Koo Matematyczne

Gimnazjalistw
Stowarzyszenie na rzecz Edukacji Matematycznej

Zestaw 10 szkice rozwiaza zada

1. Rozwi ukad rwna:

(x + y)(x + y + z) = 72

(y + z)(x + y + z) = 120

(z + x)(x + y + z) = 96.

Rozwizanie
Dodajc rwnania danego ukadu stronami i wyczajc wsplny czynnik
przed nawias, otrzymujemy:
(x + y + z)(x + y + y + z + z + x) = 288
2(x + y + z)(x + y + z) = 288
(x + y + z)2 = 144,
std
x + y + z = 12

lub x + y + x = 12.

Jeeli x+y+z =12, to dany w zadaniu ukad rwna moemy zapisa w postaci:
x+y = 6
y + z = 10
z + x = 16,
skd x = 2, y = 4, z = 6.
Postpujc analogicznie w przypadku drugim, gdy x + y + z = 12, dostajemy
x = 2, y = 4, z = 6. Bezporednim podstawieniem sprawdzamy, e obie
trjki liczb s rozwizaniami danego ukadu rwna.

2. Udowodnij, e dla dowolnych liczb rzeczywistych a i b zachodzi nierwno:

a2 + b2 + 1 ab + a + b.
Rozwizanie
Zauwamy, e
1
a2 + b2 + c2 ab bc ca = (a2 2ab + b2 + b2 2bc + c2 + c2 2ca + a2 ) =
2

1
=
(a b)2 + (b c)2 + (c a)2 0,
2

std dla dowolnych liczb rzeczywistych a, b i c prawdziwa jest nierwno

a2 + b2 + c2 ab + bc + ca.
Przyjmujc w tej nierwnoci c = 1, dostajemy tez.

3. May majsterkowicz Kazio przygotowa na szkoln dyskotek efekty

wietlne wasnego pomysu. arwki, ktrych jest 1000 i ktre s ponumerowane liczbami od 1 do 1000, s wczane i wyczane specjalnym przecznikiem. Kolejne k-te nacinicie przecznika zmienia stan wszystkich arwek
o numerach podzielnych przez k. Na pocztku dyskoteki wszystkie arwki
byy wyczone. Pierwsze nacinicie przecznika zapala wszystkie arwki.
Drugie nacinicie gasi wszystkie arwki o numerach parzystych. Po trzecim
uyciu przecznika wiec si arwki o numerach nieparzystych i jednoczenie niepodzielnych przez 3 oraz o numerach parzystych i podzielnych przez 3.
Pod koniec dyskoteki okazao si, e Kazio naciska przecznik 1000 razy.
Ktre arwki wieciy si po zakoczeniu dyskoteki?
Rozwizanie
Zauwamy, e stan k-tej arwki zmienia si tyle razy ile dzielnikw naturalnych ma liczba k. Zatem po zakoczeniu dyskoteki bd si wieciy arwki
o numerach, ktre maj nieparzyst liczb dzielnikw. Wykaemy, e takimi
liczbami s kwadraty liczb naturalnych. Rozpatrzmy liczb k, ktra ma parzyst liczb dzielnikw:
d1 < d2 < . . . < d2n1 < d2n .
Wwczas
k = d1 d2n = d2 d2n1 = . . . = dn dn+1 ,
std liczba k nie jest kwadratem liczby naturalnej. Jeli liczba k ma nieparzyst
liczb dzielnikw:
d1 < d2 < . . . < dn+1 < . . . < d2n+1 ,
to
k = d1 d2n+1 = d2 d2n = . . . = d2n+1 = . . . = dn dn+2 .
Liczba k jest w tym przypadku kwadratem liczby naturalnej. Zatem, po dyskotece bd wieciy si arwki o numerach: 1, 4, 9, 16, . . ., 302 , 312 .

4. Czy istniej takie dwie liczby x i y, aby jednoczenie zachodziy rwnoci:

x(y x) = 3

y(4y 3x) = 2.

Odpowied uzasadnij.
Zamy, e takie liczby istniej. Odejmujc stronami dane rwnania, dostajemy:
xy x2 4y 2 + 3xy = 1
(x2 4xy + 4y 2 ) = 1
(x 2y)2 = 1.
Ostatnia rwno nie moe zachodzi, bo kwadrat liczby nie moe by liczb
ujemn. Uzyskana sprzeczno dowodzi, e takie liczby nie istniej.

5. Punkt C ley wewntrz odcinka AB. Niech okrgi o1 , o2 i o bd okrgami

o rednicach odpowiednio AC, BC i AB. Prosta k przechodzi przez punkt C
i przecina okrgi w piciu punktach D, E, C, F , G, pooonych na tej prostej
w wymienionej kolejnoci. Wyka, e odcinki DE i F G s rwnej dugoci.
Rozwizanie
Niech punkt E naley do okrgu o1 , punkt F do okrgu o2 oraz niech
punkt O bdzie rodkiem okrgu o. Kt wpisany w okrg oparty na rednicy
jest ktem prostym, wic AE DG i BF DG.

Proste AE i BF s zatem rwnolege i przechodz przez koce rednicy AB

okrgu o. Punkt O, bdcy rodkiem okrgu o, jest jednakowo oddalony od

prostych AE i BF . Niech prosta k bdzie prost przechodzc przez punkt O

i rwnoleg do prostych AE i BF . Jest zatem ta prosta osi symetrii fgury
otworzonej z prostych AE i BF , okrgu o, oraz prostej DG. Std odcinki DE
i F G s symetryczne wzgldem prostej k, czyli maj t sam dugo.

6. Pewna liczba naturalna ma w ukadzie dziesitnym posta x0yz, gdzie

x, y, z s cyframi oraz x>0. Liczba ta podzielona przez pewn liczb naturaln
n daje iloraz, ktry w ukadzie dziesitnym jest postaci xyz. Znale x, y, z
oraz n.
Rozwizanie
Niech
x0yz = 1000x + 10y + z

oraz

xyz = 100x + 10y + z.

Zgodnie z warunkami zadania zachodzi rwno

1000x + 10y + z = n (100x + 10y + z),
ktr moemy zapisa rwnowanie
(1)

100x(10 n) = (10y + z)(n 1).

Jeli n 11, to rwno (1) zachodzi nie moe, bo lewa strona byaby ujemna,
a prawa dodatnia. Analogicznie, rwno (1) zachodzi nie moe, gdy n 5, bo
wtedy lewa strona rwnoci jest rwna co najmniej 500, a prawa jest mniejsza
od 400. Std moliwe wartoci n nale do zbioru {6, 7, 8, 9, 10}.
Zbadamy teraz te pi moliwych przypadkw:
(a) Niech n = 6. Rwno (1) przyjmuje wtedy posta 80x = 10y + z. Lewa
strona otrzymanej rwnoci jest podzielna przez 10, wic jej prawa strona te
musi by podzielna przez 10. Std z = 0, a wtedy x = 1 i y = 8.
(b) Jeeli n = 7, to rwno (1) moemy zapisa 50x = 10y + z. Rozumujc
podobnie jak w punkcie (a), dostajemy: z = 0, x = 1, y = 5.
(c) Jeli n = 8, to zaleno (1) przyjmuje posta 200x = 7(10y + z). Wtedy
moe by jedynie x = 7 i std 200 = 10y + z. Jednak ta rwno zachodzi nie
moe, bo 10y + z 99 < 200.
(d) Niech n = 9. Rwno (1) moemy zapisa w postaci 25x = 20y + 2z, std
z musi by podzielna przez 5, czyli z = 0 lub z = 5.
Gdy z = 0, to poprzez rozumowanie jak w przypadku (a), otrzymujemy x = 4
i y = 5; gdy natomiast z = 5, to dostajemy rwno 5x = 4y + 2, ktrej prawa
strona jest parzysta i niepodzielna przez 4. Std moe by x = 2 lub x = 6. Dla
x = 2 otrzymujemy y = 2, a dla x = 6 dostajemy y = 7.
(e) Jeeli n = 10, rwno (1) przyjmuje posta 100x 0 = 9(10y + z). Rwno
ta zachodzi dla kadej liczby x {1, 2, 3, . . . , 9}. Wtedy 10y + z = 0, a std
y = z = 0.

Reasumujc, dla poszczeglnych wartoci n, otrzymujemy nastpujce rozwizania (x, y, z): dla n = 6 mamy (1, 8, 0), dla n = 7 mamy (1, 5, 0), dla n = 9
mamy (4, 5, 0) lub (2, 2, 5), lub (6, 7, 5), a dla n = 10 mamy (x, 0, 0), gdzie
x {1, 2, 3, . . . , 9}.

7. Rozstrzygnij czy istnieje wielocian o szeciu cianach i siedmiu wierzchokach.

Rozwizanie
Taki wielocian istnieje zobacz rysunek poniej. Punkty: A, C, F , G i D
le w jednej paszczynie.