You are on page 1of 2

Czowiekiem, ktry zna osobicie niemieckiego filozofa, a co ciekawe przez kilka

lat widywa si z nim regularnie by teolog protestancki i historyk Kocioa, Franz Overbeck
(1837-1905). Dla nietzscheaskich badaczy posta wrcz kluczowa przy wielu istotnych
kwestiach. Pomimo, e pogldy Nietzschego i Overbecka w sprawach fundamentalnych (tj.
religia, istnienie Boga, mier, metafizyka) rniy si zasadniczo, pozostali oni przyjacimi
niemal do koca ycia autora Narodzin tragedii. Lune notatki dotyczce myliciela, wydane
pod znamiennym tytuem Nietzsche. Zapiski przyjaciela powstaway przez kilka lat, o czym
wiadczy chociaby data 16 grudnia 18991 czy fragmenty sprecyzowane czasowo, jak na
przykad: pisz to w lutym 1900 roku2czy Berlin 19033. Wszystkie notatki, sporzdzone
przez teologa, s zwarte i swobodnie napisane w sposb symboliczny odwouj si do nieco
chaotycznego, aforystycznego stylu Nietzschego; dotycz najrniejszych zagadnie, ale
posiadaj wsplny mianownik - w centrum zainteresowania zawsze znajduje si najlepszy
przyjaciel Overbecka i/lub jego spucizna literacka. Kolejne czci ksieczki s zamknitymi
caociami, wic mona je rozpatrywa w dowolnej kolejnoci. Autor pisze o Nietzschem w
niezliczonych kontekstach, chcc uwypukli erudycj synnego filozofa; przykadowe tytuy
notatek to: Nietzsche (ateizm), Nietzsche (samotno), Nietzsche (humor), Nietzsche
(antysemityzm), Nietzsche i ja. I cho bezporednio szalestwo myliciela nie zostaje
opisane, tak Franz Overbeck nie omieszka zrelacjonowa w swj indywidualny sposb, jak
wyglday jego ostatnie cztery spotkania z Nietzschem, majce miejsce w czasach, gdy
filozof popad ju w chorob psychiczn. Mona odczu w tych fragmentach typow empati
przyjacielsk, smutek oraz melancholi, e inteligentny, dobrze prosperujcy i starannie
wyksztacony mczyzna skoczy w taki, a nie inny sposb. Autor nie pozostawia zudze:
Friedrich Nietzsche by czowiekiem bardzo nieszczliwym; nieszczliwe s przede
wszystkim jego listy, kierowane do rodziny oraz znajomych, gdzie ambitne pogldy ustpuj
miejsca infantylnym skargom, opisom skali blw gowy czy kuriozalnym porwnaniom do
Juliusza Cezara, Dionizosa oraz Napoleona Bonapartego4. Jak byo wspomniane wczeniej,
istniej rne teorie na temat tego, co doprowadzio wybitnego filozofa do obdu; Overbeck
stawia natomiast diagnoz, i jego przyjaciel ju w pierwszej poowie lat 80. XIX wieku
zmaga si z depresj, spowodowan niechci wydawcw, brakiem przychylnoci rodowisk
akademickich, wahaniami nastrojw, a take beznamitnymi kontaktami z kobietami. Pozycj
pod tytuem Nietzsche. Zapiski przyjaciela naley wic traktowa jako swoisty pamitnik
1

F. Overbeck, Nietzsche. Zapiski przyjaciela. Gdask 2008, str. 29.


Ibidem, s. 40.
3
Ibidem, s. 52.
4
Por. F. Nietzsche, Listy. Warszawa 2007. Co ciekawe, zbir rozpoczyna si od
korespondencji w styczniu 1889 roku, tu po epizodzie turyskim.
2

zbir aforystycznych wspomnie, z ktrych wyania si troska o stan psychiczny podmiotu


oraz o to, jak w podmiot zostanie zapamitany przez ludzko w pniejszych wiekach:
wydaje si, e najpowaniejsz obaw Franza Overbecka jest ta, dotyczca przymiotnikw,
jakimi Nietzsche miaby by okrelany szaleniec, wariat, obkany, a moe prorok?

You might also like