Andrzej Radomski

Lublin

Big data jako nowy przedmiot nauk o kulturze

Istnieje szeroko podzielane przekonanie, e wspczesne media na czele z Internetem

dokonay wakich przeobrae w praktyce naukowej. Nikt ju dzi nie wyobraa sobie pracy
bez komputera, korzystania ze smartfona czy np. poczty elektronicznej. W powszechnej opinii
najwikszy jednak przeom jest zwizany z komunikacj i niemale nieograniczonym
dostpem do rnych treci (zwykle darmowych) jakie oferuje Internet. Dla naukowca jest to
rzecz o pierwszorzdnym znaczeniu. Bez ruszania si z domu czy wasnej katedry mona by
w kontakcie z ca Rzeczpospolit uczonych i to coraz czciej on-line, mie dostp do
cyfrowych archiww, bibliotek i innych baz danych, a take moliwo natychmiastowego
publikowania w sieci swoich tekstw, ktre mog by w kilka chwil ocenione i
skomentowane.
Nie wszyscy jednak s wiadomi, e rewolucja technologiczna, efektem ktrej s te
wszystkie
zasygnalizowane powyej dobrodziejstwa doprowadzia do bardziej
fundamentalnych jeszcze zmian jeli chodzi o nauk. Zmienia bowiem sam przedmiot
nauki/k. Dotyczy to przede wszystkim nauk humanistycznych i spoecznych czyli nauk o
kulturze w jednym ze znacze tego terminu1.
Do koca wieku XX dla kulturoznawcy gwnym obszarem penetracji intelektualnej by wiat
kultury rozumiany jako zbir wartoci, regu, wyobrae jzykowych, dyskursw,
paradygmatw, ram, wiatopogldw, ideologii czy rnych wytworw poczwszy od
sztuki a skoczywszy na technice (traktowanych jako kulturowe).
Nowe technologie stworzyy nowy wiat. Opiera si on na innej ontologii. Gwn
rol, jak mona sdzi, zaczynaj w nim odgrywa nieprzebrane iloci informacji
okrelanych czsto jako: big data. I tej cesze szczeglnej dzisiejszej rzeczywistoci take
kulturowej, chciabym powici par uwag.

1 Nawizuje tutaj do definicji nauk o kulturze jak wypracowaa

antynaturalistycznie zorientowana humanistyka niemiecka (Rickert, Weber,
Casirrer i inni)

W praktycznie wszystkich opisach i interpretacjach wiata wspczesnego zawsze

akcentuje si fakt, e jest to wiat rozwijajcy si pod dyktando rnych technologii na czele
z elektronicznymi, cybernetycznymi, telekomunikacyjnymi, biotechnologicznymi i przede
wszystkim informatycznymi. Ich wpyw na charakter wspczesnej rzeczywistoci nie tylko
polega na tym, e powouj one do ycia nowe praktyki, nowe zawody czy formy rozrywki,
lecz rwnie na tym, ze zmieniaj one ontologiczne podstawy ludzkiej rzeczywistoci.
W bogatej historii zachodniej filozofii ( w tym i kultury) usiowano zidentyfikowa
podstawy czy fundamenty bytu poczwszy od rnych aspektw przyrody (filozofowie
joscy), a skoczywszy na jzyku (XX wieczna filozofia pofenomenologiczna).
Postmodernici zdyskredytowali te usiowania przekonujc, e nasze teorie s tylko
konstrukcj, a opisy ewentualnych bytw tylko naszym wyobraeniem. Niemniej w XXIwiecznej refleksji o charakterze filozoficznym znw powraca si do prb okrelenia
ostatecznych cegieek rzeczywistoci2. Tyle tylko, e w tych usiowaniach nie musimy
odnosi si do czego poza nami niezalenie od tego czy interesowa nas bdzie przyroda
czy kultura (zreszt to te s byty postulowane, jeli zawierzy postmodernistom). Mamy tu
bowiem do czynienia z zupenie inny wiatem.
wiat, ktry zaczyna dominowa w naszym stuleciu zdaje si by wiatem
zaprogramowanym. Nie ma on natury fizycznej czy materialnej tylko matematyczn i
wirtualn. Znaczy to (w tej wykadni przynajmniej), e: a) jego wszystkie aspekty s
okrelone za pomoc kodu pisanego w odpowiednim jzyku (np. C++, Java czy PHP), b)
jzyk ten ma struktur (skadnia) logiczno-matematyczn, c) kod nastpnie jest tumaczony
(translacja) na inny zrozumiay dla danego urzdzenia co w praktyce oznacza zamian jego
polece na odpowiednie impulsy elektryczne i wwczas dana maszyna zaczyna wykonywa
dane czynnoci.
Wszelki kod, w ktrym zapisany jest jaki program mona rozoy na cig liczb zer
i jedynek (binarno). Std mwimy, e jest on cyfrowy. Uoglniajc zatem wszystkie byty
bdce dzieem programisty maj cyfrowy charakter: w ten sposb zarwno obraz, jak i
utwr muzyczny, fragment tekstu powieci czy film staj si cigiem zer i jedynek zapisanych
w cyfrowych bazach danych, otwartym na rne softwareowe i interfejsowe wywoania i
dziaania rnych algorytmw3.
Dla odrnienia bytw cyfrowych od tych fizycznych jeszcze w latach 70-tych XX
stulecia wprowadzono pojcie wirtualnoci. Obecnie wirtualno jest rozumiana jako jak
najbardziej realistyczna rzeczywisto, w ktrej przebywamy na co dzie i wykonujemy
2 Mam tu na myli takich mylicieli, jak: Derrick de Kerckhove, Steven Levy , Lev
Manovich czy Sherry Turkle
3 Piotr Celiski, Cyfrowy kod i bazy danych, wyd. UMCS, Lublin, 2013, s. 17

rne dziaania. Wraz z rozpowszechnieniem si Internetu (od lat 90-tych XX w.) zaczto
mwi o cyberprzestrzeni. Cyberprzestrze jest ksztatowana przez rne protokoy sieciowe i
ma oczywicie charakter wirtualny. Jest miejscem tworzenia si nowych praktyk i form
aktywnoci. Ponadto, staa si jedn wielk baz cyfrowych danych.
Wszelkie twory cyfrowe maj niecigy charakter (inaczej, oparte s na dyskretnych
formach). Znaczy to, e mona na nich wykonywa rnego typu operacje, takie, jak:
grupowanie, wycinanie, kopiowanie, wklejanie i innego typu przeksztacenia. Byty
analogowe da si oczywicie sprowadzi do postaci cyfrowej (digitalizacja) i uzyskuj one
wwczas takie same waciwoci jak wytwory pierwotnie cyfrowe. Szacuje si, e w XXI
wieku 99% nowo powstajcych tworw ma charakter cyfrowy. Mona wic zaryzykowa
stwierdzenie, e wspczesna cywilizacja ludzka take ma ju na wskro charakter cyfrowy i
jest oparta na bitach, bitmapach czy pikselach. W zwizku z tym znany polski filozof
cyberprzestrzeni Sidey Myoo (w wiecie fizycznym: Micha Ostrowicki) twierdzi, e
rzeczywisto wirtualna (w jego terminologii: elektroniczna antroposfera) staje si wanym
przedmiotem filozoficznej i teoretycznej refleksji. Pisze: W przypadku elektronicznej
antroposfery zmierzam do okrelenia jej jako odmiennej od wiata fizycznego sfery ludzkiego
bytowania [] Gwnie chodzi o taki opis rzeczywistoci elektronicznej, w ktrym nie jest
ona traktowana jedynie na przykad w kategoriach komunikacji lub w kategoriach
informacyjnych bd jako wspomagajca ludzkie dziaania w wiecie fizycznym, ale jako
rzeczywisto, do ktrej czowiek implementuje samego siebie i wasn aktywno, do ktrej
wchodzi ze wzgldu na coraz bogatsze treci i zwikszajce si potrzeby 4. Uwaa on, e
podstaw do odrnienia rzeczywistoci elektronicznej i fizycznej jest rnica ontologiczna
zwizana z odmiennoci postaci materii tworzcej rzeczywisto fizyczn i elektroniczn.
Std wychodzi z propozycj ufundowania nowej dyscypliny filozoficznej, ktra miaaby
prowadzi refleksj nad elektroniczn antroposfer i byaby to: ontoelektronika.
Elektroniczna antroposfera staa si ju nie tylko powan alternatyw dla tej
fizycznej, lecz coraz bardziej przenika i wchania t ostatni. W zwizku z tym mwi si, e
zaczynamy y w nowej formie kultury okrelanej: kultur cyfrow, 2.0 czy cyberkultur.
Wszystkie te pojcia mimo pewnych dzielcych je rnic wskazuj na decydujcy wpyw
nowych mediw, Internetu oraz sztuki elektronicznej na powstanie nowego paradygmatu
kultury. Przykadem moe by nastpujca definicja cyberkultury: Cyberkultur pojmowa
mona zatem jako specyficzny zestaw praktyk odnoszcych si do posugiwania mediami
cyfrowymi w celu stworzenia nowego modelu kultury opartej na synergii tego, co online , z
tym, co offline5. Mona te mwi o powstaniu nowej dyscypliny zajmujcej si badaniem
cyberkultury czyli: cyberkulturoznawstwa6. Cyberkultura jako dominujca forma kultury
jest czci nowej epoki najczciej zwanej Informacjinalizmem. Informacjonalizm zrodzi
te nowy typ spoeczestwa czyli spoeczestwo informacyjne.

4 Sidey Myoo, Ontoelektronika, wyd. UJ, Krakw, 2013, s. 22

5 Piotr Zawojski, Cyberkultura, wyd. Poltext, Katowice, 2010, s. 100

Aktywno wikszoci czonkw spoeczestwa informacyjnego polega na

wytwarzaniu, przetwarzaniu i komunikowaniu najrniejszych form informacji. Informacja
staje si najcenniejszym skadnikiem kapitau i podstaw dominujcej gospodarki
okrelanej jako kreatywna (przemysy kreatywne) 7. Faktem o zasadniczym znaczeniu jest
to, e w spoeczestwie informacyjnym lawinowo ronie liczba cyfrowych informacji
produkowanych w rnych jego praktykach. Proces ten przebiega dwutorowo: a) cae
dotychczasowe dziedzictwo kulturowe ludzkoci jest dygitalizowane. W setkach tysicy
archiww skanuje si dokumenty. W tysicach muzew tworzy si cyfrowe kopie obrazw,
rzeb i innych eksponatw. Program Google books (wraz z jeszcze jego starszym
odpowiednikiem, czyli programem: Gutenberg) stawia sobie za cel zeskanowanie i
udostpnienie w domenie publicznej milionw ksiek. Wszystkie te zdygitalizowane
wytwory mog sta si nastpnie przedmiotem cyfrowej obrbki przez potencjalnie kadego
uytkownika elektronicznego sprztu. Dostp do nich zwykle bowiem jest darmowy. Std
internauci cznie z naukowcami maj do dyspozycji wszystko to co dotychczas wytworzy
czowiek, b) codziennie, poczwszy od obowizkw zawodowych, a skoczywszy na
rozrywce ludzie wytwarzaj gigantyczne iloci informacji i danych. Biorc pod uwag tylko
wspomnian rozrywk naley odnotowa, e co minut trafia na You Tube 100 godzin
filmw. Codziennie internauci wysyaj 50 ty zdj na Flickra. W 2010 roku uytkownicy
telefonw komrkowych kadej sekundy wysyali prawie 200 000 SMS-w, co w skali caego
roku oznacza ponad 6 bilionw wiadomoci tekstowych, dostarczanych pod niemal kad
szeroko geograficzn 24h na dob przez 7 dni w tygodniu 8. To jednak nie koniec wielkich
liczb. Na Facebooku dziennie lduje 300 milionw zdj. Codziennie publikowane jest 3,2
miliarda (!) "lajkw" i komentarzy. Codziennie zawierane jest 125 miliardw (!!!)
znajomoci9. Ten najwikszy portal spoecznociowy ma ju ponad 900 mln. aktywnych
uytkownikw. Drugi co do popularnoci serwis czyli Twitter notuje tygodniowo ponad
miliard tweetw (wpisw), a codziennie zakadanych jest ponad 400 ty nowych kont10.
6 Wychodzc z tych przesanek w roku 2011 stworzyem wraz z grup moich
modszych kolegw specjalizacj cyberkulturow na kierunku: kulturoznawstwo, a
take rozpoczlimy w Instytucie Kulturoznawstwa UMCS systematyczne badania
nad cyberkultur oczywicie ju za pomoc cyfrowych narzdzi.
7 Analogicznie mwi si klasach: kreatywnej i superkreatywnej (inynierowie,
pracownicy nowych mediw, programici, administratorzy sieci, uczeni, artyci)
8 http://xmobile.pl/2012/01/wielka-historia-maaego-smsaea/
9
http://technologie.gazeta.pl/internet/1,104530,11600915,Ponad_900_milionow_uz
ytkownikow___najnowsze_statystyki.html

Nie trzeba chyba dodawa, e te wszystkie dane, ktre produkuj uytkownicy

Internetu, s kapitalnym rdem informacji nie tylko z ycia codziennego tych ludzi, lecz
szeregu innych kwestii cznie z politycznymi czy gospodarczymi. A jeli dodamy do tego
fakt, e coraz wicej naszej aktywnoci przenosi si do sieci to wszystko co si tam dzieje
stanie si ju wkrtce gwnym przedmiotem zainteresowa dla nauk spoecznych w tym i
kulturoznawstwa. Co wicej gwna uwaga, przynajmniej w przypadku Internetu, skupia si
na samych tych danych (a nie na przykad na wartociach). Lev Manovich w swojej
klasycznej ju monografii: Jzyk nowych mediw twierdzi, e wiat wspczesny staje si
pomau jedn wielk baz cyfrowych danych. Pisze: Po tym jak powie, a potem film,
uprzywilejoway narracj jako gwn form ekspresji wspczesnoci, epoka komputerowa
wprowadza jej korelat baz danych. Wikszo obiektw nowych mediw nie opowiada
adnych historii, nie maj one pocztku, ani koca, nie wystpuje w nich aden rozwj, ktry
tematycznie, formalnie albo jeszcze inaczej zorganizowaby ich elementy w sekwencje. S
one raczej zbiorami indywidualnych czci skadowych, z ktrych kada ma takie samo
znaczenie jak pozostae11.
W literaturze przedmiotu te wszystkie dane, ktre produkuje spoeczestwo
informacyjne zaczto okrela jako: big data. W polskojzycznej Wikipedii istnieje
nastpujca definicja wielkich danych: Big data termin odnoszcy si do duych zbiorw
danych, ktrych przetwarzanie wymaga zastosowania specjalistycznego oprogramowania. W
praktyce pojcie duego zbioru danych oznacza rozmiar wyraany przy pomocy co najmniej
dziesitek terabajtw, a czsto nawet petabajtw. Big data ma zastosowanie wszdzie tam,
gdzie duej iloci cyfrowych danych towarzyszy potrzeba zdobywania nowych informacji lub
wiedzy. Szczeglne znaczenie odgrywa wzrost dostpnoci Internetu oraz usug
wiadczonych drog elektroniczn, ktre w naturalny sposb s przystosowane do
wykorzystywania baz danych.
W 2001 roku META Group (obecnie Gartner) opublikowaa raport, ktry opisuje big
data w modelu 3V. Wskazuje on na du ilo danych (Volume), du zmienno danych
(Velocity) oraz du rnorodno danych (Variety). W 2012 roku Gartner uzupeni podan
wczeniej definicj wskazujc, i big data to zbiory informacji o duej objtoci, duej
zmiennoci i/lub duej rnorodnoci, ktre wymagaj nowych form przetwarzania w celu
wspomagania podejmowania decyzji, odkrywania nowych zjawisk oraz optymalizacji
procesw12.

10
http://www.internetstandard.pl/news/368208/Piec.lat.Twittera..imponujace.statyst
yki.html
11 Lev Manovich: Jzyk nowych mediw, Wydawnictwa Akademickie i
Profesjonalne, Warszawa, 2006, s. 333
12 http://pl.wikipedia.org/wiki/Big_data

Najwicej jednak danych (swoistych cyfrowych ladw) zostawiamy serfujc po

prostu w Internecie. Kade nasze kliknicie na odpowiedni stron jest rejestrowane przez
roboty Googla (zdecydowanie najpopularniejsz z wyszukiwarek). Podobnie jest i w
przypadku smartfonw, z ktrych korzysta coraz wicej ludzi. Nie trzeba chyba dodawa, e
wiedza o naszych poczynaniach w cyberprzestrzeni jest niezwykle cenn informacj dla
praktycznie wszystkich instytucji - poczwszy od gospodarczych poprzez medialne,
polityczne, edukacyjne, a skoczywszy, powiedzmy, na religijnych.
Najszybciej zday sobie z tego spraw banki, agencje reklamowe i marketingowe. W
tych instytucjach tworzone s specjalne dziay, ktre zajmuj si zbieraniem i analizowaniem
naszych zachowa w sieci, a take w wiecie fizycznym: obserwacje zakupw (kod
kreskowy), patnoci za pomoc kart kredytowych czy korzystania z takich czy innych usug.
Tworzy si wic zupenie nowe pole wiedzy o naszych dziaaniach w rnych praktykach
spoecznych czy kulturowych. W nauce z kolei moemy powiedzie o pojawieniu si po
prostu nowego przedmiotu bada, ktry jak na razie jest zagospodarowany przez
matematykw, fizykw, informatykw czy statystykw. Natomiast w dyscyplinach
spoecznych jest, jak na razie, na marginesie zainteresowa badawczych. Niewtpliwie na taki
stan rzeczy wpywa brak u humanistw stosownych kompetencji do posugiwania si
odpowiednimi aplikacjami informatycznymi, jak i w ogle ich niech do bada ilociowych
(moe za wyjtkiem socjologw).

III
Humanistyka cyfrowa i co za tym idzie kulturoznawstwo cyfrowe wymagaj nowej
metodologii. Dotychczasowe bowiem byy dostosowane do wiata analogowego.
Kulturoznawcy, zwaszcza po zwrocie jzykowym, zajmowali si interpretacj tekstw . Przy
czym tekst by/jest rozumiany przez nich szeroko. Nie jest bowiem ograniczany do
materiaw napisanych w konkretnym jzyku tylko pojcie tekstu rozciga si na rne
aspekty rzeczywistoci, a waciwie naleaoby powiedzie na wytwory rnych praktyk. Tak
wic zdjcie, film czy, powiedzmy, miasto te moe by pojmowane jako tekst. Co wicej
caa kultura te moe by konceptualizowana jako tekst wanie. Std wypracowano rne
teorie i metodologie badania tekstualnego wiata. Tak zwany zwrot performatywny, o ktrym
tak wiele mwi si ostatnio te niewiele zmieni w tym wzgldzie.
Tradycyjne metody interpretacji wytworw kultury nie s zbyt uyteczne do badania
cyfrowych ladw. Co prawda prbuje si aplikowa metody np. etnograficzne do badania
Internetu traktujc sie jako jeszcze jeden teren do obserwacji, lecz nie umoliwia to
uchwycenia zasadniczych elementw tego wiata czyli przede wszystkim: big data.
Gwnym bowiem problemem dla badaczy big data jest oczywicie ogrom informacji. Ten
nowy wiat przestaje by dostpny tradycyjnemu humanicie (historykowi, etnologowi,
antropologowi, itp.). W jaki sposb bowiem taki humanista mgby przeanalizowa tryliony
czy petabajty danych? Ju w kocu lat 90-tych XX wieku pojawiy si pierwsze projekty w

ramach nowej nauki (czyli humanistyki cyfrowej) zajmujce si cyfrow wizualizacj,

reprezentacj, symulowaniem geoprzestrzeni i analiz sieci13.
W ostatnich latach zostay opracowane specjalne programy i aplikacje, za pomoc
ktrych moemy zmierzy si z problemem big data. Gwn cech tych nowych metod jest
to, e analizy dokonuje komputer. Uczony wprowadza dane i ustawia odpowiednie,
interesujce go, parametry, a maszyna wypluwa wstpne wyniki, ktre nastpnie mona
dalej interpretowa albo poprzesta na tym i przygotowa dane rezultaty do opublikowania
coraz czciej w wizualnej postaci.
Komputerow analiz mona zastosowa zarwno do interpretacji cyfrowych tekstw,
jak i obrazw, grafiki czy muzyki. Jednym z najprostszych jest program Wordle. Pozwala on
wyszuka w danym tekcie/ach najczciej wystpujce sowa. Bardziej zaawansowanym jest
googlowski Ngram viewer. Program ten z kolei wyszukuje w jakim odcinku czasu
dominujce pojcia w caym dostpnym w Internecie czasopimiennictwie. Potrafi w cigu
kilku minut przeszuka miliony ksiek!
Zupen nowoci s programy do badania zdj i filmw. Najbardziej znanym jest
image plot opracowany przez zesp Lva Manovicha (tu odniesienie do strony projektu).
Przy uyciu tej aplikacji moemy bada np. nasycenie i kontrast barw w tysicach zdj.
Jednoczenie pozwala ona na jednorazow analiz miliona klatek danego filmu.
W ostatnich latach powstao te kilka interesujcych aplikacji przeznaczonych do
badania sieci. Jedn z najciekawszych jest Gephi. Jest to projekt opensourcowy i suy do
badania i wizualizacji wielu zjawisk dziejcych si w Internecie. Najczciej do tej pory by
wykorzystywany do analizy zdarze na Facebooku i Twitterze (np. ruchu w sieci na tym
ostatnim portalu w czasie arabskiej wiosny ludw).
Zupenie awangardow metod analizowania big data s tzw. badania w czasie
rzeczywistym. Odpowiedni program zbiera dane na temat jakiego zjawiska rozgrywajcego
si w sieci, nastpnie je przetwarza, a w kocu publikuje na specjalnej platformie. Tym co jest
tu zupen nowoci jest to, e sama interpretacja i publikacja odbywaj si na bieco. Tak
wic widzowie mog cay czas ledzi, jak np. zmieniaj si nastroje amerykanw z minuty
na minut w zalenoci od stanu jak ma to miejsce w projekcie: Pulse of the Nation.
Badanie big data to nie tylko kwestia ich pozyskiwania i opracowywania, lecz take i
prezentowania. Trudno by byo posugujc si klasyczn tekstualn metodologi na
przedstawienie wynikw za pomoc tradycyjnej pisanej narracji. Byaby to tylko co najwyej
sucha statystyka. Std pojawia si idea wizualnego przedstawiania big data czyli po
prostu: data vizualization. Moe ona przebiera posta tradycyjnych wykresw czy
diagramw, infografik albo bardziej zoonych form czyli: dygital storytelling.
Infografika to przedstawienie rnych informacji czy danych za pomoc technik
wizualizacyjnych - poczwszy od wykresw, diagramw czy histogramw po wyrafinowane
13 Anne Burdick, Johanna Drucker, Peter Lunenfeld, Tood Presner, Digital
Humanities, The MIT Press, 2012, s. 9

ukady sieci czy relacji. Infografika jest poczeniem dwch elementw: danych (najczciej
ilociowych) i historii. Z jednej strony pozwala nam to zrozumie skomplikowane zalenoci
midzy danymi zamknitymi w bazach i tabelkach, z drugiej pokazuje nowe historie, ktre
niejednokrotnie zmieniaj nasze patrzenie na rzeczywisto. Dobra infografika zawiera oba te
elementy. Infografika bez historii jest tylko zwyk ilustracj liczb, a infografika, ktra nie
wychodzi poza adny obrazek nie przekazuje istotnych czy wartociowych informacji14.
Dygital strytelling to z kolei: 1) krtkie filmy (nieprzekraczajce 8 minut) ukazujce
historie najczciej z wasnego ycia tworzone za pomoc cyfrowych narzdzi i majcych
charakter multimedialny, 2) to caa gama cyfrowych narracji (w postaci stron www,
rozbudowanych prezentacji, filmw, podcastw, a nawet narracyjnych gier komputerowych)
na rne tematy czsto cechujcych si nielinearn fabu, interaktywnoci i oczywicie
multimedialnoci15. Niektrzy uwaaj je za nowoczesn kontynuacj tradycyjnej sztuki
opowiadania.
W ostatnich latach pojawiy si specjalne aplikacje suce do tworzenia dygital
storytelling i to on-line. Dostarczaj one narzdzi do samodzielnego konstruowania
cyfrowych opowieci. S darmowe i pozwalaj stworzy z rnych danych i infografik
zaawansowane narracje, ktre nastpnie mog by rozbudowywane o nowe elementy i
informacje. Do najpopularniejszych zaliczy mona: Storify, Voicethread, Emaze, Project i
Visualy. Dygital storytelling pozwalaj rwnie na jakociow interpretacj danych czy
infografik. Tekst bowiem odgrywa w tych opowieciach wan rol i dziki temu uzyskujemy
pogbion analiz zjawisk.

IV

Big data, ktre s tworem spoeczestwa informacyjnego stawiaj przed naukami

spoecznymi i humanistycznymi nowe wyzwania. Przed kulturoznawstwem take. Chcc
bowiem zrozumie procesy, ktre maj miejsca w Informacjonalizmie nie moemy uciec od
analizy wielkich zbiorw danych, ktre on generuje. Mona zaryzykowa stwierdzenie, e big
data to nie tylko nowy przedmiot bada dla nauk o kulturze, lecz take, i to ju w niedalekiej
przyszoci by moe gwny przedmiot bada tych dyscyplin.
Informacjonalizm ju przeobrazi nauk. Wprowadzi do praktyki badawczej nowe
formy pracy (zbiorowa inteligencja). Umoliwi pojawienie si obywatelskich badaczy (ruch
crouwdsourcingowy). Powstay nowe kanay komunikacji (Internet) i nowe sposoby
dystrybucji wiedzy. Problem z big data spowodowa jednake bardziej rewolucyjne
przemiany. Zmieni si bowiem sam przedmiot bada. S nim teraz cyfrowe lady, dane czy
14 http://centrumcyfrowe.pl/projekty/szkola-infografiki/
15 http://en.wikipedia.org/wiki/Digital_storytelling

wytwory, ktre kadego dnia produkuje spoeczestwo informacyjne. Nie s ich w stanie
przerobi najpotniejsze nawet zespoy uczonych (i to wsparte ochotnikami z poza
instytucjonalnej nauki). Znaczn cz zada badawczych przejmuj wic komputery. Jest to
doskonale widoczne zwaszcza w przypadku bada w tzw. czasie rzeczywistym.
Analizujc big data szukamy wzorw, prawidowoci i trendw. Szukamy relacji i
korelacji midzy uczestnikami rnych zdarze i to nie tylko w Internecie. Majc do
dyspozycji ogromne iloci danych i metadanych moemy uzyskiwa bardziej pewne wyniki
ni w przypadku pracy z ograniczonymi rdami tak jak to byo w tradycyjnej analogowej
nauce.
Big data wymusza jednake na uczonych, jak i wszystkich innych, ktrzy si nimi
zajmuj konieczno zmiany swego warsztatu pracy i metodologii. Nieodzown jego/jej
czci staj si kompetencje informatyczne. Badania nad big data zasypuj take podziay
midzy dyscyplinami. Zasypuj take podziay midzy humanistami a przedstawicielami
nauk cisych. Tworzy si swoista: Trzecia Kultura, w ktrej przedstawiciele tych dwch
wielkich grup nauk wsppracuj ze sob, a nie rywalizuj w dziele opisywania, wyjaniania i
rozumienia wiata.