Sesja l (roda 8 grudnia 1869)

[I.] Dekret otwarcia Soboru

[1] Biskup Pius, suga sug Boych, za zgod witego Soboru, na wieczn rzeczy pamitk.
Czcigodni ojcowie, czy zgadzacie si, aby rozpocz i ogosi rozpoczcie obrad witego i
powszechnego Soboru Watykaskiego, na cze i chwa witej i niepodzielnej Trjcy, Ojca i
Syna i Ducha witego, dla wzrostu i wywyszenia wiary i religii katolickiej, dla wytpienia
szalejcych bdw, dla odnowienia duchowiestwa i chrzecijaskiego ludu, dla wsplnej
zgody i pokoju dla wszystkich?
[2] Zapytani, ojcowie odpowiedzieli przez aklamacj: Zgoda.
Wwczas przewielebny biskup sekretarz znowu przystpi do tronu papieskiego, a Ojciec wity
podniesionym

wyranym

gosem

zatwierdzi

dekret

sowami

uroczy

tej

formuy:

Ojcowie przyjli przeczytany dekret, bez niczyjego sprzeciwu, i my, za zgod soboru,
orzekamy, postanawiamy i ogaszamy tak jak zosta przeczytany.

[II.] Zapowied przyszej sesji

[1] Biskup Pius, suga sug Boych, za zgod witego Soboru, na wieczn rzeczy pamitk.
Czcigodni ojcowie, czy zgadzacie si, aby najblisza sesja witego i powszechnego Soboru
Watykaskiego odbya si w dzie Objawienia Paskiego, ktre przypada na szsty dzie
stycznia roku Paskiego 1870?
[2] Za zgod ojcw wyraon przez aklamacj w formie: Zgoda, gdy ponownie przewielebny
sekretarz sta przed tronem papiea, Jego witobliwo gono i wyranie potwierdzi dekret
w przepisanej formule:
Ojcowie przyjli przeczytany dekret, bez niczyjego sprzeciwu, i my, za zgod soboru,
orzekamy, postanawiamy i ogaszamy tak jak zosta przeczytany.

Sesja 2 (czwartek 6 stycznia 1870)

Trydenckie wyznanie wiary zoone przez najwitobliwszego papiea Piusa IX oraz
wszystkich ojcw Soboru Watykaskiego
[1] Ja Pius, biskup Kocioa katolickiego mocn wiar wierz i wyznaje, wszystkie poszczeglne
[prawdy] zawarte w wyznaniu wiary, ktrego uywa wity Koci rzymski, a

mianowicie: [2] Wierz w jednego Boga, Ojca wszechmogcego, stworzyciela nieba i ziemi,
wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych. [3] I w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna
Boego jednorodzonego, zrodzonego z Ojca przed wszystkimi wiekami, Boga z Boga, wiato
ze wiatoci, Boga prawdziwego z Boga prawdziwego, zrodzonego, a nie stworzonego,
wspistotnego Ojcu, przez ktrego wszystko si stao. Ktry dla nas ludzi i dla naszego
zbawienia zstpi z nieba, przyj ciao za spraw Ducha witego z Maryi Dziewicy i sta si
czowiekiem. Ukrzyowany rwnie za nas, pod Poncjuszem Piatem, ponis mk i zosta
pogrzebany. Zmartwychwsta trzeciego dnia wedug Pisma. Wstpi do nieba, siedzi po prawicy
Ojca. Ponownie przyjdzie w chwale sdzi ywych i umarych, a krlestwu Jego nie bdzie
koca. [4] I w Ducha witego, Pana i Oywiciela, ktry od Ojca i Syna pochodzi, ktry wraz z
Ojcem i Synem odbiera uwielbienie i chwa, ktry mwi przez prorokw. [5] I w jeden,
wity, katolicki i apostolski Koci. [6] Wyznaj jeden chrzest na odpuszczenie grzechw.
Oczekuj wskrzeszenia umarych i ycia w przyszym wieku. Amen.
[7] Mocno uznaj i przyjmuj tradycje apostolskie i kocielne, a take pozostae zwyczaje i
postanowienia Kocioa. [8]Ponadto przyjmuj Pismo wite, w takim znaczeniu, w jakim je
przyjmowaa i przyjmuje wita Matka Koci, do ktrego naley wydawanie sdu o
prawdziwym znaczeniu i wyjanieniu jego treci. Nigdy nie bd go przyjmowa i wyjania
inaczej, jak zgodnie z jednomylnym przekonaniem Ojcw.
[9] Wyznaj take: e jest siedem sakramentw Nowego Prawa w prawdziwym i waciwym
znaczeniu tego sowa, ustanowionych przez Pana naszego Jezusa Chrystusa dla zbawienia
rodzaju ludzkiego, chocia nie wszystkie s kademu niezbdne, a s nimi: chrzest,
bierzmowanie, Eucharystia, pokuta, ostatnie namaszczenie, wicenia i maestwo; e
przynosz one ask, a chrztu, bierzmowania i wice nie mona powtarza bez
witokradztwa. [10] Przyjmuj take i uznaj przyjte i zatwierdzone przez Koci katolicki
obrzdy

uywane

podczas

uroczystego

sprawowania

wszystkich

wyej

wymienionych

sakramentw. [11] Uznaj i przyjmuj wszystko razem i z osobna, co okrelono i ogoszono na

witym

Soborze

Trydenckim

na

temat

grzechu

pierworodnego

usprawiedliwienia. [12] Wyznaj rwnie, e we mszy witej ofiaruje si Bogu prawdziw,

waciw, przebagaln Ofiar, za ywych i umarych, a take i w Najwitszym Sakramencie
Eucharystii jest prawdziwie, rzeczywicie i substancjalnie obecne ciao i Krew wraz z dusz i
Bstwem Pana naszego Jezusa Chrystusa, e w tym sakramencie dokonuje si przemiana caej
substancji chleba w Ciao i caej substancji wina w Krew, ktr to przemian Koci katolicki
nazywa przeistoczeniem.
[13] Wyznaj take, i nawet pod jedn tylko postaci przyjmujemy caego i nie
umniejszonego Chrystusa oraz prawdziwy sakrament. [14] Wierz niezachwianie, e istnieje
czyciec, a duszom tam przetrzymywanym pomaga wstawiennictwo wiernych. [15] Wierz
rwnie, e naley czci i wyznawa witych, krlujcych razem z Chrystusem, ktrzy ofiaruj
Bogu za nas swe modlitwy, a relikwie witych trzeba otacza czci. [16] Uznaj mocno, i
naley posiada i zachowywa obrazy Chrystusa, Boej Rodzicielki, zawsze Dziewicy i innych

witych oraz oddawa im nalen cze i poszanowanie.[17] Uznaj te, e Chrystus Pan
udzieli Kocioowi wadzy nadawania odpustw, a korzystanie z nich jest nader zbawienne dla
wiernych. [18] Uznaj wity, katolicki i apostolski Koci rzymski, matk i nauczycielk
wszystkich kociow.
[19] Podobnie bez wtpliwoci przyjmuj i wyznaj wszystko inne, podane, okrelone i
wyjanione przez wite kanony i sobory powszechne, zwaszcza przez wity Sobr Trydencki;
rwnoczenie na rwni potpiam, odrzucam i wyklinam wszystko, co jest przeciwne oraz
wszelkie herezje potpione, odrzucone i przez Koci wyklte. [20] Prawdziw wiar
katolick, poza ktr nikt nie moe by zbawiony, a ktr w chwili obecnej dobrowolnie
wyznaj i naprawd utrzymuj, t wiar ca i nienaruszon, a do ostatniego tchu ycia, z
pomoc Bo niewzruszenie bd zachowywa i wyznawa, oraz bd si troszczy, aby wszyscy,
o ile to bdzie w mojej mocy, j wyznawali. To ja Pius, obiecuj, lubuj i przysigam, tak mi
dopom Bg i ta wita Boa Ewangelia.

Sesja 3 (niedziela 24 kwietnia 1870)

KONSTYTUCJA DOGMATYCZNA O WIERZE KATOLICKIEJ (Del Filius)

[1] Biskup Pius, suga sug Boych, za zgod witego Soboru, na wieczn rzeczy pamitk.
Syn Boy i Odkupiciel rodzaju ludzkiego, Pan nasz Jezus Chrystus, gdy mia wrci do Ojca w
niebie, obieca, e bdzie ze swoim Kocioem walczcym na ziemi przez wszystkie dni, a do
skoczenia wiata. Przeto nigdy, w adnym stopniu nie przestaje by dla swej umiowanej
Oblubienicy, ani nie przestaje bogosawi jej w dziaaniu, ani nie jej pomocy w
niebezpieczestwie. [2] Ta za Jego zbawienna Opatrzno znana jest zarwno z innych
licznych dobrodziejstw, jak i z owocw, ktre dla chrzecijaskiego wiata najobfitszymi
okazay si na soborach ekumenicznych, a w sposb szczeglny na Soborze Trydenckim, chocia
odbywa si on w tak niegodziwych czasach. [3] Na nim bowiem zostay cilej okrelone i
szerzej wyjanione dogmaty najwitszej religii, bdy potpione i poskromione, a dyscyplina
kocielna odnowiona i bardziej umocniona, rozszerzono te wysiki w dziedzinie wiedzy i
pobonoci duchowiestwa, przygotowano zakady ksztacce modzie do witej walki, a
wreszcie

odnowiono

obyczaje

ludu

chrzecijaskiego

zarwno

poprzez

dokadniejsze

ksztacenie wiernych, jak i czstsze korzystanie z sakramentw. [4] Ponadto po soborach

wzrastaa jedno pomidzy czonkami Kocioa, a jego widzialn gow oraz powiksza si
zapa caego Mistycznego Ciaa Chrystusa. Przybywao rodzin zakonnych i innych instytutw
pobonoci chrzecijaskiej, wwczas take szeroko rozgaszano arliw mio obecn w
krlestwie Chrystusa, cig i sta a do przelania krwi.
[5] Owszem, podczas gdy z wdzicznym sercem rozwaamy, co jest naturalne, te i inne
nadzwyczajne korzyci, ktre z Boej askawoci szczodrze zostay dane Kocioowi, szczeglnie

na ostatnim soborze ekumenicznym, nie moemy opanowa bolesnego smutku z powodu bardzo
przytaczajcego za, wynikajcego std, e autorytet tego soboru, albo zosta przez bardzo
wielu zlekcewaony, albo pominite zostay przez nich jego pene mdroci dekrety.
[6] Kady bowiem wie, e potpione przez trydenckich ojcw herezje powoli podzieliy si na
liczne sekty rnice si midzy sob i wzajemnie ze sob walczce, gdy po odrzuceniu Boej
nauki Kocioa sprawy dotyczce religii oddano pod osd prywatnego zdania kogokolwiek.
Wskutek tego wszelka wiara w Chrystusa zostaa zniszczona. [7] Tak samo wic Pismo wite,
uwaane przedtem za jedyne rdo i sdziego nauki chrzecijaskiej, zaczto traktowa nie
jako Boe, ale - co wicej - przycza do mitycznych wymysw.
[8] Nastpnie zrodzia si i rozniosa nader szeroko po wiecie nauka racjonalizmu lub
naturalizmu, ktra - wszelkimi sposobami sprzeciwiajc si religii chrzecijaskiej jako
ustanowionej w sposb nadprzyrodzony - z najwikszym zaangaowaniem dy do tego, aby po
usuniciu Chrystusa, jedynego Pana i Zbawiciela naszego z umysw ludzkich oraz z ycia i
moralnoci ludw, ustanowi tak zwane czyste krlestwo rozumu albo natury. [9] Po porzuceniu
i wyzbyciu si religii chrzecijaskiej, po zaprzeczeniu istnienia Boga prawdziwego i Jego
Chrystusa, na koniec umysy wielu popady w otcha panteizmu, materializmu i ateizmu, aby
negujc rozumn natur i wszelk norm sprawiedliwoci i uczciwoci, sili si nawet na
rozbicie fundamentw ludzkiej spoecznoci.
[10] Nastpnie, wskutek szalejcej wok bezbonoci, niestety, zdarzyo si rwnie [to]
nieszczcie, e wielu synw Kocioa katolickiego zeszo z prawdziwej drogi pobonoci i zmys
katolicki uleg u nich osabieniu poprzez stopniowe uszczuplanie prawdy. [11] Zwiedzeni
rnymi i obcymi naukami, niesusznie mieszajc natur i ask, wiedz ludzk i wiar bosk,
znieksztacili waciwy sens dogmatw, ktry zachowuje i gosi wita Matka Koci, oraz
wystawili na niebezpieczstwo integralno i czysto wiary.
[12] Czy to moliwe, aby wobec tego wszystkiego nie poruszyo si w gbi serce Kocioa? Jak
bowiem Bg pragnie, aby wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy, jak
Chrystus przyszed zbawi to, co zgino i aby rozproszone dzieci Boe zgromadzi w
jedno, tak samo Koci, ustanowiony przez Boga jako matka i nauczycielka narodw, uznajc
si dunikiem wszystkich, jest zawsze gotowy na to i zmierza do tego, aby podnosi upadych,
podtrzymywa chwiejnych, obejmowa powracajcych, umacnia dobrych i podprowadza ich
do lepszego. [13] Dlatego [Koci] nigdy nie moe zaprzesta dawania wiadectwa o Boej
prawdzie, ani [zrezygnowa z] jej goszenia, poniewa ona wszystko leczy. Uznaje on bowiem
za skierowane do siebie sowa: Duch mj, ktry jest w tobie, i sowa moje, ktre ci woyem
w usta, nie zejd z twych ust odtd i na zawsze.
[14] My zatem, postpujc ladami naszych poprzednikw, nigdy nie przestajemy naucza i
broni prawdy katolickiej oraz odrzuca przewrotnych nauk moc naszego najwyszego urzdu
apostolskiego. [15] Teraz za, wraz z zasiadajcymi i osdzajcymi tu razem z nami biskupami
caego wiata, na soborze ekumenicznym zgromadzonym w Duchu witym moc naszego

autorytetu, opierajc si na Sowie Boym, spisanym i przekazanym, tak jak je otrzymujemy od

Kocioa katolickiego, pobonie przechowywanym i waciwie wyjanianym, z katedry w. Piotra
postanawiamy wobec wszystkich ogosi i wyzna zbawcz nauk Chrystusa, zwrciwszy uwag
na

bdy

napitnowane

potpione

moc

wadzy

przekazanej

nam

przez

Boga.

Rozdzia I
O Bogu stworzycielu wszystkich rzeczy
[16] wity, katolicki, apostolski Koci rzymski wierzy i wyznaje, e jest jeden Bg ywy i
prawdziwy, stworzyciel oraz Pan nieba i ziemi, wszechmogcy, wieczny, niezmierzony, nie
dajcy si poj, nieskoczony zarwno pod wzgldem umysu, jak i woli oraz wszelkiej
doskonaoci. [17] Poniewa Bg jest jedn i jedyn zupenie niezoon i niezmienn
duchow substancj, naley o Nim gosi, e jest rzeczowo i istotowo rny od wiata, e jest
szczliwy w sobie i ze siebie, oraz e niewypowiedzianie przewysza wszystko, co poza Nim
istnieje i daje si pomyle.
[18] Ten jedyny, prawdziwy Bg dobroci swoj i wszechmocn potg, nie dla powikszenia
swego szczcia, ani dla pozyskania go, ale dla ukazania swej doskonaoci poprzez dobra
przydzielone stworzeniom, najzupeniej woln wol, od pocztku czasu stworzy z niczego
jedne i drugie stworzenia, duchowe i cielesne, to znaczy anielskie i ziemskie, a nastpnie
ludzkie, jako wspuksztatowane z ducha i ciaa.
[19] Wszystko za, co Bg utworzy, to swoj opatrznoci zachowuje i wszystkim rzdzi,
dosigajc potnie od kraca do kraca i wadajc wszystkim z dobroci. Wszystko bowiem
odkryte i odsonite jest przed oczami Jego, take to, co nastpi w przyszoci wskutek
wolnego dziaania stworze.

Rozdzia II
O objawieniu
[20] Ta sama wita Matka Koci utrzymuje i naucza, e Boga, pocztek i cel wszystkich
rzeczy, na pewno mona pozna z rzeczy stworzonych naturalnym wiatem rozumu ludzkiego,
albowiem od stworzenia wiata niewidzialne Jego przymioty staj si widzialne dla umysu
przez Jego dziea. [21] Jednake spodobao si Jego mdroci i dobroci inn, nadprzyrodzon
drog objawi rodzajowi ludzkiemu siebie i odwieczne postanowienia swej woli, zgodnie ze
sowami Apostoa: Wielokrotnie i na rne sposoby przemawia niegdy Bg do ojcw przez
prorokw,

tych

ostatecznych

dniach

przemwi

do

nas

przez

Syna.

[22] Temu objawieniu Boemu naley wprawdzie przyzna, e to, co w sprawach Boych samo
przez si nie jest niedostpne dla rozumu ludzkiego, take w obecnym pooeniu rodzaju

ludzkiego moe by poznane przez wszystkich bez trudnoci, z niezachwian pewnoci i bez
domieszki jakiegokolwiek bdu. [23] Nie z tego powodu jednak naley uznawa objawienie
Boe
za absolutnie konieczne, ale dlatego, e Bg z nieskoczonej swej dobroci skierowa czowieka
do celu nadprzyrodzonego, czyli do udziau w Boych dobrach, ktre zupenie wykraczaj poza
zdolno pojmowania ludzkiego umysu, bowiem ani oko nie widziao, ani ucho nie syszao,
ani serce czowieka nie zdoao poj, jak wielkie rzeczy przygotowa Bg tym, ktrzy Go
miuj.
[24] Nastpnie to nadprzyrodzone objawienie, zgodnie z wiar Kocioa powszechnego
wyjanione przez wity Sobr Trydencki, zawiera si w ksigach spisanych i w tradycjach
niepisanych, ktre - przyjte przez apostow z ust samego Chrystusa, albo przez nich samych
przekazane jakby z rki do rki dziki podpowiedzi Ducha witego - dotary a do nas.
[25] Mianowicie ksigi Starego i Nowego Testamentu naley przyj jako wite i kanoniczne w
caoci i wraz ze wszystkimi ich czciami, taka jak zostay wyliczone w dekrecie tego soboru i
jak zostay przejte przez dawne wydania aciskiej Wulgaty. [26] Koci uwaa te ksigi za
wite i kanoniczne, ale nie dlatego, jakoby zostay uoone tylko przez ludzi, a nastpnie jego
autorytetem zaakceptowane, i rwnie nie dlatego, e jako spisane pod natchnieniem Ducha
witego,

Boga

maj

za

autora

jako

takie

zostay

przekazane

Kocioowi.

[27] Skoro za to, co wity Sobr Trydencki o wyjanianiu Boych pism zbawiennie postanowi
dla poskromienia zuchwaych temperamentw, jest przewrotnie przedstawiane przez pewnych
ludzi, my odmawiajc tene dekret, wyjaniamy, e jego zamysem jest, aby w sprawach wiary
i moralnoci, nalecych do gmachu nauki chrzecijaskiej, za prawdziwy sens Pisma witego
naley przyjmowa taki, jaki utrzymywaa i utrzymuj wita matka Koci, do ktrej naley
osdzanie o prawdziwym sensie i o wyjanianiu witych pism. Nikomu zatem nie wolno
wyjania Pisma witego przeciw temu sensowi, albo te przeciw jednomylnej zgodzie ojcw.
Rozdzia III
O wierze
[28] Skoro w peni uzaleniony jest od Boga, jako od swego stworzyciela i Pana, a rozum
stworzony cakowicie podlega prawdzie nie stworzonej, winnimy Bogu, ktry si objawia,
okaza posuszestwo umysu i woli w wierze. [29] Koci katolicki wyznaje, i ta wiara,
pocztkiem zbawienia ludzkiego, jest cnot nadprzyrodzon, przez ktr wierzymy, pod
wpywem natchnienia i z pomoc aski Boej, e prawd jest to, co Bg objawi. Wierzymy za
tak nie z powodu wewntrznej prawdziwoci tych rzeczy, ktr moglibymy pozna za spraw
naturalnego wiata rozumu, ale wierzymy uznajc autorytet objawiajcego Boga, ktry nie
moe si myli, ani wprowadza w bd. Aposto wiadczy, e wiara jest pork tych dbr,
ktrych

si

spodziewamy,

dowodem

tej

rzeczywistoci,

ktrej

nie

widzimy

[30] Niemniej jednak, aby posuszestwo naszej wiary pozostawao w zgodzie z rozumem, dla
poparcia swego Objawienia Bg raczy poczy z wewntrznymi pomocami Ducha witego
zewntrzne argumenty, ktrymi s dziea Boe, przede wszystkim cuda i proroctwa, ktre -

cho wybitnie pokazuj wszechmoc i nieskoczon wiedz Boga - s najpewniejszymi znakami

Boego objawienia i odpowiadaj zdolnoci rozumienia wszystkich [ludzi]. [31] Zarwno
Mojesz, jak i prorocy, a zwaszcza Chrystus Pan dokonali wiele najwyraniejszych cudw oraz
wypowiadali proroctwa. Z kolei o apostoach czytamy, e: Oni za poszli i gosili Ewangeli
wszdzie, a Pan wspdziaa z nimi i potwierdza ich nauk znakami, ktre jej towarzyszyy.
Napisane jest rwnie: Mamy jednak mocniejsz, prorock mow, a dobrze zrobicie, jeeli
bdziecie

przy

niej

trwali

jak

przy

lampie,

ktra

wieci

ciemnym

miejscu.

[32] Chocia bowiem posuszestwo wiary w adnej mierze nie jest lepym poruszeniem duszy,
to jednak nikt nie moe przyj przepowiadania Ewangelii, tak jak to jest konieczne do
zbawienia, bez owiecenia i natchnienia od Ducha witego, ktry daje wszystkim rado
przyjcia prawdy i uwierzenia jej. [33] Dlatego wiara sama w sobie, nawet gdyby nie dziaaa
przez mio, jest darem Boga, natomiast akt wiary jest dziaaniem odnoszcym si do
zbawienia, przez ktre czowiek wyraa dobrowolne posuszestwo wobec Boga, zgadzajc si i
wsppracujc z Jego ask, cho mgby si jej przeciwstawi.
[34] Nastpnie wiar bosk i katolick naley wierzy w to wszystko, co zawiera si w sowie
Boym spisanym lub przekazanym, i jest do wierzenia przedkadane przez Koci - albo
uroczystym orzeczeniem, albo zwyczajnym i powszechnym nauczaniem - jako objawione przez
Boga.
[35] A poniewa bez wiary nie mona podoba si Bogu i nie mona wej do wsplnoty Jego
synw, nikt nie moe bez niej uzyska usprawiedliwienia, ani nikt nie osignie ycia wiecznego,
jeeli nie wytrwa w niej a do koca. [36] Abymy za mogli speni obowizek radosnego
przyjcia prawdziwej wiary i wytrwania w niej bez wahania, przez swojego jednorodzonego
Syna Bg ustanowi Koci i wyposay go w wyrane znamiona swego ustanowienia, aby
wszyscy mogli go rozpozna jako opiekuna i nauczyciela objawionego sowa. [37] Wszystkie
bowiem [te rzeczy], tak liczne i tak zdumiewajce, ktre zostay przez Boga rozporzdzone ze
wzgldu na widoczne uwierzytelnienie wiary chrzecijaskiej, odnosz si tylko do Kocioa
katolickiego. [38] I owszem, nawet Koci sam przez si jest swego rodzaju wielkim i staym
motywem wiarygodnoci oraz nieodpartym wiadectwem swego Boego posannictwa, poniewa
[odznacza si] wspaniaym wzrostem, wielk witoci, niewyczerpan podnoci we
wszelkich dobrach, katolick jednoci i niezwycion trwaoci.
[39] Dlatego [Koci] jest jakby znakiem podniesionym dla narodw, zaprasza do siebie tych,
ktrzy jeszcze nie uwierzyli, a synw swoich utwierdza [w tym], e wiara, ktr wyznaj,
opiera si na trwaym fundamencie. [40] Do tego wiadectwa docza si skuteczne wsparcie
mocy z wysoka. Najaskawszy Pan pobudza bowiem i wspiera sw ask take bdzcych, aby
mogli doj do poznania prawdy, tych za, ktrych przenis z ciemnoci do przedziwnego
swego wiata, umacnia swoj ask, aby w tym wietle wytrwali, nie opuszczajc ich, jeeli
sam nie zostanie opuszczony. [41] Jake rni si pooenie tych, ktrzy przylgnli do prawdy
katolickiej przez niebiaski dar wiary, oraz tych, ktrzy wiedzeni ludzkimi opiniami postpuj
za faszyw religi. Ci bowiem, ktrzy przyjli wiar pod wpywem nauczania Kocioa, nigdy
nie mog mie susznych powodw do zmiany wiary, ani do powtpiewania o niej. [42] Jeli te

[rzeczy] tak si maj, to z radoci dzikujc Ojcu, ktry nas uzdolni do uczestnictwa w
dziale witych w wiatoci, troszczmy si o tak wielkie zbawienie, a patrzc na Jezusa,
ktry nam w wierze przewodzi i j wydoskonala, trzymajmy si niewzruszenie nadziei, ktr
wyznajemy.
Rozdzia IV
O wierze i rozumie
[43] Koci zgadza si i nieprzerwanie si zgadza rwnie na to, e istnieje dwojaki porzdek
poznawczy, rnicy si nie tylko zasad, ale i przedmiotem: zasad, poniewa w jednym z
nich poznajemy przy pomocy naturalnego rozumu, a w drugim - przy pomocy wiary Boej;
przedmiotem za, poniewa oprcz tego, czego moe dosign naturalny rozum, podawane
nam s do wierzenia tajemnice ukryte w Bogu, ktrych nie mona pozna inaczej, jak tylko
dziki Boemu objawieniu. [44] Przeto Aposto, ktry powiadcza, e poganie poznaj Boga
przez Jego dziea, rozprawiajc jednak o asce i prawdzie, ktre przyszy przez Jezusa
Chrystusa, owiadcza: gosimy tajemnic mdroci Boej, mdro ukryt, t, ktr Bg
przed wiekami przeznaczy ku chwale naszej, t, ktrej nie poj aden z wadcw tego
wiata. Nam za objawi to Bg przez Ducha. Duch przenika wszystko, nawet gbokoci
samego Boga. I sam Jednorodzony uwielbia Ojca za to, e zakry te rzeczy przed mdrymi i
roztropnymi, a objawi je prostaczkom.
[45] Wprawdzie rozum, owiecony wiar, skrztnie, pobonie i z umiarem, dziki Boemu
darowi, zdobywa jakie, cho bardzo owocne, rozumienie tajemnic ju to z tych [rzeczy], ktre
w sposb naturalny poznaje przez analogi, ju to z wzajemnej wizi midzy samymi
tajemnicami oraz z [wizi z] ostatecznym celem czowieka, nigdy jednak nie potrafi osign
takiego ich przejrzenia, jak prawd, ktre stanowi jego waciwy przedmiot. [46] Boe bowiem
tajemnice, z samej natury swojej w tak wielkim stopniu wykraczaj poza stworzony umys, e
cho przekazane przez Objawienie i przyjte przez wiar, to jednak nadal s ukryte za zason
wiary i pozostaj ogarnite niejako mg, dopki podczas tego miertelnego ycia
pielgrzymujemy z dala od Pana, bowiem pielgrzymujemy w wierze, a nie w widzeniu.
[47] Mimo e w istocie wiara przewysza rozum, to jednak nigdy nie moe istnie rzeczywista
niezgodno pomidzy wiar i rozumem, gdy ten sam Bg, ktry objawia tajemnice i wlewa
wiar, wznieci te wiato rozumu w duszy ludzkiej; Bg za nie moe zaprzecza samemu
sobie, ani prawda nie moe nigdy sprzeciwia si innej prawdzie. [48] Faszywe pozory takiej
sprzecznoci powstaj szczeglnie wtedy, gdy dogmaty wiary s rozumiane i wyjaniane
niezgodnie z rozumieniem Kocioa, albo gdy zmylone opinie s uznawane za twierdzenie
rozumu. Dlatego okrelamy, e kade twierdzenie przeciwne prawdzie owieconej wiary jest
cakowicie faszywe. [49] Koci za, ktry razem z apostolskim urzdem nauczania otrzyma
nakaz strzeenia depozytu wiary, posiada rwnie od Boga prawo i obowizek pitnowania
bdw

faszywej

nauki,

aby

nikt

nie

zosta

oszukany

przez

filozofi

prne

oszustwo. [50] Dlatego wszyscy wierni chrzecijanie nie tylko nie mog broni tego rodzaju
opinii, ktre s uznane za sprzeczne z doktryn wiary, zwaszcza wtedy, gdy zostay one

potpione przez Koci, ale ponadto s koniecznie zobowizani uzna te pogldy za bdy,
ktre maj tylko pozory prawdy.
[51] Wiara i rozum nie tylko nie mog nigdy pozostawa w niezgodzie, ale si wzajemnie
wspomagaj, gdy prawy rozum ukazuje podstawy wiary, a owiecony jej wiatem oddaje si
wiedzy w sprawach Boych. Z kolei wiara uwalnia i chroni umys przed bdami i naucza go
rnorakiej wiedzy. [52] Dlatego Koci nie tylko nie zwalcza rozwoju ludzkich nauk i
umiejtnoci, ale wspiera je na rne sposoby oraz dy do ich rozwoju. Nie lekceway on ani
nie gardzi korzyciami pochodzcymi z tych nauk i umiejtnoci dla ycia ludzi, ale przyznaje,
e odpowiednio uprawiane, z pomoc Boej aski prowadz do Boga, skoro pochodz od Niego,
Pana umiejtnoci. [53] Oczywicie Koci nie sprzeciwia si, aby tego rodzaju dziedziny
wiedzy posugiway si wasnymi zasadami i metodami we waciwym obszarze, ale uznajc t
suszn wolno zwraca uwag, aby sprzeciwiajc si Boej nauce nie rodziy bdw, albo
przekroczywszy wasne granice, nie zajmoway si sprawami wiary i nie znieksztacay ich.
[54] Nauka wiary, ktr Bg objawi, nie zostaa bowiem podana jako wytwr filozofii, ktry
daby si udoskonala moc ludzkich umysw, ale zostaa przekazana Oblubienicy Chrystusa
jako Boy depozyt, by go wiernie strzega i nieomylnie wyjaniaa. [55] Dlatego naley
nieprzerwanie zachowywa takie znaczenie witych dogmatw, jakie ju raz okrelia wita
Matka Koci, a od tego znaczenia nigdy nie mona odej pod pozorem lub w imi lepszego
zrozumienia. [56]Niech wic wzrasta i na rne sposoby mocno si rozwija rozumienie,
wiedza oraz mdro wszystkich razem i kadego z osobna, zarwno poszczeglnych udzi, jak i
caego Kocioa, ze wszystkich pokole i wiekw, ale tylko w swoim rodzaju, to znaczy w tej
samej

nauce,

tym

samym

znaczeniu

tym

samym

sformuowaniu.

KANONY
I. O Bogu stworzycielu wszystkich rzeczy
1. Gdyby kto zaprzecza [istnieniu] jednego, prawdziwego Boga, Stwrcy i Pana rzeczy
widzialnych i niewidzialnych - niech bdzie wyklty.
2. Gdyby kto si nie wstydzi twierdzi, e nie istnieje nic oprcz materii - niech bdzie
wyklty.
3. Gdyby kto mwi, e wszystkie rzeczy maj jedn i t sam substancj albo istot wraz z
Bogiem - niech bdzie wyklty.
4. Gdyby kto mwi, [a] e rzeczy skoczone, zarwno materialne, jak i duchowe, albo tylko
duchowe, wyewoluoway z substancji Boej;
[b] albo

wszystko

staje

si

przez

ujawnianie

si

lub

ewolucj

Boej

istoty;

[c] albo wreszcie e Bg jest bytem powszechnym lub nieokrelonym, ktry okrelajc samego
siebie, ustanawia og rzeczy dzielcych si na rodzaje, gatunki i jednostki - niech bdzie

wyklty.
5. Gdyby kto nie wyznawa, [a] e wiat oraz wszystkie rzeczy istniejce w nim, zarwno
duchowe, jak i materialne, w caej swej substancji zostay z nicoci wyprowadzone przez Boga;
[b] albo gdyby mwi, e Bg stwarza nie woln od wszelkiej koniecznoci wol, ale tak
koniecznie, jak koniecznie miuje siebie;
[c] albo gdyby przeczy temu, e wiat zosta ustanowiony na chwa Bo - niech bdzie
wyklty.
II. O objawieniu
1. Gdyby kto mwi, e jednego i prawdziwego Boga, Stwrc i Pana naszego, nie mona
pozna ze stworze w sposb pewny z pomoc naturalnego wiata rozumu ludzkiego - niech
bdzie wyklty.
2. Gdyby kto mwi, e jest niemoliwe albo niewskazane, aby czowiek by pouczany przez
Objawienie Boe o Bogu i o czci, jak winien Mu oddawa - niech bdzie wyklty.
3. Gdyby kto mwi, e czowiek nie moe by wyniesiony przez Boga do poznania i
doskonaoci, ktre wykraczaj poza naturalne [poznanie i doskonao], ale e w cigym
postpie czowiek moe i powinien z wasnych si doj w kocu do posiadania wszelkiej prawdy
i dobra - niech bdzie wyklty.
4. Gdyby kto nie przyjmowa wszystkich ksig Pisma witego, ze wszystkimi ich czciami, za
wite i kanoniczne, tak jak wyliczy je wity Sobr Trydencki, i gdyby zaprzecza ich
natchnieniu przez Boga - niech bdzie wyklty.

III. O wierze
1. Gdyby kto mwi, e rozum ludzki jest tak dalece niezaleny, i Bg nie moe nakaza mu
wiary - niech bdzie wyklty.
2. Gdyby kto mwi, e wiara boska nie rni si od naturalnej wiedzy o Bogu i o rzeczach
dotyczcych moralnoci, i z tego powodu dla wiary boskiej nie jest wymagane, aby ze wzgldu
na objawiajcego Boga wierzy w prawd objawion - niech bdzie wyklty.
3. Gdyby kto mwi, e Objawienie Boe nie moe uzyska wiarygodnoci za spraw
zewntrznych znakw, i dlatego kierowa ku wierze powinno ludzi wycznie ich wasne
dowiadczenie wewntrzne, czy te prywatne natchnienie - niech bdzie wyklty.
4. Gdyby kto mwi, [a] e cuda nie s wcale moliwe, a zatem wszystkie opowiadania o
cudach,

nawet

te

zawarte

Pimie

witym,

trzeba

uzna

za

banie

mity;

[b] albo e cudw nigdy nie mona pozna w sposb pewny, ani e na ich podstawie nie mona
w naleyty sposb wykaza Boego pochodzenia chrzecijaskiej religii - niech bdzie wyklty.
5. Gdyby kto mwi, [a] e akt chrzecijaskiej wiary nie jest wolny, ale e jest koniecznym
skutkiem dowodw ludzkiego rozumu;
[b] albo e aska Boa jest konieczna tylko do ywej wiary, ktra dziaa przez mio - niech
bdzie wyklty.
6. Gdyby kto mwi, e w tym samym pooeniu znajduj si wierni i ci, ktrzy jeszcze nie
doszli do jedynej prawdziwej wiary, tak e katolicy mog mie suszny powd, aby wiar, ktr
ju przyjli pod wpywem nauczania Kocioa, podda w wtpliwo z zawieszeniem swej
zgody, a nie zdobd naukowego potwierdzenia wiarygodnoci i prawdziwoci swej wiary niech bdzie wyklty.

IV. O wierze i rozumie

1. Gdyby kto mwi, e Objawienie Boe nie zawiera prawdziwych i we waciwym sensie
tajemnic, ale e wszystkie dogmaty wiary mona zrozumie i wykaza naleycie wyksztaconym
rozumem w oparciu o naturalne zasady - niech bdzie wyklty.
2. Gdyby kto mwi, e nauki ludzkie mona uprawia z taka swobod, e ich twierdzenia,
nawet gdyby si sprzeciwiay nauce objawionej, mog by przyjte jako prawdziwe, a przez
Koci, nie mog by odrzucone niech bdzie wyklty.
3. Gdyby kto mwi, e jest moliwe, aby zgodnie z postpem wiedzy niekiedy naleao
dogmatom podanym przez Koci, nada inne znaczenie od tego, jakie przyjmowa i przyjmuje
Koci niech bdzie wyklty.

[V. Nota wyjaniajca]

[1] Wykonujc zatem obowizki naszego najwyszego urzdu pasterskiego, ze wzgldu na
mio Jezusa Chrystusa usilnie prosimy i powag Jego samego jako Boga i Zbawiciela naszego
polecamy wszystkim wiernym Chrystusa, a szczeglnie przeoonym albo wypeniajcym misje
nauczania, aby wzmogli wysiki i dziaanie dla powstrzymania z dala od Kocioa witego i
usunicia z niego podanych wyej bdw, oraz aby torowali drog do najczystszego wiata
wiary.
[2] Poniewa jednak nie wystarczy unika heretyckiej przewrotnoci, gdy rwnie pilnie nie
unika si tych bdw, ktre w mniejszym lub wikszym stopniu zbliaj si do herezji,
przypominamy wszystkim obowizek zachowania take tych postanowie i dekretw, poprzez

ktre Stolica wita napitnowaa tego rodzaju przewrotne opinie i zakazaa ich, a ktre nie
zostay tu wyranie wymienione.

Sesja 4 (poniedziaek 18 lipca 1870)

PIERWSZA KONSTYTUCJA DOGMATYCZNA O KOCIELE CHRYSTUSOWYM

(Pastor aeternus)
[1] Biskup Pius, suga sug Boych, za zgod witego Soboru, na wieczn rzeczy pamitk.
Wiekusty Pasterz i Biskup dusz naszych, w celu ustawicznego przekazywania dziea zbawienia,
postanowi zbudowa Koci wity, w ktrym jak w domu Boga ywego wszyscy wierni byliby
objci wizami jednej wiary i mioci. [2] Z tego powodu zanim Chrystus zosta uwielbiony,
prosi Ojca nie tylko za Apostow, ale take za tymi, ktrzy dziki ich sowu mieli uwierzy w
Niego, by wszyscy stanowili jedno, jak Syn i Ojciec s jedno. Dlatego apostow, ktrych
wybra sobie ze wiata, Chrystus posa tak, jak sam zosta posany przez Ojca. W ten sposb
chcia, aby w Jego Kociele byli pasterze i nauczyciele a do skoczenia wiata. [3] Aby za
episkopat by jeden i niepodzielny oraz aby caa rzesza wiernych moga by zachowana w
jednoci wiary i w komunii przez zwizanych ze sob nawzajem kapanw, stawiajc w. Piotra
na czele pozostaych apostow, ustanowi w nim trwa zasad i widzialny fundament tej
dwojakiej jednoci. Na jego mstwie miaa by zbudowana wieczna witynia, a z wytrwaoci
jego wiary miaa si wznosi do nieba wielka godno Kocioa.[4] A poniewa bramy
piekielne, chcc zniszczy Koci, jak gdyby to byo moliwe, zewszd z coraz wiksz
nienawici powstaj przeciw jego fundamentom pooonym przez Boga, za zgod witego
Soboru uwaamy, e dla ochrony, bezpieczestwa i rozwoju owczarni katolickiej konieczne
jest, aby wszystkim wiernym przedstawi nauk o ustanowieniu, cigoci i naturze witego
prymatu apostolskiego, na ktrym opiera si sia i moc caego Kocioa, nauk, ktr naley
wyznawa i utrzymywa wedug staroytnej i niezmiennej wiary Kocioa powszechnego, oraz
aby napitnowa i potpi bdy przeciwne tej nauce, ktre s szczeglnie niebezpieczne dla
owczarni Paskiej.

Rozdzia I
O ustanowieniu prymatu apostolskiego w [osobie] w. Piotra
[5] Nauczamy zatem i wyjaniamy, zgodnie ze wiadectwami Ewangelii, e Chrystus Pan
bezporednio i wprost przyrzek oraz udzieli w. Piotrowi Apostoowi prymatu jurysdykcji nad
caym Kocioem Boym. [6] Tylko bowiem Szymonowi, ktremu wczeniej powiedzia:
Bdziesz si nazywa Kefas, gdy ten wyzna mwic: Ty jeste Chrystus, Syn Boga ywego,
Pan rzek w uroczystych sowach: Bogosawiony jeste, Szymonie, synu Jony. Albowiem ciao i
krew nie objawiy ci tego, ale Ojciec mj, ktry jest w niebie. Ot i Ja tobie powiadam: ty

jeste Piotr, i na tej skale zbuduj mj Koci, a bramy piekielne go nie przemog. Tobie dam
klucze krlestwa niebieskiego; cokolwiek zwiesz na ziemi, bdzie zwizane w niebie, a co
rozwiesz na ziemi, bdzie rozwizane w niebie. [7] Tylko te Szymonowi Piotrowi udzieli
Jezus po swym zmartwychwstaniu jurysdykcji najwyszego pasterza i zarzdcy caej owczarni,
mwic: Pa baranki moje; Pa owce moje. [8] Tej, jake jasnej nauce Pisma witego,
zawsze w ten sposb przez Koci rozumianej, otwarcie sprzeciwiaj si faszywe opinie tych,
ktrzy odrzucajc form rzdw ustanowion przez Chrystusa w Jego Kociele, przewrotnie
zaprzeczaj, e tylko sam Piotr przed pozostaymi apostoami - czy to przed kadym z osobna,
czy to przed wszystkimi razem - zosta przez Chrystusa wyposaony w prawdziwy i waciwy
prymat jurysdykcyjny;[9] albo [opinie] tych, ktrzy twierdz, e ten prymat nie by powierzony
bezporednio w. Piotrowi, ale Kocioowi, a przez niego jemu jako sudze tego Kocioa.
[10] Gdyby zatem kto mwi, [a] e w. Piotr Aposto nie zosta przez Chrystusa Pana
ustanowiony

ksiciem

wszystkich

apostow

ani

widzialn

gow

caego

Kocioa

walczcego; [b] albo e otrzyma tylko prymat honorowy, a nie prawdziwy i waciwy prymat
jurysdykcji wprost i bezporednio od Pana naszego Jezusa Chrystusa - niech bdzie wyklty.
Rozdzia II
O cigoci prymatu w. Piotra w biskupach Rzymu
[11] To za, co ksi pasterzy i wielki pasterz owiec, Jezus Chrystus Pan, ustanowi w [osobie]
w. Piotra dla zbawienia wiecznego i trwaego dobra Kocioa, musi ustawicznie trwa w
Kociele, ktry z Jego woli zaoony na skale nieprzerwanie bdzie sta mocno a do koca
wiekw. [12] Nikt nie moe wtpi, a wiedziano o tym w kadej epoce, e wity i
bogosawiony Piotr, ksi i gowa apostow, filar wiary oraz fundament Kocioa katolickiego,
przyj klucze krlestwa od naszego Pana Jezusa Chrystusa, Zbawiciela i Odkupiciela rodzaju
ludzkiego. Tene Piotr yje, przewodzi i sprawuje sd a do dzi i na zawsze w swoich
nastpcach, biskupach witej Stolicy rzymskiej, przez niego zaoonej i uwiconej Jego
krwi. [13] Dlatego ktokolwiek na tej katedrze nastpuje po Piotrze, ten z ustanowienia
samego Chrystusa otrzymuje prymat Piotra w Kociele powszechnym. Istnieje zatem dalej
rozporzdzanie prawdy, a w. Piotr trwajc w przyjtej sile skay, nie porzuca otrzymanego
steru Kocioa. [14] Z tego te powodu zawsze byo konieczne, aby cay Koci, to znaczy ci,
ktrzy gdziekolwiek s wierzcymi, przyczali si do Kocioa rzymskiego ze wzgldu na jego
znamienitsze pierwszestwo, a przez to zrastali si w jedn struktur ciaa jak poprzez gow
zczone czonki w tej Stolicy, z ktrej na wszystkich rozpywaj si prawa czcigodnej
wsplnoty.
[15] Gdyby zatem kto mwi, [a] e nie wskutek ustanowienia samego Chrystusa Pana, a wic
nie na mocy prawa Boego, w. Piotr na zawsze ma nastpcw w prymacie nad caym
Kocioem; [b] albo e biskup Rzymu nie jest nastpc w. Piotra w tym prymacie - niech
bdzie wyklty.

Rozdzia III

O wartoci i zasadzie prymatu biskupa Rzymu

[16] Wsparci jasnym wiadectwem Pisma witego oraz postpujc za wyranymi i oczywistymi
postanowieniami zarwno naszych poprzednikw biskupw Rzymu, jak i soborw generalnych,
odnawiamy definicj ekumenicznego Soboru Florenckiego, wedug ktrej wszyscy wierni
Chrystusa powinni wierzy, e wita Stolica Apostolska oraz biskup rzymski posiadaj prymat
nad caym wiatem, a biskup Rzymu jest nastpc w. Piotra, ksicia apostow, i prawdziwym
zastpc Chrystusa, gow caego Kocioa oraz ojcem i nauczycielem wszystkich chrzecijan.
Jemu w osobie w. Piotra przekazana zostaa przez Pana naszego Jezusa Chrystusa pena wadza
pasterzowania, rzdzenia i kierowania Kocioem powszechnym, zgodnie z uchwaami soborw
powszechnych i witych kanonw.
[17] Dlatego nauczamy i wyjaniamy, e Koci rzymski, z rozporzdzenia Pana posiada nad
wszystkimi innymi [kocioami] pierwszestwo zwyczajnej wadzy, oraz e ta jurysdykcyjna
wadza biskupa Rzymu, ktra jest rzeczywicie biskupia, jest bezporednia: wobec niej
obowizani s zachowa hierarchiczne podporzdkowanie i prawdziwe posuszestwo pasterze i
wierni wszelkiego obrzdku i godnoci, kady z osobna i wszyscy razem, i to nie tylko w
sprawach wiary i moralnoci, ale take w kwestiach dotyczcych dyscypliny i kierowania
Kocioem rozproszonym po caym wiecie; w ten sposb, eby - przez zachowanie jednoci
zarwno wsplnoty, jak i wyznawania tej samej wiary z biskupem Rzymu - Koci Chrystusa by
jedn owczarni wok jednego najwyszego pasterza. [18] To jest nauka prawdy katolickiej,
od ktrej nikt nie moe odstpi bez utraty wiary i zbawienia.
[19] Jednake ta wadza, jak ma summuspontife, nie stanowi utrudnienia dla zwyczajnej i
bezporedniej wadzy jurysdykcyjnej, ktr biskupi postawieni przez Ducha witego w miejsce
apostow, jako prawdziwi pasterze powierzonych kademu z nich owczarni, karmi [je] i
kieruj [nimi], a najwyszy i powszechny pasterz potwierdza j, umacnia i broni, wedle sw
w. Grzegorza Wielkiego: Moim zaszczytem jest zaszczyt caego Kocioa. Moim zaszczytem
jest trwaa sia moich braci. Wtedy zostaj prawdziwie zaszczycony, gdy adnemu z nich nie
odmawia si nalenego zaszczytu.
[20] Nastpnie z tej najwyszej wadzy biskupa Rzymu do kierowania caym Kocioem wynika
uprawnienie, w ramach wykonywania jego funkcji, do swobodnego kontaktu z pasterzami i
owczarniami caego Kocioa, aby mogli oni by nauczani i kierowani przez niego na drodze
zbawienia. [21] Dlatego potpiamy i odrzucamy opinie tych, ktrzy mwi, e mona w
godziwy sposb uniemoliwia kontakty najwyszej gowy z pasterzami i owczarniami, albo e
mona je podporzdkowa wadzy wieckiej, skd dalej wnioskuj, e decyzje Stolicy
Apostolskiej lub podjte w jej imieniu, dotyczce rzdzenia Kocioem, nie maj mocy ani
znaczenia bez wyraenia zgody ze strony wadzy wieckiej.
[22] Poniewa biskup Rzymu na mocy Boego prawa prymatu apostolskiego stoi na czele caego

Kocioa, nauczamy i wyjaniamy, e jest on najwyszym sdzi wiernych, oraz e we

wszystkich sprawach podpadajcych pod orzeczenie kocielne, mona si odwoa do jego
osdu. Nikomu za nie wolno odwoywa si od wyrokw Stolicy Apostolskiej, ponad ktr nie
ma adnej wyszej wadzy, a take nikt nie moe osdza jej wyroku. [23] Dlatego porzucaj
prawd ci, ktrzy twierdz, e od decyzji biskupw Rzymu mona si odwoywa do soborw
ekumenicznych, jako do autorytetu wyszego od biskupa Rzymu.
[24] Gdyby zatem kto mwi, [a] e biskup Rzymu posiada tylko urzd nadzorowania lub
kierowania, a nie pen i najwysz wadz jurysdykcji w caym Kociele, nie tylko w sprawach
wiary i moralnoci, ale take w sprawach dotyczcych karnoci i rzdzenia Kocioem
rozproszonego po caym wiecie;
[b] albo e posiada on tylko wiksz cz, a nie ca peni tej najwyszej wadzy;
[c] albo e ta jego wadza nie jest zwyczajna i bezporednia, zarwno w odniesieniu do
wszystkich i kadego z kociow, jak rwnie wobec wszystkich i kadego z pasterzy i wiernych
- niech bdzie wyklty.

Rozdzia IV
O nieomylnym nauczaniu biskupa Rzymu
[25] W prymacie apostolskim, posiadanym w caym Kociele przez biskupa Rzymu, jako
nastpcy w. Piotra, ksicia apostow, zawiera si take najwysza wadza nauczania.
Utrzymywaa to zawsze wita Stolica, potwierdza to staa praktyka Kocioa, stwierdziy to
sobory ekumeniczne, przede wszystkim te, na ktrych Wschd i Zachd spotyka si w jednoci
wiary i mioci. [26] Ojcowie bowiem Czwartego Soboru Konstantynopolitaskiego, idc ladem
swoich poprzednikw, ogosili nastpujce uroczyste wyznanie: Pierwszym warunkiem
zbawienia jest zachowanie reguy wiary. Skoro nie mona pomin decyzji naszego Pana Jezusa
Chrystusa, mwicego: Ty jeste Piotr, i na tej skale zbuduj mj Koci, sowa te s
potwierdzone swymi skutkami, poniewa w Stolicy Apostolskiej zawsze bya wiernie
zachowywana religia katolicka i publicznie podawana wita nauka. Nie chcc wic odczy si
od tej wiary i nauki, mamy nadziej, e osigniemy trwanie w jednej wsplnocie, ktr gosi
Stolica Apostolska, i na ktrej opiera si trwao integralnej i prawdziwej religii
chrzecijaskiej. [27] Grecy za, za zgod Drugiego Soboru Lyoskiego wyznali, e: wity
Koci rzymski posiada najwyszy i peny prymat i zwierzchnictwo nad caym Kocioem
katolickim, otrzymany - jak pokornie i zgodnie z prawd uznaje - wraz z peni wadzy od
samego Pana w [osobie] w. Piotra, ksicia bd zwierzchnika apostow, ktrego biskup Rzymu
jest nastpc. A e [ten Koci] winien bardziej od innych troszczy si o obron prawdy wiary,
dlatego - jeli powstan problemy dotyczce wiary - jego osdem naley je rozstrzyga. [28] I
wreszcie Sobr Florencki okreli, e biskup rzymski jest prawdziwym zastpc Chrystusa,
gow caego Kocioa oraz ojcem i nauczycielem wszystkich chrzecijan. Jemu w [osobie] w.

Piotra przekazana zostaa przez Pana naszego Jezusa Chrystusa pena wadza pasterzowania,
rzdzenia i kierowania Kocioem powszechnym.
[29] Aby

wypeni

ten

pasterski

obowizek,

nasi

poprzednicy

zawsze

oddawali

si

przepowiadaniu zbawiennej nauki Chrystusa wobec wszystkich ludw ziemi i z jednakow

trosk czuwali nad tym, aby tam, gdzie zostaa przyjta, bya zachowywana czysta i bez
skazy. [30] Dlatego te biskupi z caego wiata, zarwno pojedynczo, jak i zgromadzeni na
synodach, zachowujc dawny zwyczaj kociow oraz form staroytnej zasady, zwracali si do
Stolicy Apostolskiej zwaszcza z tymi problemami, ktre dotyczyy zagroe dla wiary, aby
przede wszystkim tam uzdrowi szkody powstae w zakresie wiary, gdzie wiara nie moe
doznawa uszczerbku. [31] Biskupi Rzymu, jak sugeroway okolicznoci czasu i spraw, czasem
zwoujc sobory ekumeniczne lub uwzgldniajc pogldy Kocioa rozproszonego po caym
wiecie, czasem synody partykularne, a czasem korzystajc z pomocy innych rodkw
otrzymanych od Boej Opatrznoci, definiowali nauk, ktr naley zachowa, a ktr z Bo
pomoc poznali jako zgodn z Pismem witym i tradycjami apostolskimi. [32] Duch wity
zosta bowiem obiecany nastpcom w. Piotra nie dlatego, aby z pomoc Jego objawienia
ogaszali now nauk, ale by z Jego pomoc wicie strzegli i wiernie wyjaniali Objawienie
przekazane przez apostow, czyli depozyt wiary. [33]Ich nauk apostolsk przyjmowali
wszyscy czcigodni Ojcowie, a wici i prawowierni Doktorzy czcili j i wypeniali, poniewa byli
w peni wiadomi, e ta Stolica w. Piotra pozostaje zawsze wolna od jakiegokolwiek bdu,
zgodnie z Bo obietnic Pana naszego i Zbawiciela, udzielon ksiciu Jego uczniw: Ja
prosiem za tob, aby nie ustaa twoja wiara, a ty nawrciwszy si utwierdzaj twoich braci.
[34] Zatem ten nigdy nie ustajcy charyzmat prawdy i wiary zosta przez Boga udzielony w.
Piotrowi oraz jego nastpcom na tej Stolicy dla wypeniania ich wzniosego urzdu dla
zbawienia wszystkich ludzi, aby caa owczarnia Chrystusa odwrcona przez nich od pokarmu
skaonego bdem, karmiona bya nauk z nieba, aby po usuniciu okazji do schizmy cay
Koci by zachowany w jednoci i wsparty na swoim fundamencie trwa mocno przeciwko
bramom piekielnym.
[35] Skoro za w obecnej epoce, ktra tak bardzo potrzebuje zbawiennej skutecznoci urzdu
apostolskiego, tak wielu jest ludzi, ktrzy wystpuj przeciwko jego autorytetowi, uwaamy za
absolutnie konieczne, aby uroczycie potwierdzi przywilej, ktry jednorodzony Syn Boy
zechcia poczy z najwyszym urzdem pasterskim.
[36] My zatem, wiernie zachowujc tradycj otrzyman od pocztku wiary chrzecijaskiej, na
chwa Boga, naszego Zbawiciela, dla wywyszenia religii katolickiej i dla zbawienia narodw
chrzecijaskich, za zgod witego soboru, nauczamy i definiujemy jako dogmat objawiony
przez Boga, e gdy biskup Rzymu przemawia ex cathedra, to znaczy, gdy wykonujc urzd
pasterza i nauczyciela wszystkich chrzecijan, na mocy swego najwyszego apostolskiego
autorytetu okrela nauk dotyczc wiary lub moralnoci obowizujc cay Koci, dziki
opiece Boej obiecanej mu w [osobie] w. Piotra, wyrnia si t nieomylnoci, w jak boski
Zbawiciel zechcia wyposay swj Koci dla definiowania nauki wiary lub moralnoci. Dlatego

takie definicje biskupa Rzymu - same z siebie, a nie na mocy zgody Kocioa - s niezmienialne.
[37] Gdyby za kto, nie daj Boe, odway si sprzeciwia tej naszej definicji - niech bdzie
wyklty.