KARTA WZORW - ALGEBRA I GEOMETRIA

Definicja

Ukady rwna liniowych

Ukad rwna liniowych

Ukadem m rwna liniowych z n niewiadomymi x1, x2, , xn gdzie m, n N nazywamy
ukad rwna postaci: (

aij ,b i R ; dla 1 i m ,

1 i m

a11 x 1+ a12 x 2 ++a 1n x n=b 1

a21 x 1+ a22 x 2 ++ a2 n x n=b 2

am 1 x 1 +am 2 x 2+ +amn x n=b m

Rozwizanie ukadu: cig liczb x1, x2, , xn
Ukadowi temu odpowiada ukad macierzowy AX = B, gdzie

A=

a11 a12 a13 a1 n

a 21 a22 a23 a2 n
a 31 a32 a33 a3 n

am 1 a m 2 am 3 a mn

] [] []
; X=

x1
x2
x3 ; B =

xn

b1
b2
b3

bm

A macierz gwna, X kolumna niewiadomych, B kolumna wyrazw wolnych

Ukad jednorodny:
AX = 0
Ukad niejednorodny:
AX = B (B0)

Ukad Cramera: ukad AX = B gdzie A jest macierz kwadratow nieosobliw

(dla n niewiadomych jest n rwna, det A 0)
Rozwizywanie ukadw Cramera:
1. Definicja: Ukad Cramera ma dokadnie jedno rozwizanie postaci:
n stopie macierzy A,
det A1
Aj macierzy w ktrej j-t kolumn zastpiono kolumn
1 det A2
wyrazw wolnych B
X=

det A

[ ]

det An

2. Metoda macierzy odwrotnej: przeksztacamy rwnanie z postaci AX = B mnoc

lewostronnie przez A-1 do postaci: X = A-1B.
3. Metoda eliminacji Gaussa-Jordana:
I.

Budujemy macierz rozszerzon [A|B]

II.

Wykonujc operacje elementarne na wierszach przeksztacamy j do postaci [I|

X].
gdzie A przechodzi w I (macierz jednostkowa) a B w X kolumna rozwiza.

[A|B]=

[ |]
a11
a21
a31

an 1

a12
a22
a32

an 2

a1 n
a2 n
a3 n

ann

b1
b2
operacje elementarne
b3
n a wierszac h

bn

[ |]
1
0
0

0 0
1 0
0 0

0 1

x1
x2
x3

xn

= [I|X]

Rzd macierzy
Definicja

Minor macierzy stopnia n: wyznacznik utworzony z elementw stojcych na

przeciciu wybranych k kolumn i k wierszy. Macierz o wymiarach m*n posiada
minorw stopnia k.

(mk)( nk)

KARTA WZORW - ALGEBRA I GEOMETRIA

Ukady rwna liniowych

Rzd macierzy: stopie najwikszego niezerowego minora. Ozn. Rz(A) lub rank (A).
Waciwoci:
1)
Rzd macierzy nieosobliwej jest rwny jej stopniowi
2)
Operacje elementarne na wierszach (kolumnach) nie zmieniaj jej rzdu
3)
Rzd macierzy i jej transpozycja s jednakowe rz(A) = rz(AT)
Metody wyznaczania rzdu
1) Z definicji, przeksztacajc macierz i badajc minory.
2) Za pomoc operacji elementarnej przeksztacajc macierz do macierzy
schodkowej: w kolejnych niezerowych wierszach pierwsze niezerowe elementy
znajduj si w kolumnach o rosncych numerach (tworz schodki). Rzd macierzy
rwny jest liczbie schodkw.

Np.

KARTA WZORW - ALGEBRA I GEOMETRIA

Ukady rwna liniowych

Twierdzenie Kroneckera-Capellego
Ukad rwna macierzowych AX = B ma rozwizanie wtedy i tylko wtedy gdy rzd
macierzy A jest rwny rzdowi macierzy rozszerzonej [A|B].

Rz A = Rz [A|B].
Liczba rozwiza ukadu (dla A stopnia n n niewiadomych):
1) Rz A Rz [A|B]
- brak rozwiza (sprzeczny),
2) Rz A = Rz [A|B] = n
- jedno rozwizanie (oznaczony),
3) Rz A = Rz [A|B] = r < n - nieskoczenie wiele rozwiza, zalenych od n-r parametrw.

Metody rozwizywania dowolnych ukadw rwna

Definicja

rwnowano ukadw rwna

Dla A, A, B, B o wymiarach odpowiednio: mn, kn, m1, k1, Gdzie X, X s
macierzami niewiadomych przy czym (x1, x2, , xn) jest permutacj cigu (x1, x2, , xn).
Mwimy e ukady s rwnowane jeeli zbiory ich rozwiza s jednakowe.

Przeksztacenia rwnowane:
przeksztacenia te zamieniaj ukad AX = B w ukad rwnowany (o tym samym zbiorze
rozwiza):
1) Operacje elementarne na wierszach,
2) Skrelenie wiersza zoonego z samych zer, wi
3) Skrelenie jednego z wierszy rwnych lub proporcjonalnych, wi ~wj
4) Zamiana miejscami dwch kolumn macierzy A przy jednoczesnej zamianie
odpowiadajcych im niewiadomych.
Metoda eliminacji Gaussa-Jordana
AX = B ukad rwna liniowych gdzie A jest wymiaru mn
1) Budujemy macierz rozszerzon ukadu postaci [A|B]

przeksztacenia
rwnowane

2)
Na niej dokonujemy przeksztace rwnowanych doprowadzajc do postaci [A|
B].
Interpretacja rozwizania:
a)
zr+1 0
- ukad sprzeczny,
b)
brak ostatniego wiersza (zerowego macierzy [A|B]) i n = r to ukad AX = B jest
rwnowany ukadowi Cramera
oznaczony, jego jedyne rozwizanie tworzy kolumna z1, ., zr.
c)
brak ostatniego wiersza i n > r ukad AX = B jest nieoznaczony (nieskoczenie
wiele rozwiza), przy czym r niewiadomych jest zalenych od pozostaych n-r
rozwiza (parametry).
r jest rzdem macierzy A.
Uwaga:
operacje nietypowe dla innych eliminacji Gaussa a tu wystpujce:
1) Skrelenie wiersza zer,
2) Skrelenie wiersza rwnego lub proporcjonalnego do innego wiersza,
3) Brak elementu niezerowego w danej kolumnie ( nie mona ustawi 1 na diagonali)
przestawiamy ca kolumn wraz z niewiadom na przedostatnie miejsce ( przed B)
niewiadoma ta bdzie parametrem.