CZYNNOCI BANKOWE

Czynnociami bankowymi sensu stricto s: Art. 5 PB

(CZYNNOCI KTRE MOG BY WYKONYWANE TYLKO PRZEZ
BANKI)
! przyjmowanie wkadw pieninych patnych na danie lub z nadejciem
oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunkw tych wkadw,
! prowadzenie innych rachunkw bankowych,
! udzielanie kredytw,
! udzielanie gwarancji bankowych,
! emitowanie bankowych papierw wartociowych,
! przeprowadzanie bankowych rozlicze pieninych,
! wykonywanie innych czynnoci przewidzianych wycznie dla banku w
odrbnych ustawach.
Czynnociami bankowymi sensu largo s:
(CZYNNOCI KTRE MOG BY WYKONYWANE RWNIE PRZEZ
PARABANKI)
! udzielanie poyczek pieninych,
! operacje czekowe i wekslowe,
! wydawanie kart patniczych oraz wykonywanie operacji przy ich uyciu,
! terminowe operacje finansowe,
! nabywanie i zbywanie wierzytelnoci pieninych,
! przechowywanie przedmiotw i papierw wartociowych oraz udostpnianie
skrytek sejfowych,
! wykonywanie czynnoci obrotu dewizowego,
! udzielanie porcze,
! wykonywanie czynnoci zleconych, zwizanych z emisj papierw
wartociowych.
Banki poza wykonywaniem czynnoci bankowych, o ktrych mowa w art. 5,
mog: Art. 6 PB
! obejmowa lub nabywa akcje i prawa z akcji, udziay innej osoby prawnej nie
bdcej bankiem lub jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych, z tym
e ich czna warto w stosunku do jednego podmiotu nie moe przekroczy 15%
funduszy wasnych banku,
! zaciga zobowizania zwizane z emisj papierw wartociowych,
! dokonywa obrotu papierami wartociowymi,
! dokonywa na warunkach uzgodnionych z dunikiem zamiany wierzytelnoci na
skadniki majtku dunika, z tym e bank jest obowizany do ich sprzeday w
okresie nie duszym ni 3 lata od daty nabycia,

! nabywa i zbywa nieruchomoci oraz wierzytelnoci zabezpieczone hipotek,

! wiadczy usugi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych,
! wiadczy inne usugi finansowe.
Czynnoci bankowe dziel si na:
bierne (pasywne) gromadzenie wkadw i lokat, emitowanie wasnych papierw
wartociowych, inne czynnoci zmierzajce do zwikszenia sumy funduszy
znajdujcych si w dyspozycji bankw
czynne (aktywne) wykorzystywanie zgromadzonych funduszy poprzez udzielanie
rnego rodzaju kredytw, lokowanie w przedsiwzicia inwestycyjne
poredniczce (usugowe) wykonywane na zlecenie i ryzyko klientw, rozliczenia
pienine, usugi doradcze

OPERACJE CZYNNE
Cech operacji aktywnych jest dziaanie banku na wasny rachunek i ryzyko.
Podzia operacji kredytowych
Podzia operacji kredytowych wedug terminu:
krtkoterminowe (do roku)
rednioterminowe (do 3 lat)
dugoterminowe (powyej 3 lat)
Podzia transakcji kredytowych wedug metod udzielania:
w rachunku biecym
w rachunku kredytowym (transze, harmonogram spat)
Podzia transakcji kredytowych wedug przeznaczenia:
kredyty celowe (np. inwestycyjne)
kredyty obrotowe
Kredyt w rachunku biecym (kasowy, przejciowy, obrotowy)
konieczno posiadania rachunku biecego
moliwe saldo debetowe i kredytowe
wysokie ryzyko
konieczno zwrotu w krtkim okresie z biecych wpyww
Kredyt w rachunku biecym otwarty
odrbna umowa kredytowa
moliwo wykorzystania go do realizacji zlece patniczych
spata zaduenia w terminie okrelonym odrbn umow kredytow
Kredyt dyskontowy
istota WEKSLA, definicja, funkcje weksla (w tym funkcja kredytowa)

 samoistno weksla oraz abstrakcyjno zobowizania wekslowego jako

decydujce o jego przydatnoci jako instrumentu kredytowego
operacja udzielenia kredytu dyskontowego (weksel handlowy, weksel
finansowy, analiza formalna i merytoryczna weksla)
redyskonto weksli (warunki ustalone przez NBP)
formua wyliczania wysokoci kredytu dyskontowego
Kredyt akceptacyjny
bank odpatnie akceptuje cigniony na weksel trasowany zobowizujc si
tym samym do jego wykupienia przy jednoczesnym udzieleniu klientowi (w
razie braku rodkw) na udzielenie mu kredytu akceptacyjnego
podstaw korzystania z akceptu bankowego jest umowa midzy bankiem a
klientem
kredyt akceptacyjny moe by udzielany w ramach transakcji jednorazowych
lub linii kredytu akceptacyjnego
Kredyt lombardowy
! udzielany pod zastaw papierw wartociowych, towarw lub innych
przedmiotw wartociowych
! przechowywanie przedmiotu zastawu warrant szczeglny dokument
skadowy
Kredyt hipoteczny
! zabezpieczenie hipoteczne
! rodzaje hipoteki (zwyka, kaucyjna, przymusowa, czna, ustawowa)
! szczeglny rodzaj kredytu inwestycyjnego - dugoterminowego
! analiza efektywnoci inwestycji
Kredyty konsorcjalne
! ograniczona zdolno kapitaowa
! utrzymanie wspczynnikw koncentracji
Kredyt konsumpcyjny
! konsument kredytobiorc, towary konsumpcyjne przedmiotem kredytu
! udzielane w postaci kredytw gotwkowych i bezgotwkowych
! mog by spacane jednorazowo lub ratalnie
! sprzeda ratalna
! poyczki studenckie
! poyczka a kredyt
Procedura kredytowa:
wniosek kredytowy, zdolno kredytowa, umowa kredytowa (charakter cywilnoprawny, prawo bankowe, elementy, regulamin kredytowy), zabezpieczenie
Leasing
dostarczenie przez leasingodawc leasingobiorcy przedmiotu leasingu
leasingobiorca zobowizuje si do wnoszenia opaty leasingowej
moe by przewidziane przeniesienie wasnoci na leasingobiorc, wwczas w
racie jest zawarta cz spaty wartoci przedmiotu leasingu
klasyfikacja leasingu:
1. leasing bezporedni
2. leasing poredni
klasyfikacja leasingu:

1. leasing finansowy czas porwnywalny z okresem amortyzacji, automatyczne

przejcie na wasno leasingobiorcy
2. leasing finansowy krtszy okres, ewentualne przejcie na wasno
leasingobiorcy poprzez odrbn umow kupna-sprzeday
brak uregulowania prawnego umowy leasingu
banki wspieraj sabe kapitaowo firmy leasingowe zabezpieczajc si zazwyczaj
zastawem na przedmiocie leasingu i cesj nalenoci z tytuu spat leasingowych
Gwarancje bankowe
zobowizanie banku podjte na podstawie zlecenia klienta, e zaspokoi roszczenie
przyjmujcego gwarancj gdyby zlecajcy nie wywiza si ze swoich zobowiza
bank nie angauje wasnych rodkw, ale podejmuje ryzyko, dlatego to jest
operacja aktywna a nie poredniczca
gwarancja jest niezalenym zobowizaniem banku
gwarancja warunkowa lub bezwarunkowa
rodzaje gwarancji:
1. zabezpieczajce zapat
2. zabezpieczajce spat kredytu
3. zabezpieczajce realizacj kontraktu
4. zabezpieczajce zapat ca
5. zabezpieczajce zwrot zaliczki
6. zabezpieczajce zapat wadium (przetarg)
Awalizowanie weksli
udzielenie przez bank gwarancji wekslowej
awal udzielany przez bank na zlecenie klienta wie si z penomocnictwem banku
do obcienia rachunku klienta
Faktoring
przeniesienie wierzytelnoci handlowej na faktora (bank), ktry zobowizuje si
do cigania tych wierzytelnoci (inkasowanie nalenoci)
do umowy dochodzi gdy bank zaakceptuje list odbiorcw dostarczonych mu
przez faktoranta
funkcje faktoringu:
1. finansowania
2. przejcia ryzyka (del credere faktoring peny, forfighting)
3. usugowa (zwolnienie faktoranta z obowizku analizowania zdolnoci
finansowej wielu kooperantw)
faktoring jawny i cichy
brak prawnego uregulowania przelew wierzytelnoci (cesja wierzytelnoci)
Operacje lokacyjne
lokowanie rodkw w walorach rynku pieninego i kapitaowego
organizowane przez NBP aukcje sprzeday i skupu papierw wartociowych
(bony skarbowe, bony pienine)
operacje otwartego rynku realizowane przez NBP (transakcje warunkowe i
bezwarunkowe)
zakup akcji i obligacji na rynku pieninym
przejmowanie udziaw w przedsibiorstwach

OPERACJE BIERNE
Banki gromadz powierzone im rodki pienine i inne walory, aby cznie z
kapitaami wasnymi lokowa je w udzielonych kredytach i innych operacjach
czynnych.
rdem rodkw gromadzonych w ramach operacji biernych mog by:
wkady oszczdnociowe gospodarstw domowych (rachunki terminowe i avista)
pienidz transakcyjny i lokaty terminowe jednostek gospodarczych gromadzone na
rachunkach bankowych
lokaty przyjmowane od innych bankw
kredyt refinansowy zacigany w banku centralnym
wasne papiery wartociowe emitowane przez bank (akcje, obligacje, certyfikaty
depozytowe, bony oszczdnociowe)

w banku hipotecznym operacj biern jest emisja listw zastawnych

dugoterminowych papierw wartociowych, emitowanych na bazie
wierzytelnoci banku hipotecznego zabezpieczonych hipotecznie

oszczdnoci gromadzone w walutach obcych

rodki gromadzone przez jednostki sfery budetowej
w banku emisyjnym operacj biern jest emitowanie znakw pieninych
operacje na midzybankowym rynku pieninym

Rachunki bankowe (Prawo bankowe)

Art. 49
1. Banki prowadz rachunki bankowe dla osb fizycznych i osb prawnych oraz dla jednostek organizacyjnych
nie majcych osobowoci prawnej, o ile posiadaj zdolno prawn.
2. Rachunki bankowe s prowadzone w zotych i w walutach obcych.
3. Bank swobodnie dysponuje powierzonymi rodkami pieninymi a w zamian dokada wszelkich stara w
zakresie bezpieczestwa powierzonych rodkw pieninych bankowi.
Art. 50
1. Banki mog prowadzi w szczeglnoci nastpujce rodzaje rachunkw bankowych:
1) rachunki biece,
2) rachunki pomocnicze,
3) rachunki lokat terminowych,
4) rachunki oszczdnociowe - wkady oszczdnociowe.
2. Rachunki oszczdnociowe s prowadzone dla osb fizycznych. Mog by one rwnie prowadzone dla
szkolnych kas oszczdnociowych i pracowniczych kas zapomogowo-poyczkowych.
3. Rachunki oszczdnociowe nie mog by wykorzystywane przez ich posiadaczy do przeprowadzania rozlicze
pieninych zwizanych z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej.
Art. 51
Posiadacz rachunku bankowego dysponuje swobodnie rodkami pieninymi zgromadzonymi na rachunku. W
umowie z bankiem mog by zawarte postanowienia ograniczajce swobod dysponowania tymi rodkami.

Art. 54
1. Otwarcie rachunku bankowego nastpuje przez zawarcie z bankiem umowy na pimie.
2. Umowa rachunku bankowego powinna okrela w szczeglnoci:
1) strony umowy,
2) rodzaj otwieranego rachunku,
3) walut, w jakiej rachunek jest prowadzony,
4) czas, na jaki rachunek zosta otwarty,
5) wysoko oprocentowania i warunki jego zmiany,
6) sposb dysponowania rodkami zgromadzonymi na rachunku,
7) terminy wypaty lub kapitalizacji odsetek,
8) terminy realizacji zlece posiadacza rachunku,
9) zakres odpowiedzialnoci banku za terminowe i prawidowe przeprowadzenie rozlicze pieninych oraz
wysoko odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku,
10) tryb i warunki dokonywania zmian umowy,
11) sposb i termin wypowiedzenia lub rozwizania umowy rachunku,
12) zasady rozwizania umowy w razie niedokonywania na rachunku adnych obrotw.
3. W umowie rachunku bankowego wskazuje si zasady i sposb ustalania wysokoci prowizji i opat za
czynnoci zwizane z prowadzeniem rachunku.
Art. 56
2. Skarb Pastwa nie odpowiada za zobowizania bankw, z wyjtkiem zobowiza:
1) z tytuu rachunkw oszczdnociowych, na ktre wystawiono dokumenty imienne, nie duej jednak ni
do dnia 31 grudnia 1999 r., w bankach: Powszechna Kasa Oszczdnoci Bank Pastwowy, Polska Kasa
Opieki S.A. i Bank Gospodarki ywnociowej S.A. w zakresie przekraczajcym gwarancje ustawowego
systemu gwarantowania rodkw pieninych okrelone ustaw z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym
Funduszu Gwarancyjnym (Dz.U. z 1995 r. Nr 4 , poz. 18 i Nr 133, poz. 654 oraz z 1997 r. Nr 24 poz.
119, Nr 79, poz. 484, Nr 85, poz. 538 i Nr 88, poz. 554),
2) w zakresie przekraczajcym gwarancje ustawowego systemu gwarantowania rodkw pieninych,
okrelone ustaw, o ktrej mowa w pkt 1, z tytuu wkadw oszczdnociowych zgromadzonych na:
a) ksieczkach mieszkaniowych wystawionych do dnia 23 padziernika 1990 r.,
b) imiennych rachunkach oszczdnociowo-kredytowych w bankach prowadzcych kasy mieszkaniowe
wedug zasad okrelonych odrbnymi przepisami - do cznej wysokoci trzykrotnoci kwot objtych
gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, jeeli wkady byy gromadzone przez okres nie
krtszy ni 2 lata,
3) za ktre przyj odpowiedzialno z tytuu gwarancji i porcze.

OPERACJE POREDNICZCE
Rozliczenia pienine mog by:
1. gotwkowe strumienie maj posta przepywu gotwki
2. bezgotwkowe zapisy na kontach

Jeeli przynajmniej jedna ze stron rozliczenia posiada rachunek bankowy, wwczas

rozliczenie (gotwkowe lub bezgotwkowe) moe by dokonane za porednictwem banku
(par.2.1)
ZARZDZENIE PREZESA NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO z dnia 29 maja 1998 r. w sprawie
form i trybu przeprowadzania rozlicze pieninych za porednictwem bankw. (M.P.Nr 21, poz. 320 z
dnia 30 czerwca 1998 r.)
Na podstawie art. 68 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. Nr 140, poz. 939)
zarzdza si, co nastpuje:
1. Zarzdzenie okrela formy i tryb przeprowadzania rozlicze pieninych za porednictwem bankw
w obrocie krajowym w zotych.
2. 1. Za porednictwem bankw s przeprowadzane rozliczenia pienine midzy stronami rozliczenia,
jeeli przynajmniej jedna strona rozliczenia (dunik lub wierzyciel) posiada rachunek bankowy.
2. Rozliczenia pienine przeprowadza si gotwkowo lub bezgotwkowo.
3. Rozliczenia gotwkowe przeprowadza si czekiem gotwkowym lub przez wpat gotwki na rachunek
wierzyciela.
4. 1. Czek gotwkowy stanowi dyspozycj wystawcy czeku (dunika) udzielon trasatowi do obcienia
jego rachunku kwot, na ktr czek zosta wystawiony, oraz wypaty tej kwoty okazicielowi czeku (czek na
okaziciela) lub osobie wskazanej na czeku (czek imienny).
2. Czek gotwkowy jest przedstawiany do zapaty bezporednio u trasata lub w innym banku. Zapata
czeku gotwkowego przedstawionego do zapaty w innym banku nastpuje - z zastrzeeniem ust. 3 - po
uzyskaniu przez ten bank od trasata funduszy wystarczajcych do zapaty czeku. Szczegowe warunki
przedstawienia czeku do zapaty w innym banku okrela umowa midzy tym bankiem i posiadaczem
czeku.
3. Banki mog zawiera porozumienia, w ktrych - na zasadach wzajemnoci - okrel tryb
przedstawiania do zapaty czekw gotwkowych z rachunkw oszczdnociowo-rozliczeniowych.
5. Rozliczenia bezgotwkowe przeprowadza si w jednej z nastpujcych form:
1) polecenia przelewu,
2) polecenia zapaty, z zastrzeeniem 7 ust. 2,
3) czeku rozrachunkowego.
6. 1. Polecenie przelewu stanowi udzielon bankowi dyspozycj dunika obcienia jego rachunku
okrelon kwot i uznania t kwot rachunku wierzyciela.
2. Bank wykonuje dyspozycj dunika w trybie przewidzianym w umowie rachunku bankowego.
7. 1. Polecenie zapaty stanowi udzielon bankowi dyspozycj wierzyciela obcienia okrelon kwot
rachunku bankowego dunika i uznania t kwot rachunku wierzyciela. Dyspozycja wierzyciela stanowi
rwnoczenie jego zgod na cofnicie przez bank dunika obcienia rachunku dunika i cofnicie
uznania rachunku wierzyciela w przypadku dokonanego przez dunika odwoania polecenia zapaty, o
ktrym mowa w ust. 6.
2. Przeprowadzanie rozlicze w formie polecenia zapaty jest dopuszczalne pod warunkiem:
1) posiadania przez wierzyciela i dunika rachunkw w bankach, ktre zawary porozumienie w sprawie
stosowania polecenia zapaty, okrelajce w szczeglnoci: zakres odpowiedzialnoci bankw
wykonujcych polecenie zapaty, przyczyny odmowy realizacji polecenia zapaty przez bank dunika,
procedury dochodzenia wzajemnych roszcze bankw, wynikajcych ze skutkw odwoania polecenia

zapaty przez dunika, wzory jednolitych formularzy oraz zasady realizacji przez banki polece zapaty
przy uyciu elektronicznych nonikw informacji,
2) udzielenia przez dunika wierzycielowi upowanienia do obciania rachunku dunika w drodze
polecenia zapaty w umownych terminach zapaty z tytuu okrelonych zobowiza,
3) zawarcia pomidzy wierzycielem a bankiem, prowadzcym jego rachunek, umowy w sprawie
stosowania polecenia zapaty przez wierzyciela zawierajcej w szczeglnoci: zgod banku na stosowanie
formy polecenia zapaty przez wierzyciela, zasady skadania i realizowania polece zapaty, zgod
wierzyciela na obcienie jego rachunku kwotami odwoywanych polece zapaty wraz z odsetkami, o
ktrych mowa w ust. 7, zwrconymi dunikowi w zwizku z odwoaniem polecenia zapaty, oraz zakres
odpowiedzialnoci wierzyciela i banku,
4) e maksymalna kwota pojedynczego polecenia zapaty nie przekracza rwnowartoci przeliczonych na
zote wedug kursu redniego EURO (1) ogaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu
kwartau poprzedzajcego kwarta, w ktrym dokonywane jest rozliczenie pienine:
a)1.000 EURO (2) - w przypadku gdy dunikiem jest osoba fizyczna nie prowadzca dziaalnoci
gospodarczej,
b)10.000 EURO (3) - w przypadku pozostaych dunikw.
3. Bank, ktry udzieli wierzycielowi zgody na stosowanie polece zapaty, jest wobec bankw sygnatariuszy porozumienia, o ktrym mowa w ust. 2 pkt 1, odpowiedzialny finansowo za dziaania
wierzyciela zwizane ze stosowaniem polece zapaty, w szczeglnoci jest zobowizany do
natychmiastowego uznania kwot odwoanego polecenia zapaty rachunku banku dunika wraz z
odsetkami, o ktrych mowa w ust. 7, rwnie w przypadku braku rodkw na rachunku wierzyciela lub
wystpienia innej przyczyny uniemoliwiajcej obcienie rachunku bankowego wierzyciela.
4. Uznanie rachunku bankowego wierzyciela nastpuje po uzyskaniu przez jego bank od banku dunika
funduszy wystarczajcych do pokrycia polecenia zapaty.
5. Dunikowi przysuguje prawo do odwoania w kadym czasie upowanienia, o ktrym mowa w ust. 2
pkt 2.
6. Dunik moe odwoa pojedyncze polecenie zapaty, ktrym obciono jego rachunek bankowy, w
terminie:
1) 30 dni kalendarzowych od dnia dokonania obcienia rachunku bankowego - w przypadku
gdy dunikiem jest osoba fizyczna nie prowadzca dziaalnoci gospodarczej,
2) 5 dni roboczych od dnia dokonania obcienia rachunku bankowego - w przypadku
pozostaych dunikw.
Odwoanie polecenia zapaty dunik skada w banku prowadzcym jego rachunek.
7. Odwoanie polecenia zapaty przez dunika rodzi dla banku dunika obowizek natychmiastowego
uznania rachunku bankowego dunika kwot odwoanego polecenia zapaty. Uznanie rachunku dunika
nastpuje z dat zoenia odwoania polecenia zapaty, z obowizkiem naliczenia - od dnia obcienia
rachunku dunika kwot odwoanego polecenia zapaty - odsetek nalenych dunikowi z tytuu
oprocentowania rachunku bankowego.
8. Bank bdcy wierzycielem moe przeprowadza rozliczenia w formie polecenia zapaty na warunkach
okrelonych w zarzdzeniu, z tym e:
1) do rozlicze tych nie stosuje si przepisw ust. 2 pkt 3 i ust. 3,
2) bank ten jest zobowizany do natychmiastowego uznania kwot odwoanego polecenia
zapaty rachunku banku dunika.
8. 1. Czek rozrachunkowy stanowi dyspozycj wystawcy czeku udzielon trasatowi do obcienia jego
rachunku kwot, na ktr czek zosta wystawiony, oraz uznania t kwot rachunku posiadacza czeku.

2. Na wniosek wystawcy czeku bank moe potwierdzi czek rozrachunkowy, rezerwujc jednoczenie na
jego rachunku odpowiednie fundusze na pokrycie czeku. Bank moe potwierdzi rwnie czek niezupeny.
3. Czek rozrachunkowy jest przedstawiany do zapaty bezporednio u trasata lub w banku, w ktrym
posiadacz czeku posiada rachunek. Uznanie rachunku posiadacza czeku kwot czeku - z zastrzeeniem
ust. 4 - nastpuje po uzyskaniu przez jego bank od trasata funduszy wystarczajcych do zapaty czeku.
Szczegowe warunki przedstawienia czeku do zapaty okrela umowa midzy bankiem posiadacza czeku i
posiadaczem czeku.
4. Banki mog zawiera porozumienia, w ktrych - na zasadach wzajemnoci - okrel tryb
przedstawiania do zapaty czekw rozrachunkowych z rachunkw oszczdnociowo-rozliczeniowych.
9. Banki mog okrela w umowach z klientami kwestie zwizane z odpowiedzialnoci stron oraz
trybem postpowania w przypadku utraty (kradziey, zagubienia) blankietw czekowych i czekw.
10. Na warunkach okrelonych w umowach strony mog stosowa w rozliczeniach bezgotwkowych
take okresowe rozliczenia saldami, rozliczenia planowe oraz karty patnicze.
11. Traci moc zarzdzenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 11 grudnia 1992 r. w sprawie
form i trybu przeprowadzania rozlicze pieninych za porednictwem bankw (Monitor Polski Nr 39,
poz. 293 i z 1997 r. Nr 77, poz. 732).
12. Zarzdzenie wchodzi w ycie z dniem 1 lipca 1998 r.

Rozliczenia gotwkowe mog by przeprowadzane pomidzy osobami fizycznymi oraz

osobami fizycznymi a podmiotami gospodarczymi.
Od 1994 przywrcono obowizek bezgotwkowego rozliczania wikszych transakcji
gospodarczych pomiedzy podmiotami gospodarczymi (Ustawa z dnia 23 grudnia 1998 O
DZIAALNOCI GOSPODARCZEJ, s.342)

Rozliczenia gotwkowe
Wpata gotwkowa na rachunek wierzyciela
Bankowy dowd wpaty - wpaty zamknite, skarbce nocne
Czek gotwkowy
Czek jedna z najstarszych form rozlicze. W celu ujednolicenia zasad posugiwania si nim
podpisano konwencj Genewsk w 1931, ratyfikowan przez Polsk, na skutek czego
uchwalono polskie Prawo Czekowe w 1936.
Czek jest pisemnym zleceniem bezwzgldnego wypacenia okrelonej kwoty, wydanym
bankowi przez posiadacza rachunku
Wyrnia si czek:
1. gotwkowy
2. rozrachunkowy
Kady czek musi posiada nastpujce elementy:
1. wyraz CZEK

2.
3.
4.
5.
6.

bezwarunkowe polecenie zapaty wymienionej w czeku kwoty

nazw trasata (banku w ktrym wystawca czeku ma rachunek)
okrelenie miejsca patnoci (najczciej w siedzibie trasata)
okrelenie miejsca i daty wystawienia czeku
podpis trasanta

Remitentem moe by rwnie wystawca czeku lub okaziciel

Wypata gotwki za pomoc asygnaty wypaty gospodarka wasna banku, zamiast czeku
gotwkowego
Karty bankomatowe

Rozliczenia bezgotwkowe
Polecenie przelewu
Najpopularnirejsza forma regulowania zobowiza, inicjatorm jest dunik
Przebieg transakcji rozliczenia pomidzy duznikiem a wierzycielem
Polecenie zapaty
Stron inicjujca jest wierzyciel. Dotyczy moe tylko okrelonych umowa wierzytelnoci.
Dyspozycja wierzyciela jest jednoczenie wyrazem zgody na cofniecie rodkw w przypadku
gdyby dunik nie zgodzi si na zapat. (par.7.)
Czek rozrachunkowy
Trasant zleca trasatowi uznanie w ciar swojego rachunku rachunku remitenta (beneficjenta).
Na podstawie czeku rozrachunkowego nie wolno wypaca gotwki
Potwierdzenie czeku klauzula na odwrocie. Ogranicza to zatory patnicze. Wystawca
powinien mie pokrycie na rachunku.
W przypadku braku pokrycia, remitent moe notarialnie czek oprotestowa i na tej podstawie
dochodzi od wystawcy swej wierzytelnoci.
Czek jest surogatem pienidza, to znaczy moe midzy innymi realizowa funkcj patnicz.
W przypadku czeku in blanco zapata polega na przekazaniu czeku. W przypadku czeku
imiennego odbywa si to za pomoc indosu in blanco albo imiennego. W Polsce nie
wykorzystuje si tej cechy czeku a indosowanie odbywa si cp najwyej na inny ni trasat
bank.
Realizacja czeku w innym ni trasat banku dokona si moe dopiero po uzyskania przez
bank rodkw od trasata. Odbywa si to poprzez wzicie czeku do inkasa. Wyjtkiem jest
realizacja czekw osb fizycznych z ROR realizowana wramach porozumienia
midzybankowego.
Karty patnicze
debetowe
kredytowe

charge
do bankomatw

Inne formy realizacji rozlicze bezgotwkowych

Rozliczenia planowe do rozliczania dostaw o charakterze cyklicznym, dokonuje si na

podstawie umowy pomidzy kontrahentami po powiadomieniu banku
Okresowe rozliczenie saldami dotyczy kontrahentw bdcych wzajemnie jednoczenie
dostawcami i odbiorcami.

Dokumentowe formy rozlicze

Akredytywa dokumentowa
1. Otwarcie akredytywy przez importera (inicjator rozliczenia) w banku importera wraz z
instrukcj zawierajc list dokumentw, ktrych otrzymanie przez importera ma by
warunkiem zapaty za towar (np. dokumenty portowe, certyfikat jakoci itd.)
2. Bank importera przesya zlecenie akredytywy do banku eksportera
3. Bank eksportera informuje eksportera o warunkach akredytywy
4. Eksporter wysya towar
5. Eksporter przekazuje bankowi eksportera dokumenty, w zamian za co otrzymuje
automatycznie zapat
6. Bank eksportera przesya dokumenty do banku importera za co otrzymuje natychmiast
refinansowanie patnoci
7. Bank importera przekazuje dokumenty importerowi i automatycznie obcia jego
rachunek
eksporter

importer

2
bank
eksportera

bank
importera

Inkaso dokumentowe
1. Realizacja kontraktu wysyka towaru
2. Eksporter inicjator rozliczenia skada do swojego banku uzgodnione z importerem
dokumenty wraz z instrukcj co do trybu ich prezentacji patnikowi
3. Bank eksportera przesya dokumenty do banku importera wraz z warunkami, jakie ma
speni importer aby dokumenty mogy mu zosta przekazane
4. Bank importera informuje importera o warunkach inkasa i wzywa go do zapaty
5. Importer dokonuje patnoci w zamian za co otrzymuje dokumenty handlowe
6. Bank importera przesya pienidze bankowi importera
7. Bank eksportera przekazuje pienidze eksporterowi
eksporter

importer

6
bank
eksportera

bank
importera

WEKSEL
Weksel jest to papier wartociowy o okrelonej dokadnie przez prawo wekslowe formie,
charakteryzujcy si tym, e zoenie na nim podpisu stanowi podstaw i przyczyn
zobowizania wekslowego podpisujcego. Jedyn osob uprawnion do realizacji praw z
weksla jest prawny posiadacz weksla.
Charakter zobowizania wekslowego
BEZWARUNKOWO - wystawca weksla przejmuje na siebie pen odpowiedzialno za
zapat weksla
SAMODZIELNO - zobowizanie wekslowe kadej z podpisanych na wekslu osb jest
niezalene od zobowizania innych osb podpisanych na wekslu
SOLIDARNO - posiadacz weksla moe dochodzi roszcze wedle swojego wyboru
przeciw jednemu, kilku lub wszystkim dunikom podpisanym przed nim na wekslu
ABSTRAKCYJNO - zobowizanie wekslowe odrywa si od sytuacji gospodarczej, w
zwizku z ktr zosta wystawiony i wrczony weksel

Funkcje weksla zwracam uwag na funkcj patnicz weksla

FUNKCJA PATNICZA - wrczany jest zamiast zapaty przy zakupie towarw bd usug.
Poniewa nie jest jednak surogatem pienidza, wrczenie go nie jest rwnowane z zapat.
FUNKCJA KREDYTOWA - wyraa si w odroczonym do daty wskazanej na wekslu
terminie patnoci za towar lub usug (kredyt kupiecki)
FUNKCJA OBIEGOWA - wynika z nieograniczonej moliwoci przenoszenia praw z
weksla z jednej osoby na drug za pomoc indosu
FUNKCJA GWARANCYJNA - polega na zabezpieczeniu zapaty weksla przez wszystkie
osoby na nim podpisane (weksel tym pewniejszy im wicej na nim podpisw)
FUNKCJA REFINANSOWA - wyraa si w moliwoci zoenia weksla w banku do
dyskonta. Wierzyciel moe uzyska sum wekslowa pomniejszon o dyskont, bez czekania na
nadejcie terminu patnoci weksla.