Destination:

MATURA 2015

Jak poprawia bdy w kontekcie

przygotowania do egzaminu
maturalnego nie demotywujc ucznia
Autor: Agnieszka Bandrowska

ojcie demotywacji pojawio si w metodyce nauczani,a jzykw obcych stosunkowo niedawno, w latach 90., kiedy
Drnyei w oparciu o teori planowanego
zachowania Ajzena okreli to zjawisko
jako czynniki zewntrzne, osabiajce motywacj
do podjcia si jakiej czynnoci. Kolejne badania
przeprowadzone przez Sakai and Kikuchi sprecyzoway t definicj, podajc dokadnie demotywujce czynniki takie jak brak poczucia pewnoci
siebie, brak opieki i pomocy ze strony nauczyciela, zbyt dua krytyka w stosunku do procesu uczenia i zaplanowanych rezultatw przewidzianych
w programie nauczania, autorytaryzm nauczyciela, czste poczucie poraki i brak moliwoci
kreatywnego mylenia.
Co wic naleaoby zrobi, w dobie tak czstych
zmian edukacyjnych i wdraania nowych form
egzaminacyjnych, aby ucze by zmotywowany,
a nauczyciel mia poczucie efektywnoci procesu
nauczania i sukcesu w procesie pedagogicznym.
Najbardziej istotn rzecz, z ktrej wynikaj wspomniane czynniki demotywujce, jest
korektura bdw popenianych przez ucznia.
Nowa matura przyniosa nam wiele zmian pod
wzgldem oceniania poszczeglnych elementw
wypowiedzi pisemnej treci, spjnoci i logiki
wypowiedzi, zakresu rodkw jzykowych i ich
poprawnoci. Z informacji podanych w wytycznych do nowej matury 2015 wida, e najwicej
punktw (4 punkty) na poziomie podstawowym
ucze moe otrzyma za prawidowe i szczegowe przekazanie treci, a pozostae kryteria,
czyli spjno i logika wypowiedzi, zakres i poprawno rodkw jzykowych, utrzymuj si na
poziomie 2 punktw. Na poziomie rozszerzonym
najbardziej istotne s znowu elementy treci
i formy (5 punktw -ilo uzyskana ze stosunku

realizacji obydwu kryteriw), spjno i logika

- 2 punkty, a zakres rodkw i ich poprawno po
3 punkty. Nasuwa si do logiczny wniosek dotyczcy gradacji pod wzgldem wanoci obszarw podlegajcych korekturze nieprawidowoci
w wypowiedzi pisemnej, co oczywicie moe spotka si z rnymi opiniami wrd nauczycieli.
Bez wzgldu na osobisty stosunek do problemu,
mona jednak przyjrze si dwm gwnym zagadnieniom: co poprawia i jak poprawia, dodajc do tego jeszcze bardzo ciekawy aspekt czym
poprawia.

Co poprawia
Przede wszystkim patrzc przez pryzmat nowej
matury 2015, nie kamy uczniw za koncepcje,
intencje czasami postrzegane przez nas za irracjonalne lub nawet absurdalne docemy ich pomysowo i postarajmy si zauway potencja
kreatywnoci. Skomentujmy realizacj zadania
jako ciekawe, intrygujce, dajc im moliwo
wykazania si jeszcze wiksz pomysowoci
przy kolejnej realizacji zadania. Kadmy nacisk
na twrczo proaktywn, polegajc na korzystaniu z dostrzeonych moliwoci dziaania
i sterowan pozytywnymi emocjami, unikajmy
za twrczoci reaktywnej, sterowanej emocjami negatywnymi - gwnie lkiem i motywowanej wycznie czynnikami zewntrznymi (np. z
ocen ). Co ciekawe Lee w swoich badaniach odkry korelacj pomidzy nisk ocen, ktra wrcz
odciga ucznia od skupienia si na informacji
zwrotnej, a efektywnoci pracy nauczyciela
i prby pozytywnego wpywu na proces uczenia. Na etapie wprowadzania form pisemnych
i utrwalania tego materiau nie posugujmy si

Destination:

MATURA 2015

od razu technicznymi terminami wzitymi

z kryteriw maturalnych oceniajcych stopie
realizacji zadania ucze (nie) odnis si i (nie)
rozwin brzmi to bardzo formalnie, tworzy barier i dystans i zdecydowanie wpywa demotywujco na ucznia. Czytajc prac ucznia starajmy
si skupi najpierw na treci i formie, a potem na
poprawnoci jzykowej, robic to odwrotnie percepcja pracy bdzie zaburzana przez naniesione
przez nas korekty.
Oczywicie nie moemy te pomin innych
elementw podlegajcych ocenie oprcz treci
i formy, nawet jeli ucze otrzymuje za nie na
egzaminie maturalnym mniejsz ilo punktw.
Z informatora maturalnego wynika, e nie bdzie
istnia aden przedzia procentowy okrelajcy,
ile punktw ucze otrzyma za popenione bdy
wydaje si, e jest to kwestia oglnego odbioru treci i jej wartoci komunikatywnej, a co za
tym idzie mniej rygorystyczne podejcie do kwestii poprawnoci gramatycznej. Czy to dobrze,
czy le? Ciekawostk jest fakt, e to nowe do
nietypowe rozwizanie wprowadzone do nowej
matury wydaje si nawizywa do ostatnich bada Truscotta, ktry stwierdzi, e poprawa bdw gramatycznych nie przynosi adnego efektu
i nie wpywa na przyspieszeniu procesu uczenia
si jzyka obcego i zwikszenie kompetencji lingwistycznej. Czy moemy sobie jednak pozwoli na tak radykalne rozwizanie? Z pewnoci
nie, biorc pod uwag wiele innych czynnikw
zewntrznych, takich jak wymagania systemu,
rodzicw i samych uczniw, ktrzy widz jednak
w procesie korektury bdw wiele pozytywnych
rzeczy. Biorc wic pod uwag te czynniki, kwesti sporn nie jest w naszej sytuacji czy poprawia, tylko jak poprawia.

metoda bezporednia polegajca na naniesieniu

poprawek w miejscach, gdzie pojawiy si bdy
i metoda porednia, ktra oparta jest na zasygnalizowaniu uczniowi, jakiego rodzaju bd zosta
popeniony. Obydwie metody maj swoich zwolennikw i przeciwnikw z pewnoci metoda
pierwsza bdzie motywujca dla uczniw na niskim poziomie zaawansowania jzykowego, poniewa na tym etapie procesu uczenia si, ucze
nie operuje jeszcze tak du znajomoci rodkw
jzykowych, a zakres umiejtnoci jest jeszcze
bardzo ograniczony. Natomiast dla uczniw na
wyszym poziomie zaawansowania jzykowego
metoda porednia moe zdziaa cuda. Widzc
tylko symbole lub opracowany przez nauczyciela

Jak poprawia
Czsto uczniowie nie rozumiej sposobu, w jaki
ich bdy, gwnie leksykalne i gramatyczne, zostay poprawione, co jeszcze bardziej ich demotywuje. Dlatego te powinnimy si zastanowi,
w jaki sposb poprawia bdy, aby uczniowie potraktowali korektur bdw jako bodziec do wnikliwej analizy i dalszej pracy nad rozwijaniem
kompetencji jzykowych. Istniej dwie metody
poprawiania bdw w wypowiedzi pisemnej:

inny graficzny sposb korektury bdw, ucze

odbiera to jako pewnego rodzaju niezaleno
i odpowiedzialno - czuje si osob doros, ktra
ma wpyw na podejmowanie wasnych dziaania
i decyzji. Posugujc si t drug metod nauczyciel moe z kolei sam okreli sposb zaznacza-

Destination:

MATURA 2015

nia bdw, czynic w ten sposb ucznia bardziej

lub mniej autonomicznym - np. stosujc symbole
sp. bd w zapisie; wo bd w szyku zdania
nauczyciel sugeruje rodzaj bdu delikatnie ograniczajc prac ucznia, ale nadal motywuje go do
wasnych poszukiwa. W przypadku najbardziej
zaawansowanych uczniw nauczyciel moe stosowa np. (x) na kocu linii, sugerujc jeden bd,
lub (xx) dwa bdy, dajc uczniowi cakowit
niezaleno w poszukiwaniu prawidowych rozwiza. Dobr metod i technik zaley od wielu
czynnikw, ale to nauczyciel powinien okreli,
ktry sposb bdzie najbardziej motywujcy dla
indywidualnego ucznia.

Bibliografia:
Dornyei, Z. (2001). Teaching and researching
motivation.
Ferris, D. & Hedgcock, J.S. (1998). Teaching ESL
Composition: Purpose, Process, and Practice.
Mahwah: Lawrence Erlbaum.
Lee, I. (2008). Understanding teachers written feedback practices in Hong Kong secondary classrooms. Journal of Second Language Writing 17: 6985.
Truscott, J. (1996). The case against grammar correction in L2 writing classes. Language Learning
46: 327-369.

Czym poprawia
Co zazwyczaj robi uczniowie z poprawionymi
pracami wkadaj je pomidzy stos innych materiaw i biernie akceptuj mniejsz lub wiksz ilo popenionych bdw lub te godz si
ze swoj bezsilnoci, widzc mnstwo czerwonych skrele, podkrele i adnotacji. No wanie
kolor czerwony tak uwielbiany przez nauczycieli okazuje si by wedug bada prof. Richard
Dukes i Heather Albanesi z University of Colorado
postrzeganym jako krzyk i, co ciekawe, uwagi nanoszone w tym kolorze s przejawem niesprawiedliwej krytyki. Z kolei wedug tych samych bada
uywanie przez nauczyciela koloru niebieskiego
bd czarnego odbierane jest przez uczniw jako
objaw sympatii, pomocy i kompetencji. Z moich
wasnych obserwacji wynika rwnie, co ciekawe, e prace sprawdzane w kolorze czerwonym
oceniane s przez nauczyciela o wiele surowiej
ni prace, w ktrych uyto koloru czarnego bd
zielonego. Uwagi nanoszone przez nauczyciela
w kolorze czerwonym s bardziej formalne i lakoniczne, pozbawione adunku emocjonalnego,
w innym kolorze ni czerwony uwagi s dusze, odzwierciedlaj stosunek sprawdzajcego do
treci i wykorzystanych struktur oraz do samego
autora wypowiedzi pisemnej.
Tak wic kwesti wzmocnienia motywacji
w duym stopniu jest korektura bdw zrbmy wszystko, aby uczniowie podchodzili do poprawionych przez nas zada jak do swojej pracy
badawczej podchodzi Thomas Alva Edison, ktry
powiedzia: Nie odniosem poraki. Po prostu odkryem 10000 bdnych rozwiza.