Acerca de este libro

Esta es una copia digital de un libro que, durante generaciones, se ha conservado en las estanteras de una biblioteca, hasta que Google ha decidido
escanearlo como parte de un proyecto que pretende que sea posible descubrir en lnea libros de todo el mundo.
Ha sobrevivido tantos aos como para que los derechos de autor hayan expirado y el libro pase a ser de dominio pblico. El que un libro sea de
dominio pblico significa que nunca ha estado protegido por derechos de autor, o bien que el perodo legal de estos derechos ya ha expirado. Es
posible que una misma obra sea de dominio pblico en unos pases y, sin embargo, no lo sea en otros. Los libros de dominio pblico son nuestras
puertas hacia el pasado, suponen un patrimonio histrico, cultural y de conocimientos que, a menudo, resulta difcil de descubrir.
Todas las anotaciones, marcas y otras seales en los mrgenes que estn presentes en el volumen original aparecern tambin en este archivo como
testimonio del largo viaje que el libro ha recorrido desde el editor hasta la biblioteca y, finalmente, hasta usted.
Normas de uso
Google se enorgullece de poder colaborar con distintas bibliotecas para digitalizar los materiales de dominio pblico a fin de hacerlos accesibles
a todo el mundo. Los libros de dominio pblico son patrimonio de todos, nosotros somos sus humildes guardianes. No obstante, se trata de un
trabajo caro. Por este motivo, y para poder ofrecer este recurso, hemos tomado medidas para evitar que se produzca un abuso por parte de terceros
con fines comerciales, y hemos incluido restricciones tcnicas sobre las solicitudes automatizadas.
Asimismo, le pedimos que:
+ Haga un uso exclusivamente no comercial de estos archivos Hemos diseado la Bsqueda de libros de Google para el uso de particulares;
como tal, le pedimos que utilice estos archivos con fines personales, y no comerciales.
+ No enve solicitudes automatizadas Por favor, no enve solicitudes automatizadas de ningn tipo al sistema de Google. Si est llevando a
cabo una investigacin sobre traduccin automtica, reconocimiento ptico de caracteres u otros campos para los que resulte til disfrutar
de acceso a una gran cantidad de texto, por favor, envenos un mensaje. Fomentamos el uso de materiales de dominio pblico con estos
propsitos y seguro que podremos ayudarle.
+ Conserve la atribucin La filigrana de Google que ver en todos los archivos es fundamental para informar a los usuarios sobre este proyecto
y ayudarles a encontrar materiales adicionales en la Bsqueda de libros de Google. Por favor, no la elimine.
+ Mantngase siempre dentro de la legalidad Sea cual sea el uso que haga de estos materiales, recuerde que es responsable de asegurarse de
que todo lo que hace es legal. No d por sentado que, por el hecho de que una obra se considere de dominio pblico para los usuarios de
los Estados Unidos, lo ser tambin para los usuarios de otros pases. La legislacin sobre derechos de autor vara de un pas a otro, y no
podemos facilitar informacin sobre si est permitido un uso especfico de algn libro. Por favor, no suponga que la aparicin de un libro en
nuestro programa significa que se puede utilizar de igual manera en todo el mundo. La responsabilidad ante la infraccin de los derechos de
autor puede ser muy grave.
Acerca de la Bsqueda de libros de Google
El objetivo de Google consiste en organizar informacin procedente de todo el mundo y hacerla accesible y til de forma universal. El programa de
Bsqueda de libros de Google ayuda a los lectores a descubrir los libros de todo el mundo a la vez que ayuda a autores y editores a llegar a nuevas
audiencias. Podr realizar bsquedas en el texto completo de este libro en la web, en la pgina http://books.google.com

lull A Lfclnr.a.

UNIVERS!,

?Si

GENT

:
i

w '.

^<tz'

.',,,, *

8eeunis euris eiit,

metlioum leZeni sclipt

a0 libellum Ni/?u a^eeit

8s. <lkeol<>zi Doetor , ?rlsezsor, al^ 8eminarii

L ^3 II. L^,
typis Wii.nri.ivll ll>^s.
?ro8lat ?ll^xeol'iii'l a ^laenum,
apu^ V^llL^i^l.? el iilium.

i 8 l 3.

Latinas linguae homines duabus alis ad scripturarum divinarum Cognitionen! habent opus , Hebraea scilicet et Grace ,
ut. ad exemplaria pracedentia recurratur, siquam dubitationera
attulerit latiriorum interpretum infinita varietas.
TINUS Libro II. de doctrina Christiana, Cap. 11.

S. AUGUS

PRjEFATIO EDITORIS.

G. tica

Hebraica, quam secundis curis

edidi, septem abhinc lustris Heidelbergae primam

vidit lucem sub titulo : Opusculum Granvnatic
Hebr et Chald &c. eaque cum magno auditorum meorum profectu in Universitatibus Argentinensi, Bonnensi, Friburgensi et Heidelbergensi
usus sum.

Quot in locis a me correcta et aucta

fuerit, nullo negotio deprehendet, qui primam ejus

editionem cum hac secunda contulerit.

Plurima

tarnen, quae addenda videbantur, consulto praetermisi, ne praeceptoribus deessent, quae in lectionibus ad acuendam discentium solertiam adderent.
Sepai'avi Grammaticam Chaldaicam, alio forsau
tempore cum Syriaca edendam, quia in prima
editione nimis multa desiderantur, quae ad intelligenda Chaldaeorum scripta necessaria sunt.

Mi-

rabitur nonnemo , inter dicta classica partis tertiae

in medio relicta esse, quae prorsus aliena sunt a
dogmate probando.

Attamen nee ista omnino

inutilia esse mihi videntur, cum et interpretaturis

materiem, et docentibus ansam praebeant, disc

pulos monendi, ne cum grege theologorum sacris
litteris abutantur.

Quam probandi vim dictis ejus-

modi classicis tribuam, ex commentariis meis in

Yetas Testamentum sciscitanti patebit.

Si quis

interpretatione dictoram classicorum non delectetur,

iis omissis ad lectionem aurei libelli Ruth transir
potent.

Versinem ejus germanicam cuni com-

mentatione dedi in Veteris Testamenti Part. III.

tomo I. pag. 231. Francofurti 1801.

Eundem

libellum, additis tribus homiliis, in usum parochorum seorsim vulgavi insci'iptum: Das Bchlein
Ruth, ein Gemhide huslicher Tugenden.
Frankfurt 1806.

Furtivo prelo repetitus est Au-

gustae Vindelicorum 1807.

Ob nitidos charac

ters, queis officina Wilhelmi Haas, typographi

"Basileensis instructa est , modum legendi libros Judaeorum Germanorum, sive communibus Hebraeorum, sive peculiaribus eorum litteris descinptos,
ad calcem Grammaticae subjunxi.

Pro exercitio

impressa sunt primo Genesis Caput XLIX. cum

interpretatione germanica Mosis Mendelssohn;
secundo historiolae quaedam e penu orientis : de1promtae. Quantum praesidii , ad rite interpretandum

tarn Vetus, quam Novum Testamentum, in studio

linguae hebraicae situm sit, programmate Acad
mico demonstravi, cuititulus: Ncessitas linguarum Orientalium ad sacram scripturam intelligendam , vindicandam ac dogmata fidei inde
probanda.

Coloniae Agrippinae 1783.

Memine-

rint autem Linguae Hebraicae studiosi, penitiorem

hujus linguae cognitionem neququam se consecutores esse, nisi simulier linguae Chaldaicae, Syriacae atque Arabicae operam dederint. Arctissim
enim nexu linguae orientales inter se junctae sunt,
ut nulla absque ceterarum adminiculo perfecte addisci possit.
Scripsi JLucernae Idibus Junii mdcccxiii.

. Dr. Dereser.

Conspectus rerum.

Pars I. Caput I. De modo legendi.

Pay.

Consonas. Earum divisio. Modus per eas numerandi.

Puncta vocalia. Diphtongi
.
Dagesch lene et forte. Mappik. Raphe.
Accentue rhetoric! Makkaph , Metheg , Maphsik.
Accentus Grammatici Soph = Pasuk, Athnach &c.
Milra,Milel.

1. 2.
2 4.
4. 5.
6.
7.
7.

Capul II. De Nomine.

Genus masculinum , fceminimmi , dccHnatio utriusque;

7 * 10.

Caput III. De verbo in communi.

Septem conjugationes verborum regularium

11 # 17.

Caput IV. De verbis imperfeclis sive anomalis.

Verba Pe Aleph, Pe Jodh, Pe Nun
Verbum duplicans medium radicalem et Ajin Vau.
Verbum Lamed He , Lamed Aleph.
Paradigmata verborum irregularium.
T

17 '19.
20. 2t.
22. 23.
24 37.

Caput V. De quibusdam aliis verbis anomalis.

Verba duplici modo imperfecta.
Verba 4 et 5 litterarum. .
Verba 1' "1N< &3/ nnti
fVti
1
T T

TT

33.
39.
39. 40.

Nomina a verbis derivata.

4l.

Caput VI. De pronomiuibus.

Pronomina personalia, demonstrative, relativa &c.
Affixa nominum
.
..
Affixa verborum

43.
44.
45. 46.

Caput VII. De adverb, praepos. conj. interject.

Adverbia affirmandi, negandi &c.
Praspositioiies separatas, conjunctiones , interjectiones.

47.
48.

Caput VIII. De prsefixis , litt, epeuthet. Sec. Numeral.

Praefixa B/ Vi / 1 bi
Litterae epenthetic et paragogicae.
Numeri cardinales et ordinales.

49. 50.
51.
51. 52.

Caput
IX. De mutatione vocalium.

rag.

Vocales immutabiles , et causae mutationis.

Mutatio in penltima et ultima syllaba.
Mutatio vocalium anmala.
.

53.
53 = 56.
57. 58.

aput X. De plenior'e accent. Grammat. cognitione.

Accentus reges et ministri.

' 59. 60.

Caput . De modo investigandi radices.

Versus memoriales.

61. 62.

Pars IL Syntaxis.
Cap. I. De adjectivo, compart, superlat. substantivo.
Cap. II. De pronomine
Cap. III. De verbis, gerundiis , participas.
Cap. IV. De adverbiis et particulis.
.Cap. V. De figuris et regulis hermenuticas.
Cap. VI. De notis masorethicis.
:

63 70.
71 74.
74 * 81.
81 90.
90 94. ,
95* 104.

Pars III. Dicta classica V. T.

Cap. I. De mysterio Ss. Trinitatis
Cap. II. De Messia.
_
Cap. III. De lege veteri abroganda.
Methodus legendi scripta Judaeorum Germanorum.
Genesis Caput XLIX. hebr. et germanice
Der Hirtenknabe.
j.
Der helfende Knabe
Edelmuth und Dankbarkeit
Libellus Ruth hebr.
-

Litterae dilatabiles :

105 * 10S.
108.119.
119 122.
122 125.

125 * 129.
1. 129 33.
134.
135. 136.
A.
137.

I.
co<r.

Hlaseulinorum.
constr.

abo.

2b80l.

'12< rwr,'^^

"<21

?!5. 12^1

'p?n

2'2N

2?N

22N

8u^iiens.

^N2

ll'^y2

1.^

1.^

?WvUs.

'V?

2'^!?^

, p_?

8enex.

'^'2V

ll''1'I^

1"!'2V

'1'2Y

'I^V

ll'Ul^v

lll'^y

lll'?y

'^Uy

ll'1y

^p^

''W

ll'120

"!20

ipo

leider.

ll'y^

^1?

v'7?

Kes saerli.

7!^ !

llnis.

^11?
'
, .' .

^'^?

Verdum.

?rusperilas.

II. I^lemininnrum.
7ii2i? l

l1^!?

^2^2

711212

^12

N212

711^22

711^22

^?;

5?2?

7ll!27I2

7112.^2

71AN2

.-1VN2

l3csta.

Tilu?^

711^.

712^

.^2^

V,rzo.

7112^U

7112^2

712^2

N2^U

711N2P

711N2V

7N2y

7!N2V^

Leneictio.

Kexnum.

? ^ K 3

I.

c^rui i.
DL

1.

^6>D<?

/.Lt?L^V/)/.

i7oFoiV /leH,<eo,l, Nl,le/'o l^lFli/ li<r.

?izurli.

8onu8.

?fumeru3.

^Vlepll.

l<

8virit. lenis.

1.

Letn.

, bl,, b.

2.

(iimel.

H '

3". 3-

3.

an. .

4.

^oinen.

DaletK.
'

.-!

n.

5.

Vau.

v.

6.

2ain.

2. vel s. len.

5.

en. vel nn.

8.

tli.

9.

Ne.

''.

Olietn.
l'etn.

V'

^n.

^.

10.

OapI,.

LN. L.

20.

I^anie.

I.

30

^Vlem.

M.

40.

Nun.

n.

50.

3ameeli..

ll

s.

60.

^iu.

8pir.^,sperr.

70.

?e.

?n.v.

30.

t2.

90.

K.

100.

r.

200.

I^ae.

'

X.00I1.
AeZeli.

seliin.^

-'

'v'.-'^

sLN. ^

300.
'

, .>

s,

400. '

tn. t.
1

CAPUT

I.

Finales sunt, quae in fine vocis aliter scribuntur seil.

Caph.
Mem.
Nun.

eh.
m.
n.
pb.
tz.

1
D

Pe.
Tzade.

500.
600.

foo.
800.
900.

Numeri Millenarii.
,fct vel N
1000.
,3 vel
2000.
,> vel
3000.
,1 vel Hl
4000. ,
Ex his alii numeri componuntur; ut 11, P, 12 3"*?
Are. Excipe 15, 1> non T, quia fl" est unum ex
diviqis nominibug.
2. Divisio consonantium. Ab rgano alise sunt :
1) Gutturales, comprehensao hac voce, , Aliacha; 2) Palatina;, , Gichk; 3) Linguales, KPD?,
Datbjneth; 4) Dentales, sive sibilantes, IST,
Sastzerasch; 5) Labiales, S)13> bumaph.
Ab officio alise sunt radicales, seil. 70 "12? ]?T
03, Saaph Ratzer Chesedh Geth; alise serviles,
{ 1H , Mosche Vechalebh Ethan.
3. Puncto, vocalia sunt decern; quinqu longa,
et totidem brevia. .

Longa.
Kamel?.:

Tzere.

Chirickmagnum.

ChoWm.

Schurek.

DE MODO LEGENDI.

e V i .

t
,

Patach.

Ssegol.

Scheva 1
Simplex. J

Chirickparvum.

Kametzchatuph.

Kibbutz.

i
o
His ad de brevssiraa.

Chateph- )
Patach. 5

Chateph- )
Saegol. }

-:

Chateph- )
Kametz. )

Patach- ")
Genubha.j

a
e

Hace tria (-.., ,., T,,) etiam nominantur Scheva

compositum.
4. Diphtongi componuntur ex ' et 1 cum vocalibus hic appositis :
ai,
ai,
oi, .
ui,
^
>_
rj
4)
au,.
1

au,
/

eu,

. in,
1. ..

ut 'jl, Adonai, Dominus: '"IST, debharai, verba

mea, *, goi, gens, *>33> banui, dincatus, IJBJ),
Esau, ip, kau, linea, V?E>, schaleu, tranquilis,
VS, piu, os ejus.
Ast multi more Judaeorum ultimum 1 legunt ut
consonant, seil. Esav, Kav, Schalev, Piv, sicut et
1*"W debharav.' '
.......
_ 5. Exceptxs his diphthongis, Iitersc 1) quiescuni
i.e. non pi'omntiantur, si earent vocali propria. Sic
*\ Ethan, noivEithan, legitur.
' " ' v
i: 6, ' Scheva simplex dicitur mobile i. e. pronun: :.lfti4 1* ab initio vo'cis ; 2- post vocalem longaiir
.;. - .'. , ,'
>')* - >-- '*
3 v "'.
:-'

.,."
''.'

'
'.''

4. -*.'. .^" :;.

CAPUT

I.

accentu non notatam; 3 sub dagesch f., vel sub

priore ex uteris geminatis; 4 post aliud Scheva.
Ut '16, Peri, fructus; oll romemuj ?, limmedu; T?bil halelu; ' jischmeru.
7. In cseteris casibus, et in fine vocis, etiamsi
ibi sint duo Scheva, quiescit velut, * Jescht.
8. Imo quotiescunque dicitur mobile, raptim pronuntiatur; ut in Germ. ttflb' pro nttbe.
9. Cholem (1), etiam solo puncto , supra vocem
psito, scribitur, ut IPS Pokedh, visitans.
10. Ideo punctum supra XS, substituitur pro
Cholem praecedente , ut fTO'U Moselle ; supra vero
pro subsquente; ut S3 Son, odio habens. Si fcj
utrique lateri punctum imporiatr, posterius loco
Cholem servit, ut "lto Schomer, custos.
11. Kametz - Chatuph ssepe figura non diflert
Kametz ( , ) ; est autem Kam. Chat. 1 ante Scheva,
aut Dagesch f. non intercedente accentu Rhetorico,
ut fS^p , korban , munus , 431 ronnu , ladate ; 2 ante
Makkaph *13~ col-goi.
12. Patach genubha solis tribus Uteris ? ? ,
in fine vocis subscribitur, si procedat unum ex punctis
..,"., 1, 1 vel 4, ut , ruach, ventus, spiritus;
, Maschiach, unctusj Hl?Kj Eloah, Deus.
13. Dagesch est punctum, inscriptum litera, ut
3 S 1 3", est duplex, lene, et forte.
Lene solis sex Uteris imprimitur, idque
Io ab initio sententiaej 2 post Scheva quiescens, vel

DE MODO LEGENDI.

ejusdem, vel diversac dictionis, et toilit aspirationem

Uteris his aspiratis, ut' patet iii ; ideo
legitur Beghadhkephath. Praccedentibus 'IHK aut
vocali longa, dagesch lene saepe omittitur.
Forte omnibus literis, exceptis gutturalibus #,
etl, imprimi potest, easque duplicat, ut ?> lege
Kippel.
14. Mappik est punctum, in fine paucarum
vocum impressum; reddit ci nativum sonum, ut
nagah, splenduit.
15. Raphe est linea transversa j posita. supra
constfnas, quae dagesch aut Mappik habere possent)
doctquc illas absque dagesch aut Mappik prctnuntiandas esse, vclnt . 213 Ni?, Io thighnobh, non
furaberis; n? , la, ipsi. In hibliis impressis passim
omittitur; sed in Mariuscriptis frequens occurrit.
16. Syliaba semper incipit consona; ? la,
non al. Excipc patah genubha, t JTH Maschiach,
non Maschich.
17. Vocalis longa cum una consona facit svllabam,
brevis cum duabus consonis.
.' ;
18. Vocalis brevis cum accentu acquivalefe Iongx:,
et longa cum accentu brevi, ideo vocalis brevis. accentuata cum una consona-facit s/Habam-, et vice versa;
ut T?, Mlecli, rex. ,
Scheva mobile cum una consona syll'abam constituit.
19. Quxdam vocales infra, quaedam sirpra, quset
dam ad latus litera: pommtur; velut :

1. .

CAPUT I.

lu

Vocalis longa cum una consona,

lo
li
le
la

: iV

Vocalis brevis cum diiabus consonis.

lod
lid
led
lad
lud

ib

ib

ib

-r

ho

Scheva mobile.
he
ha

-:

le

20. Accentus gcneratim spcctatus duplex est,

Granimations et Rhetoricus.
21. Ex Rhetoricis duo sunt prxcipue in usu;
Mahkaph , qui est linela transversa inter duas, vel
plures voces, quas conjungit, ut per modum unius
legantur, ut ' kolgoi, omnis populus.
22. MetJicg, linela perpendcularis , Euphonise
causa rclinens< syllabam, praccedit semper accentum
grammaticum ; hinc si vox duos habcat accentus,
prior est Methcg; ut j'SKU mabhnu, a patre nostro.
23. Rarior est Maphsik, linea duabus vocibus
in formara cunei interjecta, easque separans; v. g.
TPiHiybl* vecholholcch, etomncgradiens. Lev.XI,42.
24. Grammatici , qui etiam dicuntur Tonici, sunt
plures ; de quibus in fine part. 1?
Eorum officium triplex. Io assignant instar notarum
melodiam, Judaus consuetam; 2o instar acutorum,
tonum syllabav, 3 instar punctorum, commatum&c

DE MODO LEGENDI.
interpunctionem, licet non semper. Principaliores cum
figura, situ, nomine et valore vide in subjecta tabula;
Fig. et sit.

Nomen.

V,alor.

Soph-pasuk.

Punctum.

Athnach.

Duo puncta.

3K

Sakeph katon.

Com. cum punct.

Rebina.

Comma.

S3

25. Vox, quae habet accentum in ultima, .dicitur

nVa Milra i. e. infra; si in penltima, V^V Mille!,1
i.e. supra. Est idem, quod Graccis OxytOnum.nl
Paroxytonum.
.
. . I

CAPUT
DE

II.

NOMINE.

Consideranda sunt circa Nomen: Genus ,, Motio ,

Declinatio , Numerus , Casus , Status.
26. Genus. Masculina sunt :
1 Terminata in literam radicalem, aut 1,
ut "PS lampas, 1 Signum, "\ morbus ,
tempus statutum.
2 Nomina fluviorum , montium , mensium ,
lortmi, virorum, et ofliciorum virilium. pBj
. 1 agrcola, , Euphrates.

''v'lj
",
popuHex,

1 1.

27. Fminina sunt Io terminata in J"t vel fl, praeced.

Vi..vel-i-vel " vel 1 ut angustia, ?3 exilium.
2 Nomina mulierum, regionum, urbium, membrorum, maxime geminorum, et ofliciorum muliebrium.
7JD Augusta. D'^XH .Egyptus. Tl ? maxilla.
28. Neutrum ordinarie exprimitur per fmininum,
interdirai etiam per masculinum.
29. Hebraei et communia habent e. g. 'JN navis,
tHSd sol, et multa alia, usu discenda.
30. Motio datur, quando e masculino derivatur
fmininum; fit hace addendo masculino \ ut 31I
bonus, 123 bona.
Interdum additur
ut 1 alius, 1 alia.
Utrumque fmininum habent participia. vide Tab.n. 49.
Gentilibus et numeralibus, terminatis in'' additur
ut Hebrus ', Hebraea, 1 etiam ,&
>2EJ' secundus, secunda,
i
31. Declinatio duplex est. Prima masculinorum,
secunda fmininorum. .
32. Numerus triplex : Singularis , Dualis , Plurlis,
33. In plurali primae declinationis singular! additur
0* , ut Dl'' dies, plur. 010, Equus, pi. PWD.
Si nomen exeat in , vel 1 his tenninationibus
kbjectis, additur D** Ut fljn amicus, 0?$! amici,
'ESn liber, '' liberi.
34. In plurali secundae declinationis singula
additur !'; ut ]3K crater, pi. 133.

,(&!
.-*.,

- '.

DE NOMINE.

35. Si vero nomen terminetur in vel S), his

iterum abjectis additur fl1> ut * bestia, pi.

, epstola pi. nft -, , ^.

In bisvllabis saepe in plurali relinquitur.
36". In duali utriusque declinationis additur D*>_
ut DT* dies, D'HT'j biduum. Fminina vero, quae
exeunt in , prius mutato in , admittunt Q^_,
ut cubitus, ^ duo cubiti.
37. Casus sunt sex ordinarii.
Nominativus legitur in Lexicis ;
Genitivus ex constructione habetur, vid. . 39- .
Dativus ex pi'sefixo ? , Accusativus ex partcula
, Vocativus aliquando ex articulo communi ,
qui omnibus casibus prfigi potest, Ablativus ex
prsefixis vel ]H? a, ab, ex vel ex similibus particulis colligitur. Nomen vero per omnes casus invariatum manet.
'
38. Status nominis triplex est, absolutus, coiir
structus, et suffixus; de absoluto modo actum fuit,
de suffixo alibi agetur.
33. Constructus datur, quando duo nomina sub
stantiva, conveniunt, ex quibus unum apud Latinos
genitivum regeret. In hoc statu terminatio nominis,
rcgentis genitivum, interdum variaturj ita quidem,
ut terminatio dualis XP' > ct pluralis D* mutetur in * ,
ut D'ttp vel ' , adversarii ; in statu constructo e. g.
adversara Davidis , ? ' Terminatio singularis
fit _> ut 2> sapientia; in statu constructo,
^ientia hominis , fit 1

10

CAPUT

II.

40. Schema I Dcclinationis.

.

Voc.

Ace.

Dat.

Gen.

Nom.

Sing.

T#? TD" Tub ^' Canticum

Plur. et Dual; status constr.

"TO

Plur.

Dual.

'"

Schema II Dcclinationis.
Abl.

Voc.

Ace.

Dat.

Gen.

Nom.

'
. .
.-

'
: htW


Sing, et Dual. Stat, construct.

nrt
-

-* '

Plur.

rrfT'
i

Dual.

vrmti
.'-'
Tres numeri cosdem plane artculos habent.
Nominativo interim dedi articulum cominunem ,
Genitivo Rabbinicum 7D .
41. Quaedam nomina habent tantum singularem ,
seil, nomina propria, collectiva, inetallorum, liquorum,
.virtutum, vitiorum. Ouacdam tantum dualem, ut
D'EU cli. Ouaedam tantum pluralem, ut 0,!, vita.
Ea ferme solum habent dualem, quae vel ex
natura, vel ex institutione duplicitatem significant, ut
membra gemina. CT, manus, CjTND, bilan.
42. Ouacdam masculina in plurali exeunt more
fmininorum in 1, ut 3 Pater, pi. HlM Vice
versa quaedam fminina more masculinorum, in HZZ7
ut TJJ civitas - pi. D*HP

DE VERBO IN COMMUNI.

11

CAPUT III.
DE VERBO IN COMMUNI. a)
Circa verba in communi considerrtela sunt : Radix ,
Conjugaciones . Signification Character , Augmenta
antecedentia et consequentia , Modi, 1'empora.
Genus, Person, Numerus.
43. Radix est vox ilia, a qua caetera; derivantur;
plerumque est trilitera, et tertia Prscterili Kal, ut
?Ppi occidit.
44. Conjugaciones sunt Septem.
I. Paal, sive Kai. V|?

Tres Passivs.
I. Niphal.
Vu?3

IL Piel.

II. Pal.

Tres Activa;.

in. Hiphii.

Vp

Vppn

III. Hophai.

Sptima est reciproca Hithpael.

|?
?13|5

45. Significado Conjugationum. Prima conju

gate) Kai significat actionem simplicem, sive transitivarh, ut "13EJ fregit, sive intransitivam, ut "7D? stetit.
2a- Piel intensivam, sive emphaticam, ut 4j?B diligenter
visitavit. 3a- Hiphii duplicem, ut jussit visitare.
Similiter tres conjugations passiva;, activis correspondentem significant passionem. Niphal simplicem, ut
visitatus fuit; Pal intensivam, ut IpSj dili
genter visitatus fuit; Hophal duplicem ut "7|? jussus
a) Ante verba Iegantur pronomina personalia, n. 120.

CAPUT III.

12

fuit visitare. Conjugatio sptima, solis Hebraes pro

pria, Hithpael habet significationem reciprocam, ut
invaluit, semet validum exhibuit.
46. Character Conjugationum. Primae, Paal,
est carere omni Charactere; ideo etiam 7? i. e. levis
dicitur. Piel, Pal, et Hithpael est Dagesch -forte in
media radicali; quare et conjugationes graves nominantur; et caetera:, quae non habent hoc Dagesch,
leves dicuntur.
Niphal est 3

Hiphil

Hophal

Hithpael

47. Augmenta antecedentia et consequentia sunt

liter, quibus radix ab initio, vel in fine augetur. Ad
augmenta antecedentia pertinent literac charaeteristicae,
de quibus . . 2o litera; comprehcnsav voce tecbnica ", qua; pracponuntur futuris. Item , quod
aliquibus Infinitivis, et U, quod Participas } licet non
omnibus, praeponi solet. Consequentia formant Per
sonas ; sunt autem sequentia :
PRyET

FUT. et IMPER AT
Pirn-.

Sing.

3.' foe.

3.

com.

2. m.

2.

m.

2. f.

2.

f.

1. com.

''

i. com.

Sing.

v
w

2. f.

Plur.

2. et3. m.

2. et.1.f.

DE VERBO IN COMMUNI.

13

48. Ex his tria baec fi^, 4, ' , dicuntur asyllabicaj caetera syllabica, quae incipiunt a % vel 3,

seil. , J1,'A,~Ctf, ft, ,".

Haec et caetera, uti modi, tmpora, genus et
personae in subjecta tabula, clarius conspiciuntur.

NOTA.
Juxta sequens Paradigma etiam verba imperfecta
conjugantur, observatis eorumdem regulis; majoris
tarnen facilitatis causa eorum Paradigmata in distinctis
tabulis inferius reperies.

.."'

CONJUGATIONUM.

14
. Plur..l. Com.

2. fem.

2. mase.

ttVg

3. com.

ubj?
I '

?>3

'"?

v > - ':

trtwir,
3. m.

3. f.

:. I

"?

[? *'
^
^ Vap'
!*
*
I

: |"'- :

PART. PRJET.
Sing. f.
m.

: , :

anVaprin
2. f.

&
1. .

ibp
^
^

Vaj?3
?

: '

Plur. f.

^ Viap niV
pi. f.

-a^ap 1
'
ir

m.

PART. PRESENTS
Sing.
f.
m.

n^aip
^

arrapa
...
^
D^apa
^

^ > Vaip
rhu
v |v ?
I f
I ':
'* Vapa
Va|?a
^
etc' ? ?
etc.
Vatffe
i -i.
i .
;

V,? -

'.'...*>51

PARADIGMA

49.
Sing. I. .

15
J f.

2. m.

2. f.

3. m.

PRTERITUM.

yi-

Trpp?
T/P?

^1? ^ KaJ'
.

&

boj? Re.

& PDp Piial.

rfcprj
v *
v" P4
i1 Hiph.
J'
rozpn ppfiHoph.
I-':
.

.1-.

| -:

....

...

...

|->. -

ffith-.
2. f.

3. m.

if.

2. m.

1. .

FUTUR M.

ViDPn

Vtptn '4 ,..

. P5>? Nipb.
"^ VpJ. Piel.

I :
i-K-
] Tptt Hiph.
, 1-5* ;.
' Hithp.

'PUPA

^
pop1 '
}
PDp'
:
.'* ^
POP

Ppn^
I N F I N.
Flur

2. f.

2 m.

I M P E R A T.
Sing. 2. f.

2 m.
If J*,'!

PiP Vjfij?

il',

P&?

-;

- I

fe5-

>:

"

'POP
,rW PiDP'Kat'-.

: >

1' J ' PDp Niph'

'POPli

ipdp
ii

PDP Pieli'-

Caret
Pl.

aret

frbpri
VjbjPn ^Hiph.
I" 'I| '!Caret

Caret

1PP
I

Hoph.

':
il*.1

16

CAPUT III.

50. Sunt quaedani verba, quae in 3. Praet. Kai

exeunt in (..) ut "pf senuit; sed haec ubivis regulara
sunt; excepto Part. Benoni in Kal, quod simile est
3. Praet. Kal, ut 7PT senescens. Paucissima exeunt in
(1) ut TO' potuit; haec in Praet. Kal ubivis retinent
, ut 'flblD'; ni tertiis Personis mutatur in () sicut
(-) in regularibus; ut tT?^ , l*. '
51. Verba neutra, et quae pro secunda aut tertia
radicali habent vel J), in Fut. et Imperat. Kal
plerumque exeunt in (-.), ut , sperabo.
52. Quae incipiunt litera sibilante, in Hithpael
earn transponunt cum fl, ut S judicavit, in Hithp.

fit pro ' .

53. Mutatur insuper fl post f in "7, post 22 in U,
ut p"jX Justus fuit, ^ statuit ] Imo litera interdum omnino excidit, ut
purus fuit.
54. Habent Hebraci et sua deponentia, ut Niph.
juravit, / pugnavit.
55. admodum verba omnes habent conju
gations :, pleraque in pluribus, quaedam in una alterave
usurpantur.
56. Quae ^a^ 'itransilwa et neutra sunt, in
Piel, et Hiphil activa et transitiva ftunt, ut *73X periit,
T38 in Piel, in Hiphil perdidit.. "
57- Imo Verba in alus conjugtionibus interdum
significationem sortiuntur omnino aliam ab illa, quam
in Kal habuerunt.

.-..-
t. . . . .' . f ,1.*..
.

. . .

. .

-'*.

> :
"'lifo.

DE VERBO IN COMMUNL

17

58. Prteritum exprimit omnem speciem Praeteritorum, et interdum Praesens, si nempe significetur
actus continuus, ut T2), stetit. Ps,. I, i.
59. Futurum saepe Praesens et Perfectum.
60. Imperativus tantum affirmative usurpatur, in
negativis ponitur futurum.
61. Infinitivus saepe loco nominis usurpatui", et
exhibet Gerundia, maxime si pracgantur partculas 3
in, 23 a, ab, secundum, juxta, ?, ad.
62. Participium Benoni exprimit Praesens activum,
Paul Praeteritum passivum.
II. I. .. I .I !!

"* I

* M

CAPUT IV.
DE VERBIS IMPERFECTIS SIVE ANOMALIS.

;'

63. Verba Anmala sunt triplicis Classis.

Prima Classis sunt, si prima litera radicalis sit
3, ut *.
.
Secunda , si secunda radiclis geminetur, aut sit
1 quiescens.
,' . . (.
,',
Terti, si tertia radicalis sit f], ve^ N- Caetera
perfecta vocantur.
Verba prima Classis dicunlur Pe K, Pe 3, Pe *,

Secundac Ajin 1 vel duplicantia mediam, Trtiae

Lamed , Lamed X. Dfcuntur ita a 3. Uteris radicalibus antiqui Paradigmatis ?J>S .
Ouae habent litcram radcalem ex 'VTNj etam
quiescentia nominantur; ut quiescentia Pe Jodh, Pe
2

IS

CAPUT

IV.

Aleph, Ajin Vau, Lamed He, Lamed Aleph. Csetera

defectiva.
DE VERBO QUIESCENTE PE ALEPH.
64. Hoc Verbum in Futuro Kai irregulre est; in
quo, exclusa prima radical} X, accipit in prima Syllaba
1, in secunda () ut ab ? comedit, fut. 7 comedam.
6>, In prima Persona Sing. Fut. prima radicalis H
plesumque abjicifur, non tam sacpe in reliquis personis.
66. Anomaliam istam sustinent periit, 70
cgmedit, "\g#_ djxit, "IDS voluit, JTTf apprehendit,
amavit, jpK collegit, Hftt coxit.
DE VERBO DEFECTIVO PE NUN.
Considerandum J schevandum, et termnatio
Fut. Imp. Inf. in Kai.
67. Omne 3 schevandum abjicitur et si est medianum, coirfpensatur per Dagesch forte mediae radica!i impressumv ut EJ33 in Futuro Kai pro ' fit
WSW' accedam. >
68. Excipiuntur ab hac regula Prteritum Kai
efe Pluralis ParticipiiPaul.
-''
69. Hophal pro Chatuph sub habet ut
pro -adductus est. '-' *'
70. Futurum Kai exit i _ ut EJ3M , Infinitivus in
f\ ' ' ut , vel b euturlem in ut f$i> a #53
' i. .

.' c.

:. ,

..

,-/?..

teugit.
fi. Imittur hsec verba Verbum ? accepit; in
Fut, Kal. npS, Impera^ , nf- , Fut. Hoph.

:#

DE VERBIS IMPERFECTA.

19

DE VERBO QUIESCENTE PE JODH.

Conderanda sunt eadem, qu de Verbo Pe Nun.
72. Orme Jodh schevandum abjicitur, tt si est
medianum, compensatur per vocalem longam; seil. 1.
in Futuro'Kal per (...) ut 38?
t - sedit. Fut. 3N sedebo:'
2. in Niphal et Hiphil per , ut in Prset. Niphal 33
pro ; in Prajt. Hiphil '' pro 3'e'Vli 3 in
toto Hophal per 1, ut in Praet. pro 3'TI
Excipiuntur iterum Praeteritum Kai et Pluralis
Participii Paul. Ut '* .
J
73. In Futuro Kai > saepe quiescit in Chirik cura
terminali (-)', ut T" haeres erit T Saepe etiam
*> eliditur, ut OH1 pro QTV^ DIT incaluit.
74. Haec 4. "pVl benefecit, ?4Vf lactavit,
ejulavit, PVl ad dextram declinavit, in toto Hiphil
habent Jodh quiescens in (-).
75. In aliis quibusdam ut !&>, Vpb "ID1,
et quae incipiunt 2, abjectum (') more verb orum
Pe Nun per Dagesch f.- compensatur.
76. In Futuro, Imperativo et Infinitivo Niphal^)
dageschndum, producitur in 1 mobile dageschatumj
ut 2 loco .
77. Hanc regulam imitantur in Hithpael 4. haec
verbaj jecit, in Hithpael 1 confessus est;
J5T cognovit, in Hithpael J)T)AI; similiter "10'' erudivit,
'et'' arguit.
7S. Futurum et'Imprativus Kalexeunt in (.) ut
32J sedebo. Infiuitivus in ut .
79- In conjugationibus gravibus verba Pc Jodh
ete Nun regulara sunt.

20
K

CAPUT IV.
DE VERBO DEFECTIVO DUPLICANTE
MEDIAM RADICALEM.

Considerrtela sunt , Jjgnjugationes Graves, Leves,

augmenta antece&entia , et consequentia.
80. In Conjuga tionibus gravibus prima radicalis
accipit (1) ut in Piel pro 320 fit ^ et abjicitur
Dagesch forte.
81. In Conjugationibus levibus media radicalis
cum vocali praecedente expungitur; ut 330 in Praet.
Kai fit 30 .
Excipe Participia Kai, quae regulara sunt; ut
330 in Benoni habet 330, in Paul 3130 .
82. Augmenta antecedentia in conjugationibus
levibus habent (O*. utinFut. Kal, 30K loco 3"-Excipe 1. Futurum, Imperativum, et Infinitivum
I^iphal, in quibus manent puncta ordinaria.
Excipe 2do Prteritum et Participium Hiphil, ubi
sub augmento et prima rdicali est () ut Praet. ,
P^rt. .
Excipe 3tio totum Hophal, quod ubivis habet
Schurek, ut Praet. 301, Fut. 305 .
s
, S3. Augmenta consequentia mediante Dagesch,
ultimac radicali impresso, affiguntur, ut 3. Pers. Fm.
Praet. Kai habet 0 : pro 30 .

84, Et si augmenta sint Syllabica ut , 43 > ]>

0> ', ? j interponitur adhu *j, ut 2. Pers. Praet.
Kai-JTaO
10.
(i_
Excipe augmentum Futur* et Imperativi , ibi
enim Jodh in Saegol quiescens (' ) interponitur*, et si

DE VERBIS IMPERFECTIS.

21

procedat 1, illud corripitur in (\) ut 2. Pers. Fut. Kai

piur. maon
r\r\ .
DE VERBO QUIESCENTE AJIN VAU.
Consideranda eadem, quts in verbis duplicantibus
mediant.
85. In Gravibus, geminata ultima litera radicali,
prima radicalis Cholem (1) accipit \ ut r. Dip surgere,
in Prset. Piel fit DOlp, in Pal DBl'p Vau mutatur
etiam in Jod mobile, ut D4p stabilivit. In conjugationibus levibus solummodo quoad quasdam terminationes duplicante mediam differt. Vide Paradig
mata.
....
. ,.
86. Ouoad augmenta antecedentia verba ista oonveniunt cum duplicantibus mediam.
s
87. Prscterita Niphal et Hiphil, ante augmenta
consequentia Syllabica admittunt 1 . Prsccedens tamen
1 mutatur in (1); ut Dip in 2. Pers. Praet. Niphal
habet pro 'lj?:, in Hiphil .
- In ffiphil etiam sine i inflectitur ; ut flpfl fipH
Similem epenthesin per (') quandoque patiuntur
futura in Kai et Hiphil. Ut f. Kal. 3. Pers. foem. pi.
vel fl'flpi ipsae surgent Sec.
. ,
In Imperativo et Infinitivo Hiphil litera characteristica interdm excidit, ut fi4 pone, pro rVH;
alus autem est Imperativus et Infinitivus Kal. Si qua;
vaunt, qusc pro media radicali habent C>, illud in
Fut. Kal retinent ufc 3 Fut. ' exltabo.

23

CAPUT

IV.

DE VERBO QUIESCENTE LAMED HE.

Considerando, sunt terminationes Temporum , Modorwn, Augmenta conseauentia et Apocope,
88. Omnia Praeterita exeunt in , ut possedit, in Piel ; in Puai
89. Futura et Participia in 5 ut Fut. Kal.
T\ipH possidebo. (Part. Paul mutt in *> ut pro
fit ,!)5). .Imperativi in
90. Infinitivi in 1 et in 1'- Praecipue in 1,
quando usurpantur pro gerundio; 'JfO 180 videndo
vidi.
''-' Item et in ut percutiendo percuties.
Interdum et in ut 3^1 multiplicando mul
tiplica!) .
91. Augmenta consequentia asjllabica immediate
affiguntur, abjecta ultima radical! cum vocali pre
cedente ; ut in Praet. Kai. possderait pro
S/llabica vero mutant in * quiescens ; et quidem in
Praet. Kai in ut *3|? possedisti, in aliis Praeteritis,
Ijcet etiam in , tarnen frequentius in , ut in Niphal
^ possessus es , in Fut. in ut ' poss'idebis,
in Imperat. ' possidete.
Sola 3. Pers. ibem. Prateritorum mutat in
ut pro fit pos&edit.
92. In Futuris saepe abjicitur cum vocali praecedente, praecipue quando adest Vau conversivum:
nt W!
et texit,' pro '1
Accentus vero retra_ ._
|v-:hitur ad literam Ethinalem.
93. Futurum Kai saepe et diversimode patitur
Apocopen, ut

DE VERBIS IMPERFECTA.

23'

72^
et aedificavit
'i
"irT'l et excanduit
WW et erravit
Wl . et respondit
32J-41 et captivavit
> et flevit
KTl et vidit
i

Nolo autem , ut tyro in his et similibus nimium

se vexet; sufficit cnim scire, non comprente , ess
Apocopen.
.94. Verba excelluit, fS oncupivit,
splenduit, ftZ) miratus est, cunct.itus est,
regulara sunt, quia mappikatum non est qurescens.
DE VERBO QUISCENTE LAMED ALEPH.
Considerando, sunt 'ferme eadem, qiue in Verbis
quiesccntibus Lamed ft .
'.,
9$. Ubi perfecta, in fine non aucta, habent (-),
liscc habent (), ut M13 creavit, 03X creabo
96. Si autem accdt augmentum cpnsequens syllabicum, tunc quiescit in (..) ut " inventus smn.
Excipe Praetorium! Kai, in hoc cnim {< quiescit
in (O ut ' inveni.
1 *"*
(.
In Futuris ante , H quiescit in (.,), ut
mvemetis f.
Participia Fminina .duplex Sscgol (.(.) contrahunt
in unicum (..), ut, pro 2 fit ^ invenieh f.
Pro his omnibus vide Paradigmata sequentia.

24

PARADIG. VERB. PERP. Sc IMPERF.

Plur. 1. Com.

2. f.

2. m.

^
: - fr

]^9?.

3. .

nanVj?
'

1313D

}
1

'

130

"}

..

3. m.

2. f.

2. m.

"

iVop*

tepn
wan

Vb?3

'

'

43T

fc

f. .

'

^
* 1" |

ISlO"

naspn

131'

3103*

Van

*BR
3

t ;

Vaip

v :

: j

|? el

J'

'

>

*?

3*30

. 3310 !'.

nVft
-

310
.

^3

ig

rap

<

*
' '

I. ACTIVUM PAAL SIVE KAL.

97.

Sing. 1. Com.

4FiVdp
j-PV

2. f.

2. m.

feg

3. f.

nVa?

25
3. m.

VPS

fei

pe

nao

.
nVa

)?

As

ruiVa

3. f.

3. m.

2f.

2. m.

4Y30

wan

'
310

2. f.

Vp
c'a

'

30?

Vari
aie

bita

'

aton

'Van

2. m.

13tf

iVa

10

H
ci

xa
1. .

s
5"

Va
1

'Vap
ta
3
Va

nVax
?
2, m.

au
V|'

la

1310

* V 4

iaip
nrVa
iVa
isa

. NM*

2. 1.

iVap

H*

'

30

>

310

CO

=31?

e
Va

sa

PARADIG. VERB. PERF. & IMPERF.

26

Plur. 1. Com.

2. m.

2. f.

'

3.

iVb?3

W*a

'

43303

13013

'

'13

:
=1?
cantea
......

*
&
ifea
..

431303

11303

1
UKXD3
3. f.

2. f.

3. m.

2. m.

1. .

tep

r^Dpn

'te>Ml

Vj?3

rufewi
nrson

ten*

teton

few

3B1

:130

303

.roten

Ar
m

reten
&

' -'

g
2
S
*
<

"?

ntei s

^ '

*
>

few S

303 ~

-.
feci
* .- caipn-

I. PASSIVUM NIPHAL.

98.
Sing. 1. Com.

2. m.

3. f.

^P??

$?W

; .

^?

'
^- bs3

'13

D13

'

27

2. f

3. .

53

'

vtnin

1303

"
''
m

3.\f.

3. .

^|?

fl^

^?i??

-
tfOW
^
'

2. f.

2. .

It

cafp

-1

'
1- -.'; .

'

. ..

* V

Vstw
'
:

*.* *

22
2. f.

hs
M* < .vj65

2. .

& 5"

'

2. f.

'Vjph

TJ * *

"
>1 =)1

*?
K0 ;'<

'

'

>1>
ban

2. .

Vjn

s
* "
^<'
F
taipft ' *<
!

28

PARADIG. VERB. PERF. & IMPERF.

Plur. 1. Com.

2. f.

2. m.

3.

wbp

]331'0

'
fe

tzDrisra

3. f.

'

3. m.

Vdp'

1
i "
I
:
:

2. f.

2. m.

trs

Sip

Vpj

:
z
i

astaj

vWi
V^i
^1
^D^tt

1. .

npfen
%n
rroana

sa:

Va?

33

3*43

- 3310 5

1 > s

3310

catfp
rrVa

<!
ci

sa

99.

29

II. ACTIVUM PIEL.

2. f.

Sing. 1. .

'
i .-

3. f.

2. m.

3 "

'

rnVa

3. f.

. f.

3. m.

Vap

; nto
sa'

'Vpn

\
'Kssn

a*
.

nVa
**

3!

2. m.

1. .

&

'

2. .

2. f.

^??
1

^ *?
rrVa
rwara 2

'

3. m.

cl

- "
nVifi
njrag

2. f.

2. .

Vp

"'

"

. .

; .

1
nrVa
'"

aaip
?a
i wxa

pa

g.

'
>aaip aip "
'Va
nVa
>
*

PARADIG. VERB. PKRF. 8c IMPERF.

30

Plur. 1. Com.

2. f.

2. m.

JTttO

mato

J0?ate

3. f.

3. m.

>

iVd?)

3.

'

UDP

tote

2. f.

2. m.

rbjjjn

l.-c.

Sja

laatoj

..:

wVari - nVsn

. >

iVp
*

Vpa
'

-. : >.

^
- -

"

3D'1

~ '-

5l-H

2j

= .

Var*a
'

aipa

sas

2 . .
~
s
#
-

;.'-.- 33O: --;

hH

vrteBfr S
1 ;t- ml* I
i l:

II. PASSIVUM PAL.

100.
Sing. 1. .

'

2. .

2. f.

-.

'

'

.
=-*-

: 413310

- ' .

<0

3. f.

3. m.

^?

^'

ft

-1

'

tfoi

22

nrVa
nssa

>rrVa
. vwxa

31

3.

3. .

2. f.

'

'\ 1

2. .

I.e.

C
Q

'331'

-330'

'

33<0

'

<
.
.

'

IMPERATIVO
caret.

sa

32

PARADIG. VERB. PERF. Sc IMPERF.

2. f.

Plur. 1. Com.

2. m.

tanbbpn

nrntfin

togn

)1
iriia'pn

]r\)ppn

3.C.

13

mein

iVjpn

I Vi

: - vj r

31

Dm
3. f.

3. m.

i ri-

:''1

53W

??

to*

'

430

lav1

^9i?

2. f.

2. m.

1. .

roVan

&
ti *

Vpa

!)>
1

'

rnran

'

.303

watan

Va & VD?n
can
'

oxaa

.^
atan

III. ACTIVUM HIPHIL.

401.
Sing. 1.

J3

1. f.

2. m.

>

'

01

'

1 *

3. f.

3. m.

1$
1
7*
>

waon 10

'^ fftePjgj 14?' > $

!

SC
10 8^
7
: - :

3. f.

2. f.

2. m.

1. .

^?f

'ten

>

ttffSn

rtn

SRflfl
. VbKfl

3
Va*o

mflfl
'

(?

< -

30'
CDV'

'

fcbjtfl

2. f

3. m.

nby

1 : -

fe^ri *H

?
' s
nVan
'^
'

$
. ?Van
>!2

2. m

2 f.

nareprj

^\

i -

ten ten
5
wn 0*|

^
:

}'1'

'

1^38
130

'

:[?

'''

tSSFpO

&

98

1* '

PARADIG. VERB. PERE 8c IMPERF.

i 2. ii
2
3.

34

Plur. 1. .

&fK!
1'1

iVpn

loan

1
]^

1301<

13

V : '-

$
. f.

3. m.

**

2. f.

2. m.

Vpp:

'
1
*

*301

3013

=_13

; ';

V ; \

1 1

13V

!Bp1>

wan

* . ..*
*

' 2
-

01

*>pa

t. .

'

*
'

tagw-.g*
? . ;3!
. ^

III. PASSIVUM HOPHAL.

102.
Sing. 1.

If.

'
: '; '

2. .

3. f.

35
3. .

'
';

'
'

1
;

3
H

301

'!

fftsm

'

'

>
>'1

'
'

>^
'

>2
3. f.

lui
'

3. m.

-'

; -

cagfp

rn
2.
:

2. f.

2. .

1. .

'

Stirn et

'BOW
$5

301

capun ESgW S

^
sa

' 1'

caret.

0.1 !

IMPERATIVO
.. '

36

PARADIG. VERB. PERF. S IMPERF.

Plur. 1. Com.

wbo?m

2. m.

2. f.

iVprn

^ ^
' ];'
: Vam
frfVarn
qjvVmti
7:: -

1
team

3. f.

])_

3.

i. m.

2. f.

2. m.

1. .

'^' . Vapru

' 433W 321

1
^
frarp wVann Van
''
"?
'
-I

*
>

^
*- :

~
5
3

nW

3
331 H

nVam

/J

37

IV. HITHPAEL.

i 03.
Sing. 1. .

2. f.

2. m.

3. f.

3. m.

*
ici
v'w nVprw
? ^

-
'
- ^
^ wVann ^ ^ ^

3. f.

2. f/

3. m.

2. m.

1. .

^
'Vpnn

?
rev Vjyrw
?* Vdpjv
"*,

2. f.

aafwp 3310 331' 3310

' '
^1
'Vara nVsrin
' ^
2. m.

2. f.

rcVbprin iVtprin

*
;1
^
'

'Vprn
'

'

iVswrn
mwon

&

Si'

^
'3310

^
*Vann

2. m.

Vpjnn

5'2

*?

>

>

<

,'

%
3S

A P U T V.
pg QIBSDAM ALUS tRBIS ANOMALIS.

1. i' ''
Considerrtela sunt verba, duplici modo imperfecta,
A velS literarum, Anmala 1, Tib, M'3j HTVD,
T/l) *^ 'elex diversis conjugationibus composita.
104. Verba, quae ratione primae , et ultima; liter
radicalis sunt anmala, velut , voluit, N2P egressus est, projecit, ND3 elevavit, percussit;
superiores regulas observant, ita quidem, ut si prima
litera sit 3> ultima , ratione 3 conjugantur ut verba
defectiva Pe Nun, ratione ut verba Lamed He.
Sic in Niph. habet percussus fuit
105. Ast proprium est istis. verbis, quod Nun
vel Jodh Schevandum in Imperativis, et Infinitivis
Kal non abjiciatur, exceptis: NX' et Nt?3
106. Hue reducitur verbum "J13; quia prima et
ultima litera radicalis est 3- Nun etiam ultimum sche
vandum abjicitur, et subsequent! liter imprimitur
Dagesch f. ut in Niphal datas es, pro Specialia adhuc stmt Fut. et Imperat. Kal, quae terminantur in (..), ut ] dabo, ] dabis, " ]T), da,
date, Infi/Kal , ", vel jifl;) ."
107. Pariter verba termnala in *7, ut fD habitavit, * pracparare, si 3 Scheva muto sitnotandum,
ante aliud 3 abjicitur, et imprimitur Dagesch f. subse
quent! Nun. Ut : 133)8? habitavimus pro 13338? . Idem
observandum de verbis terminatis in 1 ut 38?
quievit, fit 38? pro 38? quievisti.

CAP. V. DE 2UIB. ALUS VERB. ANOM.

39 #

108. Verba, quae constant 4 Uteris radicalibus ,

oriuntur vel ex geminatione primae Jiterae, ut ?_50,
70 ' extulit ; vel primae et seeundae , ut crevit
; vel primae et tertiae, ut ?3?3 sustentavit,
743 , vel ex diversis, ut Ehf expandit.
Pleraque sunt in Piel, pauca in Puai, et flectuntur
more perfectorum : v. g.
PRETERIT. Piel.
^
feV3 3. Pers.

?$

2.
*??
i.
- :|- :

Quia
^
et

I" : .
|
|" : a. r. V?D
|-T descendunt; ideo haec et similia verba pertinent ad Imper
fecta Ajin.
109. Rariora sunt verba S Hterarum, ut
circuivit in Kal, ^1 pulcher factus est, et IZPfin
turbatus est, in Piial; similiter servatis Uteris geminatis
more aliorum conjugantur. Sic :
PRjET. Kal.

'10

PART. Ben.

I- : - :

I- : -

Sec. 10

PRiET.Pal. 123"irn3Pers.

futurum. imnp
imperat. "vnno

^.
i J- : - :

FUT.

. 1 mor, TiU splendere, N3 venire.

Kal. 3Pers. m. f. 2m. f. m 1.

TiK 1

' 1
j

'nka
: I -

*>

Participium Ben. Kal simile est 3. Praetk Kal.

Ctera juxta Paradigmata sua conjugantur.

40

CAPUT V.

4 .111. Vcrbum flTp incurvavit, mutata per totum

Hithpael radicali in 1 mobile, et assumpto alio ,
conjugatur ut sequitur :
PRTERITUM.
.
FUTURUM.
I v -:

' 1'2.

' 2.

*>,1.,','1 1.
Ita prosequere per alias personas et modos.
Futurum singulare in secunda et tertia persona,
accedente 1 conversivo, abjicit finale et manet 5 ut
1;, et adorarit '} et adorasti. mase, vel
adoravit. foe.
, ,
, 112. ' fuit, et ' vixit specialia habent
sequentia: in Fut. Kai apoc. VU erimus, " ero,
\"1 eris, erit-, et IT vel'in pausa " vivet,
it. "> vivet fee.
IMPERATIVE.
Fm.

T3JNJ.

'

Mase, estote, 3is.

*Vl ,/ "

'

INFINITIVUS.
1
1
1'

I :
|v:
|
Utrumque modum imitatur et ^, quod in pluribus conjugationibus in usu est, quam
Adde Part. Ben. Kai "> " vivenVm. f.
113. Dantur et verba conflata ex diversis conju
gationibus, ut Jud. 20, 15. numerarunt se, est
compositum ex Kai et Hithp'. um. 1 , 47.
numerati sunt, ex Kai, Hithp. et Hoph. SHT perse.quetur Ps. 7, 6. ex Kai et Piel.

DE UIBUSD. ALUS VERBIS ANOM.

41*

De Nominibus a Verbis derivatis.

^ *
114. Nomina a quavis conjugatione derivan tur;
retinent tarnen notas characteristicas conjugations,
modi et temporis, unde derivantur. Ideo ?! lucta
. . ? torsit ex Niphal, "? discipulus a. r. "JS?
didicit ex Hiphil, D?D Scala a. r. V?0 elcvavit, ex
Pal, ^ consociatio . . " conjunxit, ex
Hithpael, deducta recte creduntur.
115. Non minus Nomina, orta ab imperfectis,
eorum regulas observant. Ideo T?X0 volumen a
duplicante mediam , volvit juxta n. 81. abjicit mediam radicalem, et augmentum consequens juxta
n. 83. affigitur impresso prius Dagesch f. ultimae radicali.
donum pro juxta n. 67. abjicit nun schevandum, impresso Dagesch f. subsequenti radicali.
Ex his uit, alia nomina esse nuda, quae seil,
solis uteris radicalibus constant, ut ^pp Rex . . ?
regnavit ; alia aucta una ex Uteris Heemanticis > a
Technico ' credidi ita dictis : idque 1 vel ab
initio, ut t]13< pugnus a. r. p3 atlraxit; vel 2 in
fine } ut D'IS redemptio . . redemit; vel 3 et
ab initio et in fine, ut 7 bellum a. r. Qtj? pugnavit.
Sequitur porro , istas literas plerumque esse notas
characteristicas conjugationum, modorum aut temporum.
116. Nomina abstracta frequenter terminantur in
TI, ut ' rebellio, 1 destructio. Alise forms
usu sunt addiscendac.
,
117. Concreta sive adjectiva, maxime nationalia
et numeralia terminantur in CO, ut '' librtate
donatus, "" terrestris, '" Hebracus, ' Hethacus,
"rQUi sextus.

CAPUT V.

42

% 118. Participia activa Benoni spe induunt naturam nominum, prcipue artificum; ut St? judex,
\ textor, 4C73U Evangelista.
119. Participia passiva interdura serviunt pro
verbalibus in bilis, ut laudabilis , K?33 mirabilis.
Conf. Joh. Simonis arcanum formarum.

CAPUT
DE

V I.

PR NOMINIBUS.

Considerando, Pronomina separata, dffioca

Nominum ci Verborum.
120. Pronomina separata sunt:
I. PERSONALIA:
Singularis.

Pluralis.

13 Nos

nm
m

DDK Yosm.

ri3pix^]m vosf.

DfJ Mi-

7 ,

*DS<

'3K Ego.

; fl< Tu m.
l'fitt '1X Tuf.
.,, ' - Ule-

Wl Illa- .

II. DEMONSTRATIVA:
Singularis.

rrrVfiWW
I" -

.
. !

,.. hie,
.. ? ill.

ir
-, '

1.
I

?
I

'1 haec,
" . illa.
."t. :.
IT hic, com.
".

'-'S.!.'?.'

Uli, ilLc, ,
.I

'

. DE PARTCULIS PRONOMINIBUS.

43

III. RELATIVA:
+*
" Oui, qusc, quod, indeclin. Pro eo in libris
posterioribus occurrit 2J vel J, sequente dagesch f.
IV. INTERRROGATIVA:
*> hs? quae? de solo nomine quaerit, ffi
MU quid? quidnam? de[quacunque-re. Suntque
omnis generis et numeri.
partcula: saope more nominum artculos admittunt, maxime Pronomina Personalia; velut:
121. Singularis.
.

Ace.

Dat.

Gen.

Nora.

me,

mihi,

mei,

Ego.

4YfK
:|1 :p
?|1
1 . i?
?

"Vtf
qVtf
!}V

nVe

>

fIN

a me,

jan

|/.

fr

, ..

Ego&c.
fu. m:
tu. f..
.
nia.

| .

Plural .
.

Dat.

Gen.

a nobis,

nos,

nobis,

nostrum,

ftb
idd?
iy
pb
arfe
]

Vatfir v

|.vr v
]pV
nrtW
pVa/

Ir :
IV j v
*| }
'
7{ frn'K

Nom.

I"-'

,|-.

nos.
vos. m.
vos. f:
un.
. ai.
.

122. Affixa Nominum sunt scqaentia,' T>D'

simul apposita :

c^.rv'i' vi.

44

inZuIaris.
1

"lui m.

''l'?'

meum e.

^1'V

tuum m.

Tuif.

tum f.

Illius m.

Mus f.

11'y

illius ni.
illius f.

Nnstr. c.

nnstrun c.

Vestr. m.

22','v'

Vestr. f.

vestruni m.
vestruii! 5.

Illorum.

illorum.

U'v'

Illarum.

illarum.

?lmalia et sualig. maskulina, em^ilH ^eiminatione

(N.etll.,);
lminina vero asumpto anuc (' ), amiltnnd
3u<xa sua, ut 8c^emg, exliibet.
Oantiea.
Oaiitica mea. c.
Oantiea tua. m.
Oantiea tua. 5.
1'

1'^

Oantiea illius. m.
Oantiea illius^ f.
Olmtiea nnstra. e.

22'

, 22'^'V
,.. .. .

l^anUea vestra. ni.

Oanticg, illorum.
IV ..

DE PARTICULIS PRONOMINIBUS.

45

Ita et fminina admittunt sua Suffixa ut fTTfl 7

Plur. 'JThlfl leges mese, S'fjlll leges tuac aire. Excip.
Affixa D et 1 \ haec enim sine * affiguntur, ut '?
Reginae eorum.
Equidem Affixa per meum, tuum, nostrum,
vestrum expsita vides j proprie autem Genitivum
Possessoris, scilicet Mei, Tui, &c. more Graecorum
significant. Ouare etiam variantur b diversum genus
personae possidentis, non ob diversum genus nominis,
cui affiguntur.
123. Nomina Singularia terminata in abjecto ,
admittunt suffixa. Ut ' ager, "HfcJ ager meus.
Terminata in mutant in fl, ut ?23 Regina
'/ Regina mea, Dux, ^ Dux tuus.
124. Specialia sunt 2K Pater, Frater,
l
I*
I*
Socer, Pater ejus, pllK Pater tuus Sect Confer, n. 179.
125. Affixa Verborum.
Futurum.
Affixa Praeterit.
Interficiet
Interfecit. ??
me
te m.

tef-

'3

3&?
1

eum 1 1 "UUP

'^.Pi??

Aap
iVT!
!PP>
4L
V," ':
13.
i
VU
" : 5? >
i

earn

nos

w &

t|v

i,-

vos m. M .

ED
I ",:

vos f. p'fcp
eos IS D dS?'

i -

ia? wap

!..

te'

46

CAPUT VI.

^*rap. et Inf.

Part. Ben.

Vtt

'3?S)j? 75p Interficiens me. In

caeteris imitantur Participia affixionehi nominum.

Ita tarnen

etc. %

ut in verbis personalia sint,

In reliquis fere
quse in nominibus possessiva.
sicut Futurum.
126. Aliae Pcrsonse cujuscunque tempris Affixa
sua eodem plane modo recipiunt, nisi habeant augmenta
consequentia, quse prius mutanda sunt, ut sequitur :.
PRTERITUM.
Plur.

Sing.

2. m. (

2. f. t 1

in
},vel

Fut.

3. f.
2. m. *

_
m

n"

2. f. h

Termnala in p yel 1) exclusis punctis, quae in

Schemate n. 125. Affixa praecedunt, immediate ea
recipiunt.
PRO MAJORI DILUCDsJTIONE DESERTENT
SEQUENTIsi :

127. Solae tres conjugationes Kal, Piel et Hiphil recipiunt Affixa; nunquam Hithpael, rai'o Conju
gationes Passivse in Infinitivo^ ut D03H3 in creari
eos, i- . dum creati sunt.
128. In Piel (..) ad omnia Suffixa mutatur in (,);
in Hiphil nihil mutatur. Excipe Imperfecta, in quibus
(, vel ..) sub augmento anteced. mutatur in ().
129. Prima litera radicalis, per omnes personas
Prateriti Kai habet . ) '-, si sub secunda radicli fuerit

DE PARTICULIS PRON^MINIBUS.

47

(,), mutatur in ( ): Sifuerit(-)3 manet. Exfflv

tamen 3. Prat. Kal. Vid. n. 125.
130. Infinitivus Kai, ante DD , 7 , T , solam
terminationem 1, sicut futurum, mutat in (,) Kametzchat.
Reliqua, si qua; furint, usus dabit,

, CAPUT

VII.

DE ADVERBIIS, PRjKPOSITIONIBUS , CONJUNCTIONIBUS , INTERJECTIONIBUS.

,131. Adverbia affirmandi: f3 ita, ,

im , Va , pa , wa vere.
Negandi : Y>< , N? non. Vid. Sjntaxin. . 270.
Dubitandi: ">? forte, "IS ne forte ; simpliciter negant.
Demonstrandi : , ), ecce.
Optandi: 'VlK, W^, V utinam!
Hortandi- obsecrandi; KJ,
N3K,
'3\
quaeso,
T
T T ,

age, eja.
Ordinis: FSftirh, nVOn primo; ^ secundo;
t*
TT
'^
I*"
,271,/1 tertio &c. Usurpatur hic fmininum.
U

Similitudinis : 1, sicut, 13, ,

sic, hinc, ' quando, 2 nunc, }K tunc,
adhuc, pi tantum, TIN tantummodo, saltern TIN pi
duntaxat.
Quantitatis; ^, multum, J)ia parum,
modicum, pauxillum.
Qualitatis: 3) bene, JH male, JJ'l impie.

48
CAPUT VII.
Vas,
^> Intensions : valde, "Ifcfi "7 vel Tjfl33
maxime, vehementissime.
Remissionis: !> lJJJ paulatim, Ui<b, "IJJTU
lente, sensim, pedetentim.
Genus: Grace, 35 Hebraice, ?,
Judaice.
Interrogandi : ', * nonne? nunquid? JJH,
cur? quare? 4</fi*K, <, ubi? ]), >,
] quo ? quorsum? '^ nde ? Vfl quando ? '7,
5 quamdiu? usquequo? quot? quoties?
quantum? pK, ', ' quomodo?
132. Prcepositiones separatee: /S ad, ? super,
ffi ex, DP cum, " coram, post, 13J) ois et
trans, ^ extra, circum, VxN apud,
sub, f'3 inter, vfri/oaN, rV| 'praeter, ,
Tl3g3j P?Vj D^Sa propter, 123 pro, per, propter,
sVet 'Sajuxta. ""'
133. Conjunctiones : 1 et, .DK si, DN "O sed,
D3 etiam, Itpt quia, quod, cum, 3J?J) quia, Vf*
propterea, quod, 73? igitur, 1*X aut, V si, nViVis,
'JDsed, nam, quoniam, ">3 SjKl quanto magis vel minus,
?]tj quoque D303 eo quod, etiam. ^ ideo.
134. Interjectiones sunt particulae, quae affectum,
motumque animi dsignant; ut 'iX, '", ', Heu,
eheu! ah, , ">)>, mihi!

49
CAPUT

VIII.

DE PRJSPOSITIONIBUS INSEPARABILIBUS
SIVE PRMFIX1S, LITERIS EPENTHETICIS ,
PARAGOGICIS , ET NOMINIBUS
NUMERALIBUS.

-i

V-

Consideranda sunt Jicsc Septem Pratfixa, Technico

illo contenta 2i-?D1
:
i '
135. sigjiificat , de, ex , propter; si pracfigatur Nomini, format Ablativum, ut 43132
a verbo.
i
136. 43 ordinarie habet (.)', repraesentat primigenium suum 1E7N, et significat qui, quae, quod. t

nbV'
flOB
ctus Salomonis, pro
"ICK.
r ^ . ...
, .

, .
v -,
137. Primo est demonstrativum hic, haec, hoc.
2 Est articulus Vocativi, ut ^ coeli! imo com
munis omnibus casibus. 3 Est Interrogativum ut
Num iste? 4 est relativum, ubi verbis praefigitur.
In 2. prioribus casibus habet (-), sequente Dagesch f., licet non semper; si autem sequens litera
non admittat Dagesch, modo habet (,.), ut
populus, modo (7), ut ' montes, modo etiam
retinet Patach ut ' tempum, quod etiam ante
Schevatas literas servat, ut TNTJ 'flumen.
Quando est Adverbium interrogandi aut admirandi,
habet qui dem ordinarie (-.), sed ante Schevatam
literam plerumque habet solum (-) sine sequente
Dagesch f., 13 anne una benedictio? Item
ante gutturalem, ut num quis? vei etiam (...)
ut ' anne factum est hoc?
4

*30

CAPUT VIII.

V^^ 138. Uteris 3?1 subinde excluditur, manente

Dagesch j et litera; 3/31 accipiunt Vocalem exclusi ,
ut T^3 in domo, loco , " sicut lux, loco.
139. Praefixa ' subsequenti consona; ordinarie
imprimunt Dagescli f. Si autem post sequitur C)
Jodh Dageschatum cum Scheva, Dagesch cum Scheva
excidit; ut pro ^ Singularia sunt:
. ct 1
140. 1 Et, enim, autem, ut &c. Sacpe est convcrsivum, i- e. Prsefixum Prseterito , dat illi Significaionem Futuri, et 1 prsefixum Futuro, dat ei Significatiguem Preeteriti , ut "^ et visitavit , pro et visitabit.

1 subsequenti consouse imprimit Dagesch

f.
;j )if. - . :
i
Fit ) breve ante literas fjHIS, et Schevatas, ut
'1! pro 311 ; fit 1 ante Monosyllaba et penacuta,
ut 0401 et equus, /1 et sal.
141. Sicut, circiter, quasi, juxta, instar Sec.
i? ad, apud, cum, instar, pro, propter, super See.
' in, cum, pro, erga, propter, contra.
142. Hae 4 literas D?33j prsefixse Infinitivis, for
mant Gerundia, seil. 3 et in do, ut 1 a veniendo , 3103 m revertendo \ 2* ? in dum et di} ut
/ ad audiendum vel audiendi ; prsefixum Infini
tivo, dat ipsi significationem Prseteriti, ut ", cum
fregit.
143. Ante Monosyllaba, Polysyllaba penacuta,
Pronomina tarn separata, quam inseparabilia , praefixa
3?3 accipiunt (,): ut 1? ad moriendum, D33 in
vobis , 1 sicut tu.

DE PROPOSITION. INSEPARABIL. &c.

Si

Hue refer literas Epentheticas et Paragogicas

144. Epenthetic sunt 4., Technico "piX comprehenssc, et medio vocis ornatus causa inseruntur.
145. Paragogic fini vocis Euphoniae causa apponuntur; suntque "
E FE N T H E T I &.

rws
cw

*>

inn*? V Pro *ttfiT? ad inquirendum.

.. xW

foderunt.

vestes eorum.

j
{

) fiet.
' judicavit me.

PARAGOGICyE.

nne
woVn

? iverunt.
/

f>

posuisti.

>
!

N7 non.

Pro <

"

fren. ordo.

1
1

?'

146.

'tojttl
facis, f.
-i .

V.

Addenda hic sunt Nomina numeralia.

NUMERI CARDINALES.
Mase.

Fm.

Regim.
1
1

Absolut.

rfcni

v
rtp

me

3
4
5
G

Regim.

Absolut.

'?

''

et

o'V

1 '

'

3"W

loan
*

SU

CAPUT

VIII.

Mase.

Regim.

Fm.

Absolut.

"

nj>a
.

8
9 \

mas
rbtf

lo , rn>

rnis?
"itoy-ins

* I* -1

11

Regim.

Absolut.

s>?f

njiu

Pon
>

itojj

T -r - .

rnwjK

numeratur more aliorum ia utroque statu,

usque ad viginti, et per rgliquas decades.

NUMERI ORDINALES:
20
'ontoj

Qife

30
40
,50

D^l
D^lS'n '

D^f
'" .
f -

60
70
80

1
2
3

>

'3BJ
>'^-

4
5

'

DWl
i

90
100

Mase.

. jTi

T?!
'tri
'if '

ipse
v
,

9
10

200

Ttei>
*

Fm.

"'
n!?"
jrrS

rrin
fr'o'

3*"

TTtoy
;

1000

Reliqui Ordinales formara

Cardiualium sequuntur.

2000
10000
*

DJJB vice.

" una vice,

i

IPfiJJS duabiis vicibus

0% " '" tribus vicibus &c.

W

53

CAPUT IX.
DE MUTATIONE VO GALIUM.

147. Immutabiles sunt vocales impura i. . Io qua;

includunt literam quiescentem, vel explicite, ut:
principium; vel implicite, ut seges, a
Dip, in casu Suff. IflUp seges ejus. 2 Qnx compen
sant Dagesch f. ut , in casu construct 5
faber. 3 Quas sequitur Dagesch forte, ut 233; fur;

pi. *
148. Si Dagesch forte propter literas Gutturales
aut 1 excludatur; vocalis pracedeiis- brevis inutatur
in simUern longam, seil.

in

..

ut

\
piaa

Prsct. Piel.
1. Fut. Piel,
n:? Part. Puai.

TS?

*1p2

pro

149. Causte mutationis praecipuae comprehenduntur hoc Versculo.; Et Genus, et Numerus, Regimen,
Suffixaque mutant*
DE MUTATIONE IN PENULT. S'YLL.
150. Igitur (V), (..), (..), propter 4. has causas
in penltima mutantur in G), ut 121, verbum, plur.
D'Ha/, "DEHnebriativum, plur. ffn5^ p!2i jus-titia ,
plur. D,ptS; Hp sanetus, saneta. Excipe
1 D,',7 Tribuni, D^J/HU Septimansc, ubi Kametz
manet. Excipe 2 G) quod manet in Regimine Singulari. Item (), quando constituit 5 Pnela., ut in
7$ vitulus.

54

CAPUT IX.

151. I ante (:) vel (-) (his mutatis in .) in

statu suffixo, et plur. mutatur in Kametzchatuph } ut
Clip Sanctitas, "IDlp sanctitas mea, D'tDlp *Tp
vel O'Dlp et ' sanctitates.

DE MUTATIONE IN ULTIMA SYLL.

152. (,) in ultima Syllaba mutatur in (-) 1" in
reg. singulari, ut verbum Dei. 2 Cum suffixis
P>
DD,
ut DD13T
verbm vestrum. Mutatur in (.)
Iv
v
v i :
1* in regimine plur. ut ' verba Dei. 2* Cum
suffixis VTyDf!, p, DD
153. (..) si praecedat (), mutatur ut^C-r); jdeo
ptD> vicinus, in reg. sing. ptS, in regim. plur. ''HDD
Si praecedat alia vocalis, mutatur in (.); ut '
surdus, ' surdi, surda. In regimine singuian immotum manet.
~
154. () ferme mutatur in (); -prseterquam in
plurali, tam status absoluti, quam in affixis aliis a
1, 0, p, DD, in quibus mutatur in (); ut ?
rex, plur. D^dV; liber, pISD libri tui. In
regim. sing, manet; excipe , quod mutatur in }
ut '?^ percussus Dei, a percussus.
155. Mutatio tS Sehern. Scheva simplex, licet
interdum quiescens, mobile nunquam ponitur sub gutturali, sed loco ejus Scheva compositum, plerumque
(-.), ut ISni pro 12} lvate, aut^Scheva com
positum simile vocai praecedenti, ita ut ru - correspondeat -,; tS vel -, , :; et y chat. ,. Et vice versa
si gutturalis sub sc habeat -. , praecedens consona accipit - , si v: ; accipit - , si -: ; accipit , , juxta tritum
illud : Gutturalis punctat se et preecedentem.

DE MUTATIONE VOCALIUM. .

55

156. Inde fit, ut verba, quae pro prima radian

habent gutturalem, in toto Hophal sub prima radicali
habeant ,-.., ut a ?\ eruit, fit in Prat. Hoph. Y'i,
in Fut. V/nS, in toto Hiphil (excepto Prseterito) -.,
ut ^ liberabo, in Prseterito vero Hiphil, et a&is
temporibus, in quibus prima radicalis haberet Scheva,
v; ut Praet. Niph. ?]
Excipe Io Praet. Hiphil, si habet 1 convors. j 2e
Futurum Kai, si 1. rad. sit et 2. rad. habeat ;
vel si prima radicalis sit J), idtima , quae accipiunl
(-.-), -ut Fut. Kal. ntoj)3 faciemus, p'VnN eruam.
157. Pract. et Participium Niphal Jiabent irrtcrdum y
., . . et interdum -:- sicut Imperativus et Infinrtivus
Kal modo V! modo -: notantur.
158. Sehe\p compositum ante aliud Scheva sim
plex abjicit suum Scheva simplex ; ut jfejy23 opus
tuum, pro |to?B
159. Saepe fit specialis contractio, sciL
in

ut

pro

BVfrQ

crrtbxs

160. Scheva simplex ante aliud Scheva simplex

mutatur in Chirik-parvum, ut pro "31 fit '131
161. Frequenter transit in (-), ut loco '3?S Rex
meus ^ . Praesertim sub vel ante gutturalem , vel
ante Y, ut pro 131J? cornu ejus lj"lp .
^
162. Transit in (,), si (;) mutandum rtum
fuerit ex (..), ut ) voluntas, pro 135 fit tS)1
voluntas ejus.
ml ,

56

CAPUT

IX.

^"4163. Propter accentum conjunctivum Makkaph

vocales longac transeunt in similes breves , seil.

-nfi
in

pro

ut.

I vel 1

Chat.

~-

V3"71K
164. Idem fit propter accentum ex ultima in
penultimam retractum-, ut Ttfl et dixit, pro lN^l
165. Propter accentum Distinctivum seil, ob
Silluck: d) et Athnach () plerumque, ob Sscgolta
('), Sakeph - katon ( : ) , Sakeph-gadol (l:), et Rebhia
(') ssepe, ob alios minores raro, vocales breves tran
seunt in longas, seil.
166. ( : ) Nominis transit in ) ut pro 'IB fit "Hfi t
et

ut pro cats fit. BflSB sol.

Chat.

in T

ut pro

*>7

fit T?HI morbus.

167. (:) Verbi in (,), vel Vocalem, unde ortum

est; ut pro ''*, cum accentu 41100* ; pro
fit 0 Excipe 7, Dip, ?"T2f , et alia usu discenda, in quibus puncta invariata manent.
168. Item transponuntur puncta, et contrahuntur
Syllab ; ut :
TfU a te.
te.

1
pro

tibi.
*

1?

in te

1?

169. V^< pro primo (...) accipit (T), si praefigatur

ut y^Nll, ten-a.
170. Mutatio Vocaliwn Anmala. 1. Nomina
orta ex verbis duplicantibus median^ si in fine crescant,

DE MUTATIONE VOCALIUM.

57

impresso Dagesch f. ult. radicali propter expimoffln

mediam, vocales longas mutant in similes breves. Ut:
() in (-), (..) in (), 1 vel 1 in.(4) ut DP perfectus,
a. r. , ^ perfecti, perfecta; 3? cor, a. .
33.7,
v 1P
cor meum.
171. (r) Sub Augmento antecedente ut J
clvpeus, a. r. JM plur. '
172. Sequentia buccella, tributum, IX
latus, terror, 3 praeda, |D Limen, torcular,
filia, ]K facis, aucta a fine (-) mutant in (),
ut: ', D^D, *; veritas facit ',
veritas mea.
173. Orta ex quiescente JJ, seil. , 1
medium, flK iniquitas, contrabunt vocales (vi) in
( 1 ) in Regim. et cum Suffix, ut '1 mors mea.
174. Hace: 11 bos, M platea,' canistrum,
in plur. 1 movent, ut D'plB, D'HIC"
175. Oliva, 7^J) oculus et similia, (i-) contrahunt in (..), ut DW oliyae.
176. ' robur, TJ) pullus asini, Ti hircus,
in plur. habent D'Wl, BHJgi ?3 domus, -.
177. TP civitas, Nh caput, Dl1 dies, habent in
plur. (t) immutabile, ut DHJ?; ast D'O* facit in casu
constructo 'J3' .
178. Bisvllaba quxdam orta ex Quiescente La
med ; et terrainata in vel ^5 non mutant in
penult, ut: PPt juramentum. ' esca; cum Suffix.

>, wo"
Hue reducuntur ^ et 11 excelsum, 1
malum, ^22 angustia, et alia similia.

-r

58

CAPUT IX.

^"^ 179. ScquentiaMonosyllabamutantur, utsequitur.

SSpater, "3K5 pater meus, , Tpllt*, pater tuus,
pater ejus, ' pater nostcr. Reg. Smg. ">3N,
etbis'n. Plur. 13, Reg. 13. frater, ut
3C, Plur. UW, Reg' -- 0 socer ut 3K- Dl
sanguis, DDHI, sanguis vester; T manus, D3"P;
os, Reg. singular. "'S, cum Stiff. *j os'meum, 3'S os
tuum. Plur. D'8, fl>5, flPB, n8' flto agnus,
Reg. , cum Suff. i"> et ; "}3 lius in Reg. ]3
vel "J3, Plur. 0^3) caetera regular. DO nomen, in Reg.
DD, Plur. fliBlD} csetera regiar.
180. Euphonica Vocalium alternatio datur ob
soni alinitatcm, Vcalium cognationem et Euphonise
causa, ita ut ponatur, licet non tarn frequenter :

yiN.T

Y"\$ terra.

<<
*-*

8J37 vestivit.

ver

sustentans.

let ?

fW5

? fortitudo.

vel

pro '

fugiens.
pro1 ?' genui.
S23J? pugillus ejus.

Ut'
V

/ deportati.

Chat.
T

!?!1 pariens.
mersi sunt.
'#&

' ordinatus.

181. Similis alternatio etiam inter consonantes

fe? et 0 invenitur, maxime inter literas ">%"<
Gonf. Lud. Cappclli Critica sacra.

59

CAPUT X.

DE PLENIORE ACCENT VUM GRAMMA TTC OR UM

COGNITIONE.

Consideranda sunt: Accentuum Numerus , Figure,

Sedes y Usus, Retractio , Translatio.
182. Numerus. Accentus .numerantur 27, (alii
plures, alii pauciores recensent) 19 Reges, 8 Ministril
eorm figuras, sedes, an infra vel supra voces ponantur; vide in subjeeta Tabella.
ACCENTUS GRAMMATICI.

183. Reges sive Distinctiui.

r

1. ISO Siluk

11. 0 Geresch

Vi" IT

2. TM)?!
Athnach
vi,"

12. "IBOfTl Gereschaim

3. i'BOn Segolta

13. 101 Telischa M.

4. *!30 Sakephgadol

14. Paser Min.

V
15. ) Paser Maj.

v " - :

5. Sakephkaton
r

6. Refia

16. "101 Karne para

7. 1SDH1 Tiphcha

17. 101 Jethif

vi" - s

8. 13DT!
Tebhir
Vf .;

18. TfiOrn Schalscheleth

' 9. 301
Sarka
... .. -

19. ' 10 Pesik

10. Pasta

aut Legarme.

20. 15 D

Ministri sive Continuativi.

Munach
24. 43 0 Meajela
V "V

21. ISO

Merca Simpl

25. IB 0

Jerach

VI/-

22. IB.V/0

Compositum

26. ISO

23. IS O

Mahpach

27. "13 Telischa parv.

Kadhma

Quantum ad us in, vide n. 20.

60

CAPUT X.

184. Adele, quod prater 4 illos distinguentes ma

jores, et alii dicantur Reges, Jicet parum distinguant.
Reges sunt Pausae, tque respirationem indicant. Ministri autem continuant orationem usque ad Regem.
185. Syllaba Accentu affecta, ordinarie acuitur.
Excipiuntur Tclischa major ('), Jethibh (<), et in
Metricis saepe Tiphcha, qui semper primae, et Pasta
), Telischa minor (4), Sacgolta ()> et Sarka (*)
qui semper ultimac vocis litera adherent; quare hi
Accentus syllabam suam non semper acuunt. Ideo
nativa Accentus sedes ex appositis rcgulis colligenda est.
186. I. Omnis Accentus ex nature sua petit ultimam sjllabam; quare si vox in fine crescat, eum in
ultimam
secum trahit:. ut "Ql
vcrbum, D"Hn
verba.
.
i
i i
Excipe I. Paragogicum, et ' Pronomini aut Parti
cipas Fm. Paragogice affixum, ut '^, recorda7
bor tui f.
187. II. Excipe: in penltima habent Accentum,
quae terminantur in
0"Eti Codi.
ut 02 Pascha,
i-i-
--

V [

" Vestis.
fSl'p Sanclitas.

" ' 1 , 'E'I'P

'. durus.
1
vjgj captivitas.

1 'Forma.

1*

' solitudo.

-
Vf

ISO Liber:
vi
na Mors.

?1? nox.
in terram

fei) ominus.

cuin locali.
Excipe Ordo.

188. III. Si tarnen dem Accentus, in eadem voce

Ms inveniatar; prior sjllabam acuit; ut ' hammjim,

DE PLEN. ACCENT.
GRAM. COGN.
61
*

aqu. Si vero sint duo diversi Accentue, posterior

acuit, et prior est Rhetoricus Metheg.
189. IV. Alias, si vocales sint squales, Accentus
comitatur ultimam: ut 33? cor.
Ad Verborum et Suffixorum Accentus quantum atti-net, eorum Paradigmata et Schemata pro regula sunto.
190. Retractio Accentus ortum habere videtur
vel .ex nimia subsequentis vicinitate , vel ad majorem
adfectus expressionem, vel ut cum majori emphasi
claudantur Periodi.
Retrahitur autem ab ultima in penultimam. Io Si
sequatur Mpnosyllabum aut Milel, ut: TJ) aedificavit civitatem. ISO Nip legit librum. 2 Siadsit
Vau conversivum f. ut TBiOl et dixit. 3 Si adsit Ac
centus distinctivus , prsertim ex 4 majoribus; ut /
ceciderunt, pro ?- 4 Interdum etiam ob ?X, ut
Ofwit ne aspicias.
Item in Futuris et Imperativis absolutis, ut lUT't
cave.
191. Translatio fit a penltima in ultimam propter
Vau conversivum Praeteriti , si careat affixo , utTH3V
i j-
et frangam. Excipe tamen 1. Prs. in Pluri

CAPUT XI.
DENTUDO INFESTIGANDI RADICES.
192. Facillimum Radices indagandi modum docent
sequentes Versus :
) Abjice serviles, et tres si forte supersint:
Radicem &(/( no,veris esse tui.

' 62

CAPUT XL

^^ ) Si tantum remanere duas conspexeris : Adde

Nun vel Jod capiti, vel dato Vau medio,
Aut He postponas , aut conduplicato secundam :
Vera statim radix provenit inde tibi,
) nica si reraanet mihi littera, quando removi
Serviles: radix, die, age! qualis erit?
Nun vel Jod da principio, superadde qujescens
He fini: radix inde petita venit.
) Si ex " removes serviles litteras a
fronte, " a tergo; apparet radix 1, pluit.
) Si 131 aufers serviles ' et 1 , a DTO'lTu ser
viles 1 et 0', emergent radices ] dedit, T
possedit.
Legis ', Gen. 1, 15. demtis et 1 manent
consona; IK; in'tersere 1 medium, et habebis radicem
4K , lucere.
Legis ', pauperes, Jer. 2, 34. demtis a
tergo servilibus IM, supersunt 3K Si postponas,
prodibit radix 2, voluit, noluit, fastidivit.
Occurrit tibi vox 1-/23 munimentum ejus, Jes. 0,9Rescissis servilibus et ), duplica secundam in f]),
et patebit radix >, firmus fuit.
") Si legis tjflv/et divertit, Nufni 22, 23. qutfTl >
celebrabo te, Ps. 35,18: ablatis a prima voce fl, a
secunda "PK, manent ceu radices , "J. Da primae in
principio J, alteri ", et utrique in fine * aderunt
radices et
Plura hanc in rem notarunt in Grammaticis suis
Joannes Bouget, Romac 1740, et Dr. Ladvocat, Pari
siis, 1755.

>

:rV , ..'

'

63*

PARS

II.

'f>i

SYNTARIS.
CAPUT
DE

I.

NOMINE.

Considerando, hie sunt : Adjectivum, Comparativum ,

Superlativum , Substantivum, Regimen , Significatio Genitivi, Abstracta, Numerus, Casus.
DE AD J IV .
193. Adjectivum suo substantivo plerumque postponitur, ac saepe articulum recipit, ut: 713TJ !PUH
Rex magnus.
194. Si prseponatur, Substantivum sum subintelligitur; ut flliT 421 1& rectum (est) Verbum Domini
Ps. 33, 4.
195. Cum suo Substantivo in genere et numero
concordat; si ab eo nonnunquam discrepat, neutrale
censetur; ut l4' rectum (quid sunt) judicia
ta, Ps. 118, 137; vel etiam Substantivum suum distrir
buit, et idem est, ac unumquodque judiciorum tuorum
rectum est.
\ ~
196. Si duo Substantiva diversi generis aut numeri
praecedunt, interdum in genere et numero cum obliquo
convenit, ut Gen. 4, 10. ^ V(j? Vox
sanguinum fratris tui clamantium, pro damans.
497. Varus autem modis Adjectivum ab Hebrseis
xprimitur : 1 Per Substantivum in regimine positum,

*64

SYNT. CAPUT I.

Ttt^Ps. 2, 9. ? ' in virga ferri, i. e. frrea.

2* Per 2. Substantiva, t Gen. 19, 24. E'Kl ,
sulphur et ignem, i. e. sulphur igneum. 3 Per ,
alteri nomini in Genitivo jimctum, ut Ex. 3, 10. '
'! Vir verborum i. . eloquens. 4 Per abstractum
et quidem cum emphasi Gen. 46, 34. ' 13511
abominatio iEgyptiorum i. e. summ abominabilis est
jEgyptiis omnis pastor ovium. 5 Per Adverbium
Substantivo additum, ut: Ne sis testis temer i.e.
temerarius. 6 Per Substantivum cum Prapositionibus
DP, B, V, 3, Jer. 5, 6. 1^0 leo de sylva, i. .
sylvestris &.
198. Adjectivum fmininum etiam in plurali ab
solute ponitur, qucmadmodum apud latinos Neutrum,
ut Ps. 12, 4. fliSfTi ^ ]t? linguam loquentcm

magna.

"
DE COMPARATIVO.

199.

Comparat'wum circumscribitur.

Io per T*U

vel U , ut f^ 3D.? bonus pne vino, i. e. melior

vino. 2 per nomen in Genitivo positum, Ps. 89, 28.
VIN "wuV ],?P Excelsos regum terra* i. e. ex
celsior regibus tcrrav 3" per airmationem illius
quod pnefcrtur, et negationcm altferius, Ps. 22, 7.
tD,iO<?1 flJJVifl '33SO et ego vermis et' non homo
i. . potius vermis, quam homo.

DE SUPERLATIVO.

200. Superativum modis sequentibus exprimitur:

Io per positivum geminalum, ut Prov. 20, 14. )l $"1
malum, malum, i. . pessimum. 2o per adverbium "JXO
valde.

Ut Gen.4, 31. 3123 "&, valde bonum, i. &

DE MUTATIONE VOCALIUM.

65*

optimum. 3 per copulationem substantivi cum airo'

substantivo, ut: Ps. 36 , 4. 1) "PB *W; verba
oris ejus iniquitas et dolus, i. e. dolosissima et iniquissima. 4 per Abstractum emphaticum, ut: Ps.35,6".
D341 ", ei'it via eorum tenebrae, i.e. tenebrosissima. 5 Per Genitivum utriusque Numeri, ut
Eccl. 1 , 2. O'vSn /, vanitas vanitatum , i. e. maxima
vanitas, et 1 Sam. 21,7. D^IVI , potens pastorum, i. e. potentissimus. Ps. 61, 4. Tj? ' ?1 turris
fortitudinis , i. e. fortissima. 6 per nomina Dei. Item
per nVn, Tb3 ut Ps. 36, 7. $K ?TU1 montes Dei,
i.e. montes altissimi, Ps. $1, 17. ? 3?, de
adipe tritici, i. e. de ptimo tritico, et Isa. 14, 30.
Dvl 'TD3 primogeniti pauperum, i. e. pauperrimi.
7 per pracnxum, 3 ut: Cant. 1,8. D'SS !,
pulchra in mulieribus, i. e. pulcherrima mulierum.
8 per geminationem primae et secundae radicalis Verbi,
ut: I'S'S'' pulcherrimus fuisti. Si secunda et tertia
syllaba sit gcminata, juxta Aben Esra diminutionem
significat, ut: Plp"V subviride, i. e. ad viridem colorem accedens. In quibusdam etiam vim Superlativi
abtinet, ut: Thren.- 1, 20. 2 "tyU viscera mea
valde turbata sunt. 9 per omnis, Ps. 107, 18.
Q3J ^ ?"? (i. e. prstantissimam')
escam (seil. Manna) abominata est anima eorum:

DE SUBSTANTIVO.
201. Idem Substantivum si repetatur,. significat
1 vel continuationem, ut Deut. 16, 20. V\"PT\ p7X pi%,
Justitiam, justitiam sectaberis, i. e. continuo, indesin enter sectaberis. 2 vel distributionem., ut Ps. 68,20.
5

SYNT. CAPUT I.

Of^Di1 "'IK " benedictus Dominus die die, i.e.

singulis diebus. Plerumque id in adjectivis numeralibus accidit, ut: Gen. 7,9. W3 D?3 D'M duo duo
i. e. bina et bina ingressa sunt. 3 vel diversitatem ,
ut: Ps. 12, 3. VW aVl , in corde et corde
loquuntur, i. e. aliter loquuntur, aliter cogitant. 4"
vel Universitatem, ut: Isa 3,1. ] Validum et validam, i. e. omne robur, ubi nomen geminatum est in diverso genere. 5 Multitudinem, ut : Gen.
14, 10. fHN!3 putei putei, i. e. plurimi putei.
V: v

vi v

DE REGIMINE SIVE STATU CONSTRUCTO.

202. , Ouotiescuhque duo nomina substantiva rerum

diversarum in eadem oratione conveniunt, alterum
erit in Regimin. Vide n. 39.
Hanc regulam imitantur 1 Adjectiva, ut: Prov.
14, 17. p,5< "ISp brevis irarm; prsesertim ea, quae
lid latinos regunt Ablativum, ut: Ps. 24, 4. D12D '
innocens manuum, pro manibus. 2 Participia per
mdum substantivorum sumpta, ut : Ps. 5, 6. flX '?JJS
Operantes iniquitous , pro iniquitatem. 3* Infinitivi,
ut: Ruth. 1,1. USE? 'H'S in diebus Judicare i. e. cum
judicarent judices.
!
203. Substantivum formam Regiminis quandoque
habet, sequentibus prfixis: , 7, 3, 1, ut, Ecftl.
11,3. VlS^ DpH loco, quo ceciderit. 2 Sam. 1, 21.
-Q
"" montes in Gelboe. Job. 18, 2. T>VeV
---'
' :
in
finies sermonibus. Ezech. 13, 2. D3?E '^ Prophet
ex corde suo.
204. Regimen hoc per plures Genitivos sspe
continuatur, ut: Jos. 10,24. ^
+ '
, - ''-^
.. .: li
ad Principes virorum belli.

DE NOMINE.

67

205. Pro eo et status absolutus usurpatur, ut:

Prov. 22, 21. flpN D'HtK Verba veritatis; et vice versa
Regimen pro statu absoluto, ut: Ps. 78, 40. D^l "O^H
Angeli mali.
Quandoque inter duo nomina absoluta intercedit
conjunctio et, ut: Gen. 3, 16. ! fli'QSSJ) dolorem
tuum et conceptum tuum, i. e. dolores conceptus tui.
206. Si duo Synonyma in Regimine ponuntur,
Emphasis denotatur, ut: Ps. 148, 8. $0 / spiritus
procellarum. i. e. ventus procellosissimus. Interdum
est tantum pleonasmus.
207. Verbalia actionem significantia et in Regimine
posita interdum casus verborum suorum admittunt, ut:
2. Paral. 2, 11. "^ TlT in amore Domini
(erga) populum suum-, interdum etiam extra Regimen
ut Isa. 11, 9. 1 scientia Dominum, loco
Domini.
208. Genitivus apud Hebraeos varia significat. Io Cau
sam efficientem, ut Jes. 1, 7. D'IT -8 secundum
subversionem alienorum, i. e. quam alieni intulerunt.
2 finalem, ut Ps. 44, 23. ]'2, sicut pecus
mactationis, i. e. quod est propter mactationem. 3*
materialem, ut Gen. 3, 21. 7JJ ^ tunicae pellis
i.e. ex pellibus confectae. 4 Effectum, ut Gen. 2,9.
,! yP lignum vitae, i. e. quod cunservat vitam.
5 bjectum, ut Ps. 149, 6. ', exaltationes
Dei, i. e. quibus Deus tanquam objectum laudatur.
6 Similitudinem ut Isa. 1, 10. /QJ? DP populus Gomorrhac, i. e. simUis Gomorrhae.
,
209. Nomina sequentia lJK homo, Efj Vir,

*68

SYNT. CAPUT I.

JV^ Domus, ?JJ3 Dominus, Filia, "?3 Filiue, in

Regimine posita sequentes pariunt Phrases :
1 C'Sj Vir sanguinum i. e. sanguinolentus. Vir
muneris i. e. munificus. Viri pecoris i. e. pastores.
Viri nominis i. e. famosi. Viri consilii i. e. Consiliarii.
Vir terrae i. e. Agrcola. Vir agri i. e. Venator. Vir
Issachar i. e. ex tribu Issachar oriundus. Vir rixae
i. e. litibus vacans. Vir Dei i. e. Deo electus, missus.
tS^N Vir saepe Syncategorematice sumitur, ut 1 Sam. 8, 12.
TJv V3*H 13? ite vir (i. e. quisque) in civitatem
suam; sic et fH frater, D1K
horno <S:c.
TT

2 ?J)3 Dominus domus (in fm. ), a

i. e. domesticus, pilosus, alatus Domini fderis, i. e.
fderati. Dominus somniorum, sagittarum i. e. somniator, Sagittarius. Domini Sichern i. e. Sichimitse. 3o
f3 vel Filius olei i. e. locus pinguis. Filii fidejusslonum i. e. obsides. Filius mortis i. e. dignus morte.
Filius caedendi i. e. dignus, ut caedatur. Tilius centum
annorum i. e. natus 100 annos. Filius senectutis i. e.
in senectute patris natus. Filius domus mese i. e. Vernaculus meus. Filii populi mei i. e. concives. Filii
orientis i. e. orientales. Filii JEgyp, i. e. ejus incolae.
Filii pharetrae i. e sagittae. Filius areae i. e. frumentum
in area trituratum. Filia maris i. e. navis. Filii Prophetarum i. e. eorum discipuli. Arcturus cum Filiis
suis i. e. cum stellis sibi junctis. Porta Filia multorum
i. e. a plurimis frequentata. Ita urbes dicuntur Filia,
et quidem 31 meretrices , si idololatriaa sint deditae ;
alias Virgines. Is. 1 , 21. 31 ! 31 quomodo
facta est meretrix civitas fidelis, seil. Jerusalem. 2.
Peg. 19 , 21. ) ^ Virgo Filia Sion. 4o '

DE NOMINE.

69#

Domus vinctorum i. e. career. Domus vini i. e. celia

vinaria. Domus tramitum i. e. locus , ubi diversi tra
mites concurrunt. Denique quodvis vas continens, et
quemvis locum continentem significat.
210. Sequentia saepe pleonastice ponuntur. 1 D'JS
facis, ut super faciem abjssi i. e. super abyssum;
a facie mortui i. e. a mortuo. 2 aut ' os, oris,
ut in ore gladii i. e. in gladio. Secundum os vcrborum,
i. e. secundum verba. 3 0^3 Filii, ut Filii hominum
i. e. homines. 4 DtZ? noraen, ut nomen Dei Jacob, i. e.
Deus Jacobi. 5 T manus. Per manum Mosis i. e.
per Movscn. Et adhibetur pro quovis instrumento sive
animato sive inanimate. 6" 1 et 31? medium . ut
in medio populi i. e. in populo. 7 3/ cor, ut in corde
maris i.e. in mari. 8 "12"! Verbum, res, negotium,
ut verba iniquitatum, mii'abilium i.e. iniquitates , mirabilia. Sic ")? propter verbum i. e. propter.
211. Abstracta pro concretis ponuntur, modo,
active, ut Ps. 91,.9. ""' > '. Ouia tu ..es
spes mea, i. e. in quem spero. Modo Passive, ut^
Gen. 31, 42. prijP 1 Timor Isaac, i. e. qui timebatur ab Isaac.

DE NUMERO.
212. Numerus Singulais interdum pro Plurali
usuvpatur, in illis praccipue , quae colle tionem aut
multitudinem inferunt. Ut Gen. 3,8. In media arboYis
i. e. mter arbores.
213. Si sint Collcctiva Singularia, sa;pe cum
Verbo, Participio et Adjectivo in Plurali construuntur

ut
Isa. 9,1.
DOVnn
DJ?n, populus ambulantes
...
'
i m tenebns.

70

SYNT. CAPUT I.

214. Pluralis pro Singulari positus indicat 1* Emphasin, magpitudinem aire, ut Ezecli. 28, 10. Tib mortibus i. e. truculentissima morte. 2" Excellentiam , ut
Prov. 1 , 20. 2 Sapientiac , pro Sapientia Infinita et
^Eterna. 3si sint nomina Dommii, ut vX, ?V2, *},
honoris causa pluralis adhibri dicitur, ut Gen. 24, 9.
D.TDN 1 , sub femore Abraham Dominorum suorum i. e. Domini sui. 4 In nominibus divinis probabilius Mysterium SS. Trinitatis innuit, ut
Gen. 1, 1. DVibx , creavit Dii i. e. unus Trinusque Deus. 5 Distributive construitur cum Verbo vel
Adjectivo in Singulari, ut Ps. 87, 3. ^:T"D"TU
Gloriosa dictum de te i. e. hoc et illud gloriosum dictum
de te. 6 Unum indetermintum nott, ut Jud. 12,7.
4?bj "HJ "^P' ' sePultus est in urbibus Galaad i. e.
in una ex urbibus Galaad.

DE CASU.
215. Nominativus solitarie saepe ponitur et integrum
membrum constituit ; ut Ps. 11, 4. N03 '' 1
Dominus, in clis solium ejus. i. e. Dominum quod
attinet,-in clis est solium ejus.
216. Casus obliqui per Affixa indicantur, quae
cum praecedente Nomine, cujus obliquum indicant, in
genere et numero conveniunt.
217. Dativus Auctorem nonnunquam indicat; ut
? TiBT22> Psalmus Davidi, i. e. cujus auctor est
David.
218. Porro ob penuriam vocum, qua Iaborant
Hebraei, nomina plaiitarum, arborum, gemmarum^
animalium saepe genrica sunt; uti fPN significat

DE NOMINE.

7j

omnem arborem glandiferam, vcl quae aliquid glandibus simile profert. Inde modo Ouercus, modo Teiebinthus , modo Ilex , modo Castanea vertitur. Ita ^
significat omne animal grande et monstrosum in aquis.
^ 219. Vice versa eadem res , quae diversas in se
contmet proprietates , diversis exprimitur nominibus.
Ita leges Ps. 119. vocantur mandata, statuta, custodia,
quia eustodienda, cavenda praccipiunt, judicia, quia
dijudicnt lites, testimonia seil, voluntatis divinae,
justitia, acuitas, Veritas, quia praccipiunt, quae justa,
acqua et vera sunt; vue Domini , justificationes , quia
justificant, deducuntquc nos ad Deum; Verbwn, eloquia, sermones, Domini, quia ex ore Dei processerui^t.
220. Nomina propria hominum , gentium non raro
mysterium aut rationem, cur ita nominentur, continent.
Ita Oseae 1, 9. ejusdem Filius nomiuatur 4J3? ?,
non populus meus, ad indicandam reprobationem
Judacorum- Ita Adam, Eva, Kain, Abel, Seth, Abra
ham, Isaac, Jacob Sec, sua continent mysteria, in
S. Scriptura assignata.

CAPUT

II.

DE P RON OMINE.

221. Hoc indicat 1 distributionem , ut Ps. 20,8.

^ hV< nW, hi in curribus et hi in
equis i.e. alii... alii. 2 &, De Deo dictum, immutabihtatem , ut Ps. 102, 28. 1 flflKl et Tu Ipse,
et anni Tui non deficient. 3 Verbi Substantivi sum

,*72

SYNT. CAPUT II.

vicem ssepe supplet; ut Gen. 3, 10. '*D3H DlT'i? ^

Quoniam nudus ego , subintellige , sum. Maxime si
Nominibus praeponatur, ut Gen. 2, 4. flT?fl *?8*
istac (subintellige sunt) generationes.
222. Ponitur non raro loco Pronominis Nomen
Proprium, ut Ps. 132, 1. TrP1DT memento
Domine David , i. e. mei.
223. Pronomina personalia >? mihi, y? Uli, ?
tibi, nomini, verbo et adverbio pleonastice interdum
junguntur, ut Gen. 12, 1. ito tibi; 2 Sam. 22, 2.
v?~,?SU!) et liberator meus mihi, lidem pleonasmi
habentur in sequentibus: T^XT-flS }&1 et vidit
cum puerum, 1 Ift Awrcc percutite ipsum.
224. Interdum emphasin indicant, ut Job 19,2".
v ' "ltt quem videbo wwA* i. e. certo in
salutem meam.
225. Pronomina suffixa, vei'bis intransitivis addita,
per partculas exponenda sunt, ut Ps. 5, 5. pP N?
non habitabit te i. e. tecum, et Ps. 18, 40. " insur
gentes mihi i. e. contra .

DE PRONOMINE RELATIVO.
Non tantum T2JX , sed etiam Pronomina primi
tiva, si ad alia referantur, hue pertinent. De quibus
observandum :
226. )uod non semper ad proximum , sed sacpius ad
remotius antecedens, interdum etiam ad subsequens refe' rantur, ut 2 Sam. 20, 6. 5)' pp'lN "
sume servos Domini tui et persequere post eum; non
Dominum, sed seditiosum Scbam; de quo ab initio

DE PRONOMINE.

73>

hujus versus sermo erat. Ps. 105, 19. 43T"N3 !5)

usque ad tempus venire verbum jus, non Josephi,
de quo v. 17 et 18. sed Dei, de quo post citata verba
dicitur niT ^> eloquium Domini.
227. Ponitur interdum pro ipso nomine, quod
anteceder deberet, ut Num. 7, 89. flt "13lV ad
loquendum cum ipso seil. Deo; cujus tarnen nomen
eque antecedit, eque sequitdr.
228. Relativum itaque ID'K qui, quae, quod,
cujus sitliumeri, generis et caslis, sscpe per suflixum,
rectum post verbum, determinatur. Ut Gen. 1, 11.
13~1 , cujus semen ejus in eo i. e. in quo
est semen ejus. In hoc et similibus idem est, ac si
praefixum tu> "1K esset praopositum , ut idem sit
13 ac TO'Om quo.
229. Ejus ellipsis frequens ,-' ut Ps. 7, 16.
*1 Vs4! et cadet in foveam, faciet, i.e.
quam fecit.
230. Pro Relativo nonnunquam ponitur Demonstrativum vel IT irte Ps. 31 , 5. ">)> IT ' 'Ml
educ me de reti, istud (qod) absconderunt mihi.

2 1 et, ut Ruth. 3, 16. '! nnlarrV 131

et venit ad socrum suam, et (i. e. qu) dixit ei.
3 "3 quia, ut Ps. 90, 4. 13J '3 VlflK D'3 tanquam
dies hesterna, quia (i. . ^<) pj-scteriit.

DE RECIPROCIS.
240. Reciprocum, quo carent Hebrai, varie ab iis
xprimitur: 1 Per repetitionem antecedentis,
utGen. i;<37. DM1? otemxpi dvVn

/ 74

SYNT.

CAPUT III.

ct crcavit Deus hominem .... ad imaginem Dei i.e.

suam. 2 Per alfixum tertiac Personac, ut Gen. 1. o.
1?2 ad imaginem ipsius i. e. suam. 3 Per 8323
anima \ ut Amos 6,8. 533 '?--" J)33 Juravit
Dominus per animam suam i. c. per semetipswn. 4*
Per *pj) oculus, cor, caput, manus Sec. ut: Isa. 5, 21.
' , 'l , vac sapientibus in oculis suis
i. e. in se ipsis.

CAPUT

III.

DE VERBIS,

|
Consideranda sunt : Verbum simplex , Verborum
Modus significando , Verbum construetum , Verbum
VTfuit, et particulares Personarum, Temporum,
Modorumque phrases.
DE VERBO S IMP LI CL
241. Verbum simplex habet etia'm significationem
compositi, quo carent Hebraei, ut Op vocavit, . saepe
ctiam significat invocavit.
242. Cacteroquin ubi aliae linguae Pracpositiones
Verbis praeponunt, ut reddant composita; Hebraei has
Verbis postponere et Nomini px-aefigcre soient; ut ire
ad locum idem est ac adire.
DE VERBORUM MODO SIGMFICANDI.
243. Verba, alias Actum significanlia, varia, signi
ficare soient :

DE VERBIS.

75 S

1* Tantum Conatum, ut Gen. 37, 21. Ifibspl et

eripuit eum (i. e. nitebatur liberare ewn) ut bene
vertit Vulgata.
2 Potentiam, ut Job. 9, 6. yiH qui commovet terram i. e. qui potest commovere.
3 Debitum aut Officium, ut Ezech. 34, 2. ^ tyT
nonne grges pascunt pastores, (i. e. debent pascere).
4 Voluntatem aut Votum, utExod. 12, 48. ilfepl
Et fecerit Pascha, (i. e. facer volueril).
5 Consuetudihem, ut Deut. 1, 44. 10
''^ rU'toJ/ilj quemadmodum faciunt (i. e. soient
facer) apes.
6 Occasionem, ut Gen. 42, 38. "& '
et descender facietis canitiem meam i. e. dabitis oc
casionem mortis mese.
7" (ualitatem, ut Ezech. 26, 14. "JJ> N'V
non aidificaberis amplius i. e. in priore ciegantia,
o Tjrus !
8o Confirmationemy ut Deut. 10, 8. 1
'?
U2
11
7
in tempore illo separavit Domi. .. v ..
-r
.
...
nus tribum Levi, ut portaret arcam, i. e. confirmavit
separationem jam antea faetam.
9 Initium, ut 2 Sam. 2, 10. 1?2 cum regnaret
i. e. regnare cpisset. Vice versa verba, initium alias
signieantia, actum perfectum significant, ut Gen. 38,237"|? capiat sibi i. e^ retineat sibi.
10Mandatum,utGen.46,29.W33"]OS]0i''"lb<^
et junxit Joseph currum suum (i. e. mandavit jungi).
11 Permissionem, ut Gen. 12, 12. PIT TjDiKl et
tc vivere facient i. e. vivere permittent.

76

SYNT.

CAPUT III.

'

12" Consensum, nt 2 Samuel. 3, 30. Jtll

"02N1? .... -,1 Et Joab et Abisai occiderunt
Abner; i. e. consentiente Abisai, Joab occidit Abnerum.
*
13 Solam declarationem, ut Levit. 13, 6. "2
^ et mundabit eum Sacerdos i. e. declarahit esse
muiidum.
14 Vice versa verba notificalionem aufc declara
tionem significantia , qualia sunt X1J? vocavit, 1EX
dixit, spe significant ipsum actum, vel ipsam rem,
ut Ps. 60, 5. TWp JO? '^ Ostcndisti populo tuo
dura i. e. reipsa dura exhibuisti. Is. 7., 14. H !
/H13SP et vocabis nomen ejus Emmanuel i. erit
Emmanuel. Sic 72 benedixit , et " maledixit, idem
ssepe significant, bona vel mala conferre.
15 Habitum ut Gen. 2, 17. fllfifi 1 moriendo
morieris, i. e. moralls eris.
244. Verba potestatis jus aut debitum interdum
significant, ut Gen. 34, 14. \? ?31j N? non possumus facer i.e. non licet nobis facer.
345. Verba affirmantia pro contrariis negantibus
quandoque sumuntur , ut Malacli. 1 , 3. ,32? 1115~1
et Esau odio habui i. e. non dilexi, vel minus dilexi;
et vice versa, ut Ps. 107, 38. tF9& vb Et
jumenta eorum non minuit, i. e. quam maxime auxit.
246. Verba Neutra subin active exponuntur.
247. -Activa saepe duplieem . actionem significant,
more Hiphil ; ut illd ad Rom. 8 , 26. Spiritus postulat
pro nobis i. e. facit postulare.
248. Activa srepjus passive sumuntur ? ut Exd.
10,21. JUh B1! et palpabit tenebras, i.e. palpari

DE VERBIS.

77 ^

poterunt. Ibid. 9, 16. " ISO /1 et ad. narrandum

nomen mcum i. e. ut enai*retur.
249. Et vice versa Passiva active, ut 2 Sam. 20, 10.
"11 Ni? non custoditus est i. e. non observavit, ut
vertit Pagn. Juxta alios signifcalo est reciproca seil,
non custodivit seipsum. Niphal enim interdum Usur
pator pro Hithpael et vice versa Hithpael pro Niphal.

DE VERBO CONSTRUCTO.
250. Verba eleganter construuntur cum nomine
homogneo, ut 2? ? ltatus est laetitia i. e.
vehementer Isetatus est. Gen. 1, 11. JTtf '^TU seminantem semen i. e. facientem semen; ibid. cap. 8,21.
' 1' 1 et odoratus est Dominus odorem
i. e. acceptum habuit sacrificium.
251. Pariter verbo finito Infinitivus homogeneus
additur, ut Gen. 2, 16. ?2 ?UH comedendo com
eles, i. e. berrime comedes. Si sit Infinitivus diversi
verbi, actionis continuatio ferme indicator, ut Gen. 8,3.
3l1 l/
' !Q!,1 et reversa; sunt aquae
eundo et redeundo i.ve. continuo, magis, magisque
recedendo.
i

252. Emphasin indicat negatio rei contraria;, quando

affirmation! subnectitur, ut Is. 38, 1. ! &Vl ">
quia morieris tu, et non vives i. e. certissime morieris.
253. Infinitivus per verbum finitum, cum alio
finito conjunctum, - circumscribitor , ut Gen. 9, 20.
JJSTl . ?!,1 et cpit Noe
et plantavit, i. e.
cpit plantare.
254. In simili constructione prius verbum
adverbialiter ponitor, maxime verba 312? revert, ^*

7S

SYNT.

CAPUT III.

<

addidit , et alia cum verbis maxime infinis constructa,

ut Gen. 24, 18. 1' "! Et festinavit, et demisit
i. e. festinanter demisit. Ps. 33, 3. fM l^UVTbenefacite
psallere i. e. bene psallite. Ps. 113,5. 2
qui exaltt habitare i. e. qui altissime habitat.
255. Verba Activa plerumque Accusativum admittunt, vel' nudum more latinorum, vel interveniente
partcula ., ?, ?J) vel alia usu discenda.
256. dem verbum ssepe diversas partculas postu
lat-, ut Op vocavit, inlX vocavit eum, V?H ad eum,
1 post eum.
. 257. Verba Passiva Accusativum cum Partcula
flS admittunt, ut Exod. 10, 8. 3P1 et
reductus est Moseh.
258. Signicantia voluntatem, facultatem, con
silium, Studium, Infinitivos cum 7 regunt, utProv, 24,1.
fll'VT? 1 ;51 non desideres esse cum illis.
Gen. 45, 1. ? ? N71 et non potuit se continere.
259. Motum per se non significantia, ejusmodi
verba includunt, si eorum praepositionibus sint stipata,
ut Num. 19, 2. 7ypH ^ftp"1) et aeeipient ad te, subintellige et ducent ad te. Ps. 18, 22."Vf?HU ' N71
et non impie egi a Deo meo, subintellige recedendo
a Deo meo.

DE VERBO fflfl FUIT.

TT

260. Verbum , fuit, constructum cum 7, pos

sessionem significat, ut Gen. 26, 14. ]2" 7 Vfl
et fuit lili possessio pecoris i. e. habebat, possidebat
pecus. Sscpe omittitur, ut Ps. 24, 1. 1?

DE VERBIS.

79 S

Domino terra ; subintellige est. Caeteroquin partcula:

7 et 2 post sape redundant, ut Gen. 2, 24.
* 103? '1 et erunt in carnem unam i. . cartf.
I> PARTICVLARIBVS PERSONARUM, .
PORVM, MODORUMQVE PHRASIBUS.
261. Sxpe fit transitus ab una Persona ad aliam,
in eodem etiam versu, ut Gen. 49, 9. '/ pUu
! JJTD a prseda .... ascendisti, incurvavit se, cubuit
ut leo.
262. Tertia Persona quandoque sumitur impersonaliter, ut Gen. 48, 1. 9$ 153<',1 Et dictum fuit
Josepho. Nisi alium Nominativum e. g. aliquis subintelligas. Dan. 9, 2k. ^ ^? ^ Hebdmada;
aeptuaginta decisum est , loco decisae sunt.
263. Prcedentia tmpora saepe dant significationem subsequentibus, ut Isa. 6, 2. TOJ?
7 '' Seraphim stabaiit . . . duabus velabat,
non velabit, quia prsecessit Imperfectum stabant.
Si plures Recti conveniant, verbum a proximo genus
assumit, ut Num. 12, 1. fYTfl 1 et locuta
est Maria et Aaron.
264. Si NInfinitivum praecedant praeposiliones '}?
post, iSt?, T3SD propter, per tempus finitum exponendus est; ut Gen. 5, 13. !'1 ' post gignere
eum i. e. postquam genuit. Exod. 9, 16. 120 ]J?23?:1 et
propter narrare i. e. ut narretur.
265. Gerundia interdum ponuntur cum Nomina
tivo vel Accusativo et per Subjunctivum resolvuntur,

ut Ps. 126, i. "\ ^- ' in convertendo Dominus captivitatem Sion, i. e. cum eonverteret.

' 80

SYN.

CAPUT III.

Participia interdum absolute ponuntur, ut indicent cau

sam praecedentis , ut Amos 5 , 7. S 3$77 '
verteiltes in absinthium judicium ; in prsecedcnte versu
ruina fuit intentata, cujus causa datur per versum cit. s
266. Participia saepc considerantur ut Nomina,
eorumque terminationes , et statum constmctum imitantur.
267. Frequens est Enallagc Temporum et Modorum; ideo 1* Prteritum usurpatur pro Futuro, ut
Mich. 7, 8. "flp ' ^2 quia cecidi, Surgam; pro
Praesenti, ut Ezech. .13, 3. Wl /^ et nihil vident;
et pro Infinitivo.
1 Futurum pro Praeterito, ut Jud. 2, 1. /$
^22 DDD eduxi vos de JEgypto; maxime praecedente partcula TKj tune; ut'Exod. 15,1. * TK
tunc cecinit. Pro praesenti, maxime praccedente par
ticula interrogativa, ut Job 1,7. 31 "PNH unde veins'?
3o Pro Imperativo , prcipue in praeceptis negativis,
ut S]33fl \sV et post partculas ?N ne, N? non, *JS ne
forte, " quoniam, DX si, "IEJX qui, ]X etiam,
1J?2j? 121? propter, Futurum ponitur.
4e Interdum etiam pro Infinitivo.
5 Imperativus pro Futuro, maxime in promissionibus; ut Isa 55, 2. 3D &> JJa audite... et
comedite i. e. comedetis bonum.
6 Infinitivus. prb Praeterito, ut Exod. 8, 15.
1'3?" 1331 et indurare (loco et induravit) cor
suum.
,
7* Pro Imperativo, ut Ps. 17, 5. pQfl sustentare,
pro sustenta.

DE VERBIS.

81
*

8* Pro Futuro, ut Lev. 6,' 7. JTT! '

haec est lex sacrifica, oferre (pro /
efferent) filii Aaron, Quandoque pro Participio, ut
Ps. 32, 9. ]'3fl ^M non intelligere, pro: non intelli
gentes. Sacpissime pro Noraine; ut 1 Reg. 8, 52.
DOP ?33 in omni invocare, eos i. e. in omni oratione
eorum.
4

CAPUT

IV.

DE ADFERBIIS ET PARTICULIS.
Considerando, sunt Adverbio, in communis Praipositiones , Particulai negandi , similitudinis ,
. , dubitandi, optandi , interrogando , Causalis '3,
Conditionalis DK, , ? 1 >

268. Hebrsei Adverbia sua per substantivum saepe

exprimunt, modo cum praepositione 3 vel 7, ut
in dolo i. e. dolose, ? ad securitatem i. e. secure i
modo sine pracpositione , ut Ps. 9,5. ?*J2S OStS judicans justitiam i. e. juste. Item interdum per verbum,
ut n. 254. notatum est.
269. Propositiones per nomina saepe exprimuntur,
ut TD5? ad fades i. e. coram, ante; 'J S ?J/ contra,
'? , "'S /JJ juxta, vel secundum os i. e. secundum.
Habent Hebraci et Praepositiones compositas , ut Ps.
78, 71. 1?!) "1 de post lactantes, facitque sensum:
de loco vel officio, quo solebat ire post lactantes, acccpit eum. Interdum una praepositio redundat et
plerumque H
6

SYNT.

CAPUT IV.

270. Partculas ncgandi sunt fH et VU non,

nihil; , neququam, ?35 '? ^' non, sine,
prater, S"? non, ]B. ne forte, ne, qu non promiscu
usurpan tur, sed 1 VU (forma constructa ab Vit)
pracligitur Nominibus, Paiticipiis , Particulis et nominaseenti Infinitivo. Si aliis verbis prponatur, Substan
tiv um sum subintelligitur; ut Exod. 5, 16. ] "'
palea non (est) data servis tuis. Item si affixum habeat,
ut '^ non ipse, subinteUige, erat superstes. 2 Vt
solum in fine adhibetur ut, VU DS an non. 3 ?S ne,
Futuro jungitur. A" ?3 Praeterito et Futuro, rarius
InfiniLivo. 5 "02 Pretrito, Futuro Participio. 6
' Praeterito c Participio. 7 " Prateritis,Futuris et plerumque Infinitivis , notatque ut non. 8
O omnibus temporibus, excepto imperativo. 9 "J3
Futuro. Sscpe Hebracis non est dubitantis sed asserentis
et confirmantis partcula, ut sumitur Matth. 11, 23.
et seepe apud Prophetas.
271. Partcula negativa praicedens 73 omnis,
aut 1 unus, facit pracpositionem universaliter negantem,' ut Ps. 147, 20. 4J 1? p Ht?? X"b non fecit
taliter omni nationi i. e. nulli. PIX N'1? est nullus.
272. Saepe e procedente membro vel sententia
repetenda est, ut Ps. 1, 5. USE7U3 DW Ifip9
D^p^^S /3 D'NDm non resurgent impii in judicio
et non peccatores in eonsilio justorum.
273. Interdum tantum perfectionem aut qualitatem negat, ut i Sam. 3,2. 11;? 7DV ? non poterat vider, (i. e. bene).
274.

Ouandoque etiam pro partcula comparativa

DE ADVERBIIS ET PARTICULIS.

83 }

usurpatur, ut Gen. 3, 29. TfP IX O 3pP N'V "1

VOtP DK '3 ^O Et dixit: Non {solum) Jacok
dicetur ultra nomen tuum, sed Israel.
275. Subinde redundare videtur, praesertim si verbis negantibus aut prohibentibus jungatur.
276. Partcula similitudinis indioat quidem ex
sua natura similitudinem ;i sed et Io interdum veritatem,
ut Neh. 7, 2. 2PN3 1 quoniam ipse, sicut
vir veritatis ; qualis revera Hananias fuit. 2 Omniinodam paritatem, ut Gen. IS, 25. JJEH3 p,r1^3 sicut
Justus, sicut impius, i. e. .sine omni discrimine. 3 Con
jecturai, ut Jos. 3, 4. D'S^O circiter duo millia. 4*
]3 Emphasim, ut Exod. 1 , 12.' 21 }3 l'O.
quemadmodum aflligebant, ita multiplicabatur i. e. quo
plus magis. 5o fD post '^, pronomen est,
ut p " post haec.
277. Interdum per alias partculas exprimitur; 1*
per '), ut Isa. 53, 7- &1 TJ 4V VlTOl'
Y*S ' 5 sicut ovis, coram tondentibus se, obmutuit, r
et (i. . ) non aperait os suum. 2 per ? , ut Isa. 1 , 31.
V12P3? 1"?J/B1 et opus ejus in scintillam , i. e. sicut scin
tilla. 3 per BJT, ut Job. 9, 26. rtfW DJ? ).... W
dies mei transierunt navibus i. e. sicut aues.
Interdum etiam omittitur; praecipue in stylo sublimiori,^
et coniparatione potica y et interdum conjungitur cum
prfixo TD , ut sicut fuerat.
278. Partcula dubitandi difficltatem rei aut
empliasiu sacpe indicat, ut Gen. 3, 3. ]1 ]S ne
forte morimin i. certissime moriemini. Vid. n. 270.
TJIN fortassis , bene sperantis potius, quam dubitantis
partcula est.

S4

SYNT. CAPUT IV.

279. Partcula optandi per "{TP *23> ^quis dabit

circumscribitur ut Exod. 16, 3. MfllB "[ 'S quis dabit
mortuos esse nos? i e. utinam mortui essemus.
280. Partcula interrogandi usurpatur etiam in
re clara, et ad excitandum acuendumque audicntis
animum, ut Gen. 47, 19- P^p 1 ? cur raoriemur coram te.
281. guando post particulam interrogativam sequitur 1 vel ', per is vel exponenda est. Eccl.
1,9. ?, quod fuit.
282. "> quoniam, ex sua ialura quidem causalis
est; ast sumitur etiam. Io pro quod, ut Gen. 1,4.
31 ' . . . OTI^K KTt et vidit Deus . . . quod bona. 2pro e^ ut Ps. 118, 17. "'S 1 N'V non moriar,
sed vivam, 3 pro ?, Job.' 6, 11. ' '
qusc fortitudo mea? m sustineam. 4 pro tantwn, ut
Isa. 39, 8. OiV PWT> ' iaN'">l et dixit: tantum fiat pax.
5. pro quando, uGen. 4, 12. '/' "'S,
quando coles terrain. 6 pro diversissimis aliis, ut
pro an, nonne , nisi, donee, si, utinam &c. Si conjungatur cum OK, ut DK ' significat: Antequam,
certe, ideo, nisi, non, praeter, quam, quod, sed,
si, sicut &c.
283. DK, si, ex natura sua quidem conditionalis
est sacpe tamen ; Io nota interrogationis , ut 2 Reg. 1, 2.
^ OK j vivam; 2 disjunctionis, ut Gen. 27,21.
K"? OK sive non. 3" jurandi-, tunc etsi solitarie positum
sit, negat i ut Ps. 95, 11. JftUJ OK "SK3 W30*3 1
juravi in ira mea, si (i. e. wo/z) introibunt. Additum
affirmt, ut Is. 14, 24. Kb DK " 73273 - \ WH! 1K3 ... Juravit Dominus! si non.

DE ADVERBIIS ET PARTICULIS.

85 /

sicut cogitavi, ita erit, i. e. certissime ita erit. 4 Subinde et alias est negantis, ut Judie. 5, 8. | D,
si clypeus videbitur (i. e. non videbitur). 5 est admirantis. tem significat , utinam, quando , queeso ,
quoniam &c.
.,. '
284. fJJ donee, usque, n Propositionibus affirmativis quandoque significat continuation em , utPs. 110,2.
fVlDK 1J) Wu? sede ad dexteram meam, doee
ponam inimicos tuos &c. i. e. sede semper , cam postquam posucro ; in negativis vero saepius nunquam, ut

is. 22, i4. ip .... 'ipn "ispnat s (i. .

vid. . 283) expiabitur iniquitas, donee moriamini i. e.
nunquam expiabitur. Cacteroquin est partcula, in S.
Scripturis satis ambigua, veraque ejus significatio non
nisi ex substrata materia, coatextu, alsque regulis
Hermeneuticis colligenda est,
285. ?J?, super, sicut frequenlissime oceurrit, ita
varus modis sumiiur, ut Io pro Mich. 4, 1. 2 pro
ante, Gen. 30, 40. 3o pro prope ibid. 19, 7. 4o pro
contra Mich. 4, 11. plerumque, cum peccatum ejusque poena dicitur esse ?J?, super aliquera. 5 coram
1 Sam. 21 , 16. pracsertim ante ^S 6o de Gen. 4t , 15.
et in Propbctis saepius. Item significat juxta, versus,
in, ex, er, propter , pro, cum.
286. ?H ad, ordinarie motum significat. Item Io
super, ut Jer. 4, 3 fl'SJT'V ^ V<l et ne seratis
super spinas. 2 cum, Num. 25, 1. 1 13 r
cum filiabus Moab. 3" in, Exod. 25, 16. in
arca. 4 contra, Gen. 4, 8. ?2 contra
Abel fratrem suum. 5 secus, Job. 29, 19. D,23",?N


SYNT. CAPUT* IV.

secus aquas. 6o de, Jer. 40, 16. VJJWp| * W lo

queras <fe Ismahel. 7 sub, Gen. 3, 16. fjtO'Hw
*0' et sub viro tuo desiderjum tuum. Item significat coram, er, intra, propter, versus , usque &c.
287. significat primario cum. Significat
etiam, 1 ex, 1 Reg. 18, 32.
et acdificavit ? lapidibus altare. 2 /er, Gen. 4, 1.
flirjTK EJ'K '^ possedi virum per Deum. 3"
contra , Gen. 14', 9.' ' "
quatuor reges contra quinqu. 4 coram, Gen. 5, 24.
coram Deo. 5 , apud, ab, de,
in, inter, pre, prter , pro, prope, propter, se
cundum, super, versus.
288. ?, ut, propter , ideo, ita ut, ita, quia,
ex natura sua partcula finalis, interdum eventum et
consequentiam significat. Ps. 51 , . "' ? ? |?
!?122 Wo? tibi soli peccavi , ut ( i. e. wzrfe secutum
est ut) justificeos. Eodem modo ?, prscfixum Infini
tivo, nonnunquam sumitur.
289. DJ? , 1KJ? cum , ex sua natura quidem conjunctionem indicat ; sed etiam 1" propinquitatem. Gen. 25,11.
"$ '' 2*?',1
Isaac
juxta
puteum.
2"a:uxiHumTGen.
26, et
3. habitavit

'
}
113
peregrinare in terra ista et ero tecum i. e. auxilio tibi
3o idem , a, Job. 27, 13. bvTtp '
portio hominis impii a Deo. Item significat ad, coram,
contra, er, queac, in, inter, nempe, prter,
pro, quamdiu, sicut , sub, super.
290. IJiK vel "? post, postquam, subinde pro
nomine ponitur.ut 1 Reg. 14, 10. !?'"',2 'TIS ?31

DE AVERBIIS ET PARTICULIS.

874

succidam post domum Jeroboam i. asseclas qui sequuntur domum. Alias significat ad, apud, imo ,
secundum &c.
,
291. V(?S2 et post, afine, non semper completum tempus infert , ''ut 2 Reg. 18 , 10. tf tfV' fg
a fine trium annorum i. e. anuo tertio.
292. ^ , seque ii te 55', reddit constructionem, Latinis plane mustatam, ut Ps. 124, 1. 1) "ty?
li'1? ' nisi Dominus, qui fuit nobis i. . nisi Domi
nus, fuisset nobiscum.
293. sub, subter dsignt etiain locum,
Exod. 16, 29. BfA ? mancat quisque sub se
i. e. in loco suo. 2o propter propterca, eo quod,
Deut. 4, 37. * eo quod amavit
patres tuos. 3 iv*, Hab. 3, 16. ' et
intra me tremui. Soph. 2, 10. ' propter
suprbiam eorum. Significat et a, ab, ad, apud,
deorsum , pro , in , inferius &c.
^
294 a, ab, ear, significat 1 ante , antquam
jN Dl4Z3 D3 etiam ante diem ego f sum) vel antequam
esset dies , Is. 43 , 13. 2 rffo?i*e Mich. 3, 6. ] D?^ nVb
noxvobisfo^wevisione. 3 cum, Is. 57, 8. ^
et percussisti fdus tibi / eis. 4 ar/ Lev, 10, 7.
1! et e.r/- ostium. 5 in Ezech. 48, 29. ^ lfc
^ quam sortiemini in possessionem. . 6 contra
DeuU 33 , 7. \" 28 *Wl et auxilium ^ hostes
ejussis, T Pra, super, Job^S, 11.81 438^0
docens nos />* bestiis vel 'super bestias terrae. 8 post
Jos. 23, 1. U*21 WV'D post multos dies. 9 prater
excepto, 1 Par. 29, 3. prater omne,

88

SYNT. CAPUT IV.

quod paravi vel exceptis iis. 10 pro Is. 40, 17. OStilD
pro nihilo. 11 secundum, Ezech. 7, 27. ^
secundum viam eorum faciam eis. 12 sub, 2. Par. 31, 13.
TH DTpS praefecti erant sub manu Choncnise.
Item ad, versus, apud, in &c.
295. Practeritis aut Participiis pracfixum exprimit relativum , ^<, quod. 1 Esd. 10, 14.
' 4D2 ' <7 duxit uxores aliengenas. Ps.
146, 7. "' <7" custodit veritatem.
296. Caeterum interrogativum, an? num? in
interrogationibus afficmativis negat, ut Job. 40, 7.
' 5) numquid irritum facis judicium
meum i. e. non irritum facis. In negativis vero affirmt,
ut Ps. 54, 2. ) 10 ^ 1? iVo// David se
abscondit nobiscum? i. e. cerium est, Davidem Sec.
Szepe interrogativum omittitur, ut Job. 2, 10. 1~&0
7DP3 is? et malum non suscipiemus i. e. nonne et
malum Sec. In his autem ad contextum attendendum est.
297. Interdum etiam solum absque negatione positum certitudinem significat, ut Jer. 31, 20.
^ '? TjP' "( an filius pretiosus mihi Ephraim
i. e. certo pretiosus.
298. est etiam Articulus emphacus ; et
finale, si non sit paragogicum, motum significat; ut
2} in terram.
299. ) t, plurimas et diversissimas habet significationcs. Sumitur itaque 1 disjunctive, Exod. 21,17.
l'HO &< maledicens patri suo et (i. e. vel)
matri suxJ 2 Causater, Jud. 6, 14. VOD' !'"11
nam salvabis Israel: Ita et Gen. 14, IS. ^jSb *W"b W11

DE ADVERBIIS ET PARTICULIS.

8<

et ipse sacerdos ; i. e. ipse enim &c; datur enim ratio,

cur Melchisedech panem et vinum protulerit. 3 Finaliter, Exod. 5, 1. 4ST1 ItW dimitte populum
meum, ut festa clbrent. 4 /, 2 Reg. 11, 8.
IT'S >\ 'it quisque armis suis. 5 /.
Jud. 2, 21.' > ' quas reljquit Josu,
mortuus esset. 6 Autern , vero. Isa. 29 , 13.
' pm Vl Vritoa labiis suis honoraverut
me et cor ejus (i. e. cor autein ejus) se elongavit a me.
T Tune, i Reg. 1,21. "! ": VPffl / ero ego
et filius meus reus. .Item significat a/t, alias, alioquin,
an, apud, atqui, donee, eccc, id est, neque, quamvis, quomodo, si, sic, unde, utinam &c. sajpequc
redundat.
300. praeter alia, (vid. . 141.) significat a vel
ab} 2. Paral. 1, 13. ' 4! et venit Salo
mon ab excelso. 2o Circa, Jos. 10, 2. K3 ?
circa tempus occass sous. 3 Donee, Isa. 7, 15.
]pl2 01' 11? sciat ipse rejiccre malum. 4
7, Joel. 3? 4. ^2" ^'^ sol convertetur in
caliginem. 1 Sam.' 17,46. '^^ D\"f?t '"> "3 quod
sit Deus in Israel. 5 Per Soph. 1,5. 11
qui jui'ant per Dominum. 6 Post, postquam, Exod.
19, 1. TOto'' 4J3 2* /?o.tf egredi vel postquam
egressi sunt filii Israel. 7 Propter, ut, super, sub,
quia, praster , pro, intra, circum &c.
Interdum redundat, maxime si vocibus indeclinabilibus sit praefixum; et interdum deficit. Ps. 45, 7.
D/1SJ OVPt IS03 thronus tuus Deus speculum i. e.
ED?1)? in sacculum; aut repetendum est ex praccedenti
membro, ut Gen. 41, 12. 1
4!

90

SYNT. CAPUT V.

et interpretatus est nobis ( C' pro * ) cuilibet

juxta somnium suum.
301. 3, praeter primariam suam significationem
in, cum Ablat. , adhuc significat ad, in, cum Ace. ut
Gen. 31, 33. 2pP VriSS pV 4, et venit Laban iu
tentorium Jacob. 2 Contra, Gen. 16, 12. < IT
manus ejus contra omnes. 3 Coram, in conspectu,
Gen. 23, 18. "$0 ' ?33 coram omnibus ingredicntibus portain. 4 >/, /i, 1 Paral. 29, 3. Vf?X 33
erga domum Dei mci. 5 De, ex, Lev. 8, 32. 13"
?31 "133 et reliquum ex carne aut ex pane. 6
Propter, Gen. IS , 28. ' , delebisne
propter quinqu. 7a Secundum, juxta, Num. 14, 34.
D,2in "1S03 secundum numerum dierum.

tem

wque ad, venus, super, sub, quasi, .quia, post,

postquam, per, intra, inter, dum &c. Interdum et
deficit, quod ex contextu colligendum est.
CAPUT V.
DE FIGURIS & REGULIS HERMENEUTICS.

Considerando; sunt Figura Hendiadys, Ellipsis,

Pleonasmus , Exegesis , Hypallage , Hyperbaton ,
Enallagc, AntipJirasis , Zeugma, Anthropopathos,
Prolepsis, Hysterologia, & Regula; Hermenutica;^
302. Hendiadys (i. . per duo) qua unum
in duo dividitur. Gen. 1, 14. DHpirVl 4VT1 et
sint in signa et tmpora i. e. in signa temporum.
303. Ellipsis (i. e. dtfeetus) qua sape liters ser
viles, nomina, verba, participia, plures voces, imo et

DE FIGURIS & ItEGULIS HERM.

91 *>

integra membra, quae ex antecedentibus , conscquentibus, aliis locis parallelis, contextu supplenda sunt,
omittuntur. Num. 14, 25. --- WW proficiscimini'
in desertum (V in "13 de'est). Gen'. 18, il. EZTK3
^ venerunt in dies ( subintelligc D,31 multos).
1 Reg. 14, 6. fTO'J? pVfct \ '1 et ego missus
sum ad te durus. Gen. ", 27. paj ] WSH
si quseso inveni gratiam in oculis tuis ; adde : maneas
dhuc mecum. Vid. . 229. 259.
304. Pleonasmus (i.e. redundantia) qua voces
qusedam ssepe redundant et tantum ornats causa ponuntuv. Cant. 2, 13. " surge tibi. Prov. 23, 15.
JN ' 1 lactabitur cor meum eitfw ego. In
his tibi, et etiam ego, redundant. Vid. n. 260.
305. Exegesis (i. e. expositio) qua in subsequent!
membro clare exponitur id, quod in pracedenti obscurius

fuit dictum. Gen. 9, 4. ' vb 1CS33

Veruntamen carne'm cum anima ejus, sanguine ejus
(i. e. carnem cum sanguine) non comedetis. Exegetice frequenter sumitur 1 et, Gen. 11, 1.

D"311 1 "*,,1 Erat autem

terra labii unius e (id est) sermonum eorundem.
306. Hypallage (i. e. submutatio) qua unum pro
altero subjicitur, aut cum aliqujd pracpostere efiertur.
2 Reg. 5, 7. ifln^B Sj'CWb 'ad auferendum virum
a lepra sua, i. e. ut auferam lepram a viro.
307. Hyperbaton (i.e. transgressio ) est ordinis
verborum perturbatio. Ps. 116, 14. ' 13
UJTVdV ~ Domino reddam vota mea nunc
coram omni populo ejus i. e. nunc vota mea reddam
coram omni populo ejus.

92

SYNT. CAPUT V.

<

308. Enallage (i.e. immutatio) generis, humeri

personae Arc. qua scilicet genus masculinum pro fminino, pluralis pro singulari, praeteritum pro futuro,
verbum pro nomine &c. usurpalur \ ita visus pro auditu
sumitur Exod. 20, 18. fapTW D,N1 D5TtVd1 ct
omnis populus videntes sive videbant Cpro audiebat)
tonitrua; alia excmpla vide n. 230. 267. 270.
309- Antiphrasis (i. e. contralocutio ) quando
sermo per contrarium cxplicatur. Job 2, 9. DVPK ?P3
benedic (i. e. malcdic) Deo.
310. Zeugma (i. e. conncxio sive junctio) qua
plures sensus uno connectuntur verbo. Ps. 22 , 21.
WIT 4563 * crue gladio
an imam meam, de manu canis (rpte ente) unie
meam. Habet haec figura et locum in similibus Exod.
3, 16. D.inax irfcm Deus Abraham Isaac
et Jacob i. e. Deus Isaac, Deus Jacob. Prov. 14,25.

ma ' -i? rvfeu Vsa emit animas

testis veritatis et efflat mendacia doli (i. e. testis doli).
311. Anthropopathos , quando sacer textus hu
mano modo de Deo loquitur eique humanas passiones,
ira;, gaudii, tristitiae, Src. aut humana membra, os,
oculos Sec. tibuit.
312. Prolepsis (i. e. anticipado) qua rei impbnitur
nomen, quod diu postea inditum est; sic Bala urbs
Gen. 14,2. nominatur Segor, quse modo Gen. 19,22.
ita vocata fuit. Coincidit etiam ex parte cum figura
sequente.
313. Hysterologia (i. e. locutio prepostera) qua
res non eo , quo facta fuit, ordine sed inverso narratur,

DE FIGURIS Sc REGULIS HERM.

93 *
i
quae in S. Scriptura satis frequenter occurrit. Normnatur hsec figura ab aliis Hysteron-Proteron, Catalepsis. Praeter has et aliis figuris et tropis scatet, uti
sunt: Synecdoche, Metaphora, Metonymia, Antono
masia , Ironia , Catachresis , Hyperbole Sec. Conf. Glassii Philologia Sacra.
DE REGULIS HERMENEUTICIS.
314. Omnis scriptura in sensu proprio accipienda
est, nisi sequatur absurdum. S. Aug.
315. Si agatur de sensu literali, singula verba
sunt explicanda ri significata: applicanda; secus
in Parabolis et similitudinibus , aut si sermo sit de
sensu spiritual!.
316. Promissiones et comminationes frquenter
continent conditionem, ex natura rei, modo propor
nendi, energia verborum, aut aliis S. Scripturae locis
colligendam.
317. Multa dicuntur, prout apparent hominibus.
Gen. 1, 16. Fecit Deus duo luminaria ?nagna seil,
solem et lunam, quia magna apparent,
318. Numerus certus pro incerto, et vice versa,
interdum usurpatur. Gen. 4, 15. Omnis, gui occiderit
Coin, septuplum (i. e. multipliciter) punietur.
319. Item rotundus pro fracto, ut vulgo dicuntur
LXX. Interpretes, licet fuerint LXXII.
320. Si Scriptura alicui novum nomen imponit,
non adimit antiquum; sic Gen. 35, 10. Jacob nomea
Israel accepit, multoties tarnen adhuc Jacob vocatur.

*94

CAPUT

V.

321. Viri et Fminae sscpe sunt Polyonymi; id

constabit, si capita priora 1 Paralip. cum Genesi
aliisve libris conferantur.
322. Sacri Scriptores, citantes ex aliis sacris libris,
non tain attcndunt ad verba quam ad sensum , et nonnunquam ex pluribus libris unum testimonium adducuntj ita Matthus . 27, >. illud de agro figuli ex
Jer. 32. et Zach. 11. citasse videtur.
323. Spiritus Sanctus per intcrvalla lumine suo
percellcbat Prophctas \ hinc identidem repetunt : Hiec
dicit Dominus.
. ;,
324. Frequens est digressio, non modo ab una
materia ad aliam, et prioris subita resumptio, sed et
i sensu literali ad allegoricum et econtra.
32a. Dcnique ad genuinum S. Scriptura sensum
eruendum maxime oonducit: Io Collatio textus cum
textil^ contextu, libri cum libro, Veteris Testamenti
cum Novo et e contra; 2 codicis cum cdice; 3 trans
lations cum Fonte ; " cum aliis translationibus ; 5 cum
loco , tempore , scop Scriptoris ; 6 cum fide , bonis
moribus -, 7 cum SS. PP. sententia communi, vel plurimorum, aut etiam paucornm doctrina et sanctitate celebriorum; 8 cum Conciliis ; 9" et judicio Ecclesi.
en m cet columna et firmamentum veritatis ... Et
porta: infer non pravalcbunt adversas ram.

95*
CAPUT

VI.

DE NO TIS MA S O RE THICIS.
Nota. Masorethse , insignes Rabbini, Tiberadis
Scholac Doctores, probability floruere post tmpora S.
Hieronymi, sscculis V ct.VI. juxta alios, uti et Calmeto
placet, sseculqlX; licet Judau quidam Moyse , vel
ab Esdra, opus hoc Masoretbicum rptant. Masorethae, ita dicti a voce TiDM vel ./ i- e. Traditio,
sacrorum librorum partitionem, puncta vocalia, ac
centue aliaque puncta, non nisi Traditione derivata,
V. T. addiderunt. Prter ea Masoretbae sedulo.annotarunt, si quae litera: in S. Textu superflus, si quse
omiss, an verbum irregulariter descriptum? an litera
pro litera usurpata, inversa, suspensa? an vocalis pro
vocali posita Ire. Et in his notanijis tantam erga S.
Fontem habuerunt reverentiam, ut nec literain aut
punctum, extra ordincm, vel contra regulas positum
mutare auderent, sed'mysterium potius , quam errorem
ibidem latere putarent.
Ouocirca si quando varia; lectiones sive menda in
S. Textu occurrerunt, rectam ejus lectionem seorsim
apposuerunt, voce minus recta Circello (o) vel Aste
risco (*) notata. uae nota STD "^p nominatur.
Ilaque, quod in Textu notatum legitur, 21 i.e.
scriptum; quod seorsim ponitur, "5 (abbreviate p)
lectum dicitur ; sensusque hujus notse est : lia quidem
scribitur, sed aliter legitur.
Alia; autem nota: ntegros libros, alia: versus, alise
voces, consonas, vocales, accentuas, Dagesh, Mappik,
afficiunt.

*96

CAPUT VI.

DE NO TIS QU AFFICINT LIBROS'.

326. vel D in Hin i. e. Pentateucho sunt signa
> i-e. Sectionum; BB3 Gen.*6,8. et alibi, et
ODD Gen. 18 , 9. et alibi sunt signa Sectionum majorum j
imum 3 vel 0 minorum, in quas majores divisac sunt.
Paraschas sive scctiones minores vid. Gen. 1,6,9,14.
et alibi. Porro 3 ( abbrcviatura 1 i- e. aperta>
sive unum, sive tria, sunt signa Parascharum, iseu
sectionum apertarum; et 0 ( abbreviating ^ i. .'
clausa) iterum sive sit simplex , sive 'triplex , est
signum Parascharam Seu' sectionum clausarum.
Sectio apert, dicitur, quia saltern olim ibi
spatium mansit apertum, et 10 Sectio
clausa, dicitur, quia nullum relinquebatur spatium.
327. Quaevis Parascha sive Sectio nomen suum
accipit prima voce, a qua incipit; sie prima Parascha
Pentateucbi nominator ''', secunda 1"1 ,
et sic de alus.
328. Pentateuchus autem, qui Judxis tDTI* sive
etiam 1 lex dicitur, in 54 similes Paraschas majores
est divisus, ut ita, legendo quovis Sabbathp in Sina
goga unam Parascha'm, totus Pentateuchus quolibet
anno absolvatur.
Sunt quidem 54, sed ita divisio facta fuit propter
annum intercalarem , qui .tredeeim menses lunares
habet. Anno vulgarj bis duse Paraschx brevissimrc
conjunctim leguntur.
329. 10 '2 Ps. 78 , 36. lege IBDH "2 i. .
medium libri seil. Psalmorum. Idem vid. Lev. 8, 8.

DE NOTIS MASORETHTCIS.

97*
4

330. post finem Josu et alibi lege

sis fortis in legendo hune librum vel in servandis iis,
qua in hoc libro continentur,
ta post Isaiam et alibi lege ut 2 Sara,
10, 12. 31 * confirmare et confirm mus nos.
110 Post l2 Prophetas minores, Lamentationes Jeremise et Ecclesiasten dnott,, in 4 libris
seil, in TW Isaia, 4u> ""Ufl 12 Prophetis minoribus,
^34j? Lamentationibus , et ? Ecclesiaste, post
ultimum horum librorum versum repeti pen ultimum,
idque forte ad excitan dam majorem attentionem , vel
ob aliam similem rationem.
331. In fine librorum additur Summa Versuum,
Sectionum Apertarum, Ciausarum, Medium libri Sec.
cum suis symbolis sive signis memorialibus. In exemplum adduco sequentia , fini libri Geneseos apposita :
mille Bereschit Libri versuum Summa
ab
"Wl
W03 . DISO
'*
quatuor et triginta et centum quinqu et
ejus medium et * signum

ftstpn

i^o

4. 30.

u?

500.

1000.

- "

4 litera; et ** vives tuo gladio

in et
'1 1
{1
7
Vl?1
quinqu et
nonaginta et centum
tria et millia

' '
in meum nomen

& /

hoc 5-7. 2 - 10. ejus sectioned et

2"?

4WD"JD1

i. e. istae 4. JitEraj , quse faciurtt. 1534, sunt signara hujus

gamma.
** Gen. 27 , 40.

CAPUT VI.

40: 3.

3. 40. ejus ordines et: signum acternum in

a"a>

ejus capita et Signum

!fs^ * aVi?V
erit ** benedictus

etiara

exspectavimus. *** te nostri miserere Domine 50.

quadrag.
Universii.

et

tres,

apertarum,

Numerus

quadraginta et octo

Signum.

clausarum

et,

Vi
< owwi

. , , _ . rtftse
...
._ ,
omriis, et tu Exi secUones. una et nonaginta
Signum. **** tuis pedibus in qui , populus.
I^p

ort

Ex his notas, in fine cujuslibet libri apponi slitas,

resolvere poteris.
Numeri Sectionum, Versuum Are. exprimuntur, 1
per integras voces , ut 1 pX 'POS DOD Summa
Versum
mille &c. 2 per literas : ut fi ITTl'U^BI
Et sectiones ejus 12. 3o per sjmbola, i. e. Versus ex
S. Scriptura adducitur, et vox, cujus litene efficiunt
nmerum, ut in illo Exod. 11, 8. ^21 N3T NS
indicat numerum seil. 91. In Bibliis autem Uteris majoribus impressum est.
JOE NOTIS, QVjE j4FFICIVNT VERSUS & VOCES.

332. Inveniuntur notsc sequentes, ut plurimum

circello indicatse: (o) Circellus Gen, 35, 22. ad marg.
vel infra ?10S N|?D i. e. defectos in medio
* Ex. 3 , 15.
*** Jes. 33, 2.

** Gen. 21 , 33.
** Exod. 11, 8.

DE NOTIS MSORETHICIS.

S9*
4

versus, qui supplendus est.

Versus 27.

Ita dhuc notati sunt

Jer. 14, 14. infra [WrHfl D^fiDU 8 p

i. e. Ita inventum est in libris correiis.

mirrj Gen. 49, 8. fa/fet : ffctf ff3 1l3# iCtf,

h principio column^; sigmm (seil, memorialed urit
litera 1"? ,3 i . - JftVf* ab initio column* po*
rtdum est}
Exod. 14,28.
Deut. 31, 28.
Uteris in hoc
significantur.

similiter t9?Q, Geri. 1, 1. ^'

i; Lev. 1^,8. Num. 24, S. TP3?K1
Quae sex recensitse voces pririlis suis
signo memorial! (l"EU ii*2) contenus

Gen- 33' 4- infra 1&, hy Tipj i. e.

punctum est supra ". Iisdem notis sjmbolicis Masorethai adhuc 14. voces notarunt, et in iiiis
mysteria latere voluerunt; e. g. in present, quod Esau
fratrem accesserit animo mordendi, non scuaudi.
Sed heec vana esse videntur.
p'n^ Lev. 10, 1$. infra " WfafUft 7**' 8
1 i- . 21 in principio liuese, etipsum
est medium Legis (seil. Pmtaieuchi) quoad voces.
Lev. 11, 42. 1 majuseulum est medium quoad voces.
" Gen. IS, 3. infra IDip, sanctum soil. Nomen
Dei est. ' Vid. eb Gen. 20, l.
" Gen. 19, 2. infra 71J"I profanum seil, notn
non divinum i. e. in prsecedenti cap. agitur de De'o , in
prsesenti de creatura vel de Angelo, qum hominem
esse Loth judieavit.

' \h Deut. 32, 6. infra %rb Vfl .

* JQO

CAPUT VI.

/ seorsim, et '>'* seorsim ponitur, cum legendutn

esset coiijunctira ^. *) est abbreviatum 1"lui 1 Reg. 7, 22. (secundum Fontem Hebr.)
et v. 26. infra . i- e. sic debet esse, seil, haec vox,
asterisco notata, non casu, sed instinctu Spiritus
Sancti est posita. Literae ' sunt voces abbreviatae:
.'? "J"*"12C p i.e. sic debet esse.
130 Gen. 30, il. i//te "tt 3 i. . '
dividendum, et 1 S3 legendum est.
*? 1 Sam. 9, 1. infra 'p ptfM i. .
conjunctim et sine Makkaph est legendum.
ff^Bg 1 Sam. 5, 9. // DIPID i- e. loco
7 legendum est ^
O'/BP obscniorem corporis infrions partem pro
pine signifie at, per Metonymiam hmorrhoides \ ideo
verbum proprium t magis honestum scilicet "
a Masorethis substitutum est.
BR NOTTS ' AFFICIUNT CONS ONAS.

333. Itevum Circello vel asterisco notantur, uti

1 Gen. 20, 6. infra < i. e. deficit , seil,
deberet legi Alibi loca habetur abbre
viate '
Gen. 27,3. infra ' 1 i- . superuum
est Legendum enim est : 2 .

"

1 et 2? Deut. 6, 4. / mai 'l '5 i- .

magnum est T et P seu istae literae contra regulas Grammatices sunt aliis literis majores , forte ad parandam
majorem attentionerh.

DE NOTIS MASORETHICIS.

1Q1

DTK Prov. 28; 17. infra KTJJT 1 i. . T e

parvum vel contra regulas Grammatices litera minor
alus , ad indicandam rei vel hominis , de quo est sermo,
vilitatem. Sed hace Rabbinica sunt.

'

Jud. 18, 30. infra "^ 3 i. e. Nun sus^

pensum; simile vide Ps. 80, 14.
?0C3 Num. 10, 35. infra 1 "pi i- e. Nun
inversum.

",1? Num. 25, 12. infra Np^p 1X1 i. Vau est

succiswh. Ut nimirum juxta Rabbinos legi possit et
UwVS pacis, et Dv' perfectum; et sit sensus, quod
Deus 1. c. non tantum fdus pacis sed fcedus perfectum dederit.
Deut. 3, 11. infra ^ i- e scriptum
cum seil, loco .
Similiter fbyP Job. S, 21. infra ' |? ' i. .
et loco X, deberet enim legi ' .
raiV Isa. 9, 6. / 10 D
i. e. Mem clausuni seu finale in medio vocis. Viceversa:
UTTO'K NA. 2, 13. infra 1 }1D3 118 .
Mem apertum, seu non finale, in fine vocis.
17 1 Sam. 2, 16. z'// T30 VO i. e. putatur Iegendum esse \s? non. Haec nota adhibetur, quando ex
sufficiente ratione aliter legendum esse videtur.
jhKl Jos. 24, 3. //- |? fQTKl i- e. K1
legendum' est. fluK^ Jos. 6, 7. // "H? 4
i- . 1!,1 est legendum.
^ 2 Sam. 5, 2. infra ' i- .
" legendum est.

103

CAPUT VI.

2 Reg. g, 18. infra '|? " i. .

scriptum est, sed non legendum, quia caret vocali sua.
C,.. ) Judie. 20,, 13. infra b) ' i- .
* legendum est, ast non scriptum est, solummodo
adsunt Vocales cura Acentu.
\
DE NOTIS, QVM AFFICIUNT LITERAS,
CONSONAS & FOCALES, item ACCENTUS
& RELIQUA PUNCTA.

334. jftjft Ps. 136, 3. infra 't i*e.

hic est mobile per Chateph-patach , cum alias ut plurimum quiescat. ,
ftlPS 1 Reg. 11, 39. et affligam, infra '
i. . S est quiescens, cum deberet pronuntiari, et

legi najto .
3^ Jos. 11 , 4. r/ ^?d 4l i. . 1 est cum (
cum ordinaria ejus vocalis sjt (-).
rjFIMP JudJ- 6> tf- / ' i- e. illud
est cum (-r) cum ordinaria vocalis sit (-}.
Similia ejiempla vide 1 Sam. 7, 17. Ezec}). 43, 11.
et alibi.
. ' Isa. 30, 11. infra '*"5 '3 '3 i- e. duo illa 3
scil. 3 geminatum per Dagesch) sunt cum (~), cum
legendum esset | vel " cum Chjrik.
^ Isa. 14, 3. / . DW1 '3 i- .
duo S cum hirjk pro (..).
1 Reg. 19, 20. oseuler, > 'p ! "PI
j. e. hoc cum Chateph^kametz pip (s) ITKjJ ]3h
(:,) abbreviate scribitur pe,r '

DE NOTIS MASORETHIC.
103 #
*
, ,
XST) Judie. 6, 19. et accessit, infra abbreviate
5' pift i. e. Patach cum Soph Psuk pro ().
Similia vide Jud. 1 , 30. 33. 35. et alibi.
*
1 Reg. 7, 18. infra Wf} i. . Kmetz
cum accentu Refia pro (-). Similia vid Jos. 5, 14.
8, 1. et alibi.
Hscc annotatio t ideo, quia accentus distietivi
minores, uti Sakeph, Refia, vocales suas breves non'
semper mutant in similes longas. Vid. . 165.
D?V4T Ps. 137, 5. infra S]"0S * ftSp i. fe/,
Kamet (pro ,) sine Athnaeh et Soph-Pasiik. Sivr.
(-) mutatum est in (r), licet non adsit accentus distinctivus Atlmach vcl Soph-Pasuk.
Lev. 10, 4. infra 1 1{? 'ZT'2
O^in QTlp i- e. duo adsunt accentus , Lector pronuntiabit hoc Geresch ante Tarsa (i. e. Tcsc/).
Judaei enim per accentum Tarsa intelligunt accentum
Tclischa.
0 Jud. 4, 18. infra PlVa i. e. est Milra, rcgulariter autem dberet esse Milel.
Iflij 2 Sam. 17, 12. infra VtyVu i. est Milel.
cum deberet esse Milra.
43D' 2 Reg. 17, 13.- infra 'ft mVm ]'tf>0'2 i- .
duo accentus in dictione una.
Jud. 13,8. infra 12 i- . hoc V est
LT cum Dagesch, sed irregulariter , cum praecedat vocalis
longa. Alii ita notant ' 'T\ "HIN 1 i- . Dagesch
post vocalem magnam, sive longam.

' tbl

c^r. VI. DN no?^ N^80.

'H 'll sunt abbreviaturN, et sinineant ienl ac

ll?'!'!) 1^)ss i' e. matin magna, sive voealis magna,
aut 1oNg.
'
^V' Isa. 23, <6. in/^a P11V 1N V1 i. e. 0.
eZcn post LcnureeK.
^ ^ler. Z9, 12.'/^ ."MIHI '?N i. e. noc ", est
Daescnatum. Utilnie ineularitor, oum 1 Dagesen
orinarie reeioere nec^ueat.
M^i<y1 5u. 16, 16. i/>'H NK'! '^N i. e. Koc ^>
est lene, cum eareat suo Uaescn fniti.
N2^v i/^a 'N ^-22 ^ i. e. N non liebet 5apvilc.
. N enim in 30 voce, siguineans eal, llebet
nhere ^avjiil.

105*

PARS

III.

EXERCITATIO S1VE APPLICATIO REGULARUM,

IN QUA DOGMATA JVOP'JE LEGIS CONTRA
JUD&OS PROBANTUR.

Seu quxdam. dicta classica V. T.

CAPUT. I.

DE MYSTERIO Ss. TRINJTATIS.

UN ITA S NA TUR JE DIVINJE.
Jehov
Elohnu
Jehov
Iisrael
Schema 1.

Echad

: mir '

Audi Israel.' Dominus Deus noster. Dominus Unus.

Deut. 6, 4.
hu

ani

ani

immadi

ki

atta

Elohim

Reu 2.

Veen.

vi

" I

Videte nunc, quod Ego Ego Ipse (sum) et non

(sunt) Dii mecu in. Deut. 32, 39.
UMITAS NATURJE et PLURALITAS PERSONARUM.
"eth

Elohim

bar

Bereschit 3.

nvtfw
A vi

-
I"

'
I :

haretz

vceth

haschschamjim

crash

In Principio creavit coelum et terram. Gen. 1, 1.

betzalmenu

betzlmo

Adra

haadam eth

naase

Elohim

ifiVxa ditw

Elohim

vajjibhra

Vajjmer 4.

kidmuthe'nu

"l06

CAPUT

I.

etho.

bar

Elohm

betzelem

Nia
(y

DM1?
| v:

obxa
vi--' :

Et dixit divini: faciamus hominem ad imagmem

Nostrum, secundum similitudinem Nostram
Et
creavit Divini hominem ad imaginejn suam, ad imaginem Divinorum creavit eum. Gen. 1 , 26. 27.
boreecha eth

Segor 5.

Memento creatorum tuorum. Eccl. 12, 1.

beosv

jisral

r'mi

Vmto*

* -

jismch

nrto"

I -

Lsctetur Israel in Factoribus suis. P.S. 1 , "2.

Jehov

osjich .

I'W

Factores tui Jehova. Is. 54, 5.

TRINITES PERSONS RUM.
jiaasu

>

'

Schamjim

tzebhaam-kol

Jehova

Piv

bidhbr 6.

/ubhufch

In Verbo (i. e. Filio) Domini (Ls.Etris) eli

facti sunt, et in Spiritu (i. e. Smcto ) oris ejus omnia
exercitus . Ps. 33, 6.

' hammjim

'

al

;* ^!>

Merachepheth

Elohim ; Veruach 7.

DM

11

Et Spjritiis Dei (i, e. Sanctus) mptabat sje super

tapies aquarum.. '
..."-
-.'.., :..: j" v
Zebaoth- Jehovah

Kadosch

i njr? : pnp. .

Kadcsch

Kadosch 8.

$-i? . pnp? " ; , . . j

Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus xercitufln.

Is. 6, 3. Ita Seraphim coram Deo Triimo clamabant.

EXERCIT. SIVE PPLIC. REGULAR.

107

Et Isaias audivit 3. Personas loquentes v. 8.

lanu jelech

umi

escblach

mi > eth 9.

Quem mittam et quis ibit nobis ?

PATER.
jeschuathi

- ' ;

vetzur

eli

atta

abhi

jikraenu

hu 10. '-

nisi 'Vk

>

f
T
* *r

Ipse vocabit me, Pater meus es tu, Dens meus

et fortitudo salutis . Ps. 89, 27.
FILIUS.
jelidhticha

' SpmV

haijom

atta

beni

elai

amar

0V1 * ~> 2

Jehovah 11.

Dominus dixit ad me: Filius meus (es) Tu,

hodie Geriui te. Ps. 2, 7.
s

lWTO
12< .- - t133-OSrnSI
;
i
Quod nomen ejus? et quod norosn Filii ejus?.
si nosti? Prov. 2, 4.
SPIRITUS S.

' iflVui'a ^3i 'naiv rvn 13.

Spiritus Domini locutus est per me, ct sermo ejus
super linguam meam. 2 Sam. 23,, 2.

jn'pstfrrV -Vp tui ! int iWrn asnina

$ ?
Et erit post hace eflundam Spiritum Meum super
mnem carnem, et prophctabunt filii vestri, et filia),
vestr; senes vestri spmnia somniabunt, juvenes vestri
Visiones videbunt , et etiam super servos et super ancillas

108

CAPUT

II.

in diebus illis effimdam Spiritum Meum. Joe!. 2, 28. 29.

(Hebr. 3,1.2.) Act. 2, 17. 18.
1 } '! 1 W 15.

^nVtf D'ibs "itoaV vi nirp fp ^p

Ego Je h ova in tempore faciam accelerare illud.
Isa. 60, 22. Spiritus Domini Jehova super me, eoquod
unxit Johoua me, ad annuntiandum mansuetis misit me.
Isa. 61, 1.
l'niT! ' 1 * 1
Et nunc Dominus
Jehova misit Me et Spiritus ejus. Is. 48, 16.

TJ?! "^ VirjH w *);'* 'jx

1 '? ib ' ^a1! inx
Ego Ipse, Ego Primus, etiam ego Novissimus, etiam
manus mea flmdavit terram, et dextra mea palmo mensa
est clos: voco ad eos, stabunt simul. Isa. 48, 12. 13.

CAPUTH.

DE MESSIE,
SIFE VERBI INCARNATI MYSTERIO.

PR.OMISSIO MESSIJE.

% - ] 7?i jra nam 6.

" ' i 3?p 1 eil ^ tm njnr ;
El ,inimicitiam ponam inter te et inter mulicrem,
inter semen tuum et semen ejus; ipsum conteret tibi
caput, et tu conteres Ei calcancum. Gen. 3, 15. -

im s^i > rprwa :jru?a Mf>a 17.

EXERCIT. SIVE PPLIC. REGULAR.

109*

Prophetam dc medio tui e fiatribus tuis sicut me

suscitabit tibi Dominus Deus tuus, ilium audietis.
Dejit. 18, 15. Act. 3, 22. 7, 37. Jo. 5, 46.
FROMISSIQ MESSIJE ETIAM GENTIBUS FACTA FUIT.

VlfO * ^ RT? '1?1 is.

Et benedicentur in Semine Tuo (qui Messias est)
omnes gentes terrae. Gen. 22, 18. 12, 3. Gal. 3, 8.

'' nfviV caa metb i9.,

.

! '
^
iTJ

Et dedi in lucem gentium, ut sis salus mea

usque ad extremum terrae, et dabo Te in fdus populi
ad suscitandum terram, ad haereditare faciendum haereditates desolatas. Is. 49, 6. 8. Act. 13, 47.

Et dabo gentes haereditatem tuam et possessionem

tuam fines terrae. Ps. 2,8. (Et cui? Uli de quo v. 6)

i l'7)TTi ]- tooa Et ego constitu

Regem meum super Sion rilontem Sanctum meum.
CHARACTERES MESS IM.
EST DEUS HOMO..

wm- vnsh a > 22.

rj^nV nain
.
Dixit Dominus (Pater) Domino meo (Christo):
sede ad dextram meam, donec ponam inimicos tuos
scabellum pedibus tuis vel pedum tuorum. Ps. 110, 1.
Matth.-22, 43. Hebr. 1,7.

*110

CAPUT IL

" "r'rp "jpi !?W 3* W? 23-

Thronus tuus, o Deus! in saeculum et perpetuum,

virga xquitatis virga regni tui. Dilexisti justitiam, et
odisti inkpiitatem; propterea unxit , Deus! Deus
tuus oleo laetitiae pra; consorbus tuis Ps. 45,7. Hebr. 1,8.

by mwi vim - p uV-iV iV-b 24.

SDlVttH " 1123 W N^s 122 pn 12
Quia parvulus natus est nobis, filius dafus est
nobis, et erit principalis super humerum ejus, et vocabitur nomen ejus ' Admirabais, Consiliarius , Dcus
fortis, Pater ternitatis, Princeps pacis. Is. 9, 5.
" '2XV 5 nS2i Ui'2 25.
lu die illa erit Germen Jehov in decore et gloria,
Isa 4, 2.

-V

'!
cam
2.
.-I -"
-
| ^
| .t fu"!
5
'.
-
In diebiis illis et 41 tempore illo Germinare faciam
ipsi David Germen Justiti. Jer. 33, 15. & 23, 5.

WpTX
1.
'
1'
fteWT
27.
I.. . .
.
.1. .
r -,
,
Et hoc est nomen ejus, quo vocabunt (eum)
Jehova justitia nostra. Jer. 23, 6.

- ca^rnpi Vrap taw jrp as.

Roratc, cli! desuper et nubes plunt jstum,
aperiatur terra et germinet Salvatorem et Justitia- ori*tur simul. Isa. 45. 8.
.
.
.' 1

EXERCIT. SIVE APPLIC. REGULAR.

ill*

p ovu ; & \ 29. . #

Tantum in te est Dcus et non est amplius praeter

Deum. Vere tu es Dcus abseonditus Deus Israel
Salvator. Isa. 45, H. 15.
MATER MESSIJE VIRGO.

inn- tftn ran pV .

.
! bmw lato rwv^ p m^i mn
Ide dabit Dominus ipse vobis Signum : Ecce
Virgo gravida sjve praegnans et pariens filium ; et vocabis (Tu Virgo) nomen ejus Emmanuel. Is. 7, 14.

! dwp ' nyrtxi ' ntobto .

n^s'iTi hv : atoa m
nappa "iaa 4711 carpa
Tria sunt, quae abscondita sunt a me, et quartum
non novi; viam aquilae in clis, viam serpentis super
petram, viam navis in corde maris, et viam Viri in
Virgine. Prov. 30, 18. 19.
En quam praeclare SS. PP. omnes, alii quidem in
sensu . allegorico , alii etiam in literali , illud Ezech. 44.
de Virgnea Messiae Matre explicant:

- EW 8' t WTl 31.

"no
[ mm
' TT la

* Vtnto'-viV
.. . ... .... mm
: ' ''-

5 -310' * to:' N'toarrm

Porta haec clausa erit, non aperietur et vir non
ingredictur per eam, quoniam Jehova Deus Israel ingressuS est per eam ; eritque clausa. Princeps ; princeps
ipse sedebit in ea. Ezech. 44,2. 3.

#112
*

CAPUT IL
FINIS MES SIJE SPIRITU4LIS.

Tip ibsVi matin canrtei Stofi'i 1? 32.

' { N-331 51 tZJflnVl piS twfa
Ad consummandum praevaricationem , et ad fihiendum , pcccata , et ad expiandum iniquitatem et ad adducendum justitiara saeculorum et ad obsignandum
visionem et prophetam. Dan. 9, 24.

niT 12! ^ nirn pi rn .

traefc tfip1? - tri
rirrh tiarrroef nip- d^dkV im
Spiritus Domini Jehova super me, eo quod unxit
Dominus me, ad annuntiandum mansuetis misit me,
ut ligarem contritos corde, ad praedicandum captivis
libertatem, et vinctis apertionem carceris, ad proclamandum annum beneplaciti Jehovae. La. 61, 1. 2. Luc.4. 18.
ABVRNTUS MESSIjE INGLORIUS.

tpWiTT? frtm ) .
-iiarrVr 3D'"n w 1 #*
Exulta valde, filia Sion! jubila, filia Jerusalem.'
Ecce Rex tuus veniet.tibi, Justas et Salvator ipse,
Pauper, et equitans super asinum et super
filium asinarum (i. e. unius ex asinabus) Zach. 9,9.

ftin naVmx rtf'iWia bhfr 35.

Exspectatio Israel , Salvator ejus in tempore afflictionis! Quarc eris veluti peregrinus in terra, et tanquam viator declinavit ad pernoctandura, Jer. 14, 8.

EXERCIT. SIVE APPLIC. REGULAR.

113*

133 36.
Ego Vir, qui vidit paupertatem. Thren. 3,1.' '

1) >3M 37.
Et ego pauper et egenus. Ps. 40, 18.

PERSECUTIONEM PATIETUR.

sw i^nnarr tpA .
lirptfrtpi mir Vp inmota rnn
Quare tumultate' sunt gentes , et populi meditati
sunt inane ? Astiterunt reges terrae , et principes con
cilit! sunt in unum adversus Jehovam et adversus
Messiam Ejus. Ps. 2, 1. 2. Act. 4, 25.
VENMD ABITUR.

nirf ifitfn ? S103 [weVe nateTw iVpti*i 39.

T

|-

> l-r

. T .

...

.-

4H5 "^ "' "H? "*!? ^ "'T?1^??? '^?

fnic tVki nzpfcV narrara
-

Et appenderunt mercedem meam triginta argentis.

Et dixit Jehova ad me : projice am ad figulum ;
magnificum pretium, quo appretiatus sum ab eis. Et
tuli triginta argnteos et projeei illos in domum Do
mini ad figulum. Zach. 11, 12. 13.
CAPITUR.

/' id): rra nn <o.

Spiritus oris notri Christus Dominus captus est
in foveis eorum. Thren. 4, 20.
8

114

CAPUT IL
pEFORMABITUR ERITQUE INGLORIUS.

efwa aS yty ' 41.

Quemadmodum obstupuerunt super te multi, sic
coiTuptus pr viro aspectus ejus et forma ejus
filiis hominum. Isa. 52, 14.
CONSPUETUR, FLAGELLAITUR, ALTOSQUE
PRO NOBIS PATIETUR DOLORES.

P1T1 iTtoa 1 a'' Virn

; VMtfn tfa ^
Non est forma ei eque decor, et vidimus eum et
non {erat) aspectus, et desideravimus eum. Et {vi
dimus eum) despectum, contemptissimum virorum,
virum dolorum, expertum infirmitatem, et quasi abseondentem faciem a se; erat despectus et non reputavimus eum. Is. 53,2. 3.

'atooi 13 4.
wn 11 cayta 5 '
s 4:Vw4 lirons*
Ver languores nostros Ipse tulit, et dolores
nostros Ipse portavit. Et nos reputavimus Eum plagis
affectum, {Vulgata: quasi leprosum i. e. leprosi adinstar toto corpore flagellis et vulneribus -lividum)
percu-!sum Dei et humiliatum. Et Ipse vulneratus est
propter prvarication es nostras, attitus propter iniquitates nostras, castigatio pacis nostra; super Ipsum et
in livore Ejus medicatum est nobis. Ibid. v. 4.

EXERCIT, SIVE APPLIC. REGULAR.

115.

CRUCIFIGETUR.

\"\ 'T 44.

Foderunt maims meas et pedes meos. Ps. 22, 1,7.
LXX. topv^ttv %ua.T /a Koti irofbur fits.

"Vgi in rrtrty 45.

'Vk in * atff
1 ID'S
Dictum Jehovae : Et effundam super domum David,
et super habitatorem Jerusalem Spiritum gratiae et miserationum ct aspicient ad me, quem transfixerunt.
Zach. 12, 10. Jo. 19, 37.

ib'k -ifiKi nVten ntaen no 46.

\ wan
Quid plagae istae in manibus tuis? et dicet, quibus
percussus sum in domo diligentium me. Zach. 13, 6.
FELLE & ACETO POTABITUR.

' \ Vtb "f^Vl E'K'i 1 31 47.

Et dederunt in escam meam fel, et in siti mea
propinaverunt mihi acetum. Ps. 69, 22. Matlh. 27, 34.
OCCIDETUR.

nm 'b
Vrroi

&
4s.
*r V | vs
:
"TJ

- -.. r ! T>B ' x'bi

Sicut'agnus ad occisionem ducetur, et sicut ovis
coram tondentibus eam obmutuit, et non aperuit os
suum. Is. 53, 7. Act. S, 32.
nutfa 34 *'1 D'Ut? 5"5>3' 1 49.
Post hebdmadas sexaginta et duas occidetur
Messias. Dan. 9 , 26.

116

CAPUT . , ;

SUPER VESTIMENTA EJUS SORS MITTETR,

ib-'
iVS"
e!aVJ4>i
-^ v\rv so.
I
| -
:
- : vT | -x . - ;
Divident vestimenta mea sibi Ipsis et super vestem
meam projicient sortem. Ps. 22, 19. Jo. 19, 24.
CORPUS MESSIE SEPELETUR, ANIMA VERO
DESCENDET AD INFEROS.

inn-N'V Vixeb nctoa ararnos

t '
'1?
...
..
-, ,
Ideo lactatum est cor meum et exultavit gloria mea,
et caro mea habitabit condenter, quoniam non relinques animam meam in inferno, nee permittes San,ctui*
tuum videre corruptionem. Ps. 16, 9. Act. 2, 25. 13, 5.

GLORIOSE ITERUM RESURGET.

ma-wa wn 1 rrVjn S2.

|

'

y:

Jehova ascender fecisti ab inferno animam meam,

vivificasti me a descendentibus in foveam. Ps. 30, 4.
CONSCENDET COELOS.

D"!N3 '' ' Diiab 1^ S3.

Ascendisti in altum, captivam duxisti caplivitatem,
accepisti dona in hominibus. Ps. 68, 19. Ephes. 4, 8.
ADVENTUS MESSIJE.

I.

rrnstt w>! - aj? inj?5 54.

1 ... BWI . k^^i'm Q?V
*: $ qny raj* *$ft :jt : pit

EXERCIT. SIVE APPLIC. REGULAR.

117

>\ ^' ^ w .... ljpK*

I
- ': Vl> rt'*'C
N3,_b
15)
JEV vocavit Jacob filios suos, et dixit: Congregamini, et annual abo vobis, quod^eveniet vobis in
novissimo dierum .... Jehuda tu ! laudabunt te fratres
tui; manus tua in cervice inimlcorum tuorum; incurvabunt se tibi filii patris tui
Non recedet sceplrum
a Jehuda et Legislator de inter pedes ejus , donee veniat
Sciiilo et ei erit obedientia populorum. Gen. 49, 1.8. 10.
II.

vwap , btvn wi nap "131 pi .... ?

' rpwiaa pm -ifna ra .... ! a^stenb '
6< T-J'l? TjH??! qr^ Ettfctf
ez^uVj> - tfanto jty " onrfa
iv Q'btiT fltejbi rwnb 131 p
bw taw D'i ' rnwa
^nsi D'iiiTi * rm 3im
5 fWfta ??!1 '''
Et adhuc ego loquens in oratione \ et Vir Gabriel..'..
tangens me
et fecit intclligere me, et locuts est
mecum ct dixit: Daniel! nunc egressus sum, utfacerem
te intelligere intelligentiam .... et intellige verbum et
intellige visionem : Hebdomadae septuaginta decisse sunt
super populum tuum et super civitatem Sanctiialis tuae,

s-

*11S

CAPUT II.

ad consummandum praevaricationem , et ad finiendum

peccata, et ad expiandum iniquitatem, et ad adducendum justitiam saeculorum, et ad sigillandum visionem
et prophetam, et ad ungendum Sanctitatem Sanctitatum./ Et scies et intelliges ab exitu sermonis ad
iterum aedificandum Jerusalem usque ad Messiam Ducem hebdomadae septem et hebdmadas sexaginta et
duae: iterum aedificabitur platea et fossa et in angustia
temporum. Et post hebdmadas sexaginta duas occidetur Messias. Dan. 9, 21 26.

in. ;
'^ "iKip'sn 'a 56.
XiVn

-,
- - ^'
.
- 1
71'*
1
. - 1
: .

wi HP ..CZ3DW3
mi nsrnwi -
" ^1^>1
1; nias ^ T^Va ^'
] Vna
D$ 7 1WB31 i 12 1'
*

! 12
I *"

Quis ex vobis derelictus, qui vidit' domum istam

in gloria sua prima1? et quam vos videtis earn nunc?
Nonne illa, quasi nihil in oculis vestris?.. . Adhuc unum
pusillum ipsum, et ego tremefacio clos, et terram,
et mare, et aridam. Et tremefaciam omnes gentes,
et veniet Desiderium eunetarum gentium ; et implebo
domum hanc gloria, dicit Dominus exercituum. Major

EXERCIT. SIVE APPLIC. REGULAR.

119*

erit gloria domus istis novissimae, quam primae, et in

loco isto dabo pacem. Agg. 2, 3.6.7.9.
IV.

cannai ibvbn nVto' .

jhVw ' in*
j fli3s 1 trjaopn dak * rnan
Ecce ego mitto angelum meum et praeparabit viam
ante faciem meam ; et statim veniet ad templum suum
Dominator, quem vos quacritis, et Anglus foederis,
quem vos vultis. Ecce venit, dixit Dominus exercituum. Malach. 3, 1.
CAPUT III.

DE LEGE,
ABROGATIO LEGIS CETERIS & NOVJE LEGIS
SUBSTITUTIO.
PRMBICTA FUIT a JEREMA.

] ^] DK3 ' IW 58.

*6 * Vote^
berating

Din: '-
"

I
i
I ^ :
I /: v

-;
v
- -
v ^s

ina^xa pxa
Ecce dies veniunt , dicit Jehova : et feriam cum
domo Israel et cum domo Jehuda Fondus Novum,
non secundum fdus, quod pepigi cum paubus eorum
in die, quo apprehendi eorum manum, ut educerem
eos de terra ^Egypti Jer. 31, 31. 32. Hebr. 8, 8^ SUBSTITUTIO NOVM LEGIS PER MESSIAM.

Wi 1'' rpa cnV itpm .

*120

CAPUT III.

*nvn ?2 "reftf^ ^
*
: ist
I ' - 1 '
v -i
- T i v rao1
- j k'V
- -: wi

i '- a
Prophetam suscitabo eis de medio fratium eorum
sicut tu, et dabo verba mea in os ejus, et loquetur ad
eos omnia, quae ei praecepero. Et qui non obedient
verbis meis, quae loquetur in nomine meo, ego requiram ab eo. Deut. 18, 18. 19. Jo. 5, 43.
' 4W S EMT8 60.

TM

DTBltVi 1
7 D^Ti?

Diu

* -j
. F ..

s
v -
- : : v :

maw
Inclinate aurem vestram, et venite ad me, audite,
et vivet anima vestra, et feriam vobiscum pactum sempiternum. Ecce testem populis dedi eum, Du em,
Praeceptorem gentibus. Is. 55, 3.4. x
CTM ITOfe) 13B' Wrb 61.
Confirmabit autem (Messias Dux) pactum multis
hebdmada una. Dan. 9, 27.
libr-W.lWlIlbl
exspectabunt. Is. 42, 4.

64. Et legem ejus insulae

LEGIS NOVJE PROMULGATIO & ACCEPTATIO AB

ISAlA FUIT PRMDICTA.

tt toa awi nm 62.

" teai '- ,:
v
f. !-
j
:: '
-
- Vm
: : i trian
npVai *1 a?ir vVk -Vk i
iDjgfTa . * t*: wrso

EXERCIT. SIVF. APPLIC. REGULAR.

121*

Et erit in novissimo dierum, prseparatus erit mons

domus Jehovae in vrtice montium, et elevabitur prae
collibus : et confluent ad eum omnes gentes, et ibunt
populi multi et dicent : venite et ascendamus ad montem
Jehovae, ad domum Dei Jacob, et docebit nos vias
suas, et ambulabimus in semitis ejus, quia de Sion
exibit lex, et verbum Jehovae de Jerusalem. Is. 2, 2. 3.
ABROGATIO SACRIFICIORUM V.L.

2 63.

'

Et dimidia hebdmada faciet cessare Sacrificiura

et oblationem. Dan. 9, 27.
SUBSTITUTIO NOVI.

vu* Tira ofa 64.

canana
F

V y

- ~ |

V :

In die illa erit altare Jehovae in medio terrae

.Egypti. Is. 19, 19.

nf3S 1 VSn VT 65.

miatnS! tfaf : rtrren

oipar^aai b*i '
i 8 1 ' trisa w ^
Non est mihi voluntas in vobis, dixit Dominus
exercituum, et- munus non accipiam de manu vestra.
Nam ab ortu sous et usque ad ejus cccasum magnum
nomen meum inter gentes , et in omni loco sacrificatur
et oflertur nomini meo oblatio munda; quoniam mag
num noYnen meum in gentibus, dixit Dominus exer
cituum. Mal. 1, 10. 11.

COROLLARIUM,
de modo legendi scripta Judceorum Germanorum.
Judaei Germanice scribentes aut communi Hebraeorum , aut
peculiari charactere utuntur; utrumque tabula subjecta exhibet.
.

Germ.

Spiritus lenis

j)

>

h
u

s ab initio vocis

cb.

D .

7'5'

/*>

>

I'*
s

'3
D

>

<J /

) /D

f /'
?

>

-)

scb

VS.

''

Hebr.

J5

'

cb
1

s in medio etfine
' e

COROLLARIUM.

123

Litteras fi absque Raphe, et Judaei in Germnico

non scribunt, nisi in vocibus hebraicis hinc inde insortis.
, et pronuntiantur uty, v. DD est pf, ||D est qu, D est ss ,
est w, m est r, est y.

Si II , ante u occurrit, intersevitur

Vocales

Hi g

'/..!>

' i

Diphthongi.

ai, u

au
'1

ei , eu

ie,
)

Simplices itaque vocales saepe pro diphthongis pommtur.

In antiquis judaeorum germanorum libris usurpatur etiam ')
pro ci et il, nec non VI pro cu et ew. Dum vox a vocalibus
ac diphthongis incipit, aut iisdem terminatur, H praefigi aut
postponi solet

Hinc ab initio per lb, au per '|(5, ai, ei,

u, eu,per &, i per '0; in fine vero per M , au per >| ,

ai, ei, u, eu per ft exprimuntur.
Scribitur ergo : O'lfl 067 /

das Haus ").JJD"DD |" '

Pfeiffer 03g 7JI 7")^D |" i sein Pferd und Ochs

P13 |J>7 C)'(li/ auf den Baum 1)">.15 W] i die Frommigkeit JyVIg BMllJ/ Ztoez/ Ohren U'ip 1 Gf*7 JSU J'li/
sehe , dajj er aii/ (J'ICD "M>7 H'll flgUiy / stolz , wie
der Pfau 3>U'nb>7J> TD |T U'l |/ ' An fur
edelmthig - 7") (jJHfl "ID / -F/ei roacAf re/cA ^'1> |'/
Ewigkeit jjJJ'L'O 7./ >e </7/ 7') |^> .WD'U/
tiefe Schlnde ffneten sich ] J)J JJJB "yHjtfVH Dg7 /
o Aw wrde mir eine neue Qual!

124
*

COROLLARIUM.
Judxi antquiores vocalem inter duas consonas scribendam

saepe omittunt, ponuntque 113 pro |'3JO0 aut (flgTU/ tragen

pro |'0/ tagen Consonas in medio raro gemmant,
sed scribunt: ' pro '/ Himmel |' pro |>7
hoffen ab initio vocis pronuntiant ut sch, in fine ut s,
pro quo lectins nunc scribitur 0 Saepe etiam voces mutilant,
scribuntque 'jib pro 7-1 / und 'ij pro fifJb / also; >. Nee
non literam modo per a, modo per pronuntiant, quin
illam consuetis vocalibus Patach et Kamez muniant.

Pleniorem institutionem suppeditat (1)

irns ptpV
7 buti Hi i m)"7 0'7 7 p / 1 ^ iO"

/| mg ^'} q'ii >7. w

) li 7JI

Additac sunt libello :

ljw n-h re aaia1 ms / s>

uprraj
(I JTJE

GENESIS CAPUT XUX.

". \ C" .

125

Exercitiura I.

Versio germanica Capitis XLIX. libri Genesis , quam dedit

Moses Mendelssohn in oWJl n^lfl^O ?

: bsiim ^ "SO ''m VDM'J vms : Tixai '

Usus est Mendelssohn consuetis Hebrxorum Uteris.

Jacobi testamentum et mors.

bh 1 "'"1! --^ a?3T *np>i

'1 j dwi . " 2
731m ! ^ &*^ Whh
tin riNto -yr w nb 4

j:

|v

-i

j-

-r:

'a-.|-

j-|

mV?n '' -rrbp *

' /
nVj>

_s
< '
; 1"?
j- -
' - I '
: -
>
MTW
T? 3
CS

tfK 7
f ti ?|
'j
.*
_|
:
v
:

: Vmsr3 carato cpV-s ' *

; 7"N 1-\1 jCn Tirp " ' ?' (X)
: ]" pOBVBO ]yt px -pix nu / -p'x *4i "px
m?'1 wx / ", /oiyn ijin ()
'^ t"'3 13,> w <*> ' 1K ^"w "|>
i"HVIl JK "pWXlXB / 1" ' ^'N 131N i BNIp
> ;"1' ] ^'
]5> / )3" < * "Wttti N^t
i ' ] < / "
i "m'a " ^V naix () -' irt
(1) :11 11 -un ",'{<
31> ' ! ibyyt " " bni ^
^' 'inj " " -^ 1: >
v ]bb'iinwB ' ^ /; ]? xv 1
' nj> i?t jnxJ: imx x"t 1>18 cd :

* 126

GENES. CAP. XLIX.

I rjb 4inn? ^ajte -& rp : :jh> rtwr

9 -i ! nbs? spB rmv fPTO 113 5
to . " "lontV } ' > osVdi
jdtsp. imp iVi riV' i!> nVi
ii 1? > Ian ' -fVi !> isaV 'ion
i2 DW 'Vbn : rtrae '
13 11*1 IW Mrf? KVT W> D^ sn'nV tar

'?
. sil ' ra tm - -onto
m1! ^oV insu 1 : - 1 '
. 16 'D3 "! 1SJ)

5 ^

pis jVunoi > Vni T>N / or is pi na nns

VT !!11 N11 "BN () 1 J1 ]K1BB1 IHN
ow*. uni jppsi OST s usn " / pn^iri tptj ir!
DTD 11 "W () :1BNS 83"! lTPp N'T T"T pJ IS
iy / wi kit jyn just pa _! "1
TIW *11> 1D>S 1 OOiS 4"t il'1*4 ^ ''"' ^4?
TV41 .) V1 l*"1 F1 ^ "wi '.W?
(pig pur ym-it ]kS) b5?j it i mini jj<s pun run
iDWp ribiB "]w cjibtt^i p-mrr) tv Ta /5 p"t tt
)1 ]x Dira iv (i; ijVfflOKtiB caniN 12 7 ip"}>"6 uin
'V? /pT j'^ry i"t 11 k>t ]N ijiN./]Vbig }j"T ptaei""
( ai ) : uxm f1T 11"'15 '1'1 ^3 ' '11 -N ^ ^i*1'
JNB D"ll ?2 )5 tZSIN 1J1N / ]1 JN pilS ] DIN 01
im iy / '' m iSin dn j>iit ( ai ) ; ^
( ) : ' ] lout laut in < jrV su / j"i ifcsn
() !1> ^>9 JTlTS / 1311113 pis DPS 1501
Kl / SUT UsV ! T>3ili SHI 1 Sil nny:MS Sill MST iy
tZDIK 1S3BBJ11 11S1.T TO PSID 012 )in 1B1B " 1 iD3i'J
piiais. n i3"s sin /ptsaii |sixsj ii"T ivii p (ra> fbiana
ijyii oyi pis 4:sVb jii pn iTii p (ii) :>sibi

GENES. CAP. XLIX.

127

wp sjnpef?. * Pan Sfe^i '-? is

! >
l~ "W
J-- 1
\ :
* : :
- 13
v

I \
| : 19

" irv im runt

" > ^

. ; iba 2i

7T'bi) ' nf rvs

^ 22

' 1 ' fmta ' ! tisn 24

luc *$ n'a Vsa ! Vus* njh ' aiW1 25
1 hin D'au mbna no
hv naa t carm 26
ftr tftfib Win dVi> ' t? ' :
'

.< ;

- - ; I -

j:-

5 vm
| v
i n&TpVi
:' :
-15>5 fi i * 1** "^ "1*
> " (1) SDWrtI ' " " /0"3
<!> !1 TNB ' (1) ! ! 1 / VN 1ENn
Nil ) !} "' PK TT"! TJN ; ]&>-
Vt<ii '> v ' ^ 1 noy jnS
lyim vros^B " bpn ^nsi nay in'i'UBOib
C3N 1" ' "N BPN 4OP (33) ! "1 JIJH ^
p3"S pt () nx'iB ^i na1 jff"ie >
(13) ! ]5"> OT /p'N JONH N1! i B"1B 1 i ]l*
/:> on' nrt HIN ^BiN / pit
] ( 1) iwri ] n
nS ( ) i 1" "wn ^ iBBT'a /
] / "1 ]1> TT 1 / BTBiSS 5" iBBtO 1
] ' ] ' ) "55-
JBo-na ] pyyt " / ' - ^ ? ' /
>* ]1 B1BNS :" ( 13 ) : ^" w
> } ]> " ]?

128

GENES. CAP. XLIX.

2f \hhiD pVrr \ -i> bstfi ipsa tn& iwa

28 * cme' Vito" *' rharha
instas nef b^c dik nw
29 %-Vk
api
os:
' ir v:|v
-: erb*
._-! "&)
*
<- uha
-
j- :- !
I

rhsp misa - vn-Vx * rap

30 wVsprcft*
ibsosn
Hitos
i'

/" :
v -:
-" i
s":
v -i
: I* |-- ? was p83
3i -t-w nap ' ; -1? fies?
- ' ' 32 rnfen 'nia? '
- > feyn 1' mjani
j part*
| : 1
i vjT yin
\r:
*< v rVji
r - *1
' J :{ n
w
BBDi' ue'in bt v1** ?^* nt ' WW ^ SOT ]N
(ta? yrma pt tdjin ^ en " *pN /;axp
tj> ^kii "nw-n pN , ],|a''
in en () bvn '"a i? ^ : /'
-in- -| >ttbN / obisiB' 'aw*) )T>j>iix >t4 pNTis
in / pyyt ii jw / **>t .' naiN |JtTN o^a hdno
JJ-'T T>1N n'N 2M 1J> () t T "W '43:WT /]TVfl ->
X"N ,pbNB C3J"a W 1 T>N />X10B TJ1N psj?>
pN 'SVm / 'byn ti ]'N / ^ a"B N"a > "
DIN ( " l'N (>) ' inS? ]Vin D}>T
nu / 1 ">ijnV d'n' ' i4iaa ins bi btin
-aij> 1 -i ^ jitS? in i^j'S bt
4Vi5 njiN camaN nt pnh >! cn!>) :
ns **it naiN pnri N't / me
nbys cab) :1 nsb 7N ,< wbswki hin <
(ib) ! ' JJ>tJNB 11? 1** T.1NT 'Vn N'T T31N
lint -iv 1 / jajM pwV jjn "
pp>?D p"t IE TWIT TJ1N TiBTB (B33 J'N JBBNPX ,0">
! pNDAjnk
*

129*
Exercitium IL

Fabula, quae sequitur, scripta est proprio Judseorum Ger

manorum charactere , . eamque exhibe IJ^IS |7 5
fascic. I. p. 6S 79.

. DNN.T DWU41 K"3

sasapJpTn isn

/" |JO" qw "w )& 1 ~>w qw uoj im

\ 21 1 7 > 1>7" A3" .">' |" (II
0^7 & J'en '7 '7 eh 7 p'a .*))
& o7 ' "wro 3'jj)p )7 !*) j)7")'Aj '7 7:m '1
1 *' |T & ">J> ' |Jaip 0^7 '
" OJJ7J'p >>7 |J)inIII}Jg |jrjJSBjnO !0 '7 7 / ^3J'7
/ ->Klf 05(*1'1 *7"1 "WJ" b"l 07 "
| JU" ]I4J .1 ID ; J'l* 3'11> [DJ \DD$Dl
' "Ml q'"> ' ">'i'D / P&P l7 TilS |"J Olh / -17
-m jaJp ")^o'7 T7 ' / 7j/)i / (
7JI <1&& |">"-*^ -W- " / pgp' "Vijlfl
/li'VmptpmO ^0" 3'7to 1 ^Jp p.Tr 3'fa ^3Jp "
|7 |! "'' & 21 7 / 'VWT Cn>7JIU>3 |l
'H p / &! ' Gb7 / 1" -vu; (* |i>7 7
o'ib n ' * -pi iiw / p ii |' 7 jwuo ii ]i
'7" "tt>7 7. " " "L'J " . | "7

Abbas, mit dem Zunahmen der Grosse, Knig von

Persien , war einst auf der Jagd verirret. -Er kam auf einen
Berg, wo ein Hirtenknabe eine Heerde Schafe weidete. Der
Knabe sass unter einem Baum und bliess. die Flte. Die
ssse Melodie des Liedes und die Neugierde lockte den Knig
Wher hinzu. &c. ' \

. '

i3

. irr

7 pjnn'b ci "uuinp ">, b'7 / ) JO"b b'H

pj'hlp |' / ^13^D 7'n7-)J> OJOJfcja I" |'b 1 1 1 p7(J2
jamla gz /twu 1 7:1 1"> ]bp '
|bB pjJ"b li 151. jabjp ">J7 J1 7>l
? ">j> /">^ai-7'*o |> - o'ib
")^"!?-> ! li |' J>3b 7.31 /> 'I JJWb2 7
'^'"^ pWbd ")U ]', '7 ; p7JJ>3ID J>iib W3 'ib
j'b u'rajp 7JI j)'no / |*iu'i pj c wpy'ityiLVM pcbj
/ '7 | 7.31b "'^' /WW pjOl
7JW / pi 1' '7 /jiiie '^
7 ' '7 , - 22p cw wh'J * ]1
3"iC'Jb pU'Bbj1 ' 7 pDOjrVJW pb " (
1,-,'7 JttJ 7'! "5J> C'i b'J |7 U'^'i'JJW'bJI JUZ TWI ,
Cb7 / Aip eojn b'7 pimi \ jaj pi.ib.ija
" ")J '1 7?7 7 7")1 li ] 7 pthj>5
'7 /' 5'J >11> ">J>7 7 p7 p7JJ3l pO'7 piib
,' - b'J J)7J pj'fo'M ")>
li TJ^bTM '-- PJJ7 |' 7Jb pifes ">
'" ( |" ">w 7 -.

li y'mt -) -:; - "'

\>&)

'1 J" > 7:1b |'b ! ajo 'ib 7:1b / |ip

"wj'im ^''
OJ>7 / 7bU? 7.31b / 3'lp 6 -)J)0'7 TXJCJ p'fcpb pii
b'7 / \yyp-)t2in lupbi OJ>7 ) b'7 |'B> / pn'b
OJ) *0 JTOb b'll pUCO'B Eb7 / U1Jt'l7ja OJ
/p'nL'C'H HB 1-!) i'Dnjnil ' 7 "
7 b'Ji / pp'iip->j> li |' i'CJ |j'Tu?bAx . f'q 7Jib ;'
CO (JXJLWI -))^ pj" hJ . -MCfjil -p.^ni3 (b |^'->17
7"5!> J>7-)lbll 7'U ^^ ' 7^b / & J)7JB

 iyi

131

*iw |>7 | pKtwhs!) 7'1 |-> *>1 wi

: ou l'j oukj w '7 / | -
|i!> |:>3 ~> j'7 ' rni'uwm
/| ii haw |31 pjb ,>1 >. -
/JHUen |JH40hp^3 P'i ")'0"p |^?'p-)' ]c> p7
l'J bogt "W7 '' ' |J07 7.21
|^ J'.33""tt> |^( 7 |) 7,la "MI 31 /|..'

q'i 17-> ' 7d i'B : 7ji (WWW

0ll / "H G>7 ' |' ~)2 1 i "\! |^7
7JI / |'7|| ' pcbcM^D 4 pHilMff J)7J" 20"
1 ">." I'D 1 ")J> "OTTUsa |"). |^7 |'
'^ JWJ 7JI /H'! |0 /13'13. |i>7H.3n "
ci ">

l^e' ")'' |> |'ckti \ ^ 3')

*1 i3sto',">j> i)im 77 7 /) p7 i j)3:p nii'pM |"(

'Hhll / |"-30 tt'7 > ID JWJJp $N "'' i>3')E^H
fD ''^' |J>7 *)J |i>ll /|\ >130' '* (z

o / |"J'iT WJi'p pii |^ coto ? jilnjitua

JtnD |JJp'3 |q'r)hi 13' 7JI / !")> H.* >70'' ' |'
130 17 / |JT7TJI 701p UO'B "". "7 / . 'I : '01 "
|iU>"VB I 'ft 0'7 0'3 J'tt 701 /|0 13 |7
" |'1 I"! |7 / ' pb"DJ> >| - -
|0"1 / 0>7TII |"J DJ) "frxVSl 'If / i'37^3 " |'
'' 7ID0I JJO"! ti' AJ) i\x C'i aei |lhfi p7J
|U 7'

7JW1 -)2 y 130' p3i)| | / "U> 70 / ")")

tin\y ">S1 f> \S1 7:ih O^iD ''' Di)7 3'1 '7 L"'">'3
^" PW'7 > ")^ ~) Jt3"iT 1 ^ 17 |!7
11^ 0^"7 p>JpD |0"7 17 |1 i\SVA -iXV2

uoJIi '-.:

132

. ! Ti

WW "> / ^JiWOpill H! pi ^^ pj?7 1 13 '7

"ttWWpibli1 '7 .} pi'7.' 0>7 7)5 7.21 / pv
' na 'ib i:m / |^:'!) " p ->ji
otmsi ] |'">: | 702? 7 /
Sim 7(}J"jp * I" |11'7 |JTC 7 ./
"* i'J3"i">J>B JU'n I' 0> VJ 07 / (^>Ct |''
CD' |"0' |" / |." |i'Wa7 D03'J . "
|0 I' 7'ltt ]'l 0) |1 /C3'7"ha J'l 1' 7:i 11>3.31&
/7jiO!} |" |>'"}>

un'j |'"> |>:1 |3c;iB

'UC0P |1' '7 pi /0'1 |"J I' ")!0"1 | 7^

| ! \sw | /|>7'> ii |>'->
CWJft ')! ">' 7'1 ' " )711 |->3 ">' 5
U3'J | *'5 '7 / '7 |>>7 |0 ^"
' 7.31 >|. p3'UB")'7fH}(<J ol
-)5'^ > ">>3">'3 "'' I "H / 03)
W7 7') - 1

' 010": ^O"MWe^3 "W oi

3J'Bl41 I" p' 0)11 / |10")1 7'J lulibjl 7 / 3JII"U (IVIli

|>-) b"iii wi i ">>7 ) p
71 ~>2 3J'3 ' " "MI |3C$l")3B | |")>0"
|3>) 7 '' | tf! "i"M 4* Do ' V3 '/ |>7 >">
*) / i>5uq l "i ^ ppncnjj 1 1 'i ?ioTini'B
7>3 '0'7 I' !" Chicly 7J ")>7'11 "MO 7': \)2
jH / * 7'0 " ' ^D3'> 6-7 7'tt ^'"'^
^!^3 >0'1 '0'7 |' W7 / 0^)fe |0"1* 0311
")2 '0'7 CW pTl ^" i ^7 "U^3 /
/7'7 3WC3 7' ' B'Jwvua |" ' ^ - < (" / !$
|ij i5 o c3'J i'3:bii
*)j)7 Jtbj)3 bj |MWfureiTB p^ (' (") 0'7
07 I^JBJ) li '7 / U"p3'C^ ")^ 7-,l / 7?

p.Mb l'0 WW 0)O"ll TD !7 ! 7JI / q'lb Jl 1 " '

">0"b 7Jlb 0>7"p 02 $ i 0) ~)2" i JOWMJWVn
|1'' '7 Obll / 2HW '7 |>->11 7 / '
||>> 701
pi 7' JWKI ' 7P 701)5 /) . ox'fe
jjofe ( "W ' 'fe ofe /few |0>uun7
po>ob q'ib ob22b ~ " ]' ofe ! ' "' : j^Diy
' i'0'7 ( / ' 7' / q">uob >-
efe / |oabu7 po>7U"t 7'b ' | m \xvy
/1)"70' |0)3')'! ">0>0" 7 D7 >1" >>" |"
0> ")J> G7 ofe /' li "5bH*lQTB '' ">0 7.31b
") DO) DOTH 17 7'lb / i 7'b \ |0H*T0J0 05
pn/j ")% joo'It^d o>oo" |'b ' ]' 70ib /|> 135
P'b ufe /OJ'l^h >157 ->" |'b ' Wl /|0>Ebj |
' ">bll 00>$ O0>07 Elfe-'

oo> |> li a |onp o?ife 70ib ''? 'fe

/Jb ' OJ) 00>1 701b /D'Ib 7ip |J ' " 00>3"ll
017 b'7 701b 7"0 W>7 ' |0>30> ">0 |00"j J'b)
' |0>70> |0>O'7 |0 J'! JO-'UObp tt' 701b / |0> pbl> U'H |0
">0ttl ^ b'7 $00 701b , 0>0] ! 'fe |0>!->0> WM
PW'I 7 701b / )01 po>0"J b3 701b oa' / JJtfJOWU
0-) P0>0f q'Ib -)0>070TOb piiw b'7 (i'jpi |0 o>7mj
)701 p'b 7p 70ib / i"I o>0"; li'ui'C'^a ctiw nn "owu"
'fe ^'3')1 / jj7> 0^7 / wk no1 ti uU'ico ")^7

134

li 0">>..)1} DJU" 'OD '7 13' 1799 0">' . "UM! D'S

7 pi /7fell |.7 J' -^ )' j^37Hiy I) ,7>
* 'I " \ WJ 7JI nip .inn'
="' pin |b 7" 701 / '! JWbTH > VOIP } l^'-K
" / ,. CliS |7 j* 7 "*
oi'S i'j GH7 / '! awa'ia pp-inc? " uo'o q' 7w5
vre t$j i li oJ >) "\> |o *wji 7'j >
70U U'H 0'1 '\ ") > 13") 7 / J^3'-)ID*I
p2J> 7*
1 " 7JI / P'iwi '7 7 ; 7&$1 |" "*
p7 | ' JD7jp "AO'icCy |> |aWp 7 UCgOT
J)Upl '13 |> 70^1 '7 |)> 0Jl5 0^7 .
OWI > 'Il / -) \$ ">0'7 "UO" 701 / lh.OT 03'"
"> oj> , / pipjjtfi li 7: / 30i7ip udsd $3i
'7 02 7 / ClJ |7 / ) li P3D WTftU 0>3J ' "
7JI / !2 pyw 'nDOW 2" '
p^7J'p jyw *)WIH .J'iin&i JO"
07 |0 pjtf -D pp DHU J7.V "7 qn "
fyj": iw 3J'3 'no | "isi \m " 701 / |:>5utj0
/jiWI-)0'h JW & pj>7 \1 15' ^upj7 /|1 pj>70'p
">A3"1 JJ "M> $! / ( pjilMfl J" ' 1 '
cm es m - |"i / ->>
2 ") i \$21 li 01 \ |J>7 / Um OS ")11 *
|W p^7J}I / " pWl |iD0np ^7( |71' p7 "5
OAUO'TD "} 1J> ' W1 |J>InBDHJ> |1303.W pJ" |i?JW |^7)'
")^jDn>i: ^ / 'S^J
^ 7 " / L'(T ( X3C " \ 0^0'7 )* D7 7
|W)W a " W3n")J b'7 pi7 ^ D^C7 ->
r

0^")1 |.

/
135

D^liOpJjn arm ; ' '

yfitfi ' pi7 " ' JIO'J^D WV
/ pmi ty pjni)JD3g 0J>7 P'f*
I 7J8W | fOgfolUtf 7'1 |*7 0'l& fJOD ) *).17 Sg7
( |7 |KD J'I "W / JUUgHbU pj)J" 7JI / |">
ista 130J" | ij ^uoj'7 i' irud'oja pjOD tm
.2? |.'7'> "U>J" " | OCT p7")JX) |7 U'H 1
|. jfo7j#wa 1 i |' ->.> / u'bmo' ito j" /
TOW 7JI / 13'1> "W>UO")i" ' (J>3ni5 |. ofc
| " "> / i'jnc -m 7'w pi*
77 137 ' M / |' 133'0 "UJ |7 / 7*
I' ' 1)'0 / 707 |T( I3&Z 7-Jt i |tfU ' TfB
| ii jam b'7
"M3gB!p3 7:ib 0J>13B "VI' /|tt *>VJ -X 3JB / "Mfl'7p| ,
7' E7 / '' 130' DJV 13""' |11)|*1| 13' 7,' p3l
" -*7 ' |' -*
/| I \212WW DIW3J>3 / ]' >> 7' 71* ( JIWW 7*
' |7 | 7'^

\ |' >7.3 ?

i > / |p |*7" |"iceiiua >7 7'" '" ' pa*wJE

| ij "3 | ' Miitooenjrrw'
/Ohtiru:^ 7'1 "^ '3 ' l^J'">D 7 ^8> f?1 ^ w ''
fJOD " 7JI / || 07 O I .2'7 1
" ^j"b q'w jt "w 'i / Tbii ^ pmj -)7'i
T^SC )' OO 130' / ">J> > i ">^! B'7 |J7!p
/^ii3ip ^' jnmu * >1! ^ \> 7j'i
)71^ |9 \\ \>\>07 ) 7J' 0'7 7JI
-")D 11"7 ' |" DO' 5Beeng336J ">^J"H |' WW"
7 " / 136 ^133^13 7^(13 J)J" 0J)7 / ^'ip'D

136

^ iTDttjVPB)

* * ' ( |j>jb i "> ->> 7 / ui'j^a

JJ7Uep)7 7JJ'W 7J'J > fjno 7J' 'I JJ'II \>") 7^1
jiVWp \2ly pj" pi |iT '1 |>U'3 7j J>JUp pi3 '! |!
|A5>'0 li 7 7-1 701 / ufe |>3 7,' |7 / pnii 7B3 " 'l
( fHJKD
\V)X p'ip 7 / |Dp^tJ" 13")'' '7 |^e^7J'( JW "W7
/"If jyVIIJ' }'2ljll |HD "VVl " j' "W>7 /fjnD W "\D7
|J7ll3 7J^D'IU 1 ">' 15' 7 / (7K0 0IJ7 "> l)J\TU>
< |.1!0. li I'D Hl ]HJ / I^JiDDID^D 7 'H .
b"l|j W *)J

|yV4}ll>3 7J'p J0"M> 7 ' 71

1 /012 *37 W j O" "M)7 (7 |D / J >dr>D

7"3 '7 / ' *$2 yynht & " ^*

^UDttLD^D "' f:h (*5 |J!7 b'I'HBD -.'

'p3'J(pp OOTD "> 1 fJnD "tt0'7 701

 mi

vm

# putnpjm
.': - i
, v|v : iViw
v. :- r-
> - '
J;. - ir
i'h lanV* "ion'? '

->

nS pB HllVifl VlVsl " "< W> is

ol or ^1' imni i Thxpriw i9
( TfeTBl 71'1 tVi l 31Wflt 20
:m iVin rftrnu tVh Vbi i - 21

tV1i1
nh
""

1313
1
32
|. T
...
y.
_. .
.
...
J.
...
|..
")7>bb) )'?) WW) WB .)"> W7 'fDS 0)3D

VII
1
-
-ti- J
'aw

j-
v- -
y: i:
it
'pm? itnbnrbp
"
eawfr
wap

I -I I"
5* :
IV
i
'i w - ^-^ wmS Vsik Vtn tari
Vlwb ' aWa ^
7 crpb rniawrVin nVwrrVp biotas fiNTi

vr i '
^: vtnV
*: 731
J-; te
v-.i" &

Ir-

i te
I -:|- *jW,>i
:
' ': 1?
-v.: Van
- -tttfn
i- i Vito'a
: :
9 jt3p '3 D1V1 D*1J> DSJTtVdI # "!
j..r_ .

. -

- .

<T..._

,...,

. T .

TfVlffl
' : -
' v.: : "'-^
>-
!
: nV^W
Ir v v^v ItiV&STflA
j v -t

- io w
7i5na
'
maulan
mm
dm
i

* '
: v -: I
v
j-:.
I* v.-r-nano - D'pnV rnsfb
Divi nm d^? iai'pa -wai opa
il fn* dh) ' " DirrVs nah
' Vms -V &
T*"ipi Vrnrtlw Vbto" " '
12 >-
.":|
-.. -i Hb
v v
j--- '
I i- mi
< . i-
vjr
y: d
v
^ ]V film 7m -low jnroia rnnrnb "
i3 , ' ' iVtwi - -^
14 "Vn CWan i 13 | nirp 7
DfM V'a nV N'b lux rnrr
is sa 3"tD'ab mm : bxito'3 iao np'i
'8 WlV '' ^ '3 &

V i - :

9 V

(.':-:

J" ;

It

t<t;

-:

jt -

|- t ;

1' t

i6 nVfrrn rasa i ' ) 1?

;|

WlB'ni

|.

VT ;

VI

ahp Wa* mi Vw da nnpi a aw

Vm 31D 1 1 "'3 13 1>

'

V" I '

'" - * ' :

. * s

'J ,

"I" *

prfcKjfl

vsn'

;
at
I / - 1
'*" :|' t : :
Dpii wlVsna np3n~>i4 ,*
nefttfi tt^-Vn na^i hptw '
- pVjntfi* matin \ is
I 1 K'yi '!,1 blJJOTD'e' TU1! '

\, -

V-rr

\"

<-

Ar

'

"
9"731

v
. .
; j 11

v. - 1^

-|
. 131
- 16

?'' \ < "!? ir

V ppn wf3fl"^K " 1 '*.
" "ai V win "ip' iP va ' is
owi " -
I -

VT-

y-r .

CAPUT IV.
Boas , servato patrum ritu j Rutin Moabitidem
uxorem ducit, et Obed, Davidis avum, ex ea gignit.
US
12J>
13
1
Qti
DU"!
'

TUM
JV }
V*
<*

" *
-r
VJ"

JTT
-

i3B*iw ' .tvhd Wi

i 8-13 t^i d*3k nitoi) np'i 2
ibufVitb
^
--
(Hin

V'ab na'i
I v v v:|v
v :
yv -: .
> - : v

mte
: '
j-T 4w
--- ?
|
: &
v-
-'||
JT | 4
'Vjn-DX TBJ) "1331 0' 133 ixb

^ 1 ^ ' kVdsi "'5>

Ta'ioien
; Vs3
'-'
*
(
s
v
j(; v ,; |
V. V- *v-:| ft
:
-ai'3
I:

a . rtn '

23 -) Dpbb "
123
3'fl1
DW
T2P
,r
_.
...
... v._
. . IJ. I.
CAPUT

III.

Ruth, suadente socru, Boasum jure affiuitatis de

connubio interpellt.

*6
2 * ' i -*-'< iTtta
'cyistoin Tir "
s 3 *bm tpVp Tffaato '1 i : nVVn
' '

4 TPi ! 1 tffes nu tfvb tptVk

'~ es naiparrm fjtpi
' ns r wni irotfi wfana jtVi
j-

:\\-

j-

j-

:|

'p^k6.s 1 ' 'ni&sriti* rnV Tttfm

7 -'

"1_ .1

?
Bjttn
. s ._
- <
I
-i
--
:
> :

1 33*jV tan 1 *
8 Tvrn
-|?
*
vpi
'1pfiVin
Vani
-:|
j--:| :|F :. \r : :-jg - 1'1 : - ' rato
^ wp
lo > 1 la^'1 ; '
^-' ^^^ ^ ^
ios V3 ''- '^ 5 <] -
' ' ^ iVtiwk '
; jr-

! - ;

< ; -|-

I V -;

Vf

&. \ T5 ^!? 4P* """"S *35 1

i oto'1?' ^' njnn "1' dtVn *1 Ttriibia
Hi.t opa nbVo' trrotoa wn nVys nfrr dW
luK'ni iYB33-rihn rcfonV man' Wnto1 \i>x
-by ! ' > * ^
^atw
arinsc"

'Vj :
'
v
1|

(.- - :
j iv
Cl I*-- j .
tanVrrm aVn * !
- ' isa ' ' nVaai
' 'in

tapr
s 11
1

Vp
-1':
' v
|- v,- : -J '
61 bpVn

w iVto'rrVtf
nai'
!
* --:|*-;->
. /
I
-:
I . : -# ! -1 *6 lpVi
! , DnWD ' VP1 1
Nttlni ' 1 1 > 131
1? narirn 5 r- -nnirnK ^'
ny 1 fcaivi -filan
iai> rmntitk m tins

: ^
v
- !
- I Di'-
vr lay
** w
s- T id
' -: ''
- - d
<
"tnx i^on awtfb its' ' 1 ^
^ 9 ' rb ^- '^
1- i una -" "'}^ '
73 iVs-d ii) ^' '' &5 ^K

j"

<-

i\-

I-

I,* :

: -

j-

A"t:jv

|-

!<.:

v -1

v -

;|

->

J -

* -

4" ~ l

12
13 '

v.

i4
"

is
e
ir
18 '
ig

>.-

20

- - : .

, - 1".

( >,

2i
"

^ na ^ -Vx *) pVik Ttoh 22

-

*-|

tul'

/-

I-

V -J

V lT -

n mi
CAPUT

IL

3'

Ruth spicas in agro legens a Boaso humanissime

excipitur.

2 rgj?j~W
1
4*1'
-:!- '
- 5 TP2
-I 1'1
v : lbffb
'* ~:

- ib'k inn ^' mtePi

v.

j : -

-;

- Iv ?-

jt':

./

:|-

<r

-r

*'" r 'v.-

rnton npVn v1 ^ ^n misa

4 srvsa i ^ nnwiaa "ios wsV
1 lb nstfn 1 onarfpV Tatfn $
s cananwr^p irwb Tetfn ->
6 w i
ntoa wop ' "iax'-
TS0M1 tmartu ' j 1
^- ^^
-' ' '
^33jn*V.ta "V* ?*?3 *%? $?bfrto? ^3
r\vx 'flW war kwi
ib'k ^ roSm
11 Wl i ?3 ^3y in > $
-ris - S V 1 r$ ipifn bi

N m

najn lpaA nV
1 >

'

* tfNb 4PUW '3. *? ' ' ! WtStib 12

* 1 * nVVh VPM >VlD>

& ? & "73? naitoflipVn = 1
inb * mraV

|-

J-

v:

'1 TJ? >1 fip arn '' 14"

" 11 ! ->1 bsisj is

' 'TW ?31' nvfarVi 1"
-bu "> prwu Ti3T)V '"-^ -'1 is
IVVkI
l.v_
|.. TH>
._
ij..-
i . T vSfl
T, 1K31
-:- ^'^
I
: ( ife'K
v -
W rto 13?k Del infto s Mb i7
Kifii irai va Tir ' nw rtbi >V . is
"Qlb VtfW ? ' ^
vh 1? ira 1-$ orwi 19
' 11 tnVp izan'?
V ?!? ^ ^ " loon ? 2
/ -:

:vr-

' v

-;

< -

v v

j-

Dpm ^ ^ W Hi ^ '10' 1 Na 21

le " - ' 'V rcMiMi 1 '

rij?
T
- 1
< -J - | ifliv.na
|
;| sumv rft
|i
(
^ ' ws 3Sia 'itoa
i

? opfc -

hi
<;:

'..-

Libellus

;-.

:<

RUTH.

CAPUT

I.

*.

..

linielech Bethlehemita ob'famem cum familia sua

in#egiouem Moabitarum emigrat, ubi cum duobus filiis, |
Cui uxres Moabiticas duxerant, moritur. Altera
. . > earum, Ruth, socram Nomi .Bethlehemum revertentem comitatur. ''

* >' -)

w O'usteih
sts'^a
?
I ;.
I VAT
(, / c|r
! | J :
"
:|
' iwb niwonb '
2 OBfl ' 1 DOT ^ ' E3U ;5 Y33
>' - ^'Vtfi T'Vna 1>->
3 >#, nVa^M 1 ! aanwr - ^'
J i

.-:' I-

>

j- :

vjv

'4 ' DhV *! 1 * * "iMtfm

"! D - DB1 DO"
,

vyv :

J"-

v - -

j" t

s,

V Wti rrsi rtVna * ? "

6 njsa -i son apm rwtow. mV1
'

'I'

": * i

<*""

"

4i

-:

1-

4V

'<-

j-r

/.-.

vvt

J :

V .
< istna
><- |. 1
-
j. , .
|
<
*
7 '
to'm
aiwrna
Mim
i

;|
JV -:
7.
.. ..|
^..
.
-
13
/V
V, 3iV
_ . -
F;-'"
(j- - i
**
1
J" 1
nett rwVs tb'V > '1 t
* Qfftos? " DDSjj 1 ; ' '1?
VT

-:

tj

jv -i|-

TV

j~

v 1

<

T-l-r

-j-

J"

9 71 dV rrfrp .' '

5 ^1 ! )h) > "
^:
'TirjE

7*? 787 7*

<

tM--0*s f da-'

//

-Ce*/ 1*/*&*&^^**&-*

* /s - .

tl/\c/Jjb

^ S*

'\

>. .-".V

1 V