Zadania przygotowawcze do egzaminu lato 2004/2005

(Jest to skrt z innego zestawu dlatego numeracja zada jest nieciga.)

1. Zbada, czy wektory v1 = (1,2,3), v2 = (4,5,6), v3 = (7,8,9) w R3 s liniowo zalene.
Odp.: Tak, np. v1 2v2 + v3 = 0 jest nietrywialn zalenoci liniow midzy tymi
wektorami (otrzymuje si np. przez rozwizanie ukadu rwna liniowych - obszerny
przykad na rozwizywanie ukadu rwna liniowych zobacz w nastpnym zadaniu).
2*. Rozwiza ukad rwna liniowych
x3

x1

x4

x2
x1

x2
x2

x1

x5

0
x6

x5
x3

x6
x6

x4

x5

x1
x
2

x3

0 Odp.
x4

0
x5

x6
0

1
0

1
0

1
0
0
1


0
0
.
0
0
1
0


0
1

3. Wykaza, e funkcje 1, cos x, sin x (rozwaane np. jako elementy przestrzeni wszystkich
funkcji cigych na prostej) s liniowo niezalene.
5. Wykaza, e funkcje cos2x, sin2x, cos4x, sin4x s liniowo zalene.
Wsk.: Rozway cos4xsin4x
6. W przestrzeni R3 rozwaamy podzbir W={(x1,x2,x3): 2x1+3x2+5x3=0}.
a) Zbada, czy W jest podprzestrzeni.
Jeeli tak, to:
b) poda przykad bazy tej przestrzeni (tzn. W);
c) czy wektor (5,5,1) naley do W? Jeeli tak, to
ca) czy wektor ten da si przedstawi w postaci kombinacji liniowej wektorw znalezionej
bazy - jeeli tak, to znale tak kombinacj liniow i
cb) zbada, czy takie przedstawienie (tzn. w postaci kombinacji liniowej wektorw bazy)
jest jednoznaczne.
Odp. a) tak; b) np. {(3/2,1,0),(5/2,0,1)} - znajdujemy rozwizujc jednorwnaniowy
ukad rwna liniowych; c) tak; ca) tak - oczywicie, z definicji bazy; konkretnie wspczynniki (3,5), tak e [3,5]T jest kolumn wsprzdnych danego wektora w tej bazie;
cb) - tak, oczywicie, z wyznaczenia jedynego rozwizania lub z wasnoci bazy.
7. Rozstrzygn pytanie w a) z powyszego zadania take dla W={(x1,x2,x3): x1+x2+x3=1},
W={(x1,x2,x3): x1+x22=1}, W={(x1,x2,x3): x1jest liczb wymiern}.
8. Zbir wszystkich macierzy antysymetrycznych n na n (tzn. takich, e AT = A) wykaza (analogicznie jak dla macierzy symetrycznych na wykadzie), e zbir ten jest
podprzestrzeni przestrzeni wszystkich macierzy n na n; poda (skonstruowa) przykad
bazy - najpierw w szczeglnym przypadku n=3, a nastpnie oglnie - jaki jest wymiar tej
przestrzeni? Odp.: n(n1)/2 .
Str. 1 z 7

9. Zbada, czy wszystkie cigi nieskoczone postaci (,,+,,,+,...) gdzie ,, R,

tworz podprzestrze przestrzeni wszystkich cigw nieskoczonych (x1, x2, x3, ...) ze
zwykymi dziaaniami. Jeeli tak, to poda przykad jakiejkolwiek bazy rozwaanej
podprzestrzeni. (Odp: jest podprzestrzeni; baza skada si z 3 wektorw.)
10. Niech A bdzie dan macierz n na n, i niech W={X: AX=XA}, tzn. W jest zbiorem
wszystkich macierzy kwadratowych n na n przemiennych z macierz A. Wykaza, e W
jest podprzestrzeni przestrzeni wszystkich macierzy kwadratowych n na n. W przypadku
n=2 i gdy A jest konkretn macierz 2 na 2, np.

1
A
3

2
4

, poda przykad bazy

przestrzeni W (to ostatnie znowu sprowadza si do rozwizania ukadu czterech rwna

liniowych z czterema niewiadomymi).
11. Podobnie, niech X bdzie ustalonym wektorem kolumnowym i rozwaamy zbir W
wszystkich macierzy kwadratowych X takich, e AX=0. Wykaza, e jest to podprzestrze
przestrzeni wszystkich macierzy kwadratowych n na n. W szczeglnym przypadku gdy n=2
i X=[1,2]T, znale (poda przykad) baz przestrzeni W.
12. Niech wektory v1 , v2 ,..., vm bd liniowo niezalene. Tworzymy (nieco podobnie jak
przy ortogonalizacji Grama Schmidta zob. pniej) wektory
u1

v1

u2

21

u3

31 v1 32

v1

v2
v 2 v3

.........................................
um 2 m 2 ,1v1 m 2 , 2 v2 m 2 ,m3vm 3

vm 2

um 1 m 1,1v1 m 1, 2 v2 m1,m3vm 3 m 1,m 2 vm 2

um

v m

,1 1

,2

v 2 m

,m 3 m 3

,m 2 m 2

vm 1

m ,m1vm 1 vm

Wykaza, e otrzymane w ten sposb wektory s rwnie liniowo niezalene.

13. Jak wiadomo, przestrze wielomianw stopnia n posiada za baz np. ukad wektorw
1;x;x2,...,xn, tak e jej wymiar wynosi n+1. Wykaza, e inny ukad n+1 wektorw, a
mianowicie
1; x; x(x1); x(x1)(x2); ... ; x(x1)(x2)...(xn+1)
jest rwnie baz tej przestrzeni.
Wsk. Wystarczy zbada liniow niezaleno. Podstawia kolejno szczeglne punkty x=0,
x=1, x=2 itd., co pozwoli otrzyma kolejno, e wspczynniki kombinacji liniowej przy 1;
x; x2 itd. musz by rwne zeru.
14 a) Wykaza, e wektory (1,1,0,0),(1,0,1,0),(1,0,0,1) stanowi baz podprzestrzeni
W={(x1,x2,x3,x4):R4: x1 + x2 + x3 + x4=0}.
15. a) W przestrzeni rozpitej na wektorach 1, cos x, sin x, tzn. funkcji postaci
a + b cos x + c sin x,
rozwaamy operator rniczkowania D. Pokaza, e D rzeczywicie nie wyprowadza poza
t przestrze, i znale jego macierz w bazie {1, cos x, sin x}.
Str. 2 z 7

b) To samo dla podprzestrzeni rozpitej na 1, x, cos x, x cos x, sin x, x sin x.

c) To samo dla podprzestrzeni rozpitej na 1, x, ex, xex.
16. Rozwaamy przestrze V=R2[x] wielomianw stopnia 2 o wspczynnikach
rzeczywistych. Wiadomo, e jedn z baz w tej przestrzeni jest B={1, x, x2}. Rozwaamy
ukad wektorw C={x+1, x2x, x21}.
a) Wykaza, e C jest baz przestrzeni V. b) Niech F:VV bdzie dany wzorem (Fw)
(x)=(xw(x))'. Sprawdzi, e F jest operatorem liniowym. c) Napisa MBB(F).
17. W przestrzeni V=R2[x] wielomianw stopnia 2 o wspczynnikach rzeczywistych
rozwaamy ukad wektorw C={x, x21, x2x}.
a) Wykaza, e C jest baz tej przestrzeni.
b) Operator F:VV dany jest wzorem (Fw)(x)=w(1)+[x2w(x)]". Wykaza, e F jest
liniowy.
c) Znale macierz tego operatora w "standardowej" bazie B=(1;x;x2).
19. B=(e1,e2) - baza V. Niech B=(e1, e2), gdzie e1=2e1+3e2, e2=2e1e2. (Czyli e1 ma
jako kolumn wsprzdnych macierz [2,3]T, za e2 - macierz [2,1]T.) a) Sprawdzi, e B
jest rwnie baz przestrzeni V.) b) Wektor v ma w bazie B wsprzdne [2,3] T. Jakie
wsprzdne ma ten wektor w bazie B? c) Wektor v ma w bazie B wsprzdne [14,5] T.
Jakie wsprzdne ma ten wektor w bazie B?
Odp. a) wynika np. z faktu, e wyznacznik utworzony ze wspomnianych kolumn (lub
wierszy) jest rny od zera; b) [10,3]T; c) [3,4]T.
24. Znale (na og - zespolone) wartoci wasne i wektory wasne operatora o macierzy
a)

cos
sin

sin
cos

; b)

cos
sin

sin
cos

25. Operator liniowy F ma w bazie standardowej macierz

tego operatora w bazie

2
3

1

3
, 4

1

1
, 2

2

15
20

11
15
7

5
8

. Znale macierz

. Wyjani zaobserwowane zjawisko.

26. Macierz operatora w przestrzeni 4-wymiarowej posiada wartoci wasne 1,2,4,8. Czy
operator ten daje si zdiagonalizowa (przez odpowiedni wybr bazy)? Odp.: Tak (wartoci
wasne s pojedyncze, dla kadej wartoci wasnej wymiar odpowiedniej podprzestrzeni
wasnej jest rwny 1).

Str. 3 z 7

27. Znale wartoci wasne i wektory wasne operatora o macierzy

2
3

2
1

3
2
2
1

2
2
1
0

1
1

0
4

Jaki jest wymiar podprzestrzeni wasnej odpowiadajcej wartoci wasnej 1? Czy operator
ten mona zdiagonalizowa przez przejcie do innej bazy?
28. Czy nastpujce macierze mona zdiagonalizowa przez przejcie do innej bazy?
a)

0
0
A
0
1

0
0
1
0

0
1
0
0

1
0

0
0

b)

1
A 3

1
1

3
5
3

29. Niech F bdzie operatorem liniowym takim, e F2=I. Wykaza, e wartociami

wasnymi F mog by tylko +1 lub 1.
30. Jeeli v jest wektorem wasnym macierzy A, odpowiadajcym wartoci wasnej lambda,
to co mona stwierdzi o v w zwizku z macierz a) A2 b) A1, o ile istnieje?
31. W przypadku macierzy A=[aij] 3 na 3 przeliczy, e w wielomianie charakterystycznym
tej macierzy, zapisanym w postaci det( A I ) ( ) 3 c1 ( ) 2 c2 ( ) c3 , wspczynnik cj
jest sum minorw gwnych macierzy A stopnia j, tzn. podwyznacznikw symetrycznych
w stosunku do przektnej macierzy A. Tak wic
a a11 a13 a22 a23
a
c1 a11 a22 a33 , c2 11 12

, c3 det A .
a21 a22 a31 a33 a32 a33

Ponadto (wniosek ze wzorw Vietea dla n=3), dla wartoci wasnych mamy wtedy
1 2 3 c1 , 12 2 3 31 c2 , 12 3 c3 det A .
32. Wykaza (przeliczy), e norma w przestrzeni z iloczynem skalarnym spenia tzw.
warunek rwnolegoboku
|| u v ||2 || u v ||2 2 || u ||2 2 || v ||2

33. Wykaza (przeliczy), e iloczyn skalarny wyraa si poprzez norm zwizan z tym
iloczynem skalarnym w sposb nastpujcy:
u, v
u, v

1
(|| u v ||2 || u v ||2 ),
4

KR

1
(|| u v ||2 || u v ||2 i || u iv ||2 i | u iv ||2 ),
4

K C.

S to tzw. wzory (formuy) polaryzacyjne.

35. Znale ortonormaln baz podprzestrzeni przestrzeni R4 (ze zwykym iloczynem

skalarnym), generowanej przez wektory (1,1,0,0), (1,1,1,1), (1,0,2,1), (0,1,2,1).
36. Zortogonalizowa wielomiany 1; x; x2, x3 wzgldem iloczynu skalarnego
f ,g

f ( x ) g ( x )dx (wariant: f , g f ( x ) g ( x )dx ).

0

Str. 4 z 7

40. Dla danej zespolonej macierzy hermitowskiej

A 4i

4i
3
0

0
0

znale macierz

unitarn C, tak aby C 1 AC C T AC byo rzeczywist macierz diagonaln . (Jak

wiadomo, C jest tu macierz przejcia od bazy pierwotnej (np. standardowej) do bazy
ortonormalnej, zoonej z wektorw wasnych operatora, za w na przektnej wystpuj
wartoci wasne operatora.)
42. Macierze A i B (n na n) s hermitowskie. Wykaza, e wtedy macierz i(ABBA) jest
hermitowska (i - jednostka urojona).
43. Niech A bdzie macierz hermitowsk. Czy A1, o ile istnieje, musi by hermitowska?
44. Operator liniowy F w n-wymiarowej przestrzeni V z iloczynem skalarnym posiada n
rzeczywistych wartoci wasnych (liczc krotnoci) oraz istnieje baza ortonormalna
przestrzeni V, zoona z wektorw wasnych operatora F. Wykaza, e F jest hermitowski.
45. Operator liniowy F w n-wymiarowej przestrzeni V z iloczynem skalarnym posiada
wszystkie wartoci wasne o module rwnym 1, oraz istnieje baza ortonormalna przestrzeni
V, zoona z wektorw wasnych operatora F. Wykaza, e F jest unitarny.
48. Niech

13 12

12 13

. Znale macierz hermitowsk B tak, e B2=A i B ma nieujemne

wartoci wasne. (Wskazwka: Dla operatora o macierzy A w pewnej bazie ortonormalnej

(np. - standardowej bazie ortonormalnej w R 2, znale baz - najlepiej ortonormaln , w
ktrej jego macierz ma posta diagonaln; w tej bazie problem staje si trywialny rozwiza go i wrci do pocztkowej bazy).
49. Znale baz ortonormaln przestrzeni, zoon z wektorw wasnych operatora o
macierzy a)

9
0

0
0

0
5
4

0
4
5

0
2

2
8

b)

8
0

0
9
0

4
0
7

1
0

4
8

50. Niech U - operator unitarny H - hermitowski, F=UH. Sprawdzi, e tak otrzymany

operator F jest normalny wtedy i tylko wtedy, gdy UH=HU.
52. Znale poziomy energetyczne i ortonormalne ukady orbitali molekularnych dla
nastpujcych czsteczek alternujcych (podana jest czsteczka i obok macierz
strukturalna). W charakterze czciowej odpowiedzi s podane wartoci wasne.
---o
0
1
2---1
1
0
Wartoci wasne: 1, 1
Str. 5 z 7

*---o---*
2
1
3

0
1
1
Wartoci wasne:

1
0
0
0,

1
0
0
2, 2

*---o---*---o
4
2
3
1

0 0 1 0
0 0 1 1
1 1 0 0
0 1 0 0
Wartoci wasne: (15)/2 (cztery kombinacje znakw)
1 3
0 0 1
o *
0 0 1
| |
1 1 0
* o
1 1 0
4 2
Wartoci wasne:

1
1
0
0
0, 0, 2

*5
0 0 1 1 1
|
0 0 1 1 0
|
1 1 0 0 0
1 o--* 4
1 1 0 0 0
| |
1 0 0 0 0
3 * o 2
Wartoci wasne: 0, ((517)/2) (cztery moliwe kombinacje
znakw)
1o
0 0 1 1 1
/|\
0 0 1 1 1
3* * *5
1 1 0 0 0
\|/
1 1 0 0 0
2o
1 1 0 0 0
Wartoci wasne: 0, 0, 0, 6
J.w., ale cztery atomy * na rodkowym poziomie
Wartoci wasne: 0, 0, 0, 0, 22; liczy si b. adnie
6*
|
1o
/|\
3* * *5
\|/

0
0
1
1

0
0
1
1

1
1
0
0

1
1
0
0

1
1
0
0

1
0
0
0

Str. 6 z 7

2o

1 1 0 0 0 0
1 0 0 0 0 0
Wartoci wasne: 0, 0, ((737)/2)
1o

o2

5*

*6

\ /
6*
|
3o
/ \

Wartoci wasne: 0, 0, 1, 2
1o--*6
| |
5*--o2
| |
3o--4*
Uwaga. Pierwiastkiem kwadratowym z 322 jest 21
Wartoci wasne: 1, (21). Liczy si do adnie.
J.w., plus poczenie atomu 1 z 4
Wartoci wasne: 0, 0, (31)
J.w., plus poczenie atomu 3 z 6
Wartoci wasne: 0, 0, 0, 0, 3

Str. 7 z 7