Wykady:

1. Wprowadzenie w przedmiot i metody bada psychologii spoecznej. Zagadnienia

etyczne zwizane z badaniami psychologii spoecznej.
2. Czowiek istota spoeczna. Czynnik spoeczny w rozwoju czowieka. Proces
socjalizacji. Podstawowe mechanizmy socjalizacji: kary i nagrody, naladowanie i
modelowanie, identyfikacja i internalizacja.
3. Wpyw sytuacji spoecznych na procesy poznawcze, emocjonalne i zachowanie si
czowieka. Facylitacja, efekt audytorium, syndrom grupowego mylenia i zjawisko
rozproszonej odpowiedzialnoci. Pojcie wpywu spoecznego. Podstawowe mechanizmy
wpywu spoecznego.
4. Poznanie spoeczne. Czynniki wpywajce na ksztatowanie si obrazu drugiej osoby.
Podstawowe heurystyki w poznawaniu ludzi. Zjawisko samospeniajcego si proroctwa.
5. Wyjanianie przyczyn ludzkiego zachowania. Podstawowe bdy atrybucji.
Spostrzeganie siebie. Spoeczna geneza obrazu wasnej osoby. Pojcie samowiadomoci.
6. Jednostka w procesie interakcji z innymi. Komunikacja interpersonalna i jej
prawidowoci. Autoprezentacja jako sposb sprawowania kontroli nad otoczeniem.
Podstawowe koncepcje autoprezentacji.
7. Atrakcyjno interpersonalna. Uczucia sympatii i niechci w stosunkach
interpersonalnych.
8. Agresja w relacjach midzyludzkich. Biologiczne i socjalizacyjne uwarunkowania
agresji. Jak redukowa przemoc i agresj? Agresja w miejscu pracy. Stereotypy i
uprzedzenia: przyczyny, przejawy, sposoby redukowania.
9.Wpyw postaw na rozumienie wiata i na zachowanie si czowieka. Ksztatowanie i
zmiana postaw. Postawy a wartoci. Klasyfikacje wartoci. Podstawowe wartoci
kulturowe. Indywidualizm i kolektywizm jako cecha jednostek i spoeczestw.
10. Jednostka w grupie. Podstawowe cechy grupy: cele, interakcje, normy, struktury,
poczucie przynalenoci. Procesy grupowe. Zjawisko grupowego mylenia, obijania
si w grupie; wpyw mniejszoci na wikszo. Kierowanie grup. Style kierowania.
Czynniki wpywajce na skuteczno stylu kierowania.
wiczenia:
1. Wprowadzenie w tematyk psychologii spoecznej. Pojcie i rodzaje sytuacji
spoecznych. Pojcie dysonansu poznawczego. Uzasadnianie wasnego postpowania w
sytuacjach spoecznych.
2. Wpyw spoeczny podstawowe mechanizmy i reguy. Problem zachowa, majcych
na celu manipulowanie innymi.
3. Poznanie spoeczne. Czynniki wpywajce na spostrzeganie innych.
4. Wywieranie wraenia na innych - podstawowe strategie autoprezentacji.
5. Co powoduje, e jestemy atrakcyjni dla innych? Pojcie atrakcyjnoci
interpersonalnej
6. Przyczyny agresji zwizane ze rodowiskiem spoecznym. Rola mediw. Zachowania
ulege, agresywne i asertywne.
7. Perswazja jako sposb ksztatowania i zmiany postaw.
8. Sposoby badania postaw. Konstruowanie narzdzi do badania postaw. Regulacyjna
rola wartoci. Sposoby badania wartoci.
9. Procesy grupowe. Pozytywne i negatywne skutki pracy w zespole. Zjawisko freeriding.
10. Badanie struktury socjometrycznej zespou. Analiza wynikw bada
socjometrycznych.

WYKADY:
Bariery komunikacyjne w komunikacji werbalnej brudna 12 Thomasa Gordona
III kategorie:
I. osdzanie (postawa sdziego)
II. dawanie rozwiza (postawa autorytetu)
III. Unikanie (postawa zbywajco- obojtna)
ad.I
1. krytykowanie- wyraanie negatywnych ocen o drugiej osobie, czsto przy uyciu TY
2. przezywanie- nadawanie etykiet np. typowa blondynka
3. stawianie diagnoz- odgrywanie psychoanalityka amatora
4. chwalenie poczone z ocen- wydawanie pozytywnego osdu o zachowaniu drugiej osoby
z intencj manipulowania
ad.II
5. rozkazywanie- nakazywanie drugiemu by zrobi to co chcemy
6. groba- kontrolowanie zachowania poprzez groby
7. moralizowanie- prawienie kaza
8. stawianie wielu niepotrzebnych pyta- kiedy to si stao? Jest ci przykro?
9. udzielanie rad (ciocia dobra rada) np. ja na twoim miejscu
ad.III
10.odwracanie uwagi- odsunicie na boczny tor problemu drugiej osoby poprzez odwrcenie
jej uwagi
11. logiczne argumentowanie- prba przekonania drugiej osoby przez odwoywanie si do
logiki lub faktw bez brania pod uwag emocjonalnego aspektu sprawy
12. uspokajanie- takie jest ycie
Zjawisko dysonansu poznawczego (efekt Festingera)
dysonans- rozdwik, rozbieno, niezgodno
Ludzie maj tendencj do unikania dysonansu poznawczego tzn. znieksztacaj lub odrzucaj
informacje niezgodne z zasobem dotychczasowo posiadanych informacji na dany temat- im
niszy poziom inteligencji tym wiksza sztywno poznawcza. Mczyni maj wikszy
dyskomfort z posiadaniem sprzecznych informacji.
Spostrzeganie spoeczne - Typowe bdy
Spostrzeganie to proces poznawczy, ktrego przedmiot jest specyficzny, poniewa s to ludzie
Prawidowoci dotyczce spostrzegajcego
-znajomo siebie samego uatwia percepcj innych, bo charakteryzujc innych ludzi
uywamy tych samych kryteriw, ktrymi charakteryzujemy samych siebie
-osoby, ktre akceptuj siebie atwiej spostrzegaj pozytywne cechy innych ludzi
-rzetelnoci spostrzegania innych ludzi mona si uczy
Istotn rol w procesie spostrzegania innych ludzi odgrywaj jej:
1.Status spoeczny
2.Rola ak peni w grupie
3. Jeli 1 i 2 nie maj znaczenia, najwaniejszy staje si wygld zewntrzny

Typowe bdy popeniane w postrzeganiu spoecznym

1. stereotypowo- utrwalony obraz kogo lub czego, ktry jest utrwalony i dlatego bdny
-stereotypy pciowe
-narodowociowe
-subkulturowe
Posugiwanie si stereotypami w jzyku wie si najczciej z uyciem kwantyfikatora
duego, tzn sformuowa, ktre w jzyku polskim brzmi: zawsze, kady, nigdy itd.
2.Efekt halo- bdy typu logicznego pars pro toto- cz jako cao; uywamy wiedzy o
czci do oceny caociowa
-wygld zewntrzny (efekt samowiadomoci odbiorcy)
-przynaleno do tej samej grupy odniesienia
-inteligencja
Negatywny efekt halo jest trudniejszy do skorygowania ni pozytywny.
Kategorie wadzy (perswazji)
1. Wadza nagradzania, podstaw jest postrzegana zdolno do nagradzania jednej osoby
przez drug
2. Wadza karania- postrzegalna zdolno do zarzdzania karami
3. Wadza legitymacyjna- przyzwolenie spoeczne tzn legitymacja uprawniajca do
zachowywania si w okrelony sposb
4.Wadza referencyjna (odniesienia)- stosunek do drugiej osoby, ch identyfikowania si z
ni
5. Wadza ekspercka- uznanie wiedzy i kompetencji drugiego czowieka
6. Wadza informacyjna- opiera si na dostpie do informacji, ktr kto ma
Istotn waciwoci kadego rodzaju wadzy jest jej kontekstowo tzn wadza istnieje w
odniesieniu do konkretnej osoby lub grupy i tylko w obrbie okrelonej relacji spoecznej.
Wpyw spoeczny (perswazja)
Perswazja jest pojciem szerszym ni manipulacja. Kady akt manipulacji naley do kategorii
wpywu spoecznego, nie kady akt perswazji jest manipulacj.
Wpyw spoeczny moe by korzystny i niekorzystny; obejmuje dziaania intencjonalne i
nieintencjonalne (wiadome i niewiadome), natomiast manipulacja dotyczy tylko dziaa
intencjonalnych, wiadomych, wykorzystywana z niekorzystnym skutkiem dla ofiary.
1. Regua wzajemnoci
2. Regua konsekwencji
3. Regua spoecznego dowodu susznoci ( konformizm)
4. Regua lubienia
5. Regua autorytetu
6. Regua niedostpnoci
Maj charakter autonomicznych i bezrefleksyjnych mechanizmw, ktrych czstotliwo
wzrasta w zwizku z coraz wiksz iloci informacji zalewajcych czowieka.
Ad 1. Zawsze powinnimy stara si odpowiednio odwdziczy osobie, ktra dostarcza nam
jakiego dobra
Ad 2. Kiedy dokonamy ju wyboru w jakiej sprawie, napotykamy zarwno wewntrz nas jak
i w rodowisku zewntrznym silny nacisk na postpowanie zgodne z tym w co si ju

zaangaowalimy (efekt Zeigarnik)

Ad 3. O tym czy co jest waciwe czy nie, decydujemy poprzez odwoanie si do tego, co
robi inni i co myl na ten temat
Ad 4. Zgadzamy si spenia proby ludzi, ktrych znamy i lubimy
Ad 5. Zgadzamy si spenia proby ludzi, ktrych traktujemy jak autorytet np. eksperyment
Milgrama
Ad 6. To co rzadkie i niedostpne ocenione jest przez czowieka jako bardziej wartociowe.
J. Brehm- teoria oporu psychologicznego- Najbardziej smakuje owoc zakazany. Czowiek
w sposb naturalny (wrodzony) reaguje oporem na zakazanie mu czego. Rodzi si wikszy
stopie motywacji.
Reguy manipulacji- ingracjacja i techniki ingracjacji
ingracjacja- wkradanie si w czyje aski w celu osignicia osobistych korzyci
Techniki:
1. konformizm (w okrelonych okolicznociach w celu manipulacji) zgadzam si z panem
cakowicie panie dyrektorze skuteczne gdy:
-gwnie skuteczne do mczyzn
-podobna pozycja spoeczna ofiary i ingracjatora
-w drobnych sytuacjach nie zgadza si (taktycznie)
2. schlebianie- podnoszenie wartoci partnera jak pani licznie wyglda, pani kierowniczko
-zwaszcza w stosunku do kobiet
-w odniesieniu do cech, ktrych ofiara nie jest pewna, ale na ktrych jej zaley
-gdy przedstawiamy swoj ocen jako zobiektywizowan, powszechn
3. autoprezentacja
-pozytywna- pan wie kim ja jestem i co mog
-negatywna- autodeprecjacja jestem taki biedny mi odwoywanie si do litoci
Poszczeglne techniki ingracjacyjne maj rn skuteczno w zalenoci od rnic
kulturowych i historycznych.
Techniki radzenia sobie z manipulacj
Skuteczne radzenie sobie z manipulacj to wiadomo tego, e kto nami manipuluje.
1. akceptowanie komplementw- przeciwdziaanie manipulacjom zwizanym z
podnoszeniem wartoci drugiej osoby, nie zaprzeczanie opinii na nasz temat (czsto
faszywej)
2. zamiana oceny na opini (stosowana, gdy kto nas atakuje lub krytykuje), pokazuje si, e
ocena nie ma waloru obiektywnoci. Subiektywizowanie rzeczywistoci.
Taktyka opiera si na :
-zamianie oceny na opini
-zaprzeczeniu tej opinii
-wyraeniu wasnej opinii na ten temat
3. demaskowanie aluzji- radzenie sobie z krytyk jest utrudnione, gdy ocena podawana jest
nie wprost, ale w formie aluzji
4. zasona z mgy- przyjcie krytyki bez jakiejkolwiek reakcji poza zgodzeniem si
potakiwaniem
5.przyznanie si do bdu i uprzedzenie krytyki- jest sposobem na rozadowanie napicia i
zneutralizowanie ataku
6.technika maego ksicia- niestrudzone zadawanie tego samego pytania i podnoszenia tej
samej kwestii, dopki nie uzyskamy na nie satysfakcjonujcej odpowiedzi. Jest skuteczna
przeciwko wszelkim prbom zbywania nas (moe tak, moe nie)

7.zdarta pyta- przydatna kiedy musimy odmwi drugiej stronie, ktra zmusza nas do
ulegoci i nadmiernych ustpstw
1) zdanie klucz powtarzane wielokrotnie, stanowczo
2)podtrzymanie kontaktu przez nawizanie do argumentacji partnera (parafraza) i
wypowiadanie wasnych uczu- informacja zwrotna
8.negocjowanie sposobu prowadzenia rozmw- stosujemy w sytuacjach, gdy czujemy, e nasz
rozmwca ma przewag i wykorzystuje nieczyste zagrania. Powinnimy przerwa rozmow,
poinformowa, e czujemy si manipulowani.
Gwne strategie negocjacyjne:
1. Pozycyjna: strony rywalizuj ze sob o podzia okrelonej wartoci dzielenie tortu, a
kluczowe pytanie brzmi kto wywalczy dla siebie najwicej?, zysk jednej strony oznacza
strat drugiej, targowanie si.
Sukces:
-zoenie pierwszej propozycji- kotwiczenie
-karty przy orderach- nie naley ujawnia istotnych informacji o swojej sytuacji
-informacje o drugiej stronie s rdem siy
-uwaga na zbyt wygrowane ambicje
-stosujemy brudne chwyty
2.Problemowa: jak upiec jak najwikszy tort strony wsppracuj by osign najwiksz
korzy, dochodzc do porozumienia co do wsplnego interesu, pytanie dlaczego tak?,
suma dodatnia negocjacji
zasady sukcesu:
-poznawaj potrzeby drugiej strony i daj pozna wasnego
-sformuuj problem negocjacyjny bo tak oddzielisz problem od czowieka
-szukanie rozwiza zadowalajcych obie strony

Style negocjacyjne (5)

1. Dominacja- charakteryzuje si deniem do realizowania wasnych interesw kosztem
niezaspokajania potrzeb drugiej strony. (Osoby rywalizacyjne, dogmatyczne, skonne do
manipulacji) Cecha: uczestnicy s przeciwnikami, celem jest zwycistwo, wystpuje
cakowity brak zaufania, groby, wywieranie presji, upieranie si przy swoim stanowisku.
2.Unikanie (ucieczka)- w tym stylu nie podejmuje si adnych dziaa, uznajc, e moliwe
korzyci porozumienia s mniejsze od kosztw udziau w negocjacjach. Gdy chcemy
skrzywdzi lub upokorzy drug stron.
3.Dopasowywanie si- wiadoma rezygnacja z zaspokojenia wasnych interesw na rzecz
zaspokojenia interesw drugiej strony w celu utrzymania z ni dobrych stosunkw. (osoby
ufne, przyjacielskie, atwo ulegajce wpywom). Uczestnicy s przyjacimi, celem jest
porozumienie, wystpuje pene zaufanie, unikamy brudnych chwytw, ustpujemy.
4.Kompromis- styl opierajcy si na zaoeniu, e w negocjacjach kada ze stron czciowo
traci i czciowo zyskuje.
5.Negocjacje integratywne- styl, ktry preferuje podejcie wygrana- wygrana, a jego celem
jest wypracowanie porozumienia tworzcego now jako dla obu stron negocjacji

WICZENIA:
KOMUNIKACJA NIEWERBALNA
Klasyfikacja funkcjonalna komunikatw niewerbalnych:
a) ilustratory gesty (uzupeniaj lub wzbogacaj wypowied) np wskazanie komu drogi.
Zawsze powstaj w tle przekazu werbalnego. Waciwy przekaz to przekaz werbalny.
b) regulatory sposb uycia caego ciaa (ruchy caego ciaa, ktre reguluj przebieg
interakcji)
c) emblematy zastpniki, ruchy doni, gowy barkw (zastpuje komunikat werbalny)
wikszo z nich ma uniwersalne znaczenie, bo tylko wtedy mog by jasno dobierane.
d) adaptatory nerwowe tiki majce na celu przenie napicie na adaptatory zewntrznofizyczne, np. stukanie palcami
e) ekspresja afektw wyraz twarzy lub gest (obraz krzyk) silna emocja, np. szczka
komu opada z wraenia itp. :
dodatkowe funkcje:
intensyfikacja stanu rzeczywistych emocji (udawane emocje rado z prezentw pod
choink itd.) prba faszywego zamaskowania afektu, ktry jest saby
desintensyfikacja przeciwiestwo intensyfikacji (udaj, e jestem mniej przejty ni
w rzeczywistoci jestem przejty)
neutralizacja nie mona okazywa swojego stanu emocjonalnego (np. sdzia nie
moe pokaza podczas rozprawy swoich prywatnych odczu) tak samo coach nie
naley reagowa emocjonalnie, bo moe to zaburzy nasz relacj z klientem
maskowanie zmiana zej emocji na dobr np. jak mamy zawody miss jak jedna
wygrywa a reszta stoi i si umiecha, a ta co wygraa to pacze :P
koktajl mimiczny kiedy udajemy co przeciwnego ni faktycznie czujemy,
umiechamy si jakby nic si nie stao. Jednoczenie staramy si zachowa spokj i
nie okaza swoich emocji ale ciao jeszcze si nie przestawio

Agresja
Dziaanie agresywne zachowanie ukierunkowane na spowodowanie fizycznej lub
psychicznej szkody. Moe mie charakter werbalny ale take fizyczny i moe przynie
podany efekt lub zakoczy si niepowodzeniem.
a. agresja wroga akt agresji poprzedzony uczuciem gniewu, ktrego celem jest zadanie blu
lub zranienie
b. agresja instrumentalna akt agresji sucy osigniciu innego celu poza zadaniem blu
czy zranieniem
Podstawowe rda zachowa agresywnych:
a. procesy neuronalne i chemiczne:

 ciao migdaowate umiejscowione z tyu kory mzgowej

testosteron
alkohol
b. bl i dyskomfort (film upadek)
syndrom gorcego lata wraz ze wzrostem temperatury zwiksza si poziom agresji
ZNPM
c. sytuacje spoeczne
- frustracja ( nie zawsze prowadzi do agresji, bardziej irytacja i zo)
Deprywacja relatywna poczucie jednostki lub grupy spoecznej, e posiada mniej ni
zasuguje, lub mniej ni pozwolono jej oczekiwa lub te mniej ni posiadaj ludzie do niej
podobni.
d. obecno przedmiotw kojarzonych z agresj (przedmiot kojarzony potocznie z
dziaaniami agresywnymi, np rewolwer)
Teoria spoecznego uczenia si, naladownictwo i agresja ludzie ucz si poprzez
naladownictwo, powtarzanie zachowa agresywnych.
SUCHANIE DIALOGICZNE
Uywamy tego terminu na okrelenie suchania, ktre i ceni i buduje wzajemno, wymaga
aktywnego uczestnictwa, jest autentyczne, rozwija si dziki wierze i zaangaowanie we
wspdziaaniu.
Zakada si, e suchanie jest wrodzon umiejtnoci. Dlatego w szkoach nie ucz nas
suchania tylko pisania i czytania.
Suchanie empatyczne:
Cz suchania dialogicznego. Zazwyczaj dociera do nas tylko 1/4 tego co syszymy. Proces
suchania jest z istoty niedoskonay. Empatia jest okrelona jako umiejtno utosamienia si
z drug osob, odoenie na bok samego siebie.
Cechy suchania dialogicznego:
skupia si ono na tym co nasze a nie na tym co moje lub twoje (metafora koa
garncarskiego kady formuuje rozmow, jest ona plastyczna, elastyczna z tym, e
forma naczynia, ktre powstanie nie jest z gry narzucona i nigdy nie wiadomo jaki
bdzie finalny efekt), czowiek rozwija si najpeniej w dialogu
aspekt na ktry skada si otwarto zakoczenia
mylenie mikkie jest logiczne, analityczne, oparte na wnioskowaniu
mylenie twarde - rozproszone, dwuznaczne, metaforyczne
do suchania dialogicznego potrzebne jest nam uywanie obu pkuli (mikkie i
twarde)
skupienie uwagi na to co przed nami, skupienie uwagi na to co jest midzy
rozmwcami, a nie na to co jest ukryte, nie grzebanie w przeszoci
skupianie si na tym co jest obecnie, a nie na tym co przesze lub przysze (docenienie
wagi czasu teraniejszego)
problem parafrazy + (parafrazowanie) skrcony sposb wyraenia tego co
powiedzia do tej pory partner, jeeli nasza parafraza jest trafna to tym bardziej nasz

partner si otwiera, parafraza + polega na dodawania do parafrazy jakie wasne

aspekty (np. z tego co powiedziae wynika...to i to... ale czy zastanawiae si nad
..)
Facylitacja spoeczna napicie wynikajce z obecnoci innych osb i moliwoci oceny
naszego dziaania czego rezultatem jest lepsze wykonanie atwiejszych zada, lecz gorsze
wykonanie zada trudniejszych .
Prniactwo spoeczne uspokojenie wywoane przekonaniem, e przekonanie w grupie
utrudnia ocen indywidualnego zadania. Odwrotnie ni w przypadki facylitacji uspokojenie
uatwia wykonywanie zada trudnych, a utrudnia wykonywanie zada atwych. Efekt krycia
si za cudzymi plecami.
Deindywiduacja utrata normalnej kontroli nad zachowaniem co prowadzi do wzrostu
impulsywnoci i patologicznych czynnoci
procesy decyzyjne w grupie:
podejmowanie decyzji zaley od typu zadania:
* zadania addytywne zad. Grupowe, ktrych wykonanie uzalenione jest wysiku
wszystkich osb. Istnieje niebezpieczestwo prniactwa spoecznego. np. przeciganie liny.
* zadania koniunktywne zad. Grupowe, ktrych wynik zaley od tego jak dobrze pracuje
najsabszy czonek tego zespou (jak dobrze pracuje najsabsze ogniwo) np. alpinici
poczeni lin, wspinaj si tak szybko jak najsabszy czonek im na to pozwala.
* zadania dysjunktywne zad. Grupowe, ktrych poziom rozwizania zaley od pracy
najsilniejszego czonka grupy.
MYLENIE GRUPOWE:
rodzaj mylenia, w ktrym bardziej liczy si denie do zachowania spjnoci i solidarnoci
grupy ni realistyczne uwzgldnienie faktw.
Wystpuje gdy:
grupa jest zwarta
gdy jest oddzielona od pogldw przeciwnych wasnym opiniom
kieruje ni jeden dominujcy przywdca usilnie forsujcy wasne pogldy
Polaryzacja grupowa tendencja grup do podejmowania bardziej radykalnych i skrajnych
decyzji ni podjaby jednostka
Uprzedzenia.
Uprzedzenia to element zachowania. Mog by pozytywne i negatywne. Moe by silne lub
sabsze.
Emocja -/+
poznanie -/+
behawioryzm -/+
Sprzeczno powstaje wtedy gdy znaki przy poszczeglnych elementach s rne.
Najsilniejsze uprzedzenia s przy wystpowaniu spjnej postawy.
a. uprzedzenie komponent emocjonalny (wroga lub negatywna postawa dotyczca
wyrniajcej si grupy ludzi oparta wycznie na ich przynalenoci do danej grupy)

b. stereotyp czyli komponent poznawczy (uproszczony wizerunek kogo lub czego)

c.
dyskryminacja to nieusprawiedliwione, negatywne lub krzywdzce dziaanie
skierowane przeciwko czonkom danej grupy, wycznie dlatego i do niej nale
Cztery rodzaje ja:
ja otwarte, lub ja odsonite - to co znane jest dla siebie i innych. Wszystkie
wiadome dziaania i wypowiedzi
ja lepe to co nieznane dla siebie, a znane dla innych
ja ukryte to co znane tylko dla siebie, wszystkie myli pragnienia, tajemnice, ktre
chcemy zachowa dla siebie
ja nieznane to co nieznane dla siebie i dla innych. Moe si to przejawia w snach
lub stanach narkotycznych. Jest ono rwnie nazywane niewiadomoci.
Niebezpieczestwa gdy ja............... jest za wskie lub za szerokie:
ja otwarte zbyt szerokie stajesz si gadatliwym i nieadekwatnym pleciugom
ja otwarte zbyt wskie staniesz si zamknity i niedostpny
ja lepe zbyt szerokie staniesz si zanadto niepomny na to jak postrzega ci wiat,
bdziesz niewiadomy tego co inni mog o tobie myle
ja lepe zbyt wskie uzalenione od przesadnej samoanalizy
ja ukryte zbyt szerokie bdziesz si wycofywa i nie bdziesz dostpny. Nienawizanie
bliskiego kontaktu z drugim czowiekiem