RAPORT

KOSZTY PRACY PRACOWNIKW

DELEGOWANYCH
dr Marek Benio

badania pilotaowe

Kwiecie 2016

TO I UZASADNIENIE POTRZEBY BADA

Delegowanie pracownikw w ramach swobody wiadczenia usug na jednolitym rynku Unii Europejskiej jest
szczegln form mobilnoci pracy, w ktrej praca jest nonikiem usugi. Praca za granic nie wie si w tym
przypadku z koniecznoci trwaej migracji zarobkowej do innego pastwa czonkowskiego. Posiada za to wszystkie
zalety pracy za granic, gdzie zarabia si wicej oraz wszystkie zalety pozostania w kraju, gdzie wydaje si mniej.
Taka oczywista korzy wystpuje naturalnie tylko w przypadku rnicy w poziomie rozwoju gospodarczego
pastwa, w ktrym ma siedzib usugodawca i pastwa, na terenie ktrego wiadczona jest usuga. Pod tym
wzgldem Unia Europejska jest wyranie, cho nie bez wyjtkw, podzielona na pastwa wysyajce i pastwa
przyjmujce. Do pierwszej grupy zaliczy naley przystpujce do UE od 2004 r. pastwa Europy rodkowo
Wschodniej, a po kryzysie roku 2008 take pastwa Pwyspu Iberyjskiego. Najwicej pracownikw deleguj
usugodawcy majcy swoj siedzib w Polsce. Do drugiej grupy nale pastwa tzw. starej pitnastki, w
szczeglnoci Niemcy, Francja, Belgia, Holandia, kraje nordyckie, Wielka Brytania i Wochy. Francj i Niemcy, ktre
po Polsce deleguj najwicej pracownikw naleaoby zakwalifikowa do obu grup. Te dwa pastwa przyjmuj te
najwiksz liczb pracownikw delegowanych z innych pastw. Liczba delegowanych i przyjmowanych pracownikw
w zasadzie bilansuje si. Na ich tle Polska jest najwikszym eksporterem usug netto w Unii Europejskiej, za Belgia
najwikszym importerem usug netto.
Delegowanie pracownikw, poza wan funkcj alokacji zasobw pracy, zawiera take niezwykle wane, bo oparte
o gospodark rynkow, narzdzie polityki spjnoci Unii Europejskiej. Usugi wiadczone przez zagraniczne firmy
usugowe zamawiane s zwykle tam, gdzie brakuje lokalnego usugodawcy. Przyczynia si do stopniowego
zmniejszania rnic w rozwoju gospodarczym pastw starej i nowej Unii, wzmacniajc jednoczenie
konkurencyjno zewntrzn UE w gospodarce wiatowej. Efekt spjnoci bdzie tym silniejszy im bardziej
dynamicznie rozwija si bd usugi transgraniczne wiadczone przez usugodawcw z nowych pastw UE.
Jednoczenie delegowanie pracownikw zapobiega lub zmniejsza efekt drenau kapitau ludzkiego z
postsocjalistycznych pastw czonkowskich, w ktrych kapita ludzki jest jedynym kapitaem. Rozwj usug
transgranicznych jest w interesie caej Unii Europejskiej, sprzyja integracji i wyrwnywaniu poziomu rozwoju
gospodarczego w gr. Propagowanie mobilnoci pracy, opartej m.in. o swobod wiadczenia usug jest jednym
z priorytetowych zada Komisji Europejskiej.
Zasady, na ktrych opiera si swoboda wiadczenia usug i konieczne dla jej realizacji delegowanie pracownikw
zostay wypracowane z najwikszym trudem. Znoszenie barier w swobodnym wiadczeniu usug zajo Wsplnocie
najwicej czasu (na tle innych wolnoci UE) i trudno mwi dzi o zakoczeniu tego procesu. Punktem zwrotnym w
historii swobody wiadczenia usug okaza si wyrok ETS w sprawie Rush Portughesa, w ktrym Trybuna podkreli,
e pracownicy czasowo wykonujcy usug na terenie innego pastwa czonkowskiego nie uzurpuj sobie prawa do
miejsc pracy w tym pastwie, poniewa po wykonaniu usugi wracaj do kraju. Po wzgldnym uspokojeniu nastrojw
protekcjonistycznych i powszechnym uznaniu, e ze strony pracownikw delegowanych nie naley obawia si
dumpingu socjalnego, doszo do uchwalenia dyrektywy 96/71/WE w sprawie pracownikw delegowanych, zwanej
dalej dyrektyw podstawow.
Nie wdajc si w szczegy, ktre nie powinny by przedmiotem tego opracowania, regulacje dotyczce prawa pracy
i ubezpiecze spoecznych w przypadku pracownikw delegowanych pozwalaj im zarabia za granic znacznie
wysze wynagrodzenie ni za t sam prac otrzymaliby w kraju. Jednoczenie koordynacja systemw
zabezpieczenia spoecznego chroni ich przed fragmentaryzacj okresw ubezpieczeniowych pomidzy rnymi
systemami i pozwala na pozostanie w ubezpieczeniu spoecznym jednego pastwa mimo czasowego wykonywania
pracy w innym pastwie lub mimo pracy naprzemiennej wykonywanej na terenie dwch lub wicej pastw
czonkowskich. Ten mdry kompromis sprzyjajcy mobilnoci usug utrzymywa si do 2016 roku.
W midzyczasie ochrona praw pracownikw delegowanych zostaa znacznie wzmocniona przez uchwalenie tzw.
dyrektywy wdroeniowej w 2014 roku. Upowaniono pastwa czonkowskie do stosowania rozlegego zestawu
rodkw kontrolnych majcych na celu wyeliminowanie nieuczciwych podmiotw uywajcych delegowania

pracownikw jako zasony dla delegowania zwrotnego, faszywego samozatrudnienia czy naduywania systemw
zabezpiecze spoecznych przez tworzenie firm skrzynek pocztowych. Dyrektywa wzmocni te wspprac
transgraniczn instytucji kontrolnych pozwalajc m.in. na wykorzystanie systemu IMI. Uatwi ona take
transgraniczn egzekucj kar i grzywien. Nade wszystko jednak przyczyni si do poprawy zaufania wobec prawa
oraz do pewnoci obrotu poprzez zwolnienie usugodawcw z odpowiedzialnoci za nieznajomo prawa w
przypadku gdy nie znalazo si ono na oficjalnej stronie internetowej, ktre kade pastwo czonkowskie ma
obowizek stworzy z myl o pracownikach delegowanych i ich pracodawcach z innych pastw czonkowskich.
Okres na transpozycj zapisw dyrektywy wdroeniowej do porzdkw prawnych pastw czonkowskich upywa w
czerwcu 2016 roku. Monitorowanie skutkw tej regulacji, a zwaszcza praktyk administracyjnych wprowadzanych na
jej podstawie zabierze co najmniej kolejne dwa lata. Wziwszy to pod rozwag oraz majc w pamici trudne, pene
emocji negocjacje jakie towarzyszyy wypracowaniu kompromisu w przypadku dyrektywy wdroeniowej, dziwi
popiech Komisji Europejskiej w doprowadzeniu do rewizji dyrektywy podstawowej. Popiech ten jest tak wyrany,
e z pierwotnej deklaracji wprowadzenia tzw. Pakietu Mobilnoci obejmujcego bardzo ambitny plan
kompleksowego przegldu zasad zarwno prawa pracy jak i koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego,
pozostaa tylko rewizja dyrektywy podstawowej. Skupienie si na pracownikach delegowanych, ktrzy stanowi
margines mobilnoci pracy jest niezrozumiae. Popiech Komisji dziwi take partnerw spoecznych, ktrym nie dano
moliwoci uczestnictwa w zwykych w takiej sytuacji konsultacjach spoecznych. Przedmiotem konsultacji
ogoszonych jesieni 2015 roku by szeroki Pakiet Mobilnoci Pracy, ze szczeglnym uwzgldnieniem ubezpiecze
spoecznych. Tymczasem ogoszona 8 marca 2016 r. propozycja legislacyjna dotyczy wycznie rewizji dyrektywy
podstawowej.
Ocena skutkw regulacji doczona do propozycji rewizji dyrektywy podstawowej zawiera szereg niejasnoci.
Najwikszym problemem wydaje si jednak dojmujcy brak danych, ktrego zreszt Komisja Europejska nie ukrywa.
Co gorsza, rozpoczynajc prace nad rewizj dyrektywy podstawowej przed monitoringiem i ocen skutkw
transpozycji dyrektywy wdroeniowej, Komisja pozbawia si trwale moliwoci oceny skutecznoci podjtych
krokw legislacyjnych. Jeli zatem mobilno pracy i mobilno usug zostanie zahamowana, czego obawia si cze
ekspertw, nie bdzie mona oceni dlaczego tak si stao. Trudniejsza bdzie take dalsza realizacja polityki
mobilnoci. Ju w badaniach opisanych poniej trudno oceni ktre koszty zatrudnienia zostay wygenerowane
porednio przez dyrektyw wdroeniow, wdraan stopniowo w niektrych pastwach czonkowskich
najwczeniej we Francji.
Polityka spoeczna od poziomu lokalnego, przez narodowy a po unijny powinna opiera si na danych. W
przeciwnym razie bdzie sterowana przez emocje, uprzedzenia i oparta na stereotypach.
W dalszej czci opracowania znajduj si wstpne wyniki bada przeprowadzonych przez Katedr Gospodarki i
Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Bezporednim powodem przeprowadzenia
bada by brak danych o faktycznych zarobkach pracownikw delegowanych oraz o kosztach zatrudnienia
wynikajcych wycznie z faktu, e usuga wiadczona jest na terenie innego pastwa czonkowskiego. Jednoczenie
rozpoczto prace nad Pakietem Mobilnoci, ktrych pierwotnie deklarowanym celem byo podwyszenie
wynagrodze pracownikw delegowanych do poziomu wynagrodze pracownikw lokalnych.

PRZEDMIOT I CEL BADA, WIELKO I JAKO PRBY ORAZ METODA

Przedmiotem bada s koszty pracy pracownikw delegowanych do wykonywania pracy w innym pastwie
czonkowskim w ramach swobody wiadczenia usug przez polskie przedsibiorstwa. Celem bada jest ocena jak
proporcj pozapacowych kosztw zatrudnienia stanowi koszty zwizane z transgranicznym charakterem usug
wiadczonych przez polskie przedsibiorstwa usugowe.

Badania przeprowadzono w oparciu o anonimowy kwestionariusz, w ktrym zapytano przedsibiorstwa wiadczce

usugi transgraniczne o skadniki wynagrodzenia, pozapacowe zmienne i pozapacowe stae koszty pracy. Pytanie
o stae koszty pracy miao charakter otwarty i dostarczyo informacji na temat nie tylko wysokoci ale przede
wszystkim rodzajw kosztw wynikajcych z samego faktu, e usuga jest wiadczona na terenie innego pastwa
czonkowskiego. Nastpnie badania uzupeniono wywiadem wyjaniajcym.
Zadanie badawcze polegao na ocenie, czy przy zaoeniu porwnywalnej ceny kocowej usugi, te transgraniczne
koszty stae i zmienne s rekompensowane przez nisze wynagrodzenie pracownikw delegowanych, mar
usugodawcy, czy w inny sposb? Wysoko wynagrodzenia pracownikw, nawet zagregowana dla kadego
podmiotu jest informacj wraliw objt tajemnic handlow. Podobnie rzecz ma si z mar handlow, opatami
dla ewentualnych porednikw, ktrzy pozyskuj klientw na terenie innych pastw czonkowskich. Dlatego badanie
nie aspiruje do nakrelenia penego obrazu finansw podmiotw delegujcych pracownikw w ramach swobody
wiadczenia usug. Daje natomiast wyrany obraz proporcji kosztw zatrudnienia zwizanych z faktem wiadczenia
usug transgranicznych.
Zwaywszy na stosunkowo niewielk prb (5821 przypadkw delegowa w cigu trzech lat) naley podkreli
pilotaowy charakter bada. Maa liczba przebadanych podmiotw wynika przede wszystkim z przedmiotu bada.
Badanie wymagao od firmy ujawnienia informacji o wysokoci i skadnikach wynagrodzenia swoich pracownikw.
Mimo zagregowania wynikw bada i publikowania ich wycznie w formie zbiorczej, pracodawcy niechtnie bior
udzia w badaniach, w ktrych musz ujawni dane finansowe. Jest to zrozumiae i tym bardziej wdziczny jestem
tym przedsibiorcom, ktrzy wypenili kwestionariusze. Z drugiej strony, najwiksz zalet przedstawianych bada
jest oparcie ich o prawdziwe dane finansowe pochodzce z przedsibiorstw. Pozapacowe koszty pracy mona
naturalnie wyliczy na podstawie obowizujcych przepisw i przedstawi scenariuszowo, np. przy zaoeniu
minimalnych stawek wynagrodzenia lub dokonujc innych scenariuszowych zaoe co do wysokoci pac. Powstaje
wwczas model, ktry zupenie pomija takie kwestie jak ulga prorodzinna w podatku dochodowym od osb
fizycznych, albo podleganie czci pracownikw pod jeden system podatkowy, a czci pod inny, w zalenoci od
okresu trwania usugi i okresu oddelegowania. Tego typu symulacje maj walor akademicki, ale nie s wynikiem
bada empirycznych. Przedstawione poniej wyniki bada oparte s tymczasem na rzeczywistych poniesionych
kosztach pracy. S to jedyne takie badania.
W tym kontekcie dodatkow zalet bada jest jako prby. Badania udao si przeprowadzi w podmiotach
zarejestrowanych, dziaajcych legalnie, zgaszajcych pracownikw do ubezpieczenia spoecznego, wystpujcych
o druki A1, poddawanych kontrolom zarwno krajowych jak i zagranicznych instytucji kontrolnych. Jest to
szczeglnie istotne ze wzgldu na cel bada, jakim jest ocena proporcji pozapacowych kosztw pracy zwizanych
wycznie z transgranicznym charakterem usugi w caoci kosztw zatrudnienia. Hipoteza badawcza zakada, e
usugodawca z innego pastwa czonkowskiego ni miejsce wiadczenia usugi ponosi koszty pracy, ktrych nie
musz ponosi lokalni usugodawcy, faszywi przedsibiorcy na wasny rachunek, a ktrych z ca pewnoci nie
ponosz podmioty zatrudniajce pracownikw na czarno.
Przesankami do rozpoczcia prac nad dyrektyw wdroeniow przed 2014 rokiem by zarzut naruszania praw
pracownikw delegowanych. Kontrole prowadzone w firmach objtych niniejszym badaniem nie wykazay tego typu
narusze, a ewentualne zalecenia instytucji kontrolnych byy realizowane. Przesank rewizji dyrektywy podstawowej
jest natomiast ch wprowadzenia wyszych (ni minimalne stawki pac) wynagrodze pracownikw delegowanych
oraz wprowadzenie rwnych zasad prowadzenia dziaalnoci przez usugodawcw lokalnych i zagranicznych. Istotne
jest zatem nabranie pewnoci, e w badanych przedsibiorstwach usugowych skadki i podatki opacane s zgodnie
z prawem, e nie s to firmy skrzynki pocztowe, czy midzynarodowe platformy delegowania. Bez danych o
zarobkach i skadnikach wynagrodzenia, Komisja Europejska bdzie niesusznie traktowaa uczciwych
usugodawcw na rwni z oszustami unikajcymi danin publicznych i zatrudniajcymi bez ubezpieczenia
spoecznego lub z graniczcym z wyzyskiem wynagrodzeniem.

PRZEBIEG I WYNIKI BADA

Badania ankietowe anonimowe przeprowadzono w styczniu 2016 roku. Badaniem objto 12 podmiotw, w tym 6
agencji zatrudnienia. Okres objty badaniem obejmowa lata 2013 2015, a wic czas, w ktrym dyrektywa
wdroeniowa nie bya jeszcze w peni implementowana do porzdkw prawnych pastw czonkowskich, cho
niektre pastwa czonkowskie wymagay ju notyfikacji lub zatrudnienia osoby do kontaktw z lokalnymi
instytucjami kontroli. Koszty std wynikajce uwzgldniono w badaniu w tych przypadkach, w ktrych faktycznie je
poniesiono.
Uwzgldniono cznie 5821 delegowa w latach 2013, 2014 i 2015. Liczb delegowa ustalono w oparciu o
uzyskane zawiadczenia A1. Liczba ta jest wiksza, jednak dwa podmioty nie poday liczby delegowa i nie
uwzgldniono ich liczby w badaniu. Uwzgldniono natomiast wyliczenia kosztw zatrudnienia pracownikw
delegowanych w tych podmiotach w przeliczeniu na jednego pracownika.
Pastwa, na terenie ktrych wykonywano usugi to: Niemcy, Francja, Szwecja, Dania i Norwegia.
Dominujce brane usug wg liczby zaangaowanych pracownikw to:

usugi opieki nad osobami starszymi,

usugi budowlane,

usugi metalowe,
proste prace w przemyle.

Dominujc form zatrudnienia w 8 podmiotach by stosunek pracy, a w 4 - umowa cywilnoprawna.

Przecitny okres delegowania wynis 183 dni.

WNIOSKI DOTYCZCE WYNAGRODZE

(1) Podstawowe stawki wynagrodze a wymg zagwarantowania minimalnych stawek pac
Przecitna stawka wynagrodzenia za 1 godzin netto wyniosa 10,88.
Najnisza stawka wyniosa 6,58 netto za godzin.
Wynagrodzenie na poziomie nieznacznie przekraczajcym minimalne stawki pac wymagane w pastwie
przyjmujcym wypacane byo tylko w dwch podmiotach w brany usug opieki nad osobami starszymi oraz w
prostych pracach w przemyle. Stawki pac w usugach budowlanych i metalowych w badanych podmiotach byy
znaczco wysze od minimalnych stawek pac wymaganych przez ustawodawstwo pastwa przyjmujcego.
Obcienia skadkami na ubezpieczenie spoeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz podatkiem dochodowym
wykazuj duy poziom zrnicowania ze wzgldu na podleganie czci pracownikw pod system podatkowy
pastwa przyjmujcego. Z rozmw wyjaniajcych przeprowadzonych po wypenieniu ankiet wynika, e stosunkowo
niski podatek dochodowy wynika z nader czstego faktu podlegania pracownika delegowanego pod
ustawodawstwo pastwa przyjmujcego, w ktrym kwota wolna od podatku jest wysoka, a dodatkowym czynnikiem
obniajcym podatek dochodowy jest ulga prorodzinna lub odpis od podatku na wychowanie dzieci.
Z tego powodu kwota wynagrodzenia netto jest najbardziej obiektywnym kryterium pozwalajcym oceni czy
wynagrodzenie jest godziwe. W ocenie czy wynagrodzenie jest godziwe, czy nie warto wzi pod uwag rwnie
rnice w sile nabywczej pienidza jakie wystpuj midzy pastwem wykonywania pracy czyli uzyskiwania dochodu
a pastwem wydawania dochodu. To trudne do zbadania zjawisko. Niewtpliwie cz wynagrodzenia przeznaczana
jest na pokrycie wydatkw w miejscu wykonywania pracy. Dzieje si tak pomimo potencjalnego otrzymywania diet,

pokrycia kosztw utrzymania, zakwaterowania czy przejazdu lub zwrotu tych kosztw. Niemniej jednak znaczna
cze dochodu pozostaje od dyspozycji po powrocie do kraju. Z wywiadw przeprowadzonych z pracodawcami oraz
z pracownikami delegowanymi wynika, e kwota wynagrodzenia netto jest najwaniejszym kryterium decydujcym
o zatrudnieniu w celu oddelegowania. Ochrona z tytuu ubezpiecze spoecznych jest drugorzdna lub zupenie
nieistotna dla pracownika przy zawieraniu umowy. Oczywicie kwestie te staj si istotne w razie wystpienia ryzyka
spoecznego (choroby, wypadku, czy emerytury).

(2) Pozapacowe zmienne koszty pracy niezalene od faktu delegowania

Na te koszty skadaj si przede wszystkim, cho nie wycznie, daniny publiczne (od najwikszych):

skadki na ubezpieczenie spoeczne,

zaliczka na podatek dochodowy od osb fizycznych,

skadki na ubezpieczenie zdrowotne,

skadki na Fundusz Pracy,
skadki na Fundusz Gwarantowanych wiadcze Pracowniczych,

odpis na Pastwowy Fundusz Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych

koszty szkolenia bhp ew. bada lekarskich

odpis na Zakadowy Fundusz wiadcze Socjalnych

Jak wida na ilustracji, obcienie pozapacowymi kosztami pracy jest

stosunkowo niewielkie (poniej kosztw pracy). Podkreli naley, e
pominito na nim koszty zwizane z transgranicznym charakterem pracy.

ZFS

Stosunkowo wysokie (jak na polskie warunki) stawki wynagrodze

minimalnych wymagane przez zasad korzystnoci przyjt w dyrektywie

bhp/lek

96/71/WE w sprawie pracownikw delegowanych () oraz fakt, e faktyczne

wynagrodzenia s o ok. 20% wysze ni minimalne stawki pac sprawiaj, e
proporcjonalnie obcienie pozapacowymi kosztami pracy jest nisze, ni

PFRON

gdyby praca bya wykonywana w Polsce. Mona w duym uproszczeniu

powiedzie, e wykres przedstawia hipotetyczn wielko klina podatkowego
z uwzgldnieniem ubezpiecze spoecznych i zdrowotnych przy zastosowaniu
stawek wynagrodze z bogatszych pastwach UE do polskiego pracownika.

FGP

Obraz ten jednak zmienia si po uwzgldnieniu zmiennych kosztw

FP

zatrudnienia zwizanych z delegowaniem.

NFZ

PIT

ZUS

netto

(3) Pozapacowe zmienne koszty pracy z uwzgldnieniem faktu delegowania

Do poprzednich pozapacowych zmiennych kosztw zatrudnienia dodano
koszty przejazdu (3%), wyywienia (6%) i zakwaterowania (15%). Naley

za urlop

podkreli, e nie musz one wystpowa we wszystkich przypadkach.

Przysuguj one pracownikowi delegowanemu zasadniczo w przypadku, gdy w
umowie nie ustalono, e miejscem wykonywania pracy bdzie miejscowo w
innym pastwie czonkowskim, albo gdy wymaga tego ustawodawstwo

odszkodowan
ie na zakocz
kontraktu

pastwa przyjmujcego (np. we Francji). W badaniach wzito pod uwag tylko

inne

faktycznie poniesione koszty wyywienia, przejazdu i zakwaterowania oraz

diety, jeli byy wypacone. Ponadto w poszczeglnych przypadkach wystpiy
koszty uzalenione od rodzaju pracy (nie maj one charakteru uniwersalnego,

podr

ale wpywaj na przecitne koszty delegowania). Wzito pod uwag koszty

bada lekarskich w ramach profilaktycznej ochrony zdrowia, koszty ekwiwalentu
za odzie robocz oraz za pranie odziey roboczej. S to koszty zmienne, czyli

diety

uzalenione od liczby pracownikw delegowanych lub liczby delegowa.

Ponadto, nie uwzgldniono kosztw wystpowania o potwierdzenie ustalenia
ustawodawstwa majcego zastosowanie do ubezpiecze spoecznych

mieszkanie

delegowanego pracownika (druk A1), ktre zaliczono w badaniu do kosztw

staych.

ZFS

Po ich uwzgldnieniu proporcje zmieniaj si znaczco. Okazuje si, e

wynagrodzenie pracownika delegowanego netto stanowi zaledwie 50%

bhp/lek

kosztw pracy, za pozapacowe koszty pracy 50%.

PFRON
(4) Koszty stae zwizane z delegowaniem
Przedmiotem bada objto take inne koszty zatrudnienia, ktrych wielko nie
jest bezporednio zalena od liczby pracownikw czy od liczby delegowa.
Zbadano jednak wycznie te koszty stae, ktre s cile zwizane z faktem
wiadczenia usugi na terenie innego pastwa czonkowskiego, czyli nie

FGP

FP

wystpuj przy wiadczeniu usug krajowych. Koszty te mona podzieli na dwie

NFZ

grupy.
A.

B.

Koszty, ktre wynikaj z wymogw prawa pastwa przyjmujcego, czsto

bdc rezultatem implementacji dyrektywy wdroeniowej. Nale do nich
koszty notyfikacji, koszty zatrudnienia przedstawiciela do kontaktw z
instytucjami kontrolnymi, koszty tumaczenia dokumentacji pracowniczej.

PIT

ZUS

Koszty konieczne do prawidowego wykonania usugi, cile zwizane z jej

transgranicznym charakterem. To znaczy, e pominito na przykad koszty
netto
rekrutacji, ktre trzeba ponie take przy zatrudnianiu pracownikw do pracy
na terenie Polski. Dominujcym kosztem w tej kategorii s koszty zwizane z
uzyskaniem druku A1. Respondenci wymieniali take koszty egzekucji nalenoci
na terenie innego pastwa, koszty porad prawnych, opinii, analiz, koszty tumacze innych ni dokumentacja
pracownicza, systemy/licencje oprogramowanie dedykowane do rozlicze zagranicznych, koszty delegacji osb
koordynujcych, koszty logistyki na miejscu (organizacja kwater, utrzymanie kontaktu z pracownikami, opieka
przedstawiciela itp.), koszty poczty midzynarodowej, koszty telekomunikacyjne, rnice kursowe i koszty
przewalutowa i wycen kwot wyraonych w walutach, koszty szkole jzykowych.

PODSUMOWANIE
Podsumowujc, zatrudnienie pracownika delegowanego wie si z kosztami, ktre s immanentnie zwizane z
faktem, e usuga wiadczona jest na terenie innego kraju ni kraj siedziby usugodawcy. S to koszty, ktrych nie
trzeba ponosi, gdy usuga wiadczona jest lokalnie. W badanych podmiotach podnosz one czny koszt pracy to
32%. Wynik ten jest zaskakujco wysoki. Rodzi si pytanie jak to moliwe, e usugodawca, ktrego koszty s o 32%
wysze od hipotetycznych kosztw lokalnego usugodawcy moe z lokalnym usugodawc konkurowa? Poniewa
badane firmy prowadz swoj dziaalno transgraniczn co najmniej od trzech lat, z pewnoci s konkurencyjne.
Odpowied, ktr chc zaproponowa ma charakter spekulatywny. Moliwe s trzy wyjanienia.
Pierwsze wyjanienie: brak lokalnej konkurencji. Czsto usuga jest wiadczona transgranicznie wycznie dlatego,
e nie ma lokalnego usugodawcy. Gdyby by byby taszy.
Drugie wyjanienie: lokalny usugodawca oferuje porwnywaln cen, ale usuga transgraniczna jest znacznie
wyszej jakoci.
Trzecie wyjanienie: lokalny usugodawca jest i konkuruje, ale te dodatkowe 32% kosztw zatrudnienia pracownika
delegowanego rekompensowane jest w niewiadomych i zapewne nierwnych czciach pomidzy:
a)

nisze ni lokalne wynagrodzenie pracownika (jednak nigdy nie nisze ni minimalne stawki pac),

b)
c)

niszy zysk usugodawcy, ni zysk, ktry zakada usugodawca lokalny,

nisz skadk nominaln na ubezpieczenia spoeczne oraz/lub niszy podatek dochodowy.

Warto doda, e zaproponowane trzy hipotetyczne wyjanienia nie wykluczaj si, lecz mog wspistnie. Jeli
ostatnie wyjanienie uzasadnia ekonomicznie ponoszenie dodatkowych kosztw pracy zwizanych wycznie z
transgranicznym charakterem usugi, to z ca pewnoci zmuszenie pracodawcy do wypaty jeszcze wyszego
wynagrodzenia pracownikom delegowanym w myl zasady rwnej pacy za t sama prac w tym samym miejscu
doprowadzi do obnienia konkurencyjnoci i wypadnicia firmy usugowej z danego rynku. Czy w takiej sytuacji
pracownik delegowany otrzyma wysze wynagrodzenie, czy te zostanie w domu bez pracy?
Mimo pilotaowego charakteru bada, ich wyniki rzucaj nowe wiato na ocen wpywu regulacji (dyrektywy) na
koszty wiadczenia usug transgranicznych. S bowiem jedynymi badaniami opartymi o rzeczywicie poniesione
koszty pracy.

Dr Marek Benio
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej
ul. Rakowicka 27
31-510 Krakw
tel. +48 122935731
E-mail: marek.benio@uek.krakow.pl

Badanie przeprowadzono w ramach projektu badawczego finansowanego przez NCN pt. Zastosowanie
interaktywnych metod rzdzenia w ksztatowaniu polityki spoecznej nr UMO-2011/03/B/HS5/00899

Pozapacowe koszty pracy

za urlop

pracownikw delegowanych
wynikajce wycznie z faktu,
e usuga wiadczona jest na

odszkodowanie
na zakocz
kontraktu

terenie innego pastwa

czonkowskiego, ni to, na
terenie ktrego ma siedzib

inne

pracodawca delegujcy
(usugodawca). Koszty te nie

podr

wystpuj, gdy usuga

wiadczona jest przez
lokalnego usugodawc.

diety

Wynosz one 32%

cakowitego kosztu pracy

mieszkanie

Zwyczajne pozapacowe koszty pracy

ZFS

(skadki, podatki) przy pominiciu kosztw

transgranicznych stanowiyby 27% a przy
uwzgldnieniu kosztw transgranicznych
tylko 18% cakowitego kosztu pracy.

bhp/lek

PFRON

Wynagrodzenie netto pracownika

delegowanego z zachowaniem
warunku korzystnoci, tj.

FGP

gwarancji wypaty minimalnych

stawek pacy pastwa
przyjmujcego (jeli tam s one

FP

wysze). Wynagrodzenia s
przecitnie o 2,33 EURO / 1h
wysze od minimalnych stawek

NFZ

pac pastwa przyjmujcego.

Wynagrodzenie netto (przy

PIT

pominiciu kosztw
transgranicznych) stanowioby
ZUS

73%, a przy uwzgldnieniu

kosztw transgranicznych tylko
49% cakowitego kosztu pracy.

netto