Arkusz zawiera informacje

prawnie chronione do momentu

rozpoczcia egzaminu.

MHI
2016

UZUPENIA ZDAJCY
KOD

PESEL

miejsce
na naklejk

EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII

POZIOM ROZSZERZONY
DATA: 17

maja 2016 r.
GODZINA ROZPOCZCIA: 9:00
CZAS PRACY: 180 minut
LICZBA PUNKTW DO UZYSKANIA: 50

Instrukcja dla zdajcego

1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 37 stron (zadania 127).
Ewentualny brak zgo przewodniczcemu zespou nadzorujcego
egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kadym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu albo pira tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
5. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane.
6. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swj numer PESEL
i przyklej naklejk z kodem.
7. Nie wpisuj adnych znakw w czci przeznaczonej dla egzaminatora.

MHI-R1_1P-162

Ukad graficzny
CKE 2015

MHI
2016

Zadanie 1.
Fragment dziea staroytnego historyka
Wobec jawnego zerwania ukadu Ateczycy przygotowywali si do wojny tak samo
Lacedemoczycy i ich sprzymierzecy. Obie strony miay zamiar wysa poselstwo do krla
perskiego i do innych barbarzycw, skd tylko mogy si spodziewa jakiej pomocy. []
Oglna sympatia bya wyranie po stronie Lacedemoczykw, zwaszcza e uroczycie
zapowiedzieli oswobodzenie Hellady. Na rwni z prywatnymi ludmi pastwa staray si, jak
tylko mogy, pomc Lacedemoczykom; kademu zdawao si, e sprawa ucierpi na tym,
jeli on sam nie wemie w tym udziau. Tak wrogo przewanie odnoszono si
do Ateczykw; jedni pragnli uwolni si spod ich panowania, inni bali si mu ulec.
Tukidydes, Wojna [], prze. K. Kumaniecki, Warszawa 1988, s. 9091.

Zadanie 1.1. (01)

Zaznacz poprawne dokoczenie zdania.
Wydarzenia opisane w tekcie rozegray si
A.
B.
C.
D.

przed bitw pod Maratonem.

midzy bitw pod Termopilami a bitw pod Salamin.
midzy bitw pod Platejami a bitw pod Cherone.
po bitwie pod Issos.

Zadanie 1.2. (01)

Rozstrzygnij, czy wydarzenia opisane w tekcie dotycz wojen grecko-perskich.
Odpowied uzasadnij, odnoszc si do rda.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 2. (01)
Fragment opisu jednego dnia z ycia starego Rzymianina w licie Pliniusza Modszego1
Rano ley pewien czas na sofie [...], prosi, by mu podano obuwie, przechodzi spacerkiem
3000 krokw [...]. Jeeli nie ma nikogo, lektor czyta mu ksik [...]. Po przejadce [...]
udaje si do swego pokoju i zaczyna pisa. Pisze bowiem, i to w jzyku greckim i aciskim,
bardzo dobre wiersze liryczne [...]. Po kpieli kadzie si, a posiek zjada nieco pniej [...].
Nadchodzi pora gwnego posiku, ktry jest podany elegancko [...]; s i korynckie
naczynia, ktre Spurinna bardzo lubi [].
D. Ostapowicz, S. Suchodolski, D. Szymikowski,
Od Hammurabiego do Fukuyamy. Nowa matura z historii. Przekazy rdowe z wiczeniami, t. I,
Od staroytnoci do 1789 roku, Gdask 1999, s. 4243.
1

Pliniusz Modszy (61 lub 62114 r.) pisarz rzymski, namiestnik Bitynii, prowadzi korespondencj
z cesarzem Trajanem.

Strona 2 z 37

MHI_1R

Na podstawie tekstu podaj dwa argumenty, ktre potwierdzaj tez rzymskiego poety
Horacego: zdobyta Grecja podbia dzikiego zdobywc.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 3. (01)
rdo 1. Fragment opracowania historycznego
Zdumiewaj nas wielkie klski w bitwach morskich, jakie Kartaginie, pastwu przecie
na wskro morskiemu, w pierwszej wojnie punickiej zadali Rzymianie. Czsto byy one
jednak spowodowane nadmiern ostronoci kartagiskich dowdcw, brakiem waciwych
decyzji, niechci do podejmowania jakiegokolwiek ryzyka.
L. Mrozewicz, Historia powszechna. Staroytno, Pozna 1999, s. 229230.

rdo 2. Plan bitwy

J. Dowiat, Historia 1, Warszawa 1985, s. 132.

Rozstrzygnij, czy do bitwy przedstawionej na planie doszo w trakcie wojny opisanej

w tekcie. Odpowied uzasadnij, odwoujc si do obu rde.
..
..
..
..
Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

1.1.
1

Strona 3 z 37

1.2.
1

2.
1

3.
1

Zadanie 4. (01)
Mapa. Podzia pastwa Frankw

Na podstawie: Atlas historyczny. Od staroytnoci do wspczesnoci, Warszawa 2008, s. 21.

Na podstawie mapy oce prawdziwo poniszych zda. Zaznacz P, jeli zdanie

jest prawdziwe, albo F jeli jest faszywe.

1.

Na terytorium oznaczonym cyfr 2 znajdowaa si miejscowo,

w ktrej dokonano podziau pastwa Frankw.

2.

W wyniku podziau pastwa Frankw Lotar otrzyma,

wraz z terytorium oznaczonym cyfr 3, tytu cesarski.

3.

Wadz nad obszarem oznaczonym cyfr 1 obja w roku podziau

pastwa Frankw dynastia Kapetyngw.

Strona 4 z 37

MHI_1R

Zadanie 5. (02)
Fotografia. Katedra w Chartres

www.paradoxplace.com

Przedstawiona budowla zawiera elementy charakterystyczne dla dwch stylw

architektonicznych dominujcych w redniowieczu. Podaj nazwy tych stylw oraz wska
po jednej cesze kadego z nich.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 5 z 37

4.
1

5.
2

Zadanie 6. (01)
rdo 1. wity Tomasz z Akwinu o poyczkach
Twierdz zatem, e przyjmowanie lichwy za poyczk jest samo w sobie niesprawiedliwe,
poniewa sprzedaje si to, czego nie ma. [...] Wniosek: nie wolno bra niczego, co da si
oceni wedug wartoci pieninej, jako wynagrodzenia za poyczk pienidzy [...].
rda i materiay do nauczania historii, red. S. Sierpowski, Warszawa 1998, s. 67, 69.

rdo 2. Fragmenty opracowania historycznego

Operacje kredytowe byy cile zwizane z pobieraniem odsetek. []
Zakaz pobierania odsetek obchodzono take na rozmaite inne sposoby. [] W skrypcie
dunym wymieniano po prostu kwot wiksz od wypoyczonej. Czsto te odsetki
nazywano darem [] za koszty poniesione przez wierzyciela [].
Zakaz pobierania odsetek, istniejcy w teorii, a niewykonalny w praktyce, dostarcza
czsto dunikom wygodnego pretekstu, by w oparciu o doktryn kanoniczn, poczytujc
umowy poyczkowe za niewane, odmawia nie tylko zapaty umwionych odsetek,
ale i poyczonej sumy. [] Jednoczenie niebezpieczestwa zwizane z poyczaniem
pienidzy [...] powodoway wzrost stopy procentowej [...].
J. Kuliszer, Powszechna historia gospodarcza redniowiecza i czasw nowoytnych, t. I,
Warszawa 1961, s. 357358, 360.

Podaj dwa opisane w rdle 2. skutki spoeczno-ekonomiczne stosowania zasad

sformuowanych w rdle 1.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (02)
rdo z epoki [fragment]
[] My, Ludwik, z boej aski, wgierski, polski, dalmacki itd. krl, chcemy, aby doszo
do wiadomoci wszystkich, tak obecnych, jak i przyszych, e:
2. [] Gdybymy z aski boej opatrznoci mieli syna lub synw, jednego z nich
a gdyby ich nie byo jedn z naszych crek ju urodzonych i yjcych lub mogcych si
w przyszoci urodzi [] tego lub t panowie, szlachta, mieszczanie i kady z osobna
mieszkaniec Krlestwa Polskiego maj uwaa za dziedzica i nastpc naszego [].
6. Chcemy zadowoli si tym tylko, aby corocznie na w. Marcina wyznawc
[11 listopada] nam [] pacono po dwa grosze zwykej monety, w Krlestwie obieg majcej
[], z kadego osiadego i dzieronego anu lub jego czci.
[] w rdach. Wybr tekstw rdowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii
i studentw, oprac. M. Sobaska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997, s. 183184.

Odwoujc si do treci dokumentu, podaj nazw dynastii, ktrej przedstawicielem by

jego wystawca, oraz wyjanij cel wystawienia tego pisma.
Nazwa dynastii:
.......................................................................................................................................................
Strona 6 z 37

MHI_1R

Cel wystawienia dokumentu:

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 8. (01)
rdo 1.
Schemat kartograficzny. Trasy wypraw geograficznych w XVXVI w.

Na podstawie: Atlas historyczny. Od staroytnoci do wspczesnoci, Warszawa 2008, s. 4647.

rdo 2. Relacja z wyprawy [] Alvaro Velho [fragment]

W niedziel zbliylimy si do najwyszych gr, jakie kiedykolwiek widzielimy;
wznosz si one nad miastem Kalikat. [] Z okolicy Kalikatu [] pochodz przyprawy
korzenne uywane na wschodzie, [a take] na zachodzie []. Z Kalikatu pochodzi take
wiele rnych kamieni szlachetnych. W miecie tym s nastpujce korzenie z miejscowych
zbiorw: imbir, pieprz i cynamon, cho ten ostatni nie jest tak dobry jak z wyspy Cejlon,
oddalonej std o osiem dni drogi, skd rwnie trafia do Kalikatu.
Wiek [] w rdach. Wybr tekstw rdowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii
i studentw, oprac. M. Sobaska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1999, s. 29, 3233.

Wpisz poniej cyfr, ktr na mapie oznaczono tras podry autora relacji ze rda 2.
...

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 7 z 37

6.
1

7.
2

8.
1

Zadanie 9. (01)
rdo 1. Fragment drzewa genealogicznego dynastii Rurykowiczw
Wasyl II lepy (14151462)
wielki ksi moskiewski
Maria c. ks. maojarosawskiego Dymitra

Iwan III Srogi (14401505)

wielki ksi moskiewski
1. Maria Twerska z d. Giedymicz
2. Zoe z dynastii Paleologw, bratanica ostatniego cesarza bizantyjskiego

Wasyl III (14791533)

wielki ksi moskiewski
1. Salomea Saburowa z tatarsko-ruskiej rodziny szlacheckiej z Suzdalu
2. Helena Gliska z tatarsko-ruskiego rodu kniaziw litewskich
Objanienia:
c crka;
ks. ksi;
z d. z domu;
maestwo;
1, 2 kolejno maestw.
Na podstawie: Sownik wadcw Europy redniowiecznej, red. J. Dobosz i M. Serwaski, Pozna 2002,
s. 147148, 384; Sownik wadcw Europy nowoytnej i najnowszej, red. J. Dobosz i M. Serwaski,
Pozna 2002, s. 375.

rdo 2. List mnicha Filoteusza do wielkiego ksicia moskiewskiego []

Niech wie o tym kraj twj, wadco prawosawny, e wszystkie krlestwa prawosawnej wiary
chrzecijaskiej zczyy si w twoim. Ty car jedyny dla wszystkich chrzecijan pod tym
niebem [...]. Pamitaj i suchaj monarcho prawosawny [...], [e] dwa Rzymy upady, trzeci
stoi, czwartego nie bdzie, gdy twoje krlestwo chrzecijaskie przez adne inne
nie zostanie zastpione.
A. Serczyk, [], Wrocaw 1977, s. 21.

Strona 8 z 37

MHI_1R

Rozstrzygnij, ktry zwizek maeski mia suy budowaniu pozycji ksistwa

moskiewskiego opisanej w rdle 2. Odpowied uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 10.
Fragment opracowania historycznego
Mtwy okazay si [te] katastrof dla Jana Kazimierza. [] Sawa jego jako wodza zmalaa
do zera. [] Klska pod Mtwami zmusia nieszczsnego krla do faktycznej
kapitulacji []. 31 lipca 1666 r. podpisano now, tym razem ostateczn, ugod
w gonicach. Krl musia zrzec si raz na zawsze planw elekcji vivente rege i przyrzec
zbuntowanym onierzom, walczcym po stronie [], wypat odu oraz amnesti.
Z. Wjcik, Jan Kazimierz Waza, Wrocaw 1997, s. 178.

Zadanie 10.1. (01)

Podaj stosowan w historiografii nazw wydarzenia, do ktrego odnosi si rdo.
.......................................................................................................................................................

Zadanie 10.2. (01)

Wyjanij pojcie elekcji vivente rege.
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 9 z 37

9.
1

10.1. 10.2.
1
1

Zadanie 11.
Mapa. Rzeczpospolita w latach 16191699

Kierunki najazdw (w latach):

Rzeczpospolita w 1619 r.

kozackich (164851)

lenna Rzeczypospolitej

rosyjskich (165456),
(165867)

granica Rzeczypospolitej po traktacie w Polanowie w 1634 r.

szwedzkich (165558)

obszar zajty przez Turcj w latach 167299

siedmiogrodzkich (1657)

granica po traktacie w Karowicach w 1699 r.

tureckich (167273)

granica midzy Wielkim Ksistwem Litewskim a Koron

Krlestwa Polskiego od 1569 r.

stae szlaki najazdw tatarskich

miejsca bitew

Na podstawie: K. Zieliska, Z. Kozowska, Dzieje nowoytne 14921815, Warszawa 1994, s. 169.

Zadanie 11.1. (01)

Napisz, gdzie podpisano porozumienie, w efekcie ktrego Turcja na lata 16721699
zaja obszar zaznaczony na mapie. Podaj nazw miasta.
.......................................................................................................................................................

Strona 10 z 37

MHI_1R

Zadanie 11.2. (01)

Zaznacz poprawne dokoczenie zdania.
Na podstawie mapy mona stwierdzi, e
A.
B.
C.
D.

w XVII w. Ukraina bya czci Wielkiego Ksistwa Litewskiego.

Rzeczpospolita w latach 16341699 powikszya swoje terytorium.
po podpisaniu traktatu w Karowicach Rzeczpospolita utracia Podole.
Prusy Ksice w czasie potopu szwedzkiego zmieniy swj status polityczny.

Zadanie 12. (01)

rdo 1. Fragment rda z epoki
Monarcha nie potrzebuje przed nikim zdawa sprawy ze swych rozporzdze [...]. Bez tej
wadzy absolutnej nie moe zdziaa nic dobrego ani niszczy zego. [] Odj wadz
monarsze znaczy podzieli pastwo, tj. zakci spokj publiczny, stworzy dwch panw
w przeciwiestwie do sw Pisma witego: Nie mona suy dwom panom. Krl jest
na mocy swej wadzy ojcem narodu []. Dlatego najlepiej jest odda ca wadz pastwa
temu, kto ma najwikszy interes w utrzymaniu i wielkoci samego pastwa.
Wiek [] w rdach. Wybr tekstw rdowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii
i studentw, oprac. M. Sobaska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1999, s. 318319.

rdo 2. Fragment rda z epoki

Wszystko byoby stracone, gdyby jeden i ten sam czowiek lub jedno i to samo ciao
magnatw albo szlachty, albo ludu sprawowao owe trzy wadze: tworzenie praw,
wykonywanie publicznych postanowie oraz sdzenie zbrodni lub sporw midzy
obywatelami. [] Poniewa w wolnym pastwie kady czowiek [] winien si rzdzi sam,
trzeba by, aby cay lud [] posiada wadz prawodawcz.
Historia []. Wybr tekstw rdowych dla szk rednich, oprac. J. Eisler, M. Sobaska-Bondaruk,
Warszawa 1995, s. 12.

Odwoujc si do obu rde, wyjanij rnic w pogldach obu autorw na temat istoty
wadzy w pastwie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
11.1. 11.2.
Maks. liczba pkt
1
1
Uzyskana liczba pkt

Strona 11 z 37

12.
1

Zadanie 13. (01)

Monety francuskie (awersy i rewersy), XVIII/XIX w.

1.

2.

3.

H. Billard, Historie 2de. Les Europens dans lhistoire du monde, 2010, s. 228.

Tumaczenia napisw:
Moneta 1. na awersie: Ludwik XVI krl Francuzw, na rewersie: Nard, Prawo, Krl,
trzeci rok wolnoci.
Moneta 2. na awersie: Republika Francuska, na rewersie: jedna decyma, rok 7.
Moneta 3. na awersie: Bonaparte, pierwszy konsul, na rewersie: Republika Francuska,
5 frankw, rok 12.
Strona 12 z 37

MHI_1R

Oce prawdziwo poniszych zda. Zaznacz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo F
jeli jest faszywe.
1.

Wszystkie monety zawieraj elementy symboliczne, wiadczce

o wpywach kultury antycznej.

2.

Moneta 1. zostaa wybita w okresie monarchii konstytucyjnej

we Francji.

3.

Moneta 3. zostaa wybita przed przewrotem 18 brumairea

we Francji.

Zadanie 14. (01)

Anonimowa piosenka o Berku Joselewiczu1
Gdy nie stao Naczelnika,
Nie da si pan Berko zdurzy2.
Gdy nie stao Naczelnika,
W rk pika, na konika,
Z Francuzami wnet si zbrata.
Bonapart zrobi go szefem,
[]
Potem pod ksiciem Jzefem,
[]
Bi si w dwjnasb, bo wet za wet,
Za yda i za Polaka!
M. Janion, Bohater, spisek, mier. Wykady ydowskie, Warszawa 2009, s. 43.
1
2

Berek Joselewicz polski kupiec pochodzenia ydowskiego, pukownik wojska polskiego.

Zdurzy oszuka.

Na podstawie zamieszczonego utworu zaznacz wydarzenie, w ktrym uczestniczy Berek

Joselewicz.
A. konfederacja barska
B. konfederacja targowicka
C. wojna w obronie Konstytucji 3 maja
D. wojna Ksistwa Warszawskiego z Austri

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 13 z 37

13.
1

14.
1

Zadanie 15.
Fotografia. Belweder

www.ulice-warszawy.pl

Zadanie 15.1. (01)

Zaznacz poprawne dokoczenie zdania.
Budynek przedstawiony na fotografii jest reprezentatywny dla
A. baroku.
B. manieryzmu.
C. klasycyzmu.
D. secesji.

Zadanie 15.2. (01)

Wyjanij, jakie wydarzenia tzw. nocy listopadowej rozegray si w budynku
przedstawionym na fotografii.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 14 z 37

MHI_1R

Zadanie 16. (01)

Rodzina Hauke fragment genealogii
Fryderyk Karol Hauke (17371810)
profesor Liceum Warszawskiego

Maurycy Hauke
(17731830)
oficer Legionw Polskich
we Woszech oraz wojsk
Ksistwa Warszawskiego,
genera wojsk Krlestwa
Polskiego

Ludwik August Hauke

(17791851)
dyrektor grnictwa
w Krlestwie Polskim

Jzef Henryk Hauke

(17901837)
kapitan
wojsk Ksistwa Warszawskiego,
genera major wojsk
Imperium Rosyjskiego

Wadysaw Leopold
Hauke
(18001852)
porucznik wojsk
Krlestwa Polskiego,
uczestnik powstania
listopadowego,
na emigracji walczy
w Legionie Mickiewicza

Aleksander Hauke
(18141868)
genera major wojsk
Imperium Rosyjskiego,
prezes Dyrekcji
Warszawskich
Teatrw Rzdowych
w latach 18611868

Jzef Ludwik Hauke-Bosak

(18341871)
oficer wojsk
Imperium Rosyjskiego
(poda si do dymisji
w 1862 r.),
uczestnik
powstania styczniowego,
oraz wojny francusko-pruskiej

Na podstawie: Polski sownik biograficzny, t. IX, WrocawWarszawaKrakw 19601961, s. 304309.

Rozpoznaj przedstawicieli rodziny Haukw, o ktrych informacje podano w tabeli.

Wpisz ich imiona do odpowiednich rubryk.
L.p.
1.
2.
3.
4.

Informacja
Zgin z rk uczestnikw tzw. nocy listopadowej, gdy odmwi
udziau w powstaniu.
W okresie Wiosny Ludw uczestniczy w dziaaniach polskiej
formacji wojskowej we Woszech.
By wsppracownikiem Romualda Traugutta oraz dowdc
oddziau walczcego w Grach witokrzyskich.
W 1865 r. podj decyzj o wystawieniu w Warszawie
prapremiery opery Stanisawa Moniuszki Straszny dwr.

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Imi/Imiona

Nr zadania
15.1. 15.2.
Maks. liczba pkt
1
1
Uzyskana liczba pkt

Strona 15 z 37

16.
1

Zadanie 17. (01)

rdo 1. Awers monety

www.katalogmonet.pl

rdo 2. Piecz

www.omp.org.pl

Rozstrzygnij, ktre z zamieszczonych wyej rde przedstawia godo ustanowione

podczas powstania styczniowego i wyjanij jego symbolik.
Rozstrzygnicie:
.......................................................................................................................................................

Strona 16 z 37

MHI_1R

Wyjanienie:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 18. (02)

Fragment wypowiedzi programowej z epoki
[] [P]astwo moe stworzy tylko nard zdrowy, silny, liczny, posiadajcy wydatn
indywidualno, spjny i silnie do tej odrbnoci przywizany; pastwo polskie stworzy
przede wszystkim nard polski, z rdzennie polskiej ludnoci zoony, polsk yjcy kultur,
gdy zdobdzie on odpowiedni si wewntrz i na zewntrz, wtedy, w odpowiedniej chwili,
moe jedna sobie koncesjami tych, ktrych bdzie potrzebowa: wtedy ustpstwa te bd
waciwie ocenione jako ustpstwa silnych, gdy dzi saba Polska ustpstwami tymi tylko
rozzuchwala rozmaite ywioy przeciw sobie.
Wiek XIX w rdach. Wybr tekstw rdowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii,
studentw i uczniw, oprac. M. SobaskaBondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1998, s. 432433.

Podaj nazw nurtu polskiej myli politycznej uksztatowanego na prze. XIX i XX w.

i reprezentowanego przez zacytowany tekst. Swoj odpowied uzasadnij, przywoujc
dwa argumenty.
Nazwa:
.......................................................................................................................................................

Uzasadnienie:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 17 z 37

17.
1

18.
2

Zadanie 19. (01)

Rysunek zamieszczony we francuskim czasopimie Le Petit Journal, 1911 r.

A. Radziwi, W. Roszkowski, Historia 18711939, Warszawa 1998, s. 53.

Wyjanij, odwoujc si do elementw graficznych rda, w jaki sposb rysunek

propaguje francusk polityk kolonialn.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 18 z 37

MHI_1R

Zadanie 20. (02)

Materia propagandowy z okresu midzywojennego

W. Sienkiewicz, Ilustrowana encyklopedia dziejw Polski, Warszawa 2011, s. 175.

Objanienie: MK marka
Interpretujc tre rda, wyjanij okolicznoci i cel jego powstania.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 19 z 37

19.
1

20.
2

Zadanie 21. (02)

rdo z epoki [fragment]
Do p. Marszaka Sejmu Macieja Rataja.
Wobec wytworzonej sytuacji uniemoliwiajcej mi sprawowanie urzdu Prezydenta
Rzeczypospolitej, zgodnie ze zoon przeze mnie przysig, zrzekam si tego urzdu
i zgodnie z art. 40 konstytucji przekazuj p. Marszakowi Sejmu uprawnienia Prezydenta
Rzeczypospolitej. Jednoczenie zaczam prob o dymisj dotychczasowego rzdu.
A. Garlicki, Z [] do Belwederu, Warszawa 1990, s. 44.

Podaj imi i nazwisko Prezydenta RP, ktrego wypowied zostaa zacytowana w rdle,
a take stosowan w historiografii nazw i rok wydarzenia, ktre skonio go do zoenia
urzdu.
Imi i nazwisko Prezydenta RP:
.......................................................................................................................................................
Nazwa i rok wydarzenia:
.......................................................................................................................................................
Zadanie 22. (01)
rdo 1. Fragment opracowania historycznego
W kocu wrzenia [] spotkali si Daladier [], Chamberlain [] i dwaj wodzowie
Hitler [] oraz Mussolini []. Podpisali oni traktat, upowaniajcy Niemcy do zajcia
Sudetw. Czechosowacji nikt nie pyta o zdanie. Trzy pastwa gwarantoway
nienaruszalno reszty Czechosowacji, ale Niemcy nie podpisay tych gwarancji.
Uratowaem pokj dla naszego pokolenia stwierdzi Chamberlain po powrocie [].
A. Radziwi, W. Roszkowski, Historia 18711939, Warszawa 1999, s. 264265.

Na podstawie rda oce prawdziwo poniszych zda. Zaznacz P, jeli zdanie

jest prawdziwe, albo F jeli jest faszywe.
1.

Porozumienie opisane w rdle byo efektem polityki

appeasementu.

2.

Traktat opisany w rdle, mwicy o zajciu Sudetw

przez Niemcy, wszed w ycie w 1939 r.

3.

Tekst rdowy dotyczy wydarze, ktre poprzedzi

Anschluss Austrii.

Strona 20 z 37

MHI_1R

Zadanie 23. (01)

Oficjalna radziecka karykatura propagandowa z okresu II wojny wiatowej

Historia wiata. Ostatnie piset lat, red. E. Wright, Warszawa 1992, s. 679.

Przeanalizuj rysunek i zaznacz poprawne dokoczenie zdania. Uzasadnij swj wybr,

odwoujc si do wasnej wiedzy.
Karykatura moga powsta najwczeniej w roku
A.
B.
C.
D.

1939.
1940.
1942.
1944.

Uzasadnienie:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 21 z 37

21.
2

22.
1

23.
1

Zadanie 24. (02)

Tabela. Pomoc USA dla Europy w latach 19481954 (w mln dolarw)
Kraj/Obszar
Austria
Belgia Luksemburg
Dania
Francja
RFN
Grecja
Islandia
Irlandia
Wochy
Holandia
Norwegia
Portugalia
Szwecja
Turcja
Wielka Brytania

Ogem
726,1
556,5
278,9
3 103,8
1 472,6
773,9
34,6
146,2
1 577,8
980,1
274,7
49,8
106,8
277,5
3 585,6

w%
5
3,8
1,9
21
10
5,2
0,2
1,0
10,7
6,6
1,9
0,3
0,7
1,9
24,3

Na podstawie: Wiek XX w rdach. Wybr tekstw rdowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli
historii, studentw i uczniw, oprac. M. Sobaska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 311.

Podaj stosowan w historiografii nazw przedsiwzicia, do ktrego odnosi si tabela,

i na podstawie wasnej wiedzy wyjanij, dlaczego pomoc USA nie obja Polski.
Nazwa:
.......................................................................................................................................................
Wyjanienie:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 25.
Fragment artykuu prasowego z okresu zimnej wojny
Prowokacja zawsze naleaa do ulubionych rodkw dziaania rzdw reakcyjnych. [...]
Chodzi w tej podej akcji przede wszystkim o wzbudzenie nieufnoci narodw wobec
Zwizku Radzieckiego, o zatrucie t nieufnoci zwaszcza narodu polskiego, ktrego
przyja z narodem radzieckim zapucia gbokie korzenie. [...] wyrnionym motywem
prowokacji katyskiej w wydaniu amerykaskim jest niewtpliwie ch odwrcenia uwagi
wiata od zbrodni, dzisiaj dokonywanych przez agresorw na narodzie koreaskim,
a w szczeglnoci na onierzach koreaskiej Armii Ludowej znajdujcych si
w amerykaskiej niewoli.
Propaganda Polski Ludowej, d 2007, s. 34.

Strona 22 z 37

MHI_1R

Zadanie 25.1. (02)

Na podstawie informacji zawartych w tekcie i wasnej wiedzy zaznacz poprawne
dokoczenie zda (1.2.).
1. W artykule odniesiono si do zimnowojennego konfliktu, ktry mia miejsce
A.
B.
C.
D.

przed ogoszeniem doktryny Trumana.

midzy rozpoczciem blokady Berlina a powstaniem Ukadu Warszawskiego.
midzy XX Zjazdem KPZR a przejciem wadzy na Kubie przez Fidela Castro.
po kryzysie kubaskim.

2. W czasie wydarze opisanych w rdle na czele PZPR sta

A. Bolesaw Bierut.
B. Wadysaw Gomuka.
C. Edward Gierek.
D. Wojciech Jaruzelski.
Zadanie 25.2. (01)
Uzasadnij za pomoc dwch argumentw, e tekst ma charakter propagandowy.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 26. (01)
Fragment opracowania historycznego
Dopiero w sobot wieczorem, gdy sklepy w caym kraju byy ju zamknite,
za porednictwem radia i telewizji poinformowano wreszcie spoeczestwo oficjalnie
o wprowadzonej [] podwyce cen. [] Wrd towarw, ktrych ceny wzrosy, znalazo si
miso i jego przetwory []. Oprcz artykuw spoywczych droa rwnie, m.in.
wgiel []. Oglnie mona powiedzie, i podroay te towary, ktre kupuje si czsto
przede wszystkim ywno, taniay za te, ktre nabywa si rzadko [].
J. Eisler, [] Geneza, przebieg, konsekwencje, Warszawa 2012, s. 113.

Zaznacz nazw wydarze, do ktrych doprowadzia podwyka cen opisana w rdle.

A. Padziernik 56
B. Marzec 68
C. Grudzie 70
D. Sierpie 80
Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

24.
2

Strona 23 z 37

25.1. 25.2.
2
1

26.
1

Zadanie 27. (012)

Zadanie zawiera pi tematw. Wybierz jeden z nich do opracowania.
1. Od pastwa-miasta do uniwersalnego imperium. Przedstaw etapy ekspansji staroytnego
Rzymu i oce jej skutki. W pracy wykorzystaj materiay rdowe (s. 2526).
2. Scharakteryzuj polityczne i kulturowe konsekwencje wczenia Polski Piastw
do wsplnoty pastw chrzecijaskich (XXIV w.).
3. Gdask jako polski i midzynarodowy orodek gospodarczy. Scharakteryzuj rol Gdaska
w gospodarce Krlestwa Polskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodw w okresie
od 2. po. XV w. do koca XVII w. W pracy wykorzystaj materiay rdowe (s. 27 29).
4. Nikt na caym wiecie Polski nie chce tak ocenia sytuacj w 1914 r. polski historyk
i polityk Micha Sokolnicki1. Wyka, jak zmieniaa si polityka mocarstw wobec sprawy
polskiej w czasie I wojny wiatowej.
5. Scharakteryzuj przemiany gospodarcze i spoeczne w Polsce w latach 19711980.

Wypenia
egzaminator

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

27.
12

Cyt. za: J. Pajewski, Historia powszechna 18711918, Warszawa 2002, s. 379.

Strona 24 z 37

MHI_1R

Materiay rdowe do tematu 1.

rdo A. Polibiusz1, Dzieje [fragment]
Kartagiczycy, z radoci i zapaem wyruszyli naprzeciw [nieprzyjacielowi] ze 130 okrtami.
Tak dalece jednak lekcewayli sobie niedowiadczenie Rzymian, e nawet nie uwaali
za stosowne uszykowa si do walki [], pynli jakby po jak niewtpliw zdobycz. []
Kiedy si Kartagiczycy przybliyli i zobaczyli na przodach wszystkich rzymskich okrtw
wzniesione w gr pomosty, tzw. kruki, wahali si czas jaki []; wkrtce jednak pyncy
na czele [] rzucili si na nich zuchwale. Lecz gdy si starli z okrtami nieprzyjacielskimi,
spady na ich statki ruchome pomosty, po ktrych przechodzili rzymscy onierze
i wszczynali walk na pokadzie. Jedni Kartagiczycy ginli, inni [] poddawali si; bitwa
bowiem przybraa charakter walki pieszej.
1

Polibiusz grecki historyk i kronikarz imperium rzymskiego w okresie republiki z II w. p.n.e.

Teksty rdowe do nauki historii w szkole redniej, nr 9, Krakw 1923, s. 14, 18.

rdo B. Wellejusz Paterkulus1, Historia rzymska [fragment]

Mianowany wodzem [Publiusz Scypion Emilianus], wojn przeciw Kartaginie
prowadzon od dwch lat przez poprzednich konsulw, poprowadzi ze zdwojon energi.
Zburzy doszcztnie miasto nienawistne Rzymianom bardziej przez zawi wyros
z rywalizacji o wadz ni z powodu jakiej krzywdy doznanej podwczas []. Kartagina
ulega zniszczeniu w 672 roku swojego istnienia, lat temu sto siedemdziesit trzy2 [].
W tym samym roku, w ktrym upada Kartagina, Lucjusz Mummiusz znis
z powierzchni ziemi Korynt []. Obaj wodzowie zostali uczczeni imionami pokonanych
przez siebie narodw: jeden otrzyma nazw Afrykaskiego, drugi Achajskiego.
1
2

Wellejusz Paterkulus rzymski historyk z I w.

Rzymianie uwaali, e Kartagina zostaa zaoona 65 lat przed zaoeniem Rzymu.
Wellejusz Paterkulus, Historia rzymska, ks. I, 12, 13, WarszawaWrocawKrakw 1970, s. 1415.

MHI_1R

Strona 25 z 37

rdo C. Tabela. Towary sprowadzane z prowincji w czasach Oktawiana Augusta

Nazwa prowincji
Sycylia
Korsyka i Sardynia
Hiszpania
Ilyria
Macedonia
Achaja
Afryka
Azja
Galia
Bitynia i Pont
Kyrenaika
Kilikia
Syria
Egipt

Importowane towary
zboe, wino
drewno, srebro
ryby, wino, srebro, zoto, elazo, mied, ow, cyna, wena
srebro, zoto, elazo
wena, bydo
wino, mid, rzeby, wyroby metalowe
zboe, oliwa, ryby, konie, purpura, niewolnicy, sl, oliwa, drewno
marmury, drewno, szko, ceramika, tekstylia, dywany, bydo, konie
wino, ceramika, cyna, ow, elazo, tekstylia
wino, drewno, barwniki
zboe, oliwa,
wino, drewno, bydo, futra, srebro
szko, oliwa
zboe, ryby, tekstylia, szko, ceramika, wyroby metalowe, ko
soniowa, leki
Na podstawie: D. Wojnarski, Powszechna historia gospodarcza, Warszawa 2004, s. 23;
L. Cassone, Staroytni eglarze basenu Morza rdziemnego, Warszawa 1965, s. 243.

rdo D. Mapa. Rozwj terytorialny pastwa rzymskiego IIII w. p.n.e.

A. Zikowski, Historia powszechna. Staroytno, Warszawa 2012, s. 721.

Strona 26 z 37

MHI_1R

Materiay rdowe do tematu 3.

rdo A. Tabela. Eksport zboa przez Gdask w latach 14701700
Lata
1470
1490
1530
1557
1575
1583
1608
1619
1634
1649
16611670
16711680
16811690
16911700

tys. asztw
2,2
9,5
14,0
21,0
25,3
62,8
87,4
103,0
71,5
98,1
30,6*
29,3*
48,5*
31,0*

* rednia z roku w przedziale 10 lat.

Objanienie: aszt pszenicy way ok. 2,4 ton, aszt yta 2,2 ton
Na podstawie: A. Jezierski, C. Leszczyska, Historia gospodarcza Polski, Warszawa 2002, s. 55, 89.

rdo B. Wykres. Batyccy kontrahenci Amsterdamu w latach 15971651

1000
900
Zawarte kontrakty

800
700
600
500
400
300
200
100
0
Gdask

Ryga

Krlewiec

Inne

Porty
Na podstawie: Historia Gdaska, t. II, 14541655, red. E. Cielak, Gdask 1982, s. 463.

MHI_1R

Strona 27 z 37

rdo C. Izaak van den Blocke1, Apoteoza cznoci Gdaska z Polsk, centralna cz
dekoracyjnego plafonu w Wielkiej Sali Rady (Sali Czerwonej), Ratusz Gwnego
Miasta, Gdask, 1608 r.

Objanienia:
1. makieta Gdaska, z rk Boga przytrzymujc wie ratuszow, nad rk hebrajski napis
Jahwe, niej orze i napis po acinie mwicy, e miasto jest pod jego skrzydami
i otoczone Bosk opiek; napis nad tcz Zczeni niebiaskim ukiem;
2. statki na Wile zaadowane zboem;
3. spotkanie szlachcica z kupcem przed Dworem Artusa.
1

Izaak van den Blocke (15721626) malarz, obywatel Gdaska.

Na podstawie: Historia Gdaska, t. II, 14541655, red. E. Cielak, Gdask 1982, fotografia barwna nr 1.

Strona 28 z 37

MHI_1R

rdo D. Diagramy. Struktura importu i eksportu przez port w Gdasku w 1565 r.

i 1646 r.
Przywz waniejszych towarw przez Sund do Gdaska (w procentach)
Rok 1565

Rok 1646
0,6

10,8

4,5

22,6

21,8

28,2

55,7
9,7

20,2

1,3

7,7
18,9

Sl
ledzie
Wino
Towary kolonialne
Tkaniny (w tym cenne)
Skry i futra

Sl
ledzie
Wino
Towary kolonialne
Tkaniny (w tym cenne)
Skry i futra

Wywz waniejszych towarw z Gdaska przez Sund (w procentach)

Rok 1565

Rok 1646

1,4

2,2

7,1

16,1
10,7

0,3

10,7

5,4

2,4
0,6
71,4
75,1

Zboe
Drewno
Skry i futra
Przetwory drzewne
Wkna, weny, tkaniny (w tym len)
Metale

Zboe
Drewno
Skry i futra
Przetwory drzewne
Wkna, weny, tkaniny (w tym len)
Metale

Na podstawie: Historia Gdaska, t. II, 14541655, red. E. Cielak, Gdask 1982, s. 476.

MHI_1R

Strona 29 z 37

WYPRACOWANIE
na temat nr ..
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 30 z 37

MHI_1R

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

MHI_1R

Strona 31 z 37

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 32 z 37

MHI_1R

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

MHI_1R

Strona 33 z 37

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 34 z 37

MHI_1R

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

MHI_1R

Strona 35 z 37

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 36 z 37

MHI_1R

BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)

MHI_1R

Strona 37 z 37