgldem technicznym i artystycznym przygotowuje i wykonuje utwory
zrnicowane pod wzgldem stylistycznym;
- posiada szeroki, zrnicowany pod wzgldem stylistycznym repertuar, zarwno
w zakresie literatury oryginalnej, jak rwnie transkrybowanej.
2. Wyposaenie ucznia w wiedz oglnomuzyczn niezbdn do prawidowej realizacji

zada w grze na instrumencie
Ucze:
- posiada ogln wiedz z literatury muzycznej, elementw dziea muzycznego, zasad
ksztatowania ekspresji muzycznej;
- posiada ogln wiedz na temat stylw muzycznych i zwizanych z nimi tradycji
wykonawczych;
- posiada wiedz dotyczc realizacji zapisw muzyki wspczesnej na akordeonie;
- zna literatur akordeonow - oryginaln i transkrybowan;
- biegle czyta nuty w kluczu wiolinowym i basowym;
- samodzielnie przygotowuje utwr o rednim stopniu trudnoci;
- koreluje wiedz teoretyczn z praktyczn nauk gry na instrumencie;
- poprawnie i samodzielnie odczytuje zapis nutowy o rnym stopniu trudnoci;
- posiada wiedz i umiejtno odczytywania zapisu muzyki XX i XXI wieku;
63
- w interpretacji utworw poszukuje odpowiednich

ze stylistycznymi kanonami wykonawczymi;
rodkw
wyrazu,
zgodnie
3. Rozwijanie umiejtnoci w zakresie publicznych prezentacji

Ucze:
- posiada ogln wiedz z zakresu rnych sposobw uczenia si utworw na pami,
technik koncentracji i sposobw opanowywania tremy; potrafi j zastosowa
w praktyce;
- wykorzystuje efektywne techniki wiczenia, umoliwiajce stay rozwj;
- przygotowuje utwory do wykonania estradowego;
- panuje nad trem;
- stosuje zasady poprawnego zachowania na estradzie;
- potrafi przystosowa si do warunkw towarzyszcych aktywnoci estradowej
(oczekiwanie publicznoci, warunki akustyczne sal koncertowych itp.);
- uczestniczy w audycjach i koncertach szkolnych na rzecz rodowiska, w przesuchaniach
i innych formach prezentacji artystycznej;
- dokonuje krytycznej oceny swojego wystpu publicznego;
- kontroluje swoje emocje i zachowania.
4. Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w kulturze, w rnych formach ycia
artystycznego
Ucze:
- zdobywa wiedz o yciu kulturalnym swojego rodowiska dziki wiedzy
oglnomuzycznej i wykorzystywaniu biecych informacji, pozyskiwanych ze rde
multimedialnych;
- posiada wiedz na temat dziedzictwa kulturowego Polski i innych krajw;
- czynnie uczestniczy w yciu szkoy i rodowiska lokalnego: w publicznych prezentacjach
jako solista lub kameralista w rnych formach muzykowania zespoowego;
- organizuje prac wasn i zespoow w ramach realizacji wsplnych zada i projektw;
- aktualizuje wiedz i doskonali umiejtnoci zawodowe;
- potrafi formuowa wasne sdy i przemylenia na tematy artystyczne;
- jest asertywny;
- integruje si i wsppracuje z muzykami w zespole, tworzc relacje oparte na zaufaniu
i dzieleniu si wiedz;
- w realizacji zada i projektw zespoowych wykazuje si kreatywnoci i inicjatyw;
- jest konsekwentny w swoich dziaaniach artystycznych;
- posiada przygotowanie do penego uczestnictwa w kulturze jako suchacz koncertw,
spektakli operowych i teatralnych, projektw multimedialnych itp.
5. Przygotowanie wybranych kandydatw
artystycznego na poziomie szkoy wyszej
do
podjcia
dalszego
ksztacenia
Ucze:
- zna wymogi egzaminacyjne obowizujce kandydatw na wysze uczelnie muzyczne;
64
- prezentuje swoje umiejtnoci techniczno-wykonawcze i artystyczne podczas egzaminw

wstpnych (przygotowanie utworu klauzurowego, czytanie a vista, prezentacja
przygotowanego programu z uwzgldnieniem wymogw egzaminacyjnych);
- wiadomie planuje swj rozwj artystyczny i zawodowy;
- prezentuje publicznie wasny wizerunek artystyczny.
ALTWKA
CELE KSZTACENIA - WYMAGANIA OGLNE:
1. Doskonalenie umiejtnoci gry na instrumencie
Ucze usprawnia aparat gry prawej i lewej rki, doskonali umiejtnoci techniczne
i interpretacyjne, pogbiajc ju opanowane rodki wyrazu oraz ksztatujc nowe. Rozwija
wirtuozowskie elementy gry na instrumencie.
2. Rozwijanie wraliwoci oraz ksztacenie estetyki gry w oparciu o wiedz oglno
muzyczn
Ucze poznaje histori swojego instrumentu, rozwija wiedz dotyczc stylw wykonawczych,
budowy formalnej utworu i interpretacji.
3. Uzyskanie kompetencji niezbdnych do prezentacji estradowej
Ucze - poprzez udzia w koncertach - doskonali umiejtno swobodnej prezentacji przed
publicznoci przy rwnoczesnym kreatywnym wyraaniu swojej wraliwoci artystycznej.
Pogbia umiejtno wsppracy z innymi instrumentalistami. Pracuje nad osigniciem
koncentracji niezbdnej do pokonania tremy i prawidowego przebieg wystpu.
4. Wyksztacenie wiadomego i kompetentnego odbiorcy dbr kultury

Ucze zdobywa podstawowe zasady zachowania si w czasie rozmaitych wydarze kulturalnych.
Podejmuje prby wiadomego ksztatowania wasnego gustu estetycznego. Wzrasta
w poszanowaniu dziedzictwa kulturowego swojego i innych narodw. Korzysta z literatury
i publicystyki muzycznej.
Ucze:
- potrafi precyzyjnie nastroi altwk;
- wiadomie wykorzystuje technik przygotowawcz lewej i prawej rki;
65
- posuguje si rnymi sposobami artykulacji, dostosowujc je do wymaga epoki i stylu

oraz wykorzystujc umiejtno improwizacji;
- wykazuje si biegoci gry w pozycjach;
- posuguje si technik dwudwikow i akordow;
- swobodnie wykonuje flaolety naturalne i sztuczne;
- czyta nuty a vista w kluczu altowym i wiolinowym, prawidowo realizujc zapis nutowy;
- samodzielnie rozwija technik gry (postawa, aparat gry, czytanie nut, biego lewej rki i
technika smyczkowa)
- stosuje rodki wyrazu odpowiednie do stylu wykonywanego utworu (wibracja, dynamika,
frazowanie, agogika, ekspresja);
- kontroluje i koryguje intonacj oraz jako dwiku;
- samodzielnie organizuje prac nad utworem, majc wiadomo jego budowy i formy.
2. Rozwijanie wraliwoci oraz ksztacenie
oglnomuzyczn
estetyki gry w oparciu o wiedz
Ucze:
- zna podstawowe formy muzyczne i style oraz wykorzystuje je w realizacji utworw;
- zna rnorodne interpretacje; umie je samodzielnie oceni i okreli mocne i sabe strony
wykonania;
- zna histori instrumentu i praktyki wykonawcze,potrafi rozpozna rnice wynikajce ze
specyfiki epoki i stylu;
- uzyskuje brzmienie altwki najbardziej charakterystyczne dla tego instrumentu,
wiadomie wykorzystujc posiadan wiedz i umiejtnoci;
- wykorzystuje technik informacyjn i komunikacyjn do pogbiania wiedzy
merytorycznej;
- wykorzystuje rodki techniczne do
rejestracji ( audio i video ) swoich wystpw
i weryfikacji osigni.
3. Uzyskanie kompetencji niezbdnych do prezentacji estradowej
Ucze:
- w sposb interesujcy przedstawia przygotowany program;
- wiadomie wsppracuje z pianist lub innym wykonawc;
- zdobywa obycie estradowe, a zwaszcza umiejtno zachowania spokoju w momencie
popenienia bdu;
- wiadomie stosuje techniki pokonywania tremy podczas wystpu;
- analizuje swoje wystpy i konstruktywnie wykorzystuje spostrzeenia;
- ma w repertuarze liczb utworw umoliwiajc udzia w koncertach;
- wsptworzy dzieo muzyczne w sposb otwarty i kreatywny;
- w utworach z towarzyszeniem fortepianu zapoznaje si z parti fortepianu;
- eksponuje walory instrumentu podczas muzykowania zespoowego;
- jest zdyscyplinowany podczas pracy w zespole.
Ucze:
66
jest wiadomy dziedzictwa kulturowego swojego i innych narodw;

jest otwarty na propozycje artystyczne i ich rnorodno kulturow;
prawidowo ocenia warto odbieranego dziea i jego wykonania;
poszukuje nowych form wyrazu artystycznego;
aktywnie uczestniczy w popularyzacji ycia kulturalnego;
ANALIZA DZIEA MUZYCZNEGO

1. Operowanie pojciami i terminami muzycznymi, niezbdnymi do analizy dziea
muzycznego
Ucze posuguje si pojciami i terminami muzycznymi z zakresu wiedzy o formie muzycznej
umoliwiajcymi poznanie rnych sposobw ksztatowania i konstruowania utworu
muzycznego.
2. Umiejtno analizy dziea muzycznego
Ucze wykorzystuje posiadan wiedz do opisu i analizy dziea muzycznego.
3. Tworzenie wypowiedzi o dziele muzycznym w oparciu o zdobyt wiedz
i umiejtnoci
Ucze prezentuje wnioski z analizy dziea muzycznego, przedstawia i uzasadnia wasne
stanowisko.
1. Operowanie pojciami i terminami muzycznymi, niezbdnymi do analizy dziea
muzycznego
Ucze:
- wymienia i definiuje elementy muzyczne (melodyka, rytmika, harmonika, dynamika,
agogika, artykulacja, kolorystyka);
- rozrnia i charakteryzuje wybrane zasady ksztatowania dziea muzycznego:
szeregowanie, ewolucyjno, okresowo;
- rozrnia i charakteryzuje rodzaje faktury dziea muzycznego, np. fortepianow, chraln,
polifoniczn, homofoniczn;
- rozpoznaje rodzaje rodkw wykonawczych;
- posuguje si terminami z zakresu wspczynnikw formy muzycznej, np. motyw, fraza,
zdanie, temat;
- rozpoznaje i charakteryzuje wybrane techniki kompozytorskie: ostinatow, wariacyjn,
imitacyjn, przetworzeniow.
2. Umiejtno analizy dziea muzycznego
67
Ucze:
- analizuje suchowo oraz wzrokowo-suchowo formy muzyczne z uwzgldnieniem cech
elementw muzycznych: faktury, obsady wykonawczej, zasad ksztatowania, budowy
utworu oraz charakteru wyrazowego:
- prostych form opartych na zasadzie podobiestwa i kontrastu, np. A A1, ABA,
- wariacji,
- fugi jednotematowej,
- formy sonatowej,
- ronda.
3. Tworzenie wypowiedzi o dziele muzycznym w oparciu o zdobyt wiedz
i umiejtnoci
Ucze:
- porwnuje analizowane dzieo muzyczne z utworami o podobnej strukturze formalnej
z tej samej oraz innych epok (zwaszcza z wasnego repertuaru);
- porwnuje rne interpretacje analizowanego dziea , wykorzystujc rwnie technologi
informacyjn i komunikacyjn;
- samodzielnie wyszukuje, dokonuje wyboru i oceny informacji o dziele muzycznym.
CHR
1. Muzykowanie zespoowe
Ucze ksztaci umiejtnoci pracy w zespole, odpowiedzialno za siebie i grup oraz wiadomie
wsptworzy dzieo.
2. Technika wokalna indywidualna i zespoowa
Ucze wiadomie posuguje si oddechem i aparatem gosowym.
3. Poznawanie i wykonywanie utworw z literatury chralnej
Ucze zna literatur poznan w trakcie zaj chralnych.
4. Prezentacja muzyki chralnej
Ucze bierze czynny udzia w audycjach, koncertach, konkursach i festiwalach.
1. Muzykowanie zespoowe
Ucze:
68
- posiada umiejtno wsppracy w grupie;

- buduje relacje oparte na zaufaniu i dzieleniu si wiedz;
- zachowuje prawidow postaw w piewie, umoliwiajc operowanie ciaem w sposb
najbardziej efektywny;
- wiadomie wsptworzy dzieo (interpretacja i oglny wyraz artystyczny) .
2. Technika wokalna indywidualna i zespoowa
Ucze:
- posiada wiedz niezbdn do rozwoju techniki wokalnej;
- wiadomie posuguje si technik wokaln, pozwalajc na wykonanie dzie muzycznych
rnych epok i stylw - w partiach chralnych dzie a cappella oraz dzie wokalnoinstrumentalnych;
- dy do realizacji swojego artystycznego rozwoju poprzez wzbogacanie swojej wiedzy
i doskonalenie umiejtnoci wokalnych.
3. Poznawanie i wykonywanie utworw z literatury chralnej
Ucze:
- posiada odpowiedni wiedz na temat literatury chralnej rnych epok, stylw
i gatunkw muzycznych oraz zwizanych z nimi tradycji wykonawczych;
- zna sylwetki kompozytorw wykonywanych utworw chralnych i wokalnoinstrumentalnych;
- zna elementarne zasady wspdziaania chru z zespoem instrumentalnym;
- posiada wiedz na temat elementw dziea muzycznego i ich struktury formalnej,
niezbdnej do poprawnej realizacji utworw wokalnych oraz dzie wokalnoinstrumentalnych;
- samodzielnie (z pomoc dyrygenta) wyszukuje, dokonuje wyboru i oceny informacji
z zakresu literatury chralnej, wykorzystujc technologi informacyjn i komunikacyjn.
4. Prezentacja muzyki chralnej
Ucze:
- wykorzystuje i czy w dziaaniach praktycznych wiedz z zakresu przedmiotw
oglnomuzycznych;
- posiada umiejtno samodzielnego, waciwego odczytania zapisu nutowego oraz
zawartych w utworze treci;
- dba o estetyk zachowania si na scenie oraz w sposb wiadomy kontroluje swoje
emocje podczas prezentacji ;
- dba o dyscyplin wykonawcz;
- potrafi przekaza suchaczowi emocje zawarte w kompozycji;
- aktywnie uczestniczy w rnych formach dziaalnoci na rzecz rozwoju kultury,
w szczeglnoci ycia muzycznego.
FAGOT
69

Ucze rozwija uzdolnienia muzyczne odpowiednio do wieku i predyspozycji. Zdobywa wiedz
o muzyce, zna podstawowe pojcia i terminy muzyczne. Chtnie uczestniczy w yciu
muzycznym i kulturalnym.
2. Doskonalenie gry na instrumencie
Ucze utrwala i rozwija umiejtnoci gry na instrumencie.
Ucze odpowiedzialnie wykorzystuje czas przeznaczony na prac z instrumentem. Przygotowuje
i wykonuje dziea muzyczne zgodnie z kanonami stylu i formy muzycznej.
4. Przygotowanie do aktywnego udziau w yciu muzycznym
Ucze wystpuje publicznie jako solista i kameralista. Posiada umiejtno pracy w duym
zespole wykonawczym. Jest wiadomym odbiorc sztuki.
5. Posugiwanie si dostpn technologi informacyjn i komunikacyjn
Ucze wykorzystuje technologi informacyjn i komunikacyjn w procesie ksztacenia
i wasnego rozwoju artystycznego.
6. Przygotowanie do kontynuowania nauki na poziomie akademickim
Ucze jest przygotowany merytorycznie do podjcia dalszej nauki oraz do czynnego udziau
w yciu muzycznym.
Ucze:
- wiadomie sucha muzyki i dokonuje waciwego wyboru odpowiedniego koncertu lub
nagrania muzyki;
- rozpoznaje brzmienie fagotu w wysuchiwanych utworach;
- znajduje w mediach i Internecie informacje dotyczce interesujcych go nagra
i poszerzajce jego wiedz muzyczn;
- porwnuje rne interpretacje wysuchanych utworw;
- poszerza wiedz na temat epok w muzyce i kompozytorw;
- zna podstawow literatur muzyczn przeznaczon na fagot;
- zna w stopniu podstawowym histori fagotu;
- gra utwory o zrnicowanym charakterze, wybrane przez pedagoga;
70
- zna i stosuje podstawowe pojcia i terminy muzyczne, w szczeglnoci: dwik, melodi,

harmoni, rytm, agogik, metrum, artykulacj, dynamik, tonacj, gam, pasa i akord;
- wykorzystuje poznan wiedz dotyczc epok, stylw i kompozytorw w pracy nad
Ucze:
- wymienia i okrela poszczeglne czci fagotu;
- zna zasady pielgnacji instrumentu i stosuje je w praktyce;
- zna budow i higien uytkowania stroika fagotowego;
- zachowuje prawidow postaw podczas gry, trzyma instrument pod odpowiednim
ktem oraz poprawnie ukada rce i palce;
- sprawnie czyta nuty w kluczach: basowym, tenorowym i wiolinowym;
- zna i skutecznie stosuje prawidow aplikatur w obrbie skali B1-d2
- gra a vista utwory z nut o przecitnej skali trudnoci, uwzgldniajc waciw
artykulacj, dynamik, frazowanie, intonacj i metrorytmik;
- posuguje si swobodnie aparatem oddechowym;
- uwzgldnia znaczenie narzdw jamy ustnej oraz zmiennej plastyki warg, mini twarzy,
pracy jzyka i otwartej krtani w celu wydobycia piknego dwiku i operowania rnymi
rodzajami artykulacji;
- zna zasady prawidowego wykonywania wicze przygotowawczych: wiczenia
oddechowe, z zakresu emisji dwiku, rnorodnej artykulacji i biegoci technicznej;
- opracowuje samodzielnie utwory z zachowaniem wiernoci zapisowi muzycznemu,
waciwego stylu epoki i indywidualnej interpretacji;
- zna i stosuje nowe rodki wyrazu artystycznego;
- posuguje si elementami techniki gry z uwzgldnieniem biegoci technicznej palcw,
niezbdnej do realizacji repertuaru;
- zna zasady gry zespoowej, potrafi wsppracowa z zespoami o rnym skadzie
instrumentalnym;
- samodzielnie pracuje z akompaniatorem;
- wiadomie pracuje nad prawidow intonacj;
- zna i wykorzystuje rne sposoby zapamitywania zapisu nutowego utworw;
- zna podstawy innych notacji muzycznych, w tym wybranych zagadnie muzyki
awangardowej.
3. Umiejtno samodzielnej pracy
Ucze:
- samodzielnie rozczytuje i opracowuje utwory przewidziane w programie nauczania;
- wykorzystuje wiedz teoretyczn w samodzielnej pracy nad przygotowaniem utworu;
- kontroluje i analizuje wasn gr podczas wiczenia;
- posiada wiedz teoretyczn na temat cech stylw i struktury form muzycznych (koncert,
sonata, suita, miniatura, temat z wariacjami), co pozwala mu na prawidow interpretacj
utworw;
71
- samodzielnie organizuje prby zespow instrumentalnych i potrafi wpywa na

interpretacj utworu muzycznego podczas pracy zespoowej;
- przestrzega podstawowych
zasad higieny pracy (przewietrzone pomieszczenie,
odpowiednie owietlenie, prawidowe ustawienie pulpitu).
Ucze:
- zna i stosuje zasady zachowania si na estradzie: odpowiedni strj, ukon, wejcie i
zejcie z estrady, dostrojenie instrumentu;
- potrafi si koncentrowa przed wystpem i podczas koncertu;
- umiejtnie stosuje sposoby opanowania tremy podczas wystpw publicznych;
- potrafi wsppracowa na estradzie z innymi muzykami biorcymi udzia w prezentacji;
- realizuje zadania, wsppracujc z wikszym zespoem instrumentalnym, takim jak:
orkiestra dta, orkiestra kameralna lub orkiestra symfoniczna;
- samodzielnie i waciwie dostraja
fagot do innych wspwykonawcw utworu
muzycznego;
- wykonuje publicznie utwory z pamici;
- umiejtnie i swobodnie prezentuje si na scenie, potrafi waciwie oceni warunki
akustyczne sali i dostosowa do niej sposb gry;
- potrafi zrnicowa role w zespole - jako solista i kameralista;
- potrafi samodzielnie zorganizowa wasny wystp np. w formie audycji, recitalu itp.;
- przestrzega przepisw prawa autorskiego, szczeglnie w zakresie rejestracji wystpw
dostpnymi metodami audiowizualnymi;
- prawidowo okrela epok i styl wykonywanych lub wysuchiwanych utworw,
obiektywnie ocenia i komentuje rnorodne interpretacje.
5. Posugiwanie si dostpn technik informacyjn i komunikacyjn
Ucze:
- stale poszerza wiedz na temat literatury swojego instrumentu, korzystajc
z nowoczesnych metod pozyskiwania informacji, w tym technik informatycznych;
- gromadzi i analizuje informacje z zakresu przedmiotu gwnego oraz przedmiotw
oglnomuzycznych;
- potrafi obsugiwa sprzt elektroniczny i rejestrowa swoj gr w celu dokonania
krytycznej oceny prezentacji;
- samodzielnie wyszukuje, analizuje i dokonuje oceny zebranych informacji.
Ucze:
- posiada kompetencje wykonawcze i wiedz ogln umoliwiajc dalsze ksztacenie.
FLET
72

Ucze rozwija i utrwala umiejtnoci gry na instrumencie.
Ucze wystpuje publicznie jako solista i kameralista. Posiada umiejtno pracy w zespole. Jest
wiadomym odbiorc sztuki.
Ucze wykorzystuje technik informacyjn i komunikacyjn wspomagajc proces ksztacenia
i wasnego rozwoju artystycznego.
5. Przygotowanie do kontunuowania nauki na poziomie akademickim

Ucze jest przygotowany merytorycznie do podjcia dalszej nauki oraz czynnego uczestnictwa
w yciu muzycznym.
Ucze:
- zna histori, budow i odmiany instrumentu: flet, flet piccolo, flet altowy;
- udoskonala znane techniki oddechu, zna budow aparatu oddechowego;
- zna sposoby rozgrywania si (wiczenia oddechowe, wiczenia emisji dwiku
i biegoci palcowej);
- zna i stosuje nowe rodki wyrazu w zakresie dynamiki i barwy dwiku;
- wiadomie posuguje si rnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamik i agogik;
- rozwin technik palcow w stopniu umoliwiajcym mu wykonywanie utworw
o charakterze wirtuozowskim;
- czyta nuty a vista;
- wiadomie wykorzystuje rne sposoby zapamitywania materiau nutowego;
- wykonuje wybrane fragmenty partii orkiestrowych.
73
Ucze:
- zna i przestrzega podstawowych warunkw higieny pracy (przewietrzone pomieszczenie,
odpowiednie owietlenie, prawidowe ustawienie pulpitu);
- organizuje i realizuje systematyczne wiczenie poszczeglnych elementw warsztatu
wedug wskazwek nauczyciela;
- w grze wykazuje si kreatywnoci, muzykalnoci i wraliwoci artystyczn;
- rozumie przebieg frazy muzycznej;
- czy i wykorzystuje wiedz teoretyczn w pracy nad samodzielnym przygotowaniem
utworu;
- posiada wiedz teoretyczn na temat cech stylw i form muzycznych (koncert, sonata,
suita, miniatura, temat z wariacjami), wspomagajc prawidow interpretacj utworw;
- poszerza wiedz na temat literatury przeznaczonej na flet, w tym kompozycji napisanych
wspczenie .
Ucze:
- posiada niezbdne umiejtnoci swobodnej prezentacji scenicznej (koncentracj
i pokonanie tremy, waciw ocen warunkw akustycznych sali i dostosowanie do niej
sposobu gry);
- potrafi zrnicowa role - jako solista i kameralista;
- kompetentnie i kreatywnie realizuje zadania artystyczne, powierzone mu w grze
zespoowej;
- na bieco ledzi wydarzenia kulturalne i bierze w nich udzia, dobierajc je pod ktem
wykonywanego programu, wykonawcw i wskazwek nauczyciela;
- ksztatuje wasne pogld, suchajc i porwnujc rne interpretacje dzie muzycznych.
Ucze:
- samodzielnie wyszukuje, wybiera i analizuje dostpne informacje z zakresu przedmiotu
gwnego oraz przedmiotw oglnomuzycznych;
- potrafi obsugiwa sprzt elektroniczny i rejestrowa swoj gr w celu dokonania analizy
i krytycznej oceny.
Ucze:
- posiada umiejtnoci wykonawcze i wiedz ogln umoliwiajc dalsze ksztacenie;
- jest wiadomym i uksztatowanym odbiorc sztuki;
- propaguje tradycj muzyki polskiej, szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych
narodw.
FLET PODUNY
74

1. Ksztacenie umiejtnoci gry na instrumencie oraz rozwijanie
muzycznej, wykorzystanie wiedzy teoretycznej w praktyce
wraliwoci
Ucze poznaje podstawy gry na instrumencie, prawidowe operowania aparatem gry oraz
sposoby analizy i interpretacji materiau muzycznego. Ucze rozwija such i wraliwo
muzyczn.
2. Zdbywanie specjalistycznej wiedzy z zakresu
kontekstu historyczno-estetycznego
przedmiotu,
z uwzgldnieniem
Ucze poznaje poszczeglne odmiany fletu podunego, specyfik ich budowy, literatur
przedmiotu, a take podstawowe rda wiedzy, dotyczce praktyki gry, ze szczeglnym
uwzgldnieniem okresu renesansu i baroku.
3. Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy, potrzeby dziaa spoecznych oraz
aktywnego uczestnictwa w yciu kulturalnym
Ucze doskonali indywidualne techniki koncentracji oraz sposoby opanowywania tremy przez
wspprac z innymi muzykami oraz czste (bierne i czynne) uczestnictwo w audycjach
i koncertach; rozwija umiejtnoci rzetelnej i obiektywnej oceny swoich kwalifikacji, poznaje
zasady waciwych relacji interpersonalnych oraz podstawow wiedz na temat emocji.
1. Ksztacenie umiejtnoci gry na instrumencie oraz rozwijanie wraliwoci
muzycznej, wykorzystanie wiedzy teoretycznej w praktyce
Ucze:
- zdobywa umiejtnoci gry na dwch podstawowych rodzajach instrumentu fletu
altowego w stroju f1 (model barokowy) oraz fletu sopranowego w stroju c2 (preferowany
model renesansowy lub wczesnobarokowy; alternatywnie model barokowy);
- alternatywnie (w zalenoci od moliwoci i zainteresowa ucznia) zdobywa
umiejtnoci gry na innych rodzajach i/lub wielkoci fletu podunego (np. voice flute,
flet altowy w stroju g1, flet tenorowy lub basowy, flaolet, czakan, piszczak
jednorczn, flety redniowieczne w stroju pitagorejskim, flety o zmodyfikowanej
konstrukcji przeznaczone do wykonywania muzyki wspczesnej) .
- ksztacenie umiejtnoci technicznych:
a) prawidowo trzyma instrument i przyjmuje waciw postaw podczas gry,
b) stosuje waciw aplikatur w zalenoci od wielkoci i rodzaju instrumentu,
c) posuguje si oddechem przeponowo-ebrowym,
d) stosuje prawidow technik zadcia, umoliwiajc opanowanie rnych
sposobw ksztatowania dwiku,
e) zna i wykorzystuje rne rodzaje artykulacji (techniki ruchw jzyka, ktre
poznaje w oparciu o wzory historyczne i wspczesne);
- ksztacenie u miejtnoci artystyczno wyrazowych:
75
a) prawidowo odczytuje zapis nutowy z uwzgldnieniem wskazwek zawartych

w historycznych rdach metodycznych,
b) czyta a vista proste utwory utrzymane w wolnym tempie,
c) stosuje odpowiednie ozdobniki - w zalenoci do stylu wykonywanego utworu
d) wiadomie wykorzystuje czynnik harmoniczny kompozycji jako rodek
ksztatowania ekspresji,
e) analizuje (pod kierunkiem nauczyciela) podstawowe elementy struktury formalnej
wykonywanej kompozycji,
f) odrnia podstawowe style muzyczne i stosuje waciwe dla nich maniery
wykonawcze (np. notes ingales w muzyce francuskiego baroku),
g) dba o precyzj intonacyjn z uwzgldnieniem temperacji historycznych,
h) korzysta z wyda faksymilowych muzyki XVII i XVIII w. i potrafi odczyta
wczesny zapis nutowy.
2. Zdbywanie specjalistycznej wiedzy z zakresu przedmiotu, z uwzgldnieniem
kontekstu historyczno - estetycznego
Ucze:
- zna rne odmiany fletu podunego i potrafi je zastosowa odpowiednio do
wykonywanego repertuaru;
- samodzielnie dba o prawidow konserwacj instrumentu (wyjmowanie i regulacja bloku,
stosowanie antykodensu, czyszczenie i oliwienie fletu, dokonywanie korekt
intonacyjnych);
- orientuje si w podstawowym repertuarze fletowym XVI-XVIII w.;
- potrafi wymieni najwaniejsze traktaty powicone praktyce wykonawczej muzyki
renesansu i baroku oraz orientuje si w podstawowych zagadnieniach z nimi
zwizanych;
- zna podstawow terminologi z zakresu teorii muzyki (zasady muzyki, formy muzyczne,
harmonia, historia muzyki);
- opisuje style, formy i gatunki muzyczne, charakterystyczne dla rnych epok
historycznych;
- samodzielnie poszukuje materiaw nutowych w zbiorach bibliotecznych i internecie.
Ucze:
- interesuje si poznawaniem repertuaru fletowego i kameralnego;
- dokonuje konstruktywnej oceny wasnych umiejtnoci, pozyskanych materiaw
nutowych oraz nagra pytowych;
- nawizuje twrczy kontakt z akompaniatorem;
- wydobywa i przekazuje suchaczom warstw emocjonaln wykonywanego utworu;
- dba o zgodne z normami spoecznymi zachowanie podczas imprez artystycznych
(zarwno jako wykonawca jak i odbiorca);
- radzi sobie ze stresem podczas wystpu publicznego;
- odnosi si z szacunkiem do innych osb;
- bierze udzia w yciu koncertowym szkoy;
76
- uczszcza na koncerty i sucha nagra utworw pochodzcych z rnych epok

historycznych, ze szczeglnym uwzgldnieniem repertuaru fletowego (flet poduny);
- interesuje si literatur pikn i/lub innymi dziedzinami sztuki i epokami, w ktrych
powstawaa wykonywana przez niego muzyka.
FLET TRAVERSO
1. Opanowanie umiejtnoci gry na instrumencie, rozwijanie wraliwoci muzycznej
oraz praktyczne wykorzystywanie wiedzy teoretycznej
Ucze zdobywa umiejtno gry na jednoklapowym flecie poprzecznym. Stopniowo opanowuje
kolejne zagadnienia techniki gry i uwzgldnia wkazwki zawartych w historycznych rdach
metodycznych. Wykazuje si wraliwoci na brzmienie instrumentu oraz systematycznie
doskonali technik gry. Zdobywa umiejtnoci samodzielnego rozumienia, analizowania
i opracowywania utworu.
2. Zdbywanie specjalistycznej wiedzy z zakresu przedmiotu, z uwzgldnieniem
Ucze poznaje histori fletu traverso oraz jego rol w muzyce rnych epok. Zapoznaje si
z fletow literatur muzyczn baroku i klasycyzmu. Zdobywa wiedz z zakresu historycznych
praktyk wykonawczych.
Ucze rozwija samodzielno oraz zdolno do odpowiedzialnego realizowania powierzonych
mu zada. Obiektywnie ocenia kompetencje wasne oraz innych. Chtnie wsppracuje
w zespole. Szanuje dziedzictwo kultury europejskiej poprzez systematyczne jej poznawanie
i aktywne w niej uczestnictwo.
1. Opanowanie umiejtnoci gry na instrumencie, rozwijanie wraliwoci muzycznej
Ucze:
- opanowuje elementy techniki gry:
a) ksztaci zasady prawidowej postawy podczas gry,
b) opanowuje technik zadcia oraz ksztatowania dwiku zgodnie z zaoeniami
estetycznymi epoki: technika messa di voce, rnorodno barwy poszczeglnych
dwikw zwizana z tonacj (chwyty proste i widekowe),
c) stosuje rodzaje artykulacji odpowiednie do zaoe stylistycznych epoki,
d) stosuje aplikatur, z uwzgldnieniem braku enharmonicznej zamiany dwikw,
77
e) opanowuje intonacj uwzgldniajc stosowanie strojw nierwnomiernie

temperowanych;
samodzielnie dokonuje wstpnej analizy utworu od strony charakteru, formy, harmonii;
rozpoznaje styl utworu oraz potrafi zdefiniowa jego podstawowe cechy;
z pomoc nauczyciela rozwizuje podstawowe problemy interpretacyjne (frazowanie,
artykulacja, dobr tempa);
stosuje dawne praktyki wykonawcze:
a) formuuje myli muzyczne zgodnie z logik harmonii oraz retoryk muzyczn,
b) potrafi samodzielnie zastosowa podstawowe ozdobniki, odpowiednio do stylu
oraz charakteru utworu;
c) potrafi poprawnie zastosowa praktyk notes ingales,
d) czyta nuty w kluczu wiolinowym i starofrancuskim;
czyta a vista nieskomplikowane utwory;
zna podstawowe zasady wsppracy z basso continuo:
a) jest wiadomy zwizku interpretacji linii melodycznej z warstw
b) harmoniczn,
c) precyzuje oraz czytelnie przekazuje swoje intencje wykonawcze,
d) aktywnie wspdziaa z akompaniatorem w celu uzyskania zaoonego efektu
muzycznego;
podczas publicznego wystpu potrafi panowa nad trem, wykorzystuje umiejtnoci
prawidowego oddechu oraz techniki koncentracji;
posiada wiedz na temat budowy oraz pielgnacji fletu traverso:
a) delikatnie obchodzi sie z instrumentem,
b) posiada wiedz na temat waciwoci drewna,z ktrego jest wykonany instrument,
c) regularnie oliwi, czyci i konserwuje flet,
d) potrafi cakowicie rozoy i zoy instrument w celu jego konserwacji.
2. Zdobywanie specjalistycznej wiedzy z zakresu

przedmiotu,
z uwzgldnieniem
Ucze:
- orientuje si w literaturze fletowej, ze szczeglnym uwzgldnieniem epoki baroku
i klasycyzmu;
- zna podstawowe formy muzyki solowej, kameralnej i orkiestrowej z udziaem fletu
traverso;
- rozrnia style charakterystyczne dla muzyki XVII i XVIII wieku;
- stosuje historyczne praktyki wykonawcze w sposb adekwatny do stylu wykonywanego
utworu;
- posiada podstawow wiedz z zakresu historii fletu, z uwzgldnieniem zmian w budowie,
brzmieniu i technice gry na tym instrumencie;
- korzysta z dostpnych materiaw, takich jak wspczesne opracowania muzyki dawnej,
ksiki, artykuy oraz teksty rdowe, traktaty historyczne, faksymilowe i urtekstowe
wydania nut ;
- wymienia autorw oraz tytuy wybranych traktatw historycznych dotyczcych muzyki
dawnej;
- wykorzystuje do nauki rodki techniki informacyjnej i komunikacyjnej .
78

Ucze:
- potrafi nawizywa kontakty i umiejtnie wspdziaa z innymi;
- buduje waciwe relacje z przeoonymi i kolegami, oparte na wzajemnym szacunku
i tolerancji;
- jest samodzielny w formuowaniu wasnych opinii oraz ocenie prezentacji artystycznych;
- potrafi obiektywnie i krytycznie oceni swoje dokonania;
- wsppracuje z innymi muzykami;
- jest otwarty na rne koncepcje artystyczne;
- odczuwa potrzeb kontaktu ze sztuk poprzez uczestnictwo w koncertach, wernisaach,
spektaklach teatralnych oraz czytanie ksiek;
- jako twrca i odbiorca sztuki potrafi zachowywa si zgodnie z przyjtymi normami
spoecznymi (odpowiednia postawa, strj, szacunek dla publicznoci);
- jest przygotowany do podjcia dalszej edukacji muzycznej na poziomie akademickim.
FORTEPIAN
1. Zdobywanie wiedzy o muzyce
Ucze rozwija nabyt wiedz o muzyce i historii fortepianu. Integruje wszystkie elementy
wiedzy z przedmiotw oglnomuzycznych (zasady muzyki, historia muzyki, harmonia, analiza).
Ksztaci umiejtno samodzielnego docierania do informacji w wersji papierowej
i elektronicznej.
2. Rozwj techniki gry na fortepianie
Ucze zdobywa nowe rodki wykonawcze, doskonali je w zakresie artystycznej i wirtuozowskiej
gry. Doskonali elementy warsztatu gry w zakresie m. in: wydobycia dwiku, elastycznoci
aparatu, stosowania rnorodnych technik gry, wykorzystania pedalizacji, gry gam i pasay.
3. Ksztatowanie wraliwoci muzycznej i estetycznej
Ucze doskonali umiejtnoci w zakresie interpretacji muzycznej, zgodnej ze stylem,
charakterem i budow formaln utworw. Ksztatuje wiadomo stosowania rodkw
wykonawczych w zalenoci od rodzaju utworu i stylu. Rozwija sprawno niezbdn do
wykonywania rnorodnych form literatury fortepianowej, pochodzcej z rnych epok.
4. Przygotowanie do samodzielnej pracy nad gr i repertuarem
79
Ucze doskonali swoje umiejtnoci gry w domu. Samodzielnie i skutecznie rozwija dobr
rodkw, umoliwiajcych osiganie celw w pracy nad utworami. Doskonali umiejtno
korygowania wasnych bdw i organizacji czasu przeznaczonego na wiczenie.
5. Przygotowanie do publicznej prezentacji muzyki
Ucze doskonali umiejtno gry przed publicznoci. wiadomie stosuje rne sposoby
pamiciowego opanowania utworu, opanowywania tremy i koncentracji na zadaniu muzycznym.
Usprawnia umiejtno dokonywania krytycznej oceny wykonywanych utworw.
6. Aktywny udzia w popularyzacji kultury muzycznej
Ucze kreatywnie realizuje zadania artystyczne. Aktywnie uczestniczy w rnych formach ycia
muzycznego.

1. Wiedza o muzyce
Ucze:
- zna oglne zasady budowy i wydobywania dwieku fortepianu oraz jego historycznych
prototypw: klawikordu, klawesynu i pianoforte;
- analizuje utwr muzyczny, wykorzystujc wiedz z przedmiotw oglnomuzycznych:
zasady muzyki, historia muzyki, harmonia, analiza dziea muzycznego;
- zna oznaczenia dynamiczne, artykulacyjne, agogiczne i interpretacyjne (w tym oznaczenia
woskie);
- rozpoznaje i definiuje cechy charakterystyczne budowy formalnej utworw: np.: fuga,
suita, forma sonatowa, cykl sonatowy, rondo, wariacje, koncert, etiuda, miniatura i dua
forma romantyczna;
- rozpoznaje i wymienia cechy charakterystyczne stylu epoki i kompozytora
wykonywanych utworw np. technika imitacyjna w polifonii barokowej, faktura
homofoniczna w utworach klasycznych, tempo rubato i oddech w romantycznej
kantylenie, wykorzystanie kolorystyki brzmienia w impresjonizmie;
- samodzielnie dociera do informacji dostpnych w formie drukowanej i elektronicznej.
2. Rozwj techniki gry na fortepianie
Ucze:
- prawidowo wydobywa i ksztatuje dwik we wszystkich rejestrach, ze szczeglnym
uwzgldnieniem:
a) estetyki brzmienia,
80
b) wraliwoci na barw,
c) szerokiej skali dynamicznej,
d) rnorodnych sposobw jego wydobycia,
e) wyrwnania brzmienia;
wykorzystuje elementy techniki gry w sposb wirtuozowski;
swobodnie i elastycznie posuguje si aparatem gry ze szczeglnym uwzgldnieniem
synchronizacji pracy rk we wszystkich typach faktury, niezalenoci rk oraz
sprawnoci technicznej lewej rki;
gra rnorodn artykulacj w nastpujcych technikach gry:
a) palcowej
,
b) pasaowej,
c) dwudwikowej,
d) oktawowej,
e) akordowej,
f) repetycyjnej,
g) kantylenowej,
h) przerzuty, skoki,
i) ozdobniki, tryle, arpeggio, glissando, tremolo itp.,
prawidowo realizuje faktur homofoniczn i polifoniczn:
a) proporcje brzmienia pomidzy kilkoma planami muzycznymi,
b) polifonia 3- i 4-gosowa,
c) prowadzenie kilku gosw jedn rk,
d) opanowanie penego zakresu struktur polirytmicznych;
posuguje si rnorodn pedalizacj m.in. ppeday, peda wibracyjny;
doskonali technike gry a` vista;
prawidowo gra wszystkie gamy i pasae: majorowe oraz minorowe harmoniczne
i melodyczne w pozycjach oktawy, tercji, seksty i decymy oraz podwjnych tercjach;
odpowiednie do nich pasae toniczne z przewrotami mieszane, pasae oparte na
czterodwikach dominanty septymowej i akordach septymowych zmniejszonych
z przewrotami mieszane, gamy chromatyczne w pozycjach i podwjnych tercjach.
3. Ksztatowanie wraliwoci muzycznej i estetycznej

Ucze:
- interpretuje utwory muzyczne zgodnie z ich stylem, charakterem i budow formaln,
szczeglnie uwzgldniajc:
a) estetyk brzmienia,
b) ksztatowanie formy w czasie : prawidowy rytm, pulsacj, tempo finalne, rnice
agogiczne, tempo rubato i inne,
c) ksztatowanie napi muzycznych w melodyce,
d) artykulacj,
e) dynamik,
f) stosunek planw (perspektyw brzmienia),
g) zrnicowan barw dwiku - kolorystyk (m.in. efekty impresjonistyczne),
h) przebieg harmoniczny utworu,
i) waciwe frazowanie,
j) ornamentyk,
81
k) pedalizacj;
- wiadomie przekazuje tre muzyczn utworu, wykorzystujc wyobrani brzmieniow,
ekspresj wypowiedzi, emocje i intelekt;
- wykonuje literatur fortepianow z rnych epok muzycznych i w rnych stylach:
baroku, klasycyzmu, romantyzmu, impresjonizmu i wspczesnoci (XX i XXI wieku);
- prawidowo i ze zrozumieniem przedstawia rne formy muzyczne: utwory polifoniczne,
klasyczny cykl sonatowy (do wyboru np.: sonat, koncert), rondo, wariacje, etiudy,
utwory wirtuozowskie, utwory kantylenowe, miniatury i due formy romantyczne;
- poprawnie wykonuje z pamici podczas wystpw publicznych nastpujcy program: trzy
etiudy lub inne utwory wirtuozowskie (w tym co najmniej jedna etiuda F. Chopina)
uwzgldniajce technik: palcow obu rk, podwjnych dwikw i oktaw; utwr
polifoniczny (do wyboru: preludium i fuga J. S. Bacha lub inna forma cykliczna
w caoci); sonat klasyczn w caoci; utwr F. Chopina, utwr dowolny (do wyboru:
romantyczny, neoromantyczny, impresjonistyczny lub wspczesny) oraz koncert (do
wyboru: cao, cz I lub II i III); dopuszcza si wykonanie z nut muzyki
skompoznowanej po 1950 roku.
4. Przygotowanie do samodzielnej pracy nad gr i repertuarem
Ucze:
- podczas wiczenia w domu:
a) kontroluje prawidow postaw przy instrumencie,
b) pracuje wiadomie nad rozwijaniem rodkw wykonawczych,
c) doskonali umiejtnoci wykonawcze w pracy nad interpretacj utworw,
d) stale pracuje nad doskonaleniem sposobw wydobycia dwiku,
e) prawidowo odczytuje nowy utwr muzyczny,
f) rozumie pojcia muzyczne, samodzielnie okrela charakter utworu oraz stosuje
odpowiednie rodki wyrazu,
g) samodzielnie pokonuje problemy techniczno-wykonawcze i interpretacyjnomuzyczne,
h) koryguje popeniane bdy
i) ekonomicznie wykorzystuje czas przeznaczony na wiczenie.
5. Przygotowanie do publicznej prezentacji muzyki
Ucze:
- posiada umiejtno przekazu treci muzycznej wykonywanego utworu podczas
publicznego wystpu;
- posuguje si rnorodnymi sposobami
pamiciowego opanowania utworw
muzycznych;
- panuje nad trem podczas publicznych wystpw muzycznych;
- potrafi inteligentnie reagowa na bdy i sprawnie je korygowa podczas wystpu;
- utrzymuje w gotowoci wykonawczej wybrane utwory;
- wsppracuje z innym instrumentalist lub orkiestr podczas prezentacji koncertu
fortepianowego;
- dokonuje oceny krytycznej wykonanych utworw;
- stosuje podstawowe zasady obycia estradowego.
82
6. Aktywny udzia w popularyzacji kultury muzycznej

Ucze:
- planuje i realizuje przedsiwzicia muzyczne;
- rozwija umiejtnoci wsppracy z innymi i tworzenia dobrych relacji;
- bierze udzia w rnych formach aktywnoci muzycznej (audycje, koncerty, kursy i
inne).
FORTEPIAN OBOWIZKOWY
1. Zdobycie podstawowej wiedzy na temat budowy i historii instrumentu
Ucze poznaje budow, moliwoci brzmieniowe instrumentu oraz jego histori.
2. Ksztacenie podstaw gry na fortepianie
Ucze zdobywa umiejtno gry na instrumencie na rednim poziomie zaawansowania,
prawidowo posugujc si aparatem gry; ksztatuje umiejtno realizacji notacji muzycznej
z elementami analizy utworw.
3. Rozwj umiejtnoci technicznych i interpretacyjnych
Ucze doskonali rodki wykonawcze w zakresie podstawowych technik gry, rozwija sprawno
w zakresie interpretacji.
4. Ksztacenie umiejtnoci gry a vista
Ucze zdobywa umiejtno prawidowego grania a vista atwych utworw muzycznych.
5. Ksztacenie umiejtnoci w zakresie gry zespoowej
Ucze poznaje zasady gry w zespole, wykorzystujc nabyt wiedz i umiejtnoci muzyczne.
6. Ksztatowanie samodzielnoci w pracy
Ucze rozwija umiejtno posugiwania si wiedz w pracy nad utworem i wiadomego
uczenia si na pami; podejmuje inicjatywy w orgnizowaniu przedsiwzi muzycznych;
potrafi samodzielnie wykorzystywa techniki informatyczne w rozwoju wiedzy i umiejtnoci.
1. Zdobycie podstawowej wiedzy na temat budowy i historii instrumentu
Ucze:
83
- wyminia i okrela poszczeglne czci fortepianu;

- zna zarys historyczny instrumentu.
Ucze:
- prawidowo posuguje si aparatem gry:
a) postawa przy instrumencie,
b) uoenie rk,
c) pozycja doni i palcw,
d) swoboda nadgarstka,
e) koordynacja i niezaleno rk;
- zna podstawow notacj muzyczn w kluczu wiolinowym i basowym:
a) przyporzdkowuje nut jako zapis graficzny waciwym klawiszom,
b) prawidowo odczytuje rytm, znaki chromatyczne, takie jak: krzyyk, bemol,
kasownik,
c) zna zapis graficzny artykulacji, dynamiki i pedalizacji,
d) rozumie oznaczenia agogiczne;
- ucze analizuje utwory pod wzgldem budowy formalnej i przebiegu tonalnego.
3. Rozwj umiejtnoci technicznych i interpretacyjnych
Ucze:
- realizuje utwory o rnych problemach technicznych:
a) biego palcowa,
b) gra dwudwikw i akordw,
c) pochody pasaowe,
d) potrafi wykona podstawowe ozdobniki;
- stosuje zasady techniki gry z wykorzystaniem:
a) artykulacji ( portato, legato, staccato),
b) dynamiki,
c) agogiki,
d) stylistyki,
e) frazowania,
f) pedalizacji;
- umiejtnie stosuje zasady ksztatowania dwiku;
- wykonuje utwory w fakturze homofonicznej i polifonicznej;
- potrafi waciwie rozplanowa i realizowa dynamik utworu;
- interpretuje utwory zgodnie z ich stylem.
4. Ksztacenie umiejtnoci gry a vista
Ucze:
- dokonuje wstpnej analizy utworu;
- kojarzy zapis nutowy z jego brzmieniem;
84
gra a vista proste utwory w kluczu wiolinowym i basowym;

dba o poprawn realizacj tekstu.
5. Ksztacenie umiejtnoci w zakresie gry zespoowej

Ucze:
- potrafi wykona utwory na 4 rce lub proste akompaniamenty instrumentalne
i wokalne;
- wsppracuje z pozostaymi muzykami, realizujc spjn interpretacj w zespole
(agogika, dynamika, frazowanie ).
6. Ksztatowanie samodzielnoci w pracy
Ucze:
- w samodzielnej pracy nad utworem wykorzystuje wiedz zdobyt na innych przedmiotach
(zwaszcza teoretycznych);
- planuje i realizuje przedsiwzicia muzyczne;
- wykorzystuje techniki informatyczne ( nagrania muzyczne, zasoby nutowe, opracowania
teoretyczne i inne) do samodzielnego rozwoju.
GITARA
1. Rozwijanie zainteresowa muzycznych ucznia
Ucze uczestniczy w wydarzeniach kulturalnych (koncerty, sztuki teatralne, filmy, wystawy).
Pozyskuje, wybiera i ocenia informacje, wykorzystujc najnowsz technik informacyjn
i komunikacyjn. Poznaje literatur muzyczn przedmiotu. Pogbia wiedz oglnomuzyczn
i sprawnie posuguje si fachow terminologi muzyczn. Wykorzystuje wiedz teoretyczn do
realizacji zada artystycznych.
2. Rozwijanie umiejtnoci wiadomej pracy nad doskonaleniem gry
Ucze wiadomie doskonali swoje umiejtnoci techniczne i wzbogaca rodki wyrazu
artystycznego. Samodzielnie doskonali prac nad utworem. Rozwija umiejtno suchania
wasnej gry, wiadomego wiczenia i korygowania bdw. Gra a vista nieskomplikowane
utwory. Interpretuje utwory w oparciu o styl, form i wiedz oglnomuzyczn. Potrafi dokona
waciwej oceny poziomu swojej wiedzy i umiejtnoci.
3. Przygotowanie do prezentacji artystycznej
Ucze jest przygotowany do udziau w yciu muzycznym oraz upowszechniania wartoci
estetycznych muzyki. Posiada wraliwo i wyobrani muzyczn umoliwiajc wyraanie
wasnych koncepcji artystycznych. Podczas wystpu wiadomie kontroluje swoje emocje
85
i zachowanie. W zalenoci od predyspozycji i umiejtnoci podejmuje prby improwizacji,

aranacji i kompozycji. Potrafi opanowa pamiciowo dusze programy muzyczne. Potrafi
wsppracowa z innymi wykonawcami w zespoach muzycznych. Buduje relacje oparte na
zaufaniu i dzieleniu si wiedz. Podejmuje inicjatywy kulturalne.
1.
Rozwijanie zainteresowa muzycznych ucznia
Ucze:
- wiadomie uczestniczy w wydarzeniach muzycznych i kulturalnych (koncerty i inne
formy sztuki);
- wykorzystuje udzia w koncertach, warsztatach, festiwalach i wykadach jako rdo
inspiracji do wasnej aktywnoci i dalszego zdobywania wiedzy;
- aktywnie uczestniczy w yciu lokalnej spoecznoci muzycznej, dzielc si swoimi
zainteresowaniami muzycznymi;
- samodzielnie wyszukuje i wybiera informacje o muzyce, wykorzystujc dostpne rda
drukowane i elektroniczne;
- samodzielnie poznaje literatur gitarow przez udzia w koncertach i suchanie muzyki
z nagra.
2. Rozwijanie umiejtnoci wiadomej pracy nad doskonaleniem gry
Ucze:
- stosuje waciwe sposoby uytkowania i konserwacji instrumentu;
- poprawnie posuguje si aparatem gry;
- posiada podstawowe umiejtnoci harmonizacji melodii i realizacji akompaniamentu;
- wiadomie ksztatuje dwik (posuguje si zrnicowan barw i rnymi sposobami
artykulacji);
- w oparciu o wiedz oglnomuzyczn, analizuje i interpretuje utwory solowe i kameralne,
zgodnie z ich budow formaln i stylem;
- samodzielnie doskonali swoj technik wykonawcz;
- gra proste utwory a vista z uwzgldnieniem prawidowej artykulacji, dynamiki,
frazowania i rytmu;
- samodzielnie przygotowuje wybrane utwory: opracowuje aplikatur, wiczy wiadomie,
suchajc wasnej gry, dokonuje korekty popenianych bdw oraz dobiera rodki
wyrazu artystycznego;
- wykonuje utwory z rnych epok (od polifonicznych form renesansu i baroku do muzyki
wspczesnej), w tym formy cykliczne (w caoci, lub wybrane czci) oraz etiudy
o zrnicowanej problematyce technicznej;
- realizuje gamy w tonacjach do czterech krzyykw i trzech bemoli (jednogosowo, tercje,
seksty, oktawy, decymy) ;
- zna podstawowe akordy durowe, mollowe, septymowe i zmniejszone;
- rozpoznaje i rozwija swoje zdolnoci i zainteresowania muzyczne;
86
- w zalenoci od posiadanych predyspozycji i umiejtnoci, podejmuje prby

improwizacji, aranacji i kompozycji;
- posuguje si fachow terminologi muzyczn;
- potrafi dokona obiektywnej oceny poziomu swojej wiedzy i umiejtnoci.
3. Przygotowanie do prezentacji artystycznej
Ucze:
- posiada umiejtnoci techniczno-wyrazowe oraz predyspozycje psychiczne do wystpw
solowych i gry kameralnej;
- dysponuje wraliwoci i wyobrani muzyczn, umoliwiajc mu wyraanie wasnych
koncepcji artystycznych;
- buduje ( z nauczycielem i innymi uczniami) relacje oparte na zaufaniu i dzieleniu si
wiedz;
- w sposb wiadomy kontroluje swoje emocje i zachowanie;
- przestrzega podstawowych zasad zachowania si na estradzie;
- aktywnie uczestniczy w rnych formach ycia muzycznego;
- opanowuje pamiciowo rozbudowany repertuar (precital);
- szanuje wasno intelektualn.
HARFA PEDAOWA
Ucze usprawnia aparat gry, doskonali umiejtnoci techniczne i interpretacyjne, poszerzajc
rodki wyrazu o nowe i pogbiajc ju opanowane. Rozwija wirtuozowskie elementy gry.
2. Rozwijanie umiejtnoci gry na instrumencie w oparciu o wiedz oglnomuzyczn
Ucze poznaje histori harfy wraz z jej literatur, poszerza wiedz dotyczc stylw
wykonawczych, budowy formalnej utworw i znaczenia terminw muzycznych w celu
prawidowej interpretacji wykonywanego repertuaru.
3. Uzyskanie kompetencji niezbdnych do prezentacji estradowej w grze solowej
i zespoowej
Ucze poprzez udzia w koncertach doskonali umiejtno swobodnej prezentacji przed
publicznoci przy rwnoczesnym kreatywnym wyraaniu swojej wraliwoci artystycznej.
koncentracji umoliwiajcej opanowanie tremy i prawidowy przebieg wystpu.
4. Przygotowanie do wiadomego i kompetentnego odbioru dbr kultury
87
Ucze ksztaci umiejtno waciwego zachowania w czasie rozmaitych wydarze kulturalnych.

Podejmuje prby wiadomego ksztatowania wasnego gustu estetycznego. Wzrasta
Ucze:
- przyjmuje prawidow postaw podczas gry na instrumencie oraz dysponuje swobodn
technik gry, pozwalajc na prawidowe wykonanie dzie muzycznych rnych epok
i stylw w muzyce solowej, kameralnej i orkiestrowej;
- prawidowo odczytuje zapis utworw muzycznych oraz interpretuje je zgodnie
z zamysem kompozytora;
- umiejtnie realizuje skomplikowane harmonicznie i rytmicznie przebiegi muzyczne,
zwracajc uwag na prawidowo utrzymany puls i akcentacj;
- dostosowuje rodki wyrazu do rodzaju wykonywanego utworu, sprawnie wykorzystujc
odpowiedni artykulacj, agogik, dynamik, frazowanie i ekspresj;
- czyta nuty a vista w sposb gwarantujcy szybkie opanowanie nowego materiau;
- poprawnie odczytuje i realizuje wspczesn notacj muzyczn;
- prawidowo realizuje szeroki wachlarz harfowych efektw brzmieniowych;
- poprawnie realizuje ozdobniki;
- w interpretacji dzie muzycznych kreatywnie wyraa swoj wraliwo artystyczn;
- potrafi prawidowo nastroi harf, uywajc elektronicznego aparatu do strojenia lub
kamertonu;
- jest wyczulony na dokadne strojenie harfy, potrafi korygowa jej strj w miar
pojawiajcych si problemw intonacyjnych podczas prezentacji utworu;
- samodzielnie planuje prac nad utworem, zapoznajc si z jego budow formaln
i stylem;
- kontroluje i obiektywnie ocenia swoj prac;
- efektywnie organizuje swoj prac poprzez wiadome wykorzystanie rnorodnych
sposobw wiczenia;
- opanowuje pamiciowo cz utworw ze swojego repertuaru poprzez wykorzystanie
rnych technik zapamitywania;
- wykorzystuje w praktyce wiedz zdobyt podczas zaj z przedmiotw
oglnomuzycznych;
- realizuje (indywidualnie i zespoowo) projekty artystyczne w zakresie swoich
umiejtnoci;
- wsppracuje w zespole kameralnym, penic rol
instrumentu wiodcego lub
akompaniujcego;
- przygotowuje i samodzielnie opracowuje fragmenty partii orkiestrowych;
- podejmuje prby aranacji utworw oraz krtkich improwizacji (np. kadencji);
- ocenia swoje dokonania oraz dokonania innych;
- prawidowo wykonuje program recitalu dyplomowego.
88
2. Rozwijanie umiejtnoci gry na instrumencie w oparciu o wiedz oglnomuzyczn

Ucze:
- zna histori harfy na tle historii muzyki, jej literatur, budow oraz sposb
konserwowania instrumentu;
- stosuje w praktyce swoj wiedz z zakresu przedmiotw oglnomuzycznych;
- rozszerza wiedz w zakresie terminw muzycznych o dodatkowe, dotyczce
szczegowej interpretacji i ekspresji;
- utrwala wiedz z zakresu stylw muzycznych i zrnicowanego sposobu artykulacji;
- analizuje utwr od strony budowy formalnej, harmonii, stylu i cech charakterystycznych
dla danej epoki;
- zna sposoby zapisu rnorodnej artykulacji, specyficznych dla harfy efektw
brzmieniowych oraz wspczesnej notacji muzycznej;
- zna rnorodne interpretacje muzyczne i potrafi je oceni;
- wiadomie dba o swj rozwj artystyczny, stale wzbogacajc swoj wiedz;
- zna harfow literatur solow, kameraln oraz wybrane fragmenty utworw
orkiestrowych;
- korzysta z literatury specjalistycznej i publicystyki muzycznej;
- wykorzystuje techniki informacyjne i komunikacyjne do pogbiania wiedzy
merytorycznej i wyszukiwania nowego repertuaru;
- wykorzystuje rodki techniczne do audiowizualnej rejestracji swoich wystpw oraz
weryfikacji wasnych osigni.
3. Uzyskanie kompetencji niezbdnych do prezentacji estradowej w grze solowej
i zespoowej
Ucze:
- przestrzega zasad zachowania si na estradzie;
- zna sposoby koncentracji i opanowania tremy podczas wystpw;
- opanowuje pamiciowo wiksze formy muzyczne;
- stosuje autorefleksj i potrafi j wyrazi w celu wzbogacenia wasnego rozwoju;
- jest zdyscyplinowany podczas pracy w zespole;
- w sposb otwarty i kreatywny wsptworzy dzieo muzyczne;
- w pracy zespoowej zaznajamia si z partiami innych instrumentw w partyturze;
- wsppracuje w zespole, grajc rol zarwno instrumentu wiodcego, jak
i akompaniujcego;
- wykazuje si kompetencjami spoecznymi w organizowaniu gry zespoowej (przestrzega
zasad kultury i dobrego wychowania, okazuje pomoc kolegom, wykazuje si
odpowiedzialnoci za prac swoj oraz zespou, jest elastyczny, otwarty na zmiany,
szanuje siebie i innych);
- ponosi odpowiedzialno za podejmowane dziaania;
4. Przygotowanie do wiadomego i kompetentnego odbioru dbr kultury
Ucze:
- zachowuje si odpowiednio podczas wydarze kulturalnych, w ktrych bierze czynny lub
bierny udzia;
89
- jest wiadomy dziedzictwa kulturowego swojego i innych narodw, odnosi si do nich

z szacunkiem, rozumiejc i akceptujc ich odmienno;
- poszerza swj repertuar o nowo powstae dziea z zakresu literatury polskiej;
- jest otwarty na nowe propozycje artystyczne;
- poszukuje nowych form wyrazu artystycznego;
- wykazuje ch ksztatowania wasnego gustu muzycznego;
- prawidowo ocenia warto dziea i jego wykonanie;
- aktywnie uczestniczy w propagowaniu ycia kulturalnego.
HARMONIA PRAKTYCZNA
1. Zdobywanie podstawowej wiedzy z zakresu harmonii
Ucze poznaje budow i sposb czenia akordw w ramach systemu tonalnego dur - moll,
poznaje zasady rozwizywania skadnikw dysonansowych w akordzie, ksztaci umiejtno
rozumienia podstawowych poj harmonicznych.
2. Rozpoznawanie w utworach muzycznych przebiegw harmonicznych
Ucze rozpoznaje akordy oraz okrela ich funkcje.
3. Praktyczna realizacja prostych konstrukcji harmonicznych
Ucze realizuje na instrumencie, w piewie zespoowym i w formie pisemnej konstrukcje
harmoniczne.
4. Kreatywne wykorzystywanie poznanej wiedzy
Ucze tworzy przebiegi harmoniczne.
1. Zdobywanie podstawowej wiedzy z zakresu harmonii
Ucze:
- zna zasady budowy, okrelania i czenia trjdwikw i czterodwikw
na wszystkich stopniach gamy w ukadzie czterogosowym, w rnych odmianach skali
majorowej (naturalna, harmoniczna) i minorowej (naturalna, harmoniczna, dorycka);
- zna zasady budowy i czenia rnych form dominanty (dominanta z podwjnym
opnieniem, septymowa, septymowa bez prymy, nonowa, nonowa bez prymy, akord
chopinowski);
- zna zasady harmonizowania melodii i zasady basu cyfrowanego (w odniesieniu
do epoki baroku);
- zna zasady wychylenia modulacyjnego;
- zna pojcie modulacji (diatoniczna, chromatyczna, enharmoniczna);
- zna rodzaje dwikw obcych (opnienia i midzyakordowe);
90
- zna zjawisko alteracji.

2. Rozpoznawanie w utworach muzycznych przebiegw harmonicznych
Ucze:
- na podstawie zapisu nutowego rozpoznaje poznane akordy i wynikajce z nich relacje
funkcyjne, kadencje, wychylenia modulacyjne, modulacje, progresje (modulujc
i niemodulujc);
- rozrnia w zapisie nutowym skadniki akordu (w tym dysonujce), dwiki obce
i alterowane;
- okrela poznane zagadnienia harmoniczne w realizowanym przez siebie repertuarze
i w utworach zapisanych w fakturze fortepianowej.
3. Praktyczna realizacja prostych konstrukcji harmonicznych
Ucze:
- realizuje na fortepianie kadencje (doskonaa, plagalna, neapolitaska, zawieszona,
zwodnicza);
- realizuje pisemnie konstrukcje harmoniczne z uyciem poznanych akordw wedug
podanego sopranu, basu i funkcji. Odtwarza zapisane konstrukcje w piewie lub na
fortepianie.
4. Kreatywne wykorzystywanie poznanej wiedzy
Ucze:
- w zalenoci od moliwoci i zainteresowa, w oparciu o poznane zasady, tworzy wasne
konstrukcje harmoniczne (rnorodne pod wzgldem formy, iloci gosw i obsady
wykonawczej).
HISTORIA MUZYKI Z LITERATUR MUZYCZN
1. Zdobywanie wiedzy z zakresu historii muzyki, poj i terminw muzycznych
niezbdnych do opisu i analizy zjawisk muzycznych w literaturze - od staroytnej
Grecji do czasw wspczesnych
Ucze posuguje si pojciami i terminami muzycznymi oraz faktami w celu rozumienia
muzyki w jej cigoci historycznej.
2. Tworzenie wypowiedzi na temat dziejw muzyki
Ucze tworzy wypowiedzi o muzyce, jej twrcach i rozwoju historycznym na podstawie
poznanej literatury muzycznej.
3. Ksztacenie umiejtnoci analizy i interpretacji utworw muzycznych
Ucze wykorzystuje zdobyt wiedz do opisu i analizy dzie muzycznych.
91
4. Przygotowanie do samodzielnej pracy w zakresie historii muzyki

Ucze samodzielnie wyszukuje, wybiera i dokonuje oceny informacji o muzyce i jej dziejach,
wykorzystujc rda drukowane oraz rodki multimedialne.
5. Ksztacenie aktywnego udziau w yciu muzycznym
Ucze aktywnie uczestniczy w yciu kulturalnym, a w szczeglnoci w rnych formach ycia
muzycznego.
1. Zdobywanie wiedzy z zakresu historii muzyki, poj i terminw muzycznych
niezbdnych do opisu i analizy zjawisk muzycznych w literaturze - od staroytnej
Grecji do czasw wspczesnych
Ucze:
- poprawnie posuguje si terminami i pojciami muzycznymi, okrelajcymi:
a) elementy muzyki rodzaje melodyki, rytmiki, harmoniki i wspbrzmie,
kolorystyki, artykulacji, agogiki, dynamiki i ich najczciej spotykane woskie
okrelenia,
b) rodzaje faktury muzycznej (np. homofoniczna, polifoniczna; instrumentalna,
wokalna);
- rozrnia rodzaje notacji muzycznej oraz potrafi rozwin stosowane w partyturze skrty
nazw instrumentw orkiestry;
- okrela i charakteryzuje:
a) wspczynniki dziea muzycznego (np. motyw, fraza, temat, kadencja, aria,
recytatyw),
b) podstawowe zasady ksztatowania formy (ewolucyjno, okresowo),
c) techniki kompozytorskie charakterystyczne dla rnych stylw historycznych;
- okrela funkcje muzyki (np. sakralna, taneczna, rozrywkowa);
- rozrnia i charakteryzuje gatunki i formy muzyczne typowe dla poszczeglnych epok;
- rozrnia i okrela instrumentarium oraz obsady wykonawcze charakterystyczne dla
poszczeglnych epok;
- charakteryzuje twrczo:
a) kompozytorw reprezentatywnych dla epoki, stylu, kierunku, szkoy lub
ugrupowania artystycznego,
b) wybranych kompozytorw w powizaniu z ich biografi (G. P. Palestriny, J. S.
Bacha, G. F. Hndla, J. Haydna, W. A. Mozarta, L. van Beethovena, F. Chopina,
R. Wagnera, K. Szymanowskiego, I. Strawiskiego);
- rozpoznaje i opisuje cechy stylu muzycznego:
a) epok historycznych,
b) reprezentatywnych szk kompozytorskich od redniowiecza do XXI w.,
c) gwnych nurtw lub kierunkw stylistycznych w muzyce XX i XXI w.;
- porzdkuje chronologicznie:
a) epoki,
92
b) szkoy kompozytorskie,
c) sylwetki kompozytorw i teoretykw reprezentatywnych dla epoki, stylu,
kierunku,
d) gatunki i formy muzyczne,
e) techniki kompozytorskie,
f) instrumenty i obsady wykonawcze.
2. Tworzenie wypowiedzi na temat dziejw muzyki
Ucze:
- opisuje dzieje muzyki na podstawie poznanych
dzie muzycznych twrcw,
reprezentatywnych dla epoki, stylu, kierunku i szkoy kompozytorskiej;
- formuuje przejrzyst wypowied okrelajc:
a) przeobraenia form i gatunkw muzycznych (np. msza, sonata, koncert, symfonia,
pie),
b) cechy technik kompozytorskich,
c) cechy stylw muzycznych rnych epok historycznych oraz indywidualnych
stylw kompozytorskich;
d) problemy i procesy historyczne, jak: wykorzystanie folkloru w twrczoci
artystycznej, dostrzeganie treci w muzyce (ilustracyjno, programowo,
retoryka, symbolika);
e) zwizki kultury muzycznej z kultur epok minionych.
3. Ksztacenie umiejtnoci analizy i interpretacji utworw muzycznych
Ucze:
- stosuje posiadan wiedz do analizy suchowej, wzrokowej lub suchowo-wzrokowej utworw
muzycznych:
a) rozpoznaje i opisuje podstawowe techniki kompozytorskie,
b) rozpoznaje i opisuje cechy stylw muzycznych, wskazujc przynaleno utworu
do danego stylu (od redniowiecza do XXI w.),
c) rozpoznaje i charakteryzuje podstawowe cechy jzyka muzycznego (np.
tonalno, melodyk, harmonik, faktur, sposoby ksztatowania formy, obsad
wykonawcz, typ wyrazowoci),
d) rozpoznaje i opisuje cechy gatunkw i form muzycznych typowych dla
poszczeglnych epok,
e) rozpoznaje rodzaj zapisu muzycznego.
4. Przygotowanie do samodzielnej pracy w zakresie historii muzyki
Ucze:
- wybiera i porzdkuje informacje istotne dla problemu i kontekstu historycznego;
- wykorzystuje techniki informacyjne i komunikacyjne do odczytania i porzdkowania
faktw, poj i terminw z zakresu historii muzyki.
93
Ucze:
- wykorzystuje wiedz z zakresu historii muzyki w sposb praktyczny do tworzenia
wasnych interpretacji;
- prezentuje wasny pogld na twrczo muzyczn poznan podczas uczestnictwa
w rnych formach ycia kulturalnego.
IMPROWIZACJA FORTEPIANOWA
1. Zdobywanie wiedzy z zakresu improwizacji fortepianowej
Ucze zna rol improwizacji w muzyce rnych epok i stylw oraz podstawowe elementy
muzyki.
2. Podstawowe elementy muzyki jako materia do improwizacji
Ucze wykorzystuje podstawowe elementy muzyki jako materia do improwizacji.
3. Ksztatowanie twrczego
improwizacyjne
/muzycznego/
mylenia
ucznia
przez
dziaania
Ucze tworzy zbir moliwych wariantw wykonywanego utworu oraz wybiera najlepszy.
Poprzez muzyczne mylenie ucze tworzy wasny otwarty system narzdzi sucych
improwizacji, ktre w dalszych etapach nauki i praktycznej dziaalnoci rozbudowuje, wzbogaca
i doskonali.
4. Ksztacenie samodzielnoci w pracy nad improwizacj
Ucze doskonali swe umiejtnoci improwizacji podczas samodzielnej pracy w domu.
Ucze prezentuje improwizacje przed publicznoci. Aktywnie uczestniczy w yciu kulturalnym
rodowiska.
1. Zdobywanie wiedzy z zakresu improwizacji fortepianowej
Ucze:
- posiada podstawow wiedz o roli improwizacji:
a) w twrczoci wybitnych kompozytorw - wykonawcw na przykadzie kilku
wybranych postaci (np. L.van Beethoven, W. A. Mozart, J. S. Bach, S.
Rachmaninow),
b) w procesie twrczoci kompozytorskiej,
c) w muzyce jazzowej (elementarna wiedza oglna),
94
d) w pracy akompaniatora i muzykowaniu zespoowym;

posiada wiedz o podstawowych elementach muzycznych, zdobyt podczas nauki
przedmiotw oglnomuzycznych i gry na instrumencie, w szczeglnoci : o interwaach,
gamach (dur-moll), trjdwikach, akordach dominantowych septymowych i
zmniejszonych septymowych oraz kadencjach;
- zna zasady transpozycji i stosuje je podczas transponowania utworw lub ich fragmentw
do wybranych tonacji;
- zna i stosuje podstawowe zasady harmonii klasycznej, wybrane elementy muzyki
rozrywkowej i jazzowej;
- zna i rozpoznaje zachodzce zmiany w poszczeglnych elementach muzyki, wpywajce
na ostateczny ksztat obrazu muzycznego w stylach: barokowym, klasycznym,
romantycznym, wspczesnym, muzyce filmowej, rozrywkowej, jazzowej.
-
2. Podstawowe elementy muzyki jako materia do improwizacji

Ucze:
- wykorzystuje podczas improwizacji podstawowe elementy muzyczne zapewniajce
szybk orientacj i sprawne poruszanie si na klawiaturze:
a) interway,
b) gamy,
c) trjdwiki,
d) akordy dominantowe i zmniejszone septymowe,
e) kadencje;
- wykorzystuje umiejtnoci prostego improwizowania w umiarkowanych tempach.
3. Ksztatowanie twrczego
improwizacyjne
/muzycznego/
mylenia
ucznia
przez
dziaania
Ucze:
- gra ze suchu znane melodie oraz proste akordy;
- powtarza ze suchu melodie grane przez nauczyciela;
- gra proste progresje, oparte na podstawowych zasadniczych akordach (tonika,
subdominanta, dominanta);
- transponuje ze suchu znane fragmenty utworw;
- potrafi dokoczy rozpoczt myl muzyczn, melodi, zdanie muzyczne;
- dobiera prosty akompaniament w postaci akordw i figuracji do nieskomplikowanych
melodii (np. koldy, pieni ludowe);
- improwizuje ze suchu melodi do podanego akompaniamentu;
- podczas gry partii akompaniamentu na instrumencie, jednoczenie prowadzi w wyobrani
- gos solowy
- tworzy i dokonuje wyboru improwizowanych wariantw dotyczcych:
a) melodii (zmiany rytmu, artykulacji i figuracji melodycznej),
b) harmonii (figuracja harmoniczna, wprowadzenie pozaakordowych dwikw),
c) basu - wedug typowych formu prowadzenia linii basowej,
d) rytmu - wedug schematw rytmicznych w rnych podziaach metrycznych;
wykorzystuje rytmiczne elementy wspczesnej muzyki, jazzu, synkopy,
- wprowadza zmiany w kilku elementach faktury rwnoczenie;
95
- improwizuje w strukturach formalnych zdania i okresu;

- tworzy muzyk ilustracyjn o rnym charakterze;
- improwizuje w rnych stylach: barokowym, klasycznym,
wspczesnym, muzyki filmowej, rozrywkowej, jazzowej.
romantycznym,
4. Ksztaenie samodzielnoci w pracy nad improwizacj

Ucze:
- podczas samodzielnego wiczenia:
a) wiadomie doskonali poprawno wykonawcz zgodnie ze sw wiedz
o improwizacji,
b) rozwija wyobrani suchow, pracujc z instrumentem oraz bez instrumentu i bez
nut, na opanowanym wczeniej repertuarze,
c) potrafi wyobrazi sobie brzmienie poszczeglnych elementw muzycznych
i porwna je z realnym brzmieniem na instrumencie.

Ucze:
- prezentuje improwizacje przed publicznoci;
- uczestniczy w rnych formach ycia muzycznego, np.; gra w zespoach, wykonuje
akompaniamenty;
- jest aktywnym propagatorem muzyki w rodowisku.
Najzdolniejsi uczniowie s przygotowani do kontynuacji nauki kompozycji, dyrygowania oraz do
prowadzenia rnych zespow.
IMPROWIZACJA ORGANOWA Z ELEMENTAMI BASSO CONTINUO
1. Ksztacenie wiedzy i rodkw technicznych, niezbdnych w improwizacji
Ucze poznaje podstawowe elementy konstrukcji dziea muzycznego ( rytm, melodia, harmonia,
agogika, dynamika) i zasady ich czenia. Poszukuje wzorcw dla wasnej improwizacji,
analizujc proste utwory z ronych epok pod ktem warsztatu kompozytorskiego (forma, rodki
harmoniczne i kontrapunktyczne). Ksztaci umiejtnoci techniczne, niezbdne do tworzenia
wasnej improwizacji.
2. Tworzenie improwizowanych konstrukcji muzycznych w fakturach homofonicznych
i polifonicznych
Ucze ksztaci umiejtnoci tworzenia akompaniamentu do podanej melodii. Poznaje zasady
figuracji i ozdabiania melodii w przebiegu konstrukcji muzycznej i w kadencjach. Rozwija
umiejtnoci improwizacyjnego tworzenia krtkiego preludium na zadany temat, a take
bardziej rozbudowanej konstrukcji typu AB lub ABA. Poznaje zasady konstrukcji polifonicznej,
96
analizujc utwory utrzymane w tej fakturze. Zdobywa praktyczne umiejtnoci w zakresie

improwizacji polifonicznej, dorabiajc drugi gos do podanego cantus firmus (bicinium) oraz
trzeci gos (trio), a take posugiwania si imitacj w tworzonych przez siebie konstrukcjach.
3. Rozwijanie
wyobrani
twrczej,
i samodzielnoci wypowiedzi muzycznej
oryginalnoci
mylenia
muzycznego
Ucze poznaje utwory z XX i XXI wieku, oparte na innych ni tonalne systemach dwikowych.
Ksztaci umiejtno improwizowania w formie swobodnej ( forma fantazji), oddajcej nastrj
lub ilustrujcej wydarzenie. Poszukuje inspiracji w innych rodzajach sztuk (poezja, malarstwo).
Zdobywa umiejtnoci posugiwania si dynamik, agogik i rejestracj jako rodkami wyrazu
muzycznego.
4. Zdobywanie podstawowej wiedzy na temat zasad realizacji basso continuo
Ucze poznaje zasady realizacji basso continuo. Potrafi poprawnie odczytywa zapis linii basu
cyfrowanego i realizowa go na instrumencie.
1. Ksztacenie wiedzy i rodkw technicznych, niezbdnych w improwizacji
Ucze:
- potrafi samodzielnie skomponowa melodi w oparciu o zasad budowy okresowej oraz
zrnicowany, krtki schemat rytmiczny; potrafi zagra kadencj w rnych jej
odmianach i rnych tonacjach;
- tworzy figuracje melodii , stosuje progresje, z uwzgldnieniem modulacji do innej tonacji;
- ksztaci umiejtnoci techniczne, niezbdne w duszej improwizacji: przebiegi gamowe,
akordowe, pasae i struktury figuracyjne w ronych tonacjach;
- tworzy zasoby schematw rytmicznych i melodycznych.
2. Tworzenie improwizowanych konstrukcji muzycznych w fakturach homofonicznych
i polifonicznych
Ucze:
- tworzy akompaniament do podanej melodii;
- potrafi dokona figuracji melodii i zdobi j w przebiegu konstrukcji muzycznej oraz
w kadencjach;
- improwizuje krtkie preludium na zadany temat w ukadzie trzy - lub czterogosowym;
- samodzielnie improwizuje duszy utwr w oparciu o prosty schemat dwu- lub
trzyczciowy (AB, ABA);
- uwzgldnia zasady kontrapunktu, improwizujc bicinium i trio z podanym cantus firmus;
- wykorzystuje elementy imitacji w tworzonych przez siebie improwizacjach.
3. Rozwijanie
wyobrani
twrczej,
i samodzielnoci wypowiedzi muzycznej
97
oryginalnoci
mylenia
muzycznego
Ucze:
- potrafi stworzy swobodn konstrukcj muzyczn typu fantazja oddajc nastrj lub
ilustrujc wydarzenie;
- improwizuje z wyobrani, inspirujc si innymi rodzajami sztuk ( malarstwo, poezja);
- posuguje si dynamik, agogik i rejestracj w celu osignicia odpowiedniego
charakteru i wyrazu swojej improwizacji.
4. Zdobywanie podstawowej wiedzy na temat zasad realizacji basso continuo
Ucze:
- poprawnie odczytuje zapis linii basu cyfrowanego i samodzielnie opracowuje fragmenty
utworw z epoki baroku.
KLARNET
Ucze rozwija i utrwala umiejtnoci gry na instrumencie.
2. Przygotowanie do samodzielnej pracy
zespole wykonawczym. Jest wiadomym odbiorc sztuki.
4. Posugiwanie si dostpnymi technikami informacyjnymi i komunikacyjnymi
Ucze wykorzystuje techniki informacyjne i komunikacyjne w celu poszerzania wiedzy oraz
dalszego ksztacenia i rozwoju artystycznego.
w yciu muzycznym.
98
Ucze:
- zna histori, budow i odmiany instrumentu : klarnet A, B, C, D, Es, klarnet basowy,
bassethorn;
- udoskonala podstawowe techniki oddechu, zna budow aparatu oddechowego;
- zna sposoby rozgrywania si (wiczenia oddechowe, wiczenia emisji dwiku i biegoci
palcowej);
- wiadomie kontroluje prawidow intonacj;
- zna i stosuje nowe rodki wyrazu w zakresie dynamiki i barwy dwiku;
- posuguje si wysokim stopniem techniki palcowej, ktra pozwala mu na wykonywanie
utworw o charakterze wirtuozowskim;
- czyta nuty a vista, prawidowo realizujc zapis nutowy;
- wiadomie korzysta z rnych sposobw zapamitywania materiau nutowego;
- zna zasady transpozycji, wykonuje wybrane fragmenty partii orkiestrowych.
Ucze:
- zna i przestrzega podstawowych warunkw i higieny pracy (przewietrzone
pomieszczenie, odpowiednie owietlenie, prawidowe ustawienie pulpitu);
- organizuje i realizuje prac nad poszczeglnymi elementami warsztatu wedug
wskazwek nauczyciela;
- czy i wykorzystuje wiedz teoretyczn w pracy nad samodzielnym przygotowaniem
utworu;
- interpretuje prawidowo utwory w oparciu o wiedz teoretyczn na temat stylw i form
muzycznych (koncert, sonata, suita, miniatura, temat z wariacjami);
- w grze odznacza si kreatywnoci, muzykalnoci i wraliwoci artystyczn;
- poszerza wiedz z zakresu literatury muzycznej przeznaczonej na klarnet, uwzgldniajc
utwory skomponowane wspczenie.
Ucze:
- potrafi umiejtnie i swobodnie prezentowa si na scenie (koncentruje si i pokonuje
trem, waciwie ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposb gry);
- kompetentnie i kreatywnie realizuje zadania artystyczne w grze zespoowej;
- ledzi biece wydarzenia kulturalne i bierze w nich udzia, selekcjonuje je pod ktem
- ksztatuje wasne pogldy na temat muzyki, suchajc i porwnujc rne wykonania
dzie muzycznych.
Ucze:
99
- samodzielnie poszukuje, analizuje i dobiera informacje z zakresu przedmiotu gwnego

oraz przedmiotw oglnomuzycznych;
- potrafi obsugiwa aparatur umoliwiajc rejestracj gry w celu dokonania analitycznej
oceny swoich prezentacji.
Ucze :
- posiada wiedz i umiejtnoci wykonawcze niezbdne do dalsze ksztacenia;
- propaguje tradycj muzyki polskiej, szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych
narodw.
KLAWESYN OBOWIZKOWY
1. Opanowanie gry na instrumencie, ksztatowanie wraliwoci muzycznej, praktyczne
wykorzystanie wiedzy teoretycznej
Ucze ksztaci umiejtnoci prawidowego posugiwania si
sposoby analizy i interpretacji materiau muzycznego.
aparatem gry oraz doskonali
2. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu przedmiotu z uwzgldnieniem kontekstu

historyczno-estetycznego.
Ucze poznaje budow klawesynu oraz podstawowe cechy repertuaru klawesynowego.
Ucze postpuje zgodnie z zasadami etyki, poznaje sposoby komunikacji i wsppracy z innymi
muzykami. Uczestniczy w yciu kulturalnym.
1. Opanowanie gry na instrumencie, ksztatowanie wraliwoci muzycznej, praktyczne
wykorzystanie wiedzy teoretycznej
Ucze:
- prezentuje prawidow postaw podczas gry na instrumencie;
- waciwie dysponuje aparatem gry z odpowiedni korelacj lewej i prawej rki oraz
podstawow biegoci palcow;
- realizuje odpowiedni ornamentyk i artykulacj;
- odczytuje prosty zpis muzyczny, okrela i interpretuje zawart w nim ekspresj.
100

historyczno-estetycznego
Ucze:
- posiada wiedz z zakresu budowy klawesynu, techniki gry i moliwoci wyrazowych;
- definiuje oglny schemat formalny wykonywanych utworw, zna zasady akcentowania,
wskazuje treci muzyczne;
- posuguje si terminologi muzyczn;
- wykorzystuje wiedz z historii i literatury mycznej do interpretacji wykonywanych
utworw.

Ucze :
- postpuje zgodnie z podstawowymi zasadami etyki;
- przestrzega zasad kultury i zachowania, szanuje innych ludzi;
- jest zdolny do samodzielnej i dobrze zorganizowanej pracy.
KLAWESYN
1. Ksztacenie umiejtnoci gry na instrumencie, rozwijanie wraliwoci muzycznej
Ucze ksztaci umiejtnoci prawidowego posugiwania si aparatem gry oraz doskonali
Ucze poznaje cechy charakterystyczne instrumentw z rodziny klawesynw, wybran literatur
przedmiotu oraz reprezentatywne utwory z repertuaru klawesynowego, skomponowane
w rnych stylach i okresach historycznych.
Ucze postpuje w swoich dziaaniach zgodnie z zasadami etyki, potrafi opanowa trem
i emocje zwizane z wysepem publicznym. Aktywnie wsppracuje w grupie. Uczestniczy
w yciu kulturalnym poprzez gr solow i w zespoach, a take suchajc muzyki.
101

Ucze:
- profesjonalnie posuguje si technik gry, korzysta z systemu rejestrw;
- w zalenoci od stylu i charakteru wykonywanego utworu stosuje zrnicowane rodzaje
artykulacji, frazowanie, ornamentyk oraz elementy improwizacji;
- posiada umiejtno realizacji faktury wielogosowej;
- twrczo interpretuje utwr, uwzgldniajc zasady notacji, cechy stylu i struktur formy
muzycznej, specyfik insrtmentu oraz elementy wyrazowe;
- wykonuje a vista atwe utwory;
- samodzielnie opracowuje utwory o maym stopniu trudnoci;
- wykonuje utwory w rnych formach muzykowania zespoowego oraz realizuje basso
continuo;
- ma w repertuarze utwory o zrnicowanej formie i stylu, w tym cykl suitowy i formy
swobodne;
- korzysta w praktyce z zasobw wiedzy teoretycznej.
Ucze:
- definiuje reprezentatywne dziea z literatury klawesynowej;
- definiuje struktur wykonywanego dziea, jego styl oraz charakter;
- wykorzystuje wiedz z zakresu podstawowych cech dawnych praktyk wykonawczych;
- wykorzystuje wiedz z historii rozwoju i budowy klawesynu;
- pozyskuje materiay i wiedz ze zbiorw bibliotecznych i multimediw, korzystajc
rwnie z technik informacyjnych i komunikacyjnych;
- zna i posuguje si terminologi z zakresu przedmiotu.
Ucze:
- postpuje zgodnie z zasadami etyki;
- przestrzega spoecznych norm zachowania;
- wyrna si wysok kultur osobist,
- potrafi samodzielnie i waciwie zorganizowa swoj prac;
- aktywnie i odpowiedzialnie wsppracuje w grupie i na rzecz grupy;
- potrafi odpowiednio prezentowa si na estradzie oraz krytycznie ocenia wasne
dokonania;
- jest obiektywny i rzetelny w ocenie swoich kwalifikacji;
- korzysta z zasobw kultury w rnych jej formach i przejawach poprzez bierne i czynne
uczestnictwo.
KLAWIKORD
102

Ucze zdobywa teoretyczne podstawy wiedzy, niezbdne do prawidowej realizacji zada
praktycznych w grze na klawikordzie. Rozwija i utrwala technik gry, zachowuje prawidow
postaw, ksztatuje umiejtno prawidowego wydobycia dwiku i intonacji, rozwija
umiejtno zmian pozycji rk. Zdobywa wiedz i umiejtnoci w zakresie odpowiedniej
konserwacji instrumentu i jego strojenia, doskonali samodzielno w indywidualnej pracy.
Poznaje sposoby artykulacji, palcowania, uczy si realizacji ozdobnikw, poznaje podstawy
improwizacji i basu cyfrowanego (podczas oddzielnych zaj). Doskonali czytanie a vista,
przyswaja umiejtnoci wykonywania i samodzielnego opracowywania materiau zgodnie
z zasadami dawnych praktyk wykonawczych.
Ucze poznaje histori instrumentu i repertuaru przeznaczonego na klawikord oraz literatur
przedmiotu. Zapoznaje si z podstawowymi zasadami dawnych tradycji wykonawczych i ksztaci
umiejtno praktycznego ich zastosowania. Uczy si zasad i historii muzyki europejskiej, potrafi
samodzielnie korzysta z dostpnych rde drukowanych i elektronicznych.
Ucze rozwija ogln wraliwo i zmys estetyczny. Doskonali indywidualne techniki
koncentracji oraz sposoby opanowywania tremy przez prac z innymi muzykami i czste (bierne
i czynne) uczestnictwo w audycjach i koncertach. Rozwija zdolno do obiektywnej i rzetelnej
oceny swoich umiejtnoci, poznaje zasady wspycia spoecznego.
Ucze:
- w zakresie techniki gry:
a) prawidowo wydobywa z klawikordu dwik i wiadomie go kontroluje,
b) zachowuje prawidow postaw podczas gry na instrumencie,
c) realizuje oznaczenia dynamiczne,
d) poprawnie wykonuje ozdobniki,
e) rnicuje artykulacj.
- praca nad utworem - prawidowo odczytuje zapis muzyczny utworu:
a) zna i stosuje okrelenia wykonawcze (agogiczne, dynamiczne, metryczne,
artykulacyjne, wyrazowe),
b) gra utwory we waciwych tempach,
c) wykonuje utwory z waciw interpretacj, przygotowane pod kierunkiem
pedagoga,
103
samodzielnie wiczy na instrumencie,

samodzielnie opracowuje atwe utwory,
potrafi gra a vista utwory nietrudne technicznie,
potrafi opanowa pamiciowo cz swojego repertuaru,
czy i wykorzystuje w dziaaniach praktycznych wiedz z zakresu przedmiotw
oglnomuzycznych.
- w zakresie repertuaru:
a) wykonuje utwory, wybrane spord reprezentatywnych form i gatunkw literatury
przeznaczonej na klawikord.
- w zakresie uytkowania i pielgnacji instrumentu:
a) opisuje zasady przechowywania i transportu,
b) delikatnie obchodzi si z instrumentem, dba o wiekio instrumentu i deseczk
zakrywajc klawiatur,
c) ustawia instrument w stabilnym pooeniu,
d) nie dopuszcza do powstawania zarysowa, zadrapa, zabrudze, uszkodze
elementw dekoracyjnych, malowide, zoce i sztukaterii instrumentu,
e) ustawia pulpit pod nutami w sposb dla siebie wygodny, z dbaoci o instrument,
f) przestrzega warunkw - dba o pomieszczenie, w ktrym mona przechowywa
instrument, zwaszcza o odpowiedni temperatur i wilgotno,
g) opisuje czynnoci wymagane przy bezpiecznym transporcie klawikordu,
zapakowaniu i rozpakowaniu instrumentu, jego uoeniu w samochodzie
sucym do transportu,
h) z pomoc nauczyciela przygotowuje klawikord do strojenia, potrafi wytumi
odpowiednie rzdy strun,
i) zna ukad kokw na strojnicy opisuje kolejno ich strojenia i kierunek obrotu,
j) z pomoc nauczyciela potrafi nastroi jeden z rzdw strun w klawikordzie
(w ramach systemu temperacji ustawionego w instrumencie).
d)
e)
f)
g)
h)

Ucze:
- w zakresie historii instrumentu - potrafi przedstawi rozwj ewolucyjny klawikordu,
wskazuje kolejne etapy w rozwoju instrumentu, opisuje innowacje techniczne w tym
procesie:
a) przedstawia rozwj klawikordu w siedmiu etapach, od monochordu do klawikordu
niewizanego,
b) wskazuje rnic midzy klawikordem wizanym i niewizanym,
c) opisuje elementy konstrukcji klawikordu w rnych jego typach,
d) opisuje elementy mechaniki klawikordu w rnych jego typach.
- w zakresie literatury dotyczcej praktyki wykonawczej - zna i wymienia traktaty
o praktyce wykonawczej na klawikordzie oraz gry na klawikordzie:
a) referuje rozdziay dotyczce klawikordu w traktacie L'Arte de taer fantasia
Tomasa de Santa Maria,
b) referuje rozdziay dotyczce klawikordu i zagadnienia w nich poruszane
w Versuch ber die wahre Art das Klavier zu spielen Carla Philippa Emmanuela
Bacha.
104

Ucze:
- pracuje rzetelnie i samodzielnie, przyjmujc otwart i kreatywn postaw;
- integruje si i wsppracuje z muzykami w zespole, tworzc waciwe relacje spoeczne;
- jest otwarty na zmiany, potrafi obiektywnie i krytycznie oceni swoje dziaania;
- poszerza wiedz i doskonali umiejtnoci zawodowe;
- uczestniczy w yciu muzycznym jako wykonawca i suchacz bierze udzia
w koncertach, sucha muzyki, czyta ksiki;
- dba o swoj sprawno fizyczn.
KLAWIKORD OBOWIZKOWY
Ucze zdobywa teoretyczne podstawy wiedzy, niezbdne do prawidowej realizacji zada
praktycznych w grze na klawikordzie. Rozwija i utrwala technik gry, zachowuje prawidow
postaw, ksztatuje umiejtno prawidowego wydobycia dwiku i intonacji, rozwija
umiejtno zmian pozycji rk. Zdobywa wiedz i umiejtnoci w zakresie odpowiedniej
konserwacji instrumentu i jego strojenia, doskonali samodzielno w indywidualnej pracy.
Poznaje sposoby artykulacji, palcowania, uczy si realizacji ozdobnikw, poznaje podstawy
improwizacji i basu cyfrowanego (podczas oddzielnych zaj). Doskonali czytanie a vista,
przyswaja umiejtnoci wykonywania i samodzielnego opracowywania materiau zgodnie
z zasadami dawnych praktyk wykonawczych.
Ucze poznaje histori instrumentu i repertuaru przeznaczonego na klawikord oraz literatur
przedmiotu. Zapoznaje si z podstawowymi zasadami dawnych tradycji wykonawczych i ksztaci
umiejtno praktycznego ich zastosowania. Uczy si zasad i historii muzyki europejskiej, potrafi
samodzielnie korzysta z dostpnych rde drukowanych i elektronicznych.
Ucze rozwija ogln wraliwo i zmys estetyczny. Doskonali indywidualne techniki
koncentracji oraz sposoby opanowywania tremy przez prac z innymi muzykami i czste (bierne
i czynne) uczestnictwo w audycjach i koncertach. Rozwija zdolno do obiektywnej i rzetelnej
oceny swoich umiejtnoci, poznaje zasady wspycia spoecznego.
105

Ucze:
- w zakresie techniki gry:
a) prawidowo wydobywa z klawikordu dwik i wiadomie go kontroluje,
b) zachowuje prawidow postaw podczas gry na instrumencie,
c) realizuje oznaczenia dynamiczne,
d) poprawnie wykonuje ozdobniki,
e) rnicuje artykulacj.
- praca nad utworem - prawidowo odczytuje zapis muzyczny utworu:
a) zna i stosuje okrelenia wykonawcze (agogiczne, dynamiczne, metryczne,
artykulacyjne, wyrazowe),
b) utwory we waciwych tempach,
c) wykonuje utwory z waciw interpretacj, przygotowane pod kierunkiem
pedagoga,
d) samodzielnie wiczy na instrumencie,
e) czy i wykorzystuje w dziaaniach praktycznych wiedz z zakresu przedmiotw
oglnomuzycznych.
- w zakresie repertuaru:
a) wykonuje utwory, wybrane spord reprezentatywnych form i gatunkw literatury
przeznaczonej na klawikord.
- w zakresie uytkowania i pielgnacji instrumentu:
a) definiuje zasady przechowywania i transportu,
b) delikatnie obchodzi si z instrumentem, dba o wieko instrumentu i deseczk
zakrywajc klawiatur,
c) ustawia instrument w stabilnym pooeniu,
d) nie dopuszcza do powstawania zarysowa, zadrapa, zabrudze, uszkodze
elementw dekoracyjnych, malowide, zoce i sztukaterii instrumentu,
e) ustawia pulpit pod nutami w sposb dla siebie wygodny, z dbaoci
o instrument,
f) przestrzega warunkw - dba o pomieszczenie, w ktrym mona przechowywa
instrument, zwaszcza o odpowiedni temperatur i wilgotno,
g) opisuje czynnoci wymagane przy bezpiecznym transporcie klawikordu,
zapakowaniu i rozpakowaniu instrumentu, jego uoeniu w samochodzie
sucym do transportu.
U c z e :
- w zakresie historii instrumentu - potrafi przedstawi rozwj ewolucyjny klawikordu,
wskazuje kolejne etapy w rozwoju instrumentu, opisuje innowacje techniczne w tym
procesie:
a) przedstawia rozwj klawikordu w trzech etapach,
106
b) wskazuje rnic midzy klawikordem wizanym i niewizanym;

w zakresie literatury dotyczcej praktyki wykonawczej - zna i wymienia traktaty
o praktyce wykonawczej na klawikordzie oraz gry na klawikordzie:
a) L'Arte de taer fantasia Tomasa de Santa Maria,
b) Versuch ber die wahre Art das Klavier zu spielen Carla Philippa Emmanuela
Bacha.

Ucze:
- pracuje rzetelnie i samodzielnie, przyjmujc otwart i kreatywn postaw;
- jest otwarty na zmiany, potrafi obiektywnie i krytycznie oceni swoje dziaania;
- uczestniczy w yciu muzycznym jako wykonawca i suchacz bierze udzia
w koncertach, sucha muzyki, czyta ksiki;
- dba o swoj sprawno fizyczn.
KONTRABAS
i interpretacyjne, poszerzajc rodki wyrazu o nowe i pogbiajc ju opanowane. Rozwija
wirtuozowskie elementy gry.
2. Rozwinicie wraliwoci i estetyki gry w oparciu o wiedz oglnomuzyczn
Ucze poznaje histori kontrabasu, poszerza wiedz dotyczc stylw wykonawczych, budowy
formalnej utworw i interpretacji.
3. Przygotowanie ucznia do prezentacji estradowej w grze solowej i zespoowej
publicznoci oraz ksztaci umiejtno kreatywnego wyraania swojej wraliwoci artystycznej.
Pogbia umiejtno wsppracy z innymi instrumentalistami. Stosuje rne sposoby
koncentracji i opanowania tremy oraz wpywa na prawidowy przebieg wystpu.
Ucze stosuje zasady odpowiedniego zachowywania si w czasie rozmaitych wydarze
kulturalnych. Podejmuje prby wiadomego ksztatowania wasnego gustu estetycznego. Wzrasta
107

Ucze:
- posiada umiejtnoci w zakresie warsztatu technicznego (prawidowa korelacja
elementw aparatu gry) pozwalajce na prezentacje treci muzycznych zawartych
w utworach, z uwzgldnieniem specyfiki literatury solowej, kameralnej i orkiestrowej;
- zachowuje prawidow postaw przy instrumencie, umoliwiajc swobod techniczn;
- ksztatuje walory brzmieniowe kontrabasu (wraliwo na dwik, prawidowe
zastosowanie wibracji);
- wykorzystuje rne rodzaje artykulacji i smyczkowania;
- potrafi samodzielnie opracowa i kreowa pod wzgldem artystycznym utwr, stosujc
odpowiedni aplikatur i smyczkowanie;
- realizuje zgodnie z zasadami ozdobniki oraz wykorzystuje w swojej grze flaolety;
- stosuje zrnicowan wibracj, ksztatujc dwik zgodnie ze stylem wykonywanego
utworu;
- samodzielnie poszukuje i wykorzystuje informacje, korzystajc technik informacyjnych
i komunikacyjnych stosowanymi w muzyce.
Ucze:
- posiada wiedz oglnomuzyczn umoliwiajc prawidow realizacj zada
praktycznych w swojej dziedzinie artystycznej;
- prawidowo odczytuje utwr muzyczny w oparciu o stylistyk epoki;
- wykazuje si umiejtnoci korzystania z literatury specjalistycznej;
- wykorzystuje techniki audiowizualne do rejestracji swoich wystpw i weryfikacji
osigni.
Ucze:
- rozwija zainteresowania muzyczne i odczuwa satysfakcj z dziaalnoci estradowej;
- poprawnie interpretuje dzieo muzyczne;
- samodzielnie opracowuje utwory o podstawowym i rednim stopniu trudnoci;
- prezentuje w sposb optymalny walory artystyczne swojej gry;
- stosuje rne sposoby koncentracji i opanowania tremy, dbajc o prawidowy przebieg
wystpu;
- stosuje zasady savoir-vivru scenicznego;
- potrafi opanowa pamiciowo due formy muzyczne;
- jest kreatywny w interpretacji utworw;
- wsppracuje z innymi instrumentalistami w ramach zespow kameralnych, dbajc
o zachowanie proporcji brzmieniowych, czysto intonacji i jednolit artykulacj;
- podejmuje prby improwizacji, aranacji lub tworzenia kompozycji;
- posiada wiedz i umiejtnoci w zakresie wykorzystywania instrumentu (kontrabasu)
w rnych formach aktywnoci artystycznej.
108

Ucze:
- wykorzystuje swoj wiedz muzyczn w ksztatowaniu poziomu kultury wasnego
rodowiska i spoeczestwa;
- aktywnie uczestniczy w rnych formach ycia kulturalnego;
- jest otwarty na nowe wyzwania artystyczne;
- wykorzystuje zdobyte umiejtnoci do zaktywizowania lokalnych rodowisk, by
uczestniczyy w rozwoju kultury muzycznej;
- potrafi oceni warto dziea i jego interpretacj;
- jest przygotowany do kontynuacji nauki na poziomie akademickim.
KSZTACENIE SUCHU
Ucze ksztaci such wysokociowy, harmoniczny i barwowy, poczucie rytmu, pami muzyczn
oraz kreatywno i wyobrani muzyczn.
2. Przygotowanie do wiadomego odbioru muzyki
Ucze rozwija i doskonali percepcj, umoliwiajc mu suchow analiz zjawisk muzycznych;
poprzez dziaania praktyczne utrwala wiedz z zakresu jzyka muzycznego rnych epok
i stylw. Doskonali zdolno suchania ukierunkowanego, koncentracji i podzielnoci uwagi.
3. Doskonalenie umiejtnoci czytania nut
Ucze utrwala i rozwija umiejtno odtwarzania zapisu nutowego.
4. Ksztacenie posugiwania si notacj muzyczn
Ucze utrwala i rozwija umiejtno posugiwania si zasadami notacji muzycznej w dziaaniach
praktycznych.
5. Doskonalenie umiejtnoci wsppracy w grupie
Ucze doskonali rne formy dziaa zespoowych w zakresie odtwarzania, interpretowania
i tworzenia muzyki.
6. Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy nad rozwojem indywidualnych
predyspozycji
Ucze poznaje metody pracy z wykorzystaniem m.in. wydawnictw nutowych, ksikowych
i fonograficznych, technik informacyjnych i programw komputerowych, oraz uczestniczy
w yciu muzycznym.
109
CELE KSZTACENIA WYMAGANIA SZCZEGOWE:

Ucze:
- rozpoznaje oraz odtwarza (w zapisie, gosem i na instrumencie) ze suchu i z wyobrani
struktury interwaowe i akordowe oraz skale i gamy;
- identyfikuje suchowo wskazane zjawisko w przykadzie muzycznym;
- zapamituje i odtwarza (w zapisie, gosem i na instrumencie) przykad muzyczny po
prezentacji suchowej lub wzrokowej;
- okrela funkcje lub literowe nazwy akordw w wysuchanym przykadzie muzycznym;
- rozpoznaje i okrela brzmienie rnych instrumentw i gosw wokalnych;
- improwizuje i tworzy przebiegi muzyczne do podanego schematu rytmicznego, materiau
dwikowego, funkcji harmonicznych i tekstu sownego;
- uzupenia z wyobrani brakujce elementy przebiegu muzycznego.
Ucze:
- poprzez analiz suchow, wzrokow i wzrokowo-suchow potrafi rozpozna i nazwa
w przykadzie muzycznym:
a) interway i akordy,
b) typ tonalnoci (tryb tonacji, rodzaj skali),
c) ambitus,
d) zjawiska metrorytmiczne, agogiczne i dynamiczne,
e) nastpstwa harmoniczne i rodzaje kadencji,
f) rodki artykulacyjne i kolorystyczne,
g) obsad wykonawcz,
h) faktur,
i) zasad ksztatowania formy,
j) styl historyczny i indywidualny.
3. Doskonalenie umiejtnoci czytania nut
Ucze:
- odtwarza (gosem, na instrumencie i innymi sposobami) a vista i po uprzednim
przygotowaniu jedno - i wielogosowe przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodycznorytmiczne;
- dba o precyzj intonacyjn i rytmiczn wykonywanego przebiegu muzycznego;
- transponuje przebiegi muzyczne i odczytuje partie instrumentw transponujcych.
4. Ksztacenie posugiwania si notacj muzyczn
Ucze:
- posuguje si zapisem nutowym zgodnie z prawidami ortografii muzycznej (w kluczu
wiolinowym, basowym, altowym i tenorowym);
110
- posuguje si literowymi nazwami dwikw, solmizacj, symbolami interwaw,

akordw i funkcji harmonicznych;
- orientuje si w zapisie nutowym i potrafi w nim odnajdywa wskazane i usyszane
zjawiska muzyczne;
- zapisuje jedno- i dwugosowe przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodyczno-rytmiczne;
- koryguje bdy i uzupenia brakujce fragmenty w zapisie nutowym.
5. Doskonalenie umiejtnoci wsppracy w grupie
Ucze:
- wspwykonuje i wsptworzy wielowarstwowe przebiegi melodyczne, rytmiczne i
melodyczno-rytmiczne;
- organizuje prac zespou wykonawczego;
- potrafi konstruktywnie i obiektywnie oceni interpretacj wasn i wspwykonawcw;
- metod dyskusji formuuje kryteria estetyczne i wartociujce w odbiorze muzyki.
6. Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy nad rozwojem indywidualnych
predyspozycji
Ucze:
- wyszukuje i wiadomie dobiera wiczenia rozwijajce predyspozycje suchowe
i wspomagajce jego rozwj muzyczny;
- korzysta z literatury specjalistycznej, dostpnych technik informacyjnych, poznaje
metody pracy z wykorzystaniem m.in. wydawnictw nutowych, ksikowych
i fonograficznych, technik informacyjnych i programw komputerowych oraz
uczestniczy w yciu muzycznym;
- korzysta z programw komputerowych sucych udoskonaleniu kompetencji suchowych
lub wymagajcych ich wykorzystania;
- poznaje literatur muzyczn poprzez uczestnictwo w yciu koncertowym i suchanie
nagra.
LUTNIA
1. Rozwijanie techniki gry na instrumencie oraz wraliwoci muzycznej, praktyczne
wykorzystywanie wiedzy teoretycznej
Ucze poznaje i doskonali technik gry na instrumencie, prawidow postaw, sposb wydobycia
dwiku, poznaje zapis tabulaturowy, wykorzystuje wiedz teoretyczn do interpretacji utworw.
2. Zdobywanie wiedzy na temat instrumentu z uwzgldnieniem kontekstu historycznoestetycznego oraz poznanie repertuaru
Ucze poznaje rne odmiany lutni, zdobywa wiedz na temat historii instrumentu, repertuaru,
zapoznaje si z podstawowymi zasadami wykonawstwa historycznego.
111
3. Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy oraz wyksztacenie potrzeby

aktywnego uczestnictwa w yciu kulturalnym i spoecznym
Ucze rozwija wraliwo muzyczn, samodzielno, a take doskonali indywidualne techniki
koncentracji oraz sposoby opanowywania tremy poprzez prac z innymi muzykami, czste
(bierne i czynne) uczestnictwo w audycjach i koncertach. Rozwija obiektywizm i rzetelno
w ocenie swoich kwalifikacji, poznaje zasady komunikacji interpersonalnej.

Ucze:
- prawidowo posuguje si umiejtnociami techniczno-wyrazowymi, umoliwiajcymi
wykonywanie utworw solowych i kameralnych:
a) prawidowo ustawia praw i lew rk,
b) wydobywa dobrej jakoci, nony dwik,
c) biegle i swobodnie posuguje si technik prawej i lewej rki,
d) przyjmuje prawidow postaw przy instrumencie;
- gra na dwch instrumentach z rodziny lutni, dziki ktrym realizuje utwory z rnych
epok :
a) lutnia renesansowa,
b) lutnia barokowa;
- zna zasady aplikatury prawej rki i stosuje je w praktyce w wykonywanych utworach:
a) aplikatura renesansowa,
b) aplikatura barokowa;
- prawidowo, zgodnie ze stylem okrelonej epoki realizuje podstawowe ozdobniki;
- czyta rne rodzaje tabulatur:
a) tabulatura woska,
b) tabulatura francuska,
c) tabulatura hiszpaska;
- potrafi umiejtnie realizowa bas cyfrowany ;
- wykonuje utwory rnych epok zgodnie z zasadami historycznej praktyki wykonawczej;
- potrafi opanowa pamiciowo cz utworw ze swojego repertuaru;
- stosuje w swojej grze proste elementy improwizacji (dodawanie ozdobnikw,
wykonywanie podstawowych dyminucji);
- prawidowo interpretuje dzieo muzyczne pod kierunkiem pedagoga;
- prezentuje publicznie przygotowany program w grze solowej i kameralnej;
- skutecznie wiczy i samodzielnie pracuje nad repertuarem, rozwizujc przy tym
problemy techniczne;
- waciwie dba o instrument:
a) samodzielnie stroi instrument,
b) wymienia struny,
c) wymienia progi,
112
d) posiada wiedz z zakresu konserwacji instrumentu, rodzajach stosowanych strun

i ich waciwociach brzmieniowych.
Ucze:
- zna histori lutni, znaczenie i rol instrumentu w muzyce XVI - XVIII wieku;
- rozrnia i potrafi scharakteryzowa poszczeglne instrumenty z rodziny lutni;
- zna historyczn praktyk wykonawcz epoki renesansu i baroku;
- zna w oglnym zarysie repertuar lutniowy z epoki renesansu i baroku;
- rozpoznaje styl i epok wykonywanych utworw;
- posiada podstawow wiedz o formach muzycznych;
- posiada wiedz na temat oglnych zasad harmonii i umie je okreli w materiale
muzycznym;
- posiada wiedz na temat basu cyfrowanego oraz jego podstawowych oznacze;
- pozyskuje informacje i wiedz,
korzystajc ze zbiorw bibliotecznych oraz
elektronicznych rde multimedialnych.
Ucze:
- wsppracuje z innymi muzykami i zespoami muzyki dawnej, wykorzystujc wiedz i
umiejtnoci zdobyte podczas nauki;
- zapamituje szczegy techniczne, interpretacyjne oraz wykonawcze wypracowane
w czasie prb; wykorzystuje je podczas wystpw publicznych;
- samodzielnie i obiektywnie ocenia swoje kwalifikacje i jako gry;
- jest otwarty na konstruktywn krytyk i wynikajce z niej zmiany w sposobie gry;
- doskonali efekty wasnej pracy;
- wydobywa i przekazuje odbiorcom treci emocjonalne utworw;
- aktywnie szuka nowych moliwoci publicznej prezentacji;
- radzi sobie z trem;
- buduje relacje z innymi ludmi, respektujc wartoci takie, jak: empatia, tolerancja,
asertywno, szacunek;
- interesuje si rnymi dziedzinami sztuki;
- uczestniczy w warsztatach, koncertach i innych wydarzeniach kulturalnych.
LUTNIA - INSTRUMENT DODATKOWY
Ucze poznaje i doskonali technik gry na instrumencie, prawidow postaw, sposb wydobycia
dwiku, poznaje zapis tabulaturowy, wykorzystuje wiedz teoretyczn do interpretacji utworw.
113
Ucze poznaje rne odmiany lutni, zdobywa wiedz na temat historii instrumentu, repertuaru,
zapoznaje si z podstawowymi zasadami wykonawstwa historycznego.

Ucze rozwija wraliwo muzyczn, samodzielno a take doskonali indywidualne techniki
koncentracji oraz sposoby opanowywania tremy przez prac z innymi muzykami, czste (bierne
i czynne) uczestnictwo w audycjach i koncertach, rozwija obiektywizm i rzetelno w ocenie
swoich kwalifikacji, poznaje zasady komunikacji interpersonalnej.
Ucze:
- prawidowo posuguje si umiejtnociami techniczno-wyrazowymi, umoliwiajcymi
wykonywanie utworw solowych :
a) waciwie ustawia praw i lew rk,
b) prawidowo posuguje si technik prawej i lewej rki,
c) odpowiednio trzyma instrument,
d) przyjmuje prawidow postaw przy instrumencie;
- gra na wybranym instrumencie z rodziny lutni: lutni renesansowej lub barokowej;
- zna zasady aplikatury prawej rki i stosuje je w praktyce w wykonywanych utworach;
- realizuje prawidowo oraz zgodnie ze stylem danej epoki podstawowe ozdobniki;
- czyta jeden rodzaj tabulatury do wyboru :
a) tabulatura woska,
b) tabulatura francuska,
c) tabulatura hiszpaska;
- wykonuje utwory zgodnie z zasadami historycznej praktyki wykonawczej:
- opanowuje pamiciowo cz utworw ze swojego repertuaru;
- prezentuje publicznie przygotowany program;
- waciwie dba o instrument, posiada wiedz na temat konserwacji instrumentu, rodzajach
stosowanych strun i ich waciwociach brzmieniowych.
Ucze:
114
- posiada podstawow wiedz z zakresu historii lutni i roli instrumentu w muzyce XVIXVIII wieku;
- rozrnia instrumenty z rodziny lutni;
- posiada ogln wiedz na temat historycznej praktyki wykonawczej;
- zna w oglnym zarysie repertuar lutniowy;
- rozpoznaje styl i epok wykonywanych utworw;
- pozyskuje informacje i wiedz korzystajc ze zbiorw bibliotecznych oraz
elektronicznych technik multimedialnych.
Ucze:
- wykorzystuje w grze na instrumencie wiedz i umiejtnoci zdobyte podczas nauki;
- podczas prb zapamituje szczegy techniczne, interpretacyjne i wykonawcze;
- doskonali efekty wasnej pracy;
- w czasie koncertu przekazuje suchaczom treci emocjonalne utworw;
- stosuje sposoby radzenia sobie z trem;
- buduje relacje z innymi ludmi, respektujc wartoci takie, jak: empatia, tolerancja,
asertywno, szacunek;
- uczestniczy w koncertach, wystawach i innych wydarzeniach kulturalnych.
OBJ BAROKOWY
Ucze poznaje podstawy aparatu gry oraz sposoby analizy i interpretacji materiau muzycznego.
2. Zdobywanie
wiedzy na temat
instrumentu z uwzgldnieniem kontekstu
historyczno-estetycznego oraz poznanie repertuaru
Ucze poznaje poszczeglne odmiany oboju barokowego, ich specyfik i budow, budow
stroika podwjnego, sposoby jego wykonania, fasonowania, skrobania i indywidualnego
dostosowania. Poznaje literatur przedmiotu, a take podstawowe rda na temat praktyki gry,
ze szczeglnym uwzgldnieniem okresu baroku.
Podstaw nauczania gry na oboju barokowym w szkole muzycznej II stopnia stanowi
opanowanie przez ucznia podstawowego rodzaju instrumentu oboju barokowego w stroju c
(model barokowy). W miar zainteresowa, zdolnoci i posiadanego instrumentarium ucznia,
115
mona wprowadzi take inne rodzaje oboju barokowego (obj d'amore, obj da caccia, obj
mozartowski);
Ucze:
- w zakresie umiejtnoci technicznych :
a) przyjmuje waciw postaw podczas gry,
b) prawidowo wdmuchuje odpowiedni strumie powietrza do instrumentu oraz
uywa
c) naturalnych przed i rejestrw (na ksztat rejestrw wokalnych),
d) prawidowo trzyma instrument,
e) stosuje waciw aplikatur w zalenoci od wielkoci i rodzaju instrumentu,
f) posuguje si oddechem przeponowo-ebrowym,
g) stosuje prawidow technik zadcia, umoliwiajc uzyskanie rnych sposobw
ksztatowania dwiku, ze szczeglnym uwzgldnieniem messa di voce,
h) zna rne rodzaje artykulacji (techniki ruchw jzyka, ktre poznaje w oparciu
o wzory historyczne),
i) zna budow stroika podwjnego, podejmuje prby wykonania stroika z pomoc
pedagoga.
- w zakresie umiejtnoci artystycznych:
a) prawidowo odczytuje zapis nutowy (w kontekcie historycznych praktyk
wykonawczych),
b) czyta a vista proste utwory utrzymane w wolnym tempie,
c) wiadomie wykorzystuje czynnik harmoniczny kompozycji jako narzdzie
ksztatowania ekspresji,
d) analizuje (pod kierunkiem nauczyciela) podstawowe elementy struktury formalnej
wykonywanej kompozycji,
e) zna podstawowe zasady ozdabiania melodii oraz improwizacji w stylu danego
utworu,
f) odrnia podstawowe style muzyczne i stosuje waciwe dla nich maniery
wykonawcze (np. notes ingales w muzyce francuskiego baroku),
g) dba o precyzj intonacyjn, jest wiadomy temperacji historycznych,
h) korzysta z wyda faksymilowych muzyki XVII i XVIII w. i potrafi odczyta
wczesny zapis nutowy.
Ucze:
- aktywnie interesuje si poznawaniem repertuaru obojowego solowego i kameralnego;
- dokonuje konstruktywnej oceny wasnych umiejtnoci, zebranych materiaw nutowych
oraz nagra pytowych;
- nawizuje twrczy kontakt z akompaniatorem, muzykami w zespole kameralnym
i orkiestrze oraz prowadzcymi prby i koncerty;
- odnajduje i przekazuje suchaczom treci emocjonalne wykonywanego utworu;
- zachwuje si zgodnie z normami spoecznymi podczas imprez artystycznych (zarwno
jako wykonawca jak i odbiorca);
- radzi sobie ze stresem podczas wystpu publicznego;
116
- odnosi si z szacunkiem do osb dorosych oraz rwienikw;

- bierze udzia w yciu koncertowym szkoy;
- uczszcza na koncerty i sucha nagra utworw powstaych w rnych okresach
historycznych, ze szczeglnym uwzgldnieniem repertuaru obojowego;
- interesuje si literatur pikn i innymi dziedzinami sztuki.
OBJ
Ucze rozwija i utrwala umiejtnoci w zakresie techniki gry na instrumencie.
i wykonuje utwory muzyczne zgodnie z kanonami stylu i formy muzycznej.
zespole instrumentalnym. Jest wiadomym odbiorc sztuki.
Ucze wykorzystuje techniki informacyjne i komunikacyjne w procesie ksztacenia i wasnego
rozwoju artystycznego.
w yciu muzycznym.
Ucze:
- zna histori, budow i odmiany oboju: roek angielski, obj d'amore, obj barokowy;
- zna zasady konserwacji oboju, dba o stroiki;
- samodzielnie dobiera stroik i waciwie przygotowuje go do gry;
- udoskonala znane techniki oddechu, zna budow aparatu oddechowego;
117
- zna sposoby wykonywania wicze przygotowawczych (wiczenia oddechowe, wiczenia

emisji dwiku i biegoci palcowej);
- zna i stosuje rnorodne rodki wyrazu w zakresie dynamiki i barwy dwiku;
- wiadomie posuguje si rodkami artykulacyjnymi, dynamik i agogik;
- posiada umiejtnoci w zaresie techniki palcowej, umoliwiajce mu wykonywanie
utworw o bardziej skomplikowanym charakterze technicznym;
- czyta nuty a vista;
- wiadomie korzysta z rnych sposobw zapamitywania utworu;
- wykonuje wybrane fragmenty partii orkiestrowych.
Ucze:
- organizuje i realizuje prac: wiczenie poszczeglnych elementw warsztatu wedug
- kreatywnie interpretuje utwory muzyczne, z wykorzystaniem wyobrani muzycznej
i ekspresji wyrazowej;
- czy i wykorzystuje wiedz teoretyczn do samodzielnej pracy nad przygotowaniem
utworu;
- zna kanony stylu i form muzycznych (koncert, sonata, suita, miniatura, temat
z wariacjami), pozwalajce mu na prawidow interpretacj utworw;
- poszerza wiedz na temat literatury swojego instrumentu, w tym kompozycji
wspczenie napisanych.
Ucze:
- posiada niezbdne umiejtnoci, pozwalajce na swobodn prezentacj sceniczn
(koncentracj i pokonanie tremy, waciw ocen warunkw akustycznych sali
i dostosowanie do niej sposobu gry);
- potrafi nastroi swj instrument oraz prawidowo intonuje dwik a1 w celu nastrojenia
zespou muzycznego;
- na bieco ledzi wydarzenia kulturalne i bierze w nich udzia, dobierajc je pod ktem
- ksztatuje wasne pogldy w oparciu o suchanie i porwnywanie rnych wykona dzie
muzycznych.
Ucze:
- samodzielnie wyszukuje, analizuje i wybiera dostpne informacje z zakresu przedmiotu
gwnego oraz przedmiotw oglnomuzycznych;
118
- interesuje si wykorzystywaniem sprztu elektronicznego i technik multimedialnych do

swoich muzycznych potrzeb.
Ucze:
- posiada umiejtnoci wykonawcze i wiedz ogln, umoliwiajc dalsze ksztacenie;
- propaguje tradycje muzyki polskiej, szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych
narodw.
ORGANY
Ucze zdobywa wiedz z zakresu historii muzyki, form, harmonii, analizy muzycznej
i instrumentarium.
2. Ksztacenie techniki gry na organach, pozwalajce na wykonanie utworw
z rnych epok, zgodnie z zapisem i kanonami stylistycznymi
Ucze zdobywa umiejtnoci techniczne w zakresie gry manuaowej i pedaowej oraz
realizowania zrnicowanych struktur formalnych i stosowania odpowiednich rodkw
wyrazowych.
3. Przygotowanie do samodzielnej pracy nad realizacj utworw
Ucze poznaje sposoby posugiwania si efektywnymi technikami wiczenia na instrumencie,
czytania a vista i dy do samodzielnego przygotowania utworw o rednim stopniu trudnoci.
4. Praktyczna realizacja elementw improwizacji
Ucze zapoznaje si i wdraa podstawowe elementy improwizacji niezbdne w organowej
muzyce solowej i kameralnej.
5. Muzykowanie kameralne
Ucze wykorzystuje nabyte umiejtnoci gry na organach do muzykowania w zespoach
kameralnych.
6. Przygotowanie do wystpw publicznych
Ucze przygotowuje si do wystpw solowych i zespoowych, rozwijajc umiejtno
koncentracji i opanowania tremy, a take wsppracy z innymi instrumentalistami.
119

Ucze:
- posiada wiedz z zakresu gwnych nurtw rozwoju muzyki, szczeglnie organowej,
w aspekcie historycznym (od muzyki dawnej po dziea XXI wieku);
- rozrnia i analizuje budow formaln utworw organowych, w szczeglnoci:
preludium, fuga, wariacje choraowe, forma triowa;
- dokonuje analizy przebiegw harmonicznych;
- dysponuje podstawow wiedz z zakresu instrumentw muzycznych, ze szczeglnym
uwzgldnieniem organw; zna elementy konstrukcyjne organw (traktura, rejestry,
piszczaki, mechanizm powietrzny, szafa ekspresyjna i inne urzdzenia pomocnicze);
- rozrnia typy organw w zalenoci od ich konstrukcji (mechaniczne, pneumatyczne,
elektryczne).
2. Ksztacenie techniki gry na organach, pozwalajce na wykonanie utworw
z rnych epok, zgodnie z zapisem i kanonami stylistycznymi
Ucze:
- posuguje si technik gry organowej, pozwalajc na wykonanie dzie muzycznych
z rnych epok i stylw w muzyce solowej i kameralnej;
- stosuje techniki gry klawiszowej, wyksztacone w ramach nauki gry na fortepianie
(drobna technika palcowa, dwudwikowa, pasaowa, akordowa, przebiegi gamowe,
zdobnictwo, repetycja);
- rozwija technik gry pedaowej poprzez wykonywanie gam, pasay, etiud i wicze
pedaowych oraz wybranych fragmentw solowych z repertuaru organowego;
- wykorzystuje umiejtno dynamicznego prowadzenia frazy, zdobyt w trakcie nauki gry
na fortepianie, poprzez uycie szafy ekspresyjnej i innych urzdze pomocniczych;
- interpretuje utwory organowe zgodnie z zapisem i kanonami stylistycznymi, stosujc
odpowiedni:
a) artykulacj (technik grania cznego i rozdzielnego),
b) akcentacj (rozrnianie mocnych i sabych czci taktw, podkrelanie
wyrniajcych si zjawisk metrorytmicznych i harmonicznych),
c) ornamentyk (umiejtno zastosowania zrnicowanych form zdobniczych
w zalenoci od epoki historycznej),
d) frazowanie (prowadzenie mniejszych i wikszych konstrukcji muzycznych),
e) registracj (stosowanie adekwatnych pocze gosw organowych zwizane
z historycznym instrumentarium i konwencjami),
- realizuje struktury polifoniczne i homofoniczne.
3. Przygotowanie do samodzielnej pracy nad realizacj utworw
Ucze:
- poszukuje nowych, efektywnych technik wiczenia na organach;
- uwzgldnia nowe osignicia z dziedziny psychologii muzycznej, wykorzystujc
120
- techniki informacyjne i komunikacyjne;

- stosuje rozmaite sposoby zapamitywania;
- poznaje techniki i rozwija nawyki zwizane z czytaniem a vista w grze solowej i
zespoowej;
- czyta nuty a vista w sposb gwarantujcy cigo narracji muzycznej;
- samodzielnie opracowuje utwory o maym stopniu trudnoci.
4. Praktyczna realizacja elementw improwizacji
Ucze:
- stosuje elementy improwizacji do zdobnictwa w muzyce dawnej;
- improwizuje proste kadencje w utworach solowych i kameralnych;
- harmonizuje podane melodie;
- realizuje proste basso continuo.
5. Muzykowanie kameralne
Ucze:
- wykonuje parti organw w zrnicowanych obsadach instrumentalnych;
- realizuje parti basso continuo;
- dostosowuje akompaniament przeznaczony na fortepian lub zesp instrumentalny do
specyfiki organw.
6. Przygotowanie do wystpw publicznych
Ucze:
- wiadomie kontroluje emocje i zachowania, panuje nad stresem w czasie wystpw;
- wykorzystuje intuicj i wyobrani w interpretacji utworw organowych, wykonywanych
w rnych wntrzach (koci, sala koncertowa i inne);
- dokonuje analizy artystycznej i konstruktywnej oceny swoich wystpw;
- tworzy repertuarow baz utworw zrealizowanych na zajciach indywidualnych lub
zespoowych.
ORKIESTRA (SYMFONICZNA)
1. Przygotowanie ucznia do pracy w orkiestrze symfonicznej
Ucze zdobywa kompetencje: wiedz, umiejtnoci techniczne i wyrazowe, pozwalajce na
prac w orkiestrze, w miar moliwoci w orkiestrze symfonicznej.
2. Ksztatowanie zachowa opartych na zasadach wspycia spoecznego oraz
zamiowania do muzykowania zespoowego
121
Ucze odczuwa satysfakcj z wykonanej pracy i prezentacji publicznych. Ucze rozwija

umiejtnoci wsplnego pokonywania problemw i realizacji zada w grupie. Poznaje etos pracy
zespoowej oraz partnerskiej wsppracy.
1. Przygotowanie ucznia do pracy w orkiestrze (symfonicznej)
Ucze:
- posiada wiedz z zakresu notacji muzycznej, umoliwiajc mu prawidowe odczytanie
utworu;
- dysponuje technik gry na instrumencie,
niezbdn do opracowania
i przygotowania partii orkiestrowej;
- wykorzystuje wiedz z zakresu stylw muzycznych, historii muzyki, harmonii i form
muzycznych w przygotowaniu partii orkiestrowych;
- samodzielnie przygotowuje powierzon mu parti orkiestrow;
- realizuje wskazwki dyrygenta i koncertmistrza, dotyczce wykonania i interpretacji
utworu;
- koryguje elementy intonacji, dynamiki, agogiki i artykulacji w celu osignicia spjnego
brzmienia grupy instrumentw;
- czyta nuty a vista w stopniu umoliwiajcym szybkie zapoznanie si z tekstem utworu;
- w podstawowym zakresie improwizuje oraz dokonuje transpozycji;
- jest odpowiedzialny za kocowy efekt pracy orkiestry;
- wiadomie wsptworzy dzieo muzyczne;
- wsppracuje z dyrygentem, koncertmistrzem i pozostaymi muzykami orkiestry
w wypracowaniu i realizacji zamysu interpretacji dziea;
- podporzdkowuje si w pracy przyjtym celom nadrzdnym;
- potrafi porozumie si z innymi muzykami;
- odczytuje wskazwki i gesty dyrygenta;
- zachowuje si na estradzie odpowiednio do okolicznoci;
- korzysta z technik komunikacji w opracowywaniu nowych zagadnie oraz rowizywaniu
problemw;
- posiada dowiadczenie w zakresie metod organizacji pracy orkiestry (w tym
symfonicznej).
2. Ksztatowanie zachowa opartych na zasadach wspycia spoecznego oraz
zamiowania do muzykowania zespoowego
Ucze:
- osiga satysfakcj z udziau w prezentacjach publicznych;
- jest zainteresowany poznawaniem repertuaru orkiestrowego;
- pokonuje w grupie stres, trem i trudnoci zwizane z gr zespoow;
- zdobywa dowiadczenia i umiejtnoci poprzez wspprac z innymi muzykami;
- tworzy i rozwija relacje osobiste w orkiestrze;
- poznaje specyfik gry na innych instrumentach.
122
PERKUSJA
1. Ksztacenie wiedzy teoretycznej zwizanej z gr na instrumencie
Ucze posiada wiedz teoretyczn, niezbdn do prawidowej realizacji zada praktycznych
w swojej dziedzinie artystycznej.
Ucze ksztaci umiejtnoci techniczno-wyrazowe w grze na instrumencie, pozwalajce na
realizacj programu okrelonego przez nauczyciela.
Ucze posiada umiejtno samodzielnego wiczenia, korekty wasnych bdw oraz realizacji
zamierzonego celu artystycznego.
4. Przygotowanie ucznia do wystpw publicznych oraz udziau w yciu kulturalnym
Ucze potrafi zaprezentowa program artystyczny w sposb zgodny z kanonami estetyki
estradowej, uczestniczy w koncertach szkolnych i poza rodowiskiem, dajc dobry przykad
zachowania i prawidowych relacji spoecznych.
1. Ksztacenie wiedzy teoretycznej zwizanej z gr na instrumencie
Ucze:
- posiada wiedz na temat instrumentw perkusyjnych w zakresie:
a) historii, ich pochodzenia i zastosowania,
b) budowy i moliwoci technicznch,
c) roli w zespole lub orkiestrze,
d) rozrniania wybranych instrumentw etnicznych i ich zastosowania
w okrelonym stylu muzycznym,
e) notacji instrumentw perkusyjnych w partyturze;
- wykazuje si umiejtnoci obsugi i konserwacji instrumentw:
a) potrafi wymieni i nastroi membran na werblu i innych membranofonach,
b) potrafi zoy i rozoy marimb, wibrafon i ksylofon,
c) potrafi wymieni pasek napdu w wibrafonie,
d) potrafi przygotowa i zabezpieczy instrumenty do transportu,
e) dba o sprawne funkcjonowanie mechanizmw i wygld estetyczny instrumentw;
- planuje optymaln instalacj rnorodnego instrumentarium, uwzgldnionego
w partyturach wykonywanych utworw multiperkusyjnych;
123
- zna nazwy instrumentw perkusyjnych oraz okrele wykonawczych, stosowanych

w literaturze w jzykach: polskim, woskim, angielskim, francuskim i niemieckim.
Ucze:
- dysponuje prawidowo wyksztaconym aparatem ruchowym, umoliwiajcym swobodn
prac rk;
- ksztatuje dwik na poszczeglnych instrumentach w oparciu ich specyfik i budow;
- ucze posiada nastpujce umiejtnoci techniczne, z uwzgldnieniem:
a) gry tremolo na membranofonach (naprzemiennego, dwjkowego, dociskowego)
i idiofonach (naprzemiennego),
b) swobodnego operowania w dynamice ppp-fff na poszczeglnych instrumentach;
c) stosowania techniki rudymentarnej wedug podstawowej listy Percussive Art.
Society,
d) operowania jedn z technik 4 ro pakowych: tradycyjn - Lee H. Stevensa lub
G. Burtona - akordow i lateraln w grze na marimbie (najlepiej 5 oktawowej),
e) operowania jedn z technik 4-ro pakowych: tradycyjn - Lee H. Stevensa lub
G. Burtona, z uwzgldnieniem pedalizacji i tumie (bocznych i lizgowych) w
grze na wibrafonie,
f) ksztatowania dwiku w grze na 4 kotach, umiejtnoci strojenia i zmiany
wysokoci dwikw w trakcie utworw (przestrajania), stosowania dynamiki,
artykulacji i doboru paek,
g) gry na zestawie multiperkusyjnym oraz podstaw gry na zestawie jazzowym,
h) podstaw improwizacji opartej na znajomoci stylw muzycznych, np. muzyki
klasycznej, jazzowej oraz swobodnej improwizacji,
i) elementw gry na instrumentach etnicznych, np. kubaskich, brazylijskich, itp.,
- ucze zna podstawy interpretacji transkrypcji dzie epoki baroku, klasycyzmu
i romantyzmu, zgodnie z kanonami wykonawczymi,
- ucze muzykuje w nastpujcych formach:
a) gra solo,
b) gra z akompaniamentem,
c) gra w perkusyjnych zespoach kameralnych (do wyboru) - klasycznych,
marszowych, etnicznych, batucadzie, itp.,
d) gra w mieszanych zespoach kameralnych,
e) gra w zespoach rozrywkowych lub jazzowych,
f) gra w orkiestrze;
- ucze dostosowuje dynamik gry do warunkw akustycznych otoczenia,
z uwzgldnieniem specyfiki brzmienia innych instrumentw;
- ucze wykonuje utwory literatury perkusyjnej w nastpujcym zakresie:
a) wybrane etiudy o zrnicowanych problemach technicznych, z uwzgldnieniem
specyfiki poszczeglnych instrumentw, np. etiudy klasycznej i rudymentarnej na
werblu,
b) wybrane utwory solo i z akompaniamentem,
c) wybrane utwory kameralne na instrumenty melodyczne i membranofony,
z uwzgldnieniem techniki rudymentarnej oraz inne zestawy instrumentalne.
124

- ucze posiada umiejtno pracy nad materiaem muzycznym:
a) potrafi prawidowo odczyta zapis utworu i skorygowa bdy,
b) stawia sobie cel artystyczny i potrafi go zrealizowa,
c) korzysta z metronomu w celu zachowania precyzji rytmicznej,
d) umiejtnie kreuje wasn interpretacj utworu w oparciu o poznane interpretacje
mistrzw i wiedz oglnomuzyczn,
e) czy i wykorzystuje w dziaaniach praktycznych wiedz z zakresu przedmiotw
oglnomuzycznych,
f) samodzielnie zdobywa informacje z zakresu przedmiotw oglnomuzycznych,
m.in. wykorzystujc techniki informacyjne i komunikacyjne,
g) wykorzystuje wspczesne rodki techniczne do rejestracji i odtwarzania swoich
prezentacji w celu korygowania popenionych bdw,
h) prezentuje rezultaty swoich dziaa artystycznych,
i) wiadomie wykorzystuje such muzyczny w dziaaniach praktycznych;
- ucze potrafi przedstawi zarys interpretacji utworu, uwzgldniajc :
a) zamys kompozytorski,
b) budow formaln,
c) stylistyk historyczn,
d) artykulacj odpowiedni do instrumentu,
e) dynamik, agogik i metrorytmik,
f) pynne i logiczne prowadzenie frazy muzycznej,
- ucze stosuje rne sposoby zapamitywania materiau nutowego;
- ucze posiada umiejtno gry a vista .
4. Przygotowanie ucznia do wystpw publicznych oraz udziau w yciu kulturalnym
Ucze:
- zachowuje spokj i skupienie;
- sprawnie przygotowuje lub zmienia instrument w czasie koncertu;
- dba o estetyczny wygld zewntrzny;
- koncentruje si w czasie wystpu;
- dokonuje krytycznej oceny wasnej prezentacji;
- godnie reprezentuje szko;
- interesuje si innymi dziedzinami sztuki;
- uczestniczy w yciu kulturalnym;
- przestrzega zasad kultury i etyki;
- kreatywnie realizuje zadania i podejmuje inicjatywy artystyczne;
- konsekwentnie dy do celu;
- planuje swj rozwj artystyczny i zawodowy;
- szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodw.
125
PUZON
Ucze doskonali elementy techniki interpretacji w grze na instrumencie.
Ucze samodzielnie doskonali prac nad utworami i zadaniami, wybranymi przez pedagoga.
Potrafi wyszukiwa i wybiera
informacje, niezbdne w rozwizywaniu problemw
muzycznych, korzystajc z technik informacyjnych i komunikacyjnych.
Ucze bierze udzia w projektach muzycznych, organizowanych przez szko oraz
placwk.
poza
4. Przygotowanie do kontynuowania nauki na poziomie akademickim.

Ucze posiada kompetencje do podjcia dalszego ksztacenia na poziomie akademickim.
Ucze:
- posiada wiedz z zakresu historii i budowy instrumentu;
- doskonali i rozwija technik gry na instrumencie;
- rozwija umiejtnoci interpretacyjne;
- potrafi gra a vista proste utwory, zna zasady odczytania nut w kluczu basowym i
tenorowym;
- ucze poznaje wybrane fragmenty partii orkiestrowych.
Ucze:
- samodzielnie pracuje nad materiaem muzycznym;
- osiga systematycznie zamierzone cele ksztacenia;
- wiadomie potrafi zorganizowa plan swojej pracy;
- analizuje i konstruktywnie ocenia wasn gr;
- definiuje wasne niepowodzenia i wyciga z nich wnioski.
- wykorzystuje techniki informacyjne i komunikacyjne w procesie ksztacenia i wasnego
126

Ucze:
- korzysta z szerokiej oferty edukacyjnej szkoy i rodowiska;
- ksztatuje postaw aktywnego odbiorcy muzyki i sztuki;
- umiejtnie wykorzystuje w praktyce zdobyt wiedz;
- wystpuje jako solista i kameralista;
- posiada umiejtnoci pracy w zespole muzycznym.
Ucze:
- jest przygotowany merytorycznie do podjcia dalszej nauki oraz czynnego uczestnictwa
w yciu muzycznym.
REALIZACJA BASSO CONTINUO Z ELEMENTAMI IMPROWIZACJI
1. Ksztacenie umiejtnoci
realizacji
partii basso continuo, wprowadzenie
podstawowych elementw improwizacji, praktyczne wykorzystywanie wiedzy
teoretycznej
Ucze zdobywa umiejtnoci poprawnego czytania zapisu linii basu cyfrowanego. Poznaje
sposoby realizacji, dostosowane do wasnego instrumentu i stylu muzycznego. Zdobywa wiedz
na temat interpretacji partii basso continuo.
2. Zdobycie wiedzy z zakresu literatury przedmiotu, z uwzgldnieniem kontekstu
Ucze poznaje rne zapisy basu cyfrowanego, ksztaci umiejtno rnicowania realizacji
basso continuo w zalenoci od stylu. Dostosowuje gr do historycznych uwarunkowa dziea.
Uczy si rozrnia style muzyczne XVII i XVIII wieku. Korzysta z rnych rde, w tym
elektronicznych, w celu zdobywania informacji z zakresu przedmiotu.
3. Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy, rozwinicie kompetencji
spoecznych oraz potrzeby aktywnego udziau w yciu kulturalnym
Ucze rozwija such, poczucie rytmu i wraliwo muzyczn. Pracuje samodzielnie, doskonalc
sposoby koncentracji i opanowywania tremy przez prac z innymi muzykami oraz czste (bierne
i czynne) uczestnictwo w koncertach. Rozwija obiektywizm i rzetelno w ocenie swoich
kwalifikacji. Poznaje zasady komunikacji interpersonalnej oraz wiedz na temat emocji. Pracuje
nad umiejtnym zaprezentowaniem siebie na estradzie.
127

1. Ksztacenie umiejtnoci realizacji partii basso continuo, wprowadzenie
podstawowych elementw improwizacji, praktyczne wykorzystywanie wiedzy
teoretycznej
Ucze:
- czyta zapis basu cyfrowanego, wykorzystujc swoj wiedz z zakresu harmonii XVII i
XVIII - wiecznej;
- analizuje przebieg harmoniczny utworu w oparciu o lini basu cyfrowanego;
- rozpoznaje zrnicowane sposoby zapisu;
- realizuje zapis na wasnym instrumencie, wykorzystujc jego cechy idiomatyczne;
- rnicuje realizacj w odniesieniu do epoki i stylu danego utworu;
- umiejtnie cyfruje proste fragmenty pozbawione cyfrowania;
- odczytuje a vista proste fragmenty basu cyfrowanego;
- wykonuje proste improwizacje w oparciu o bas ostinatowy;
- interpretuje parti basso continuo, wspdziaajc z solist, ktremu akompaniuje;
- opracowuje utwr, nadajc mu cechy dziea muzycznego.
2. Zdobycie wiedzy z zakresu literatury przedmiotu, z uwzgldnieniem kontekstu
Ucze:
- weryfikuje dostpne wydania, wykorzystujc posiadan wiedz z zakresu wykonawstwa
historycznego;
- waciwie umiejscawia utwr w kontekcie historycznym i kulturowym;
- zna i wykorzystuje repertuar solowy danej epoki i stylu w dobieraniu rodkw do
realizacji linii basu cyfrowanego;
- korzysta z uznanych nagra, uzupeniajc zasb rodkw potrzebnych do realizacji basu
cyfrowanego.
3. Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy, rozwinicie kompetencji
spoecznych oraz potrzeby aktywnego udziau w yciu kulturalnym
Ucze:
- aktywnie poszukuje alternatywnych wyda, porwnujc i weryfikujc zapis;
- wyszukuje informacje na temat realizacji basso continuo, korzystajc ze zbiorw
bibliotecznych, technik informacyjnych i multimediw;
- chtnie wsppracuje z innymi muzykami, transponujc posiadan wiedz na grunt
akompaniamentu;
- buduje relacje z innymi, oparte na wzajemnym szacunku i otwartoci na odmienne
zdanie;
- krytycznie ocenia wasn realizacj basso continuo;
- konsekwentnie dy do doskonalenia efektw wasnej pracy;
- umiejtnie organizuje swoj prac;
128
potrafi zaprezentowa si na estradzie;

jest otwarty na konstruktywn krytyk i wynikajce z niej zmiany w sposobie gry;
akceptuje inne koncepcje wykonawcze;
pomaga innym, dzielc si wasn wiedz;
interesuje si rnymi dziedzinami sztuki: literatur, teatrem i malarstwem, uczestniczc
w przedstawieniach, wystawach lub odczytach;
- uczszcza na koncerty muzyki solowej, kameralnej i symfonicznej;
- sucha muzyki z nagra.
-
SAKSHORN
Ucze doskonali elementy techniki i interpretacji w grze na instrumencie.
Potrafi wyszukiwa i wybiera informacje, niezbdne w rozwizywaniu problemw muzycznych,
korzystajc z technik informacyjnych i komunikacyjnych.
Ucze bierze udzia w projektach muzycznych, organizowanych przez szko oraz poza
placwk.
Ucze:
- zna histori i budow instrumentu
- prawidowo posuguje si aparatem gry, osigajc swobod i biego techniczn;
- posiada umiejtnoci techniczne, umoliwiajce stosowanie rnych rodzajw artykulacji;
- aktywnie wsppracuje z akompaniatorem;
- potrafi odczyta a vista proste utwory;
- zna zasady odczytania nut w kluczu wiolinowym i basowym;
- rozwija i kontroluje technik gry (wiczenia alikwotowe i gamowe).
129
Ucze:
- osiga systematycznie i z determinacj zamierzone cele ksztacenia;
- definiuje wasne niepowodzenia i wyciga z nich wnioski;
Ucze:
Ucze:
w yciu muzycznym.
SAKSOFON
Ucze rozwija i utrwala umiejtnoci w zakresie gry na instrumencie.
3. Ksztacenie wasnego rozwoju oraz przygotowanie do aktywnego udziau w yciu
muzycznym
Ucze wykorzystuje techniki informacyjne i komunikacyjne w procesie ksztacenia i wasnego
rozwoju artystycznego. Wystpuje publicznie jako solista i kameralista. Posiada umiejtno
pracy w duym zespole wykonawczym. Jest wiadomym odbiorc sztuki.
130
Ucze jest przygotowany merytorycznie do podjcia dalszej nauki na poziomie akademickim.

Ucze:
- zna histori, budow, transpozycj i odmiany instrumentu: saksofon sopraninowy,
sopranowy, altowy, tenorowy, barytonowy, basowy, kontrabasowy;
- samodzielnie dokonuje drobnych napraw instrumentu;
- umiejtnie stosuje techniki oddechu, zna budow aparatu oddechowego;
- zna sposoby rozgrywania si (wiczenia oddechowe, wiczenia emisji dwiku i biegoci
palcowej);
- zna i stosuje nowoczesne rodki wyrazu w zakresie dynamiki i barwy dwiku;
- biegle posuguje si technik palcow, umoliwiajc mu wykonywanie utworw
o charakterze wirtuozowskim;
- potrafi czyta zapis nutowy a vista;
- wiadomie korzysta z rnych sposobw zapamitywania tekstu nutowego;
- potrafi wykona wybrane fragmenty partii orkiestrowych;
- pozna wspczesne rodki wyrazu, umoliwiajce wykonywanie utworw literatury
saksofonowej XX i XXI wieku.
U c z e :
- zna moliwoci stosowania rnego rodzaju sprztu dodatkowego (paski, szelki) w celu
zmniejszenia fizycznego obcienia organizmu, prowadzcego do niepodanych
kontuzji;
- rozwija sw muzykalno, kreatywno i wraliwo artystyczn;
- organizuje i realizuje proces wiczenia poszczeglnych elementw warsztatu wedug
- czy i wykorzystuje wiedz teoretyczn do samodzielnej pracy nad przygotowaniem
utworu;
- posiada wiedz na temat cech stylu i budowy form muzycznych (koncert, sonata, suita,
miniatura, temat z wariacjami), umoliwiajc mu prawidow interpretacj utworw;
- poszerza wiedz na temat literatury swojego instrumentu, w tym kompozycji napisanych
wspczenie.
3. Ksztacenie wasnego rozwoju oraz przygotowanie do aktywnego udziau w yciu
muzycznym
Ucze:
131
- posiada kompetencje, pozwalajce na swobodn prezentacj sceniczn (koncentracj

i pokonanie tremy, waciw ocen warunkw akustycznych sali i dostosowanie do niej
sposobu gry) ;
- na bieco ledzi wydarzenia kulturalne i bierze w nich udzia, wybierajc je pod ktem
- ksztatuje wasne pogldy, suchajc i porwnujc rne wykonania dzie muzycznych;
- samodzielnie wyszukuje, analizuje i selekcjonuje dostpne informacje z zakresu
przedmiotu gwnego oraz przedmiotw oglnomuzycznych;
- potrafi obsugiwa sprzt elektroniczny, umoliwiajcy rejestracj swojej gry w celu
dokonania analitycznej oceny.
Ucze:
- posiada umiejtnoci wykonawcze i wiedz ogln, umoliwiajc dalsze ksztacenie;
- popularyzuje polskie tradycje muzyczne.
SKRZYPCE BAROKOWE
1. Ksztacenie umiejtnoci gry na instrumencie, rozwijanie wraliwoci muzycznej,
praktyczne wykorzystywanie wiedzy teoretycznej
Ucze zdobywa, ksztatuje i doskonali umiejtno gry na instrumencie, przyjmuje odpowiedni
postaw podczas gry oraz prawidowo posuguje si aparatem gry. Ksztatuje umiejtno
waciwego wydobycia dwiku, rozwija podstawy techniki instrumentalnej oraz wraliwo na
jako dwiku i intonacj. Zdobywa wiedz z zakresu budowy i historii instrumentu. Poznaje
zasady strojenia i konserwacji skrzypiec barokowych.
2. Zdobywanie podstawowej wiedzy o instrumencie, z uwzgldnieniem aspektu
historycznego, estetycznego i repertuarowego
Ucze zapoznaje si z histori skrzypiec i literatury skrzypcowej XVII i XVIII wieku,
z uwzgldnieniem instrumentw pokrewnych (skrzypce piccolo, altwka, skrzypce tenorowe,
wiolonczela, viola d'amore). Zdobywa wiedz na temat rnic midzy stylami narodowymi
muzyki epoki baroku oraz z zakresu barokowej teorii muzyki.
Ucze samodzielnie opracowuje utwory o rednim stopniu trudnoci, wykorzystujc wiedz
zdobyt w trakcie pracy z nauczycielem.
132
4. Przygotowanie do wystpw solowych, kameralnych i orkiestrowych

Ucze poznaje zasady wystpw publicznych w zakresie umiejtnoci koncentracji, prezentacji
estradowej oraz wsppracy z innymi instrumentalistami.
1. Ksztacenie umiejtnoci gry na instrumencie, rozwijanie wraliwoci muzycznej,
Ucze:
- samodzielnie stroi instrument z zachowaniem wraliwoci na rnorodne systemy
temperacji;
- waciwie ustawia pozycj prawej i lewej rki;
- odpowiednio ustawia instrument, zachowujc prost i rozlunion postaw ciaa;
- rozpoznaje rne rodzaje smyczkw barokowych i prawidowo trzyma smyczek odpowiednio do jego rodka cikoci;
- ksztatuje dwik i stosuje rnorodn artykulacj, wykorzystujc kontrolowane
i wiadome prowadzenie i podzia smyczka;
- wiadomieksztatuje intonacj, uwzgldniajc historyczne systemy temperacji;
- swobodnie operuje lew rk w zakresie zmian pozycji, gry dwudwikowej
i akordowej, a take stosujc rnorodn wibracj;
- posuguje si wiedz z historii i rozwoju skrzypiec oraz smyczka - od najdawniejszych
czasw, z uwzgdnieniem zmian zachodzcych w ich budowie w cigu wiekw;
- posiada praktyczn wiedz na temat strun jelitowych, ich zakadania, konserwacji
i wraliwoci na zmiany temperatury oraz wilgotnoci powietrza;
- odpowiednio dba o instrument i smyczek.
2. Zdobywanie podstawowej wiedzy o instrumencie, z uwzgldnieniem aspektu
historycznego, estetycznego i repertuarowego
Ucze:
- posiada wiedz na temat pochodzenia skrzypiec i instrumentw pokrewnych;
- charakteryzuje ewolucj skrzypiec od XVI do XX wieku, z uwzgldnieniem rnic
w budowie i technice gry pomidzy skrzypcami barokowymi a wspczesnymi;
- wykazuje si znajomoci podstawowych traktatw teoretycznych XVII i XVIII wiecznych, a take wspczesnych publikacji powiconych wykonawstwu muzyki
dawnej; wiadomie wykorzystuje wiedz w pracy nad utworem;
- wykonuje proste utwory a vista, z uwzgldnieniem takich elementw, jak: dynamika,
frazowanie, forma i charakter;
- poznaje dawny system notacji - posiada praktyczn umiejtno gry we wszystkich
spotykanych kluczach repertuaru skrzypcowego (starofrancuskim, sopranowym,
mezzosopranowym, altowym);
- potrafi realizowa gos basso continuo;
- biegle czyta starodruki muzyczne i manuskrypty;
- posiada wiedz na temat stylw narodowych w muzyce, ze szczeglnym uwzgldnieniem
rnic pomidzy stylem woskim i francuskim;
133
posiada
teoretyczn
i
praktyczn
znajomo
zdobnictwa
barokowego,
siedemnastowiecznych dyminucji, improwizacji w stylu woskim i ozdobnikw w stylu
francuskim;
improwizuje proste formy instrumentalne (na podstawie takich schematw harmonicznomelodycznych, jak Follia, Bergamasca i tym podobne);
wykazuje si wiedz na temat figur retorycznych, hierarchii miar w takcie, zasad
smyczkowania historycznego, podstawowych zasad harmonii wraz ze znajomoci basso
continuo;
posiada wiadomoci na temat historii muzyki i form muzycznych, stosowanych w XVII
i XVIII wieku, z uwzgldnieniem tacw wchodzcych w skad suity barokowej.
Ucze:
- samodzielnie pracuje nad utworami o rednim stopniu trudnoci, twrczo wykorzystujc
wiedz zdobyt w trakcie pracy z nauczycielem; dopasowuje opracowanie aplikatury,
smyczkowania, a take wybr retorycznych rodkw wyrazowych do stylu i charakteru
utworu;
- dba o prawidowe warunki pracy i wiadomie organizuje plan pracy;
- dostrzega i koryguje bdy oraz ocenia efekty kocowe wasnej pracy.
4. Przygotowanie do wystpw solowych, kameralnych i orkiestrowych
U c z e :
- zachowuje si zgodnie z powszechnie przyjtymi normami spoecznymi podczas imprez
artystycznych; dba o higien i ubir , potrafi si kania, wchodzi i schodzi ze sceny;
- stosuje sposoby opanowania tremy, koncentruje si w trakcie wystpu;
- odczuwa i przekazuje suchaczom emocjonaln tre wykonywanych utworw;
- wiadomy prezentuje wasne wykonania utworw, potrafi obiektywnie je ocenic
i wycign wnioski;
- potrafi obiektywnie oceni gr innych, z zachowaniem szacunku dla odmiennych
koncepcji artystycznych;
- jest otwarty na konstruktywn krytyk i potrafi wycigac wnioski;
- respektuje oglnie przyjte wartoci (szacunek, empatia, tolerancja, wraliwo), buduje
pozytywne relacje z przeoonymi oraz z innymi uczniami;
- uczestniczy w koncertach, wystawach artystycznych, spektaklach i innych wydarzeniach
kulturalnych;
- potrafi wsppracowa z innymi muzykami w rnorodnych zespoach (zespoy
kameralne, sekcja basso continuo);
- zna i respektuje zasady pracy zespoowej jako czonek zespou kameralnego czy orkiestry;
- posiada umiejtnoci penienia funkcji koncertmistrza czy prowadzcego zesp;
- ma kompetencje do wystpw solowych z towarzyszeniem orkiestry;
SKRZYPCE
134

i interpretacyjne, wzbogacajc rodki wyrazu i pogbiajc ju opanowane. Rozwija
wirtuozowskie elementy gry.
Ucze poznaje histori swojego instrumentu, rozwija wiedz dotyczc stylw wykonawczych,
Ucze doskonali umiejtno swobodnej prezentacji przed publicznoci poprzez udzia
w koncertach. Kreatywnie eksponuje na estradzie swoj wraliwo artystyczn, rozwija
umiejtno wsppracy z innymi instrumentalistami. Pracuje nad koncentracj, niezbdn do
opanowania tremy i prawidowego przebiegu wystpu.
4. Ksztacenie wiadomego kompetentnego odbiorcy dbr kultury
Ucze ksztaci umiejtno odpowiedniego zachowywania si w czasie rozmaitych wydarze
w poszanowaniu dla dziedzictwa kulturowego swojego i innych narodw. Korzysta z literatury
Ucze:
- zachowuje poprawn postaw oraz prawidowo posuguje si aparatem gry, osigajc
swobod techniczn;
- posiada biego palcow, umoliwiajc wykonanie utworw o - co najmniej - rednim
stopniu trudnoci;
- wiadomie stosuje technik przygotowawcz;
- posuguje si technik dwudwikow i akordow;
- wykorzystuje rne rodzaje artykulacji i smyczkowania, np. spicato, staccato, sautille,
ricochet, smyczkowanie Viottiego i Paganiniego;
- realizuje ozdobniki oraz flaolety naturalne i sztuczne;
- rnicuje wibracj i ksztatuje dwik zgodnie ze stylem wykonywanego utworu;
- pogbia stron wyrazow wykonywanych utworw poprzez odpowiedni realizcj
agogiki, dynamiki, frazowania i ekspresji;
- samodzielnie organizuje prac nad utworem, wykorzystuje w praktyce wiedz z zakresu
formy i stylu.
135

Ucze:
- wiadomie ksztatuje interpretacj utworw solowych i zespoowych, posugujc si
wiedz z zakresu kanonw stylu, harmonii i formy;
- wykazuje si umiejtnoci korzystania z literatury specjalistycznej;
- wykorzystuje techniki
informacyjne i komunikacyjne do pogbienia wiedzy
merytorycznej;
- wykorzystuje urzdzenia audiowizualne do rejestracji swoich wystpw i weryfikacji
osigni;
- zna i porwnuje rne interpretacjie dzie muzycznych i wyraa o nich swoj opini.
Ucze:
- wiadomie i umiejtnie wykorzystuje swj potencja muzyczny na scenie;
- osiga koncentracj, niezbdn do opanowania tremy i prawidowego przebiegu wystpu;
- zna i stosuje podstawowe zasady odpowiedniego zachowania si i prezencji na estradzie;
- zna na pami cz utworw ze swojego repertuaru, w tym due formy;
- wykazuje si kreatywnoci w interpretacji utworw;
- wsppracuje z innymi instrumentalistami w ramach zespow kameralnych, wykazujc
dbao o zachowanie proporcji brzmieniowych, czysto intonacji i jednolit
artykulacj.
4. Ksztacenie wiadomego i kompetentnego odbiorcy dbr kultury
Ucze:
- jest wiadomy dziedzictwa kulturowego swojego i innych narodw, odnosi si do nich
z szacunkiem, rozumiejc i akceptujc ich odmienno;
- jest otwarty na nowe propozycje artystyczne;
- umie prawidowo oceni warto dziea i jego wykonanie;
- aktywnie uczestniczy w yciu kulturalnym.
STUDIA ORKIESTROWE
1. Rozwijanie
kameraln)
zainteresowa
muzyk
orkiestrow
(symfoniczn,
operow,
Ucze sucha muzyki z nagra, uczestniczy w koncertach symfonicznych, operowych

i kameralnych.
2. Poznanie solowych partii orkiestrowych w swojej specjalnoci instrumentalnej
136
Ucze poznaje utwory orkiestrowe, korzystajc z odpowiednich materiaw nutowych oraz

nagra muzycznych.
3. Ksztacenie wiadomoci roli muzyka w zespole orkiestrowym
Ksztacenie wiadomoci i znaczenia roli muzyka w orkiestrze poprzez prac w zespoach
kameralnych i orkiestrowych.
1. Rozwijanie zainteresowa muzyk orkiestrow (symfoniczn, operow,
kameraln)
Ucze:
- ksztatuje wiadomo, e zawd muzyka - instrumentalisty jest zwizany z prac
w zespoach orkiestrowych lub wspprac z nimi;
- w miar moliwoci uczestniczy jako wykonawca i suchacz w koncertach muzyki
symfonicznej, operowej i kameralnej.
- sucha i porwnuje nagrania muzyki, aby pozna i oceni rne wykonania tych samych
dzie orkiestrowych;
- potrafi napisa recenzje z koncertu symfonicznego, operowego lub kameralnego (lub
z nagrania), ze szczeglnym uwzgldnieniem w ocenie partii solowych poszczeglnych
instrumentw;
- potrafi dotrze do informacji o egzaminach do zespow orkiestrowych w kraju i za
granic, korzystajc z dostpnych technik informacyjnych (internet, prasa).
2. Poznanie solowych partii orkiestrowych w swojej specjalnoci instrumentalnej
Ucze:
- z pomoc nauczyciela poznaje partytury utworw orkiestrowych, ze szczeglnym
uwzgldnieniem fragmentw solowych poszczeglnych instrumentw;
- sucha wybranych dzie muzycznych z nagra, obserwujc jednoczenie przebieg
utworu w partyturze.
3. Ksztacenie wiadomoci roli muzyka w zespole orkiestrowy
Ucze:
- zna podzia rl w zespole orkiestrowym (koncertmistrz, prowadzcy grupy, solista, muzyk
tutti);
- zna rnice w specyfice zada wykonywanych przez poszczeglnych muzykw
w orkiestrze;
- czytajc partytur, potrafi oceni rol poszczeglnych instrumentw w przebiegu utworu.
TRBKA
137

i wykonuje dziea muzyczne, zgodnie z kanonami stylu i formy muzycznej.
3. Ksztacenie rozwoju i przygotowanie do aktywnego udziau w yciu muzycznym
zespole wykonawczym. Jest wiadomym odbiorc sztuki. Wykorzystuje techniki informacyjne i
komunikacyjne w procesie ksztacenia i wasnego rozwoju artystycznego.
Ucze jest przygotowany merytorycznie do podjcia dalszej nauki na poziomie akademickim
oraz czynnego uczestnictwa w yciu muzycznym.
Ucze:
- zna histori, budow i odmiany instrumentu w penym zakresie;
- posiada umiejtnoci techniczne, umoliwiajce stosowanie rnych rodzajw artykulacji;
- potrafi czyta nuty a vista i transponowa na miar swoich moliwoci;
- poznaje i wcza do swojego repertuaru wybrane fragmenty partii orkiestrowych;
- rozwija i kontroluje technik gry (wiczenia alikwotowe i gamowe).
Ucze:
- wytrwale dy do osignicia zamierzonego celu;
- wiadomie i prawidowo organizuje swj plan pracy;
- potrafi dokona analizy i oceny wasnej gry;
- posuguje si rnymi technikami zapamitywania;
- posiada umiejtnoci do kreatywnej interpretacji utworu;
- wykonuje utwr zgodnie z budowa formaln i stylem epoki.
3. Ksztacenie rozwoju i przygotowanie do aktywnego udziau w yciu muzycznym
138
Ucze:
- realizuje w sposb odpowiedzialny powierzone mu obowizki i zadania w maych
i duych zespoach muzycznych;
- stosuje w postpowaniu zasady etyki koleeskiej i wzajemnego szacunku;
- ma poczucie wspodpowiedzialnoci za efekt kocowy pracy w zespole;
- aktywnie uczestniczy w wydarzeniach muzycznych rodowiska i poza szko.
U c z e :
- posiada odpowiedni wiedz i umiejtnoci do wystpw publicznych;
- posiada kompetencje do podjcia ksztacenia muzycznego na wyszym etapie
edukacyjnym;
- w programie prezentacji na zakoczenie etapu edukacyjnego wykonuje m.in. form
cykliczn i dowoln ;
- poszerza i uzupenia wiedz muzyczn, korzystajc z nowoczesnych rodkw przekazu
i rde informacyjnych;
- potrafi ponosi odpowiedzialno za podejmowane dziaania.
TRBKA NATURALNA
1. Ksztacenie gry na instrumencie, rozwijanie wraliwoci muzycznej i praktyczne
Ucze rozwija i ksztatuje prawidowe zadcie, posugiwanie si aparatem gry oraz doskonali
2. Zdobywanie wiedzy z zakresu przedmiotu,
z uwzgldnieniem kontekstu
Ucze poznaje rodzaje i charakterystyk trbek naturalnych, wybran wiedz z zakresu historii
i budowy instrumentw oraz podstawowe utwory z literatury przeznaczonej na trbk, w tym
muzyk kameraln i reprezentacyjn.
3. Przygotowanie do samodzielnej pracy oraz wyksztacenie potrzeby aktywnego
udziau w yciu kulturalnym
Ucze postpuje zgodnie z zasadami etyki; umiejtnie kieruje swoimi emocjami, panuje nad
trem i potrafi si koncentrowa przed wystpem i podczas prezentacji. Aktywnie wsppracuje
z muzykami w zespole. Uczestniczy w yciu kulturalnym.
139
1. Ksztacenie gry na instrumencie, rozwijanie wraliwoci muzycznej i praktyczne

Ucze:
- posuguje si rozwinit technik gry, w tym opanowan technik (aperatur) jzyka;
- posuguje si rejestrem od g do a;
- wiadomie posuguje si rejestrem principale i clarino (clarino do a);
- stosuje w zalenoci od stylu i charakteru utworu - rne rodzaje artykulacji,
frazowanie, ornamentacj oraz podstawowe elementy improwizacji;
- posiada umiejtno dostrajania instrumentu cznie ze znajomoci aplikatury (jeli
uywane s trbki z otworami, system angielski bd niemiecki);
- stosuje podstawowe elementy techniki z uyciem szeregu tonw naturalnych;
- twrczo interpretuje utwr, uwzgldniajc zasady notacji, kanony stylu, struktur formy
muzycznej oraz elementy wyrazu muzycznego;
- wykonuje a vista utwory o maym stopniu trudnoci;
- samodzielnie opracowuje atwe utwory;
- wykonuje utwory w rnych formach muzykowania zespoowego;
- posiada umiejtno gry zespoowej oraz dostrajania si, (duety, muzyka wieowa,
korpus trbek);
- samodzielnie posuguje si czterema podstawowymi strojami trbek (d 440 Hz, d 415
Hz, c 440 Hz, c 415 Hz);
- korzysta w praktyce z zasobw wiedzy teoretycznej (traktaty, metodyka).
2. Zdobywanie wiedzy z zakresu przedmiotu, z uwzgldnieniem kontekstu
Ucze:
- definiuje podstawowy repertuar trbki naturalnej;
- definiuje struktur wykonywanego dziea, jego styl oraz charakter;
- wymienia rodzaje strojw uywane w trbce naturalnej;
- wykorzystuje wiedz z zakresu historycznych praktyk wykonawczych;
- wykorzystuje wiedz z zakresu historii i budowy trbki naturalnej;
- pozyskuje materiay i wiedz ze zbiorw bibliotecznych, multimediw, technik
informacyjnych i komunikacyjnych;
- wiadomie rozrnia terminologi specjalistyczn.
Ucze:
- postpuje zgodnie z uniwersalnymi standardami etyki;
- dba o zgodne z normami spoecznymi zachowanie - cechuje si wysok kultur osobist;
- jest zdolny do samodzielnej i dobrze zorganizowanej pracy;
- aktywnie i odpowiedzialnie wsppracuje w grupie i na rzecz grupy;
140
- przestrzega zasad zachowania si na estradzie oraz potrafi krytycznie oceni wasn

prezentacj, potrafi obiektywnie i rzetelnie oceni swoje kwalifikacje;
- korzysta z zasobw kultury w rnych dziedzinach sztuki poprzez bierne i czynne w nich
uczestnictwo.
TRBKA NATURALNA - INSTRUMENT DODATKOWY
1. Ksztacenie gry na instrumencie, rozwijanie wraliwoci muzycznej oraz
praktyczne wykorzystanie wiedzy teoretycznej
Ucze rozwija prawidowe posugiwanie si aparatem gry oraz podstawy interpretacji materiau
muzycznego.
2. Zdobycie wiedzy teoretycznej z zakresu przedmiotu, z uwzgldnieniem kontekstu
Ucze poznaje budow i rodzaje trbek oraz podstawowe stroje stosowane na trbce naturalnej;
Poznaje literatur muzyczn na trbk, w tym utwory kameralne i ich cechy charakterystyczne.
3. Przygotowanie do aktywnego udziau w yciu kulturalnym i wystpw
publicznych
Ucze postpuje zgodnie z zasadami etyki, poznaje zasady wspycia spoecznego. Uczestniczy
w yciu kulturalnym poprzez udzia w koncertach i suchanie muzyki z nagra.
1. Ksztacenie gry na instrumencie, rozwijanie wraliwoci muzycznej oraz
praktyczne wykorzystanie wiedzy teoretycznej
Ucze:
- prezentuje waciw postaw podczas gry na instrumencie;
- prawidowo posuguje si aparatem gry z odpowiedni korelacj oddechowo
aparatow, oraz podstawow biegoci i znajomoci techniki jzyka;
- realizuje w grze odpowiedni ornamentyk i artykulacj;
- odczytuje prosty tekst muzyczny, okrela i interpretuje zawarte w nim treci wyrazowe.
Ucze:
- posiada wiedz z zakresu budowy i strojenia trbki naturalnej;
- posuguje si terminologi muzyczn;
141
- definiuje budow formaln wykonywanego utworu, zna zasady akcentowania, wskazuje

gwne myli muzyczne;
- wiadomie posuguje si naturaln temperacj i rodzajem strojw trbki naturalnej;.
- ksztaci umiejtno stosowania rejestrw principale i podstaw clarino.
publicznych
Ucze:
- postpuje zgodnie z uniwersalnymi standardami etyki;
- przestrzega zasad kultury i umiejtnego zachowania na estradzie;
- jest zdolny do samodzielnej i dobrze zorganizowanej pracy.
TUBA
Ucze doskonali elementy techniki i interpretacji w grze na instrumencie.
Potrafi wyszukiwa i wybiera
informacje, niezbdne w rozwizywaniu problemw
muzycznych, korzystajc z technik informacyjnych i komunikacyjnych.
Ucze bierze udzia w projektach muzycznych, organizowanych przez szko oraz poza
placwk.
Ucze:
- zna histori, budow i odmiany instrumentu;
- posiada umiejtnoci techniczne, umoliwiajce stosowanie
rnych rodzajw
artykulacji;
142
potrafi czyta a vista proste utwory;

poznaje i wcza do swojego repertuaru wybrane fragmenty partii orkiestrowych;
rozwija i kontroluje technik gry (wiczenia alikwotowe i gamowe).

Ucze:
- osiga systematycznie i z determinacj zamierzone cele ksztacenia;
- definiuje wasne niepowodzenia i wyciga z nich wnioski;
Ucze:
Ucze:
w yciu muzycznym.
VIOLA DA GAMBA
i praktyczne wykorzystywanie wiedzy teoretycznej
Ucze ksztatuje i doskonali prawidow postaw przy instrumencie, technik gry, ksztatuje
umiejtno waciwego wydobycia dwiku, doskonali intonacj, rozwija umiejtno zmian
pozycji w technice lewej rki, zdobywa wiedz i umiejtnoci w zakresie odpowiedniej
konserwacji instrumentu i jego strojenia; ponadto doskonali czytanie w kluczach oraz
samodzielno w indywidualnej pracy nad materiaem muzycznym. Ucze poznaje zasady
strojenia instrumentu w rnych temperacjach, sposoby artykulacji, palcowania, uczy si
realizacji ozdobnikw zgodnie z oryginalnymi wskazaniami, poznaje podstawy improwizacji,
doskonali czytanie a vista, przyswaja umiejtnoci wykonywania i samodzielnego
143
opracowywania materiau zgodnie z podstawowymi zasadami historycznych praktyk

wykonawczych, uczy si gry solowej oraz gry z udziaem jednego lub wikszej liczby
instrumentw towarzyszcych.
Ucze poznaje histori violi da gamba, repertuar przeznaczony na ten instrument oraz literatur
przedmiotu; zapoznaje si z podstawowymi zasadami historycznego wykonawstwa i uczy si
praktycznego ich zastosowania. Zdobywa wiedz z historii muzyki europejskiej, ze szczeglnym
uwzgldnieniem epoki baroku, poznaje podstawy basu cyfrowanego, wykorzystuje dostpne
rda informacji, w tym elektroniczne.
publicznych
Ucze rozwija samodzielno, ogln wraliwo i zmys estetyczny. Doskonali indywidualne
techniki koncentracji oraz sposoby opanowywania tremy poprzez prac z innymi muzykami,
czste (czynne i bierne) uczestnictwo w audycjach i koncertach. Rozwija umiejtno
obiektywnej i rzetelnej oceny swoich kwalifikacji, poznaje sposoby nawizywania relacji
z innymi muzykami, dy do poznania i zrozumienia emocjonalnoci. Uczy si szacunku do
dziedzictwa kulturowego.
U c z e :
- posuguje si prawidowym aparatem gry:
a) przyjmuje i utrzymuje symetryczn i rozlunion postaw podczas gry na
instrumencie,
b) ustawia waciwie praw i lew rk,
c) prawidowo trzyma smyczek - odpowiednio do jego rodka cikoci,
d) wydobywa dwik wysokiej jakoci (z uwzgldnieniem rezonansu),
e) ksztatuje dwik i artykulacj za pomoc smyczka (jego prowadzenia, prdkoci
i nacisku, kontroluje uoenie rodkowego palca na wosiu tak, aby moliwa bya
praca napinania i rozluniania napicia wosia) oraz odpowiedniego ustawienia
palcw lewej rki,
f) posuguje si swobodnie technik lewej rki, zmienia sprawnie pozycje,
g) wiadomie kontroluje intonacj, majc na uwadze historyczne temperacje;
- posiada praktyczn wiedz na temat waciwoci drewna i strun jelitowych, ich
wraliwoci i zachowania wobec zmian temperatury i wilgotnoci ;
- dba o bezpieczne przechowywanie instrumentu i smyczka;
- dobiera ( typ struny, rednica struny), zakada i zmienia struny;
- stroi instrument zarwno do kamertonu, innego instrumentu melodycznego, jak
i instrumentu harmonicznego;
144
dobiera, wie, precyzyjnie ustawia i konserwuje progi;

czyta nuty w kluczu wiolinowym, altowym i basowym;
czyta proste utwory z tabulatury francuskiej;
rozrnia podstawowe style i w oparciu o nie stosuje odpowiedni artykulacj
i ozdobniki;
pracuje samodzielnie nad materiaem, rozwizujc przy tym problemy techniczne oraz
interpretacyjne, zgodne z historyczn praktyk wykonawcz;
wyszukuje i stosuje aplikatur zgodn z historyczn praktyk wykonawcz oraz wasnymi
predyspozycjami anatomicznymi;
wiadomie stosuje wibracj (jedynie jako ornament);
czyta a vista proste linie basu oraz nieskomplikowany tekst solowy, zgodnie
z podstawowymi zasadami historycznego wykonawstwa;
wykorzystuje zasady basu cyfrowanego w realizacji linii melodycznej basso continuo;
potrafi gra solo oraz z udziaem jednego lub wicej instrumentw towarzyszcych
(z uwzgldnieniem intonacji, rytmu i brzmienia);
zapamituje szczegy techniczne, interpretacyjne i wykonawcze, wypracowane w czasie
prb i stosuje je podczas prezentacji estradowej;
podczas wystpu
a) prezentuje interpretacyjn konsekwencj,
b) panuje nad trem.
Ucze:
- posiada wiedz na temat pochodzenia violi da gamba, jej zastosowania i roli w XVI, XVII
i XVIII wieku;
- rozrnia i potrafi opisa rodziny skrzypiec i viol (viola sopranowa, altowa, tenorowa,
basowa, violone);
- wymienia i charakteryzuje wybrane traktaty z XVI, XVI i XVIII wieku, dotyczce gry na
violi da gamba oraz wspczesne publikacje na temat wykonawstwa historycznego;
- posiada ogln wiedz o repertuarze przeznaczonym na viol da gamba;
- jest wiadomy koncepcji retoryki w muzyce barokowej;
- rozrnia styl woski i styl francuski;
- posiada wiedz na temat:
a) hierarchii wanoci nut w takcie,
b) separowania interwaw,
c) zwizkw pomidzy muzyk a sowem,
d) podstawowych zasad harmonii (poszczeglne stopnie skali, ich waciwoci),
e) form muzycznych charakterystycznych dla muzyki XVI, XVII i XVIII wieku,
f) zasad basu cyfrowanego oraz jego podstawowych oznacze;
- rozrnia i wybiera wydania zgodne z aktualn wiedz na temat historycznej praktyki
wykonawczej, ma wiadomo rnic midzy nimi a opracowaniami z ingerencj
edytorsk, korzysta z wyda faksymilowych i urtekstowych;
- pozyskuje materiay i wiedz korzystajc z multimediw, technik informacyjnych,
zbiorw bibliotecznych oraz innych dostpnych rde.
145

publicznych
Ucze:
- wsppracuje z innymi muzykami i zespoami kameralnymi;
- zachowuje si zgodnie z normami spoecznymi podczas imprez artystycznych, zarwno
jako Wykonawca, jak i odbiorca (odpowiednia postawa, strj, higiena, mimika twarzy,
szacunek dla publicznoci, wykonawcw oraz wspwykonawcw);
- odczuwa i przekazuje suchaczom tre emocjonaln wykonywanych utworw;
- ocenia samodzielnie i obiektywnie swoje kwalifikacje oraz poziom gry;
- ocenia obiektywnie gr innych;
- wykazuje szacunek dla innych koncepcji artystycznych;
- jest wraliwy na pikno i posiada zmys estetyczny;
- rozpoznaje emocje u siebie oraz innych, potrafi je zinterpretowa;
- respektuje oglnie przyjte wartoci (szacunek, empatia, tolerancja, wraliwo), budujc
relacje z przeoonymi oraz innymi uczniami;
- jest otwarty na konstruktywn krytyk, potrafi wyciga wnioski;
- ma potrzeb obcowania z wartociow sztuk poprzez suchanie nagra fonograficznych,
ogldanie filmw, czytanie ksiek i prasy;
- angauje si w organizacj przedsiwzi kulturalnych i spoecznych;
- dba o sprawno i kondycj fizyczn;
- posiada kompetencje do podjcia dalszej edukacji.
WALTORNIA
Ucze odpowiedzialnie wykorzystuje czas przeznaczony na prac z instrumentem.
Przygotowuje i wykonuje dziea muzyczne, zgodnie z kanonami stylu i formy muzycznej.
3. Przygotowanie do aktywnego udziau w yciu muzycznym, rozwijanie osobowoci
zespole wykonawczym. Jest wiadomym odbiorc sztuki . Wykorzystuje techniki informacyjne i
komunikacyjne w procesie ksztacenia i wasnego rozwoju artystycznego.
Ucze jest przygotowany merytorycznie do podjcia dalszej nauki na poziomie akademickim
oraz czynnego uczestnictwa w yciu muzycznym.
146

Ucze:
- zna histori, budow i odmiany instrumentu w penym zakresie;
- prawidowo posuguje si aparatem gry, uzyskujc swobod i biego techniczn;
- posiada technik umoliwiajc wykonywanie rnych rodzajw artykulacji;
- twrczo wsppracuje z akompaniatorem;
- potrafi gra a vista oraz transponowa w miar swoich moliwoci;
- poznaje wybrane fragmenty partii orkiestrowych;
- wykorzystuje i kontroluje technik gry (wiczenia alikwotowe i gamowe).
U c z e :
- wytrwale dy do osignicia zamierzonego celu;
- wiadomie i odpowiedzialnie organizuje swj plan pracy;
- dokonuje analizy i oceny wasnej gry;
- posuguje si rnymi technikami zapamitywania materiau nutowego;
- ksztaci umiejtno interpretacji utworu;
- wykonuje utwr zgodnie z budow formaln i stylem epoki.
3. Przygotowanie do aktywnego udziau w yciu muzycznym, rozwijanie osobowoci
Ucze:
- realizuje w sposb odpowiedzialny powierzone mu obowizki i zadania w maych i
duych formach muzykowania zespoowego;
- stosuje oglnie przyjte zasady etyki koleeskiej i wymaga tego od innych;
- samodzielnie ksztatuje zespoowe poczucie obowizku poprzez budowanie relacji
opartych na zaufaniu i dzieleniu si wiedz;
- aktywnie uczestniczy w wydarzeniach muzycznych rodowiska;
- poszerza i aktualizuje wiedz muzyczn, korzystajc z nowoczesnych rodkw przekazu;
- potrafi ponosi odpowiedzialno za podejmowane dziaania.
Ucze:
- jest przygotowany i posiada kompetencje do wystpw publicznych;
- posiada niezbdne kwalifikacje do podjcia ksztacenia muzycznego na wyszym etapie
edukacyjnym;
- wykonuje na zakoczenie etapu edukacyjnego program artystyczny, zawierajcy m.in.
utwr w formie cyklicznej i dowolny.
147
WIOLONCZELA BAROKOWA
Ucze zdobywa umiejtno gry na wiolonczeli barokowej, ksztatuje i doskonali prawidow
postaw przy instrumencie, technik gry, ksztatuje umiejtno prawidowego wydobycia
dwiku, doskonali intonacj, rozwija umiejtno zmiany pozycji, zdobywa wiedz i
umiejtnoci w zakresie odpowiedniej pielgnacji instrumentu i jego strojenia; doskonali czytanie
w kluczach oraz samodzielno w indywidualnej pracy nad materiaem muzycznym. Poznaje
zasady intonacji w rnych temperacjach, sposoby artykulacji, palcowania, uczy si realizacji
ozdobnikw zgodnie z oryginalnymi wskazaniami, poznaje podstawy improwizacji historycznej,
doskonali czytanie a vista, przyswaja umiejtnoci wykonywania i samodzielnego
opracowywania materiau zgodnie z podstawowymi zasadami historycznych praktyk
wykonawczych. Uczy si gry solowej oraz kameralistyki.
2. Zdobywanie wiedzy z zakresu
przedmiotu, z uwzgldnieniem kontekstu
Ucze poznaje histori wiolonczeli, repertuar wiolonczelowy, literatur przedmiotu, zapoznaje

si z podstawowymi zasadami historycznego wykonawstwa i uczy si praktycznego ich
zastosowania. Zdobywa wiedz z historii muzyki europejskiej, ze szczeglnym uwzgldnieniem
epoki baroku, poznaje podstawy basu cyfrowanego, potrafi korzysta z dostpnych rde
bibliotecznych i multimedialnych w celu poszukiwania informacji i rozwijania wiedzy.
Ucze rozwija samodzielno, ogln wraliwo i zmys estetyczny. Doskonali indywidualne
techniki koncentracji oraz sposoby opanowywania tremy poprzez prac z innymi muzykami,
czste (czynne i bierne) uczestnictwo w audycjach i koncertach. Rozwija umiejtno
obiektywnej i rzetelnej oceny swoich kwalifikacji, poznaje sposoby nawizywania relacji
z innymi muzykami, dy do poznania i zrozumienia emocjonalnoci. Uczy si szacunku do
dziedzictwa kulturowego.
1. Ksztacenie umiejtnoci gry na instrumencie, rozwijanie wraliwoci muzycznej i
Ucze :
- posiada umiejtno gry na wiolonczeli barokowej i posuguje si elementami techniki
gry:
a) zachowuje prawidow postaw przy instrumencie,
148
b) trzyma instrument bez nki,

c) ustawia waciwie praw i lew rk,
d) trzyma prawidowo smyczek, odpowiednio do jego zastosowania i rodka
cikoci,
e) wydobywa dwik dobrej jakoci,
f) ksztatuje dwik za pomoc smyczka,
g) stosuje zrnicowan artykulacj,
h) posuguje si swobodnie technik lewej rki, zmienia sprawnie pozycje,
i) wiadomie dba o intonacj pod ktem historycznych temperacji,
j) gra dwudwiki,
k) realizuje akordy zgodnie z historyczn praktyk wykonawcz;
zna budow wiolonczeli, wymienia i okrela jej czci;
posiada praktyczn wiedz na temat waciwoci drewna i strun jelitowych;
dba o instrument, smyczek i struny;
potrafi zaoy i zmieni struny;
stroi instrument do kamertonu, innego instrumentu melodycznego lub instrumentu
harmonicznego;
czyta nuty w kluczu tenorowym i basowym;
rozrnia podstawowe style XVII i XVIII wieku, stosujc odpowiedni artykulacj
i ozdobniki;
pracuje samodzielnie nad materiaem, rozwizujc we wsppracy z pedagogiem
problemy techniczne i interpretacyjne, zgodnie z historyczn praktyk wykonawcz;
stosuje aplikatur zgodn z historyczn praktyka wykonawcz oraz czynnikami
anatomicznymi;
stosuje wibracj wiadomie i w uzasadnionych przypadkach;
czyta a vista proste linie basu oraz nieskomplikowany tekst solowy, zgodnie
z podstawowymi zasadami historycznego wykonawstwa;
wykorzystuje zasady basu cyfrowanego w realizacji linii melodycznej basso continuo;
przygotowuje partie solowe oraz z udziaem instrumentw towarzyszcych;
zapamituje szczegy interpretacyjne i wykonawcze wypracowane w czasie prb
i wykorzystuje je podczas wystpw estradowych;
prezentuje podczas wystpu publicznego:
a) konsekwencj w zakresie interpretacji,
b) kontrol nad intonacj, rytmem oraz jakoci dwiku;
stosuje podczas wystpu:
a) panowanie nad trem,
b) umiejtno koncentracji.
2. Zdobywanie
wiedzy z zakresu przedmiotu, z uwzgldnieniem kontekstu
Ucze:
- posiada podstawow wiedz na temat pochodzenia wiolonczeli, jej zastosowania i roli,
zwaszcza w XVII i XVIII wieku;
- rozrnia i potrafi opisa rodziny skrzypiec i viol da gamba;
- potrafi rozpozna, nazwa i opisa podstawowe basowe instrumenty smyczkowe z epoki
baroku;
149
- charakteryzuje rozwj ewolucyjny instrumentu, z uwzgldnieniem rnic w budowie

i technice gry pomidzy wiolonczel barokow i wspczesn;
- wymienia i wykorzystuje historyczne traktaty oraz wspczesne publikacje na temat
wykonawstwa historycznego;
- zna podstawowy repertuar wiolonczelowy, wymienia liczne utwory z okresu
przedklasycznego;
- rozrnia style woski i francuski w muzyce baroku;
- rozrnia podstawowe style i ich cechy w poszczeglnych epokach historycznych;
- jest wiadomy znaczenia retoryki w muzyce barokowej;
- posiada wiedz na temat:
a) zwizkw pomidzy muzyk a sowem,
b) podstawowych zasad harmonii,
c) form muzycznych, charakterystycznych dla muzyki XVI-XVIII wieku,
d) basu cyfrowanego oraz jego podstawowych oznacze,
e) hierarchii wanoci nut w takcie,
f) separowania interwaw;
- stosuje praktyki wykonawcze w sposb odpowiedni do stylu;
- rozrnia i wybiera wydania zgodne z aktualn wiedz na temat historycznej praktyki
wykonawczej, ma wiadomo rnic miedzy nimi a opracowaniami z ingerencj
edytorsk, korzysta z wyda faksymilowych i urtekstowych;
- pozyskuje materiay i wiedz korzystajc z mediw, technik informacyjnych, zbiorw
bibliotecznych oraz innych dostpnych rde.
Ucze:
- wsppracuje z innymi muzykami i zespoami kameralnymi;
- zachowuje si zgodne z normami spoecznymi podczas imprez artystycznych, zarwno
jako wykonawca, jak i odbiorca (odpowiednia postawa, strj, higiena, mimika twarzy,
szacunek dla publicznoci, wykonawcw oraz wspwykonawcw);
- realizuje i przekazuje suchaczom tre emocjonaln wykonywanych utworw;
- potrafi umiejtnie oceni swoje kwalifikacje oraz poziom gry;
- wykazuje szacunek dla rnych koncepcji artystycznych;
- respektuje oglnie przyjte wartoci (szacunek, empatia, tolerancja, wraliwo) i buduje
relacje z przeoonymi oraz innymi uczniami;
- jest otwarty na konstruktywn krytyk, potrafi wyciga wnioski;
- ma potrzeb obcowania z wartociow sztuk poprzez suchanie nagra fonograficznych,
ogldanie filmw, czytanie ksiek i prasy;
- bierze udzia w koncertach, spektaklach, wernisaach, wystawach i ekspozycjach
muzealnych;
- angauje si w organizacje przedsiwzi kulturalnych i spoecznych;
- dba o sprawno i kondycje fizyczn;
- jest zdolny i przygotoway do podjcia dalszej edukacji muzycznej.
WIOLONCZELA
150

i interpretacyjne, poszerzajc i utrwalajc rodki wyrazu artystycznego. Rozwija wirtuozowskie
elementy gry.
2. Rozwinicie wraliwoci oraz ksztacenie estetyki gry w oparciu o wiedz
oglnomuzyczn
Ucze poznaje histori swojego instrumentu, poszerza wiedz dotyczc stylw wykonawczych,
publicznoci przy rwnoczesnym kreatywnym eksponowaniu swojej wraliwoci artystycznej.
koncentracji, umoliwiajcej opanowanie tremy i prawidowy przebieg wystpu.
Ucze zdobywa umiejtno stosownego zachowania w czasie rozmaitych wydarze
w poszanowaniu dla dziedzictwa kulturowego swojego i innych narodw. Korzysta z literatury
Ucze:
- zachowuje odpowiedni postaw ciaa oraz prawidowo posuguje si aparatem gry,
uzyskujc swobod techniczn i wykonawcz;
- posiada sprawno techniczn, pozwalajc na wykonanie utworw o - co najmniej rednim stopniu trudnoci;
- wykazuje si umiejtnoci gry w pozycjach (cznie z kciukow);
- wiadomie stosuje technik przygotowawcz;
- biegle posuguje si technik dwudwikow i akordow;
- swobodnie wykonuje flaolety naturalne i sztuczne;
- gra rnymi rodzajami artykulacji i smyczkowania;
- prawidowo wykonuje ozdobniki;
- wykazuje du dbao o jako dwiku oraz intonacj;
- posiada umiejtno rnicowania barwy dwiku;
- gra wibracj cig oraz potrafi j modulowa w zalenoci od stylu i charakteru
wykonywanej muzyki;
151
- pogbia stron wyrazow wykonywanych utworw w zakresie, agogiki, dynamiki,

frazowania i ekspresji;
- planuje i organizuje samodzieln prac, stosujc odpowiednie metody, skuteczne
w osiganiu zamierzonego celu;
- potrafi kontrolowa i ocenia swoj prac;
- wykorzystuje zdobyt wiedz i umiejtnoci do samodzielnego opracowania utworu
o rednim stopniu trudnoci, z zachowaniem wiernoci tekstu muzycznego, budowy
formalnej i poprawnej stylistyki;
- prawidowo odczytuje a vista utwr o rednim stopniu trudnoci;
- pod kierunkiem nauczyciela przygotowuje fragmenty partii orkiestrowych;
- podejmuje prby improwizacji lub aranacji albo komponowania.
2. Rozwinicie wraliwoci oraz ksztacenie estetyki gry w oparciu o wiedz
oglnomuzyczn
Ucze:
- zna histori swojego instrumentu;
- wiadomie ksztatuje interpretacj utworw solowych i zespoowych w oparciu
o znajomo kanonw stylu, formy i harmonii;
- zapoznaje si ze wspczesnym zapisem nutowym, charakterystycznym dla muzyki XX
i XXI wieku;
- wykorzystuje rodki audiowizualne do rejestracji swoich wystpw w celu weryfikacji
osigni;
- wykorzystuje techniki informacyjne i komunikacyjne do pogbiania wiedzy
merytorycznej;
- samodzielnie porwnuje rne interpretacje wysuchanych utworw i potrafi trafnie je
oceni, wykorzystuje wnioski pracy nad pozycjami repertuarowymi.
Ucze:
- zna i stosuje zasady zachowania si na estradzie;
- potrafi si skoncentrowa i zna sposoby opanowania tremy podczas wystpu;
- potrafi opanowa pamiciowo due formy ;
- podczas pracy z akompaniatorem studiuje parti fortepianu oraz wykorzystuje t wiedz
w samodzielnej pracy w domu;
- wykazuje si kreatywnoci w interpretowaniu utworw, prezentujc wasn osobowo
artystyczn;
- posiada umiejtno analizy i krytycznej oceny wasnych dokona;
- jest zdyscyplinowany podczas pracy w zespole;
- podczas muzykowania zespoowego eksponuje walory swojego instrumentu.
Ucze:
152
- zachowuje si kulturalnie, odpowiednio do rozmaitych wydarze artystycznych,

w ktrych bierze udzia; potrafi uszanowa inne osoby, biorce udzia w koncercie lub
innym wydarzeniu kulturalnym;
- prbuje dokona obiektywnej oceny wartoci dziea muzycznego oraz jego wykonania;
- prezentuje otwart postaw wobec zmieniajcych si praktyk wykonawczych i nurtw
stylistycznych;
- dy do ksztatowania wasnego gustu estetycznego;
- szanuje tradycje kulturowe swojego i innych krajw, rozumie i akceptuje ich odmienno;
- aktywnie uczestniczy w popularyzacji ycia kulturalnego.
ZASADY MUZYKI Z ELEMENTAMI EDYCJI NUT

1. Ksztacenie podstawowej wiedzy z zakresu zasad muzyki
Ucze zdobywa podstawow wiedz z zakresu materiau dwikowego, elementw notacji
muzycznej, metrorytmiki, budowy skal, gam, interwaw i akordw.
2. Wykorzystywanie wiedzy z zakresu zasad muzyki i edycji nut w dziaaniach
praktycznych
Ucze w praktyce wykorzystuje poznane wiadomoci w tworzeniu i okrelaniu zapisu
muzycznego. Posuguje si edytorem nut.
1. Ksztacenie podstawowej wiedzy z zakresu zasad muzyki
Ucze:
- definiuje podstawowe cechy dwiku;
- zna zasady pisowni muzycznej (piciolinia, nazwy oktaw, sposoby zapisywania nut
i pauz, klucze: wiolinowy, basowy, altowy );
- rozrnia okrelenia: skala, gama, tonacja;
- zna budow gamy durowej (naturalnej) i gamy molowej (we wszystkich odmianach);
- zna budow pentatoniki bezptonowej oraz skal: modalnych, caotonowej,
chromatycznej regularnej i gralskiej;
153
- zna budow trjdwikw (durowy i molowy we wszystkich postaciach, zwikszony

i zmniejszony) oraz budow dominanty septymowej (we wszystkich postaciach)
z rozwizaniem;
- definiuje podstawowe pojcia metrorytmiczne;
- zna podzia wartoci rytmicznych;
- zna zasady grupowania wartoci rytmicznych w rnego rodzaju taktach;
- zna budow interwaw prostych i zoonych;
- okrela interway charakterystyczne z rozwizaniami (major naturalny, minor naturalny
i harmoniczny);
- definiuje podstawowe elementy dziea muzycznego (melodia, rytm, harmonia, agogika,
dynamika, artykulacja, kolorystyka).
2. Wykorzystywanie wiedzy z zakresu zasad muzyki i edycji nut w dziaaniach
praktycznych
Ucze:
- stosuje poznane zasady notacji muzycznej;
- zapisuje za pomoc edytora nutowego jeden gos i dwugos (z wykorzystaniem agogiki,
dynamiki i metrorytmiki);
- rozpoznaje gamy durowe naturalne i gamy molowe (we wszystkich odmianach)
do 7 znakw przykluczowych;
- okrela pokrewiestwo tonacji;
- buduje pentatonik bezptonow, skale modalne, skale caotonow i chromatyczn
regularn;
- okrela i buduje poznane trjdwiki oraz dominant septymow z rozwizaniem;
- stosuje poznane wartoci rytmiczne i zasady ich grupowania;
- okrela i buduje poznane interway;
- rozwizuje poznane interway charakterystyczne;
- transponuje melodi (do innego klucza, tonacji i oktaw);
- posuguje si podstawowymi pojciami z zakresu agogiki, dynamiki i artykulacji.
ZESP INSTRUMENTW HISTORYCZNYCH
1. Ksztacenie umiejtnoci pracy w zespole, rozwijanie wraliwoci muzycznej oraz
Ucze poznaje podstawowe zasady muzykowania kameralnego, zdobywa umiejtno
wykorzystywania rodkw wykonawczych na gruncie muzyki kameralnej oraz interpretacji
dziea zgodnie z zasadami wykonawstwa historycznego.
2. Zdobywanie wiedzy z zakresu przedmiotu i repertuaru, z uwzgldnieniem
154
Ucze poznaje wybrane rodzaje zespow kameralnych i repertuar na nie przeznaczony.

Zdobywa wiedz na temat muzykowania kameralnego pod ktem wykonawstwa historycznego,
korzystajc z dostpnych rde. Dostosowuje gr do stylu i epoki wykonywanego dziea.
3. Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy, funkcjonowania w spoeczestwie
oraz wyksztacenia potrzeby aktywnego uczestnictwa w yciu kulturalnym
Ucze rozwija such, poczucie rytmu, wraliwo muzyczn, samodzielno, a take doskonali
indywidualne techniki koncentracji i sposoby opanowywania tremy przez prac z innymi
muzykami oraz czste (bierne i czynne) uczestnictwo w koncertach. Rozwija umiejtnoci
obiektywnej i rzetelnej oceny swoich kwalifikacji. Poznaje zasady relacji spoecznych oraz
wiedz na temat emocji. Pracuje nad umiejtnym zaprezentowaniem siebie na estradzie.
1. Ksztacenie umiejtnoci pracy w zespole, rozwijanie wraliwoci muzycznej oraz
U c ze :
- przygotowuje swoj parti, wykorzystujc wiedz z zakresu wykonawstwa historycznego
i dowiadczenia jako solisty;
- umiejtnie przygotowuje instrument do gry w oparciu o przyjt koncepcj stroju
historycznego;
- weryfikuje swj sposb gry i konfrontuje si z muzykami z zespou;
- dobiera rodki techniczne i wyrazowe do ustalonej interpretacji;
- rozwizuje biece problemy techniczne z innymi muzykami z zespou;
- samodzielnie interpretuje utwory o mniejszym stopniu trudnoci;
- prezentuje publicznie przygotowany repertuar z zakresu muzyki kameralnej.
2. Zdobywanie wiedzy z zakresu przedmiotu i
repertuaru, z uwzgldnieniem
Ucze:
- orientuje si w repertuarze przeznaczonym na okrelony zesp kameralny;
- wybiera wydanie zgodne z aktualn wiedz na temat praktyki wykonawczej muzyki
okresu przedromantycznego;
- rozpoznaje styl i epok prezentowanego utworu;
- zna kontekst historyczny powstania danego dziea;
- wykorzystuje zdobyt wiedz teoretyczn w doborze instrumentarium i rodkw wyrazu;
- zna dostpne nagrania utworw ze swojego repertuaru;
- pozyskuje materiay i wiedz, korzystajc ze zbiorw bibliotecznych, multimediw
i technik informacyjnych;
- potrafi wyrazi krytyczn ocen nagra i rnych interpretacji wysuchanych utworw;
- definiuje pojcia, dotyczce praktyki wykonawczej.
155
3. Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy, funkcjonowania w spoeczestwie

oraz wyksztacenia potrzeby aktywnego uczestnictwa w yciu kulturalnym
Ucze:
- wsppracuje z muzykami w zespole, opierajc relacje na wzajemnym szacunku;
- dzieli si wiedz z innymi muzykami;
- jest otwarty na zmiany dotyczce sposobu gry i interpretacji utworu;
- akceptuje odmienne koncepcje artystyczne;
- umiejtnie organizuje swoj prac;
- jest aktywny w organizowaniu dla zespou moliwoci publicznej prezentacji;
- podczas wystpu reaguje na zmian gry pozostaych muzykw, dostosowujc si do nich;
- jest wiadomy konsekwencji zachowa, wynikajcych z nagej zmiany interpretacji
utworu;
- motywuje innych do owocnej pracy;
- czuje si wspodpowiedzialny za caoksztat prezentowanego dziea;
- potrafi konstruktywnie i obiektywnie oceni prezentacj publiczn;
- realizuje i przekazuje suchaczom tre emocjonaln prezentowanych utworw;
- w relacjach z innymi kieruje si takimi wartociami, jak: empatia, asertywno,
tolerancja, szacunek i wraliwo;
- dba o zgodne z normami spoecznymi zachowanie podczas imprez artystycznych (jako
wykonawca i odbiorca);
- radzi sobie ze stresem, stosujc rnorodne sposoby koncentracji;
- pomaga innym w pokonaniu tremy;
- umiejtnie prezentuje si na estradzie;
- interesuje si rnymi dziedzinami sztuki: literatur, teatrem i malarstwem,
uczestniczc w przedstawieniach, wystawach i odczytach;
- uczszcza na koncerty muzyki solowej, kameralnej i symfonicznej;
- sucha muzyki z nagra.
ZESP KAMERALNY
1. Przygotowanie do pracy w zespole kameralnym
Ucze posiada praktyczn wiedz z zakresu literatury kameralnej rnych epok, dysponuje
umiejtnoci koordynacji elementw melodycznych, rytmicznych i instrumentalnych,
samodzielnie przygotowuje parti instrumentaln oraz orientuje si w fakturze utworu. Jest
wiadomy znaczenia poszczeglnych partii w strukturze dziea. Posiada podstawow wiedz z
zakresu budowy instrumentw, wsptworzcych zesp. wiadomie analizuje i posuguje si
zapisem partytury dziea.
2. Ksztacenie zachowa prospoecznych, opartych na zasadzie partnerstwa
156
Ucze posiada umiejtno komunikacji spoecznej, oraz cechuje si odpowiedzialnoci i

empati we wsppracy.
3. Przygotowanie ucznia do publicznej prezentacji dziea
Ucze publicznie prezentuje utwory kameralne. Posiada umiejtnoci waciwego zachowania si
na estradzie, wiedz dotyczc znaczenia tremy scenicznej i stresu podczas publicznej prezentacji
oraz niezbdn wiedz, dotyczc pozamuzycznych elementw, wpywajcych na oglne
wraenie artystyczne i odbir wystpu.
1. Przygotowanie do pracy w zespole kameralnym
Ucze:
- interpretuje utwory muzyki kameralnej rnych epok wykorzystujc posiadan wiedz;
- dysponuje zrnicowanym repertuarem kameralnym, z uwzgldnieniem rnorodnych
skadw zespow;
- potrafi nastroi instrument do gry w zespole;
- kontroluje i koryguje intonacj podczas gry;
- stosuje umiejtno syszenia harmonicznego;
- stosuje elementy wykonawcze (tempo, intonacja, artykulacja, dynamika, frazowanie,
aplikatura, smyczkowanie, oddech, wibracja, w zalenoci od specyfiki zespou)
w sposb spjny z partiami pozostaych czonkw zespou;
- posiada elementarn wiedz na temat specyfiki wydobycia dwiku przez instrumenty
wsptworzce zesp;
- posiada umiejtno tzw. synchronizacji wertykalnej (wsplne zaczynanie i koczenie
wspbrzmienia);
- podczas gry aktywnie sucha siebie i innych;
- wiadomie kontroluje proporcje brzmieniowe w zespole;
- elastycznie reaguje na zmiany w przebiegu prezentacji dziea;
- orientuje si w fakturze utworu, wykorzystujc wiedz z zakresu przedmiotw
oglnomuzycznych (harmonia, analiza dziea muzycznego).
2. Ksztacenie zachowa prospoecznych, opartych na zasadzie partnerstwa
Ucze:
- koordynuje dziaania wasne i partnerw;
- wykazuje odpowiedzialno za wsplny efekt pracy w zespole;
- otwarcie formuuje, przekazuje i odbiera uwagi, dotyczce pracy i relacji w zespole;
- wiadomie wsptworzy efekt synergii w zespole.
3. Przygotowanie ucznia do publicznej prezentacji dziea
Ucze:
157
- publicznie prezentuje utwory kameralne rnych epok i w rnych formacjach

kameralnych;
- posiada wiedz i umiejtnoci dotyczce zachowa estradowych takich jak: wejcie na
scen, ustawienie zespou, ukony, relacje interpersonalne, odpowiedni ubir;
- podczas wystpu wykazuje opanowanie estradowe i umiejtno koncentracji.
II . SPECJALNO - ISTRUMENTALISTYKA JAZZOWA
EFEKTY KSZTACENIA PO ZAKOCZENIU NAUKI W SZKOLE II STOPNIA
Ucze:
- posuguje si technik gry, pozwalajc na wykonanie rnorodnego stylistycznie
repertuaru jazzowego;
- interpretuje utwory muzyczne w sposb zgodny z kanonami stylistyki jazzowej;
- improwizuje w oparciu o formy i schematy harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki
jazzowej;
- czyta nuty a vista w stopniu pozwalajcym na odtworzenie utworu, z uwzgldnieniem
stylw i pulsacji wystpujcych w muzyce jazzowej;
- samodzielnie opracowuje utwory o zrnicowanym stopniu trudnoci;
oglnomuzycznych;
- samodzielnie wyszukuje, selekcjonuje i dokonuje oceny informacji potrzebnych do
realizacji przedmiotw artystycznych, z wykorzystaniem technik informacyjnych
i komunikacyjnchj;
- posuguje si wiedz z zakresu historii muzyki, w tym literatury muzycznej, ze
szczeglnym uwzgldnieniem jazzu, jego gwnych nurtw, stylw oraz przedstawicieli;
- gra na fortepianie w zakresie elementarnym, ze szczeglnym uwzgldnieniem utworw
muzyki jazzowej;
- publicznie prezentuje przygotowany program artystyczny;
- aktywnie uczestniczy w kulturze, w tym w rnych formach ycia muzycznego.

AKORDEON JAZZOWY
Ucze, w grze na instrumencie, prawidowo posuguje si aparatem aparat gry, swobodnie stosuje
rnorodn artykulacj, posiada podstawow wiedz na temat frazowania i rytmiki swingowej,
realizowanych poprzez odpowiednie prowadzenie miecha.
158
2. Umiejtno interpretacji jazzowych utworw muzycznych

Ucze wiadomie wykorzystuje schematy harmoniczne i skale charakterystyczne dla muzyki
jazzowej w swych improwizacjach oraz realizuje tematy zgodnie z kanonami stylistyki jazzowej.
3. Zdobywanie wiedzy z historii i literatury muzycznej, z uwzgldnieniem muzyki
jazzowej
Ucze zna histori muzyki i literatur muzyczn, ze szczeglnym uwzgldnieniem jazzu, jego
gwnych nurtw, stylw oraz przedstawicieli.
4. Umiejtno czytania specyficznego zapisu nutowego, charakterystycznego dla
muzyki jazzowej
Ucze biegle czyta zapis nutowy oraz oznaczenia i symbole harmoniczne, charakterystyczne dla
muzyki jazzowej.
5. Ksztacenie umiejtnoci pracy w zespole jazzowym
Ucze posiada umiejtno gry w zespole jazzowym, poznaje walory artystyczne pracy
instrumentalisty jazzowego.
Ucze:
- posiada gruntown wiedz na temat budowy swojego instrumentu;
- swobodnie operuje dowoln artykulacj, prawidowo ksztatuje dwik;
- samodzielnie dobiera regestry, prawidowo operuje miechem;
- dysponuje technik, pozwalajc na poprawne wykonywanie rnorodnego stylistycznie
repertuaru jazzowego.
2. Umiejtno interpretacji jazzowych utworw muzycznych
Ucze:
- profesjonalnie wykonuje rne style muzyki jazzowej, wykorzystujc charakterystyczne
dla nich skale, podziay rytmiczne i zabiegi harmoniczne;
- wiadomie improwizuje;
- posiada w repertuarze szerok gam standardw jazzowych;
- analizuje nagrania i solwki uznanych autorytetw, a elementy zaczerpnite z nich
wykorzystuje w ksztatowaniu wasnego jzyka muzycznego;
- samodzielnie opracowuje tematy zgodnie z zasadami, charakterystycznymi dla muzyki
jazzowej;
- posiada umiejtno gry solowej.
159

jazzowej
Ucze:
- zna histori muzyki, ze szczeglnym uwzgldnieniem jazzu, jego gwnych nurtw,
stylw i przedstawicieli;
- zna najwaniejsze nagrania muzyki jazzowej, w tym nagrania najwybitniejszych
akordeonistw.
4. Umiejtno czytania specyficznego zapisu nutowego, charakterystycznego dla
muzyki jazzowej
Ucze:
- biegle czyta zapis nutowy oraz oznaczenia i symbole harmoniczne, charakterystyczne dla
muzyki jazzowej;
- czyta nuty a vista w sposb umoliwiajcy wykonanie utworu;
- improwizuje na podstawie funkcji harmonicznych bez wczeniejszego przygotowania.
Ucze:
- rozumie, jak rol peni jego instrument w zespole jazzowym;
- reaguje na dziaania wspwykonawcw;
- bezbdnie realizuje formy wykonywanych utworw;
- dobiera odpowiednie regestry;
- zna podstawowe zasady wsppracy w zespoach instrumentalnych o rnym skadzie;
- potrafi analitycznie sucha wspwykonawcw.
BIG BAND
Ucze stosuje prawidow technik gry na instrumencie i wspln dla caej grajcej grupy
artykulacj, oraz wsplne frazowanie.
2. Zdobywanie umiejtnoci pracy w duym zespole jazzowym
Ucze zna zasady wykonawstwa zespoowego oraz artystyczne i spoeczne uwarunkowania
pracy instrumentalisty jazzowego w rnorodnych, duych skadach wykonawczych.
3. Ksztacenie umiejtnoci czytania zapisu nutowego
Ucze biegle czytania zapis nutowy, w szczeglnoci specyficzny zapis dla muzyki jazzowej.
160
4. Zdobywanie wiedzy z historii i

uwzgldnieniem muzyki bigbandowej
literatury
muzycznej,
ze
szczeglnym
Ucze posiada wiedz z zakresu historii muzyki, ze szczeglnym uwzgldnieniem jazzu

bigbandowego, jego gwnych nurtw, stylw oraz przedstawicieli.
5. Ksztacenie umiejtnoci improwizacji i interpretacji utworw muzycznych
Ucze improwizuje w oparciu o formy i schematy harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki
jazzowej oraz interpretuje utwory muzyczne w sposb zgodny z kanonami stylistyki jazzowej.
Ucze:
- prawidowo posuguje si aparatem gry;
- prawidowo wydobywa dwik na instrumencie;
- posiada umiejtnoci techniczne, pozwalajce na poprawne wykonywanie rnorodnego
stylistycznie repertuaru jazzowego;
- potrafi dostosowa rozmaite elementy swojej interpretacji do wymogw gry caej sekcji;
- w realizacji partii bigbandowych, dostosowuje swoj gr do leadera sekcji;
- prowadzi swoj sekcj instrumentaln, narzucajc artykulacj i interpretacj.
2. Zdobywanie umiejtnoci pracy w duym zespole jazzowym
Ucze:
- zna rol instrumentu w duym zespole jazzowym;
- akompaniuje instrumentalistom i wokalistom;
- stosuje elementarne zasady komunikacji i wsppracy w rnych, duych skadach
wykonawczych;
- sucha i waciwie reaguje na dziaania dyrygenta oraz innych czonkw zespou.
Ucze:
- czyta nuty a vista w sposb pozwalajcy na wykonanie utworu;
- odczytuje znaki i okrelenia wykonawcze, charakterystyczne dla muzyki jazzowej,
w szczeglnoci zapisu dla muzyki bigbandowej;
- wspdziaa z ca wasn sekcj instrumentaln w procesie odczytywania utworu
(dynamika, artykulacja);
- improwizuje na podstawie funkcji harmonicznych bez wczeniejszego przygotowania.
4. Zdobywanie wiedzy z historii i
uwzgldnieniem muzyki bigbandowej
161
literatury
muzycznej,
ze
szczeglnym
Ucze:
- zna histori muzyki, ze szczeglnym uwzgldnieniem jazzu bigbandowego, jego
gwnych nurtw, stylw i przedstawicieli;
- zna najwaniejsze nagrania muzyki bigbandowej i jazzowej, w szczeglnoci dokonania
znanych bigbandw jazzowych;
- zna i rozpoznaje standardy jazzowe;
- rozpoznaje rne rodzaje charakterystycznych faktur stosowanych w aranacjach
bigbandowych.
Ucze:
- zna i rozrnia najwaniejsze style i formy w muzyce bigbandowej;
- gra w rnych stylistykach, wykorzystujc charakterystyczne dla nich rodki wyrazowe:
melodyk, brzmienie, artykulacj, dynamik, frazowanie oraz podziay rytmiczne;
- improwizuje, wiadomie wykorzystujc wiedz zdobyt w procesie ksztacenia na
instrumencie, w zakresie skal, progresji i kadencji harmonicznych, stosowanych
w muzyce jazzowej;
- gra zespoowo i solo - w kontekcie aranacji bigbandowych (orkiestrowych);
- analitycznie sucha muzyki, wyrnia, rozpoznaje i charakteryzuje poszczeglne elementy
aranacyjne utworu muzycznego.
WICZENIA RYTMICZNE
1. Poznanie wartoci rytmicznych, pauz i metrum oraz umiejtno realizacji rytmu
w praktyce
Ucze zna wartoci rytmiczne, odpowiadajce im pauzy oraz czas ich trwania. Potrafi grupowa
wartoci rytmiczne w taktach, o rnym metrum.
2. Ksztacenie umiejtnoci wiadomego czenia wartoci rytmicznych - puls
semkowy, triolowy i szesnastkowy
Ucze zna rne rodzaje pulsacji. Pynnie czy pulsacj parzyst i nieparzyst.
3. Zdobywanie wiedzy z zakresu polimetrii i polirytmii
Ucze realizuje nakadajce si na siebie rne podziay rytmiczne oraz zadania rytmiczne
w zmiennym metrum.
162
4. Ksztacenie umiejtnoci stosowania rytmu w improwizacji

Ucze stosuje rnorodne rytmy w improwizacji.
5. Poznanie rytmw, charakterystycznych dla rnych regionw wiata
Ucze posuguje si rytmami i podziaami rytmicznymi w partiach solowych i zespoowych,
charakterystycznych dla rnych kultur i stylw muzycznych.
1. Poznanie wartoci rytmicznych, pauz i metrum oraz umiejtno realizacji rytmu
w praktyce
Ucze:
- zna pojcie rytmu i jego znaczenie w muzyce jazzowej;
- zna zasady grupowania wartoci rytmicznych.
2. Ksztacenie umiejtnoci wiadomego czenia wartoci rytmicznych - puls
Ucze:
- w zadaniach praktycznych czy wartoci w podziaach regularnych i nieregularnych;
- realizuje zadania rytmiczne przy jednoczesnym taktowaniu i liczeniu na gos.
3. Zdobywanie wiedzy z zakresu polimetrii i polirytmii

Ucze:
- zna nieregularny podzia wartoci rytmicznych;
- w ramach jednego tempa realizuje zmienne schematy rytmiczne, oparte na metrum
prostym i zoonym.
4. Ksztacenie umiejtnoci stosowania rytmu w improwizacji
Ucze:
- odpowiednio interpretuje rne podziay rytmiczne;
- analizuje utwory jazzowe pod ktem przebiegw rytmicznych.
5. Poznanie rytmw, charakterystycznych dla rnych regionw wiata
Ucze:
- zna podziay i rodzaje metrum typowe dla muzyki jazzowej, latynoskiej, afro-kubaskiej,
hinduskiej i bakaskiej;
- wykorzystuje charakterystyczne podziay rytmiczne w improwizacjach.
163
FLET JAZZOWY
Ucze prawidowo stosuje aparat gry, swobodnie posuguje si rnorodn artykulacj.
2. Zdobywanie umiejtnoci interpretacji utworw muzycznych
3. Poznanie wiedzy z zakresu historii
muzyki jazzowej
i literatury muzycznej, z uwzgldnieniem
4. Ksztacenie umiejtnoci czytania specyficznego dla muzyki jazzowej zapisu
nutowego
Ucze biegle czyta zapis nutowy, w szczeglnoci zapis charakterystyczny dla muzyki jazzowej.
5. Zdobycie umiejtnoci pracy w zespole jazzowym

pracy instrumentalisty jazzowego w zespoach o rnorodnych skadach wykonawczych.
Ucze:
- zna budow swojego instrumentu;
- prawidowo wydobywa dwik non legato i legato, dysponuje technik, pozwalajc na
poprawne wykonywanie rnorodnego stylistycznie repertuaru jazzowego.
Ucze:
- zna i rozrnia najwaniejsze style i formy w muzyce jazzowej;
164
- gra w rnych stylistykach, wykorzystujc charakterystyczne dla nich rodki wyrazowe,

zwizane z melodyk, brzmieniem, artykulacj, dynamik, frazowaniem oraz podziaami
rytmicznymi;
- improwizuje na instrumencie, wiadomie stosujc skale, progresje i kadencje harmoniczne
charakterystyczne dla muzyki jazzowej;
- analitycznie sucha muzyki, rozpoznaje i zapisuje poszczeglne elementy utworu
muzycznego oraz wykorzystuje je w rozwoju wasnego jzyka improwizacji;
- samodzielnie opracowuje i interpretuje utwory w sposb zgodny z kanonami muzyki
jazzowej.
3. Poznanie wiedzy z zakresu historii
muzyki jazzowej
i literatury muzycznej, z uwzgldnieniem
Ucze:
- zna najwaniejsze nagrania muzyki jazzowej, ze szczeglnym uwzgldnieniem nagra
najwybitniejszych klarnecistw i saksofonistw;
- zna i rozpoznaje standardy jazzowe.
nutowego
Ucze:
- czyta nuty a vista w sposb pozwalajcy na odtworzenie utworu;
- potrafi gra i improwizowa na podstawie funkcji harmonicznych, bez wczeniejszego
przygotowania;
- odczytuje oznaczenia wykonawcze, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.
5. Zdobycie umiejtnoci pracy w zespole jazzowym
Ucze:
- zna rol swojego instrumentu w zespole jazzowym;
- posuguje si elementarnymi zasadami komunikacji i wsppracy w zespoach o rnym
skadzie wykonawczym, potrafi sucha i waciwie reagowa na dziaania
wspwykonawcw.
FORTEPIAN JAZZOWY
Ucze ksztaci umiejtnoci gry na instrumencie, prawidowo stosujc aparat gry.
2. Zdobywanie umiejtnoci w zakresie interpretacji utworw muzycznych
165

3. Poznanie wiedzy z historii i literatury muzycznej, z uwzgldnieniem muzyki
jazzowej
Ucze poznaje histori muzyki i literatur muzyczn, ze szczeglnym uwzgldnieniem jazzu,
jego gwnych nurtw, stylw oraz przedstawicieli.
nutowego
czytania specyficznego dla muzyki jazzowej zapisu
Ucze biegle czyta zapis nutowy, w szczeglnoci zapis specyficzny dla muzyki jazzowej.
1. Umiejtno gry na instrumencie
Ucze:
- prawidowo wydobywa dwik;
stylistycznie repertuaru jazzowego.
2. Zdobywanie umiejtnoci w zakresie interpretacji utworw muzycznych
Ucze:
- gra w rnych stylistykach, wykorzystujc charakterystyczne dla nich rodki wyrazowe,
rytmicznymi;
- improwizuje na instrumencie,
wiadomie stosujc skale, progresje i kadencje
harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej;
jazzowej;
- posiada umiejtno gry solowej.
3. Poznanie wiedzy z historii i literatury muzycznej, z uwzgldnieniem muzyki
jazzowej
166
Ucze:
najwybitniejszych pianistw;
nutowego
Ucze:
- czyta nuty a vista w sposb pozwalajcy na odegranie utworu;
- gra i improwizuje na podstawie funkcji harmonicznych, bez wczeniejszego
przygotowania;
- odczytuje znaki i okrelenia wykonawcze, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.
Ucze:
- zna rol swojego instrumentu w zespole jazzowym;
- stosuje elementarne zasady komunikacji i wsppracy w zespoach o rnych skadach
wykonawczych;
- sucha i waciwie reaguje na dziaania wspwykonawcw.
FORTEPIAN OBOWIZKOWY JAZZOWY

Ucze poznaje prawidow technik gry na instrumencie. Ksztaci umiejtno posugiwania si
prawidowo ustawionym aparatem gry.
Ucze zdobywa umiejtno improwizacji w oparciu o formy i schematy harmoniczne,
charakterystyczne dla muzyki jazzowej oraz interpretowania utworw muzycznych w sposb
zgodny z kanonami stylistyki jazzowej.
3. Zdobywanie wiedzy z historii i literatury muzycznej z uwzgldnieniem muzyki
jazzowej
167
Ucze poznaje histori muzyki, ze szczeglnym uwzgldnieniem jazzu, jego gwnych nurtw,
stylw oraz przedstawicieli.
nutowego
Ucze zdobywa umiejtno czytania zapisu nutowego, w szczeglnoci zapisu specyficznego
dla muzyki jazzowej.
Ucze:
- posuguje si prawidowo wyksztaconym aparatem gry;
- potrafi prawidowo wydoby dwik, dysponuje technik pozwalajc na poprawne
wykonywanie rnorodnego stylistycznie repertuaru jazzowego.
Ucze:
- potrafi gra w rnych stylistykach, wykorzystujc charakterystyczne dla nich rodki
wyrazowe, takie jak: melodyka, brzmienie, artykulacja, dynamika, frazowanie oraz
podziay rytmiczne;
- improwizuje na instrumencie, wiadomie stosujc skale, progresje i kadencje
harmoniczne, wykorzystywane w muzyce jazzowej;
- potrafi interpretowa utwory w sposb zgodny z kanonami muzyki jazzowej.
jazzowej
Ucze:
najwybitniejszych pianistw;
nutowego
Ucze:
- potrafi improwizowa na podstawie funkcji harmonicznych;
- umie odczyta znaki i okrelenia wykonawcze, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.
168
- poznaje zasady wykonywania repertuaru muzyki jazzowej w duecie, z kontrabasem.

GITARA JAZZOWA
Ucze prawidowo posuguje si aparatem gry, swobodnie operuje rnorodn artykulacj.
2. Zdobywanie umiejtnoci improwizacji i interpretacji utworw muzycznych
3. Poznanie wiedzy z
jazzowej
historii i literatury muzycznej, z uwzgldnieniem muzyki
nutowego
Ucze biegle czyta zapis nutowy, w szczeglnoci zapisu nutowego specyficznego dla muzyki
jazzowej.
pracy instrumentalisty jazzowego w rnorodnych skadach wykonawczych.
Ucze:
- potrafi prawidowo wydoby dwik, zna i stosuje rne sposoby artykulacji,
charakterystyczne dla gitary jazzowej;
- posiada umiejtno gry, zarwno technik single note, jak i akordow w caej skali
instrumentu, z uwzgldnieniem zmian pozycji oraz waciwej aplikatury;
169
2. Zdobywanie umiejtnoci improwizacji i interpretacji utworw muzycznych

Ucze:
- gra w rnych stylach, wykorzystujc charakterystyczne dla nich rodki wyrazowe
rytmicznymi;
- improwizuje na instrumencie we wszystkich tonacjach, wiadomie stosujc skale,
progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej;
jazzowej.
jazzowej
Ucze:
- zna najwaniejsze nagrania muzyki jazzowej;
- zna histori gitary jazzowej, zarwno w Polsce, jak i na wiecie, zna najwaniejszych
przedstawicieli tego instrumentu oraz ich nagrania;

Ucze:
- czyta nuty a vista w sposb pozwalajcy na odtworzenie utworu, z uwzgldnieniem
stylw i pulsacji, wystpujcych w muzyce jazzowej;
- improwizuje na podstawie funkcji harmonicznych, bez wczeniejszego przygotowania;
- umie odczyta znaki i okrelenia wykonawcze, charakterystyczne dla muzyki jazzowej,
zwaszcza specyficzne dla jazzowej gitary.
Ucze:
- zna rol swojego instrumentu w zespole jazzowym, potrafi wykonywa, zarwno partie
solowe, jak i akompaniament;
- posuguje si elementarnymi zasadami komunikacji i wsppracy w zespoach
o rnych skadach wykonawczych, potrafi sucha i waciwie reagowa na dziaania
wspwykonawcw;
- jest przygotowany do publicznej prezentacji przygotowanego programu artystycznego.
170
GITARA BASOWA JAZZOWA

Ucze zdobywa prawidow technik gry na instrumencie. Ksztaci umiejtnoci prawidowego
posugiwania si aparatem gry.
Ucze ksztaci umiejtnoci improwizacji w oparciu o formy i schematy harmoniczne,
charakterystyczne dla muzyki jazzowej oraz interpretuje utwory muzyczne w sposb zgodny
z kanonami stylistyki jazzowej.
jazzowej
nutowego
Ucze biegle czyta zapis nutowy, w szczeglnoci specyficzny zapis nutowy dla muzyki
jazzowej.
Ucze:
- potrafi prawidowo wydoby dwik, rwnie w technikach slap, tapping, palm-muting;
Ucze:
171

rytmicznymi;
- potrafi analitycznie sucha muzyki, rozpozna i zapisa poszczeglne elementy utworu
muzycznego oraz wykorzysta je w rozwoju wasnego jzyka improwizacji;
jazzowej.
jazzowej
Ucze:
- zna najwaniejsze nagrania muzyki jazzowej, ze szczeglnym uwzgldnieniem
najwybitniejszych gitarzystw basowych, zna i rozpoznaje standardy jazzowe.
Ucze:
- czyta nuty a vista w sposb pozwalajcy na odtworzenie utworu;
przygotowania;
- umie odczyta znaki i okrelenia wykonawcze, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.
Ucze:
- zna rol swojego instrumentu w zespole jazzowym, potrafi wykonywa, zarwno partie
solowe, jak i akompaniament;
- posuguje si elementarnymi zasadami komunikacji i wsppracy w zespoach o rnych
skadach wykonawczych, potrafi sucha i waciwie reagowa na dziaania
wspwykonawcw.
HARMONIA JAZZOWA
1. Rozwijanie wiedzy teoretycznej, niezbdnej do wykonywania muzyki jazzowej
Ucze posuguje si zasobem poj i terminw muzycznych, umoliwiajcych rozumienie
i tworzenie muzyki jazzowej.
172
2. Ksztacenie umiejtnoci analizy utworw jazzowych

Ucze rozpoznaje budow formaln i harmoni utworw jazzowych.
3. Zdobywanie wiedzy na temat wspczesnych nurtw harmonii jazzowej
Ucze stosuje posiadan wiedz do opisu i analizy dzie muzycznych.
4. Ksztacenie umiejtnoci posugiwania si specyficznym dla jazzu zapisem
nutowym
Ucze biegle czyta zapis nutowy, charakterystyczny dla jazzu.
5. Ksztacenie umiejtnoci podstaw reharmonizacji
Ucze dostosowuje istniejc harmoni na potrzeby aktualnej sytuacji muzycznej, zgodnie
z teoretyczn wiedz i swoj wraliwoci estetyczn.
1. Rozwijanie wiedzy teoretycznej niezbdnej w wykonawstwie muzyki jazzowej
Ucze:
- zna historyczn ewolucj harmonii z cechami charakterystycznymi dla poszczeglnych
okresw;
- zna i stosuje skale, kadencje, struktury harmoniczne, rodzaje akordw
charakterystycznych dla jazzu;
- zna i potrafi zastosowa w praktyce symbole akordowe stosowane w muzyce jazzowej
(standardowe, europejskie, Roman numerals etc.) i rnice w porwnaniu z
nomenklatur klasyczn.
2. Ksztacenie umiejtnoci analizy utworw jazzowych
Ucze:
-
zna typowe dla jazzu struktury harmoniczne (blues, rythm changes i ich odmiany);
zna podstawy logicznego ruchu basu i jego rol w analizie;
zna metody analizy harmonicznej i jej skadowe elementy;
zna harmoni funkcyjn (podzia akordw pod wzgldem penionej roli w progresji).
3. Zdobywanie wiedzy na temat wspczesnych nurtw harmonii jazzowej

Ucze:
- zna oraz potrafi rozpozna i zinterpretowa harmoni niefunkcyjn;
- zna i rozpoznaje wspczesn harmoni modaln i jej cechy charakterystyczne;
- zna i rozpoznaje charakterystyczne dla muzyki jazzowej cechy wykonawcze i
improwizacyjne.
173
4. Ksztacenie umiejtnoci posugiwania si specyficznym dla jazzu zapisem

nutowym
Ucze:
- czyta nuty a vista w sposb pozwalajcy na zagranie utworu;
- potrafi gra i improwizuje na podstawie funkcji harmonicznych, bez wczeniejszego
przygotowania;
- odczytuje oznaczenia wykonawcze, charakterystyczne dla muzyki jazzowej;
- obsuguje programy komputerowe, suce do zapisu do notacji muzycznej (Finale lub
Sibelius.)
5. Ksztacenie umiejtnoci podstaw reharmonizacji
Ucze:
- stosuje rne typy voicingu jazzowego (tercjowy,kwartowy,rootless etc.);
- stosuje reharmonizacj diatoniczn;
- stosuje reharmonizacj za pomoc zmiany trybu akordw;
- stosuje reharmonizacj za pomoc substytutu trzytonowego;
- stosuje reharmonizacj za pomoc akordw blokowych i drop2 ;
- reharmonizuje akordy diatoniczne z wykorzystaniem tzw.modal interchange.
HISTORIA MUZYKI JAZZOWEJ Z LITERATURA MUZYCZN

1. Zdobywanie podstawowej wiedy muzycznej, niezbdnej do opisu i analizy zjawisk
muzycznych
Ucze posuguje si zasobem faktw, poj i terminw muzycznych, umoliwiajcych
rozumienie muzyki caego obszaru historycznego muzyki XX wieku oraz poznaje niezbdn dla
muzyka jazzowego literatur muzyczn.
2. Ksztacenie umiejtnoci wypowiadania si o muzyce jazzowej
Ucze tworzy i prezentuje wypowiedzi o muzyce, jej twrcach i dziejach na podstawie
znajomoci literatury muzycznej.
3. Zdobywanie wiedzy zakresie opisu, analizy i interpretacji dziea muzycznego
Ucze stosuje posiadan wiedz do opisu, analizy i interpretacji dzie muzycznych.
174
4. Poznawanie historii muzyki i literatury jazzowej

Ucze samodoskonali si w zakresie historii muzyki jazzowej, gromadzi nagrania, wyszukuje,
selekcjonuje i dokonuje oceny informacji o muzyce i jej dziejach, m.in. wykorzystujc techniki
informacyjne i komunikacyjne.
5. Przygotowanie ucznia do aktywnego udziau w yciu muzycznym
Ucze aktywnie uczestniczy w rnych formach ycia muzycznego w rodowisku szkolnym
i w wydarzeniach pozaszkolnych.
1. Zdobywanie podstawowej wiedy muzycznej, niezbdnej do opisu i analizy zjawisk
muzycznych
Ucze:
- ucze posuguje si faktami, pojciami i terminami muzycznymi, zna literatur
muzyczn;
- posuguje si terminami i pojciami muzycznymi , zwizanymi z elementami muzyki:
rodzaje melodyki, rytmiki, harmoniki, artykulacji, dynamiki i ich spotykane angielskie
okrelenia;
- rozrnia rodzaje notacji muzycznej, stosowane skrty nazw akordw, zapisu melodii
i rytmu;
- okrela i charakteryzuje techniki improwizacyjne i kompozytorskie dla rnych stylw;
- potrafi rozrni funkcje muzyki (np. artystyczna, sakralna, taneczna, rozrywkowa);
- rozrnia i okrela instrumentarium oraz obsady wykonawcze typowe dla
poszczeglnych stylw muzyki;
- charakteryzuje twrczo:
a) kompozytorw reprezentatywnych dla stylu, kierunku, lub ugrupowania
artystycznego,
b) wybranych wirtuozw jazzowych, dostrzegajc zwizki ich twrczoci
z biografi;
- rozpoznaje i opisuje cechy stylw muzycznych XX wieku - od bluesa do jazzu
wspczesnego oraz muzyk jazzow w Polsce II po. XX wieku;
- porzdkuje chronologicznie: style, postaci kompozytorw reprezentatywnych dla stylu,
techniki improwizacji i kompozycji, instrumentacj i obsady wykonawcze.
2. Ksztacenie umiejtnoci wypowiadania si o muzyce jazzowej
Ucze:
- zna ramy czasowe okresw i stylw w muzyce jazzowej oraz ich historyczne i kulturowe
uwarunkowania;
- opisuje dzieje muzyki na podstawie znajomoci dzie muzycznych i twrcw,
reprezentatywnych dla stylu, szkoy kompozytorskiej i szkoy aranacji;
- opisuje cechy stylw muzycznych i indywidualnych stylw improwizacyjnych.
175
3. Zdobywanie wiedzy zakresie opisu, analizy i interpretacji dziea muzycznego

Ucze:
- samodzielnie rozwizuje zadania interpretacyjne, ocenia zjawiska wystpujce w muzyce
jazzowej w oparciu o zapis nutowy, nagrania muzyczne, rda tekstowe, encyklopedie,
literatur przedmiotu i medialne rda informacji;
- wykorzystuje posiadan wiedz do analizy suchowej utworw muzycznych;
- rozpoznaje i opisuje cechy stylw muzycznych, podstawowe techniki improwizacyjne
i kompozytorskie;
- rozpoznaje i charakteryzuje podstawowe cechy jzyka muzycznego (tonalno, melodyk,
harmonik, improwizacj, obsad wykonawcz).
4. Poznawanie historii muzyki i literatury jazzowej
Ucze:
- zna podstawowy repertuar standardw jazzowych;
- posiada zbiory fonograficzne, nutowe i teksty o muzyce;
- zna twrczo, biografi wykonawcw i kompozytorw reprezentatywnych dla stylu
jazzowego;
- wybiera i porzdkuje informacje, istotne dla problemu i kontekstu historycznego;
- wykorzystuje techniki informacyjne i komunikacyjne do odczytania i porzdkowania
faktw, poj i terminw z zakresu historii muzyki.
5. Przygotowanie ucznia do aktywnego udziau w rnych formach ycia
muzycznego
Ucze:
- wykorzystuje wiedz z zakresu historii muzyki w sposb praktyczny do tworzenia
wasnych interpretacji literatury, np. standardw jazzowych;
- prezentuje wasne pogldy na temat muzycznej twrczoci, uczestniczc w rnych
formach ycia muzycznego, jak koncerty, popisy i inne wydarzenia artystyczne.
IMPROWIZACJA JAZZOWA
1. Poznanie zasad improwizacji jazzowej
Ucze poznaje teoretycznie i praktyczne zasady improwizacji.
2. Ksztacenie umiejtnoci posugiwania si technikami improwizacji jazzowej
Ucze poznaje sposoby wykorzystania zasad improwizacji w zakresie piewu i instrumentalistki.
3. Zdobywanie wiedzy w zakresie stylw improwizacji jazzowej
176
Ucze poznaje style improwizacji muzyki jazzowej.

1. Poznanie zasad improwizacji jazzowej
Ucze:
- odczytuje zapis nutowy i okrelenia wykonawcze, charakterystyczne dla muzyki
jazzowej;
- improwizuje, stosujc poznane zasady harmonii jazzowej oraz techniki improwizacji,
takie jak: skale czy charakterystyczn rytmik;
- rozpoznaje i definiuje formy oraz style muzyki jazzowej;
- wymienia i zna reprezentatywne dla historii jazzu improwizacje oraz ich autorw;
- improwizuje na podstawie standardw muzyki jazzowej oraz wybranej literatury
muzycznej;
2. Ksztacenie umiejtnoci posugiwania si technikami improwizacji jazzowej
Ucze:
- korzysta ze zdobytej wiedzy w rozwijaniu wasnych umiejtnoci improwizacyjnych;
- zna histori powstania i rozwoju improwizacji jazzowej;
- improwizuje w rnych stylach, wykorzystujc charakterystyczne dla nich rodki
wyrazowe, takie jak: melodyka, artykulacja, dynamika, frazowanie oraz podziay
rytmiczne;
- potrafi improwizowa a vista na podstawie funkcji harmonicznych oraz budowy
formalnej utworu - w przypadku instrumentw perkusyjnych.
3. Zdobywanie wiedzy w zakresie stylw improwizacji jazzowej
Ucze:
- okrela styl improwizacji jazzowej na podstawie analizy suchowych transkrypcji
solowych;
- zapisuje ze suchu parti solow;
- przygotowuje i prezentuje fragmenty improwizacji w rnorodnych stylach jazzowych,
solo oraz we wsppracy z zespoem.
KLARNET JAZZOWY
Ucze prawidowo posuguje si aparatem gry oraz swobodnie operuje rnorodn artykulacj.
2. Ksztacenie umiejtnoci interpretacji utworw muzycznych
177
jazzowej
nutowego
Ucze biegle czyta zapis nutowy oraz zdobywa umiejtno posugiwania si specyficznym dla
muzyki jazzowej zapisem nutowym.
5. Zdobywanie umiejtnoci pracy w zespole jazzowym
Ucze zna zasady muzykowania zespoowego oraz artystyczne i spoeczne uwarunkowania
Ucze:
- zna budow instrumentu;
- prawidowo wydobywa dwik, stosuje rne sposoby artykulacji - m.in. non legato
i legato; dysponuje technik, pozwalajc na poprawne wykonywanie rnorodnego

Ucze:
rytmicznymi;
- samodzielnie opracowuje i interpretuje utwory zgodnie z kanonami muzyki jazzowej.
178

jazzowej
Ucze:
- zna reprezentatywne nagrania muzyki jazzowej, ze szczeglnym uwzgldnieniem nagra
najwybitniejszych klarnecistw i saksofonistw;
nutowego
Ucze:
- potrafi gra i improwizowa na podstawie funkcji harmonicznych, bez wczeniejszego
przygotowania;
Ucze:
- jest wiadomy roli, jak peni jego instrument w zespole jazzowym;
skadach wykonawczych, potrafi sucha i waciwie reagowa na dziaania
wspwykonawcw.
KONTRABAS JAZZOWY
Ucze zdobywa prawidow technik gry na instrumencie. Ksztaci umiejtnoci prawidowego
posugiwania si aparatem gry oraz swobodnie operuje rnorodn artykulacj.
2. Ksztacenie umiejtnoci interpretacji jazzowych utworw muzycznych
3. Poznawanie wiedzy z historii i literatury muzycznej, z uwzgldnieniem muzyki
jazzowej
179

nutowego
Ucze:
- prawidowo wydobywa dwik pizzicato oraz smyczkiem;
Ucze:
- gra w rnych stylach, wykorzystujc charakterystyczne dla nich rodki wyrazowe,
rytmicznymi;
- samodzielnie opracowuje i interpretuje utwory, zgodnie z kanonami muzyki jazzowej.
jazzowej
Ucze:
- zna najwaniejsze nagrania muzyki jazzowej ze szczeglnym uwzgldnieniem nagra
najwybitniejszych kontrabasistw;
180

nutowego
Ucze:
przygotowania;
Ucze:
- jest wiadomy, jak rol peni jego instrument w zespole jazzowym;
- wykonuje zarwno partie solowe, jak i akompaniament;
skadach wykonawczych;
- potrafi sucha i waciwie reagowa na dziaania wspwykonawcw.
KSZTACENIE SUCHU JAZZOWE
Ucze pracuje nad ksztaceniem suchu wysokociowego i harmonicznego, poczuciem rytmu,
pamici muzyczn, precyzj intonacyjn oraz kreatywnoci i wyobrani muzyczn.
Ucze doskonali sposoby percepcji suchowej analizy zjawisk muzycznych, takich jak: progresje
akordowe, przebiegi melodyczne i rytmiczne.
3. Ksztacenie umiejtnoci posugiwania si notacj muzyczn
Ucze utrwala i rozwija umiejtno posugiwania si zasadami notacji muzycznej w dziaaniach
praktycznych.
4. Doskonalenie zdolnoci koncentracji i podzielnoci uwagi oraz umiejtnoci
wsppracy w grupie
Ucze doskonali umiejtno suchania ukierunkowanego i realizacji wielowarstwowych
przebiegw muzycznych - indywidualnie i zespoowo.
5. Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy nad rozwojem indywidualnym
181
Ucze poznaje metody pracy z wykorzystaniem, m.in. wydawnictw nutowych, ksikowych

i fonograficznych, technik informacyjnych i programw komputerowych, oraz aktywnie
uczestniczy w rnych formach ycia muzycznego.
Ucze:
- rozpoznaje oraz odtwarza (w zapisie, gosem i na instrumencie) ze suchu i z wyobrani
struktury interwaowe i akordowe oraz skale i gamy;
- realizuje przebiegi muzyczne, dbajc o precyzj intonacyjn i rytmiczn;
- odtwarza (w zapisie, gosem i na instrumencie) przykad muzyczny, zapamitany po
prezentacji suchowej lub wzrokowej;
- rozpoznaje i zna zapis specyficznych i charakterystycznych dla muzyki jazzowej
akordw, skal melodycznych oraz rnych rodzajw rytmw synkopowanych;
- rozpoznaje i okrela brzmienie rnych instrumentw;
- transponuje przebiegi muzyczne i odczytuje partie instrumentw transponujcych;
- improwizuje i tworzy przebiegi muzyczne do podanych funkcji harmonicznych schematu
rytmicznego, materiau dwikowego;
- uzupenia z wyobrani brakujce elementy przebiegu muzycznego.
Uc ze:
- poprzez analiz suchow potrafi rozpozna i nazwa w przykadzie muzycznym:
a) interway i akordy,
b) typ tonalnoci (tryb tonacji, rodzaj skali),
c) zjawiska metrorytmiczne,
d) nastpstwa harmoniczne i rodzaje kadencji,
e) rodki artykulacyjne,
f) obsad wykonawcz,
g) typowe okresy rytmiczne (dwu -, cztero - i omiotaktowe),
h) form utworu (np. AABA, blues),
i) styl historyczny i indywidualny.
3. Ksztacenie umiejtnoci posugiwania si notacj muzyczn
Ucze:
- zapisuje nuty zgodnie z zasadami ortografii muzycznej;
- posuguje si literowymi nazwami dwikw, solmizacj, symbolami interwaw,
akordw i funkcji harmonicznych;
- odtwarza gosem lub na instrumencie a vista, a take po uprzednim przygotowaniu jednoi dwugosowe przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodyczno-rytmiczne;
- zapisuje jedno- i dwugosowe przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodyczno-rytmiczne.
182
4. Doskonalenie zdolnoci koncentracji i podzielnoci uwagi oraz umiejtnoci

wsppracy w grupie
Ucze:
- dokonuje transkrypcji przebiegu melodycznego, harmonicznego i rytmicznego;
- zapamituje i odtwarza przebiegi melodyczne, harmoniczne i rytmiczne;
- identyfikuje suchowo wskazane zjawiska w przykadzie muzycznym;
- wspwykonuje wielowarstwowe przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodycznorytmiczne.
5. Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy nad rozwojem indywidualnym
Ucze:
- wyszukuje i wiadomie dobiera wiczenia rozwijajce predyspozycje suchowe
i wspomagajce jego rozwj muzyczny;
- poznaje metody pracy z wykorzystaniem m.in. wydawnictw nutowych, ksikowych
i fonograficznych, technik informacyjnych;
- wykorzystuje programy komputerowe, suce doskonaleniu suchu;
- poznaje literatur muzyczn poprzez intensywne suchanie muzyki z nagra;
- potrafi formuowa wane opinie na temat wartoci estetycznych i jakoci wysuchiwanej
muzyki.
PERKUSJA JAZZOWA
Ucze w grze na instrumencie prawidowo posuguje si aparatem gry oraz swobodnie operuje
rnorodn artykulacj.
2. Ksztacenie umiejtnoci interpretacji utworw jazzowych
Ucze improwizuje w oparciu o formy i schematy rytmiczne, charakterystyczne dla muzyki
jazzowej
nutowego
183

Ucze:
- prawidowo wydobywa dwik, posiada umiejtnoci techniczne, pozwalajce na
Ucze:
rytmicznymi;
- posiada wiadomo przebiegu harmonicznego;
jazzowej
Ucze:
- zna najwaniejsze nagrania muzyki jazzowej;
- zna histori perkusji jazzowej oraz najwaniejszych jej przedstawicieli ;
nutowego
Ucze:
- czyta nuty a vista w sposb gwarantujcy cigo narracji;
- gra i improwizuje na podstawie budowy formalnej, bez wczeniejszego przygotowania;
184
Ucze:
PUZON JAZZOWY
rnorodn artykulacj.
jazzowej
nutowego
Ucze:
- prawidowo wydobywa dwik, posiada umiejtnoci techniczne, pozwalajce na
185

Ucze:
rytmicznymi;
jazzowej
Ucze:
najwybitniejszych puzonistw;

nutowego
Ucze:
przygotowania;
Ucze:
SAKSOFON JAZZOWY
186

rnorodn artykulacj.
jazzowej
nutowego
Ucze:
- zna budow instrumentu (konstrukcja, skala);
- prawidowo psuguje si aparatem gry (stosuje waciwy oddech i zadcie);
- potrafi prawidowo wydobywa dwik (kontroluje dynamik i brzmienie swojego
instrumentu oraz zna charakterystyczne jego moliwoci);
stylistycznie repertuaru jazzowego (zna i potrafi stosowa rne sposoby artykulacji).
Ucze:
rytmicznymi;
187

jazzowej
Ucze:
- zna najwaniejsze nagrania muzyki jazzowej, ze szczeglnym uwzgldnieniem literatury
saksofonowej;
nutowego
Ucze:
- czyta nuty a vista w sposb pozwalajcy na odegranie utworu, z uwzgldnieniem stylw
i pulsacji wystpujcych w muzyce jazzowej;
Ucze:
SKRZYPCE JAZZOWE
rnorodn artykulacj.
2. Ksztacenie umiejtnoci improwizacji oraz interpretacji utworw muzycznych
188

jazzowej
nutowego
Ucze zna zasady muzykowania zespoowego oraz artystyczne i spoeczne uwarunkowania pracy
instrumentalisty jazzowego w zespoach o rnorodnych skadach wykonawczych.
Ucze:
- zna budow instrumentu ;
- prawidowo psuguje si aparatem gry ;
- potrafi prawidowo wydobywa dwik;
stylistycznie repertuaru jazzowego .
2. Ksztacenie umiejtnoci improwizacji oraz interpretacji utworw muzycznych
Ucze:
wykorzystywane w muzyce jazzowej;
- potrafi analitycznie sucha muzyki, rozpozna i zapisa poszczeglne elementy utworu
muzycznego oraz wykorzysta je w rozwoju wasnego jzyka improwizacji.
jazzowej
Ucze:
- zna najwaniejsze nagrania muzyki jazzowej, ze szczeglnym uwzgldnieniem literatury
skrzypcowej;
189

nutowego
Ucze:
Ucze:
TRBKA JAZZOWA
rnorodn artykulacj.
2. Ksztacenie umiejtnoci improwizacji utworw muzycznych
jazzowej
nutowego
190

Ucze:
- prawidowo posuguje si paratem gry;
- prawidowo wydobywa dwik staccato, non legato i legato, posiada umiejtnoci
techniczne, pozwalajce na poprawne wykonywanie rnorodnego stylistycznie
repertuaru jazzowego.
2. Ksztacenie umiejtnoci improwizacji utworw muzycznych
Ucze:
rytmicznymi;
wykorzystywane w muzyce jazzowej;
- samodzielnie opracowuje i interpretuje utwory zgodnie z kanonami muzyki jazzowej.
jazzowej
Ucze:
najwybitniejszych trbaczy;
nutowego
Ucze:
przygotowania;
191
Ucze:
WIBRAFON JAZZOWY
Ucze wykonuje na instrumencie zapisane i improwizowane partie, prawidowo posugujc si
aparatem gry.
jazzowej
Ucze zna histori muzyki i literatur muzyczn, ze szczeglnym uwzgldnieniem muzyki
jazzowej oraz najwaniejszych nagra wybitnych wibrafonistw jazzowych.
Ucze:
- zna histori i budow oraz zasady konserwacji instrumentu,
- prawidowo posuguje siaparatem gry;
- zna podstawowe sposoby trzymania paek w technice czteropakowej tradycyjnej lub
Gary Burtona;
192
- wiadomie stosuje w grze rne rodzaje paek wibrafonowych;

- biegle wykonuje partie solowe i akompaniament w fakturze linearnej oraz akordowej;
- swobodnie operuje penym zakresem dynamicznym instrumentu, wykorzystujc
moliwoci artykulacyjne i brzmieniowe wibrafonu;
- dostosowuje dynamik do brzmienia zespou oraz akustyki pomieszczenia;
- prawidowo stosuje tumik;
- wykorzystuje paki do tumienia pytek (tzw. dampering oraz dead stroke);
- potrafi niezalenie operowa poszczeglnymi pakami;
Ucze:
- zna podstawowe relacje pomidzy nastpstwami akordw, wykorzystywane
w improwizacji jazzowej;
- zna najwaniejsze skale jazzowe;
- prawidowo prowadzi gosy w ukadach akordowych (tzw. voicing);
- realizuje wielodwikowe akordy (picio-, szeciogosowe i inne);
- zna podstawowe style i formy, wystpuj w muzyce jazzowej oraz charakterystyczne
nastpstwa harmoniczne;
- rozrnia i realizuje rne rodzaje pulsacji rytmicznej;
- rozpoznaje elementy, charakterystyczne dla poszczeglnych gatunkw muzyki jazzowej.
jazzowej
Ucze:
- zna histori muzyki, ze szczeglnym uwzgldnieniem muzyki jazzowej;
- potrafi scharakteryzowa poszczeglne okresy w dziejach muzyki jazzowej;
- zna najwybitniejszych przedstawicieli poszczeglnych okresw muzyki jazzowej;
- zna najwaniejsze standardy jazzowe;
- zna najwybitniejszych wibrafonistw jazzowych, ich najwaniejsze nagrania oraz
charakterystyczne elementy stylu gry.
nutowego
Ucze:
przygotowania;
Ucze:
- potrafi wsppracowa z innymi czonkami zespou;
193
- aktywnie uczestniczy w prbach zespou ( potrafi zaproponowa wasne rozwizania);

- potrafi poprowadzi prby zespou;
III. SPECJALNO - LUTNICTWO
II STOPNIA
Ucze:
- projektuje i buduje instrumenty lutnicze oraz dokonuje ich korekty;
- ocenia jako materiaw, z ktrych wykonuje instrumenty;
- ocenia jako instrumentu pod wzgldem wartoci lutniczej i dwikowej;
- analizuje instrument lutniczy pod wzgldem stylistycznym;
- gra na instrumentach lutniczych w zakresie elementarnym;
- posuguje si w swojej pracy urzdzeniami elektronicznymi i elektrycznymi, zgodnie
z zasadami bezpieczestwa i higieny oraz bezpieczestwa przeciwpoarowego,
z uwzgldnieniem poszanowania rodowiska naturalnego;
oglnomuzycznych;
- samodzielnie wyszukuje, selekcjonuje i dokonuje oceny informacji z zakresu literatury
specjalistycznej m.in. wykorzystujc technologi informacyjn i komunikacyjn;
- aktywnie uczestniczy w kulturze, gwnie w rnych formach ycia muzycznego.

AKUSTYKA LUTNICZA
1. Zdobycie pdstawowej wiedzy z zakresu akustyki lutniczej
Ucze posiada wiadomo istnienia zrnicowanego rodowiska akustycznego, w tym haasu
i zagadnie z nim zwizanych.
2. Wykorzystanie wiedzy teoretycznej w praktyce lutniczej
Ucze potrafi rozpozna i zinterpretowa podstawowe zjawiska akustyczne.
1. Zdobycie pdstawowej wiedzy z zakresu akustyki lutniczej
Ucze:
194
- definiuje i rozrnia podstawowe terminy i pojcia akustyczne;

- poznaje zagadnienia analizy widmowej;
- poznaje zasady akustyki w odniesieniu do rnych grup instrumentw muzycznych.
2. Wykorzystanie wiedzy teoretycznej w praktyce lutniczej
Ucze:
- posuguje si podstawowymi pojciami akustycznymi w opisywaniu wiata dwikw;
- wykonuje prost analiz widmow w oparciu o oglnodostpne programy oraz
interpretuje wynik;
- przygotowuje i przedstawia krtk prezentacj multimedialn
- dokonuje prostych bada i dowiadcze akustycznych w grupie i zespole;
- chroni i dba o such;
- przeprowadza ewaluacj wasnych dziaa, zwizanych z akustyk budowanych przez
siebie instrumentw.
HISTORIA SZTUKI LUTNICZEJ
1. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu historii sztuki lutniczej
Ucze poznaje podstawowe pojcia i terminy, dotyczce instrumentarium historycznego oraz
najwaniejsze europejskie szkoy lutnicze.
2. Wykorzystanie wiedzy do identyfikacji i oceny historycznej instrumentu

Ucze rozrnia i definiuje
stylistyczn instrumentu.
formy instrumentw historycznych. Przeprowadza analiz
3. Rozwijanie percepcji sztuki i dziaa kreatywnych

Ucze czy zdobyt wiedz z praktyk lutnicz. Jest kreatywny w zakresie opracowywania
projektw i tworzenia instrumentw lutniczych. Jest zainteresowany wspczesnym yciem
artystycznym i aktywnie bierze w nim udzia.
1. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu historii sztuki lutniczej
Ucze:
- definiuje, rozrnia i stosuje podstawowe terminy i pojcia z zakresu historii sztuki
lutniczej;
- poznaje instrumentarium muzyczne w kolejnych okresach historycznych;
195
- charakteryzuje podstawowe cechy stylistyczne gwnych europejskich szk lutniczych

oraz ich najwaniejszych przedstawicieli.
2. Wykorzystanie wiedzy do identyfikacji i oceny historycznej instrumentu
Ucze:
- analizuje instrument historyczny pod wzgldem pochodzenia i budowy;
- dokonuje analizy stylistycznej instrumentu;
- wykorzystuje zdobyt wiedz w swoich dziaaniach artystycznych.
Ucze:
- wykorzystuje, selekcjonuje i krytycznie ocenia wiadomoci z historii sztuki lutniczej;
- interesuje si wspczesnym yciem artystycznym, ze szczeglnym uwzgldnieniem
wasnej dyscypliny;
- aktywnie uczestniczy w yciu kulturalnym, konkursach i przegldach artystycznych.
KOREKTA LUTNICZA
1. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu korekty lutniczej
Ucze poznaje podstawowe pojcia i terminy, dotyczce korekty lutniczej. Poznaje materiay
i podstawowe techniki z zakresu korekty lutniczej.
Zapoznaje si z podstawowymi
zagadnieniami etyki w konserwacji dzie sztuki.
2. Wykorzystanie wiedzy w dziaaniach warsztatowych
Ucze potrafi przeprowadzi prost korekt instrumentu.
Ucze wykorzystuje zdobyt wiedz w praktyce lutniczej. W dziaaniach praktycznych stosuje
i czy wiedz i umiejtnoci z zakresu przedmiotu gwnego oraz z zakresu przedmiotw
oglnomuzycznych.
1. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu korekty lutniczej
Ucze:
- definiuje, rozrnia i stosuje podstawowe terminy i pojcia z zakresu korekty lutniczej;
- dobiera waciwe materiay i sposoby pracy, z uwzgldnieniem zasad prawidowej
konserwacji;
- realizuje proces konserwacji instrumentw z zachowaniem zasad etyki lutniczej ;
196
- poznaje zasady konserwacji lakieru.

Ucze:
- planuje zakres i przebieg dziaa korektorskich;
- przeprowadza proste zabiegi korektorskie, dobierajc waciwe materiay i sposoby pracy;
- wykonuje retusz lakieru w miejscach przeprowadzonej naprawy;
- stosuje zasady bezpieczestwa i higieny pracy.
Ucze:
- posuguje si kreatywnie rodkami wyrazu artystycznego, czerpic z tradycji sztuki
lutniczej;
wasnej dyscypliny; wykorzystuje w dziaaniach techniki informacyjne i komunikacyjne;
- dokonuje ewaluacji wasnych osigni artystycznych;
- przestrzega przepisw prawa autorskiego i ochrony zabytkw
LUTNICTWO
1. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu lutnictwa
Ucze poznaje podstawowe pojcia, terminy lutnicze i muzyczne oraz posuguje si nimi
w procesie projektowania i wykonania instrumentu lutniczego. Poznaje materiay, techniki ich
obrbki i narzdzia lutnicze.
Ucze potrafi zbudowa instrument lutniczy, organizuje warsztat pracy i planuje proces
tworzenia dziea.
projektw i tworzenia instrumentw lutniczych, posugujc si rnymi rodkami wyrazu.
197
W dziaaniach praktycznych wykorzystuje wiedz z zakresu przedmiotw oglnomuzycznych.

Jest zainteresowany wspczesnym yciem artystycznym i aktywnie bierze w nim udzia.
1. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu lutnictwa
Ucze:
- definiuje, rozrnia i stosuje podstawowe terminy i pojcia z zakresu lutnictwa;
- dobiera waciwe materiay, sposoby i techniki ich obrbki oraz stosuje odpowiednie
rodzaje wykoczenia powierzchni instrumentu;
- okrela przeznaczenie narzdzi i przyrzdw lutniczych;
- okrela rodki wyrazu artystycznego w lutnictwie.
Ucze:
- planuje etapy projektowania i tworzenia instrumentu oraz dokumentuje przebieg jego
realizacji;
- wykonuje instrument lutniczy zgodnie z zaoeniami i projektem, uwzgldnia
wspczesne wymagania wykonawcw, zwaszcza w sferze akustyki i ergonomii;
- analizuje i sporzdza dokumentacj techniczn instrumentw lutniczych;
- stosuje tradycyjne oraz wspczesne techniki i technologie lutnicze;
- dokumentuje i prezentuje wasne dokonania twrcze;
- ocenia wykonany instrument pod wzgldem stylistycznym, ergonomicznym
i brzmieniowym;
Ucze:
- wykorzystuje, selekcjonuje i krytycznie ocenia informacje o lutnictwie z rnych rde;
- opracowuje projekty rnych instrumentw lutniczych, kreatywnie posugujc si
rodkami wyrazu artystycznego oraz wykorzystujc tradycje sztuki lutniczej;
wasnej dyscypliny;
- aktywnie uczestniczy w yciu kulturalnym, konkursach i przegldach artystycznych;
- realizuje zadania indywidualnie i zespoowo.
PROJEKTOWANIE I MODELOWANIE
1. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu projektowania i modelowania
198
Ucze poznaje podstawowe pojcia, dotyczce kompozycji na paszczynie i w przestrzeni oraz

posuguje si nimi w procesie projektowania i wykonania instrumentu lutniczego. Poznaje
wybrane techniki zdobnicze.
2. Wykorzystanie wiedzy w dziaaniach projektowo modelarskich
Ucze potrafi zastosowa poznane techniki zdobnicze w realizacji zaprojektowanej kompozycji.
3. Rozwijanie percepcja sztuki i dziaa kreatywnych
projektw, posugujc si rnymi rodkami wyrazu.
1. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu projektowania i modelowania
Ucze:
- poznaje podstawowe zasady kompozycji plastycznej na paszczynie;
- poznaje wiez na temat paskorzeby;
- poznaje zasady budowania formy przestrzennej.
2. Wykorzystanie wiedzy w dziaaniach projektowo modelarskich
Ucze:
- wykonuje dokumentacj rysunkow planowanego ornamentu;
- wykonuje zaprojektowany przez siebie element zdobniczy;
- posuguje si rnymi technikami i materiaami plastycznymi w pracach zdobniczych;
Ucze:
- wykorzystuje, selekcjonuje i krytycznie ocenia informacje o sztuce, poznane z rnych
z rnych rde
- opracowuje projekty zdobnicze elementw instrumentw lutniczych, kreatywnie
posugujc si rodkami wyrazu artystycznego i wykorzystujc tradycje sztuki
lutniczej;
- interesuje si wspczesnym yciem artystycznym, z uwzgldnieniem dyscyplin
plastycznych;
- realizuje zadania indywidualnie i zespoowo.
SKRZYPCE lub inny instrument lutniczy
1. Zdobywanie podstawowej wiedzy z zakresu gry na instrumentach lutniczych
199
Ucze opanowuje w stopniu podstawowym gr na wybranym instrumencie lutniczym.

2. Wykorzystanie umiejtnoci gry do oceny brzmieniowej instrumentu
Ucze potrafi zbudowa instrument lutniczy, zorganizowa warsztat pracy i planowa proces
tworzenia dziea.
1. Zdobywanie podstawowej wiedzy z zakresu gry na instrumentach lutniczych
Ucze:
- samodzielnie stroi instrument;
- gra na wszystkich strunach caym smyczkiem, stosujc jego podziay;
- wykonuje proste akordy w pierwszej pozycji;
- zna sposoby notacji muzycznej instrumentu, na ktrym gra.
2. Wykorzystanie umiejtnoci gry do oceny brzmieniowej instrumentu
Ucze:
- wykorzystuje podstawowe pojcia z zakresu gry na smyczkowym instrumencie
lutniczym;
- w grze stosuje nastpujc artykulacj: detache, martele, legato, staccato;
- operuje dynamik;
- samodzielnie, w stopniu podstawowym potraf oceni brzmienie instrumentu;
- potrafi uzyska wyrwnane brzmienie strun dla oceny walorw dwikowych
instrumentu;
- kontroluje i ocenia brzmienie w procesie budowy instrumentu;
- dobiera odpowiednie struny w celu uzyskania optymalnego brzmienia, zbudowanego
przez siebie instrumentu.
IV. SPECJALNO - RYTMIKA
II STOPNIA
Ucze:
- zna i stosuje w praktyce metod rytmiki Emila Jaques-Dalcroze'a;
- realizuje zagadnienia metrorytmiczne zgodnie z zaoeniami metody rytmiki;
- posuguje si technik ruchu, umoliwiajc interpretowanie muzyki ruchem estetycznym
i ekspresyjnym;
- interpretuje ruchem utwory muzyczne zgodnie z kanonami stylu i formy muzycznej;
- posuguje si technik gry na fortepianie, umoliwiajc wykonanie utworw
muzycznych rnych epok i stylw oraz pozwalajc na swobodn improwizacj;
- realizuje zadania z zakresu improwizacji fortepianowej i potrafi je wykorzysta
w praktyce pedagogicznej;
200
- posiada wiedz z zakresu pedagogiki wczesnodziecicej z elementami psychologii;

- stosuje poprawn emisj, posugujc si gosem;
- posuguje si metod E. Jaques-Dalcroze'a w zakresie prowadzenia zaj rytmiki
z dziemi w wieku przedszkolnym;
- czy i wykorzystuje w dziaaniach praktycznych wiedz z zakresu obowizujcych
przedmiotw;
- posiada niezbdne umiejtnoci w zakresie wystpw publicznych;
- publicznie prezentuje (indywidualnie i zespoowo) opracowany program;
- samodzielnie wyszukuje, selekcjonuje i dokonuje oceny informacji, niezbdnych do
i komunikacyjnych;
- aktywnie uczestniczy w kulturze, zwaszcza w rnych formach ycia muzycznego.
FORTEPIAN DLA RYTMIKI
1. Umiejtno swobodnego posugiwania si technik gry na fortepianie
Ucze swobodnie posuguje si rnymi elementami techniki pianistycznej, zarwno w grze
utworw rnych kompozytorw, jak i w realizacji wasnej improwizacji.
2. Ksztatowanie wyobrani muzycznej i wraliwoci suchowej
Ucze interpretuje utwory zgodnie z ich stylem i form, wiadomie przekazuje tre muzyczn,
wykorzystujc wyobrani, wpywa na estetyk brzemienia.
Ucze efektywnie organizuje swoj prac, posiada umiejtno gry a vista oraz samodzielnego
opracowania utworu.
4. Ksztacenie umiejtnoci akompaniowania i wsppracy z partnerem
Ucze poznaje zasady wykonywania akompaniamentw, uczy si wsppracy z partnerem
podczas prb i na estradzie.
1. Umiejtno swobodnego posugiwania si technik gry na fortepianie
Ucze:
- posuguje si rnymi technikami gry:
a) zna budow i zasady dziaania mechanizmu fortepianu;
201
zachowuje prawidow postaw przy instrumencie;

swobodnie posuguje si aparatem gry, wykazuje si niezalenoci rk i palcw;
stosuje rne rodzaje artykulacji (legato, staccato, portato);
stosuje technik palcow, pasaow, podwjnych dwikw, skokw, akordow,
oktawow;
f) prowadzi dwugos w jednej rce;
g) prawidowo wykonuje ozdobniki, tryle, arpeggio w opracowywanych utworach;
h) prawidowo posuguje si prawym i lewym pedaem.
- posiada umiejtno poprawnego wykonania utworu:
a) poprawnie realizuje zapis muzyczny utworu (wysoko dwiku, zapis
metrorytmiczny, artykulacja, dynamika, frazowanie, agogika, pedalizacja,
waciwe palcowanie);
b) prawidowo realizuje faktur homofoniczn i polifoniczn, uwzgldniajc
waciwe proporcje brzmieniowe oraz rwnolege prowadzenie co najmniej
dwch gosw;
c) interpretuje utwr muzyczny zgodnie z jego stylem i budow formaln;
d) uczy si utworu na pami i potrafi w skupieniu wykona go publicznie.
- posuguje si umiejtnoci gry gam i pasay:
a) zna zasady prawidowego palcowania gam i pasay;
b) wykonuje prawidowo gamy i pasae w tonacjach majorowych i minorowych do
siedmiu znakw w ruchu rwnolegym i kombinowanym;
c) wykonuje kadencj wielk doskona w tonacjach majorowych i minorowych do
siedmiu znakw;
d) rozumie i syszy kady pasa jako okrelon funkcj harmoniczn w danej
pozycji;
e) odnajduje w utworach fragmenty oparte na gamach, pasaach i pokrewnych
figuracjach oraz prawidowo je wykonuje.
b)
c)
d)
e)
2. Ksztatowanie wyobrani muzycznej i wraliwoci suchowej

Ucze:
- ksztatuje napicia w muzyce w oparciu o zalenoci harmoniczne;
- wiadomie ksztatuje stron brzmieniow i wyrazow utworu oraz dostosowuje rodki
wykonawcze do wymogw stylistycznych;
- umiejtnie operuje czasem w muzyce (wybr waciwego tempa, precyzja
metrorytmiczna, poczucie pulsu, oddychanie i wiadomo zmian agogicznych w
przebiegu utworu);
- wykonuje ze zrozumieniem formy muzyczne: polifoniczne, klasyczne (np. sonatina,
allegro sonatowe, rondo, wariacje), etiudy, miniatury, formy taneczne;
- interpretuje ze znajomoci stylistyki utwory z okresu baroku, klasycyzmu, romantyzmu
oraz utwory muzyki XX i XXI wieku.
Ucze:
202
- umiejtnie planuje swoj prac (np. dzieli j na etapy, koncentruje si na wybranym

zagadnieniu);
- systematycznie doskonali swoje umiejtnoci;
- wiadomie dokonuje korekty swoich bdw;
- samodzielnie pokonuje problemy pianistyczne, wykorzystujc wczeniejsze
dowiadczenia oraz uwagi nauczyciela;
- samodzielnie i dokadnie odczytuje zapis nutowy;
- zna i wykorzystuje rne sposoby zapamitywania (np. pami ruchowa, wzrokowa,
suchowa, harmoniczna);
- potrafi okreli charakter i stylistyk utworu oraz dokona doboru waciwych rodkw
techniczno - wykonawczych (rodzaju dwiku, wyrazu muzycznego, palcowania,
pedalizacji, frazowania, tempa, dynamiki, artykulacji, proporcji brzmienia);
- potrafi publicznie zaprezentowa samodzielnie przygotowany utwr.
4. Ksztacenie umiejtnoci akompaniowania i wsppracy z partnerem
Ucze:
- ledzi dodatkow piciolini podczas wykonywania partii akompaniamentu;
- sucha utworu w caoci i elastycznie reaguje na dziaania partnera (ksztatuje form
utworu i proporcje dwikowe);
- rozumie tekst sowny w utworach wokalnych i potrafi prowadzi fraz muzyczn
w oparciu o intonacj zdania sownego;
- potrafi waciwie zachowa si podczas wystpw publicznych.
IMPROWIZACJA FORTEPIANOWA DLA RYTMIKI

1. Rozwijanie wyobrani muzycznej i twrczego mylenia
Ucze w sposb kreatywny realizuje zadania z zakresu improwizacji fortepianowej i kompozycji.
2. Wykorzystywanie wiedzy z zakresu przedmiotw oglnomuzycznych w praktyce
Ucze poznaje style muzyczne oraz z ich cechy charakterystyczne i potrafi je zastosowa we
wasnej improwizacji i kompozycji.
3. Wykorzystanie improwizacji fortepianowej do zaj rytmicznych, prowadzonych
metod E. Jaques-Dalcroze'a
203
Ucze wykorzystuje improwizacj do zaj rytmicznych, prowadzonych metod E. JaquesDalcroze'a.

4. Zdobywanie umiejtnoci w zakresie szybkoci i wielotorowoci mylenia poprzez
wiczenia transpozycyjne i gr a vista
Ucze rozwija umiejtno antycypacji i wyczucia klawiatury. Samodzielnie poznaje literatur
muzyczn.
5. Wykorzystywanie improwizacji jako ywej mowy muzycznej
Ucze opanowuje jzyk muzyczny ronych epok w celu swobodnego posugiwania si nim,
w zalenoci od konkretnej sytuacji pedagogicznej lub artystycznej.
1. Rozwijanie wyobrani muzycznej i twrczego mylenia
Ucze:
- wykorzystuje proste rodki kompozytorskie do tworzenia wasnych wypowiedzi
muzycznych;
- improwizuje melodi wraz z jej odmianami;
- kreuje wasne improwizacje, konstruowane na zasadach podobiestwa, przeciwiestwa
i przejcia (tj. sposobu czenia stanw kontrastujcych) na gruncie harmoniki funkcyjnej
dur - moll oraz harmoniki nowoczesnej;
- tworzy wasne kompozycje w okrelonym stylu ;
- improwizuje miniatury muzyczne o rnym charakterze;
- dba o jako dwiku w improwizacji.
2. Wykorzystywanie wiedzy z zakresu przedmiotw oglnomuzycznych

Ucze:
- rozpoznaje wybrane
style muzyczne spord: barok, klasycyzm, romantyzm,
impresjonizm, neoklasycyzm, oraz wybrane kierunki: punktualizm i sonoryzm;
posuguje si nimi w improwizacji i kompozycji;
- umie swobodnie improwizowa we wszystkich tonacjach majorowych i minorowych do
6 znakw wcznie, z wykorzystaniem kadencji (maej i wielkiej doskonaej,
zawieszonej, plagalnej i zwodniczej) oraz dominant wtrconych do akordw gwnych
i pobocznych;
- wykorzystuje rozmaite typy faktury fortepianowej (np. faktura akordowa, figuracyjna,
polifonizujca);
- zna i wiadomie stosuje w swojej grze zasady budowy okresowej, tworzc form AB,
ABA, wariacji;
204
- improwizuje prosty dwugos o budowie ewolucyjnej lub okresowej nawizujcy do

muzyki barokowej, z zastosowaniem ozdobnikw oraz imitacji;
- potrafi przeksztaca utwory powstae na gruncie muzyki klasycznej i neoklasycznej,
dc do ich uproszczenia (redukcji) lub wzbogacenia w sferze rytmiczno - melodycznej
i fakturalnej, z zachowaniem przebiegu harmonicznego i formalnego oryginau;
- zapoznaje si z harmoni muzyki rozrywkowej i jazzowej, stosujc wybrane zwroty
w swojej improwizacji.
3. Wykorzystanie improwizacji fortepianowej do zaj rytmicznych prowadzonych
metod E. Jaques-Dalcroze'a
Ucze:
- improwizuje Wstp do lekcji rytmiki w stylu klasycznym lub neoklasycznym;
- improwizuje wartoci, grupy i tematy rytmiczne w rnym metrum i w rnych tempach,
ze zrnicowaniem dynamiki, artykulacji, kolorystyki;
- improwizuje proste acuchy realizacji w metrum 4/4 w stylu klasycznym lub
neoklasycznym;
- swobodnie tworzy improwizowane akompaniamenty do polskich piosenek ludowych
(m.in. kold i pastoraek), popularnych i dziecicych w fakturze fortepianowej na gruncie
harmonii klasycznej lub rozrywkowej;
- komponuje lub aranuje piosenki do tekstw wasnych lub obcych;
- komponuje wybrane polskie tace narodowe - poloneza, krakowiaka, mazura, kujawiaka
i oberka oraz tace popularne - walca i polk, w stylistyce klasycznej lub neoklasycznej
oraz improwizuje na temat jednego z powyej wymienionych tacw;
- improwizuje miniatury, oparte na technice modelowania interwaowego w przebiegu
periodycznym i aperiodycznym;
- improwizuje w charakterze muzyki repetytywnej (symultatywna polimetria oparta na
staym pulsie);
- posuguje si warsztatem pianistycznym, pozwalajcym na swobodn improwizacj
i akompaniowanie na zajciach ruchowych;
- potrafi wsppracowa w grupie przy tworzeniu zespoowej improwizacji instrumentalnej
lub wokalno-instrumentalnej.
4. Zdobywanie umiejtnoci w zakresie szybkoci i wielotorowoci mylenia poprzez
wiczenia transpozycyjne i gr a vista
Ucze:
- transponuje pojedyncze dwiki, interway i wspbrzmienia wieloskadnikowe obiema
rkami w rnych ukadach fakturalnych;
- transponuje podane melodie, harmonizujc je w nowej tonacji;
- potrafi piewa podan melodi z rwnoczesnym
wykonywaniem przez siebie
akompaniamentu oburcz;
- posiada umiejtno gry na fortepianie bez patrzenia na klawiatur;
- grajc a vista, wiczy wielotorowo dziaania: wykonuje utwr i jednoczenie
antycypuje dalszy jego przebieg;
- zdobywa dowiadczenie w szybkiej orientacji w tekcie, co pomaga w grze zespoowej
(np. na cztery rce).
205
5. Wykorzystywanie improwizacji jako ywej mowy muzycznej

Ucze:
- potrafi w sposb praktyczny wykorzysta wiedz i umiejtnoci z przedmiotw
oglnomuzycznych, a take rytmiki i warsztatu pianistycznego.
METODYKA NAUCZANIA RYTMIKI Z PRAKTYK
1. Poznanie wiedzy z zakresu powstania i rozwoju metody nauczania rytmiki Emila
Jaques-Dalcroze'a
Ucze poznaje histori powstania metody rytmiki E. Jaques-Dalcrozea, sylwetk twrcy metody
oraz jej gwne cele i zaoenia.
2. Zapoznanie z wybranymi zagadnieniami z dydaktyki oglnej
Ucze zdobywa podstawowe wiadomoci z zakresu procesu nauczania.
3. Poznanie teoretycznych podstaw metodyki prowadzenia zaj rytmiki na etapie
wychowania przedszkolnego
Ucze poznaje struktur prowadzenia zaj .
4. Przygotowanie uczniw do samodzielnego prowadzenia zaj rytmiki
Ucze poznaje sposoby wprowadzania i utrwalania wybranych zagadnie w ramach metody
rytmiki. Opracowuje wybrane zagadnienia z zakresu metody rytmiki.

1. Poznanie wiedzy z zakresu powstania i rozwoju metody nauczania rytmiki Emila
Jaques-Dalcroze'a
Ucze:
- posiada wiedz na temat powstania i rozwoju metody rytmiki;
- zna yciorys E. Jaques-Dalcroze'a;
- zna gwne cele i zaoenia metody.
2. Zapoznanie z wybranymi zagadnieniami z dydaktyki oglnej
Ucze:
- zna w podstawowym zakresie zasady, metody i rodki nauczania;
206
- zna budow i typy lekcji;

- zna cele dydaktyczno-wychowawcze przedmiotu.
3. Poznanie teoretycznych podstaw metodyki prowadzenia zaj rytmiki na etapie
wychowania przedszkolnego
Ucze:
- zna program przedmiotu i rozkad materiau nauczania;
- posiada wiedz z zakresu rozwoju suchu, gosu oraz motoryki dziecka w wieku
przedszkolnym;
- zna publikacje zwizane z prowadzeniem zaj rytmiki.
4. Przygotowanie ucznia do samodzielnego prowadzenia zaj rytmiki
Ucze:
- waciwie dobiera materia nauczania pod ktem moliwoci i umiejtnoci dzieci;
- zna rodzaje wicze, typy zabaw i tacw, potrafi je wykorzysta w prowadzeniu zaj;
- wykorzystuje w pracy piosenki i miniatury muzyczne, rozumie ich rol w procesie
umuzykalniania dzieci;
- posiada umiejtno waciwego doboru dziecicych instrumentw perkusyjnych i ich
stosowania w zabawach, wiczeniach i instrumentacjach;
- posiada umiejtno doboru rnych rodkw dydaktycznych oraz kreatywnego sposobu
ich zastosowania;
- potrafi skonstruowa konspekt zaj rytmiki i przeprowadzi te zajcia praktycznie.
RYTMIKA
1. Ksztatowanie wraliwoci muzycznej, rozwijanie wyobrani i pamici muzycznej
oraz ruchowej
Ucze integruje i wykorzystuje wiedz z przedmiotw kierunkowych i oglnomuzycznych.
Interpretuje ruchem utwory muzyczne zgodnie ze stylem i form, z uwzgldnieniem estetyki
i ekspresji muzyczno-ruchowej.
2. Rozwijanie aktywnej i twrczej postawy w pracy indywidualnej i zespoowej
207
Ucze realizuje wasne koncepcje artystyczne oraz dziaa w ramach wsplnych projektw
grupowych.
3. Zdobycie praktycznej wiedzy z zakresu zagadnie metrorytmicznych
Ucze usprawnia koordynacj suchowo-ruchow, gosowo-ruchow oraz szybko reakcji na
bodce muzyczne.
4. Rozwijanie zainteresowania innymi dziedzinami sztuki
Ucze jest motywowany do aktywnego uczestnictwa w yciu kulturalnym. Integruje wiedz
z rnych dziedzin sztuki. Postrzega rol sztuki jako inspiracj do dziaa kreatywnych.
1. Ksztatowanie wraliwoci muzycznej, rozwijanie wyobrani i pamici muzycznej
oraz ruchowej
Ucze:
- wiadomie stosuje i okrela zjawiska muzyczne;
- w praktyce wykonawczej wykorzystuje zdobyt wiedz teoretyczn;
- rozwija uzdolnienia muzyczne poprzez rne formy zada ruchowych, ksztaccych
wraliwo na muzyk;
- w wiczeniach rytmicznych, improwizacjach i interpretacjach wykorzystuje wiedz
i rozwija umiejtnoci z zakresu techniki i ekspresji ruchu;
- analizuje dzieo muzyczne pod ktem jego elementw i dokonuje syntezy wyraajc je
ruchem;
- rozwija umiejtno koncentracji i samokontroli podczas dziaa muzyczno-ruchowych.
2. Rozwijanie aktywnej i twrczej postawy w pracy indywidualnej i zespoowej
Ucze:
- rozwija umiejtno improwizowania ruchem, gosem i gr na instrumentach;
- rozwija inwencj twrcz i buduje baz dowiadcze ruchowych;
- aktywnie sucha muzyki, wyraajc j ruchem;
- realizuje wasne koncepcje artystyczne w zakresie dziaa muzyczno-ruchowych;
- pracuje z innymi osobami w ramach wsplnych projektw i dziaa, wykorzystujc
umiejtnoci interpersonalne;
- zdobywa umiejtnoci radzenia sobie z trem podczas uczestnictwa w zespoowych
projektach artystycznych;
- ksztatuje w zespole umiejtno interpretowania i odtwarzania ruchem dzie muzycznych
zgodnie ze stylem i form;
- zna i stosuje zasady komponowania ruchu w ukadach przestrzennych.
3. Zdobycie praktycznej wiedzy z zakresu zagadnie metrorytmicznych
Ucze:
208
- wyraa swobodnie, w ruchu z taktowaniem wartoci rytmiczne nut i pauz oraz ich
wzajemne zalenoci czasowe w taktach o wiernutowej i semkowej jednostce miary;
- realizuje wartoci, grupy i tematy rytmiczne wedug ustalonego tempa, w okrelonej
dynamice i artykulacji;
- odzwierciedla ruchem zmiany agogiczne, dynamiczne i artykulacyjne;
- prowadzi ruch zgodnie z czasem trwania motywu, frazy, zdania, okresu muzycznego
(poprzednik nastpnik);
- rozpoznaje w utworach muzycznych i tworzy formy: AB, ABA, rondo, wariacje wykorzystujc rne typy wicze rytmicznych;
- rozrnia w muzyce i stosuje w ruchu akcent, pojawiajcy si regularnie i nieregularnie;
- realizuje wybrane zagadnienia z metrorytmiki
dalcrozowskiej, w szczeglnoci
problematyk:
a) uzupenienia wiernutowego, semkowego, szesnastkowego, mieszanego
i swobodnego, przedtaktu, synkop;
b) podwjnej szybkoci i dwukrotnego zwolnienia, kanonu, ostinata, polirytmii,
polimetrii wewntrztaktowej, wynikajcej z rnego grupowania semek,
polimetrii sukcesywnej i symultatywnej;
c) taktw o wiernutowej jednostce miary (2/4 6/4), taktw o semkowej
jednostce miary (3/8 12/8), przeksztace metrycznych taktw o staej jednostce
metrycznej trjdzielnej na takty o jednostce metrycznej dwudzielnej i odwrotnie;
d) rwnoczesnej realizacji regularnego i nieregularnego podziau wartoci
rytmicznych: dwch i trzech, czterech i trzech oraz trzech i piciu wartoci
podziau regularnego i podziau nieregularnego, deformacji odcinka muzycznego
wartoci lub grup dodan;
- interpretuje ruchem utwory muzyczne jako ilustracje zagadnie metrorytmicznych,
zgodnie z budow i charakterem;
- ksztatuje szybk reakcj na bodce muzyczne w wiczeniach inhibicyjno-incytacyjnych
i acuchach realizacji tematw rytmicznych.
4. Rozbudzanie zainteresowania innymi dziedzinami sztuki
Ucze:
- w dziaaniach twrczych czy wiedz z rnych dziedzin sztuki;
- inspiruje si dzieami sztuki, wyszukuje je, wybiera i wprowadza do swoich dziaa;
- zdobyte dowiadczenia wykorzystuje w praktyce.
TECHNIKA RUCHU I TANIEC
1. Rozwijanie sprawnoci i wiadomoci ruchu
Ucze ksztatuje aparat ruchowy i wyrabia wiadomo poczucia ciaa.
2. Ksztatowanie estetyki ruchu
Ucze rozwija wiadomo stylu ruchu i muzycznej ekspresji ruchu.
209
3. Opanowanie wybranych tacw ludowych

Ucze zdobywa wiedz na temat tacw ludowych, ich rnorodnoci i odrbnoci stylistycznej
oraz wykonuje ukady ruchowe wybranych tacw.
1. Rozwijanie sprawnoci i wiadomoci ruchu
Ucze:
- poznaje i realizuje wiczenia oglnorozwojowe;
- utrzymuje prawidow postaw ciaa zgodnie z zasadami anatomii;
- usprawnia aparat ruchowy w oparciu o ruch funkcjonalny;
- poznaje i realizuje podstawowe wiczenia z techniki taca klasycznego;
- uwzgldnia w ruchu koordynacj i niezaleno poszczeglnych czci ciaa;
- posiada wiadomo poczucia ciaa i kierunkw ruchu w przestrzeni
- prowadzi ruch na rnych paszczyznach oraz porusza si zgodnie z okrelonym
rysunkiem przestrzennym;
- rozwija pami ruchowo-przestrzenn;
- potrafi zakomponowa ruch z rekwizytem, by stanowi on integraln cz z ciaem;
- dy do indywidualnego odczuwania muzyki poprzez ruch;
- doskonali umiejtno samodyscypliny i samokontroli;
- wykorzystuje zdobyt wiedz i umiejtnoci na innych zajciach kierunkowych,
wchodzcych w skad metody rytmiki.
2. Ksztatowanie estetyki ruchu
Ucze:
- rozwija wraliwo muzyczn w oparciu o prawidowe wykorzystanie wiedzy na temat
rnych stylw i gatunkw w muzyce;
- odzwierciedla w sposobie poruszania si charakter i styl muzyki;
- umiejtnie gospodaruje napiciem i odpreniem poszczeglnych czci ciaa.
3. Opanowanie wybranych tacw ludowych

Ucze:
- posiada wiedz na temat charakterystycznych cech i odrbnoci stylu wybranych tacw
ludowych;
- wykonuje elementy i ukady taneczne co najmniej dwch polskich tacw narodowych
(do wyboru: polonez, mazur, krakowiak, kujawiak i oberek) i jednego obcego (do
wyboru: polka, walc).
V. SPECJALNO - WOKALISTYKA
210

II STOPNIA
Ucze:
- posuguje si technik wokaln (aparat, oddech, intonacja), pozwalajc na wykonanie
dzie muzycznych rnych epok i stylw;
- czyta nuty a vista gosem, w sposb pozwalajcy na odtworzenie utworu;
- samodzielnie opracowuje utwory o mniejszym stopniu trudnoci;
oglnomuzycznych;
- samodzielnie wyszukuje, selekcjonuje i dokonuje oceny informacji z zakresu
przedmiotw oglnomuzycznych, wykorzystujc m.in. techniki informacyjne
i komunikacyjne;
- posiada niezbdne umiejtnoci wokalne i aktorskie w zakresie wystpw publicznych;
- publicznie prezentuje przygotowany program artystyczny w wystpach solowych oraz
w zespoach wokalnych;
- gra na fortepianie w zakresie elementarnym;
- aktywnie uczestniczy w kulturze, zwaszcza w rnych formach ycia muzycznego.
DYKCJA I INTERPRETACJA
1. Poznanie budowy narzdw mowy i sposobu ich funkcjonowania
Ucze poznaje budow narzdw mowy i ich dziaanie. Ocenia sprawno wasnego aparatu
mowy i wykonuje wiczenia usprawniajce narzdy mowy.
2. Ksztacenie poprawnej artykulacji
Ucze wykonuje wiczenia artykulacyjne i korygujce wady wymowy.
3. Poznanie norm wymowy i stosowanie ich w praktyce
Ucze poznaje normy wymowy, wykonuje wiczenia wspomagajce ich opanowanie, stosuje
normy wymowy w interpretacji tekstu mwionego i piewanego.
4. Ksztacenie umiejtnoci analizy i interpretacji utworu literackiego
Ucze analizuje utwr, poznaje rodki wyrazu uywane w interpretacji tekstu; wykonuje
wiczenia wspomagajce swobodne operowanie rodkami wyrazu; interpretuje wiersze,
fragmenty prozy i monologi oraz zdobywa umiejtno prowadzenia dialogu scenicznego.
211

Ucze:
- zna budow narzdw mowy i ich dziaanie oraz podstawy fonetyki;
- ocenia sprawno wasnego aparatu mowy;
- wykonuje wiczenia usprawniajce narzdy mowy (jzyk, wargi, uchwa);
- wykonuje wiczenia oddechowe;
- stosuje wiczenia relaksacyjne w celu zminimalizowania napi, zwizanych z wystpem
publicznym;
- dba o higien gosu.
Ucze:
- wykonuje wiczenia artykulacyjne;
- wykonuje wiczenia korygujce wady wymowy;
- ksztaci swoj wraliwo suchow i umiejtno samokontroli wymowy.
Ucze:
- zna normy wymowy (zasady polskiej ortofonii);
- wykonuje wiczenia w celu praktycznego opanowania norm wymowy;
- stosuje normy wymowy podczas interpretacji tekstu mwionego i w utworach wokalnych.
4. Umiejtno analizy i interpretacji utworu literackiego
Ucze:
- okrela form i charakter utworu;
- rozumie tre utworu;
- odczytuje podteksty i skojarzenia zawarte w utworze;
- definiuje rodki wyrazu (artykulacja, akcent, fraza, pauza, linia intonacyjna, dynamika,
barwa, tempo, rytm, gest, itp.);
- wykonuje wiczenia zwikszajce swobod operowania rodkami wyrazu;
- interpretuje teksty poetyckie oraz fragmenty prozy, wykorzystujc umiejtnoci w
operowaniu rodkami wyrazu.
ELEMENTY GRY AKTORSKIEJ
1. Ksztacenie umiejtnoci wykonywania elementarnych zada aktorskich
Ucze poznaje najwaniejsze pojcia z dziedziny teatru, uczy si podstawowych zasad zachowa
i umiejtnoci aktorskich, zwizanych z prezentacj sceniczn.
212
2. Rozwj wraliwoci emocjonalnej i wyobrani artystycznej

Ucze wykorzystuje wasne
w przekazywaniu emocji i uczu.
dowiadczenia,
przeycia,
wyobrani
wraliwo
3. Umiejtno operowania rodkami wyrazu w interpretacji tekstu mwionego

i utworu wokalnego
Ucze umiejtnie posuguje si rodkami wyrazu i wykorzystuje je na scenie w interpretacji
zada wokalnych i aktorskich.
4. Umiejtno wsppracy w zespole podczas wykonywania zada scenicznych
W realizacji zada scenicznych ucze twrczo wsppracuje, zarwno z akompaniatorem, jak
i z partnerami scenicznymi.
1. Ksztacenie umiejtnoci wykonywania elementarnych zada aktorskich
Ucze:
- zna podstawowe pojcia z dziedziny teatru;
- stosuje podstawowe zasady zachowania sceniczno estradowego podczas koncertw,
przesucha, prezentacji konkursowych oraz realizacji maych form scenicznych;
- wykonuje beztekstowe etiudy aktorskie;
- wykonuje etiudy z tekstem;
- zna i stosuje elementarne zasady gestu i ruchu scenicznego w zadaniach aktorskich.
2. Rozwj wraliwoci emocjonalnej i wyobrani artystycznej
Ucze :
- posuguje si wyobrani twrcz w interpretacji zada scenicznych;
- tworzy i wyraa stany emocjonalne w zalenoci od zada scenicznych;
- czerpie pomysy twrcze z obserwacji otoczenia;
- komplementarnie wykorzystuje swoje predyspozycje psychofizyczne
scenicznej;
- koncentruje si podczas wystpu na wykonywanym zadaniu;
- inspiruje wsptwrcw prezentacji scenicznych i estradowych.
kreacji
3. Umiejtno operowania rodkami wyrazu w interpretacji tekstu mwionego

i utworu wokalnego
Ucze:
- analizuje tekst utworu, nad ktrym pracuje;
- posuguje si rodkami wyrazu odpowiednimi do charakteru interpretowanego tekstu;
- odczytuje podtekst i posuguje si nim;
213
- czy rodki wyrazu muzycznego i pozamuzycznego z interpretacj tekstu;

- wykorzystuje w dziaaniach scenicznych umiejtnoci zdobyte na innych przedmiotach;
- buduje dramaturgi wystpu scenicznego.
4. Umiejtno wsppracy w zespole podczas wykonywania zada scenicznych
Ucze:
- wsppracuje z akompaniatorem jako wsptwrc prezentacji estradowej;
- wsppracuje z partnerami scenicznymi podczas wykonywania ansambli wokalnych,
realizuje zadania aktorskie w formie monologu i dialogu scenicznego;
- stosuje zasady wsppracy z realizatorami i wspwykonawcami koncertu estradowego,
pokazu scenicznego (dyrygent, reyser, zesp akompaniujcy itp.) .
FORTEPIAN DLA WOKALISTYKI
1. Zdobycie podstawowej wiedzy na temat fortepianu
2. Ksztacenie podstaw nauki gry na fortepianie
Ucze prawidowo posuguje si aparatem gry i waciwie realizuje notacj muzyczn. Zdobywa
podstawowe umiejtnoci w technice gry i interpretacji.
3. Zdobycie umiejtnoci czytania nut a vista
Ucze nabywa podstawowe umiejtnoci prawidowej gry a vista atwych utworw muzycznych.
Ucze poznaje zasady gry w zespole, wykorzystujc swoj wiedz i umiejtnoci muzyczne.
si posiadan wiedz; wiadomie uczy si utworu na pami.
Ucze:
- wymienia i definiuje poszczeglne czci fortepianu;
214
- prawidowo okrela klawisze i oktawy.

Ucze:
- zachowuje prawidow postaw przy instrumencie;
- potrafi czyta notacj muzyczn w kluczu wiolinowym i basowym (przyporzdkowuje
nut jako zapis graficzny waciwym klawiszom, prawidowo odczytuje rytm i znaki
chromatyczne);
- prawidowo realizuje oznaczenia artykulacji i dynamiki;
Ucze:
- gra a vista proste utwory - osobno kad rk, w kluczu wiolinowym i basowym.
Ucze:
Ucze:
- realizuje uwagi nauczyciela podczas samodzielnej pracy;
- wykorzystuje wiedz zdobyt w nauce innych
oglnomuzycznych).
przedmiotw
(zwaszcza
PIEW
1. Budowa, dziaanie i higiena aparatu gosowego
Ucze zdobywa podstawowe wiadomoci z zakresu budowy aparatu gosowego oraz
mechanizmu jego funkcjonowania; zyskuje wiadomo pracy poszczeglnych mini wasnego
ciaa oraz poznaje zasady higieny gosu.
215
2. Ksztacenie techniki wokalnej

Ucze ksztaci umiejtno prawidowego prowadzenia gosu, rozwija sprawno narzdw
artykulacyjnych oraz zdobywa umiejtno prawidowego ksztatowania gosek w piewie.
3. Ksztacenie umiejtnoci wykonawczych
Ucze uczestniczy w yciu muzycznym szkoy, zdobywa umiejtno koncentracji
i pokonywania tremy podczas wystpu; ksztatuje umiejtno swobodnego zachowania si na
scenie i waciwej samooceny wykonanego utworu.
4. Przygotowanie do wiadomego
kulturalnym
odbioru muzyki i aktywnego udziau w yciu
Ucze poznaje literatur wokaln rnych epok, rozwija swoj wraliwo i umiejtno
stylowego wykonania utworw; ksztatuje swj gust estetyczny i umiejtno waciwej oceny
dziea muzycznego.
1. Budowa, dziaanie i higiena aparatu gosowego
Ucze:
- wymienia podstawowe elementy aparatu gosowego i rozumie zasady
funkcjonowania;
- zna oraz stosuje wiczenia ksztatujce i wyrabiajce prawidowy oddech;
- rozlunia poszczeglne minie swojego ciaa;
- zna i przestrzega zasad higieny gosu.
- dba o dobr kondycj mini wasnego ciaa
jego
2. Ksztacenie techniki wokalnej

Ucze:
- zachowuje prawidow postaw ciaa w trakcie piewu;
- swobodnie posuguje si aparatem oddechowym (prawidowy wdech, wydech, denie do
uelastycznienia pracy mini oddechowych);
- wiadomie dy do utrzymania prawidowego pooenia krtani i unoszenia mikkiego
podniebienia;
- sprawnie posuguje si aparatem artykulacyjnym, prawidowo ksztatujc samogoski
i spgoski;
- mikko atakuje dwiki i umie prowadzi gos w artykulacji legato;
- jest uwraliwiony na intonacj dwiku, potrafi j samodzielnie korygowa;
- zna i stosuje wiczenia budzce rezonans;
- stosuje dynamik od piano do forte w ramach swoich moliwoci gosowych;
- operuje artykulacj legato, non legato i staccato, w zakresie pozwalajcym na stylowe
wykonanie utworu.
216
3. Ksztacenie umiejtnoci wykonawczych

Ucze:
- samodzielnie odczytuje zapis nutowy utworu i realizuje go zgodnie z zapisem;
- samodzielnie opracowuje atwy utwr pod wzgldem techniczno-wykonawczym;
- piewa prosty utwr a vista;
- zna rne sposoby zapamitywania utworw i stosuje je w praktyce;
- zna i stosuje wprawki przygotowujce aparat gosowy do wystpu estradowego;
- interpretuje utwr pod kierunkiem pedagoga zgodnie z jego treci, charakterem oraz
stylem epoki;
- wsppracuje z akompaniatorem;
- zna i stosuje sposoby opanowania tremy;
- w czasie wystpw publicznych zachowuje si zgodnie z zasadami obowizujcymi na
scenie;
- waciwie ocenia swoj prezentacj sceniczn;
- dysponuje repertuarem, zgodnym z wymogami rekrutacji na wyszy poziom edukacji
muzycznej;
- zna specyfik zawodu piewaka, co pozwala mu na planowanie swojej przyszoci
zawodowej.
4. Przygotowanie do wiadomego
kulturalnym
odbioru
muzyki i
aktywnego udziau w yciu
Ucze:
- systematycznie uczestniczy w koncertach i spektaklach muzycznych;
- wsplnie z pedagogiem dokonuje oceny wartoci wysuchanych utworw z literatury
wokalnej;
- potrafi wymieni nazwiska wspczesnych piewakw.
ZESP WOKALNY
1. Zdobycie umiejtnoci muzykowania zespoowego
Ucze zdobywa umiejtno piewu w zespole, rozwija kultur bycia, ksztatuje zamiowanie do
muzykowania zespoowego, poznaje wokaln literatur kameraln rnych epok.
2. Rozwijanie moliwoci wykonawczych ucznia
Ucze ksztatuje such harmoniczny, rozwija umiejtnoci wykonawcze zgodnie ze swoimi
moliwociami technicznymi.
217

1. Zdobycie umiejtnoci muzykowania zespoowego
Ucze:
- piewa w zespole, prawidowo realizujc waciw lini melodyczn;
- zna gesty dyrygenta i prawidowo na nie reaguje w trakcie wykonywanego utworu;
- wsplnie rozpoczyna i koczy utwr;
- sprawnie orientuje si w partyturze, ledzc kilka linii melodycznych w jednym czasie;
- czuje si odpowiedzialny za jako wykonanego utworu; jest zdyscyplinowany, aktywnie
sucha, koordynuje poczynania wasne i dziaania partnerw;
- wsppracuje z partnerami, nawizujc z nimi pozytywne relacje;
- dba o wizerunek zespou;
- zna przykady utworw z wokalnej literatury kameralnej rnych epok.
2. Rozwijanie moliwoci wykonawczych uczniw
Ucze:
- piewa atwe utwory dwu, trzy i wielogosowe, w zalenoci od moliwoci
wykonawczych zespou;
- piewajc w wielogosie, koryguje wasn intonacj;
- w muzykowaniu zespoowym wykorzystuje technik wokaln zdobyt na lekcji piewu;
- jest wraliwy na barw i jako dwiku; interpretuje utwory kameralne pod kierunkiem
pedagoga, zgodnie z ich treci, charakterem oraz stylem epoki.
VI. SPECJALNO WOKALISTYKA ESTRADOWA

II STOPNIA
EFEKTY KSZTACENIA NA KONIEC NAUKI W SZKOLE II STOPNIA
Ucze:
- posuguje si technik wokaln, pozwalajc na wykonanie rnorodnego stylistycznie
repertuaru estradowego;
- interpretuje utwory muzyczne zgodnie z kanonami stylistyki estradowej;
- posiada umiejtnoci z zakresu techniki mowy i fonetyki, ktr stosuje w wykonywanych
utworach;
218
wykonuje elementarne zadania aktorskie;

czyta nuty a vista w sposb pozwalajcy na wykonanie utworu, z uwzgldnieniem
stylw i pulsacji wystpujcych w danym gatunku muzyki rozrywkowej;
samodzielnie opracowuje utwory o zrnicowanym stopniu trudnoci;
czy i wykorzystuje w dziaaniach praktycznych wiedz z zakresu przedmiotw
oglnomuzycznych;
samodzielnie wyszukuje, selekcjonuje i dokonuje oceny informacji potrzebnych do
i komunikacyjnych;
posuguje si wiedz z zakresu historii muzyki, w tym literatury muzycznej, ze
szczeglnym uwzgldnieniem elementw muzyki rozrywkowej, jego gwnych nurtw,
stylw oraz przedstawicieli;
publicznie prezentuje przygotowany program artystyczny;
gra na fortepianie w zakresie elementarnym, ze szczeglnym uwzgldnieniem muzyki
rozrywkowej;
aktywnie uczestniczy w kulturze, w tym w rnych formach ycia muzycznego.

Ucze poznaje budow narzdw mowy i ich dziaanie, ocenia sprawno wasnego aparatu
mowy; wykonuje wiczenia usprawniajce narzdy mowy.

Ucze poznaje normy wymowy, wykonuje wiczenia wspomagajce ich opanowanie, stosuje
219

Ucze:
- potrafi oceni sprawno wasnego aparatu mowy;
publicznym;
- dba o dobr kondycj mini wasnego ciaa.
Ucze:
Ucze:
Ucze:
- interpretuje teksty poetyckie oraz fragmenty prozy, wykorzystujc zdobyte umiejtnoci
w operowaniu rodkami wyrazu.
1. Zdobycie podstawowe wiedzy na temat fortepianu
220
Ucze prawidowo stosuje aparat gry i realizuje notacj muzyczn. Ucze zdobywa podstawowe
umiejtnoci w zakresie techniki gry i interpretacji.
3. Ksztacenie umiejtnoci czytania nut a vista
Ucze zdobywa podstawowe umiejtnoci prawidowej gry a vista atwych utworw
muzycznych.
Ucze poznaje zasady gry w zespole, wykorzystujc zdobyt wiedz i umiejtnoci muzyczne.
Ucze wiadomie realizuje wyznaczone przez nauczyciela cele, w pracy nad utworem posuguje
1. Opanowanie podstawowych wiadomoci na temat fortepianu
Ucze:
- wymienia i okrela poszczeglne czci fortepianu;
Ucze:
- realizuje podstawow notacj muzyczn - w kluczu wiolinowym i basowym
Ucze:
- gra a vista proste utwory osobno kad rk - w kluczu wiolinowym i basowym.
221

Ucze:
Ucze:
- wykorzystuje w dziaaniach praktycznych wiedz, zdobyt na innych przedmiotach
(zwaszcza oglnomuzycznych).
PIEW
1. Poznanie budowy aparatu gosowego i sposobu jego funkcjonowania
Ucze poznaje budow i dziaanie aparatu gosowego oraz podstawowe pojcia wokalne; rozwija
naturalne warunki gosowe: poszerza skal, wzbogaca barw, zwiksza elastyczno i dynamik
gosu, doskonali artykulacj; ksztaci wyobrani dwikow; wiczy koordynacj czynnoci
wszystkich elementw instrumentu gosowego, systematycznie pracujc nad jego sprawnoci.
2. Rozwijanie predyspozycji interpretacyjnych
Ucze definiuje muzyczne i pozamuzyczne rodki wyrazu oraz uywa ich odppowiednio do
potrzeb interpretowanego utworu; rozwija naturalne predyspozycje interpretacyjne; ksztatuje
osobowo artystyczn zgodnie z warunkami psychofizycznymi.
3. czenie techniki wokalnej z umiejtnociami interpretacyjnymi
Ucze doskonali technik wokaln ,realizujc repertuar o odpowiednim stopniu trudnoci
i wzbogacajc rodki wyrazu gosowego; osiga wiadomo pojmowania gosu jako
instrumentu psychofizycznego; dokonuje adaptacji techniki wokalnej do charakteru i stylu
wykonywanego utworu; ksztaci umiejtno wykorzystania aparatury naganiajcej do
wzbogacania brzmienia gosu i tworzenia efektw wokalnych.
4. Przygotowanie do wystpw estradowych
Ucze poznaje literatur muzyczn z dziedziny piosenki, rozwija umiejtno interpretacji
piosenek o zrnicowanym charakterze; poszerza zasb repertuaru i prezentuje swoje
umiejtnoci na koncertach, przegldach i festiwalach piosenki; dokonuje rejestracji dwikowej
swoich dziaa estradowych.
222

1. Poznanie budowy aparatu gosowego i sposobu jego funkcjonowania
Ucze:
- zna budow zespou narzdw aparatu gosowego (krta, nasada, aparat oddechowy) i ich
rol w powstawaniu gosu;
- zna budow narzdu suchu i jego funkcj w tworzeniu i kontroli gosu;
- rozumie konieczno harmonijnego wspdziaania organw aparatu gosowego w emisji
gosu;
- okrela moliwoci swojego gosu i kierunek jego ksztacenia;
- dba o higien gosu;
- posuguje si poprawn technik wokaln w zakresie prowadzenia oddechu, ataku
dwiku i intonacji, wyrwnania rejestrw i poszerzenia skali, wykorzystania rezonansu,
operowania dynamik, barw i artykulacj;
- wykonuje wiczenia koordynujce dziaanie aparatu gosowego pod kontrol nauczyciela;
- samodzielnie wykonuje wiczenia emisyjne;
- ksztatuje indywidualne brzmienie gosu;
- dostrzega rnice w sposobie operowania gosem w piewie klasycznym i rozrywkowym;
- swobodnie operuje gosem, stosujc rne techniki wokalne (kantylena, improwizacja,
skat, melorecytacja, szept, itp.);
- umiejtnie operuje mikrofonem, wzmacniajc uksztatowane brzmienie lub przetwarzajc
je.
2. Rozwijanie predyspozycji interpretacyjnych
Ucze:
- wykorzystuje wiedz z przedmiotw zawodowych i trafnie okrela rodki wyrazu,
stosowane w interpretacji piosenki;
- wiadomie operuje rodkami wyrazu, uwzgldniajc wasne warunki psycho fizyczne
i moliwoci muzyczno - aktorskie;
- zna pojcia i terminy muzyczne (melodia, rytm, harmonia, agogika, dynamika,
artykulacja, fraza, pauza, itp.), wykorzystuje je w interpretacji piosenki;
- wykorzystuje rodki ekspresji sowa (artykulacja, akcent, tre sowa, podtekst, itp.)
w interpretacji piosenki;
- posuguje si pozagosowymi rodkami wyrazu (gest, ruch, taniec, rekwizyt, itp.);
- wykorzystuje analiz tekstu i warstwy muzycznej w interpretacji utworw;
- definiuje istot wartociowego wystpu wokalnego;
- ocenia swoje moliwoci i umiejtnoci wokalne na kadym etapie ksztacenia;
- rozwija wyobrani artystyczn i wraliwo emocjonaln na bazie wicze i zada
realizowanych w interpretacji ;
- okrela kierunek wasnego rozwoju artystycznego;
- jest wiadomy roli, jak odgrywa wokalista estradowy w ksztatowaniu wzorcw
zachowa, sposobu bycia i wartoci kulturowych modego odbiorcy.
3. czenie techniki wokalnej z umiejtnociami interpretacyjnymi
223
Ucze:
- wykonuje wiczenia wokalne bazujce na fragmentach utworw;
- rozwija umiejtno artykulacji, dynamiki i frazowania w oparciu o repertuar;
- rozumie konieczno podporzdkowania techniki wokalnej potrzebom interpretacji
utworu;
- dostosowuje emisj gosu do zada interpretacyjnych;
- wykorzystuje aparatur naganiajc do wzbogacenia brzmie i efektw wokalnych;
- wsppracuje nad interpretacj i form muzyczn z akompaniatorem oraz zespoem
towarzyszcym;
- realizuje wiczenia, w ktrych wyobrania, emocje, gest i ruch, determinuj emisj gosu;
- posiada wiadomo wpywu stanu emocjonalnego i fizycznego na emitowany dwik;
- kontroluje emocje podczas wystpu i opanowuje stres.
4. Przygotowanie do wystpw estradowych
Ucze:
- poznaje repertuar, suchajc radia, nagra pytowych, ogldajc programy telewizyjne
oraz zapoznajc si z materiaami nutowymi;
- wykorzystuje techniki informacyjne i komunikacyjne w doborze repertuaru
i ksztatowaniu gustu muzycznego;
- okrela charakter i styl utworu;
- dokonuje waciwego wyboru repertuaru w celu doskonalenia warsztatu wokalnego
i poszerzenia wasnego repertuaru;
- samodzielnie analizuje utwory;
- wykonuje utwory, wykorzystujc rodki wyrazu odpowiednie do ich rodzaju
i charakteru;
- doskonali sposb bycia na estradzie i prac z mikrofonem;
- poszukuje wasnych rozwiza interpretacyjnych;
- prezentuje swoje umiejtnoci na egzaminach semestralnych oraz dokonuje krytycznej
oceny swojego wystpu;
- bierze udzia w koncertach, przegldach i festiwalach piosenki;
- wsppracuje z zespoami instrumentalnymi i wokalnymi;
- kreatywnie wykorzystuje moliwoci Internetu do nawizywania kontaktw muzycznych,
reklamy i propagowania swojej twrczoci artystycznej;
- aktywnie uczestniczy w organizacji wystpw artystycznych.
TANIEC I PLASTYKA RUCHU
1. Zdobywanie wiedzy z zakresu rnych technik taca
Ucze nabywa praktyczn i teoretyczn wiedz, dotyczc technik taca oraz ich zastosowania
w zadaniach estradowych.
224
2. Ksztacenie umiejtnoci plastycznego poruszania si oraz wiadomoci znaczenia

gestu w przekazie scenicznym
Ucze poznaje technik pantomimy oraz ksztatuje w ruchu ciaa plastyczno i wyrazisto.
3. Przygotowanie aparatu ruchowego jako twrczego warsztatu artysty estradowego
Ucze w sposb kreatywny i wiadomy rozwija indywidualne moliwoci wypowiedzi
estradowej poprzez szeroko rozumiany ruch, w powizaniu z realizowanym programem
wokalnym.
1. Zdobywanie wiedzy z zakresu rnych technik taca
Ucze:
- zna budow i funkcje poszczeglnych czci ciaa;
- jest wiadomy swoich moliwoci i ogranicze fizycznych;
- stosuje zasady bezpieczestwa pracy;
- wykorzystuje elementy taca klasycznego - utrzymuje prawidow postaw ciaa, zna
pozycje rk i ng, wykonuje wiczenia przy drku i na rodku sali (skoki, piruety);
- wykorzystuje techniki taca jazzowego i taca modern - stosuje izolacje poszczeglnych
czci ciaa, posiada umiejtno rozluniania i napinania ciaa;
- wiadomie stosuje prawidowy oddech;
- wyraa emocje poprzez taniec;
- wykorzystuje techniki taca flamenco i tap dance, stosujc odpowiedni prac rk
i sposoby akcentowania stp; stepuje,wykorzystuje rytm do improwizacji;
- wykorzystuje techniki taca hip-hop, dancehall, popping i video clip dance.
2. Ksztacenie umiejtnoci plastycznego poruszania si oraz wiadomoci znaczenia

gestu w przekazie scenicznym
U c z e :
- wykorzystuje techniki pantomimy - tok, identyfikacj, kontrapunkt, ruch wewntrzny,
ruch zewntrzny, otwieranie, zamykanie, rodzaje chodu, biegu pantomimicznego;
- pokazuje czynnoci codzienne, przedmioty oraz pojcia abstrakcyjne;
- prezentuje etiudy na zadany temat solo oraz z partnerem;
- nadaje swoim ruchom ekspresj i wyrazisto;
- stosuje odpowiednie natenie ruchu;
- czy myl z gr aktorsk i z szeroko rozumianym ruchem;
- wiadomie stosuje pojedynczy gest.
3. Przygotowanie aparatu ruchowego jako twrczego warsztatu artysty estradowego
225
Ucze:
- porusza si w sposb plastyczny, pynny z pen wiadomoci i koncentracj;
- operuje ciaem w sposb instynktowny i kreatywny;
- improwizuje solo, z partnerem i w zespole;
- buduje postacie i role.
ZAJCIA SCENICZNE I PRAKTYKA ESTRADOWA
1. Przygotowanie ucznia do efektywnego i twrczego udziau w realizacji form
scenicznych i estradowych
Ucze poznaje elementy przestrzeni teatru i estrady; poznaje zadania twrcw przedstawienia
(koncertu) i rodki wyrazu stosowane w jego realizacji.
2. Ksztacenie dyspozycyjnoci
i estradowych
umiejtnoci
zakresie
zada
aktorskich
Ucze podczas realizacji wybranego materiau przygotowuje rol i parti muzyczn; ksztaci
umiejtnoci i rodki wyrazu aktorskiego oraz estradowego.
3. Ksztacenie umiejtnoci pracy w zespole
Ucze wsppracuje z realizatorami i wspwykonawcami przedstawienia (pokazu scenicznego,
koncertu); odnajduje swoje miejsce w zespole.

1. Przygotowanie ucznia do efektywnego i twrczego udziau w realizacji form
scenicznych i estradowych
Ucze:
- zna elementy przestrzeni teatru: scena, kurtyna, kulisy, orkiestron, widownia;
- rozumie pojcia: przedstawienie, rola, scenografia, kostium, rekwizyt;
- zna i definiuje zadania twrcw przedstawienia, pokazu scenicznego (reyser, choreograf,
scenograf, kierownik muzyczny).
2. Ksztacenie dyspozycyjnoci i umiejtnoci w wykonywaniu zada aktorskich
i estradowych
Ucze:
226
zna materia przeznaczony do realizacji scenicznej;

uczestniczy w prbach analitycznych i czytanych;
zna swoj rol i parti muzyczn;
interpretuje rol zgodnie ze wskazwkami reysera;
uczestniczy w prbach scenicznych;
rozwija w sposb twrczy swoje zadania sceniczne;
uczestniczy w prbach generalnych;
bierze udzia w pokazie scenicznym (przedstawieniu, koncercie) z udziaem Publicznoci;
przeprowadza analiz wystpu.
3. Ksztacenie umiejtnoci pracy w zespole

Ucze:
- zna zasady wsppracy z realizatorami przedstawienia (reyser, choreograf, dyrygent,
araner);
- wsppracuje z innymi czonkami zespou artystycznego (aktorzy, piosenkarze, tancerze,
zesp muzyczny, zesp wokalny);
- tworzy rol w kontekcie wsplnego denia do efektu kocowego;
- dokonuje oceny wasnych osigni.
ZESP WOKALNY
1. Ksztacenie umiejtnoci muzykowania zespoowego
Ucze zdobywa umiejtno piewu w zespole, rozwija kultur bycia, ksztatuje zamiowanie do
muzykowania zespoowego, poznaje wokaln literatur kameraln rnych epok.

Ucze ksztatuje such harmoniczny, rozwija umiejtnoci wykonawcze zgodnie ze swoimi
moliwociami technicznymi.
1. Ksztacenie umiejtnoci muzykowania zespoowego
Ucze:
- piewa w zespole, prawidowo realizujc waciw lini melodyczn;
- zna gesty dyrygenta i prawidowo na nie reaguje w trakcie wykonywanego utworu;
- wsplnie rozpoczyna i koczy utwr;
- sprawnie orientuje si w partyturze, ledzc kilka linii melodycznych w jednym czasie;
227
- czuje si odpowiedzialny za jako wykonanego utworu; jest zdyscyplinowany, aktywnie

sucha, koordynuje poczynania wasne i dziaania partnerw;
- wsppracuje z partnerami, nawizujc z nimi yczliwe relacje;
- dba o wizerunek zespou;
- zna przykady utworw z wokalnej literatury kameralnej rnych epok.
Ucze:
- piewa atwe utwory dwu, trzy i wielogosowe, w zalenoci od moliwoci
wykonawczych zespou;
- koryguje wasn intonacj, piewajc w wielogosie;
- w muzykowaniu zespoowym wykorzystuje technik wokaln, zdobyt na lekcji piewu;
- jest wraliwy na barw i jako dwiku; wykonujc utwory kameralne, interpretuje je
pod kierunkiem pedagoga, zgodnie z ich treci, charakterem oraz stylem epoki.
VII. SPECJALNO - WOKALISTYKA JAZZOWA
II STOPNIA
Ucze:
- posuguje si technik wokaln, pozwalajc na wykonanie rnorodnego stylistycznie
repertuaru jazzowego;
- posiada wiedz z zakresu techniki mowy i artykulacji; potrafi j zastosowa
w wykonywanych utworach;
- interpretuje utwory muzyczne w sposb zgodny z kanonami stylistyki jazzowej;
- czyta nuty a vista w sposb pozwalajcy na wykonanie utworu, z uwzgldnieniem
stylw i pulsacji wystpujcych w muzyce jazzowej;
- samodzielnie opracowuje utwory o zrnicowanym stopniu trudnoci;
oglnomuzycznych;
- samodzielnie wyszukuje, selekcjonuje i dokonuje oceny informacji potrzebnych do
realizacji przedmiotw artystycznych, wykorzystujc techniki informacyjne
i komunikacyjne;
- posuguje si wiedz z zakresu historii muzyki i literatury muzycznej, ze szczeglnym
uwzgldnieniem jazzu, jego gwnych nurtw, stylw oraz przedstawicieli;
- publicznie prezentuje przygotowany program artystyczny;
- gra na fortepianie w zakresie elementarnym, ze szczeglnym uwzgldnieniem muzyki
jazzowej;
- aktywnie uczestniczy w kulturze, w tym w rnych formach ycia muzycznego.
WICZENIA RYTMICZNE
228

1. Zdobycie podstawowych wiadomoci o rytmie i realizacji struktur rytmicznych
Ucze poznaje wartoci rytmiczne nut i pauz oraz grupuje wartoci rytmiczne w takty o rnym
metrum.
2. Ksztacenie umiejtnoci wiadomego posugiwania si pulsem rytmicznym - puls
Ucze zna rne rodzaje pulsacji rytmicznej. Pynnie posuguje si pulsacj parzyst
i nieparzyst.
3. Ksztacenie umiejtnoci posugiwania si polimetri i polirytmi
Ucze realizuje rne struktury polirytmiczne oraz zadania rytmiczne w zmiennym metrum.
4. Ksztacenie umiejtnoci realizacji struktur rytmicznych w improwizacji
Ucze stosuje rnorodne rytmy w improwizacji.
5. Umiejtno wykorzystywania rytmw charakterystycznych dla rnych regionw
wiata
Ucze stosuje rytmy i podziay rytmiczne (w partiach solowych i zespoowych),
charakterystyczne dla rnych kultur i stylw muzycznych.

1. Zdobycie podstawowych wiadomoci o rytmie i realizacji struktur rytmicznych
Ucze:
- zna pojcie rytmu i jego znaczenie w muzyce jazzowej;
- zna zasady grupowania wartoci rytmicznych w takcie.
2. Ksztacenie umiejtnoci wiadomego posugiwania si pulsem rytmicznym - puls
Ucze:
- w dziaaniach praktycznych czy wartoci w podziaach regularnych i nieregularnych;
- realizuje zadania rytmiczne przy jednoczesnym taktowaniu i liczeniu na gos.
229
3. Ksztacenie umiejtnoci posugiwania si polimetri i polirytmi

Ucze:
- zna nieregularny podzia wartoci rytmicznych;
- w ramach jednego tempa realizuje zmienne schematy rytmiczne, oparte na metrum
prostym i zoonym.
4. Ksztacenie umiejtnoci realizacji struktur rytmicznych w improwizacji
Ucze:
- potrafi prawidowo interpretowa podziay rytmiczne;
- analizuje utwory jazzowe pod ktem rytmiki.
5. Umiejtno wykorzystywania rytmw charakterystycznych dla rnych regionw
wiata
Ucze:
- zna podziay rytmiczne i rodzje metrum typowe dla muzyki jazzowej, latynoskiej, afro kubaskiej, hinduskiej i bakaskiej;
- wykorzystuje charakterystyczne podziay rytmiczne w improwizacjach.
Ucze poznaje budow narzdw mowy i ich dziaanie, ocenia sprawno wasnego aparatu
mowy; wykonuje wiczenia usprawniajce narzdy mowy.

Ucze poznaje normy wymowy, wykonuje wiczenia wspomagajce ich opanowanie , stosuje
230

Ucze:
- potrafi oceni sprawno wasnego aparatu mowy;
publicznym;
Ucze:
Ucze:
Ucze:
- interpretuje teksty poetyckie oraz fragmenty prozy, wykorzystujc zdobyte umiejtnoci
w operowaniu rodkami wyrazu.
EMISJA GOSU
1. Ksztatowanie prawidowej emisji gosu
231
Ucze poznaje budow i dziaanie aparatu gosowego; rozpoznaje i rozwija naturalne warunki
gosowe: poszerza skal gosu, wzbogaca barw, zwiksza dwiczno, dynamik i sprawno
gosu.
2. Ksztatowanie prawidowych nawykw oddechowych
Ucze poznaje budow i dziaanie aparatu oddechowego; poznaje zasady oddechu przeponowo ebrowego, doskonali technik oddechow, zwiksza dugo oddechu, wiczy koordynacj
miniowo - respiracyjn.
3. Doskonalenie aparatu artykulacyjnego
Ucze poznaje budow i zasady funkcjonowania narzdw mowy przy wytwarzaniu gosek w
piewie; rozpoznaje naturalne moliwoci artykulacyjne, niweluje bdy, zwiksza elastyczno i
sprawno aparatu artykulacyjnego.
4. Ksztatowanie i doskonalenie techniki wokalnej
Ucze wiczy koordynacj wszystkich elementw techniki wokalnej: emisj gosu, oddech
i artykulacj; doskonali technik wokaln, usprawniajc funkcjonowanie gosu.
5. Stosowanie techniki wokalnej w utworach muzycznych
Ucze rozwija umiejtno posugiwania si prawidow emisj gosu, pracujc nad repertuarem
o odpowiednim stopniu trudnoci; wzbogaca rodki wyrazu gosowego; ksztaci wyobrani
dwikow i zdolno adaptacji techniki wokalnej do charakteru i stylu wykonywanego utworu.
1. Ksztatowanie prawidowej emisji gosu
Ucze:
- wydobywa gos wykorzystujc znajomo budowy elementw organu gosotwrczego
(krta, nasada, aparat oddechowy) i ich roli;
- kontroluje gos wykorzystujc wiedz na temat budowy narzdu suchu i jego funkcji;
- harmonijnie czy dziaanie narzdw aparatu gosowego;
- okrela moliwoci swojego gosu i kierunek jego ksztacenia;
- stosuje zasady higieny gosu;
- rozwija naturalne warunki gosowe;
- posuguje si poprawn technik wokaln w zakresie: ataku dwiku i jego pozycji,
impostacji, poszerzenia skali i wyrwnania rejestrw, wykorzystania rezonansu,
operowania rnymi artykulacjami, jak: legato i staccato, operowania dynamik,
ekspresji gosu i barwy.
2. Ksztatowanie prawidowych nawykw oddechowych
Ucze:
232
zna budow i dziaanie aparatu oddechowego;

prawidowo uywa mini oddechowych w celu uruchomienia przepony;
dba o higien drg oddechowych;
dba o dobr kondycj mini wasnego ciaa ;
stosuje technik oddechu przeponowo - ebrowego razem z reakcjami gosowymi;
wykonuje wiczenia doskonalce technik oddechow w powizaniu z procesem
fonacyjnym w mowie i piewie;
- swobodnie koordynuje prac klatki piersiowej i toczni brzusznej, uzyskujc efekt
podparcia i oparcia dwiku.
-
3. Doskonalenie aparatu artykulacyjnego

Ucze:
- zna budow i zasady funkcjonowania narzdw mowy;
- prawidowo okrela miejsce i sposb artykulacji gosek w mowie i piewie;
- wykonuje wiczenia niwelujce bdy artykulacyjne i pomagajce usprawni aparat
mowy,
- utrwala prawidowe nawyki artykulacyjne;
- posuguje si naturaln artykulacj;
- wiczy elastyczno i sprawno aparatu artykulacyjnego w mowie i piewie.
4. Ksztatowanie i doskonalenie techniki wokalnej
Ucze:
- koordynuje wszystkie elementy techniki wokalnej;
- posuguje si utrwalonymi nawykami prawidowej emisji gosu opartego na oddechu
i bliskiej artykulacji;
- wiczy samodzielnie i doskonali technik wokaln, usprawniajc funkcjonowanie gosu;
- traktuje gos jak instrument muzyczny, stosujc charakterystyczn dla niego prawidow
technik wokaln;
- wzbogaca wiedz z zakresu poj wokalnych;
- posuguje si podstawowymi pojciami wokalnymi (emisja, impostacja, pozycja gosu);
- wzbogaca swoj wiedz poprzez zainteresowanie literatur z zakresu techniki wokalnej
oraz udzia w warsztatach wokalnych.
5. Stosowanie techniki wokalnej w utworach muzycznych
Ucze:
- wykorzystuje technik prawidowego posugiwania si gosem w pracy nad materiaem
muzycznym;
- ocenia stopie trudnoci utworu i zawarte w nim i problemy techniczne, stosuje
odpowiednie wiczenia w celu ich przezwycienia;
- wzbogaca rodki wyrazu gosowego, stosujc rne techniki artykulacyjne;
- utrwala prawidowe nawyki wokalne stosujc rne rodki wyrazu gosowego;
- ksztatuje wyobrani dwikow w piewie;
- ksztatuje i rozwija fraz muzyczn;
233
- kontroluje wyobrani dwiekow poprzez stosowanie prawidowej reakcji gosowo oddechowo - artykulacyjnej;
- uywa techniki wokalnej w utworach charakterystycznych dla stylistyki jazzowej;
- stosuje technik wokaln odpowiedni do stylu wykonywanego utworu;
- stosuje zasad pierwszestwa poprawnoci technicznej przed walorami estetycznymi
utworu wokalnego;
- stosuje prawidowe techniki wokalne w pielgnowaniu indywidualnego brzmienia gosu.
Ucze prawidowo posuguje si aparatem gry i waciwie realizuje notacj muzyczn. Zdobywa
podstawowe umiejtnoci w technice gry i interpretacji.
Ucze zdobywa podstawowe umiejtnoci prawidowej gry a vista atwych utworw
muzycznych.
Ucze poznaje zasady gry w zespole, wykorzystujc swoj wiedz i umiejtnoci muzyczne.
1. Zdobycie podstawowej wiedz na temat fortepianu
Ucze:
- wymienia i okrela poszczeglne czci fortepianu;
Ucze:
234

- realizuje podstawow notacj muzyczn - w kluczu wiolinowym i basowym
Ucze :
- gra a vista proste utwory osobno kad rk - w kluczu wiolinowym i basowym.
Ucze:
Ucze:
- wykorzystuje w dziaaniach praktycznych wiedz, zdobyt na innych przedmiotach
(zwaszcza oglnomuzycznych).
PIEW
1. Ksztacenie umiejtnoci wokalnych
Ucze zapoznaje si z prawidow technik piewu. Zdobywa umiejtno prawidowego
posugiwania si aparatem gosowym.
235
Ucze zdobywa umiejtnoci improwizacji gosem oraz interpretacji utworw muzycznych

w oparciu o formy, kanony i schematy harmoniczne charakterystyczne dla muzyki jazzowej.
jazzowej
Ucze poznaje histori i literatur muzyczn, zeszczeglnym uwzgldnieniem muzyki jazzowej,
wokalistyki jazzowej, gwnych jej nurtw, stylw oraz przedstawicieli muzyki jazzowej.
4. Umiejtno czytania zapisu nutowego specyficznego dla muzyki jazzowej
Ucze czyta nuty a vista, improwizuje gosem i wykonuje utwory, z uwzgldnieniem oznacze
wykonawczych, stosowanych w muzyce jazzowej.
5. Umiejtno pracy w zespole jazzowym
Ucze poznaje zasady wykonawstwa zespoowego oraz artystyczne i spoeczne uwarunkowania
pracy wokalisty jazzowego w zespoach o rnorodnych skadach wykonawczych.
1. Ksztacenie umiejtnoci wokalnych
Ucze:
- zna budow aparatu gosowego;
- artykuuje dwik, posugujc si prawidow emisj gosu, dykcj oraz technik
oddechu;
- poprawnie wykonuje rnorodne stylistycznie utwory jazzowe.
Ucze:
- zna I rozumie zagadnienie prozodii;
- piewa w rnych stylistykach jazzowych, wykorzystujc charakterystyczne dla nich
rodki wyrazowe, takie jak: brzmienie, melodyka, artykulacja, dynamika, frazowanie,
podziay rytmiczne;
- improwizuje technik scat lub tekstem utworu, wiadomie stosujc skale, progresje
i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;
- sucha muzyki analitycznie, rozpoznaje i zapisuje poszczeglne elementy utworu
muzycznego oraz wykorzystuje je w rozwoju wasnego jzyka artystycznego.
jazzowej
Ucze:
236

- zna najwaniejsze nagrania muzyki jazzowej, w szczeglnoci wokalistw jazzowych;
4. Umiejtno czytania zapisu nutowego specyficznego dla muzyki jazzowej
Ucze:
- czyta nuty gosem a vista w sposb pozwalajcy na odtworzenie utworu,
z uwzgldnieniem stylw i pulsacji wystpujcych w muzyce jazzowej;
- improwizuje gosem na podstawie funkcji harmonicznych, bez wczeniejszego
przygotowania;
- odczytuje oznaczenia wykonawcze charakterystyczne dla muzyki jazzowej.
5. Umiejtno pracy w zespole jazzowym
Ucze:
- prowadzi zesp jazzowy;
- wsppracuje i nawizuje dobre relacje z kolegami w zespoach o rnych skadach
wykonawczych;
- ukada program wystpu artystycznego.
237

Załącznik NR 5 Podstawa Programowa Kształcenia W Zawodzie Muzyk

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Załącznik NR 5 Podstawa Programowa Kształcenia W Zawodzie Muzyk

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ZACZNIK Nr 5

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTACENIA W ZAWODZIE MUZYK

2. Opanowanie techniczno-wykonawczych podstaw gry na instrumencie

- zna podstawowe zasady prawidowej eksploatacji akordeonu;

definiuje poszczeglne czci instrumentu i smyczka;

3. Opanowanie podstawowych umiejtnoci gry na instrumencie

3. Podstawowa wiedza dotyczca literatury chralnej

CELE KSZTACENA WYMAGANIA SZCZEGOWE:

3. Wykorzystanie nabytej wiedzy i umiejtnoci w praktyce

Ucze zna moliwoci techniczne instrumentu i stara si w prawidowy sposb wykorzystywa

- dysponuje podstawow biegoci palcow;

3. Nauka gry a vista

Ucze doskonali poprawno techniczn i umiejtno korygowania wasnych bdw podczas

d) krzyyk, bemol, kasownik, znaki przykluczowe, znaki przygodne, podwjny

- transponuje od rnych, wskazanych przez nauczyciela dwikw proste melodie i inne

- dy do zgodnoci w zespoowej interpretacji utworu (wsplne tempo, artykulacja,

- uczestniczy jako wiadomy odbiorca w yciu muzycznym szkoy i w wydarzeniach

3. Przygotowanie do publicznych wstpw

- nawizuje poprawne relacje z kolegami w zespole;

- opracowuje plan pracy, uwzgldniajc wiczenie na instrumencie w harmonogramie dnia;

notacji muzycznej. Rozwija uzdolnienia

2. Opanowanie podstawowych umiejtnoci gry na instrumencie

CELE KSZTACENA WYMAGANIA SZCZEGOWE:

- muzykuje w zespole, uczc si jednoczenie wsppracy i odpowiedzialnoci.

4. Czynne uczestnictwo w yciu muzycznym

Ucze poznaje zasady notacji oraz podstawowe terminy i pojciamzyczne, niezbdne do

3. Opanowanie podstawowych umiejtnoci gry na instrumencie

- wykorzystuje wiedz oglnomuzyczn w dziaaniach praktycznych;

KSZTACENIE SUCHU Z AUDYCJAMI MUZYCZNYMI

- aktywnie sucha muzyki, wykorzystujc proste formy ruchu, w tym taktowanie.

- dostrzega, odczytuje i wykonuje poznane struktury melodyczne, harmoniczne

- zna i definiuje podstawowe pojcia i terminy muzyczne, w szczeglnoci: dwik,

2. Opanowanie podstaw gry na instrumencie

- stosuje sposoby radzenia sobie z trem;

5. Przygotowanie do dalszej edukacji muzycznej

1. Zdobycie podstawowe wiedzy oglnomuzycznej

Rozwija zamiowanie do gry w orkiestrze, pracy w grupie oraz odczuwa satysfakcj

- prawidowo wydobywa dwik na instrumentach, uwzgldnia ich specyfik, barw

przygotowuje i ustawia instrumenty na estradzie;

PODSTAWY KSZTACENIA SUCHU

c) struktury metrorytmiczne: wartoci rytmiczne nut i pauz od caej nuty do

2. Ksztacenie umiejtnoci czytania nut gosem

- rozwija umiejtno samodzielnego odczytania zapisu nutowego;

Ucze tworzy wasne wypowiedzi muzyczne, rozwija wyobrani i kreatywno.

CELE KSZTACENA WYMAGANIA SZCZEGOWE:

wiadomie i aktywnie sucha muzyki;

2. Ksztacenie ekspresji muzycznej

- stosuje podstawowe oznaczenia dynamiczne, artykulacyjne i agogiczne;

niezbdn do prawidowej realizacji zada

3. Przygotowanie do wystpw solowych i zespoowych

- samodzielnie wyszukuje informacje z zakresu przedmiotw oglnomuzycznych,

- gra wynaczone przez pedagoga (z uwzgldnieniem upodoba ucznia) utwory

2. Ksztacenie umiejtnoci gry na instrumencie

stosownie zachowuje si na estradzie: odpowiedni strj, wejcie i zejcie z estrady, ukon;

2. Poznanie teoretycznych podstaw w zakresie gry na instrumencie

- poprawnie odczytuje a vista prosty utwr w wolnym tempie.

1. Rozbudzenie zainteresowania muzyk

3. Przygotowanie do samodzielnej pracy nad repertuarem

Ucze rozwija zainteresowania muzyczne uczszczajc na koncerty i suchajc muzyki z nagra.

- zna i stosuje podstawowe terminy i pojcia muzyczne, umoliwiajce poprawne

4. Przygotowanie do samodzielnej pracy nad repertuarem

CELE KSZTACENIA WYMAGANIA OGLNE:

- zapoznaje si z literatur muzyczn, realizujc midzy innymi interpretacje ruchowe