Culturele geschiedenis van Vlaanderen sinds 1940 2BA (Sterckx)

Evaluatie wintersemester
Voor het gesprek krijg je een kaartje met drie vragen. Per vraag heb je vier
minuten om te antwoorden.

1. Geef drie kenmerken van Belgi op geografisch en klimatologisch vlak.

Met een landoppervlakte van 30.528 km2 is Belgi een klein land. Het grenst in
het noorden aan Nederland, in het oosten aan de Bondsrepubliek Duitsland en aan
het Groothertogdom Luxemburg, in het zuiden en het westen aan Frankrijk; in het
westen vormt ook de Noordzee een grens. Belgi geniet van een gematigd
zeeklimaat, met matige temperaturen, overwegend westenwinden, sterke
bewolking en regelmatige neerslag. Geografisch kan Belgi worden onderverdeeld
in drie streken: Laag-Belgi (tot 100 m), Midden-Belgi (100 m tot 200 m) en HoogBelgi (200 m 600 m).
Laag-Belgi begint in het westen met de kust, een strook van zee, zandstrand en
duinen, die zich in een rechte lijn over een afstand van circa 65 km uitstrekt.
Achter de kust liggen de polders, een vlak en zeer vruchtbaar land dat vroeger
regelmatig door de zee werd overspoeld, maar nu is drooggelegd en door sluizen
tegen de sterke getijdenwerking wordt beschermd.
Achter de Vlaamse laagvlakte en de Kempen en geleidelijk stijgend tot Samberen Maasvalleien, ligt Midden-Belgi. Deze lage leemplateaus vormen de
vruchtbaarste grond van Belgi. In het sterk verstedelijkte Brabant is het
Zoninwoud nog een restant van het vroegere Kolenwoud, dat zich in de Romeinse
tijd over een groot deel van het land uitstrekte.
Hoog-Belgi is het dunst bevolkte en meest bosrijke deel van het land. Het begint
ten zuiden van Samber en Maas met het Condroz-plateau. Deze vruchtbare streek
is vooral befaamd als toeristische trekpleister omwille van de valleien van de Maas
en de Ourthe en de talrijke monumenten. Tussen de Vesder en Maas ligt het Land
van Herve, dat wegens zijn rijke, vochtige kleigrond zeer geschikt is voor weiland
en dus ook voor veeteelt.
In de jaren zestig en zeventig van de 20ste eeuw werd zowat de hele kust
volgebouwd met appartementsgebouwen. Hierdoor ging heel wat natuur
(waaronder duingebieden) verloren. Langsheen de kust komen zandstranden voor.
De Belgische kust vormt n der belangrijkste toeristische regio's van het land, en
telt verscheidene badplaatsen. De kuststrook in Belgi wordt getypeerd door zijn
lineaire stedelijke ontwikkeling. Langs de kust liggen verschillende steden, die door
infrastructuur sterk met elkaar verbonden zijn.
2. Hoe ziet de Belgische staatsstructuur eruit?
Tussen 1970 en 1993 evolueerde Belgi van een unitaire naar een federale staat
via vijf staatshervormingen. De macht om beslissingen te nemen behoort niet
exclusief toe aan de federale regering en het federaal parlement. De leiding over
het land is ook in handen van andere overheden, die onafhankelijk hun
bevoegdheden uitoefenen in hun domeinen.

De federale uitvoerende macht wordt uitgeoefend door de federale regering. Deze

regering bestaat uit ten hoogste 15 ministers. De eerste minister eventueel
uitgezonderd, is de federale regering samengesteld uit evenveel
Nederlandstaligen als Franstaligen. Daar kunnen ook nog staatssecretarissen aan
toegevoegd worden.
Het federaal parlement bestaat in Belgi uit twee kamers: de Kamer van
Volksvertegenwoordigers en de Senaat. In de Kamer van Volksvertegenwoordigers
worden de 150 volksvertegenwoordigers rechtstreeks verkozen bij algemeen
stemrecht.

Staatshoofd
Op grond van zijn politieke functie kan de koning geen persoonlijk gezag
uitoefenen. Via suggesties, advies, waarschuwingen en aanmoedigingen kan de
koning enkel invloed uitoefenen op de politieke hoofdrolspelers. Zijn optreden past
in een sfeer van continuteit, van langetermijnobjectieven en "grootse plannen"
voor het land en de staat.
Belgi ligt op de breuklijn van de Germaanse en de Latijnse culturen. Dit verklaart
waarom het land drie officile talen telt: het Nederlands, het Frans en het Duits.
Daarom heeft Belgi vandaag drie gemeenschappen: de Vlaamse Gemeenschap,
de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap. Deze gemeenschappen
stemmen dus overeen met de bevolkingsgroepen. De Vlaamse Gemeenschap
oefent haar bevoegdheden uit in de Vlaamse provincies en in Brussel; de Franse
Gemeenschap in de Waalse provincies, met uitzondering van de Duitstalige
gemeenten, en in Brussel; de Duitstalige Gemeenschap in de gemeenten van de
provincie Luik die het Duitse taalgebied vormen.

Gewesten
De tweede lijn van de staatshervorming werd historisch genspireerd door
economische belangen. De gewesten, die naar meer economische autonomie
streefden, drukken deze belangen uit. De oprichting van drie gewesten was
hiervan het gevolg: het Vlaamse Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en
het Waalse Gewest. Ze zijn tot op een zekere hoogte vergelijkbaar met de
Amerikaanse Staten en de Duitse "Lnder".
De gewesten hebben dus ook wetgevende en uitvoerende organen, die men het
gewestparlement en de gewestregering noemt. Vergeet niet dat in Vlaanderen de
gemeenschaps- en gewestelijke instellingen zijn samengesmolten. In Vlaanderen
heeft men dus n parlement en n regering. In totaal heeft Belgi dus zes
regeringen (en 46 ministers en staatssecretarissen):
o de Belgische regering of federale regering op federaal vlak
o de Vlaamse Regering voor het Vlaams Gewest en de Vlaamse Gemeenschap
o de Waalse Gewestregering voor het Waals Gewest
o de Brussels Hoofdstedelijke Gewestregering voor het Brussels Hoofdstedelijk
Gewest
o de Franstalige Gemeenschapsregering voor de Franstalige Gemeenschap
o de Regering van de Duitstalige Gemeenschap voor de Duitstalige Gemeenschap
Gemeenten
Het bestuursniveau dat het dichtst bij de burger staat is de gemeente. Ieder
gewest oefent het toezicht uit op de gemeenten van zijn grondgebied. Het toezicht
van de andere overheden, met name de gemeenschappen en de federale staat, op
de gemeenten, is beperkt tot de terreinen waarvoor de gemeenschappen en de

federale staat bevoegd zijn. Belgi telt 589 gemeenten. De gemeentelijke

bevoegdheden zijn erg ruim en omvatten alles wat te maken heeft met het
"gemeentelijk belang", met andere woorden met de collectieve noden van de
inwoners. In theorie kan een gemeente alles doen wat haar niet is verboden,
gaande van het bouwen van een sporthal tot het aanleggen van wegen.
De gemeenten zijn bevoegd voor openbare werken, sociale bijstand,
ordehandhaving, huisvesting, onderwijs,... Ze staan bij deze projecten natuurlijk
onder controle van de toezichthoudende instanties, namelijk de federale staat, de
gemeenschappen, de gewesten en de provincies.
3. Wat zijn de sterke punten van de Belgische economie?
Brussels Airport
Brussels Airport (Luchthaven Zaventem of Brussel-Nationale Luchthaven), met een
oppervlakte van 1245 hectare, ongeveer 20.000 werknemers en ruim 19 miljoen
passagiers per jaar is de grootste luchthaven van Belgi.
Haven van Antwerpen
Antwerpen beschikt over het meest uitgestrekte havengebied ter wereld. In de
loop der eeuwen is de oppervlakte hiervan gegroeid tot exact 13.057 hectare,
ofwel zon 20.000 voetbalvelden. In dit gebied geeft het Havenbedrijf terreinen,
magazijnen, afdaken en kaaien in concessie aan privbedrijven om er hun
handelsactiviteiten uit te bouwen. Liefst 150.000 mensen werken dagelijks aan de
haven van Antwerpen.
Haven van Zeebrugge
Zeebrugge is in de laatste 20 jaar een polyvalente haven geworden voor de
behandeling van eenheidsladingen (trailers en containers), nieuwe wagens,
conventioneel stukgoed, projectlading, droge en vloeibare bulkgoederen en
aardgas. Van een pure transithaven is Zeebrugge stilaan uitgegroeid tot een
centrum voor Europese distributie en is de dag van vandaag de snelst groeiende
haven van Europa. Het is de belangrijkste Europese haven voor roroverkeer en de
belangrijkste haven ter wereld voor de import en export van nieuwe wagens.
Als belangrijkste Europese aardgashaven bevinden er zich tevens grote
gasterminals, die aardgas in gasvorm aangevoerd krijgen vanuit Noorwegen, en in
vloeibare vorm via methaantankers.
Diamantsector
De Antwerpse diamantsector is voornamelijk actief in een aantal beveiligde straten
vlakbij het Centraal Station. In de verkeersvrije straten werken zo'n 5.000 mensen
van meer dan 70 verschillende nationaliteiten goed voor zo'n 200 miljoen dollar
per dag aan ruwe en geslepen diamant die de stad in- en uitgaat.
Europese hoofdstad
Brussel, dat sinds een aantal decennia de Europese instellingen huisvest, wordt
beschouwd als de de facto hoofdstad van de Europese Unie (EU). Officieel heeft de
Europese Unie echter geen hoofdstad noch de intentie er een vast te leggen. De
stad huisvest onder meer de officile hoofdzetels van de Europese Commissie, de
Raad van de Europese Unie, de Europese Raad en de tweede zetel van het
Europees Parlement.
Brussel is een politiek centrum met ambassadeurs bij Belgi, de NAVO en de Unie,
waardoor er in de stad meer ambassadeurs te vinden zijn dan in Washington, de
hoofdstad van de Verenigde Staten.
Belgische multinationals
Baggerbedrijven Deme, Jan de Nul Group
Hardware Barco
Chemie Solvay
Brouwerij Anheuser-Busch Inbev

Banking KBC Groep

4. Vergelijk de hedendaagse positie van het katholicisme in Vlaanderen
en Polen.
Hoewel 58% van de Belgen aangeeft katholiek te zijn, gaat slechts ongeveer vijf
procent van de bevolking elke zondag naar de mis.
5. Op welke manieren is de verzuiling vandaag zichtbaar in Belgi?

6. Presenteer twee personen of producten uit de populaire cultuur (bv.

muzikale artiest, film).
De Helaasheid der Dingen
Broken Circle Breakdown
7. Leg de volgende begrippen uit: dialect, regiolect en tussentaal in de
Vlaamse context.

Tussentaal

Met de term tussentaal wordt de in Vlaanderen gesproken, informele

Nederlandse spreektaal aangeduid, die geen dialect maar ook geen
Standaardnederlands is. De term werd bedacht door Gentse academici in de jaren
90 van de twintigste eeuw.[1] Daarnaast zijn nog andere benamingen in omloop
zoals Verkavelingsvlaams en Soapvlaams, maar de meer neutrale aanduiding
tussentaal wordt het meest gebruikt om het fenomeen te beschrijven.
Het bestaan van tussentaal is voor veel taalwetenschappers overigens nog steeds
omstreden. Het begrip "tussentaal" suggereert immers dat er n informele
omgangstaal zou bestaan voor heel Vlaanderen. In werkelijkheid verschilt de
informele omgangstaal in Vlaanderen per provincie. Dikwijls zijn er zelfs nog
verschillen binnen de provincies. Zo verschilt de Gentse Oost-Vlaamse tussentaal
aanzienlijk van de Aalsterse. Het is dan ook de vraag of tussentaal niet gewoon
een verzorgde vorm van regiolect is. In ieder geval is het moeilijk om een grens te
trekken tussen de begrippen "regiolect" en "tussentaal". De verschillende soorten
tussentaal zijn onderling echter meestal wel vrij goed verstaanbaar.

Regiolect

Een regiolect is een variteit van de standaardtaal, die in een bepaalde regio
wordt gesproken. Het regiolect neemt een plaats in tussen enerzijds het dialect en
stadsdialect (op lager niveau) en anderzijds de standaardtaal (op hoger niveau).
Het begrip regiolect is min of meer synoniem aan streektaal in de betekenis van
streekgebonden taalvariteit.

Dialect

Dialect is in de taalkunde de benaming voor een talige variteit die niet als
standaardtaal geldt. De term kan op minstens drie verschillende manieren
worden gebruikt.

8. Wat betekenen subcultuur, tegencultuur, hybriditeit, intertekstualiteit

en discours?

Subcultuur

Een groep personen, meestal jongeren, die

bepaalde normen en waarden delen en afwijken van
de dominante cultuur in de maatschappij. Het wordt
beleefd tijdens de vrije tijd, waarbij de stijl wordt
benadrukt en de groepsidentiteit het doel vormt.
Meestal is het tijdelijk van aard en kan het na een
tijdje deel uitmaken van de dominante cultuur
(gothic, snowboarding, hiphop)
Tegencultuur
Een groep personen die zich actief afzet tegen
normen en waarden van de dominante cultuur in de
maatschappij. Het wordt beleefd tijdens de arbeidsof studietijd, waarbij de inhoud wordt benadrukt en
de groepsidentiteit het middel vormt om het doel te
bereiken. Het is vaak politiek en ideologisch van
aard en heeft meestal gevolgen op lange termijn
(kraakbeweging, Provo, holebibeweging)

Hybriditeit

Het mengen van verschillende culturele elementen

om nieuwe betekenissen en identiteiten te creren.
Deze culturen, uitingen en producten destabiliseren
en vervagen bestaande culturele grenzen (rock and
roll, hipsters, Stromae)

Intertekstualiteit

Het genereren van betekenissen tussen

verschillende teksten, waarbij alle betekenissen
afhankelijk zijn van andere betekenissen. Het
bewuste gebruiken of citeren van een tekst in een
andere tekst als een uitdrukking van een uitgebreid
cultureel zelfbewustzijn (Heart of Darkness in
Apocalypse Now, bijna alles in The Simpsons)
Discours
Een denkwijze over de verhouding tussen macht,
kennis en taal. Volgens Michel Foucault, de bedenker
van de term, is het een systeem dat de
mogelijkheden voor kennis bepaalt of een structuur
om te wereld te begrijpen. Het vormt een reeks
regels die bepalen welke beweringen geuit kunnen
en mogen worden (liberaal, conservatief,
wetenschappelijk)
9. Geef uitleg bij drie kenmerken van de Belgische samenleving die voor
jou positief of negatief verrast hebben.
+Vergaderingen, verenigingen
+Biercultuur
-Veel ministers, veel regeringen, bureaucratie