You are on page 1of 63

Elementy wyposaenia

sieci kanalizacji
grawitacyjnej

Elementy wyposaenia sieci

studzienki rewizyjne i kaskadowe


studnie do wytrcania energii
wpusty uliczne
wyloty kanaw do odbiornika
przelewy burzowe
separatory
przejcia przez przeszkody
puczki kanaowe
zsypy niegowe
poczenia i rozgazienia
kanaw
przepompownie ciekw

Studzienki rewizyjne stanowi podstawowe uzbrojenie


grawitacyjnej sieci kanalizacyjnej. Sytuuje si je na
zaamaniach osi kanau (zmiana kierunku przepywu)
w planie, na zaamaniach spadku kanau, w miejscach
zmiany rednicy oraz na prostych odcinkach kanau
o wikszych dugociach. S to studzienki przelotowe.
W tym ostatnim wypadku odlegoci midzy
studzienkami zalena jest od rednicy kanau.

Podzia studzienek

wazowe umoliwiaj wejcie w celu sprawdzenia


stanu kanau i wykonania ewentualnej naprawy,
niewazowe umoliwiaj przewietrzanie i obserwacj
funkcjonowania kanau.
studzienki przelotowe,
studzienki w miejscach poczenia lub rozgazienia
kanaw, tzw. wzy kanalizacyjne

Podstawowe elementy studzienki to:

komora robocza skadajca si z pyty dennej,


wyprofilowanego koryta na cieki (kinety)
i krgw,
ewentualnie komin wazowy z krgw 0,8 m,
waz eliwny typu cikiego lub lekkiego,
ustawiony na pycie pokrywowej o rednicy
w wietle 0,6 m.

Rys. 1. Studzienka przelotowa na kanale nieprzeazowym z przejciem stokowym.


1 waz eliwny, 2 krgi podporowe pod waz, 3 krgi komina wazowego 0,8m,
4 krg stokowy przejciowy, 5 krgi komory roboczej, 6 koryto przepywowe,
7 krg dolny komory, 8 pyta fundamentowa, 9 stopnie wazowe.

Rys. 2. Tradycyjne konstrukcje zazowych kanalizacyjnych studzienek rewizyjnych


(murowanych z cegy, wykonywanych z krgw betonowych, wzgldnie mieszanych)
a studzienka o jednolitej rednicy z pyt, b studzienka z krgiem przejciowym,
c studzienka z kominem, d zasady obsadzania stopni wewntrz studzienki.

Oryginalnym, rozwizaniem studzienek


rewizyjnych jest studzienka teleskopowa.
Skada si ona z:
kinety z polipropylenu formowanej wtryskowo,
rury trzonowej z PVC,
teleskopu zakoczono eliwn pokryw.
Rozwizanie teleskopowe studzienki zapewnia
dobre przenoszenie obcie dynamicznych oraz
dobr prac w zmiennych warunkach
temperaturowych.

Rys. 3. Teleskopowa studzienka rewizyjna:


a) praca teleskopu przy zmiennym obcieniu dynamicznym,
b) b) praca teleskopu w zmiennych warunkach temperaturowych.

Rozmieszczenie studzienek
rewizyjnych

Studzienki mona podzieli na dwie kategorie wzowe ustawiane


w punktach charakterystycznych sieci oraz rozmieszczone pomidzy
punktami wzowymi.
Zasad jest, e studzienki umieszcza si najpierw w punktach
charakterystycznych sieci, a nastpnie czy te punkty odcinkami
prostymi. Gdy odstp dwch studzienek jest zbyt duy w rodek
wstawiana jest studzienka dodatkowa.
Studzienki wzowe naley stosowa:
na pocztku lub kocu kadego odcinka grawitacyjnego,
przy zmianach rednic, praktycznie przy ich powikszeniu
(zmniejszenie rednicy wymaga specjalnej komory pozwalajcej na
agodne przejcie),
przy zmianach kierunku przepywu,
przy zmianach spadku kanau,
przy poczeniach lub rozgazieniach kanaw (na kanaach
przeazowych mog to by specjalne komory).

Studzienki kaskadowe wykonuje si w celu pokonania duych


spadkw terenu, gdy uoenie kanaw zgodnie z naturalnym
spadkiem spowodowaoby przekroczenie dopuszczalnej
maksymalnej prdkoci przepywu. Ponadto stosuje si je
wwczas, gdy kana boczny jest zagbiony pycej ni kolektor.
Wlot do kanau wykonuje si wwczas ponad dnem studzienki;
w ten sposb zmniejsza si roboty ziemne.
Przy znacznym spadzie kanaw, o rednicy do 400 mm, stosuje
si rozdzielanie strugi ciekw za pomoc pionowej rury
spadowej, co umoliwia such prac obsudze w czasie maego
przepywu ciekw. Rnica poziomw w tym wypadku nie
powinna by wiksza ni 4,0 m.
Dla kanaw o rednicach wikszych ni 400 mm naley
stosowa komory kaskadowe o ksztacie i wymiarach
uzasadnionych obliczeniami.

Jeeli rednica kanaw wynosi 0,20 0,60 m, a rnica


poziomw kanau grnego i dolnego jest stosunkowo
maa, to stosuje si studzienki bez rury pionowej. Przy
maych rednicach kanaw (0,20 0,60 m), lecz
znacznych rnicach wysokoci ich poziomw (do 4,0
m), zaleca si stosowanie studzienek z rur pionow.
W kanaach duych rednic (powyej 0,60 m) naley
stosowa studzienki z zelizgiem.

Rys. 4. Schematy dziaania studzienek kaskadowych: a) bez rury pionowe, b) z rur pionow, c) z zelizgiem.
1 kana grny, 2 kana dolny, 3 osadnik, 4 rura przelewowa,
5 prg przelewowy (stosowany w kanalizacji oglnospawnej).

a)
b)

Rys. 5. Przykady rozwiza studzienek kaskadowych:


z zastosowaniem zejcia pod ktem 45 i rur pionow,
z rur ukon przy ograniczeniu miejsca.
1 trjnik,
2 krciec,
3 uszczelka,
4 przewd czyszczakowy,
5 uk 45,
6 kolano 90.

Instalacje na terenach o duym spadku wysokoci wymagaj


prowadzenia gbokich wykopw oraz stosowania w krtkich
odstpach wielu gbokich studni kaskadowych. Koszty takiej
budowy s zwykle bardzo wysokie.
Alternatyw moe by instalacja rurocigu (najlepiej z PEHD)
pytko pod ziemi, rwnolegle do jej powierzchni (take przy
duym nachyleniu terenu - tereny grskie). Efekt tumienia
uzyskiwany jest dziki nadaniu ciekom przepywu wirowego.
Wystpujce w tym przypadku due prdkoci przepywu s
redukowane w studniach do wytracania energii (zwanymi take
studniami przeamujcymi cinienie). Mog by one instalowane
w odstpach od 100 do 200 m. system ten umoliwia
prowadzenie instalacji rurocigowej na mniejszej gbokoci
i zastosowanie studni o mniejszej wysokoci. W poczeniu ze
zgrzewanymi rurami PE otrzymuje si elastyczny, szczelny
i ywotny system rurocigowy.

Zalety w porwnaniu do systemu studni kaskadowych:


uoenie rur rwnolegle do kta spadku terenu (1-1,5 m)
spadki rurocigw waciwie nieograniczone
zastosowanie i wykonanie moliwe praktycznie w kadym terenie
Korzyci przy budowie instalacji:
zmniejszenie gbokoci posadowienia
zredukowany wykop na rury i studnie
mniejsze zapotrzebowanie na materia wypeniajcy do wykopu
Korzyci materiaowe:
mniejszy przekrj rury w nastpstwie zwikszonej prdkoci przepywu
mniejsza wysoko studni (1,20 do 1,80 m)
mniejsza liczba studni (wiksze odstpy)
Korzyci eksploatacyjne:
wiksza pewno dziaania
mniejsze niebezpieczestwo zapychania si (dziki pkulistej podstawie)
efekt samooczyszczania si studni

Porwnanie systemu ze studzienkami kaskadowymi


a
studzienkami
do wytrcania
energii
Studzienka
do wytrcania
energii
rdo:
rdo:Katalog
Katalogfirmy
firmyROMOLD
ROMOLD

Poczenie i rozgazienia kanaw w wzach budowane s


w najrozmaitszy sposb w zalenoci od liczby kanaw, ich
wymiarw i niwelety.
Poczenia kanaw rurowych z kanaami przeazowymi mona
wykona w trojaki sposb:
w studzience wbudowanej na kanale przeazowym,
na wpusty boczne,
przez zaprojektowanie komory poczeniowej.
Ten rodzaj stosuje si przewanie w przypadku duych rnic
w rzdnych kanaowych (zamiast studni kaskadowych).

Rys. 6. Komora poczeniowa dwch kanaw przeazowych w jeden (typ podwjny).

Wpusty deszczowe stosowane s


w celu odprowadzenia wody
deszczowej z powierzchni ulic,
chodnikw czy podwrzy.
Stosowane s na sieci kanalizacji
oglnospawnej i deszczowej.
Wpusty deszczowe mona
podzieli na uliczne i podwrzowe.
Wpusty wykonywane s jako
studzienki z cegy, betonu, elbetu
lub prefabrykatw. Skadaj si
one z wlotu, komory przepywowej
i kanau odprowadzajcego cieki
opadowe do kanalizacji.
Rozwizaniem na dobr
wspprac wpustu z nawierzchni
jezdni jest teleskopowe osadzenie
nasady, analogicznie
z kanalizacyjn studzienk
rewizyjn.

Rys. 7. Wpust deszczowy z osadnikiem


i syfonem

Rys. 8. Wpusty deszczowe bez osadnika i syfonu.

Rozmieszczenie wpustw
deszczowych
Lokalizacja studzienek wynika z rozwizania drogowego. Liczba
wpustw deszczowych i ich rozmieszczenie uzalenione jest
przede wszystkim od wielkoci odwadnianej powierzchni jezdni i jej
spadku podunego. Naley przyjmowa, e na jeden wpust
powinno przypada od 800 do 1000 m2 nawierzchni szczelnej.
Przy duych spadkach podunych stosowane s nieco inne
rozstawienia (tzw. grskie). Przede wszystkim naley zmniejszy
rozstaw, rwnoczenie wpusty stosowane s podwjnie
w tandemie, dziki czemu odbir szybko pyncej wody jest
sprawniejszy. Warto rozstawu proponowane w wyniku
przeprowadzonych bada podano w poniszej tabelce.

Tab. 2. Proponowany maksymalny rozstaw wpustw deszczowych.


ip spadek poprzeczny
in spadek poduny niwelety drogi

Rys. 9. Wpusty deszczowe: a z osadnikiem i syfonem,


b bez osadnika, c oglna zasada orientacji kratek,
d zasada profilowania pooenia kratki,
e maksymalne dopuszczalne rozstawy kratek w terenie paskim,
f rozmieszczenie w rejonie skrzyowania.

Rys. 10. Podstawowe rozwizania


wpustw drogowych:
typ 1, 2 krtkie bez osadnika
z nasad kwadratow i prostoktn;
typ 3, 4 dugie bez osadnika
z nasad kwadratow i prostoktn;
typ 5, 6 z osadnikiem
z nasad kwadratow i prostoktn;
we wszystkich wersjach
z wiadrem i bez wiadra.

Separatory to urzdzenia suce do


mechanicznego oddzielenia niepodanych
substancji ze ciekw deszczowych lub
przemysowych. W zalenoci od oddzielanych
substancji moemy wyrni nastpujce rodzaje
separatorw:
separatory substancji ropopochodnych oleju
i benzyn,
separatory tuszczu lub tuszczu i skrobi,
separatory substancji staych piaskowniki
(piaskowniki czsto s zintegrowane z separatorami
z pozostaych grup).

Separator wglowodorw
Separator wglowodorw zatrzymuje wglowodory oraz substancje
dekantacyjne zawarte w wodach odpywowych. Wody deszczowe jak
i procesowe zawieraj substancje ropopochodne oraz inne zanieczyszczenia
stae ( pyy, piaski i inne sub. stae) w pierwszej fazie dostaj si do
odmulacza. Dziki wbudowanemu deflektorowi wytrcania prdkoci
i procesowi sedymentacji nastpuje oczyszczenie z substancji staych
zawartych w wodach ciekowych. W dalszej fazie woda nadal
zanieczyszczona substancjami ropopochodnymi przedostaje si do waciwej
komory separacyjnej, gdzie podczas flotacji, czyli zbijania w krople wikszych
czstek substancji ropopochodnym i wypynicia na powierzchni nastpuje
waciwe oczyszczanie.
Tak oczyszczone wody ciekowe na
wpywie osigaj zawiesin < 50 mg/l oraz
zawarto ropopochodnym < 100mg/l, co
pozwala na wprowadzenie ciekw do
kanalizacji miejskiej. Dla ciekw
odprowadzanych do rodowiska
naturalnego stenie ropopochodnych
powinno wynosi > 5mg/l, aby osign
takie parametry oczyszczania naley
zastosowa separator wglowodorw
z wkadk koalescencyjn

Wylot ciekw z separatora nastpuje przez syfon zakoczony


automatycznym zamkniciem, uniemoliwiajcym przedostanie si sub
ropopochodnych na zewntrz.
Odmulacz zatrzymuje wszystkie sub cikie ( kruszywa, wir, piasek mu
itd.), ktre znajduj si w ciekach przed wejciem do separatora
wglowodorw.
Wkadka koalescencyjna ma za
zadanie zebra na swej
powierzchni czstki
wglowodorw, ktre nie maj
wystarczajcej masy
objtociowej. Tworzca si
warstwa wglowodorw po
uzyskaniu odpowiedniej masy
przenosi si do grnej czci
urzdzenia. Wkadka
koalescencyjna pozwala na
uzyskanie zrzutu
zanieczyszcze, nie
przekraczajcego 5 mg
wglowodorw na litr.

By-pass jest obejciem przelewowym wbudowanym w separator.


Przy zastawaniu by-passu przepyw nominalny mona zwikszy
piciokrotnie ( jest to rozwizanie standardowe ). Separatory z obejciem
stosowane s na wody opadowe z duych powierzchni. Urzdzenie
umoliwiajce dziaanie separatora podczas duej ulewy.
Automatyczne zamknicie jest urzdzeniem
bezpieczestwa zapobiegajcym wydostawaniu
si substancji ropopochodnych do kanalizacji po
separatorze w wypadku braku obsugi lub
przelewu przypadkowego. Przewd wylotowy
zamykany jest zaworem poczonym z pywakiem
wytarowanym na ciar waciwy wglowodorw.
Pywak ten poda przez cay czas za
zwikszajc
si
warstw
wglowodorw
(znajdujc si zawsze w czci rodkowej) do
momentu
osignicia
maksymalnej
iloci
magazynowania substancji ropopochodnych, a co
za tym idzie zamknicia wpywu.

Separatory tuszczu i skrobi


Separatory tuszczu i skrobi przeznaczone s do oczyszczania
ciekw technologicznych z du zawartoci substancji
tustych. S to urzdzenia przepywowe tzn. separacja olei
wolnych i emulsji semistabilnych od reszty ciekw nastpuje
w nich w sposb mechaniczny podczas przepywu przez
instalacj. Ze wzgldu na sposb dziaania separatory
zatrzymuj rwnie cze zawiesiny atwoopadalnej, ktra
gromadzi si w komorze odmulacza w dolnej czci urzdzenia.
Oferowane separatory tuszczu przeznaczone s do
oczyszczania ciekw o przepywie nominalnym od 1 do 100 l/s.
Separatory tuszczu i skrobi wykonane z polietylenu i stali
przeznaczone s do oddzielania substancji tuszczowych i skrobi
oraz innych cia zawartych w ciekach. Oprcz tuszczy,
zazwyczaj cieki technologiczne zanieczyszczone s rwnie
ciaami staymi, jak pyy, piaski, osady mineralne lub organiczne.

Warunkiem skutecznego oczyszczania ciekw


zawierajcych te substancje jest zastosowanie
zespou rzdze skadajcych si z osadnika
wstpnego i separatora.
W pierwszej fazie oczyszczania cieki wpywaj do
wstpnego osadnika, gdzie nastpuje zmniejszenie
prdkoci przepywu i w wyniku procesu
sedymentacji oddzielenie czci staych od cieczy.
Nastpna faza to proces flotacji czstek substancji
tuszczowych i gromadzenie ich na powierzchni
wody.

Osadniki separatorw
Stosowane s w celu wytrcenia substancji mineralnych ze ciekw.
Urzdzenia te dziaaj w oparciu o zjawisko sedymentacji, czyli
rozdziau fazy "woda - zawiesina" w warunkach przepywu laminarnego.
Sprawno osadnika
wstpnego dla czasu
przetrzymania 1,5-2,0 godzin
wynosi 60-70% dla zawiesin
oglnych i ponad 90% dla
zawiesin atwo opadajcych. W
przypadku przepyww
burzowych sprawno nie jest
wielka i ogranicza si
praktycznie tylko do wytracenia
zawiesin gruboziarnistych.

Do obiektw inynierskich , z ktrymi mog


wystpowa kolizje sieci kanalizacyjnej,
nale: tunele drogowe i kolejowe, arterie
komunikacyjne i linie kolejowe prowadzone
przez miasto w wykopach, kanay eglugi,
uzbrojenie podziemne, a nawet budynki.
Przeszkodami naturalnymi utrudniajcymi
prowadzenie sieci kanalizacyjnej mog by
cieki wodne, wwozy itp.

Jeeli zagbienie przewodw podziemnych, takich


jak kable energetyczne, telefoniczne, gazocigi itp.
Jest pytsze ni kanaw, nie ma wikszych
trudnoci z wykonaniem skrzyowania. Natomiast
gdy wystpuje skrzyowanie przewodw
kanalizacyjnych z gbiej pooonym wodocigiem,
wwczas przewd wodocigowy naley zaopatrzy
w paszcz, np. z dwch powek rury stalowej
przecitej wzdu i nastpnie zespawanych,
a przewd kanalizacyjny zaopatrzy w fundament.
W zalenoci od uoenia kanay mog przechodzi
nad trasami obiektw lub pod nimi.
Prowadzenie kanau nad przeszkod moe by
dokonane na akwedukcie lub w sklepieniu
przekraczanej konstrukcji inynierskiej.

Rys. 11. Schematy skrzyowania kolektora z tunelem drogowym:


a) spd kolektora w sklepieniu tunelu,
b) sklepienie kolektora w spgu tunelu,
c) przejcie kolektora o obnionym przewicie pod tunelem,
d) przejcie syfonowe kolektora pod tunelem.

Rys. 12. Konstrukcja przejcia kolektora


o obnionym przekroju pod ciekiem wodnym.

Syfony su do pokonywania rnych (naturalnych lub sztucznych)


przeszkd terenowych. S to przewody obnione w stosunku do przewodu
gwnego, stosowane rwnie na sieciach grawitacyjnych. Na przewodach
grawitacyjnych przepyw cinieniowy uzyskuje si dziki obnieniu poziomu wylotu
syfonu w stosunku do wlotu. Potrzebna rnica wysokoci waha si zazwyczaj
w granicach od 0,50 do 1,00 m.
Syfon skada si z trzech czci: obniajcej si, rodkowej poziomej lub
nieznacznie nachylonej oraz czci wznoszcej si.
Do budowy syfonw uywa si przewodw eliwnych lub elbetowych.
W celu uniknicia wytrcania si osadw wykonuje si take specjalne piaskowniki
przed komor wlotowa.
W studzienkach znajduj si boczne bruzdy, w ktre wsuwa si cianki zakadane
w celu odcicia dostpu wody do syfonu i oprnienie go w przypadku naprawy
lub gruntownego czyszczenia.
Wylot syfonu powinien by umieszczony odpowiednio poniej wlotu, aby prdko
przepywu w syfonie wynosia co najmniej 0,8 m/s przy kanalizacji sanitarnej i 1,2
m/s przy kanalizacji oglnospawnej. Powinno si stosowa dwa przewody
syfonowe o rednicy co najmniej 150 mm. Wlot do syfonu zabezpiecza si
zazwyczaj krat o przewicie 5 cm. Przy kanalizacji oglnospawnej wskazane jest
wykonanie przelewu awaryjnego lub burzowego powyej wlotu syfonu.

Rys. Schemat syfonu.


1 kana dopywowy, 2 studzienka wlotowa (grna), 3 krata, 4 przewd syfonowy,
5 studzienka wylotowa (dolna), 6 kana odpywowy, 7 zwierciado maej wody,
8 zwierciado redniej wody, 9 zwierciado wielkiej wody.

Rys. 13. Syfon podwjny.


1 gowica wlotowa,
2 przewd awaryjny,
3 gowica wylotowa.

Przepust jest to przejcie kanau pod przeszkod bez zmiany


poziomu dna kanau.
Przy projektowaniu przepustw drogowych i doborze odpowiedniej
sztywnoci obwodowej rury naley wzi pod uwag rodzaj drogi
i gruntu.

Przelewy stosuje si w sieciach deszczowych kanalizacji


rozdzielczej do oddzielania pierwszej, najbardziej
zanieczyszczonej fali ciekw deszczowych i skierowania ich do
oczyszczalni ciekw lub zbiornika retencyjnego. Stosuje si je
take w sieci oglnospawnej lub deszczowej dla odcienia
hydraulicznego sieci przy maksymalnych przepywach deszczu
i skierowania czci ciekw bezporednio do odbiornika (tzw.
kanay ulgi lub burzowce).
Przelewy burzowe s stosunkowo duymi obiektami,
wykonywanymi jako konstrukcje murowane lub betonowe
(elbetowe). Te ostatnie mog by konstrukcjami
prefabrykowanymi, albo monolitycznymi. Istnieje duo rozwiza
przeleww, w tym: boczne i czoowe, jednostronne i obustronne,
zatopione i niezatopione, mog funkcjonowa w warunkach ruch
podkrytycznego, jak te nadkrytycznego.

Rys. 14. Schemat dziaania


przeleww stosowanych
w kanalizacji deszczowej
i oglnospawnej:
a) zwyky czoowy,
b) zwyky ukony,
c) zwyky dwustronny,
d) lewarowy.
1 kana gwny sieci
oglnospawnej,
2 kana odprowadzajcy cieki
do odbiornika ponad koron
przelewu,
3 kana odprowadzajcy cieki
do oczyszczalni.

Zbiorniki retencyjne stosowane s w przypadku


wystpienia trudnoci z odprowadzeniem nadmiaru wd
deszczowych wprost do odbiornika. Pozwalaj one
zmniejszy natenie maksymalnego przepywu wd
opadowych. Nadmiar wody nagromadzony w zbiorniku
odpywa nastpnie do odbiornika kanaem lub rowem.
Zbiorniki mog by naturalne (stawy, jeziora) lub
sztuczne. W przypadku kanalizacji rozdzielczej mona
zaoy zbiornik otwarty. Woda deszczowa dopywa
kanaem, ktry czy si ze zbiornikiem, a poniej
zbiornika ma zmniejszony przekrj. Wwczas nadmiar
wody gromadzi si w zbiorniku poprzez przelew. Gdy
deszcz przestaje pada dopyw ustaje, a woda odpywa
w dalszym cigu kanaem odpywowym a do
cakowitego oprnienia zbiornika.
W przypadku kanalizacji oglnospawnej zbiorniki
wykonuje si jako podziemne.

Podzia zbiornikw ze wzgldu na rodzaj


penionej funkcji

Zbiorniki odciajce su do hydraulicznego odcienia sieci


kanalizacyjnej lub wd odbiornika w sytuacjach, gdy ich przepustowo nie
jest wystarczajca w czasie szczytowych odpyww ciekw deszczowych.
Zanieczyszczenia zgromadzone w zbiorniku odciajcym s
odprowadzane z odpywajcymi ciekam. Zbiornik odciajce nie
zmniejszaj adunku zanieczyszcze w ciekach, zmniejszaj natomiast
chwilowe natenie odpywu adunku do oczyszczalni lub odbiornika.
Zbiorniki akumulacyjne su do zgromadzenia pierwszej fali najbardziej
zanieczyszczonych ciekw deszczowych. Zanieczyszczenia naley
odprowadza ze zbiornika do miejskiej oczyszczalni ciekw lub
wydzielonej oczyszczalni ciekw deszczowych. Zbiorniki akumulacyjne
same nie zmniejszaj adunku zanieczyszcze w ciekach deszczowych,
natomiast ze wzgldu na wspprac z oczyszczalni stanowi element
odcienia odbiornika od zanieczyszcze zawartych w pierwszej fali
ciekw deszczowych.
Zbiorniki oczyszczajce peni funkcj osadnikw do oczyszczania
ciekw deszczowych przy wykorzystaniu procesu sedymentacji. cieki
dopywajce z koryt odpywowych tych zbiornikw traktuje si jako
mechanicznie oczyszczone i odprowadza si je wprost do odbiornika.
Zgromadzone osady mog by usunite do kanaw i dostarczane do
miejskiej oczyszczalni ciekw lub usunite ze zbiornika w inny sposb, np.
taborem asenizacyjnym, wysuszone na poletkach i wywiezione.

1 kana doprowadzajcy,
2 komora akumulacyjna,
3 komora przepywowa,
4 przegroda wyposaona przelew (do komory
akumulacyjnej),
5 zawr klapowy umoliwiajcy odpyw ciekw z
komory akumulacyjnej w razie obnienia zwierciada
wody w komorze 3 poniej zwierciada wody w
komorze 2,
6 kana odprowadzajcy,
7 kana awaryjny,
Jest to zbiornik typu CONTRACT,
8 - przelew do kanau awaryjnego,
ktrego zadaniem jest zmniejszenie
9 rura wentylacyjna,
maksymalnego przepywu wd opadowych.
10 waz.

Do pukania kanaw stosuje si zamknicia kanaw (klapy,


zastawki, drzwi itp.) oraz puczki kanaowe, ktrymi s zbiorniki
wody o rnych objtociach, zainstalowane w najwyszych
punktach sieci.
W celu przepukania sieci uywa si albo ciekw zatrzymanych
powyej zamkni a nastpnie spuszczanych do wybranych
odcinkw kanaw
z prdkoci wiksz ni prdko samooczyszczania, albo
wody z puczek na odcinkach, gdzie przepywy ciekw s
bardzo mae i zbieranie ich trwaoby zbyt dugo.

Puczki kanaowe
s elementem uzbrojenia sucym do pukania
kanaw. S to zbiorniki wody lub ciekw o rnych
objtociach, instalowane w najwyszych punktach
sieci kanalizacyjnej. Puczki kanaowe mona
podzieli na uruchamiane rcznie lub
automatycznie. Podstawowym elementem kadej
puczki jest zbiornik, w ktrym gromadzi si woda
lub cieki. Zbiornik ma takie wymiary, aby mona
byo w nim zgromadzi 2 4 m3 wody lub ciekw.

W puczce dziaajcej automatycznie odprowadzenie


nagromadzone wody odbywa si dziki zalewarowaniu cieczy
w przewodzie pod dzwonem przy maksymalnym napenieniu
puczki. W miejsce usunitej wody do kolumny syfonu dostaje si
powietrze, ktre powoduje zassanie znajdujcej si w zbiorniku
wody i gwatowny jej przepyw pod dzwonem, a nastpnie do
kanau. Woda z puczki odpywa do osignicia poziomu grnej
krawdzi rury syfonowej, potem odpyw ustaje.
1 studzienka puczca,
2 doprowadzenie wody,
3 maksymalne zwierciado wody,
4 minimalne zwierciado wody,
5 dzwon,
6 rura syfonowa,
7 rura przelewowa,
8 kana odpywowy,

Odprowadzenie nagromadzonej wody


w puczce uruchamianej rcznie odbywa si
po podniesieniu klapy lub otwarciu zasuwy kanaowej na
wylocie z puczki. Rcznie uruchamianie puczki stosuje
si na pocztkowych odcinkach kanaw o rednicy do
0,25 m.
1 studzienka puczca,
2 doprowadzenie wody,
3 maksymalne zwierciado wody,
4 minimalne zwierciado wody,
5 dzwon,
6 rura syfonowa,
7 rura przelewowa,
8 kana odpywowy,
9 zasuwa uruchamiana rcznie,
10 klapa uruchamiana rcznie.

W zalenoci od ukadu sieci stosuje si puczki:


- centralne o stosunkowo duych objtociach,
poczone z sieci kanaw puczcych, ktrymi
doprowadza si wod do wybranego obszaru sieci
w okresie oczyszczania kanaw,
- miejscowe o objtoci najwyej kilku m3,
zainstalowane w najwyszych punktach kanaw
w rnych wyodrbnionych czciach sieci. Puczki
miejscowe czsto posiadaj urzdzenie do
automatycznego spuszczania okrelonych objtoci
wody.

Zamknicia kanaw
s urzdzeniami, ktre uatwiaj pukanie
kanaw przez zamknicie odpywu ze
studzienki do kanau i spitrzenie ciekw.
Po otwarciu zamknicia dua ilo wody lub
ciekw podczas intensywnego przepywu
powoduje spukanie z dna kanau
zanieczyszcze wytrconych ze ciekw
podczas sedymentacji.

Zamknicie kanau moe stanowi:

korek przenony zakadany na wylotach kanaw rurowych


w okresie pukania,
klapa staa montowana na wylotach kanaw rurowych,
zastawka podnoszona pionowo w specjalnych ramach
wmontowanych na rozgazieniach kanaowych, zastawka moe
by:
- penoprofilowa, zamykajca cay przekrj kanau;
- pprofilowa, zamykajca tylko jego doln cz;
zasuwa podnoszona mechanicznie w paszczynie pionowej,
drzwi kanaowe ruchome na zawiasach o osiach pionowych;
drzwi kanaowe przy mniejszych wymiarach mog by zamykane
rcznie, a przy wikszych za pomoc mechanizmw o rnych
konstrukcjach; montowane s przy bocznych wejciach,
z ktrych s te uruchamiane.

Rys. 15. Korek przenony do zamykania kanau.

Rys. 16. Klapa do zamykania kanau


o przekroju koowym.
1.korpus klapy,
2.pokrywa,
3.piercie dociskajcy,
4.podkadka,
5.przegub,
6.ruba z nakrtk,
7.kko,
8.wkretka.

Rys. 17. Zasuwa do zamykania kanau o przekroju koowym.

Do wentylacji kanaw przeazowych su


przewietrzniki, ktre rozstawia si miedzy studzienkami
wazowymi w odlegoci nie wikszej ni 40m. Jako
przewietrzniki traktowane s rwnie studzienki wazowe
przykryte pokrywami grnymi z otworami
wentylacyjnymi. Przewietrzniki stosuje si rwnie we
wszystkich najwyszych punktach urzdze kanaowych,
takich jak komory poczeniowe i rozgazieniowe,
boczne wejcie itp. Niezbdnym uzupenieniem
przewietrznikw w wentylacji kanaw s niezatopione
ciekami wpusty boczne z wczonymi do nich
przykanalikami, zakoczonymi w budynkach
przewodami wywiewnymi.

Oprcz przewietrznikw
sucych do wentylacji
kanaw, tzw.
przewietrznikw lepych,
stosuje si na sieci
kanalizacyjnej przewietrzniki
wietlne zakoczone
skrzynkami z wyjmowan
pokryw umieszczon nad
przewodem pionowym.
Przez przewietrzniki tego
typu mona podnosi
zastawki kanaowe.
Rys. 18. Schematy
przewietrznikw: a) wietlny, b)
lepy.
1 - skrzynka z wyjmowan
pokrywa,
2 - konstrukcja wsporcza,
3 - przewd wentylacyjny,
4 - kana.

Wylot jest zakoczeniem kadego systemu


kanalizacyjnego. Wyrnia si dwa podstawowe
systemy odbiornikw gruntowe i wodne.
Odbiornik gruntowy moe by naturalny lub
sztuczny; pozwala on na dodatkowe oczyszczenie
ciekw. Odprowadzenie ciekw do odbiornika
gruntowego odbywa si przy uyciu drenau
rozsczajcego.
Dla wikszych iloci ciekw odbiornikiem jest
rodowisko wodne. Wyrnia si dwa podstawowe
rodzaje wylotw brzegowe i denne, (wystpujce
w wielu odmianach.

Wylotami do odbiornikw s zakoczone:


gwne kolektory kanalizacyjne, przez ktre s
odprowadzane cieki nieczyszczone;
kanay odpywowe z oczyszczalni;
kanay burzowe w kanalizacji oglnospawnej;
kanay deszczowe w sieci rozdzielczej.

Zdj. Wylot kolektora ciekw charakterystyczny obraz dla Kodnicy

Rys. 19. Przykady wylotw dennych:


a do rzeki nieregulowanej,
b wylot jednostrumieniowy,
c wylot mieszany (o konstrukcji
brzegowo-dennej),
d wylot wspomagany przepompowni,
WW wysoki stan wody,
NNW niski stan wody,
GR kana grawitacyjny,
T kana toczny

Zsypy niegowe s to studzienki budowane na duych kolektorach przy


kanalizacji oglnospawnej. Zsyp niegowy skada si z pionowego szybu
i stromej pochylni prowadzcej do kanau.
Zsypy powinny by budowane w takich miejscach, w ktrych gromadzenie
niegu i spychanie go do zsypu nie tamuje komunikacji miejskiej, np. na
placach.
Zsypw nie mona umieszcza na kanale o maym przekroju i przepywie,
gdy wwczas nieg mgby cakowicie zatka przepyw w kanale.
Ze wzgldu na silne obnienie temperatury ciekw przez tajcy nieg
i konieczno cakowitego rozpuszczenia niegu nie naley umieszcza
zsypw blisko oczyszczalni ciekw. Aby uatwi spychanie niegu
i kontrol kanau w czasie zsypywania niegu, buduje si czsto poniej
zsypu boczny waz z platform, na ktrej staje robotnik i spycha nieg w d
kanau.
Po kadej zimnie naley przeprowadzi kontrole w celu oczyszczenia
kanau z kamieni, piasku i innych materiaw lub przedmiotw, ktre wraz
ze niegiem tam si dostay.

Spoczniki s to krtkie odcinki kanau, o podwyszonym do wysokoci


1,8 2,0 m sklepieniu, ktre umieszczane s w trudnych do przejcia, zbyt
niskich kanaach przeazowych, pomidzy studzienkami kontrolnymi.
Poniewa tradycyjne studzienki na kanaach przeazowych s
rozmieszczone do rzadko (zwykle co 100 120 m), co okoo 40 m
w odcinkach pomidzy nimi wykonuje si specjalne komory. S one
wyposaone w aweczki, wentylowane oraz maj dugo 1,8 2,0 m.
Wspczenie spoczniki wykonuje si bardzo rzadko, s one jednak
standardowym wyposaeniem starych sieci kanalizacji oglnospawnej.

W systemie grawitacyjnym wynika czsto konieczno pompowania


ciekw w wyniku wzrostu zagbiania kolektorw przy nieodpowiednim
spadku terenu (rys), czy te wystpowania innych przeszkd.
Przepompownie ciekw mog by przeznaczone do przepompowywania
ciekw bytowo - gospodarczych i przemysowych w systemach kanalizacji
grawitacyjno - cinieniowej i cinieniowej. Przepompownie ciekw
przeznaczone s rwnie do przepompowywania wd deszczowych i wd
drenaowych.
W systemach kanalizacyjnych przepompownie ciekw mog by
stosowane jako przepompownie porednie, strefowe i centralne.
Przepompownie s obecnie kompletnymi w peni zautomatyzowanymi
urzdzeniami skadajcymi si z czterech podstawowych zespow:
jednej lub dwch pomp zatapialnych,
zbiornika z polietylenu PE, betonu BT, polimerobetonu PB lub betonu
spronego BS,
szafy sterujcej,
elementw wewntrznych.
W skad elementw wewntrznych wchodzi wewntrzny ukad hydrauliczny,
elementy pozostae i wyposaenie dodatkowe.

Rys. 20. Podstawowe przypadki wymagajce stosowania przepompowni ciekw:


a przegbienie kolektora, b pokonanie wododziau,
c pokonanie relatywnie niewielkiego zagbienia terenu, d due zagbienie terenu,
e przepompownia wylotowa w warunkach cigego pompowania w wersji dwustopniowej,
f przepompownia wylotowa dziaajca w warunkach wyszych stanw wd,
NW niska woda, SW rednia woda, WW wysoka woda.

1. Zbiornik
2. Kana doprowadzajcy cieki
3. Pompa zatapialna
4. Stopa sprzgajca z kolanem
5. Rurocig toczny
6. Zawr zwrotny z kul gumow
7. Zawr odcinajcy
8. Kolektor toczny
9. Przewd toczny
10. Przycze do pukania instalacji
11. Prowadnice rurowe
12. Mocowanie grne prowadnic
13. Waz zbiornika
14. acuchy do podnoszenia
i opuszczania pomp
15. acuch z obcinikiem
16. Wycznik pywakowy
17. Instalacja nawiewno - wywiewna
18. Szafa sterujca

Pompy.
W zalenoci od rodzaju przepompowywanych ciekw oraz wymaganej
wydajnoci i wysokoci podnoszenia stosowane s nastpujce pompy:
pompy z rozdrabniaczem,
pompy z wirnikiem o swobodnym przepywie,
pompy z wirnikiem otwartym jednokanaowym,
pompy z wirnikiem otwartym,
Zbiorniki.
Przepompownie ciekw s standardowo wykonywane w oparciu o cztery
typy zbiornikw z:
polietylenu PE,
betonu BT,
polimerobetonu PB,
betonu spronego BS.
W zalenoci od wymaganej wydajnoci i zastosowanej pompy mona
dobra typ zbiornika w zakresie rednic od 1000 do 2500 mm i wysokoci
od 3 do 7 m. W kadym zbiorniku mona wyrni trzy podstawowe
elementy: dno, cz walcowa i zwieczenie w postaci pokrywy lub stoka.
W zwieczeniu montowany jest waz, ktry umoliwia dostp do
podnoszenia i opuszczania pomp oraz do elementw wewntrznego ukadu
hydraulicznego. Rodzaj pokrywy i wazu zaley od miejsca zlokalizowania
przepompowni ciekw: w cigu komunikacyjnym lub poza cigiem
komunikacyjnym.

Szafa sterujca.
Przepompownie ciekw s standardowo wyposaone w szaf sterujc,
w ktrej zamontowane s:
sterownik mikroprocesorowy,
zabezpieczenia silnikw pomp,
zabezpieczenia przeciwporaeniowe i przed zanikiem faz,
grzaka,
liczniki czasu pracy pomp,
kontrolki i przeczniki.
W wykonaniu standardowym sterowanie przepompowni ciekw odbywa
si przy uyciu wycznikw pywakowych. Moliwe jest sterowanie przy
uyciu sondy hydrostatycznej.
Wewntrzny ukad hydrauliczny.
Przepompownie ciekw s standardowo wyposaone w wewntrzny ukad
hydrauliczny zoony z:
stopy sprzgajcej z kolanem,
rurocigu tocznego,
zaworu zwrotnego z kul gumow,
zaworu odcinajcego,
kolektora i przewodu tocznego,
przycza do pukania instalacji.
Rurocig, kolektor i przewd toczny s wykonywane z rur stalowych
ocynkowanych, stopa sprzgajca i zawr zwrotny z eliwa a zawr
odcinajcy ze staliwa nierdzewnego.
Moliwe jest wykonanie rurocigu, kolektora i przewodu tocznego ze stali
nierdzewnej.

Pozostae elementy.
Ponadto przepompownie ciekw s standardowo wyposaone w:
acuchy do podnoszenia i opuszczania pomp,
acuch z obcinikiem z przymocowanymi wycznikami pywakowymi,
prowadnice pomp z mocowaniem,
instalacj nawiewno - wywiewn.
acuchy i prowadnice wykonane s ze stali ocynkowanej, za instalacja
nawiewno - wywiewna z PVC.
Moliwe jest wykonanie acuchw i prowadnic ze stali nierdzewnej.
Zbiorniki z polietylenu PE i z betonu spronego BS s standardowo
wyposaone w drabink.
Zbiorniki z betonu BT i polimerobetonu PB s standardowo wyposaone
w stopnie wazowe.
Wyposaenie dodatkowe.
Przepompownie ciekw mog by wyposaone w pomost technologiczny
wykonany ze stali nierdzewnej i urawik do podnoszenia i opuszczania
pomp.

You might also like