GRECKI MIT ARELIGIA GRECKA

159

Hymn ouprowadzeniu Persefony atworzenie kultu:

misteria eleuzyskie
Podczas zbierania kwiatw na zielonej ce wraz zgrupk towarzyszcych jej
dziewczt Persefona, crka Dzeusa iDemeter, uwiedziona tajemniczym urokiem
narcyza zostaje porwana przez Aidoneusa (boga Hadesa), pana Podziemia, ktry wiedzie j w gb mrokw Hadesu (przestrzeni Podziemia). Zaamana bogini
Demeter wyrusza na poszukiwanie zaginionej crki i dowiaduje si od Hekate,
a potem od Heliosa, o smutnym losie, jaki przypad modziutkiej dziewczynie,
iotym, e stao si tak zwoli Dzeusa. Ogarnita gniewem ialem, opuszcza wic
Olimp iprzybrawszy posta starej kobiety, wdruje po Ziemi, a wEleusis spotyka
crki krla Keleosa, wadcy tego miasta. Ukazuje si wquasi-epifanii izostaje piastunk najmodszego syna pary krlewskiej, Demofonta, ktrego chce potajemnie
obdarzy niemiertelnoci, namaszczajc go ambrozj iumieszczajc nad ogniem.
Wtrakcie tych czynnoci zostaje zaskoczona przez Metanejr, matk dziecka. Demeter, nie majc innego wyjcia, ujawnia swoj bosk tosamo inakazuje, by na
jej cze zbudowane zostao sanktuarium. Keleos ijego lud przystpuj do budowy
wityni, wktrej bogini rolnictwa chce zamkn si wodosobnieniu, pozostawiajc nieurodzaj na polach iludzi pozbawionych podw ziemi. Interweniuje Dzeus,
ktrego przeraa, e wygodzeni miertelnicy zaprzestan skadania nalenych mu
hodw. Nakazuje Hermesowi, eby wyprowadzi Persefon z krainy umarych.
Hades przyzwala na to, lecz przedtem sprawia, e dziewczyna zjada owoc granatu,
ktrego ziarna gwaranuj zachowanie pamici. Odtd Persefona spdza bdzie
dwie trzecie kadego roku na Olimpie wtowarzystwie matki, ana pozosta jego
cz bdzie powraca do Hadesu. Kiedy Demeter zostaje w ten sposb uagodzona przez Dzeusa, ziemia na powrt okrywa si zieleni ipojawiaj si na niej
najpikniejsze kwiaty izioa:
[Demeter] szybko dobya plony zgbokich zagonw,
Ziemia szeroka kwiatami ilimi pokrya si caa.
Potem posza do prawem wadajcych krlw,
Triptolemosa iDioklesa, co konie popdza,
Potnego Eumolposa iKeleosa, przywdcy ludu,
Odkrya, co czyni trzeba (drasmosyne), wskazaa wszystkim obrzdki (orgia)
wite (hiera), nieprzekraczalne, oktre nie wolno pyta,
Oktrych mwi nie wolno: jzyk wie wielki szacunek dla bogi.
Szczliwy, kto je zobaczy zludzi yjcych na ziemi,
Kto niewtajemniczony (ateles), kto od nich by zdala, ten nigdy
Takiego losu nie zazna po mierci, wmrokach podziemnych9.

Od drasmosyne (suba boa, spenianie obrzdw) po hiera (uwicone

rytuay) iod orgia (dziaania rytualne, misteria) po ateles (niewtajemniczony)
wszystkie terminy uyte tutaj dla okrelenia dziaa, ktrych naucza Demeter
9
Hymn homerycki do Demeter, 471482; prze. J. Danielewicz. Posta greckiego tekstu wtym
fragmencie to prawdopodobnie wynik kontaminacji dwch odmiennych wersji rapsodycznych,
por.N.J. Richardson, The Homeric Hymn to Demeter, Oxford 1974, s. 304.