www.radiomaryja.pl/artykuly.php?

id=92540

2008-01-05

Elektrownie geotermalne - niewyczerpane rdo energii

Program dla odwanych Polakw i przyszych pokole

Polska powinna zmodyfikowa dotychczasow polityk energetyczn i zacz budowa wasne

bezpieczestwo i suwerenno energetyczn, wykorzystujc krajowe zasoby energetyczne kopalne i
odnawialne. Naley opracowa i szybko wdroy ponadpartyjny Narodowy Program Bezpieczestwa i
Rozwoju, w tym: technologii "czystego" wgla, zwikszenia wydobycia wasnego gazu, budowy biogazowni i
biorafinerii w celu istotnego ograniczenia importu gazu i paliw ciekych oraz geotermii - najwikszego
bogactwa energetycznego kraju. Do tych zada naley koniecznie wczy plan budowy pierwszych w Polsce
elektrowni i elektrociepowni geotermalnych, w celu definitywnego wykazania moliwoci i przydatnoci
masowej produkcji "zielonej" energii elektrycznej z ciepa Ziemi dla potrzeb wasnych i na eksport.

W XXI wieku wyczerpi si dostpne zasoby ropy, gazu ziemnego oraz rud uranowych, a w Unii Europejskiej
i Polsce nie podejmuje si strategicznych decyzji i dziaa na rzecz alternatywnej, przemysowej produkcji
prdu i ciepa z innych rde. O ile w obszarze wykorzystania energii z zasobw odnawialnych: wiatru,
soca, wody czy biomasy, konieczne badania i wdroenia prowadzone s od wielu lat, o tyle problemowi
wytwarzania energii elektrycznej i ciepa z zasobw geotermicznych nie powica si naleytej uwagi.
Niewyczerpane, ogromne zasoby energii wntrza Ziemi wi si z procesem jej powstawania przeszo 4,5
mld lat temu oraz z procesami cieplnymi radioaktywnego rozpadu uranu, toru i innych pierwiastkw, ktre
nieustannie w nich zachodz. Wybuchy istniejcych wulkanw, wypywy przegrzanej pary (fumarole) czy
gorcej wody (gejzery) niezmiennie potwierdzaj i przypominaj ludziom ogromny potencja energii zawartej
we wntrzu Ziemi.

Wykorzystanie geotermii w energetyce

W 1850 roku w miejscowoci Lardarello we Woszech (Toskania) uruchomiono pierwsz ciepowni
geotermaln. Gorc wod ogrzewano pobliskie osiedla mieszkalne. W tym samym miecie w 1904 roku
uruchomiono pierwsz w wiecie elektrowni geotermaln; dzi w tym miejscu pracuje geoelektrownia o
mocy elektrycznej przeszo 400 MW. Jak atwo sobie wyobrazi, trzy takie elektrownie geotermalne

www.radiomaryja.pl

Strona 1/6

wybudowane w Polsce mog wytworzy t sam ilo energii elektrycznej, co planowana moc 1200 MW z
nowej elektrowni atomowej w Ignalinie (Litwa).
Na podstawie dowiadcze woskich inne pastwa uruchomiy u siebie wiele ciepowni, elektrowni oraz
elektrociepowni geotermalnych. W 2006 r. czna moc elektrowni geotermalnych na wiecie osigna 12 000
MW; jest to 1/3 mocy energetyki zawodowej Polski. Zlokalizowane s one w blisko 40 krajach wiata, przy
czym najwikszy ich udzia ma miejsce w USA, blisko 4500 MW; na Filipinach 2800 MW; we Woszech
1000 MW; w Indonezji 2000 MW; Meksyku 1000 MW. Na przestrzeni lat 2000-2006 do krajw o
najwikszym wzrocie zainstalowanych mocy elektrowni geotermalnych naleay: Turcja - przyrost
12-krotny; Rosja - 6-krotny; Francja - 5-krotny; Kenia - 4-krotny; Indonezja - 4-krotny; Portugalia 3-krotny i Nikaragua - 3-krotny.
Przy aktualnym trendzie rozwojowym szacowany wzrost mocy elektrowni geotermalnych na wiecie wyniesie
w roku 2010 okoo 25 tys. MW; w roku 2015 blisko 50 tys. MW, za do roku 2025 osignie blisko 100 tys.
MW!

Jak jest zbudowana i jak dziaa elektrownia geotermalna

Elektrownie lub elektrociepownie geotermalne pracuj podobnie jak klasyczne elektrownie parowe, gdy
temperatura wntrza Ziemi przekracza 300C, lub z dodatkowym, drugim obiegiem specjalnego czynnika w
obiegu roboczym elektrowni, tzw. elektrownie binarne, dla niszych temperatur wntrza Ziemi rzdu
80-120C.
Te drugie, znane w wiecie pod nazw elektrownie geotermalne ORC (Organic Rankine Cycle), wykorzystuj
w cyklu pracy nie klasyczny ukad wodno-parowy, a inne noniki energii, jak np. lekkie wglowodory.
Ich ciepo parowania wynosi 15-17 proc. ciepa parowania wody i dlatego mona je stosowa przy niskich
temperaturach pynu geotermalnego, wydobywanego odwiertami z wntrza Ziemi.
Schemat elektrowni geotermalnej typu ORC przedstawia rysunek 1. S w niej trzy podstawowe obiegi:
pierwszy, tzw. geotermalny (I) obejmuje obieg gorcej wody 1 wypywajcej odwiertem ze zoa na
powierzchni ziemi, do rurowych lub pytowych wymiennikw ciepa 3, skd ozibiona woda geotermalna
wraca drugim odwiertem geotermalnym 2 do zoa geotermalnego w Ziemi. W drugim obiegu cieplnym, tzw.
termodynamicznym (II), kry niskowrzcy nonik energii. Jest to substancja chemiczna, ktra ze wzgldu na
swoje wasnoci stosowana jest powszechnie w chodnictwie.
W elektrowniach geotermalnych najczciej stosuje si czynniki robocze pochodzenia organicznego, jak
dwutlenek wgla, izobutan, izopentan, amoniak.
Obieg trzeci, tzw. chodniczy (III), ma za zadanie rwnoway cieplnie cay ukad z wykorzystaniem
chodnicy kominowej 7.

www.radiomaryja.pl

Strona 2/6

Obieg pierwszy (I) elektrowni stanowi zamknity, szczelny przepyw wody gorcej z odwiertu geotermalnego
1 do wymiennika ciepa 3 odbierajcego ciepo gorcej wody geotermalnej ze zoa 1 i przekazujcego to
ciepo przez wymiennik 3, zwany odparowywaczem, do obiegu (II). Woda geotermalna po schodzeniu wraca
do zoa 2.
W drugim obiegu cieplnym (II) odebrane ciepo na wymienniku 3 przez organiczny nonik ciepa (np.
izobutan) powoduje parowanie tego czynnika w stosunkowo niskich temperaturach rzdu 60-80C, ktrego
pary doprowadzone zostaj do opatek turbiny 4, wprawiajc j w ruch obrotowy przekazywany dalej do
elektrogeneratora 5 produkujcego prd elektryczny. Prd elektryczny wytworzony w elektrowni geotermalnej
przekazywany jest do sieci elektrycznej pastwowej 8.
Trzeci obieg (III) ma za zadanie obniy, schodzi temperatur czynnika roboczego poprzez skraplacz
(wymiennik ciepa)6. Do tego celu uywa si wody, nie ma ona jednak bezporedniego kontaktu z nonikiem
ciepa pracujcym w obiegu (II) elektrowni. Woda chodzca moe by przygotowywana tak jak w klasycznej
elektrowni za pomoc chodni kominowych 7 (wielkie kominy "dymice" par wodn).
Temperatura wody geotermalnej, jej ilo w czasie (wydatek w m3/s), cinienie robocze oraz skad chemiczny
wyznaczaj podstawowe parametry wyjciowe przy projektowaniu elektrowni geotermalnej (produkcja tylko
prdu) lub elektrociepowni geotermalnej (produkcja ciepa i prdu).
W kadym z tych przypadkw korzysta si z wiedzy i dowiadcze projektowych dla budowy klasycznych
elektrowni wglowych czy gazowych, z typowym obiegiem wodno-parowym.
W obliczeniach projektowych okrela si podstawowe wielkoci energetyczne i wskaniki sprawnoci, jak:
moc netto i brutto elektrowni geotermalnej, dostarczona energia geotermalna, sprawno energetyczna
elektrowni, sprawno pracy turbiny.
Wykorzystujc skomplikowane specjalistyczne programy obliczeniowe dotyczce analizy systemowej i
bilansowej wszystkich obiegw i procesw cieplnych w nich zachodzcych, okrela si podstawowe
obliczenia parametrw konstrukcyjnych i eksploatacyjnych elektrowni lub elektrociepowni geotermalnej.
Celem ich jest w pierwszym rzdzie okrelenie strumieni masy procesu technologicznego i jej energii, a
jednym z najwaniejszych z nich jest waciwy dobr czynnika roboczego oraz okrelenie optymalnych
parametrw pracy elektrowni geotermalnej.
Waciwy ich dobr zapewnia inwestorowi najtasz na wiecie energi elektryczn oraz najtasze ciepo
wytwarzane przez cay rok.

Koszty energii elektrycznej i ciepa z elektrowni geotermalnej

Koszty wytwarzania jednostki energii (kilowatogodzina) z elektrowni geotermalnych s najnisze na wiecie.
Ilustruje to tabela porwnawcza energii produkowanej z rnych rde odnawialnych w 2005 roku, na

www.radiomaryja.pl

Strona 3/6

podstawie oficjalnych danych UE.

Z przedstawionych danych wynika, i najwiksz w 2005 r. ilo energii elektrycznej ze rde odnawialnych
w wiecie uzyskiwao si z: elektrowni wodnych (92 proc.), biomasy (5,7 proc.) oraz geotermii (1,6 proc.).
Szczeglnie promowana przez lobby europejskie energetyka wiatrowa dostarcza tylko 0,7 proc. produkcji
prdu, energetyka soneczna za zaledwie 0,05 proc. energii elektrycznej. Na tym tle energetyka geotermalna
jest przeszo 2-krotnie bardziej efektywna od wiatrowej.
Aktualny koszt energii elektrycznej wytwarzanej ze rde odnawialnych take przemawia za geotermi;
wynosi on 2 centy amerykaskie za kilowatogodzin (kWh), podobnie jak z elektrowni wodnych, i jest
2-krotnie taszy ni koszt wytwarzania energii z biomasy czy wiatru i 6-krotnie taszy ni ze soca
(fotowoltaika).
Rwnie koszt inwestycyjny "pod klucz" elektrowni geotermalnych jest najtaszy i wynosi 800 USD za
kilowat mocy zainstalowanej, mniej ni z biomasy (900 USD), energii wodnej (1000 USD), wiatrowej (1100
USD) i sonecznej (3000 USD).
W zakresie wytwarzania ciepa z zasobw geotermicznych te relacje s analogiczne. Spord trzech
podstawowych technologii: biomasy, energii sonecznej i rde geotermalnych, najtaszy koszt wytwarzania
gigadula ciepa jest z geotermii, 2-krotnie drosza jest energia z biomasy i 4-krotnie drosza z energii
sonecznej. Analogicznie przedstawia koszt instalacji tych rde energii tabela 2.
Analiza przedstawionych danych wiadczy, e w Europie ze wszystkich aktualnie stosowanych czystych
technologii energetycznych najkorzystniejsza jest energia geotermiczna.

Norwegia, Islandia, Austria, Watykan - samowystarczalne energetycznie

Energi elektryczn i ciepo uytkowe w Norwegii w 99 proc. dostarczaj wycznie wodospady. W Islandii
za w tym samym procencie energi dostarczaj wodospady i geotermia. Technologie wykorzystujce
geotermi s tam bardzo intensywnie rozwijane. W tym kraju na przestrzeni 10 ostatnich lat oddano do uytku
6 elektrowni i elektrociepowni geotermalnych o cznej mocy 560 MW, co w peni pokrywa zapotrzebowanie
mieszkacw tej wyspy.
Islandia, najwikszy lodowiec Europy na Atlantyku, ma przeszo 20 milionw lat. Powstaa na styku dwch
wielkich pyt tektonicznych: amerykaskiej i europejskiej, ktre odsuwaj si od siebie 2 cm rocznie.
Powoduje to stay wypyw gorcej magmy z wntrza Ziemi. Elektrownie i elektrociepownie geotermalne
Islandii zasilane s wod i par o cinieniu rzdu 10 barw i temperaturze rzdu 200C, z odwiertw o
przecitnej gbokoci 2000 metrw. Na skutek czstych ruchw tektonicznych wyspy corocznie wiele
odwiertw zostaje zniszczonych, ale zaraz obok powstaj nowe.
Wody geotermalne Islandii, podobnie jak w Polsce, zawieraj skadniki mineralne o waciwociach

www.radiomaryja.pl

Strona 4/6

leczniczych. Wikszo wody geotermalnej, po odbiorze ciepa, wraca do wntrza Ziemi, a cz pynie do
basenw kpielowych wody leczniczej (balneologia, lecznictwo, rekreacja, sport). Na przykad w
elektrociepowni Svartsengi w Islandii o mocy elektrycznej 20 MW, oddanej do uytku w 2000 roku, cz
wykorzystanej wody geotermalnej o charakterystycznym zabarwieniu niebieskim (od skadnikw
mineralnych) przepywa stale do ogromnego basenu wielkoci jeziora, nazwanego "Niebieska Laguna", jako
obiektu leczniczego.
Najnisze na wiecie koszty otrzymywania energii elektrycznej w Islandii przycigaj wielu inwestorw
najbardziej energochonnych gazi przemysu, m.in. produkcji aluminium czy elazo-krzemu. Aktualnie na
tej wyspie budowana jest przez Amerykanw najwiksza na wiecie huta aluminium, w ktrej gwnymi
wykonawcami i zatrudnionymi s... Polacy.
Drugim narodowym produktem Islandii bdzie wodr. Z uwagi na tani prd Islandia chce by gwnym dla
Europy producentem najbardziej ekologicznego nonika energii. Produkcja wodoru powstaego w wyniku
elektrolizy wody, do stosowania w ogniwach paliwowych, ktre w najbliszych latach bd napdza auta
nowej generacji, ma by narodow specjalnoci Islandii, podobnie jak telekomunikacja dla Finlandii. Wodr
w postaci skroplonej drog morsk bdzie dostarczany do odbiorcw, gwnie w Europie.
Inny kraj, Austria, rwnie naley do wiodcych w Europie pastw rozwijajcych energetyk z zasobw
odnawialnych. Aktualnie jej udzia w bilansie energetycznym pastwa wynosi ju 68 proc., a do roku 2010 ma
wynie 80 procent! Pastwo Watykan do roku 2013 zamierza osign 90 proc. udziau potrzebnej energii
elektrycznej i cieplnej z wasnych rde odnawialnych. Pierwszym etapem bdzie monta w Auli Pawa VI
fotoogniw i kolektorw sonecznych o cznej powierzchni 5000 m2.

Energetyka odnawialna szans dla Polski

Naley bezwzgldnie zmieni narodow strategi bezpieczestwa energetycznego. W zwizku z tym, e w
marcu 2007 r. pastwa UE zobowizay si do 2020 r. zwikszy udzia energii "zielonej" w bilansie
energetycznym do 20 proc. oraz ograniczy emisj dwutlenku wgla do atmosfery rwnie o 20 proc. w
porwnaniu z 1990 rokiem, Polska winna zasadniczo zmodyfikowa dotychczasow polityk energetyczn i
zacz wreszcie budowa wasne bezpieczestwo i suwerenno energetyczn, wykorzystujc krajowe zasoby
energetyczne kopalne i odnawialne. Z nadziej i poparciem naley wic przyj deklaracj wicepremiera
Waldemara Pawlaka przedstawion 22 listopada 2007 r. w Brukseli na spotkaniu unijnych ministrw
gospodarki - o koniecznoci intensywnego rozwoju w Polsce energetyki odnawialnej.
Jak wielokrotnie podkrelalimy, naley opracowa i szybko wdroy ponadpartyjny Narodowy Program
Bezpieczestwa i Rozwoju, w tym: technologii "czystego" wgla, zwikszenia wydobycia wasnego gazu o
100 proc., budowy biogazowni i biorafinerii w celu istotnego, koniecznego ograniczenia importu gazu i paliw

www.radiomaryja.pl

Strona 5/6

ciekych o 50 proc. oraz geotermii - najwikszego bogactwa energetycznego kraju. Do tych zada naley
koniecznie wczy plan budowy pierwszych w Polsce elektrowni i elektrociepowni geotermalnych (m.in. w
Toruniu na potrzeby Wyszej Szkoy Kultury Spoecznej i Medialnej) w celu definitywnego wykazania
moliwoci i przydatnoci masowej produkcji "zielonej" energii elektrycznej z ciepa Ziemi na potrzeby
wasne i docelowo na eksport.
Decyzje Komisji Europejskiej zmierzajce do przyspieszenia nadchodzcej "nowej rewolucji przemysowej
XXI wieku", jak bdzie wykorzystanie odnawialnych rde energii, a w szczeglnoci geoenergetyki - co
podkrela wielokrotnie Andris Piebalgs, unijny komisarz ds. energii - s dla Polski szans i nadziej na
dynamiczny rozwj.
Jestemy w stanie osign pene bezpieczestwo energetyczne i samowystarczalno energetyczn Polski do
2020 roku. Do realizacji tego fundamentalnego warunku suwerennoci i bezpieczestwa narodowego Polski
potrzebni s nowi ludzie w nowym rzdzie oraz nowa wizja rozwoju gospodarczo-spoecznego pastwa,
ktrej dotd brak. Naley wyrazi przekonanie, e premier i rzd w ramach zapowiadanego rychego cudu
gospodarczego wykorzystaj dorobek polskich naukowcw i uczelni, potencja wyksztaconej modziey oraz
wasne zasoby energetyczne w celu osignicia do 2020 r. suwerennoci i niezalenoci energetycznej.
prof. Jacek Zimny
Przewodniczcy Polskiej Geotermalnej Asocjacji
(www.pga.org.pl)

www.radiomaryja.pl

Strona 6/6