Kopia dla Superman

Wszelkie prawa zastrzeone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci

lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Wykonywanie kopii metod kserograficzn, fotograficzn, a take
kopiowanie ksiki na noniku filmowym, magnetycznym lub innym
powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami
firmowymi bd towarowymi ich wacicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte
w tej ksice informacje byy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej
odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne
naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo
HELION nie ponosz rwnie adnej odpowiedzialnoci za ewentualne
szkody wynike z wykorzystania informacji zawartych w ksice.
Redaktor prowadzcy: Barbara Gancarz-Wjcicka
Fotografia na okadce: Arkadiusz Wiedeski
Wydawnictwo HELION
ul. Kociuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: onepress@onepress.pl
WWW: http://onepress.pl (ksigarnia internetowa, katalog ksiek)
Drogi Czytelniku!
Jeeli chcesz oceni t ksik, zajrzyj pod adres
http://onepress.pl/user/opinie/succes_ebook
Moesz tam wpisa swoje uwagi, spostrzeenia, recenzj.
ISBN: 978-83-283-0668-4
Copyright Helion 2015

Kopia dla Superman

Pole ksik na Facebook.com

Ksigarnia internetowa

Kup w wersji papierowej

Lubi to! Nasza spoeczno

Oce ksik

Dedykuj t ksik buntownikom, ktrzy w imi

samorealizacji i wiary w to, e wiat jest czym wikszym
ni to, co w nim zastali, s gotowi zaryzykowa wszystko
i sprzeciwi si zasadom. Bo to Wy zmieniacie wiat.
Stwrz ycie, w ktrym jeste najlepsz wersj siebie,
masz to, czego pragniesz, pomagasz innym i zmieniasz wiat.

Kopia dla Superman

Kopia dla Superman

Spis treci
1 Success and Change
Czym jest psychologia sukcesu?
Dlaczego sukces?
Dlaczego nie osigamy sukcesu?
Czynniki sukcesu
Z czego skada si czowiek?
Dualizm

2 Ego Management System

Ego
Role
Komponowanie osobowoci
M
Ojciec
Przedsibiorca
Nauczyciel
Przyjaciel
Obserwator

3 Time Management
Wysza inteligencja, czyli stany flow
Kim musisz si sta, by osign to, co chcesz?
Matryca stwarzania siebie
Cele
Jak zmierzy postp?

Kopia dla Superman

9
20
32
42
50
54
61

71
81
85
93
95
101
104
106
107
108

113
124
132
135
138
141

SPIS TRECI
Motywacja
Dystraktory

4 Inteligencja emocjonalna
Dlaczego inteligencja emocjonalna jest tak wana?
Czym s emocje?

142
147

151
158
159

5 Modelowanie

187

6 Epilog przyszo

199

Podsumowanie

wiczenia
Klasyczny feedback
Test kamery
Racjonalna Terapia Zachowa
Znajdywanie przekona
Rne perspektywy
Odzyskiwanie wypar
Technika trjkta
ciganie masek
Ego Management System
Wizja, misja i cel
Stwrz siebie
Okrelanie celw
Mierzenie efektywnoci
Planowanie w retrospektywie
Motywacja
Budowanie nawykw
Eliminacja dystraktorw
Przeciwdziaanie sabotaom
Alternatywny przebieg zdarzenia
Ulepszanie
Zmiana emocji wyobrani
Zmiana emocji ciaem
Akceptacja emocji
Odzyskiwanie rwnowagi emocjonalnej
Modelowanie wasnego geniuszu
Budowanie modelu

Kopia dla Superman

202

203
205
206
207
210
211
212
213
215
216
218
219
220
221
221
223
224
226
226
227
228
228
229
229
230
232
233

1
Success and Change

Kopia dla Superman

10

Kopia dla Superman

SUCCESS AND CHANGE

Success and Change

11

Zapraszam Ci do przeycia pewnej przygody. Bdzie to jedna

z najtrudniejszych przygd w Twoim yciu, ale te przy okazji
jedna z najpikniejszych. Przygoda ta nazywa si kreowaniem
siebie. A nie ma nic bardziej fascynujcego ni moliwo odkrywania tego, e nie jeste ju tym, kim mylae, e jeste. Bo
przecie za t konstatacj odkryjesz co niewiarygodnie ujmujcego moliwo tworzenia wasnego ycia. Success and Change
to pierwsze szkolenie wprowadzajce w cay cykl, ktry obecnie
oferuj. Jest ono jednoczenie najwaniejsze, poniewa zawiera
w sobie wszystkie te elementy, ktre posu Ci do pooenia
fundamentw pod swoje nowe ycie. Pierwszy element to zestaw
technik. Techniki, ktre otrzymasz, dadz Ci szans osignicia
okrelonego rodzaju wynikw. Technika to swego rodzaju przepis
lub raczej pomost, ktry w Twoim yciu moe poczy Twj wiat
aktualny ze wiatem oczekiwanym. Pomost za musi by na tyle
stabilny i trway, by zdoa po nim przej. eby to byo moliwe,
technika musi spenia dwa warunki. Po pierwsze, musi by powtarzalna, po drugie za duplikowalna. Warto si tu zatrzyma
nad t powtarzalnoci technik. Ot jeli skorzystasz z danej
techniki tylko jeden raz w celu osignicia spodziewanego efektu
i nie da si powtrzy jej po raz drugi, to oznacza, e ona po
prostu nie dziaa, a jej pierwsze dziaanie (to jednorazowe) moesz wyjani jedynie przypadkowoci. Nie wiesz wtedy, czy zadziaaa technika, czy te akurat pojawi si jaki niewiarygodny
zbieg okolicznoci, ktry przypadkiem doprowadzi do osignicia
celu. Jeli natomiast jeste w stanie osign cel, po raz kolejny
stosujc t sam technik, to wwczas masz do czynienia z technik powtarzaln. A tylko taka technika dziaa. Innymi sowy,
korzystajc z technik przypadkowych, tracisz moliwo wywierania wpywu na otaczajc Ci rzeczywisto, za jeli stosujesz
techniki powtarzalne, zyskujesz moliwo takiego wpywu. Dlatego w biznesie mamy wiksze zaufanie do tych, ktrzy wspili si

Kopia dla Superman

12

SUCCESS AND CHANGE

wysoko, spadli ze szczytu, a potem si podnieli i znowu odnieli

sukces. To oznacza, e maj umiejtno i e to ona a nie ut
szczcia zapewnia im wynik. Drugim warunkiem efektywnoci
techniki jest jej duplikowalno. atwo to zrozumie na przykadzie
biznesu. Jeli prowadzisz wietny biznes, ale nie jeste w stanie go
outsourcowa, czyli biznes dziaa tylko wwczas, kiedy dziaasz
osobicie, to znaczy, e nie dysponujesz moliwoci duplikowania tego biznesu. To prosta droga dojcia do biznesowej ciany,
poza ktr nie ma ju moliwoci dalszego wzrostu. Bo skoro dysponujesz nieduplikowaln technik, to inni ludzie nie mog jej po
Tobie powtarza. A skoro nie mog, to prdzej czy pniej utkniesz
we wasnorcznie robionym biznesie, a musisz utkn, bo doba
ma tylko dwadziecia cztery godziny, a Ty tylko jedn par rk.
W takiej sytuacji skazujesz si na karier piosenkarza. Lady Gaga
nie moe nie zapiewa na swoim koncercie. Nie moe postawi
na scenie swojego duplikatu i sprzedawa biletw, bo nikt ich nie
bdzie chcia kupowa. Jednak ludzie chc kupowa bilety na jej
koncerty, ale pod jednym warunkiem e zapiewa dla nich
Lady Gaga, a nie Lady Bubu. A zatem to spojrzenie na technik
pod wzgldem tego, czy jest powtarzalna daje Ci od razu
pewn przewag, bo zdobywasz wiadomo, e technika, ktr
stworzysz, pozwoli Ci uzyska okrelony efekt. Doskonaa technika najlepsza, jak moesz stworzy to taka, ktra dziaa
zawsze, czyli jest doskonale powtarzalna. Co Ci to daje? Dziki
temu nie musisz si koncentrowa na niej, bo wikszo czynnoci bdzie za Ciebie wykonywana z automatu przez wasny
mzg. I to jest pryzmat inteligencji: jeste w stanie si czego
nauczy i przekaza komu t wiedz, by robi co za Ciebie,
przynoszc Ci zyski. Tak w biznesie dziaa outsourcing. A teraz
zastanw si, co by byo, gdyby opanowa pewn doskonale powtarzaln technik i zamiast przekaza j komu, by dziaa za
Ciebie odda j wasnemu mzgowi. Wyobraasz sobie taki ukad?

Kopia dla Superman

Success and Change

13

Ty si czego nauczye, opanowae pewn powtarzaln technik, ktra za kadym razem pozwala osiga cel, i zamiast si
ni zajmowa, zlecasz jej wykonywanie swojemu mzgowi. I teraz
masz wity spokj, nie musisz si w ogle zastanawia, bo Twj
mzg robi ca robot za Ciebie. Pikna wizja? To rwnie jest
fakt. Nazywamy go nawykiem. Zapewniam Ci, e po przeczytaniu tej ksiki upewnisz si, e ta wizja jest nie tylko moliwa
do osignicia, ale te e taki rodzaj funkcjonowania moe si
w prosty sposb sta rwnie Twoim udziaem. Poka Ci to na
prostym przykadzie teraz czytasz te sowa w jzyku polskim
i nie musisz ich sobie tumaczy. Po prostu znasz ich znaczenie,
poniewa Twj mzg posuguje si w tej chwili wanie jedn
z powtarzalnych technik. Ty si tego nauczye, przekazae wiedz do mzgu i nie musisz co chwil sprawdza, czy wszystko rozumiesz. Wydaje si to proste i oczywiste. Ale czemu nie dziaa
w tak wielu przypadkach ludzi, ktrzy staraj si uczy na przykad jzyka angielskiego? Kto do nich co mwi, a oni natychmiast to usyszane zdanie tumacz sobie w gowie na polski.
Co wtedy robi? Sprawdzaj, czy technika dziaa. Gdyby bowiem
byli pewni co do techniki, gdyby ich technika rozumienia angielskiego bya powtarzalna, to przecie nie musieliby tego robi. Inna
rzecz to to, e w taki sposb w ogle si nie da porozumiewa, poniewa kiedy tumaczysz sobie w gowie wanie usyszane zdanie,
Twj rozmwca ju mwi kolejne, ktrego nie zdye usysze,
gdy bye zajty tumaczeniem poprzedniego. Tymczasem opanowanie dobrej powtarzalnej techniki pozwoli Ci skupi si na innych rzeczach, bo sama technika bdzie wykonywana przez Twj
system outsourcingu do mzgu niejako w tle. Spjrz zreszt na
najbardziej kasowe filmy Hollywood na przykad na cay cykl
obrazw z Jamesem Bondem. To wanie przykad doskonale
powtarzalnej techniki, bo trudno sobie wyobrazi kolejny film
o przygodach agenta Jej Krlewskiej Moci, w ktrym nie byoby

Kopia dla Superman

14

SUCCESS AND CHANGE

pocigw, bijatyki, zego charakteru, piknych kobiet i ratowania

wiata. Zobacz, jakie to proste wystarczy pokazywa wci tego
samego bohatera otoczonego podobnymi ludmi i rozwizujcego
podobne problemy, by zarobi na tych filmach miliony dolarw.
Wystarczy da mu do dyspozycji te same rekwizyty, te same dekoracje i znale aktora, ktry bdzie reprezentowa pewien okrelony typ mczyzny. Szansa na to, e sprzedasz taki film, zaczyna
by naprawd spora. I jeli teraz wemiesz pod uwag wszystkie te
stae elementy, ktre zawsze i za kadym razem bd si pojawiay
w kolejnych Bondach, to wanie dostrzege powtarzaln matryc,
ktra stanowi 90% tego rodzaju produkcji. Oczywicie pozostae
10% to kreatywno, ale tak naprawd film sprzedaje si dziki
okrelonej matrycy budowanej przez Jamesa Bonda (bohatera) bdcego w konflikcie z wrogiem, ktry w kadym filmie chce zniszczy wiat. James nas przed nim ratuje, korzystajc z przedmiotw,
w jakie wyposaa go Q (ekspert od gadetw), i wykonujc rozkazy M (szefowej). Ma garnitur tej samej marki, zawsze taki sam
zegarek, w zalenoci od lokowania produktu pije taki a nie inny
alkohol. W gruncie rzeczy za kadym razem ogldasz ten sam film,
pacc wytwrni nowe pienidze. To ya zota! Wymylili oni
bowiem duplikowalny i powtarzalny system, ktry zawsze dziaa.
Jeste teraz coraz bliej wyobraenia sobie sytuacji, w ktrej i Ty
mgby dla swojego ycia stworzy odpowiedni matryc ktra
mogaby dla Ciebie zarabia pienidze. Kuszca wizja, prawda?
Dlatego tak wane jest, by stworzy doskonale powtarzaln
technik, bo wszystko, co jest powtarzalne, po pewnym czasie
staje si automatyczne. A mzg wietnie si czuje, kiedy wykonuje automatyczne czynnoci. Ty w tym czasie moesz powici czas swojemu umysowi, uczy si nowych rzeczy i przy okazji
wietnie si w yciu bawi. Powiesz, e przecie do uczenia si
wykorzystujesz umys. Nie. Uczenie si za pomoc umysu jest
po prostu strat czasu.

Kopia dla Superman

Success and Change

15

Wrmy na chwil do przykadu nauki jzyka obcego. Sprbuj

odpowiedzie sobie na pytanie, czy to Ty nauczye si jzyka
obcego, czy te moe zrobi to jedynie Twj mzg, ktry powtarza pewne automatyczne czynnoci i zabiegi? Czy nie tak byo
czasem z nauk jzyka polskiego? Przecie to jeden z najtrudniejszych jzykw na wiecie, a mimo wszystko udao Ci si
jako go nauczy. Z ma poprawk. To nie Tobie udao si go
nauczy. Zrobi to za Ciebie Twj mzg. Ty tylko stworzye mzgowi okrelone rodowisko do tej nauki i to takie rodowisko,
w ktrym regularnie zachodziy okrelone zjawiska. A mzg si
uczy, poniewa on si dostosowuje do sytuacji. Sucha jzyka
polskiego, przyswaja najpierw pojedyncze sowa, potem proste
zdania, nastpnie bardziej zoone, a w kocu nieustannie operujc w tym rodowisku, ktry mu stworzye, zacz si tego
jzyka uczy i w kocu opanowa go na poziomie pozwalajcym
na swobodn konwersacj czy te czytanie midzy innymi wanie tej ksiki. A uywa do tego zawsze tej samej, powtarzalnej
techniki. Ty tymczasem zupenie zapomniae o takiej moliwoci
i kiedy chcesz si nauczy jakiego obcego jzyka, wkuwasz na
pami swka, zamiast stworzy mzgowi okrelone rodowisko,
w ktrym bdzie mg ponownie uy znanych mu ju i powtarzalnych technik.
Drugim poza powtarzalnymi technikami elementem, z ktrego skada si fundament pod Twoje nowe ycie, jest osobowo.
Przecie sama technika to jeszcze nie wszystko musi by
rwnie kto, kto potrafi jej uy. Jeli na przykad dasz komu
(outsoursujesz) technik o nazwie samochd Formuy 1, to
jeszcze ten kto musi umie tym jedzi. W przeciwnym razie
pojawi si podstawowy problem taka osoba najprawdopodobniej nie poradzi sobie z prowadzeniem tak zaawansowanego technologicznie, tak szybkiego i potnego samochodu wycigowego.
A zatem korzystanie z doskonaych technik wymaga rwnie

Kopia dla Superman

16

SUCCESS AND CHANGE

doskonaej osobowoci. To wanie dlatego najwiksza liczba wypadkw samochodowych czy motocyklowych jest powodowana
przez modych mczyzn pomidzy 18 a 25 rokiem ycia. Osobowo 18-latka nie jest po prostu w stanie udwign techniki
oferowanej przez superszybki, mocny, sportowy motocykl. Modzi
ludzie nie s przygotowani do poradzenia sobie z tak technik,
nie maj bowiem wystarczajco silnej osobowoci, by stosowana
przez nich technika moga przynosi odpowiednie rezultaty. Zreszt
ta rozbieno osobowoci i techniki jest widoczna w wielu innych
aspektach ycia. Wanie to zjawisko jest odpowiedzialne za to,
e ok. 90% szczliwcw, ktrzy wygrywaj olbrzymie sumy we
wszelkiego typu loteriach na caym wiecie, traci swoje majtki
w przecigu dwch lat od wygranej. Wikszo bowiem ludzi marzy o wielkich pienidzach, ale kiedy pojawiaj si one w ich yciu,
nie s w stanie sobie z tym brzemieniem poradzi. Zobacz, jak
czasem kocz wielkie gwiazdy nagle w ich yciu pojawiaj
si wielkie pienidze i, mimo e maj olbrzymie umiejtnoci,
bo potrafi wietnie piewa czy gra, to jednoczenie nie s
w stanie poradzi sobie z now sytuacj. Wwczas gr nad nimi
bior uzalenienia od narkotykw albo alkoholu. To wanie przykad, kiedy supertechnika nie idzie w parze z superosobowoci.
To sytuacje, w ktrych osobowo nie daje rady, bo ma do czynienia ze zbyt zaawansowan technik. I teraz sam si zastanw,
czy jeste gotowy na sukces. Jeste? A dasz sobie rad z tym
sukcesem? Dasz rad ten sukces utrzyma? Wyobra sobie kobiet, ktra robi karier w korporacji. Jest wietna, inteligentna,
doskonale wyksztacona, ma znakomite cechy przywdcze. Wspina si po szczeblach kariery i nagle syszy od swoich koleanek,
e zawdzicza to nie inteligencji, ale podry przez pociel kolejnych prezesw. Czy uda Ci si z tym poradzi? Czy Twoja osobowo jest wystarczajco silna, by znie tak sytuacj? Albo wyobra
sobie, e wreszcie Ci si udao schudn. Co wicej, nie do, e
utrzymujesz wag, to jeszcze zacze regularnie wiczy. Dbasz

Kopia dla Superman

Success and Change

17

o swoje ciao, czujesz si w nim wietnie i chcesz si nim pochwali. Spacerujesz pla i napotykasz wpatrzonego w Ciebie
gocia z brzuchem jak pika lekarska, z jagodziank w jednej
doni i piwem w drugiej. Co o Tobie pomyli? Ale debil! Dlaczego? Poniewa jeste dla niego emanacj tego wszystkiego,
czego on nie ma. Ale nie to go w Tobie frustruje najbardziej.
Najbardziej cierpi nie dlatego, e nie wyglda tak jak Ty, lecz
dlatego, i nic nie robi, eby wyglda tak jak Ty. A zatem jedn
z najwikszych Twoich trosk, zanim odniesiesz sukces, powinna
by ta, by dokadnie zdawa sobie spraw, czy w sytuacji sukcesu
bdziesz w stanie poradzi sobie z tym, e tak wielu ludzi moe
Ci znienawidzi lub niesprawiedliwie ocenia. Bo eby naprawd
odnie sukces, trzeba najpierw by na ten sukces gotowym. Przez
ostatnie dziesi lat mojej pracy odkryem, e ludzie tak naprawd najbardziej boj si myli, co te si z nimi stanie, kiedy zostan tymi, o ktrych nawet nie mieli pomarzy. I co wicej, boj
si tego, jak wwczas zareaguje na nich wiat. Kiedy, w czasach
innych potrzeb i przed urodzeniem dziecka, kupiem sobie due
sportowe auto. Stanem na jednym z warszawskich skrzyowa
na wiatach. Do tego mojego piknego auta podszed wwczas
pewien jegomo i zamaszycie splun na mask. Zupenie bez
powodu, z czystej zawici i nienawici do tych, ktrym w yciu
powodzi si lepiej. Trzeba mie du wiadomo i samozaparcie,
eby w takiej sytuacji powiedzie sobie: E, daj spokj, przecie
on jest na innym poziomie rozwoju, zamiast wyj z samochodu
i odpaci mu piknym za nadobne. A, niestety, to drugie rozwizanie nie jest godne tego, co chcesz sob reprezentowa.
Warto te zastanowi si nad drug moliwoci w relacji
osobowo technika. Co si bowiem dzieje, kiedy osobowo
jest wielka, ale technika zbyt maa, czyli w sytuacji, kiedy prbujesz
wsadzi Ayrtona Senn do malucha? Wanie to przeywa spora liczba naszych rodakw, ktrzy cierpi na cienie polskoci
zestaw ograniczajcych przekona tworzcych mentalno

Kopia dla Superman

18

SUCCESS AND CHANGE

narzekactwa, zawici, braku zaufania i krytycyzmu, poczucia gorszoci, lku przed popenianiem bdw. Maj wietne, fantastyczne pomysy, ale zostali przez lata walki z najprzerniejszymi
wrogami zaprogramowani do wybitnych zdolnoci adaptacyjnych.
Nosz pod czaszk umiejtnoci biznesowe, ktrych nie powstydziaby si adna nacja na wiecie. Kiedy wyjedaj z kraju, robi
wielkie kariery, a tutaj, nad Wis, zostaje im jedynie rola franczyzobiorcw. S jak geniusze w kurnikach maj wielkie osobowoci skazane przez kulturowy nadruk na korzystanie z nieprzystajcych do ich potencjau technik. To midzy innymi to zjawisko
jest odpowiedzialne za tak wielki internetowy sukces piosenki
Donatana i Cleo My Sowianie, wyklikanej na dzie dzisiejszy
niemal 50 mln razy. Bo w tej piosence Polacy gono usyszeli, e
mona by dumnym z bycia przedstawicielem Sowian, a niekoniecznie ze stania na zmywaku w Yorkshire. I ta piosenka spotkaa si z takim zainteresowaniem nie poprzez epatowanie seksem,
ale wanie dlatego, e zbuntowaa si przeciwko zjawisku zwanym
negatywizmem. Negatywizm to zjawisko odpowiedzialne rwnie
za nastawienie Polakw do sukcesu innych. Wystarczy przeczyta
kilka internetowych dyskusji, by znale ilo hejtu przekraczajc
ludzk wyobrani. Dlatego tak trudno odnie sukces, pozostajc
w ramie pod nazw Jestem Polakiem. Nawet jeli masz nieprawdopodobnie genialny pomys na biznes, to eby go naprawd zrobi,
musisz wykroczy poza t ram. Nawet jeli bowiem nauczysz
si radzi sobie z negatywizmem Twoich ssiadw, rodziny czy
spoecznoci internetowej, to perspektywa biznesu z teje ramy
bdzie zawsze perspektyw pod tytuem: To si nie moe uda.
A to dlatego, e nawet przy rewelacyjnym potencjale w tej ramie
jeste atakowany poczuciem kacym Ci myle Jestem gorszy,
a std ju krtka droga nie tylko do tego, by Twj biznes nie
przetrwa, ale do tego, by w ogle nie podejmowa prb jego realizacji. Kultura, ktra Ci otacza, a raczej ta, ktr pozwalasz si
otacza, sprawia, e stajesz si podmiotem okrelonych przekona.

Kopia dla Superman

Success and Change

19

I ten zestaw przekona, ktry nosisz gdzie w swym wntrzu, moe

by niewystarczajcy do zaraenia wiata Twoim genialnym pomysem. Teraz rozwa, czy do osignicia odpowiedniego, wymarzonego sukcesu w skali wiatowej mylenie Jestem Polakiem
nie jest zbyt ciasne. Moe powiniene je zmieni na mylenie
Jestem Europejczykiem, a moe na Jestem obywatelem wiata,
by naprawd osign peni swoich moliwoci? By uwolni swj
rzeczywisty potencja. Przykadowo w jzyku polskim sowo ubogi
oznacza i bied, i blisko do Boga. A to oznacza, e wdrukowano
Ci mylenie, i posiadanie pienidzy oddala Ci od Boga, a zatem osignicie sukcesu, na przykad finansowego, nie powinno
zaprzta Twoich myli.
Zbyt wska, ograniczajca osobowo zawsze bdzie miaa problem z poradzeniem sobie z zaawansowan, powtarzaln technik. Podobnie jak Sienna wtrcony do malucha byby na granicy
obdu, tak wielu ludzi wtrconych w ramy zbyt wielkiej techniki
przestanie sobie z ni radzi. Bo jeli Twoja osobowo jest karmiona obaw, czy aby na pewno dobrze uyjesz jakiego angielskiego czasu i w swoim jednym angielskim zdaniu nie popenisz
najmniejszego bdu, to zawsze bdziesz mia problemy w rozmowie z Anglikiem. I nic Ci wwczas nie da dwadziecia lat nauki
angielskiego ani jakakolwiek perfekcja jzykowa (czyli tak naprawd doskonaa technika), bo i tak za kadym razem bdziesz
si zastanawia, czy powiniene si odezwa. Hodujesz bowiem
osobowo, ktra nie jest w stanie poradzi sobie z technik.
A may Niemiec wejdzie tymczasem do nowojorskiego sklepu i,
mimo e nie zna nawet 20% Twojego angielskiego, dogada si
byskawicznie i jeszcze wszyscy dookoa najpewniej go polubi. Bo
jego osobowo jest wystarczajca do obsuenia jego techniki.
I on si nie zastanawia, czy do tego, co powiedzia, uy czasu
Present Simple, czy Past Simple. Ci, ktrzy go suchaj, te specjalnie si tym nie przejmuj, bo najprawdopodobniej w ogle tego
nie wiedz. A Ty stoisz w drzwiach tego sklepu, zastanawiajc si,

Kopia dla Superman

20

SUCCESS AND CHANGE

na czym polega Twj bd, a raczej co ten may ma w sobie takiego,

czego Tobie brakuje. Podpowiem Ci: on nie ma wdrukowanego
spoecznego schematu: Ludzie o mnie pomyl, e jestem gupi!.
I nawet kiedy ma duo gorsz technik od Ciebie, ma lepsz osobowo i dlatego tak wietnie sobie radzi.
A zatem eby dokona prawdziwej, przeomowej zmiany w swoim
yciu, potrzebujesz jednoczenie i osobowoci, i techniki potrzebujesz samochodu wycigowego i superkierowcy! Musisz jednak
wiedzie jeszcze jedno: o ile ludzie s z reguy wiadomi istnienia
technik, to niestety wikszo z nich kompletnie nie zdaje sobie
sprawy z tego, e moe istnie co takiego jak osobowo. Nie zdaj
sobie sprawy z tego, e moe istnie co takiego jak konstrukt ja,
ktry jest w peni modelowalny i w peni tworzony. Jednym z jego
objaww s wanie ramy Jestem Polakiem, Jestem mczyzn
bd Jestem saby. Ale eby ten konstrukt dostrzec, musisz wyj
na zewntrz, bo dopiero wtedy moesz go w peni zaobserwowa.
Nie moesz przecie zobaczy, z jak wielkim budynkiem masz do
czynienia, jeli przebywasz w jego wntrzu. Trzeba wyj na zewntrz, eby dokadnie go sobie pooglda i stwierdzi, jaki jest
w rzeczywistoci. Dlatego kiedy powtarzamy Jestem Polakiem,
Jestem mczyzn, Jestem kobiet, to nie widzimy niczego
wicej poza schematem i dlatego jestemy z tym schematem tak
mocno zidentyfikowani.

CZYM JEST PSYCHOLOGIA SUKCESU?

Zacznijmy od bardzo wanego rozrnienia wiata mikkiej komunikacji i twardych umiejtnoci. Wemy na warsztat jakie
sowo, np. drzewo. Drzewo to czynnik twardy konkretna, istniejca rzecz, ktr mona zdefiniowa, opisa, nazwa. Ale kiedy mwisz to sowo, gdy je wypowiadasz, to uywasz jakiej barwy
gosu i mwisz okrelonym tempem ta barwa moe by mikka,

Kopia dla Superman

Success and Change

21

a tempo szybkie, wolne itd. W efekcie bdziesz stymulowa mzg

czowieka Ci suchajcego na rne sposoby, bo Twj sposb
wypowiadania wpynie na to, jakie konkretnie drzewo sobie on
wyobrazi. Barwa gosu i tempo mwienia nie istniej bez treci,
a ta nie istnieje bez nich. Figura i to przenikaj si wzajemnie
i nie mona ich od siebie oddzieli. Gdy rozmawia m z on,
moe jej zaproponowa rozmow w sposb bardzo powany i j
przestraszy albo w sposb luny i j zaciekawi. Jego gos, emocje,
ktre mu towarzysz, postura ciaa i gesty caa forma przekazania tej informacji wpywa na jej charakter, odbir, motywacj.
I to jest wanie relacja midzy czynnikiem mikkim i twardym.
Mona to zaobserwowa wszdzie rwnie w szkolnictwie.
Przez lata uczono nas, e do ycia potrzeba konkretnych umiejtnoci i tytuw gdy ja koczyem pierwsze studia, byo nas
7% magistrw w spoeczestwie, a obietnica dostatniego ycia
i dobrego zawodu bya bliska prawdzie. Jednak dzi, wraz z przejciem szkolnictwa w szeroko pojty biznes, gdy produkcja magistrw osigna tempo wczeniej niespotykane, nastpi naturalny
proces saturacji rynkowej prowadzcy do obnienia jakoci i statusu tytuw. Zaczto poszukiwa umiejtnoci mikkich sprzeday, kontroli emocji, budowania relacji, zarzdzania i przywdztwa,
ktre okazay si kluczowe w nowym wiecie ekonomii, polityki
i socjologii. Jeli dzi lekarz nie potrafi si sprzeda za pomoc
dobrej strony internetowej, to przegra z innym, mniej kompetentnym, ale majcym lepsze gadane. wiat, w ktrym umiejtnoci twarde inyniera czy kierowcy rajdowego byy wystarczajce,
zosta uzupeniony przez wiat umiejtnoci mikkich, ktrych,
szczeglnie w Polsce, brakowao. Emocje, relacje, finanse, coaching,
nauka, jak si uczy, public relations, marketing i sprzeda, personal branding, nutriologia czy duchowo s dzi nie ciekawym dodatkiem, ale koniecznoci dla kadego adepta sztuki zwanej yciem. Jednoczenie, poniewa pki co znajduj si poza oficjalnym

Kopia dla Superman

22

SUCCESS AND CHANGE

kanonem edukacji, s niereglamentowane i nierozumiane przez

znaczn wikszo niewiadomego spoeczestwa. Jednym z celw tej ksiki jest szerzenie tej wiedzy, tak by kady mia do niej
jak najszerszy dostp. A to dlatego, e jest kluczowa, zwaywszy,
e sama inteligencja emocjonalna jest poszukiwana przez amerykaskich pracodawcw trzykrotnie czciej ni intelekt, sprzeda
staa si na dzie pisania tej ksiki pit najwaniejsz umiejtnoci na wiecie, a odpowiedzialno i samodzielno pierwsz.
To mikki wiat, bez ktrego dzi nie sposb si obej. wiat,
w ktrym bloger konkuruje z wyksztaconym dziennikarzem,
uytkownik YouTube walczy o tego samego widza z producentem
telewizyjnym, coach spokojnie wyprzedza terapeut, a sprzedawca
zarabia kilkanacie razy wicej ni pedagog.
To wszystko razem zebrane nazywa si oglnie psychologi
sukcesu dyscyplin, ktra daje rnorakie narzdzia z zakresu
komunikacji, suce do realizowania zaplanowanych w yciu celw. Jest ona daleka od teoretycznych dywagacji, nie interesuj jej
laboratoryjne wywody, bazuje bowiem na sprawdzonych modelach ludzi, ktrzy osignli mierzalne wyniki. Psychologia sukcesu
mwi, e skoro kto zarobi miliony, to ma na to jak strategi
trzeba si tylko dowiedzie jak. Skoro kto si wietnie dogaduje ze swymi dziemi, to wie, jak to robi, i musi mie na to
model. Skoro kto schud bez rodkw farmakologicznych i operacji i od lat utrzymuje wietny wynik, to nauczymy si od niego,
jak to robi. To wiat czystej praktyki, konkretnych rezultatw
i nade wszystko autentycznego ycia.
Jak kada dyscyplina, tak i psychologia sukcesu bazuje na
okrelonych fundamentach. Ten tzw. mindset, czyli podejcie,
to kamie wgielny caej dziedziny. Wielokrotnie sprawdzony
i przebadany, dzi nie jest tajemnic, przypadkowym zbiegiem
okolicznoci, talentem czy genetyk. Sukces jest modelem
mona go powtarza, mona go duplikowa, mona go pomnaa

Kopia dla Superman

Success and Change

23

i wiadomo, co naley robi, by go osign. Czym zatem charakteryzuj si ludzie, ktrzy sukces osigaj, niezalenie od tego,
czy s architektami, artystami, sprzedawcami, naukowcami, milionerami, czy szczliwymi rodzicami?
Najwaniejsza jest pasja. Ci, ktrzy j czuj, nie przepracuj ani
jednego dnia w yciu i traktuj pracoholizm jako mit. To odnalezienie tego, co si lubi, i powicenie temu swego ycia. To indywidualna kreacja i stworzenie sobie zawodu w przeciwiestwie
do urzeczywistniania czyjego pomysu na swoje ycie. Na kolejnych stronach tej ksiki wrcimy do tematu. Po pasji nastpnym determinantem sukcesu okazuje si suenie innym. Ludzie
sukcesu zastanawiaj si, w jaki sposb mog pomc innym rozwiza ich problemy. Nie do, e daje to wielk motywacj, to
dodatkowo sprzyja finansom wszyscy chtnie pacimy tym,
ktrzy bardziej myl o nas ni o sobie. Altruizm wpywa te pozytywnie na produkcj endorfin hormonw szczcia. Trzecim
aspektem jest dugotrwaa praca nie ma si co oszukiwa,
sukces jest zarezerwowany dla pracusiw. Przykad: 60% wiatowych miliarderw pracuje ponad 60 godzin tygodniowo. To
znacznie wicej ni 40 godzin tygodniowo! Jak mwi Arnold
Schwarzenegger, jeli pisz wicej ni 6 godzin, to pij szybciej!
Nastpn cech ludzi sukcesu jest skupienie na jednej rzeczy
zamiast robi ich wiele, we pod uwag, e nie mona by
dobrym we wszystkim i e znacznie atwiej jest zosta mistrzem
w jednej dziedzinie. Ja wybraem chc by topowym trenerem
i coachem tej planety, wic temu powicam najwicej czasu.
Nie tra zatem czasu na to, w czym nie moesz by absolutnie
wyjtkowy. Kolejnymi cechami s powtarzanie i nawykowe dziaanie by Twoje umiejtnoci nabray cech mistrzowskich, musisz systematycznie je wiczy. Umiejtnoci buduje si w sposb prosty (ale nie atwy) powtarza si jak najczciej dane
zachowanie a do momentu, gdy zostanie ono zautomatyzowane.

Kopia dla Superman

24

SUCCESS AND CHANGE

Wwczas podnosi si poprzeczk i wymaga od siebie wicej, tym

samym utrudniajc sobie proces. To intensyfikowanie jest konieczne, by cay czas stymulowa przyzwyczajajcy si do bodca
mzg. Robic to systematycznie, stajesz si wytrway i wiesz, e do
sukcesu wiedzie droga nie tylko krta, ale te daleka. Wracajc do
zarabiania pienidzy, przecitny wiek brazylijskiego miliardera to
84 lata, a na Zachodzie mwi si o osiganiu najwikszego potencjau w yciu midzy 40 a 65 rokiem ycia. Powoli wic, ale
konsekwentnie. Ludzie sukcesu s te kreatywni wymylaj
nowe sposoby robienia tego samego i yj w ramie feedbacku,
czyli wycigania wnioskw z wasnych bdw i ulepszania procesw, ktre ju im wychodz. Kadego wieczora zapytaj si, co
moesz zrobi lepiej nastpnym razem i czego si dzi wanego
nauczye, a zaczniesz wiczy t cech ludzi sukcesu. I pamitaj
te o koniecznoci samodoskonalenia ci ludzie, ktrzy stawiaj
na bycie lepszym i rozwj umiejtnoci mikkich, s bardziej predysponowani do osigania sukcesw.
Pomylmy przez chwil o samym wyrazie sukces. Bardzo
wiele moesz si nauczy, analizujc pochodzenie wyrazw. Ta
dziedzina wiedzy nazywa si etymologi i, jak si za chwil okae, moe zwrci nasz uwag na zadziwiajce zalenoci pomidzy wzorcem kulturowym a osobowoci, ktr dana kultura
tworzy. Przyjrzyjmy si sowu: odpowiedzialno. Moemy tam
znale zarwno sowo odpowiada, jak i wiedza. Czy czasem
nie oznacza to, e eby komu odpowiedzie na zadane pytanie,
naley dysponowa odpowiedni wiedz? A zatem odpowiedzialno oznacza, e chcc kogo uczyni za co odpowiedzialnym,
musisz go najpierw wyposay w odpowiedni wiedz, by mg
tej odpowiedzialnoci sprosta. W innym przypadku powierzenie
komu odpowiedzialnoci bez dania wiedzy byoby jednoznaczne
ze sprezentowaniem mu soika konfitur bez konfitur. I od razu
si orientujemy, e soik konfitur bez konfitur jest jedynie pustym

Kopia dla Superman

Success and Change

25

szklanym naczyniem, ktre akurat komu godnemu na nic si

nie zda. A teraz przyjrzyjmy si sowu sukces. W wielu jzykach
oznacza ono nastpowanie, stawanie si. Sukcesja to przecie obejmowanie tronu. Dotyczya kogo, kto pojawia si jako
nastpca krla. A zatem sukces w rozumieniu nastpstwa nazwalibymy skutkiem czego skutkiem okrelonego rodzaju
dziaalnoci. Dzisiaj sukces nazywaby si samorealizacj, kompetencj i autonomi. Pierwszym elementem tego schematu jest
przekonanie, e prdzej czy pniej kady z nas dojdzie do sytuacji, w ktrej po prostu zechce by sob. I to jest zjawisko odpowiedzialne za sytuacj, w ktrej dobrze ustawiony czterdziestoletni pracownik korporacji nagle orientuje si, e ten bezpieczny
przyczek, jakim s jego biurko, samochd, staa dobra pensja
i moliwo lizgania si po swoich obowizkach, przestaje mu
wystarcza. Zaczyna chcie czego wicej, jeszcze nawet nie wiedzc, co to wicej oznacza, wiedzc jednak, e dotychczasowe
ycie przestaje mu odpowiada. Problem tkwi w tym, e kiedy
osignie swoj samorealizacj, przestanie by zatrudnialny i,
chcc nie chcc, bdzie musia opuci swj bezpieczny przyczek. Dzieje si tak dlatego, e osoby, ktre osigny poziom
samorealizacyjny w yciu, zaczynaj tworzy rzeczywisto i nie
s w stanie duej wytrwa w kieracie tej rzeczywistoci, ktra
ich dotd otaczaa. Rzeczywisto istniejca staje si dla nich za
ciasna, a jedynym rozwizaniem w takiej sytuacji jest stworzenie
nowej. Dlatego tacy ludzie albo tworz wizje, albo doczaj do
ludzi, ktrzy to robi. Nie mona ich ju po prostu zatrudnia.
Staj si kreatorami. Tworz schematy, do ktrych zapraszaj
innych ludzi. Samorealizacja to pierwszy element wielkiej przygody, w ktrej zaczynasz zaprasza innych ludzi do swojego
wiata. W tym momencie zaczyna si pojawia denie do mylenia takimi kategoriami jak Mog co znaczy, Mog zmieni
wiat. Problemem jest tylko to, e nie da si czego znaczy,

Kopia dla Superman

26

SUCCESS AND CHANGE

jeli wczeniej nie zostao si sob! A eby zosta sob, musisz

sobie najpierw odpowiedzie na kilka wanych pyta: Co ja tutaj,
w tym yciu, robi?, Jakie jest moje miejsce w yciu?, Po co
si urodziem?, Jak mam rol do odegrania?, Po co zatrudni
mnie Pan Bg?. I oczywicie w zalenoci od wyznawanej religii
moesz sobie w to pytanie wpisa dowolnego Boga z najprzerniejszych moliwych stron wiata i wyzna.
Drugim elementem samorealizacji jest kompetencja, a to przecie nic innego jak moliwo bycia w czym dobrym. Ludzie maj
prost potrzeb, by by w czym dobrzy. Jeli stworzymy odpowiednie warunki do tego, by ludzie mogli podnosi swoje kompetencje, to ich ja bdzie roso. A to z kolei jest podstawowym
warunkiem do rozwinicia takiej osobowoci, by moga sobie
radzi z najlepszymi, najbardziej zaawansowanymi technikami.
Dzisiejsze czasy dobitnie pokazuj, e tak naprawd licz si jedynie kompetencje i umiejtnoci. Moesz mie kilka fakultetw,
dyplomy wietnych uczelni, a wci pozostawa bezrobotny. Jest tak
dlatego, e sam fakt posiadania dyplomu nie czyni z Ciebie osoby
kompetentnej. Wyksztacenie stracio tak renom i autorytet, jakie
posiadao kiedy. W dzisiejszych czasach albo masz umiejtnoci
i potrafisz si sprzeda (i wtedy jeste si w stanie przebi), albo
bdziesz pracowa poniej swoich moliwoci z niespenionymi
oczekiwaniami. Co wicej, obecnie kompetencje twarde trac na
znaczeniu w porwnaniu z kompetencjami mikkimi. Ostatnie
badania w Stanach Zjednoczonych wykazay, e w przypadku porwnania CV dwch lekarzy czciej zatrudnienie znajduj ci, ktrzy s bardziej kompetentni relacyjnie ni merytorycznie. A przecie
trudno sobie wyobrazi, by istnia bardziej konkretny zawd od
zawodu lekarza. Lekarz musi posiada potn wiedz teoretyczn. Jak si jednak okazuje, nie opaca si zatrudnia lekarza,
ktry nie potrafi si komunikowa z pacjentami, bo ludzie do
niego nie przyjd. Duo lepsze efekty w pozyskiwaniu pacjentw

Kopia dla Superman

Success and Change

27

ma ten, kto ma lepsz gadk, jest lepiej ubrany i lepiej wyglda.

On oczywicie nadal jest kompetentny w zakresie umiejtnoci
lekarskich, ale jeli jest lepszy komunikacyjnie od konkurenta
to z nim bezapelacyjnie wygra, nawet jeli konkurent ma jak
przewag w umiejtnociach twardych.
Kompetencja to, jak wspominaem, bycie w czym dobrym.
Jeli jednak chcesz by w czym dobry, musisz zdawa sobie
spraw, e nie moesz by jednoczenie dobry we wszystkim.
Prdzej czy pniej bdziesz musia skupi si na jednej rzeczy,
by sta si w jej wykonywaniu mistrzem wiata. Co wicej, w momencie, w ktrym uznasz, e czas najwyszy zdobywa kompetencje w jednej, okrelonej dziedzinie, i na tym si skupisz, przestaniesz trwoni czas na zajmowanie si rzeczami, ktre s Ci do
niczego niepotrzebne, ktre ani nie podnosz Twoich kompetencji,
ani te nie przynosz Ci dochodw. Prba zdobywania kompetencji we wszystkim koczy si bowiem zajmowaniem si wszystkim.
To z kolei powoduje, e nie bdziesz potrafi delegowa zada,
bdziesz wiecznie zabiegany i w kocu si zajedziesz.
Trzecim elementem tego psychologicznego modelu jest autonomia, czyli potrzeba bycia niezalenym. To moliwo robienia czego samodzielnie, midzy innymi po to, by mona si byo
realizowa. To moliwo autonomicznego rozwoju, bo dopiero
wwczas jeste w stanie skorzysta z caego swego potencjau.
To zdawanie sobie sprawy z tego, kim jeste, z tego, czy w tym,
co robisz, jeste wystarczajco dobry i czy moesz dziaa tak, by
jakiekolwiek czynniki zewntrzne Ci nie ograniczay. Bo wszystko, co Ci ogranicza, w pewnym momencie bdzie musiao zosta
odrzucone. Wszystko! cznie z Twoim wasnym lkiem. I oczywicie moemy si zastanawia, ile na to potrzebujesz czasu, ale
tak naprawd to, ile to bdzie trwao, nie jest teraz istotne. Wane
jest to, by zacz realizowa marzenia, a nie da si tego zrobi,
dopki czego si boisz, dopki co Ci ogranicza. Jeszcze nikomu

Kopia dla Superman

28

SUCCESS AND CHANGE

nie udao si wyj w swoich marzeniach ponad to, czego si ba.

A jak ju wiesz, ba si moesz nie tyle samego sukcesu, ile swoich wyobrae o tym, co si stanie, kiedy ju go osigniesz. I tego
si boi wikszo ludzi: czy czasem nie uderzy im do gowy woda
sodowa, kiedy osign sukces, czy nie zaprzepaszcz swojego dotychczasowego ycia, swoich relacji. A niestety, jest si czego ba,
bo wikszoci z nas w takiej sytuacji odbija. Ilu znasz mczyzn,
ktrzy po wspiciu si po szczeblach zawodowej kariery, po osigniciu zawodowego sukcesu, nagle niszczyli swoje maestwa,
wic si z wielokrotnie od nich modszymi modelkami, po czym
zazwyczaj ten wanie moment okazywa si rwni pochy?
Potem ju byo tylko i wycznie gorzej koczyli bez rodzin,
bez pienidzy i czsto bez karier. Uwaam, e wikszo ludzi
nie poradzi sobie z pienidzmi, z sukcesem, tak jak wikszo
kobiet nie poradzi sobie z urod Ile kobiet boi si swojej atrakcyjnoci, by nie by odrzuconymi spoecznie? Nie dbaj wic
o siebie tak, jakby naprawd chciay tak silny jest ten lk, ta
obawa przed odniesieniem sukcesu. Sprzedaje si wic bajk, e
lepiej by kim zwykym, bo wtedy si nie ryzykuje. I wiesz, ilu
ludzi na wiecie dotyczy ten schemat? Ot prawie wszystkich!
Mona sobie oczywicie z tym poradzi, ale tutaj wracamy do
punktu wyjcia, bo do tego potrzebna jest silna osobowo.
Jeli zaczniesz si zastanawia, czym jest sukces, to pojawi
si pewne pojcia, pewne sygnay, za pomoc ktrych zaczniesz
go identyfikowa. Pierwszym, ktry by moe przyszed Ci teraz
na myl, s pienidze. Jednak pienidzy nigdy nie zarabiamy dla
nich samych. Zarabiamy je po to, by one co reprezentoway.
Mog reprezentowa koncept Ja mog! lub Jestem najlepszy!
bd te mog nam dawa poczucie bezpieczestwa. Sukces moe
by rwnie rozumiany jako waciwe relacje. To na przykad posiadanie wok siebie odpowiednich ludzi. Otaczanie si ludmi,
ktrzy s mdrzejsi od nas, bo tylko przy takich roniemy, tylko

Kopia dla Superman

Success and Change

29

przy takich moemy si rozwija. To ludzie, dziki ktrym jeste

w stanie osiga co wicej, co oczywicie moe wywoywa pewn
frustracj, poniewa kiedy taka relacja zostanie wyeksploatowana,
to j porzucisz, by tworzy now. Najwaciwsza relacja pojawia si
jednak wwczas, kiedy druga strona ta, ktra gwarantuje Twj
rozwj ronie razem z Tob. Wtedy nigdy si nie wyeksploatuje,
bo po prostu nie jeste w stanie jej dogoni. A zatem stay wzrost
gwarantuj Ci tylko relacje z kim, kto nie do, e jest wikszy
od Ciebie, to jeszcze stale si rozwija. W moim yciu kim takim
jest moja wasna ona. Wci przy niej rosn, bo ona nie kupuje moich bajek. Bo c to byby za problem zwiza si z kobiet wpatrujc si w nas jak w obrazek i czekajc na kad
myl, ktr j obdarujemy. Moe i przyjemne, ale na pewno stagnacyjne. Przy takiej kobiecie byszczysz, ale si nie rozwijasz.
Nie roniesz! Teraz zrozumiae, e osiganie sukcesu to rwnie
stae dokonywanie pewnego wyboru yciowego pomidzy tym,
co atwe, a tym, co pozwala si rozwija. A zazwyczaj to, co atwe,
nie pozwala nam wzrasta. Kiedy jednak ruszysz drog tych trudnych, ale waciwych wyborw, zobaczysz, e im trudniejsze cele
sobie postawisz, im wiksze problemy bdziesz w stanie rozwizywa, tym szybciej zaczniesz si rozwija, a co za tym idzie
osiga sukces. Za kadym razem, po kadej pokonanej przeszkodzie, Twoje ego powie Ci, e czas osi na laurach, bo przecie
ju tyle zrobie. Wtedy musisz pokona kolejn przeszkod, ktr
bdzie to samozadowolenie, a eby to zrobi, trzeba znale nastpny duy problem i stawi mu czoa. Bo wzrastanie i rozwj
to pewien rodzaj samobjstwa. To proces, w ktrym nieustannie
pokonujesz swoje ego.
Sukces to te przywdztwo leadership. To zdanie sobie sprawy, e jest si przewodnikiem. To moment, w ktrym znika lk,
a jego miejsce zajmuje odwaga. To pozbycie si wtpliwoci i ustpienie miejsca pewnoci. To pojawienie si rozwagi w miejsce

Kopia dla Superman

30

SUCCESS AND CHANGE

frustracji. Lider to przecie kto, kto przewodzi energi, kto

transformuje, kto przenosi dalej pewne dziaania, sytuacje, moliwoci. Ale te kto, kto ju nie potrzebuje poklasku, bo wie, e
jest jaka robota do zrobienia. Kto, kto nie zatrzymuje si, by
przyj owacje na stojco, bo szkoda mu na to czasu.
Miar sukcesu moe by rwnie atrakcyjno ta pochodzca od aciskiego attrahere, czyli przyciga. Atrakcyjno
w sukcesie wcale nie musi by bowiem zwizana z byciem adnym, bo przecie kanony urody cay czas si zmieniaj. Tutaj chodzi o przyciganie, o to, e podobne przyciga podobne. To sytuacja, w ktrej zaczynasz y zgodnie z prawem obfitoci lub
innym uniwersalnym ludzkim prawem, zaczynasz tworzy takiego siebie, ktry automatycznie szuka podobnych do siebie.
W sposb podwiadomy stajesz si bardziej otwarty na sygnay
od takich wanie osb i sam takie sygnay wysyasz. To wanie
na skutek tego mechanizmu, kiedy zaczynasz zarabia wiksze
pienidze, zanim si zorientujesz, otaczasz si ludmi o podobnym poziomie dochodw. Co wicej, przycigasz ludzi nie tylko
majcych podobne problemy, ale te takich, ktrzy podobne problemy potrafi rozwizywa. Przemyl prost zasad jeli chcesz
zarabia wicej, to znajd ludzi, ktrzy zarabiaj oczekiwane przez
Ciebie pienidze, dowiedz si, jakie maj problemy, i naucz si
je rozwizywa lepiej od nich samych. Wtedy ci ludzie zaczn
Ci potrzebowa, a jeli do tego dojdzie, natychmiast wskoczysz
na ich finansowy poziom i zaczniesz zarabia tyle co oni lub
nawet wicej. W ten sposb wykorzystujesz prawo przycigania,
czyli wspomnian wyej atrakcyjno warunkujc osiganie sukcesu. Bdziesz szuka coraz to nowych rozwiza, coraz wyej
ulokowanych problemw i dziki temu sam bdziesz si szybko
wspina po ciece samorozwoju i cieszy si z osiganych coraz
to wikszych sukcesw. Caa sztuczka polega na tym, by przemyle, jak i przy kim chcesz rosn, a zatem jakich ludzi do siebie

Kopia dla Superman

Success and Change

31

chcesz przycign. Jeli na przykad chcesz do siebie przycign klientw, ktrzy bd skonni duo zapaci za to, co oferujesz, to musisz stworzy tak osobowo, ktra pomoe im rozwiza ich problemy. Jeli chcesz przycign do siebie klienta
milionera, to musisz stworzy osobowo, ktra bdzie mylaa
jak Twj klient, zachowywaa si jak Twj klient i porozumiewaa
si jzykiem Twojego klienta. Innymi sowy, nie da si pozyska
klientw milionerw, majc jake wrd mieszkajcych w Polsce
czste przekonanie, e kady milioner to zodziej. A przecie wikszo ludzi w Polsce jest przekonana, e nie mona zarobi miliona zotych cik prac. Myl, e aby tego dokona, trzeba
mie ukady, znajomoci albo trzeba si niele nakombinowa.
A to nieprawda.
A moe w sukcesie chodzi o sens ycia? O odpowied na pytanie Po co si urodziem? i ycie zgodnie z t odpowiedzi?
A moe o zdrowie? O takie zadbanie o swj organizm, by moliwie najduej zachowa sprawno i nie wymaga ingerencji medycznych? Moliwe te, e za sukces uznasz dobre samopoczucie. By moe wystarczy po prostu si dobrze poczu, podnie
poziom tych hormonw w swoim organizmie, ktre s za to odpowiedzialne, i sukces gotowy? A moe za sukcesem stoi poczucie
misji, czyli przekonanie, e to, co robisz, najzwyczajniej w wiecie
ma sens? e co daje, co przynosi, co zmienia? A moe za sukcesem stoj uczucia wysze? Pokora, spokj, umiejtno pocigania za sob innych?
W rzeczywistoci sukces to wzajemne przenikanie si wszystkich wymienionych wyej skadowych. Oczywicie na rnych poziomach postrzegania kada z nich zaoferuje Ci co innego, inny
rodzaj yciowej satysfakcji. Kiedy jednak przyjrzysz si tym, ktrzy
odnieli w yciu prawdziwy sukces, to atwo dojdziesz do wniosku,
e miar sukcesu moe by jedynie sytuacja, w ktrej wszystkie
wyej wymienione elementy wystpuj rwnoczenie. A ja Ci

Kopia dla Superman

32

SUCCESS AND CHANGE

gwarantuj, e osignicie takiego stanu w Twoim yciu jest nie

tylko moliwe, ale te pozostaje w Twoim zasigu. Jest tak bliskie,
jak jeszcze nigdy dotd nie byo!

DLACZEGO SUKCES?
Zastanawiae si, po co dy si do sukcesu? Co stoi za tym pragnieniem? Po co ludzie prbuj si z nim mierzy? Gdybymy
sprbowali uszeregowa odpowiedzi na to pytanie zgodnie z hierarchi wanoci, to na samym szczycie musiaaby si znale
penia. Penia, czyli osignicie stanu szczcia i spenienia zoonego ze wszystkich moliwych do zdobycia celw. A tu pod
peni umiecibym potrzeby samorealizacji i bycia efektywnym.
To z kolei umiejtno dostosowywania si do rodowiska, w jakim si yje. Im bardziej bowiem jeste zaadaptowany do ycia
w rodowisku, w ktrym przebywasz, im lepiej znasz to rodowisko, tym bardziej jeste mobilny. Bo przecie najlepsza ryba to
taka, ktra najlepiej zna swj akwen. A jeli jeste mobilny, to
lepiej sobie radzisz, to przewidujesz, co si moe wydarzy, i reagujesz na to. W kocu moesz dokonywa zmian w swoim yciu,
bo nie jeste przytwierdzony do maego wycinka rzeczywistoci.
Zaczynasz wzrasta ponad to.
Za deniem do sukcesu stoi rwnie jako ycia. Czy w piciogwiazdkowym hotelu nie pi si wygodniej ni w dwugwiazdkowym? Oczywicie na pewnym etapie ycia wydaje Ci si, e
namiot to szczyt marze. Potem jednak wzrastasz, a kiedy osigasz pewien poziom, namiotowe wygody przestaj by dla Ciebie
wystarczajce. Potrzebujesz czego wicej, potrzebujesz lepszej
jakoci ycia. Zatem dysz do osignicia lepszego statusu, lepszej jakoci, bo ta obecna ju Ci nie zadowala, nie jest tym, czym
chciaby si zachwyca. I gdzie po drodze zaczynasz odkrywa,
e dysz do sukcesu rwnie dlatego, e szkoa, ktra miaa Ci

Kopia dla Superman

Success and Change

33

wyedukowa, nauczya Ci reguek i tabliczki mnoenia, ale nie

nauczya Ci ycia. Przekazaa rzesz dogmatw i daa tytuy,
ktre w dzisiejszych czasach znacz coraz mniej i przestaj by
potrzebne. Ty tymczasem, mimo szkolnej edukacji, zorientowae si ju, e jest co wicej. Jest jaki rodzaj ycia, jaki rodzaj
moliwoci, ktre Ci ono stwarza, a o ktrych w szkole nie usyszae ani razu. Jeli masz ponad trzydzieci lat, to jeszcze si
zaapae na pokolenie, ktremu wmawiano, e cik prac i wyksztaceniem mona co w yciu osign. Jednak wiat wok
Ciebie mwi co zupenie innego, co, o czym w szkoach nie
chc ani sysze, ani mwi. A mianowicie to, e wyksztacenie
i cika praca w aden sposb ju nie gwarantuj yciowego
sukcesu. Bo dzisiaj sukces moe mie krtkie spodenki, wietny
pomys na sieciowy biznes i miliony dolarw w kieszeniach. Ci ludzie s inteligentni i wymylaj nowe technologie, portale spoecznociowe i co, o czym jeszcze nie wiemy, ale niebawem
o tym usyszymy. I nie pracowali specjalnie ciko ani nie maj
wielu fakultetw. Mieli za to pomys i wystarczajce umiejtnoci komunikacyjne, jak na przykad zaraanie entuzjazmem, by
wprowadzi stworzone idee w ycie. Dzisiaj ludzie, ktrzy zrobili
wielkie fortuny, zaczynaj w zupenie inny sposb patrze na
wyksztacenie. Ju nie zastanawiaj si, czy naley je mie, zastanawiaj si, jakie wyksztacenie jest naprawd uyteczne. Bo
co z tego, e jeste doskonale wyksztacony jeli nie bdziesz
umia sprzedawa (a mwi tu gwnie o sprzeday samego siebie), to za jaki czas bdziesz przegrywa z lepiej komunikujcymi
si ludmi. A stado modzieniaszkw w krtkich spodenkach
przeleci po Tobie w drodze do swojego sukcesu i nawet Ci nie
zauway. I czy Ci si to podoba, czy te nie, sprzedawca to zawd
przyszoci. Jeli wic nie opanujesz tej umiejtnoci, to sukces
zamiast si do Ciebie przyblia, zacznie Ci ucieka szybciej, ni
potrafisz za nim biec. Tymczasem w szkole si tego przecie nie

Kopia dla Superman

34

SUCCESS AND CHANGE

nauczye. Nie wyksztacie tam umiejtnoci zarabiania pienidzy, a dzisiaj to podstawowa umiejtno warunkujca przeycie. Szkoa nie nauczya Ci te, jak radzi sobie z emocjami
czy jak budowa relacje. Dzisiaj ocenia si, e a 33% maestw
rozpada si w przecigu pierwszych piciu lat. A przecie ci ludzie, ktrzy zawieraj zwizki, nie s w wikszoci w ogle do tego
przygotowani, bo nikt nigdy na adnym etapie edukacji ich tego
nie nauczy. Zamiast tego w szkole nauczyli si budowy pantofelka
i dowiedzieli si, jak si nazywa stolica Burkina Faso. Wszystkich
nas uczono caej masy kompletnie nieprzydatnych rzeczy. A moe
masz w zwyczaju wstawa co rano i do porannej kawy rozwizywa
zadania z algebry? Zamiast algebry potrzebujesz jednak konkretnych umiejtnoci, ktrych niestety nie zyskae dziki szkolnej
edukacji. Dzisiejszy system edukacyjny w ogle nie uczy umiejtnoci mikkich, a to one bd decydoway o tym, jak sobie poradzisz w yciu. To ich opanowanie umoliwia Ci podr w przyszo, bo to one s przyszoci. To umiejtno komunikowania
si z ludmi i, co za tym idzie sprzeday jest niezbdna do
osignicia sukcesu. Bo jeli to potrafisz, to zawsze bdziesz
w stanie osign sukces! Dzisiaj uwaa si, e a 85% sukcesu
to komunikacja i sposb, w jaki ludzie si ze sob dogaduj.
Warto si zastanowi, dlaczego ludzie nie osigaj sukcesu.
Moliwe, e duo atwiej by nam byo odpowiedzie na to pytanie,
gdybymy spojrzeli na okrelone rodowiska czy te krgi, w ktrych funkcjonujemy. Najmniejszym krgiem lub te najmniejsz
jednostk rodowiskow jestemy my sami. Nazwijmy ten twr
Janem Kowalskim, normalnym czowiekiem z krwi i koci. A zatem najmniejsza jednostka w tej perspektywie to ja Jana Kowalskiego. Co, co nazwalibymy dokadnie jego ego indywidualnym.
Kolejny poziom, kolejny krg rodowiskowy, to rodzina Jana Kowalskiego. To taki system emocjonalno-spoeczno-intelektualny,
w zakresie ktrego funkcjonuje mniejszy system, czyli nasz Jan

Kopia dla Superman

Success and Change

35

Kowalski. Kolejny poziom zwizany ze rodowiskiem naszego funkcjonowania to kraj. Dalszych poziomw atwo si domyli. Bd
to odpowiednio region (taki jak na przykad Europa) i w kocu
wiat. Takie postrzeganie rodowiska naszego funkcjonowania
mona by zobrazowa przykadem rosyjskich matrioszek, z ktrych jedna skrywa drug i tak na wielu poziomach. Jeli wic
mamy do czynienia z wiksz matrioszk, na przykad w sukience w kratk, to spodziewamy si, e po jej otwarciu ujrzymy jej
mniejsz wersj rwnie w sukience w kratk. A jeli ten rodzaj
mylenia odniesiemy do naszego przykadu Jana Kowalskiego, to
moemy zaoy, e obserwujc cechy rodziny tego gocia, moemy
wnioskowa o cechach jego samego. I kluczowe w rozumieniu
tego systemu jest uwiadomienie sobie, e dany systemowy element jest z jednej strony odseparowany od reszty, a z drugiej stanowi cz wikszego systemu, ktry cay czas na niego wpywa,
i to na wszelkich moliwych polach. Wiedziae na przykad, e a
70% decyzji zakupowych jest podejmowanych pod wpywem tego,
co kupuj inni? To oznacza, e Jan Kowalski tylko w przypadku
trzech zakupw na dziesi podj samodzieln decyzj, na co wyda pienidze. Pozostae decyzje to wpyw tego, na co zdecydowali si inni. Innymi sowy, 70% wyborw, ktrych Kowalski dokona, jest dyktowanych owczym pdem. W dzisiejszych czasach
zwrot normy spoeczne powinien mie szczeglne znaczenie dla
sprzedawcw. Poniewa sprzeda tak naprawd polega na stworzeniu impulsu, ktry viralowo staje si trendem. A jeli stanie
si trendem, to ludzie bd kupowa do czasu, a pojawi si kolejny impuls tworzcy nowy trend, ktry osadzi przedmiot sprzeday na kolejnym stworzonym sprytnie topie. Dzisiaj wspomniane tworzenie, rozumiane jako umiejtno generowania
trendw, jest po prostu kluczowe. Skoro za a 70% naszych decyzji zaley od decyzji innych, to warto rozway prb osignicia sukcesu przez pryzmat problemw, ktre naley rozwizywa.

Kopia dla Superman

36

SUCCESS AND CHANGE

Jeli skupisz si na problemach indywidualnych, to znajdziesz

tylko jedn osob, ktra takim rozwizaniem bdzie zainteresowana. Jeli bowiem skupisz si na rozwizaniu problemw Jana
Kowalskiego, to bdzie tym zainteresowany jedynie Jan Kowalski. I tak si dziwnie skada, e ilekro skupisz si na rozwizaniu problemw indywidualnych, to jedynym Janem Kowalskim,
ktry bdzie zainteresowany Twoim rozwizaniem, bdziesz Ty
sam. Szukanie rda sukcesu w kategoriach indywidualnych
zawsze prowadzi do tego, e najlepiej rozwizujemy te problemy,
ktre nas bezporednio dotycz. Wwczas za tworzymy sobie
tylko jednego klienta nas samych! I wyjtkow rzadkoci bdzie to, e oprcz Ciebie samego kto inny zainteresuje si proponowanym przez Ciebie rozwizaniem. A nawet jeli to nastpi,
to liczba Twoich klientw zwikszy si do dwch. Moe nawet
i trzech? Tyle e w taki sposb nie da si osign sukcesu. Jeli
jednak skupisz si na rozwizaniu problemw okrelonego rodowiska wikszego ni Jan Kowalski (a drugie rodowisko w kolejnoci to rodzina Kowalskiego), to w oczywisty sposb pojawi si
wicej osb zainteresowanych tym, co proponujesz. I teraz atwo
sobie wyobrazi, jak wielki sukces moesz osign, kiedy zaczniesz szuka (i znajdziesz) rozwizania problemw, ktre daleko bardziej wykraczaj poza matrioszk bdc odzwierciedleniem naszej rodziny czy kraju. Problem tkwi tylko i wycznie
w tym, czy jeste w stanie wychyli si poza ten schemat. Czy
jeste w stanie rozwizywa problemy ludzi z szerszego rodowiska i czy czasem w tym rozwizywaniu ich problemw nic Ci
nie ogranicza. Jak widzisz bowiem na powyszym przykadzie,
sukces jest uzaleniony wanie od tego. Powiem precyzyjniej
skala Twojego sukcesu zaley od tego, jak wielkie problemy bdziesz w stanie rozwiza i czy jeste w stanie wyj poza matrioszk, w ktrej obecnie siedzisz. Przyjrzyjmy si teraz jednej z naszych matrioszek tej dobrze nam znanej, przanej i swojskiej,

Kopia dla Superman

Success and Change

37

ktra nazywa si Jestem Polakiem. Pewnie nie jest Ci obce pojcie mesjanizmu. Oczywicie ta rama wynika z pewnych wzorcw kulturowych i historycznych, o ktrych rdach mona by
napisa opase tomy. My jednak skoncentrujemy si na efekcie
tego zjawiska. A jaki jest ten efekt? Ano taki, e w mesjanizmie
czeka si na zbawc. Na kogo, kto przyjdzie i nas zbawi. Na kogo, kto kiedy wynagrodzi nam wszelkie niegodziwoci, niesprawiedliwoci i cierpienia. W sumie jest to pikna i podniosa idea,
tyle e rodzi jeden podstawowy problem. Ot bd tkwi w oczekiwaniu na zbawienie, bo samo sowo oczekiwanie zakada postaw
pasywn. To schemat, w ktrym oczekujemy, e kto przyjdzie
i co zrobi za nas. e wprawdzie teraz jestemy mali i niewiele
znaczcy, ale kiedy dziki jakiej zewntrznej ingerencji
ta sytuacja ulegnie zmianie. Wyjdziemy wreszcie na swoje
przy cudzej pomocy. Zwr uwag, e kiedy rodzisz si w pewnej
ramie, to zostaje Ci przyklejona atka, z ktr bdziesz si boryka
przez cae ycie. atka, ktra bdzie za Ciebie decydowaa, czy
na przykad bdziesz aktywny, czy te pasywny. Czy sukces moe
si sta i Twoim udziaem, czy te masz by ubogi, czyli biedny,
bo taki jest wzorzec danej ramy. I nie ma znaczenia, jak ram
dla Ciebie stworzono lub te w jakiej ramie funkcjonujesz obecnie.
Kada rama stanowi jakie ograniczenie. Pytanie tylko, czy to
ograniczenie, ktre wynika z wdrukowanej Ci matrioszki, umoliwia Ci osignicie indywidualnego sukcesu? A jeli tak, to czy
ten umoliwiony Ci sukces stanowi szczyt Twoich moliwoci?
A co by si stao, gdyby nagle uzna, e ktra z tych ram jest
dla Ciebie za ciasna? e chcesz wyj poza ograniczenia? Wszelkie?
e nagle nabrae ochoty na zmierzenie si z zupenie innymi
problemami takimi, ktrymi bd zainteresowani nie tylko Twoi
krewni czy te rodacy, ale take spoeczno Europy lub wiata?
Ju zaczynasz rozumie, e wraz z przeskoczeniem z jednego
rodowiska do drugiego moliwy jest wzrost wiadomoci. I e

Kopia dla Superman

38

SUCCESS AND CHANGE

pokonywanie kolejnych ram ma bezporedni wpyw na wielko

sukcesu, ktry jeste w stanie odnie. To za z kolei powoduje,
e im szerzej sigasz, tym wiksz broni zaczynasz wada, a im
wiksz, potniejsz broni dysponujesz, tym wiksze i potniejsze smoki jeste w stanie poskramia. Jest tylko jeden haczyk!
To Twoje ego chce Ci wmwi, e najwaniejszy problem, ktry
jest do rozwizania, to problem Jana Kowalskiego, czyli Twj. e
jedyny problem, ktrego rozwizaniem powiniene by zainteresowany, jest problemem tylko i wycznie indywidualnym, czyli
bezporednio Ciebie dotyczcym. Tymczasem takie odseparowane problemy po prostu nie istniej. Nie ma indywidualnych
problemw. Tak naprawd ludzie przechodz przez dokadnie te
same problemy, tyle e jawi im si one w innej postaci. Ty jednak
zanim przystpisz do prby osigania sukcesu powiniene
sobie (wbrew wasnemu ego) odpowiedzie na pytanie, jakie problemy chcesz rozwizywa. Zwr uwag, e ludzie, ktrzy tak naprawd odnieli w yciu wielki sukces, nigdy nie zastanawiali si,
czego potrzebuje Kowalski bd jego rodzina. To ludzie, ktrzy
potrafili myle w kategoriach globalnych. Zastanawiali si, czego potrzebuje wiat, i prbowali tam wanie szuka rozwiza.
I wanie dlatego zdobyli tak potne fortuny. Jednak ju ci, ktrzy
widz wiat z perspektywy regionu, nawet jeli osigaj sukces,
to jednak jest on mniej spektakularny. Jest tak, poniewa nawet
tak wielka rama jak My, Amerykanie, My, Latynosi czy My,
Sowianie mimo wszystko stanowi ju pewne ograniczenie.
Co wicej, ten ramowy system postrzegania wiata powoduje,
e ludzie z innej ramy kompletnie nie rozumiej podobnej ramy
gdzie indziej. To dlatego obcokrajowcy nie rozumiej dowcipw
w filmie Seksmisja i to dlatego z poziomu rozwizywania problemw Jana Kowalskiego nigdy nie bdziesz w stanie zobaczy,
w jaki sposb funkcjonuje caa reszta wiata. Prawdziwe zrozumienie ogranicze wynikajcych z zamknicia w matrioszce pod

Kopia dla Superman

Success and Change

39

nazw Jan Kowalski jest moliwe tylko wwczas, kiedy uda Ci si

te wszystkie poziomy przekroczy. Nie da si przecie zajrze do
najmniejszej matrioszki, jeli nie otworzy si wszystkich pozostaych. Innymi sowy jeli zdajesz sobie spraw, jak wielki
wpyw maj na Ciebie kolejno wiat, region, kraj i rodzina, to
jednoczenie musisz zdawa sobie spraw z tego, jak ju mao
pozostao na to, co jest tylko Twoje, co tworzy niepowtarzaln
indywidualno Jana Kowalskiego. Bo eby do tego dotrze, musisz najpierw pozby si tych wszystkich ram, ktre Ci ograniczaj. Prawdziwy dostp do tego, co tak naprawd oznacza bycie
ja, uzyskujesz dopiero po pozbyciu si wszelkich tworw geograficzno-kulturowo-rodzinnych. Dopki tego nie zrobisz, nie jeste w stanie si dowiedzie, co dla Ciebie oznacza bycie sob.
I adnym pocieszeniem nie moe by fakt, e wikszo ludzi
przez cae swoje ycie nie wyjdzie ponad poziom swojej rodziny
czy ponad poziom Jestem Polakiem. Dzieje si tak dlatego, e
funkcjonuj w rodowisku, w ktrym s stymulowani na przykad
polakowaniem. A jak dziaa taka stymulacja? Zwr uwag, e
w naszych mediach nie pojawia si po prostu pikna dziewczyna.
U nas pojawia si konstrukt polska Angelina Jolie. Przystojny
facet nie jest po prostu przystojny. On staje si natychmiast polskim Bradem Pittem czy polskim Jamesem Bondem, a moe
nawet polskim Billem Gatesem. Syszae kiedy o amerykaskim
Kociuszce? O brytyjskim Kabarecie Starszych Panw? Polakowanie stymuluje w Tobie ram Jestem Polakiem, w ktrej kto
w czym dobry nie jest dobry obiektywnie, jest zawsze prawie
tak dobry jak zachodni orygina. Tyle e to prawie tak naprawd
oznacza, e do oryginau mu daleko, czyli od oryginau jest najzwyczajniej w wiecie gorszy. Co wicej, polakowanie to take
stymulacja nostalgi. Czy jeste w stanie przypomnie sobie jakiekolwiek mistrzostwa w pice nonej, w ktrych trakcie media
nie przypomniayby sukcesu polskiej reprezentacji na Wembley

Kopia dla Superman

40

SUCCESS AND CHANGE

w 1974 r.? A czy wiesz, kiedy do tego Wembley si odwouj? Ot

zawsze wtedy, gdy przegrywamy. Konstrukt jest prosty: Owszem,
przegralimy, ale przecie na Wembley itd., itp. Ta sama mantra jest powtarzana od lat, przez co uzyskaa status witecznej
emisji filmu Kevin sam w domu. Nie ma Kevina, nie ma wit.
Nie ma Tomaszewskiego opowiadajcego o zwycistwie na Wembley nie ma mistrzostw! W ten sposb konstruuje si okrelon matryc, ktra pojawia si tak czsto i jest tak dominujca, e
za jej pomoc zaczynamy postrzega wiat. Problem tkwi w tym,
e wikszo ludzi nie dostrzega matrycy. Ogldaj wiadomoci
telewizyjne i nie widz tego, e w kadych z nich jest cierpice
dziecko, cierpicy starzec, relacja z ludzkiej krzywdy i jaki protest.
Bo gdyby ludzie dostrzegali matryc, nie musieliby oglda wiadomoci, bo susznie by si zorientowali, e za kadym razem s
dokadnie takie same. Tymczasem kiedy nie dostrzegasz matrycy,
wydaje Ci si, e za kadym razem ogldasz nowe wiadomoci.
I dokadnie tak samo dziaaj poziomy matrioszek siedzisz
w jednej z nich na tyle gboko, na tyle mocno kulturowo zakotwiczony, e nie dostrzegasz tego i siedzisz w matrioszce. Niestety nie da si z niej wyj, reagujc takim samym schematem,
jaki obowizuje w danej ramie. Jeli masz do czynienia z hejtowaniem, w ktrym nie licz si merytoryczne argumenty, tylko to,
kto komu bardziej w internecie przywali, to nie jeste w stanie
pokona swojego przeciwnika tym samym jeli odpowiesz hejtem
na hejt, to niczego poza podgrzaniem atmosfery nie wskrasz.
Musisz wyj poza te ramy, eby sobie z tym poradzi! Innymi sowy, odporno na hejt moesz zyska jedynie wtedy, kiedy uda
Ci si wyj z ramy, w ktrej hejt stanowi podstawowy poziom
komunikacyjny. Do tego jednak potrzebna jest zmiana osobowoci. Wyjcie z danej ramy jest moliwe tylko i wycznie wwczas, kiedy zmienisz osobowo na tak, ktra nie jest przez dan
ram tworzona. Jeli chcesz zacz sobie radzi z ograniczeniami

Kopia dla Superman

Success and Change

41

wynikajcymi z ramy Jestem Polakiem, to musisz wyj poza t

ram. Musisz zatem stworzy osobowo, ktra zacznie postrzega
siebie w kategoriach Jestem czym wikszym ni Polak, Jestem
poza ograniczajc mnie ram! Wyobra sobie, e nagle Ci si
to udaje wychodzisz z tej polskiej, narodowej ramy i dla przykadu stajesz si Brazylijczykiem. Nagle zaczynasz postrzega swoje ciao w zupenie inny sposb. Zaczyna si ono stawa
przedmiotem Twojego uwielbienia i dumy Albo jeszcze inaczej. Wychodzisz z ramy Polak i wchodzisz w ram Niemiec.
Nagle wszystko staje si wielokrotnie bardziej uporzdkowane
i zorganizowane I tak dalej, i tym podobne mona by wymienia kolejne nacje, ktre przynosz dalsze, zupenie inne ni
dotychczas moliwoci postrzegania samego siebie. Problem jednak w tym, e kada nacja, podobnie jak kada narodowa rama,
jest rwnie ograniczeniem. eby to zrozumie, musisz zacz si
wykazywa zupenie innym rodzajem mentalnoci. Musisz zrezygnowa z Ja jestem Polakiem i doda do tego taki ogld siebie i wiata, eby by jednoczenie Europejczykiem albo mieszkacem Ziemi. Dopiero taka perspektywa stworzy Ci moliwo
kanalizowania o wiele potniejszej inteligencji ni ta, ktra jest
zwizana z jakimkolwiek maym, lokalnym podwrkiem. To jedyna
droga do wzrostu Twojego potencjau im wicej si w takiej
perspektywie nauczysz, tym wikszy si staniesz. To pozwoli Ci
na przykad tak egzystowa w globalnej wiosce, w ktrej trendy
zmieniaj si byskawicznie, by rwnie byskawicznie na te zmiany reagowa i podejmowa takie dziaania, ktre zaprowadz Ci
do sukcesu. Szybko reakcji i moliwo byskawicznego podejmowania decyzji stay si w dzisiejszych czasach kluczowe. Nie
ma ju miejsca na to, by nowy pomys najpierw p roku bada,
a potem p roku prosi zarzd firmy, by zechcia askawie podj decyzj o jego wdroeniu. Taki cykl zajmuje cay rok, a po
roku mamy ju za oknami zupenie inn rzeczywisto, wic

Kopia dla Superman

42

SUCCESS AND CHANGE

najprawdopodobniej pomys, ktry by wietny rok temu, dzisiaj

jest po prostu wart funta kakw. Skoczyy si czasy, kiedy zmiana pokoleniowa nastpowaa co dwadziecia pi lat. Teraz taka
zmiana ma miejsce gra co pi lat. To za oznacza, e co kilka
lat masz do czynienia z ludmi (czy Twoimi potencjalnymi klientami), ktrzy ju inaczej myl. A myl inaczej, bo powstaj nowe
technologie, ktre zmieniaj sposb mylenia. Wystarczyo przecie, e powsta Twitter wymuszajcy komunikaty ograniczone
do 140 znakw, by w wielu krajach wiata zmieniy si systemy
komunikowania. Coraz wicej ludzi zaczyna korzysta ze skrtw,
akronimw i nowych zbitek wyrazowych. Po jakim czasie ta nowomowa wesza do jzyka i staa si symplifikacj wszystkiego, co
tylko mona uproci. Co wicej, zmiana ta spowodowaa, e wracamy do epoki hieroglificznej, w ktrej obrazek jest waniejszy
ni tekst. Std tak wielka popularno fotek w stylu selfies i std
najnowsze trendy marketingowe, zgodnie z ktrymi bez dobrego
zdjcia nie da si ju niczego i nikogo sprzeda. Zatem dzisiejsze
postrzeganie wiatowego rynku czy te samego naszego funkcjonowania w wiecie kae nam spojrze na siebie w inny, zupenie
nowy sposb. Nie wystarczy ju by mczyzn lub kobiet. Nie
wystarczy by Polakiem. To dzi za mao, by osign globalny
sukces. Zdolno do osigania wielkich sukcesw maj jedynie
obywatele wiata ci, ktrzy potrafili skutecznie wyj poza
swoje ja. Ci, ktrzy zdali sobie spraw z tego, jak silny zwizek
ma nasza osobowo z warunkami, w jakich funkcjonujemy.

DLACZEGO NIE OSIGAMY SUKCESU?

Pierwszym powodem jest rodowisko, w ktrym funkcjonujemy.
A dokadniej sposb, w jaki dziaa nasz mzg. Jego podstawow
funkcj jest dostosowanie si do panujcych warunkw. Nie do
tego stara si dziaa ekonomicznie, czyli maksymalizuje efekty,

Kopia dla Superman

Success and Change

43

jednoczenie minimalizujc koszty. A skoro tak si dzieje, to rodzaj i rozmiar rodowiska bd kluczowe dla Twojego rozwoju.
Wyobra sobie, e jeste wacicielem akwarium i postanowie
wyhodowa w nim spor ryb. Jest jednak pewne ograniczenie.
A mianowicie Twoja ryba nie uronie maksymalnie, nie rozwinie
caego swojego wzrostowego potencjau, bo jej wzrost ogranicza
rozmiar akwarium. Jeli chcesz wyhodowa du ryb, musisz jej
zapewni odpowiednich rozmiarw akwen. W innym przypadku
mzg rybki nie dopuci do wzrostu tkanki ponad poziom moliwoci rodowiskowych, w ktrych akurat dana ryba si znajduje.
A jeli teraz w tym przykadzie zamienisz sowo ryba na mj
umys, zorientujesz si, e chcc si rozwin i urosn, musisz
najpierw zapewni sobie takie rodowisko, ktre bdzie umoliwia zakadany wzrost, a nie go ogranicza. I to nie jest kwestia
motywacji, bo samo rodowisko wystarczajco zmotywuje Ci do
wzrostu. Jeli zapewnisz swojemu rozwojowi pewne determinanty,
ktre za ten rozwj s odpowiedzialne, to rozwj zacznie nastpowa samoistnie i nie bdzie potrzeby jego sztucznej bd wymuszonej motywacji. Moesz przecie posadzi rolink w jakiej
maej doniczce i codziennie j chwali lub gani. Nie uronie
jednak odpowiednio, dopki nie zapewnisz jej odpowiednich rozmiarw donicy (czytaj: rodowiska). Dokadnie ta sama zasada
obowizuje w przypadku Twojego rozwoju jeli na przykad
chcesz si nauczy jakiego obcego jzyka, to najpierw stwrz
rodowisko, dziki ktremu ta nauka stanie si szybka, atwa
i w ogle moliwa. W przeciwnym razie podzielisz los tysicy desperatw, ktrzy od lat prbuj si nauczy angielskiego, chodzc
dwa razy w tygodniu na ptoragodzinne lekcje. Tymczasem adn tajemnic nie jest to, e wikszo ladu pamiciowego, czyli
tego, co zapamitujemy na przykad z nauki, znika po 24 godzinach. A zatem jeli kto chadza na lekcje angielskiego dwa razy
w tygodniu, to na kad z tych lekcji przychodzi, zapomniawszy

Kopia dla Superman

44

SUCCESS AND CHANGE

znaczn cz tego, czego si nauczy na lekcji poprzedniej (jeli

nie powtarza materiau). Jednoczenie gdyby ci sami ludzie znali
podstawow zasad, e eby si czego nauczy, naley najpierw
stworzy takie rodowisko, w ktrym nauka bdzie si odbywa
automatycznie nie musieliby si tak mczy, a efekty, ktre
by mogli w ten sposb osign, byyby zachwycajce. W tym za
celu (na przykadzie z nauk angielskiego) zamiast si katowa
przysowiowym wkuwaniem na blach swek, lepiej stworzy
takie rodowisko, w ktrym kontakt z jzykiem angielskim jest
permanentny. Bo wwczas mzg, chcc nie chcc, prdzej czy
pniej zacznie si do tych warunkw przystosowywa i naprawd uczy angielskiego.
Wyobra sobie, e jedziesz do Chin i przesiadujesz w barze,
gdzie mwi wycznie po chisku. Nie masz wyjcia i zaczynasz
si automatycznie uczy tego jzyka. Dzieje si tak, poniewa to
wanie rodowisko, ktre sobie zapewnie, wymusza na Tobie
nauk. To m.in. dlatego tak szybko uczymy si nowego jzyka,
kiedy zamieszkujemy w kraju, w ktrym musimy si nim posugiwa intensywnie i na kadym kroku. Przekadajc za ten mechanizm na pytanie, jak odnie yciowy sukces i jak si rozwin,
eby znale odpowied, powiniene najpierw przeformuowa
pytanie na nastpujce Jakie rodowisko jest mi potrzebne do
wzrostu?. No dobrze odpowiesz to co na przykad konkretnie mam zrobi? Odpowiem Ci, od czego powiniene zacz.
Zacznij si otacza ludmi mdrzejszymi od siebie, bo tylko przy
nich uroniesz. Niestety, wikszo ludzi tego nie robi. Wol si
otacza ludmi gupszymi od siebie, poniewa potrzebuj akceptacji czy poklasku. Ty za, jeli chcesz osign wikszy wzrost,
wikszy rozmiar, zacznij si otacza ludmi, ktrzy funkcjonuj
w wikszych rozmiarach, bo tylko wwczas masz szanse, by im
dorwna. Jeli bowiem otoczysz si ludmi na Twoim obecnym
poziomie lub mniejszymi od siebie, nie stworzysz odpowiednich

Kopia dla Superman

Success and Change

45

warunkw rodowiskowych, ktre bd automatycznie stymuloway Twj mzg do wzrostu. Zostaniesz z akceptacj i by moe
uwielbieniem innych, ale wyej ju nie pjdziesz.
Kolejn przyczyn nieumiejtnoci osignicia sukcesu jest to,
e ludzie czsto posuguj si zdezaktualizowanymi strategiami.
A przecie strategia, nawet najlepsza z moliwych, te si zuywa,
podobnie jak schodzony but, i trzeba j aktualizowa. Wypracowane przez nas strategie s skuteczne tylko przez jaki czas. Innymi
sowy, s zwizane z czasem i przestrzeni. Jeli zmieniaj si warunki, miejsce, w ktrym przebywasz, i czas, to musisz rwnie
zmieni swoje przekonanie. Jeli tego nie zrobisz, okae si, e
dana strategia ju nie dziaa. Poka Ci to na prostym schemacie.
Wyobra sobie kilkulatka, ktry suchajc przynudzajcej nauczycielki, nie moe si skoncentrowa i zaczyna si zajmowa rozmow z koleg z awki. Nauczycielka poirytowana jego zachowaniem wyciga malucha na rodek klasy z magicznym zaklciem
Chod, Kowalski, na rodek, zobaczymy, co masz do powiedzenia. Kiedy za maluch stoi ju przed innymi dziemi, zadaje
mu takie pytanie, by nie by na nie w stanie odpowiedzie i by
wyszed przed klas na debila. Cel zosta osignity: caa klasa
ju wie, e na lekcjach si nie rozmawia. Spjrz jednak, co stao
si w tym maym. Ot nauczy si, e ilekro wystpuje przed
innymi, wychodzi na gupka. To z kolei wywouje fobi przed
wystpami publicznymi, bo odtd ju bdzie im towarzyszy lk
o to, jak zostanie oceniony przez innych. Kiedy za minie trzydzieci lat, ten malec, ju jako dorosy czowiek, prowadzi firm
i jednoczenie odczuwa paraliujcy lk przed wystpieniami publicznymi. Tyle e ten lk pochodzi sprzed trzydziestu lat. To tak
samo, jak gdybymy chcieli do dzisiejszych komputerw zastosowa oprogramowanie sprzed trzydziestu lat. A tak si wanie
dzieje, kiedy ludzie prbuj egzystowa, wykorzystujc stare
strategie. To, co gwarantowao przetrwanie przed rozemian

Kopia dla Superman

46

SUCCESS AND CHANGE

klasow gromadk, dzisiaj paraliuje ze strachu zarzdzajcego

firm. W jego przypadku jednak staje si to szczeglnie uciliwe,
bo przecie prowadzenie duej firmy wie si z potrzeb cigych
wystpw publicznych. Czsto te jest tak, e strategie nabyte i wyuczone w dziecistwie przenosimy do dorosego ycia, przez co
zaczyna na tym cierpie nasza komunikacja. Jeli w dziecistwie
nauczye si, e rodzice kupi Ci oczekiwan zabawk, gdy bdziesz odpowiednio dugo domaga si tego gonym krzykiem,
to nie aktualizujc tej strategii, najprawdopodobniej bdziesz wymaga na swoich podwadnych posuszestwa rwnie za pomoc podniesionego gosu. Nie zaktualizowae bowiem strategii,
a zatem nie wiesz, e mona wpywa na ludzi innymi metodami.
eby jednak to zmieni, musisz sobie uwiadomi trzy rzeczy.
Po pierwsze, czy w ogle i jakimi strategiami si posugujesz.
Po drugie, ktre z nich s ju nieaktualne i w Twoim dzisiejszym
rodowisku s ju nieskuteczne. A po trzecie, czy strategie, ktrymi si posugujesz, na pewno s Twoje! To bowiem, co dziaa
w okrelonych warunkach na okrelon osob, w innych warunkach i w przypadku innej osoby moe by ju kompletnie nieskuteczne. Co wicej, cudza strategia z powodzeniem stosowana
przez kogo wcale nie musi tak doskonale dziaa w Twoim przypadku. Ty tymczasem, chcc egzystowa w wiecie, w ktrym na
przykad obecnie wiedza zawarta w caym internecie podwaja si
zaledwie w sze miesicy, musisz permanentnie aktualizowa
swoje strategie. Musisz to robi non stop, poniewa wiat tak przypieszy, e to, co dziaa dzisiaj, ju za miesic moe nie dziaa.
Wiele bada pokazuje, e najwiksz umiejtnoci przyszoci
jest elastyczno, czyli sztuka permanentnego zmieniania si.
Podobnie ma si rzecz z lkiem przed odrzuceniem, ktry rwnie jest jedn ze strategii wdrukowanych nam w dziecistwie.
Dzisiaj jeste dorosym, w peni samodzielnym czowiekiem, ktry
tak samo potrafi samodzielnie skorzysta z toalety, jak i samo-

Kopia dla Superman

Success and Change

47

dzielnie zarabia pienidze. A zatem dzisiaj lk przed odrzuceniem

nie jest Ci ju do niczego potrzebny. To stara, zdezaktualizowana
strategia. Nie do, e dzisiaj nie jest Ci do niczego potrzebna, to
jeszcze przeszkadza Ci w yciu. I niestety tych starych strategii
wykorzystujemy w yciu cae mnstwo. Wyobra sobie kobiet,
ktra przez cae swoje ycie spotyka alkoholikw. Nie jest w stanie
uwierzy, e to ona sama ich sobie wybiera. Zamiast tego woli
utrzymywa, e wszyscy faceci to alkoholicy. Podchodzisz do
niej i mwisz, e przecie ty nie jeste alkoholikiem, a ona na to:
No tak, ale ty ju jeste zajty, a wszyscy najfajniejsi faceci s
albo zajci, albo s gejami!. I masz tu oczywisty przykad, w jaki
sposb kolejne zdezaktualizowane strategie rzdz jej pojmowaniem wiata. A czym s strategie? To po prostu pewne programy
mylowe, ktrymi si posugujemy i ktre na jakim etapie ycia
sobie zaprogramowalimy. Moe by ich caa masa od poczucia niszej wartoci (Jestem za gupi, eby osign sukces) po
brak wiary w to, e mona go osign (Nie potrafi zarabia
pienidzy!). Tymczasem naley sobie uwiadomi, e to tylko
oprogramowanie, ktre si zuywa, podobnie jak zuywaj si
buty. Po jakim czasie staje si nieaktualne i naley je wyrzuci,
pozby si go, bo nie tylko przestaje Ci by potrzebne, ale rwnie
odpowiada za to, e tak ciko Ci osign sukces. Jedn z bardzo
powszechnych strategii (lub, jak wolisz, programw) jest konstrukcja mylowa: Co inni o mnie pomyl?. To oczywicie
wana strategia, ale dla osobowoci celebryty. Jeli nim jeste,
to rzeczywicie to, co inni sdz na Twj temat, bdzie wane, bo
opinie innych Ci kreuj, a raczej buduj Twj celebrycki potencja. Jeli zarabiasz na tym pienidze, to musisz wci uywa
tego oprogramowania. Natomiast jeli Twoja aktywno zawodowa, a raczej biznesowy pomys na rozwj i zarabianie pienidzy,
nie jest uzaleniona od bycia celebryt, to ta strategia nie jest Ci
absolutnie do niczego potrzebna. Jeli bowiem starasz si by

Kopia dla Superman

48

SUCCESS AND CHANGE

ekspertem w jakiej dziedzinie, to dla Ciebie duo bardziej istotne

jest to, co umiesz i jak to przekazujesz wiedza i umiejtnoci,
ktre posiadasz.
Kolejnym powodem, dla ktrego tak wielu ludzi nie osiga
sukcesu, jest to, e nie maj pojcia, i mog stworzy od nowa
swoje wasne ja. Nie wpadli na to, e mog stworzy od nowa
samych siebie wyobrazi sobie, jakimi chc by na przykad
za trzy lata, i zacz podejmowa takie dziaania, ktre pozwol na
osignicie zamierzonego celu. Wyobra sobie, e jeste w stanie
oddzieli siebie z teraniejszoci od tego z przyszoci. Niech ten
Twj wyobraeniowy ja z przyszoci ma, powiedzmy, duo mniej
tkanki tuszczowej ni teraz. Jeli jeste go w stanie zobaczy, to
moesz teraz zaplanowa takie dziaania, ktre doprowadz Ci
do tego punktu w przyszoci, w ktrym staniesz si swoim wyobraonym wczeniej ja. Przecie wiesz, co trzeba zrobi, eby
zrealizowa swj plan Wystarczy zdrowo si odywia, je tylko
tyle, ile naprawd potrzebujesz, i regularnie wiczy. Oczywicie
wikszo ludzi taka perspektywa przerazi, ale nie oznacza to, e
stworzenie swojego przyszego ja nie jest moliwe. To ten sam
mechanizm, w ktrym zadam Ci pytanie: Jaki masz pomys na
siebie?. eby udzieli uczciwej odpowiedzi, musisz wyobrazi
sobie siebie stworzonego w przyszoci. Takiego, jakim chcesz
zosta, w miejscu, do ktrego dysz, i z sukcesem, ktry zamierzasz odnie. To wanie mechanizm tworzenia, o ktrym tak
wielu ludzi zapomina. A zatem jeli ju pozbdziesz si tego, co
Ci obecnie ogranicza i w co wyposaya Ci kultura, i sprecyzujesz, jaki masz pomys na siebie i kim chcesz by innymi sowy,
jakiego siebie chcesz stworzy to wystarczy wwczas zastosowa
odpowiednie narzdzia, ktre sprawi, e osignicie Twojego celu
stanie si moliwe. A te narzdzia to na przykad ksika, ktr
teraz czytasz.

Kopia dla Superman

Success and Change

49

Jednak tworzenie, o ktrym tu mwi, to nie tylko kwestia tworzenia samego siebie, to rwnie kwestia umiejtnoci budowania
relacji. Jeli zapyta wielu ludzi, po co s ze sob, to najprawdopodobniej odpowiedz: Bo si kochamy. Ale kiedy ich spytasz,
co chc razem osign, to z odpowiedzi moe by ju kopot.
I tu si okazuje, e wielu ludzi po prostu nie ma na siebie pomysu. Zachowuj si czsto jak pika na wodzie, ktra porusza si
tam, gdzie popchnie j fala czy wiatr. Nie wpadn na to, eby
zada sobie pytanie, jacy bdziemy razem za dziesi lat jak
planuj swj zwizek jako para czy jako rodzina w przyszoci.
Zamiast tego yj z dnia na dzie, a to z kolei powoduje, e rozwizuj tylko te problemy, ktre si akurat pojawiaj. Nie planuj,
nie przewiduj, e mog si boryka z innymi problemami w przyszoci, i nie s przygotowani na to, by je rozwizywa.
Czwartym powodem, ktry jest odpowiedzialny za blokowanie
sukcesu, s negatywne programy. A zatem takie oprogramowanie,
ktrym si stale posugujemy, niewiadomi tego, e to wanie ono
nas ogranicza. Przyjrzyjmy si programowi: Wyjd na gupka.
Kiedy si w ten sposb programujesz, to nagle si okazuje, e nie
zaczynasz y w oparciu o to, czego Ty chcesz, ale o to, co o Tobie
pomyl inni. Oczywicie negatywnych programw jest caa masa:
To jest gupie, Nie poradz sobie, To nie dla mnie, Nie
urodziem si pod szczliw gwiazd, Jestem przecitny,
Jest dobrze tak, jak jest, Innym te si nie udao, Jak bd
taki, jakiego mnie oczekuj inni, to bd akceptowany. Zauwa,
jak cisy zwizek ma tego typu oprogramowanie z obaw przed
utrat akceptacji innych. Ludzie boj si sukcesu, bo wtedy bd
odstawali od innych, a co za tym idzie utrac ich akceptacj.
Co wicej, zgodnie z teori Schopenhauera w ktrej prawda
przechodzi przez trzy stadia: najpierw jest wymiewana, potem
atakowana i dopiero pniej zyskuje powszechn akceptacj
moesz ze stuprocentow pewnoci zaoy, e odniesienie

Kopia dla Superman

50

SUCCESS AND CHANGE

sukcesu bdzie rwnie oznaczao, e znajd si tacy, ktrym bdzie to przeszkadzao. Bo przecie mistrza si bije! Kady kreator,
twrca nowej rzeczy, musi przej przez okres, w ktrym wielka
rzesza ludzi bdzie si mu staraa udowodni, e adnym kreatorem nie jest. To jedna ze skadowych sukcesu i proponuj Ci,
by od razu si z tym pogodzi, bo pniej bdzie Ci atwiej. A im
wyej bdziesz wchodzi, tym bardziej bezwzgldna reakcja Ci
czeka. Dzieje si tak dlatego, e wspinajc si po szczeblach sukcesu, pokazujesz innym tym, ktrzy jeszcze tacy nie s e
mog tacy by. Staniesz si rdem frustracji dla kadego, kto
nie jest tak inteligentny, jak by moe. A nie jest taki, bo woli si
zajmowa czym innym lub te sam nie wie, jak osign to, co
osigne Ty. To z tego powodu, jeli jeste atrakcyjn kobiet,
stajesz si automatycznie rdem frustracji dla wielu kobiet,
ktre tak atrakcyjne nie s. A jeli jeste wysportowanym, przystojnym facetem, to staniesz si rdem frustracji dla wielu innych facetw, ktrzy wol wypi wieczorem piwo, ni i pobiega.
To za z kolei oznacza, e Ty si wprawdzie pozbye negatywnych
programw, bo odniose sukces, ale oni nie.

CZYNNIKI SUKCESU
Omawiaem wczeniej czynniki potrzebne do osignicia sukcesu odpowiedni osobowo i waciw, powtarzaln technik
(zaktualizowan strategi). Teraz przyjrzymy si zjawisku, bez
ktrego sukces nie jest moliwy a mianowicie zmianie. Skoro
dotd nie odniose takiego sukcesu, jaki by chcia, to pomidzy tymi dwoma stanami (aktualnym i docelowym) musi zaj
jaka zmiana. Zmiana za nastpuje na trzech poziomach: ciaa,
umysu i rzeczywistoci. Jeeli zmienisz tylko przekonania, czyli
umys, to niezmienione ciao bdzie reagowao z wyuczonego
wczeniej automatu. To na przykad sytuacja, w ktrej kto chce

Kopia dla Superman

Success and Change

51

rzuci palenie. Zmieni przekonania, wie, e palenie szkodzi, ale

co z tego, skoro ciao wci domaga si papierosa! Jeli za dokonasz zmiany w ciele, a nie dokonasz jej w umyle, to zmiana
bdzie krtkotrwaa. W takim przypadku Twj program bdzie
dy do samorealizacji. Innymi sowy jeli nie zmienisz programu w umyle, to umys bdzie si koncentrowa na jego realizacji, odrzucajc wszystko inne. Zatem jeli zaczniesz dokonywa zmiany w ciele, a jednoczenie nie dokonasz zmiany
w oprogramowaniu mzgu, to prdzej czy pniej zmiana zostanie zarzucona, poniewa w jej trakcie umys i tak pody za starym programem. Tak czy inaczej, bdzie dy do samorealizacji
tego, co jest w programie. Prosty przykad jeli chcc zmieni
nawyki ywieniowe, odbierzesz swojemu ciau jaki skadnik, dajmy na to czerwone miso, i jeli jednoczenie nie przeprogramujesz mzgu, to niejedzenie stekw prdzej czy pniej przegra
z programem w mzgu Steki s dobre, lubi steki, potrzebuj
stekw. W takiej sytuacji mzg bdzie coraz usilniej poszukiwa
okazji do zjedzenia steku, bo kady program musi by zrealizowany. Jeli teraz rozejrzysz si wok siebie w poszukiwaniu rzeczy nietypowych i drogich, a nastpnie spytam Ci, jakie typowe
i tanie rzeczy Ci otaczaj, to nie bdziesz zna odpowiedzi na
to pytanie. Dzieje si tak dlatego, e mzg zaprogramowany na
szukanie okrelonych przedmiotw pomija wszystkie inne, ktre
znajduj si w jego polu widzenia. Dy w ten sposb do samorealizacji programu, ktry zosta mu dany.
A teraz wyobra sobie, co mogoby si sta, gdyby zaprogramowa swj mzg tak, by poszukiwa dla Ciebie moliwoci rynkowych zarabiania duych pienidzy, ktre do tej pory nie zostay wyeksploatowane. Twj zaprogramowany mzg skupi si
na ich poszukiwaniu. A jeli nie bdzie mg ich znale to
zacznie je tworzy! Dlaczego? Bo, co podkrel raz jeszcze, kady program musi zosta zrealizowany! I w tym celu mzg jest

Kopia dla Superman

52

SUCCESS AND CHANGE

gotowy do stworzenia dowolnej rzeczy, za ktr postawi odpowiedni filozofi. Prostym przykadem na tworzenie rzeczywistoci za pomoc percepcji jest racjonalizacja post factum. Najpierw
kupujesz co pod wpywem emocji, a potem dorabiasz histori,
do czego to kupione co jest Ci potrzebne.
Trzecim elementem zmiany jest rzeczywisto. Jeli tutaj nie
nastpi zmiana, to zmiana ciaa i umysu rwnie niewiele da.
Niezmieniona rzeczywisto bdzie blokowaa zmian. Wyobra
sobie, e wanie rzucie palenie i e uczynie to zarwno na
poziomie ciaa, jak i umysu. Twoje ciao nie potrzebuje palenia,
a Twj umys ma nowy program, ktry Twoje ciao w tej zmianie
wspiera. Jednak nie zmienie rzeczywistoci chodzisz do
pracy, w ktrej s sami palacze, chodzisz do swoich ulubionych
knajp zadymionych tak, e nic nie wida, i oczywicie wszyscy
Twoi domownicy pal jak smoki. Mimo e zmienie ciao i umys,
nie zmienie rzeczywistoci, co powoduje, e caa zmiana moe
si nie uda, bo rzeczywisto wystawia Ci na kadym kroku na
tysice bodcw, ktre nie sprzyjaj tej zmianie. A zatem istnieje
realne zagroenie, e zarwno ciao, jak i umys dostosuj si do
tego, co byo wczeniej. eby zatem dokona zmiany, musisz
zmieni wszystkie trzy skadowe jednoczenie, czyli to, w jaki
sposb, z automatu, reaguje Twoje ciao. Krtko mwic, musisz
dokona zmiany swoich nawykw, powiniene zmieni swoje programy, czyli przekonania, jakie masz na swj temat, na temat
zarabiania pienidzy lub swoich moliwoci. I musisz zmieni
rzeczywisto, czyli rodowisko, w ktrym funkcjonujesz, na takie,
ktre generuje Ci moliwo osigania okrelonych rzeczy. Oczywicie, jak si susznie domylasz, problem z dokonaniem takiej
zmiany na wszystkich polach jednoczenie nie jest problemem
motywacji. Ot motywacja sama w sobie musi by czym staym, czym permanentnym. Tymczasem rzadko taka bywa, co na
przykad doskonale wida w przypadku szkole motywacyjnych.

Kopia dla Superman

Success and Change

53

W trakcie i krtko po takim szkoleniu jeste zmotywowany do

zmiany, ale ten zapa szybko ganie, bo nie jest stymulowany przez
duszy czas. Dzieje si tak dlatego, e rzeczywista motywacja do
zmiany musi by bardziej spokojna i ustabilizowana i nie moe
wynika jedynie z krtkotrwaej silnej emocji. To, czy zmiana spowodowana na przykad szkoleniem motywacyjnym moe odnie
skutek, zaley nie od samego szkolenia, ale od tego, co si bdzie
dziao po jego zakoczeniu, czyli od tego, z jak konsekwencj
bdziesz w stanie realizowa to, w co wyposay Ci Twj trener.
Sama za zmiana jest skuteczna wwczas, kiedy jest zmian na
poziomie organicznym, czyli takim, na ktrym zmieniasz i swoje
ciao, i umys, a nie jedynie swj wizerunek. Organiczno zmiany
polega na tym, e dowiadczasz czego na planie fizycznym, bo
wtedy nastpuje poczenie wiedzy somatycznej (nazywamy j
rwnie wiedz w miniu) oraz wiedzy kognitywnej, czyli poznawczej. Prostszymi sowami chodzi o poczenie praktyki
z teori, fizyczne zrobienie czego tak, by si tego nauczy. Bo dopiero wtedy ma szans pojawi si dziaanie intuicyjne, czyli takie,
w ktrym nie jest potrzebne mylenie. A jeli mylenie przestaje
by potrzebne, pojawia si prawdziwa efektywno. Sam fakt dowiadczania musi zosta poczony z poznawaniem. Jeli si tak
nie dzieje, to wystpuje albo samo dowiadczenie, albo sama refleksja w obydwu przypadkach nie uczysz si caociowo. Nie
rozwijasz si, nie idziesz do przodu. Rozwj, nauka, a w konsekwencji rwnie sukces s moliwe, jeli poznaniu towarzyszy
przeycie. Za wszystko, co jest przeyciem, stanowi dowd. To
dlatego tak trudno kogo zmieni, oferujc mu jedynie wiedz
z pominiciem moliwoci przeycia, czyli dowiadczenia. I ten
sam model dziaa w przypadku dokonywania zmiany eby
si moga dokona, musi by organiczna, czyli zoona zarwno
z poznania, jak i dowiadczenia.

Kopia dla Superman

54

SUCCESS AND CHANGE

Z CZEGO SKADA SI CZOWIEK?

Jeli sprbujemy spojrze na nas samych jako na zestaw pewnych
czynnikw czy te skadowych, to z pewnoci jedn z pierwszych
rzeczy, ktra przychodzi na myl, bdzie umys. Umys to wirtualny twr. Jest czym, czego nie ma. Przecie nie ma adnego
dowodu na to, e myl istnieje. Badajc mzg, moemy jedynie
stwierdzi jego aktywno neuronaln, czyli zobaczy, jakie jego
obszary uaktywniaj si w reakcji na okrelone bodce bd te
w okrelonych zachowaniach. Natomiast istnienie samej myli
jako takiej jest niemoliwe do stwierdzenia. I to nie tylko na poziomie medycznych bada, ale rwnie na poziomie intelektualnego wiczenia. Prosty przykad jeli zapytam Ci, czy zdarza
Ci si prowadzi wewntrzne dialogi, to pewnie zgodnie z prawd
przytakniesz, e i owszem. Samo za sowo dialog zakada udzia
w tym procesie dwch komunikujcych si ze sob elementw.
Innymi sowy, trzeba z kim rozmawia. Jeli teraz zapytam, kto
z kim rozmawia, odpowiesz: No, ja!. Dobra odpowied. Sprbuj
wic udzieli nastpnej: A kim jest ten drugi rozmwca?. Tu jest
ju troch gorzej, bo jak moesz rozmawia sam ze sob? To Was
jest dwch? Inny przykad: zapytam, czy masz jak opini o sobie.
Odpowiesz, e tak. Dobrze, to teraz odpowiedz, ktre ja jest prawdziwe to, ktre opiniuje, czy to, ktre opiniowaniu si poddaje?
I nawet jeli jedno z Twoich ja pomylao teraz: Nigdy sobie
nie zadawaem takich pyta, to miej wiadomo, e to drugie ja
natychmiast potwierdzi: Ja te nie!. Skd masz wiedzie, ktre
ja mwi prawd? Ktre jest prawdziwsze? I teraz zapae si
na tym, e rywalizacj tych dwch Twoich ja zaczo obserwowa jakie trzecie ja. To ile ich tam jeszcze jest? To wanie
jeden z dowodw na wirtualno naszego umysu to tworzenie wirtualnych tworw, w ktrych zagbianiu mona si zgubi
szybciej, ni mona by si spodziewa. Bo te kolejne twory to

Kopia dla Superman

Success and Change

55

kolejne wirtualne projekcje ego. Zatem umys tworzy wyobraeniowe konstrukty, tworzy myli, ktre prdzej czy pniej si zmaterializuj. Przecie nie ma dzisiaj przedmiotu wytworzonego przez
czowieka, ktry wczeniej nie byby wyobraeniow konstrukcj
naszego umysu. Jednak do tego, eby dany konstrukt mylowy
mg si zmaterializowa, potrzebny jest drugi skadnik czowieka,
a mianowicie jego ciao. To ciao jest mostem pomidzy wiatem
duchowym, czyli wirtualnym, a wiatem rzeczywistym. Trzymasz
teraz w rku materialny przedmiot ksik, ktra wczeniej
powstaa jako moje wyobraenie, jako mylowy konstrukt w moim
umyle i ktra pniej przeze mnie (a dokadnie przez moje ciao)
zostaa zmaterializowana. W ten sposb myl staa si konkretnym przedmiotem. W ten sposb podobnie jak w przypadku
fotografii krtkotrwaa myl albo emocja zostay stworzone i zatrzymane na zawsze w postaci materialnej. Dowcip z materializowaniem polega jednak na tym, e w procesie materialnym powstaje co, co zaczyna oddziaywa na wiat materialny, i zawsze
pod spodem bdzie si skrywaa intencja, czyli myl, ktra spowodowaa, e ta materia powstaa. Teraz wyobra sobie kogo,
kto buduje dajmy na to pot i robi to z lku. Kiedy ju go
wybuduje, to ilekro spojrzy na niego, tylekro bdzie mu si
przypominao, e ten jego pot reprezentuje jego lk. Zatem pot,
poza swoimi zadaniami funkcjonalnymi, zaczyna nosi w sobie
rwnie intencj, z ktr go postawiono. Skoro zosta zmaterializowany z lku, to nosi w sobie lk. I za kadym razem, kiedy jego
waciciel na niego spojrzy, ujawni si ta wanie intencja, a waciciel poczuje obawy, nawet jeli tworzy ten pot lata temu.
A im bardziej si bdzie ba, tym wiksze poty bdzie stawia
i tym bardziej bdzie si ba. Ten prosty mechanizm prze teraz
na kogo, kto zarabia pienidze z lku prost konsekwencj jest
to, e im wicej tych pienidzy ma, tym bardziej si boi je utraci.
A teraz wyobra sobie kogo, kto zbudowa pot, ktry z kolei jest

Kopia dla Superman

56

SUCCESS AND CHANGE

kreacj jakiego pozytywnego uczucia, np. estetyki. Ilekro bdzie

na patrzy, tylekro bdzie odczuwa zachwyt. Tylekro bdzie
roso poczucie jego estetyki, poniewa tak intencj zmaterializowa. A zatem wszystko, co zmaterializujesz a robisz to przecie na okrgo bdzie jednoczenie na Ciebie wpywa, czyli
niejako bdzie na Ciebie projektowa t sam intencj, z ktr
zostao stworzone. Jeli jeste zdenerwowany i zmaterializujesz
z t intencj siebie spitego, o podniesionym gosie, to ilekro zaczniesz by spity i mwi podniesionym gosem, tylekro pojawi
si w Tobie zdenerwowanie. Jeli jeste smutna i zaoysz z tej
okazji szarobur, smutn sukienk, to miej wiadomo, e ilekro spojrzysz na ni, odda Ci ona Twj smutek. Uczyni Ci na
powrt smutn.
Zatem myli, konstrukty umysu s tak naprawd strategiami,
ktre maj za zadanie wpyn na ciao, by podjo dziaanie zgodnie z okrelon strategi, a w finale zmaterializowa strategie.
A zatem to intencja decyduje o tym, w ktrym kierunku bdzie
dziaa ciao i w jaki sposb zostanie przez to ciao zmaterializowana. Ciao za odbiera bodce. Jest materialne i zoone z organw oraz zarzdzane przez instynkt. Wystarczy sobie wyobrazi,
co by si stao, gdyby nagle Twoje ciao zaczo si odywia jedynie przez instynkt, a nie je powodowane emocjami. Przyjmowaoby te skadniki, ktrych naprawd potrzebuje, i tylko wtedy,
kiedy ich naprawd potrzebuje. Ty tymczasem rozwijaby si
zdrowo, nie chodziby godny i nie miaby problemw z nadwag czy niedowag. Wikszo dorosych jednak tak nie robi.
Jedz emocjami i nie umiej zarzdza swoj wag.
Kolejnym elementem tworzcym konstrukt o nazwie czowiek
s wysze uczucia. Te, ktre zarzdzaj empati, i te, ktre jestemy skonni lokalizowa nie w umyle, ale w sercu. To m.in. te
uczucia, ktre powodoway, e japoscy kamikadze szli na mier
za Japoni. Byli w stanie dokona zabjstwa ciaa, kierujc si

Kopia dla Superman

Success and Change

57

wysz ide. Wartoci takie jak mio, spokj, oddanie czy wiara
nie s konceptami intelektualnymi ani zachowaniami instynktowymi. S innym poziomem czowieczestwa, a ich realizacja
jest tak samo wana jak wszystkich pozostaych potrzeb (np.
dziecko, ktre nie dostaje mioci, bdzie czciej chorowao).
Nastpna w tej ukadance jest wiadomo. To element, ktry
postrzega, ale nie ocenia. W podstawowym modelu buddyjskim to
obserwator, ktry wychodzi ponad problem kartezjaski. Synne
zdanie wypowiedziane przez Kartezjusza brzmiao: Myl, wic
jestem. Zakada ono implikacj Ja jestem, poniewa wczeniej
pomylaem. Z tego musiaoby wynika, e skoro nie myl, to
mnie nie ma. A jednak nie znikamy, kiedy przestajemy myle,
pojawia si wic problem z prb znalezienia odpowiedzi na pytanie, kim jest ten, ktry myli, a jednak nie znika. Drugi problem
z kartezjaskim zdaniem jest konsekwencj konstruktw ja
tworzonych przez nasz umys. Skoro bowiem ja pomylaem, e
myl, wic jestem, to ktre ja t myl teraz obserwuje? I tu
znowu dochodzimy do nieskoczonej liczby konstruktw ja
stworzonych przez wirtualny umys, przez nasze ego. Dlatego te
musimy przyzna racj buddystom, e wiadomo dziaa zawsze
na metapoziomie. To ona jest w stanie obserwowa i jednoczenie
nie ocenia tego, co widzi. Pozwala nam obserwowa myl, a kiedy to robimy, ta myl przestaje by niebezpieczna. Zreszt sama
myl nie jest niebezpieczna. Niebezpieczna moe by nasza wiara
w t myl, bo to ona powoduje, e zaczynamy do tego angaowa
motoryk, za pomoc ktrej myl wprowadzana jest w ciao. Tak
powstaj emocje. Za z emocjami rzdzcymi naszym ciaem,
jak wiesz, nie ma ju artw. Myli przyrwnabym raczej do latajcych w naszych gowach balonikw z pomysami. W jedne
wierzymy, w inne nie wiara to sznurek trzymajcy balonik.
Jeli go nie trzymasz, balonik odlatuje. Te myli, w ktre wierzymy, prdzej czy pniej zmaterializujemy za pomoc naszego ciaa.

Kopia dla Superman

58

SUCCESS AND CHANGE

Bo w zalenoci od tego, w jakie myli wierzymy, w tak stron

skierujemy dziaania naszego ciaa. To, w co nie dajemy wiary, nie
jest zatem dla nas niebezpieczne. Takie myli s jedynie przetwarzane przez mzg i wyrzucane. Jednak do tego, by mc dostrzega ten proces, potrzebujemy wanie wiadomoci.
Na samym kocu elementw skadajcych si na konstrukt
o nazwie czowiek wymienibym dusz. To co, co dowiadcza,
co zarzdza mdroci yciow, co decyduje o naszej karmie.
W najprostszym modelu mona to uj tak: kady, kogo spotykasz na swojej drodze, ma jak rol do odegrania w Twoim
yciu. Nawet jeli nie wiesz, po co si spotkalicie, powiniene
szanowa ten moment. Bo to sytuacja, w ktrej pojawia si szczeglnego rodzaju relacja z czowiekiem, a wszystko, co si dzieje,
jest potrzebne i do czego suy. Na pewnym poziomie nie jeste
w stanie wyjani, dlaczego czytasz teraz te sowa, bo jako ludzie
dziaamy, mimo e stale brakuje nam informacji. Nie wiemy,
dlaczego spotykamy okrelone osoby w danym momencie, nie
znamy powodw ani skutkw, nie jestemy w stanie przewidzie
przyszoci. Model karmiczny daje rozwizania tego problemu.
Jednym z gwnych problemw ludzi, ktrzy chc osign
sukces, jest to, e nie potrafi w odpowiedni sposb zarzdza
wszystkimi powyszymi skadowymi. Nie maj wiadomoci, e
kada rzecz, ktra si im przytrafia niezalenie od tego, na
jakim planie do czego im suy. Bo na przykad kwestia, czy
mio istnieje obiektywnie, czy te nie, nie jest istotna. Dla
mnie istotna staje si kwestia, e osignicie szczcia w yciu
jest moliwe poprzez stworzenie sobie moliwoci, dziki ktrym
bd mg to uczucie kanalizowa. A przecie mio to uczucie
wysze jedna ze skadowych czowieka. Zastanw si jednak,
o ile atwiej Ci bdzie si z niej cieszy, kiedy stworzysz odpowiednie do tego warunki. Jeli zatem w stworzonych przez Ciebie moliwociach kanalizacji tego wyszego uczucia bdziesz

Kopia dla Superman

Success and Change

59

permanentnie nastawiony na impulsywn, negatywnie emocjonaln reakcj partnera, to kocha bdzie Ci trudniej ni w przypadku,
kiedy bdziesz otoczony czuoci, zrozumieniem i partnerstwem
rozumianym jako przyja. A zatem prawidowe zarzdzanie wszystkimi modelami i planami, na ktrych funkcjonuje Twj konstrukt
czowieka, stanowi fundamentalne podoe nie tylko do tego, eby
mc si rozwija i osiga sukces, ale rwnie do tego, eby czyni
to w harmonii ze sob jako szczliwy i speniony czowiek.
Kiedy sprbujesz porwna sposoby funkcjonowania Twojego
ciaa oraz umysu, to zauwaysz pewne prawidowoci. Ot ciao
zawsze funkcjonuje tutaj, a umys tam. Innymi sowy, ciao funkcjonuje w teraniejszoci. Jest obecne zawsze tu i teraz. Umys
jednak nie funkcjonuje w tutaj. Jeli Ci poprosz, by wyobrazi
sobie to, co widzisz w tej chwili, to zamiast tworzy obraz, oddasz
si obserwacji. Zobaczysz to, co jest tu i teraz. Ciao obecne w teraniejszoci obserwuje, a umys nieobecny w teraniejszoci projektuje wci sprawdza, czy zewntrzny model wiata zgadza
si z modelem wewntrznym. Ten mechanizm jest odpowiedzialny midzy innymi za to, e dzieci tak szybko si ucz, a doroli
mog mie z tym wielki problem. Dzieje si tak wanie dlatego,
e dzieci po prostu obserwuj. S obecne w tu i teraz i w przeciwiestwie do dorosych nie porwnuj, nie wartociuj, nie tworz projekcji wasnych wyobrae dotyczcych wiata. Wikszo
dorosych si nie uczy, bo sprawdzaj, czy ich model wiata dziaa.
S zatem zajci pilnowaniem, aby funkcjonowaa ich mapa, ktr
sobie stworzyli. Mona by powiedzie, e doroli bardziej funkcjonuj na poziomie realizacji, a dzieci na poziomie obserwacji.
Dlatego dzieci ucz si najszybciej jeszcze nie wytworzyy
adnego punktu odniesienia wewntrznego. S jak gbka, ktra
wchania wszystko. Oczywicie dziaa to tylko do pewnego momentu, bo potem rwnie w umyle dziecka z biegiem lat zaczynaj si pojawia te same mechanizmy, ktre znamy z umysu

Kopia dla Superman

60

SUCCESS AND CHANGE

dorosych. Jeli jednak posiadasz t wiedz, to wiesz, e moesz

dla swojego dziecka stworzy takie moliwoci, w ktrych opanowanie kilku jzykw obcych nie bdzie dla niego stanowio
adnego problemu. Moe masz znajomych za granic, ktrzy
wychowuj swoje dzieci od razu w dwch, a czasem trzech jzykach, by zupenie naturalnie przygotowa dziecko do funkcjonowania w wielojzycznych rodzinach. I oczywicie, co zazwyczaj
budzi zachwyt, a czasem niepokj ich znajomych, ten zabieg przynosi fantastyczne rezultaty. A to adna magia, to jedynie wykorzystanie tego, e dziecko do pewnego wieku pozostaje w teraz,
podobnie jak nasze ciao nie zaprzta sobie umysu projektowaniem, modelowaniem czy konstruowaniem map. W przeciwiestwie za do ciaa, umys nigdy nie jest w teraz. Karmi si albo
przeszoci, albo przyszoci. Albo rozpamituje to, co byo, albo
te prbuje przewidywa to, co si stanie. Kada rzecz, ktr sobie
wyobraasz, dotyczy albo tego, co byo, albo tego, co dopiero nastpi. Jedyn rzecz, ktrej nie jeste w stanie sobie wyobrazi,
jest wanie teraz, poniewa teraz mona jedynie przey. Nie
da si stworzy obrazu teraz mona go jedynie zaobserwowa. Kolejn rnic pomidzy ciaem i umysem jest poziom odczuwania. Ciao czuje za pomoc emocji oraz odczu i nie naley
czy jednego z drugim. Jeli jeste godny, to uczucie godu jest
wanie odczuciem, natomiast jeli to, e jeste godny, wywoao
Twoj frustracj, to tu ju mamy do czynienia z emocj. I wystarczy, e w dowolnej firmie produkujcej jogurt specjalici od reklamy pocz oba te elementy ze sob by przekonywa klienta,
e jest w stanie pokona gd za pomoc maego jogurtu. Umys
jednak nie odczuwa umys produkuje myli, produkuje dialogi
wewntrzne i wizualizacje. Ciao, w przeciwiestwie do umysu,
akceptuje to, co si dzieje, podczas gdy umys dokonuje porwna tego, co na zewntrz, z tym, co sam stworzy. To dlatego
mona skrzywdzi wasne ciao za pomoc umysu, ale nie da si

Kopia dla Superman

Success and Change

61

skrzywdzi umysu za pomoc ciaa. Ciao nie tworzy projekcji

i nie ocenia. Umys i owszem. Bo to on, w przeciwiestwie do
bazujcego na instynkcie ciaa, jest zawsze logiczny, jest ograniczony swoimi wasnymi prawami dotyczcymi mylenia, programami, ktre sam sobie stworzy. I to akurat dobra informacja, bo
wystarczy pozna te prawa, by wykorzystywa je do wasnych celw. Przeprogramowanie komputera jest moliwe tylko dla tego,
kto zna dotychczasowe oprogramowanie. Umys to rodzaj procesora zarzdzajcego mzgiem, czyli stacj bazow. Kiedy poznasz
t zasad, bdziesz mg tak przeprogramowywa system, by procesor motywowa komputer do wykonywania najbardziej przydatnych dla Ciebie operacji.
Rnica polega rwnie na sposobach zapamitywania. Ciao
dysponuje miniami, ktre zapamituj, natomiast umys tworzy wspomnienia. Powouje do ycia historie, ktre nazywa przeszoci. Zatem ciao posiada jedynie dowiadczenie, tymczasem
umys tworzy narracj. Ciao ma potrzeby fizjologiczne, podczas
gdy umys jedynie potrzeby ego. Zrozumienie powyszych rnic
oraz mechanizmw dotyczcych funkcjonowania ciaa i umysu
jest kluczowe, by mg uczyni kolejny krok w drodze do osignicia sukcesu.

DUALIZM
Zrozumienie tego zjawiska spowoduje, e zaczniesz sobie lepiej
radzi z wikszoci konfliktw yciowych. Podstawowe zaoenie dualizmu polega na tym, e przyjmujemy, i kady model ma
swoj dogm. Pierwsz z nich jest za prawo goszce, e kada
istniejca energia ma w sobie zarwno lad pozytywny, jak i negatywny, przy czym lad pozytywny nazywamy potencjaem lub
jasn energi, a lad negatywny cieniem. Sprbuj Ci to pokaza na przykadzie. Wemy pewno siebie. Spjrzmy na ni

Kopia dla Superman

62

SUCCESS AND CHANGE

jak na energi, ktra ma swoje plusy i minusy. Jasn stron potencjau pewnoci siebie bd przekonanie o wasnej wartoci,
odwaga, lepsza komunikacja itp. Jednak ta energia ma te swj
cie, ktrym z kolei bd na przykad arogancja, pycha, przemdrzao, chamstwo itd. Teraz powiedz mi, w ktrym momencie
pewno siebie zamienia si w arogancj? A kto o tym decyduje?
Ten, ktry jest pewny siebie, czy te ten, ktry z nim rozmawia?
Kto na przykad decyduje o tym, co jest krzykiem? Ten, ktry
krzyczy, czy te ten, ktry sucha? Co wicej, to, co dla jednego
bdzie pewnoci siebie, dla innego bdzie czyst arogancj, to,
co dla jednego bdzie zaledwie podniesieniem gosu, dla innego
bdzie nieznonym wrzaskiem. Kady bowiem do oceny tej energii
bdzie przykada zupenie inn, cile indywidualn skal. To samo dzieje si z kad energi, z kadym zjawiskiem, ktre wok
siebie generujemy. Granica mwica o tym, czy dana koszula nadaje si jeszcze do noszenia, dla Ciebie bdzie inna ni dla Twojej
ony. To samo dotyczy przedmiotw lecych na Twoim biurku.
Kade z Was inaczej zadecyduje, czy ma do czynienia z twrczym
chaosem, czy te z najzwyklejszym baaganem. Jednak najistotniejsz konkluzj jest spostrzeenie, e z powyszego schematu
wynikaj podstawowe problemy komunikacyjne. Przecie ludzie
mwi: On jest taki arogancki, a nie mwi: On jest taki pewny
siebie. Mwi: Ale on jest agresywny, a nie: Ale on jest silny.
Mwi: Ale on jest pasywny, ale ju nie: Ale on jest cierpliwy.
Ten schemat komunikacyjny prowadzi do tego, e ludziom bardzo
trudno komunikowa si ze sob, poniewa zapominaj, e ta sama
moneta, ktra ma ora, ma rwnie reszk. Innymi sowy, jeli uyj
sw: ostry n, to najprawdopodobniej skojarz Ci si one z niebezpieczestwem. A to z kolei prowadzi do sytuacji, w ktrej uwaasz, e kady ostry n stwarza niebezpieczestwo. Ot nie kady.
Tylko ten, ktry zostanie nieprawidowo, a wic niebezpiecznie
uyty. I wikszo ludzi posuguje si takim schematem: Skoro

Kopia dla Superman

Success and Change

63

ostry oznacza niebezpieczny, to lepiej nie bd go uywa. Efekt

jest taki, e prbuj pokroi co, co wymaga ostrego noa, za pomoc noa tpego. A wtedy nie mog sobie poradzi. I teraz jeli
t noow metafor przeniesiesz na osiganie sukcesu, to jasne
si staje, dlaczego tak wielu ludzi odczuwa lk przed sukcesem.
Z jednej strony we wasnej wyobrani stawiaj si na miejscu ludzi, ktrzy odnieli sukces, ale z drugiej strony dostrzegaj tego
sukcesu tylko jedn stron. Twierdz, e za sukces odpowiada
kreatywno, wyobrania, determinacja i umiejtno podejmowania ryzyka, ale zapominaj, e kada z tych energii ma swj
cie. e za kreatywnoci stoi cie na przykad bujania w obokach, za wyobrani cie oderwania od rzeczywistoci, za determinacj cie picia si do celu po trupach innych, a za
umiejtnoci podejmowania ryzyka cie podejmowania
bdnych decyzji. Tymczasem ludzie sukcesu doszli tam, gdzie doszli, poniewa dysponowali nie tylko jasn, ale te ciemn stron
tej samej energii. Jeli za na pocztku drogi w kierunku sukcesu decydujesz, e odrzucasz ciemne strony energii i bdziesz si
pi do gry tylko jasn stron, to szybko si zorientujesz, e nie
masz si po czym wspina, poniewa jasna i ciemna strona nie
funkcjonuj bez siebie. Jeli odrzucasz ciemn, to razem z jej
odrzuceniem znika jasna strona. Na tym polega istota dualizmu.
Jeli kupujesz n, to i owszem, moesz wypowiedzie magiczne
zaklcie: Poprosz taki ostry n, ktry mnie i nikogo innego
nigdy nie skaleczy, ale nie masz najmniejszej gwarancji, e to
zadziaa. Cienie energii s cen, ktr musisz zapaci za pozyskanie zasobw nioscych ze sob ich jasne strony. Chcc osign sukces, musisz nie tylko pozyska w tym celu potrzebne Ci
do tego cechy i energi, ale rwnie nauczy si radzi sobie
z cieniami, ktre take t energi tworz. Cay za dowcip korzystania z modelu dualizmu polega na tym, eby si nauczy zauwaa zarwno jasne strony energii, jak i ciemne oraz pozna

Kopia dla Superman

64

SUCCESS AND CHANGE

takie rozwizania, ktre pozwol Ci na zarzdzanie i jednym,

i drugim. Rozwizanie problemu nie polega bowiem na eliminacji
jakiego zasobu, ale na dodaniu takich zasobw, ktre bd si
w stanie zrwnoway. Sprbuj wyjani to prociej. Wyobra
sobie biznesmena o do wysokim poziomie agresji, ktry podejmuje prac nad sob, by ten poziom agresji w sobie obniy.
Na skutek podjtych dziaa udaje mu si w jaki tam sposb
zwalczy w sobie agresj. Niestety, wraz z agresj utraci te si,
ktra do tej pory pozwalaa mu zarabia pienidze. Tym za dziaaniem, ktre powinien podj w pracy nad sob, nie jest pozbywanie si agresji, jej eliminacja, ale dodanie takiej energii, ktra t
jego agresj zrwnoway, by mg korzysta w peni ze wszystkich
zasobw i by nauczy si zarzdza zarwno si, jak i agresj.
I jasn, i ciemn stron tej samej energii.
Jeli przyjrzysz si dzieciom, zauwaysz, e rodz si one w absolutnej peni posiadaj zarwno pozytywn, jak i negatywn
energi. Potencjay i cienie. Dopiero pniej pojawiaj si historie
wdrukowywane im przez dorosych, a dzieci przestajc by jednoczenie wszystkim zaczynaj si modelowa w okrelonym
kierunku. Kiedy ojciec mwi do crki: Jeste moj ksiniczk,
to ona jednoczenie uczy si, e nie moe by nie-ksiniczk.
W uproszczonym schemacie dorosa ju ksiniczka staje si rewelacyjna w tym, by dba jedynie o wasne potrzeby, i kompletnie
beznadziejna w tym, by utrzyma na duej jakikolwiek zwizek,
z maestwem na czele.
Tego typu balans dziaa w kadym modelu. Wemy na przykad
emocj i logik. Kada z tych energii ma zarwno swoj jasn, jak
ciemn stron. Po stronie cieni emocjonalnoci moemy na przykad wskaza podejmowanie pochopnych decyzji, wybuchowo,
potencja do utraty kontroli, labilno. Po jasnej stronie wymienimy moliwo budowania relacji, empati, umiejtno przeywania i odczuwania, ale te motywacj. Bo to wanie za ni s

Kopia dla Superman

Success and Change

65

odpowiedzialne emocje jeli co odczuwasz, to to pcha Ci do

dziaania, a zatem motywuje Ci do podjcia wysiku.
Z kolei potencjaem logiki jest opanowanie, racjonalno, moliwo kontroli i organizacji wiata. Potencja tworzenia systemw.
Cieniem logiki moe by z kolei brak elastycznoci czy niewielka
kreatywno. I teraz, jeli przyjrzymy si tym obydwu energiom
i zadamy sobie pytanie, w jaki sposb moemy sobie poradzi na
przykad z podejmowaniem pochopnych decyzji, wybuchowoci
czy labilnoci, od razu nasuwa si myl, e za pomoc opanowania i racjonalnego podejcia. Tym samym z brakiem kreatywnoci i elastycznoci moesz sobie poradzi za pomoc empatii,
umiejtnoci przeywania i motywacji. A to oznacza, e aby poradzi sobie z jedn energi, naley skorzysta z tego, co daje Ci
inna energia. A zatem rozwiza problem z ogniem moe nie
ogie, ale woda! Bo rozwizanie problemu nigdy nie ley w nim
samym, zawsze znajduje si poza nim, tak jak rozwizaniem na
logik s emocje, a na emocje logika. Jeli wic problem zamyka si w obszarze logiki, to koncentracja na tym samym obszarze nie przyniesie rozwizania problemu. Bdziesz je mg
znale jedynie w czym, co dany obszar bdzie mogo odpowiednio zrwnoway, a w przypadku logiki mog to by na przykad
emocje. Std prosty wniosek jeli chcesz zacz rozwizywa
problemy, musisz skorzysta nie tylko z jednego zasobu, ale z zasobw, ktre problematyczny obszar bd rwnoway. Dlatego
biznesmen pracujcy nad obnieniem agresji przestaje osiga
dobre wyniki w swoim biznesie, bo szuka rozwizania problemu
wewntrz tego problemu. Tymczasem najwaciwsz drog
jest uzupenienie energii agresji o tak energi, ktra pozwoli j
zrwnoway. Wielu ludzi nie rozumie tej prostej zasady i nie osiga w yciu sukcesu, bo chc by tylko mdrzy. Nie zdaj sobie jednak sprawy, e powinni by jednoczenie i mdrzy, i gupi. Wanie
po to, by kady z tych problemw mg pozostawa w rwnowadze.
Niestety, nasza kultura wyposaya nas w bdne postrzeganie

Kopia dla Superman

66

SUCCESS AND CHANGE

rzeczywistoci i naszej w niej roli. Jestemy na okrgo stymulowani do mylenia w okrelony sposb, w krgu jednego problemu.
Jednak w zalenoci od tego, w jakiej kulturze si znajdujesz,
to ona za Ciebie dokonuje wyboru okrelonego rodzaju emocji.
Poprzez te wybory jednostronnych emocji kultura, w ktrej wzrastasz, tworzy okrelone schematy: skoro paczesz, to jeste mikki,
skoro jeste dziewczynk, to nie moesz si interesowa samochodami, bo powinna skupi si na lalkach, skoro jeste facetem,
to musisz utrzyma rodzin, a jak ona pracuje, a nie Ty, to naraasz si na spoeczny ostracyzm. Od takich mechanizmw a
si roi wok Ciebie wszystkie one s skonstruowane jednostronnie. I przyzwyczailimy si do takiego ich postrzegania, co
oczywicie wyrzdza nam olbrzymi krzywd, bo koncentrujemy
si na jednej stronie medalu, wypierajc w ogle istnienie drugiej.
Czy jednak Ci si to podoba, czy nie, ycie jest skonstruowane
dualistycznie i wszelkie energie, ktre si w nim przejawiaj, posiadaj zarwno znak dodatni, jak i ujemny. adna za z tych
energii nie istnieje w pustce zawsze funkcjonuje w otoczeniu
innych. Jeli zrozumiesz i zaakceptujesz t zasad, to dopiero
wwczas zaczynasz tworzy peni. Dopiero wtedy jeste w stanie
zarzdza sob, swoimi energiami i emocjami we waciwy, peny
sposb. Bez osignicia tej peni odniesienie sukcesu staje si po
prostu niemoliwe. Poniewa jeste caoci. Zawsze i wszdzie.
A jeli jeste caoci, to w kadej chwili moesz zarzdza zarwno swoimi potencjaami, jak i cieniami. Moesz wzi jasn
stron dowolnej energii oraz jej cie i zacz wiadomie korzysta z obu. A wtedy zaczynaj si dzia rzeczy niezwyke. Cae
Twoje ycie zaczyna si zmienia i zaskakuje Ci moliwociami,
ktre nagle zaczynaj si stawa Twoim udziaem. Wyobra sobie,
e zaczynasz stosowa t zasad w przypadku mdroci. Wiesz, e
mdro jest rwnowaona gupot, i zdajc sobie z tego spraw,
uznajesz, e nie mona by mdrym bez bycia gupim. Zatem zaczynasz nie tylko by mdry, ale stajesz si jednoczenie i mdry,

Kopia dla Superman

Success and Change

67

i gupi. Innymi sowy, oprcz mdroci inkorporujesz jednoczenie gupot. Jeli to zrobisz, to sowa Ty gupku ju nigdy nie
bd Ci w stanie obrazi, bo jeste wiadomy, e gupek tworzy
Ci w takim samym stopniu co mdrzec. Kto przychodzi i mwi
Ci: Ale jeste gupi!. Co mu odpowiesz? Ot wiem! Bo skoro
masz wiadomo, e przyswoie gupot, to nie ma moliwoci,
by taka uwaga Ci dotkna. Jest wwczas tak samo neutralna,
jakby kto powiedzia Ci, e masz nos. No, masz nos. Wiesz o tym.
Co w tym obraliwego? Ale spjrz na to te z innej strony. Kto
inny przychodzi i mwi: Ale jeste mdry!. Na to rwnie odpowiesz: Ot wiem!. Bdzie to naturalne, bo kiedy ma si w sobie
zarwno gupot, jak i mdro, to nie do, e nie da si Ciebie
obrazi, ale nie da si te Ciebie zdoby tanim komplementem!
W przeciwnym wypadku stajesz si nieodporny na manipulacj,
bo jeli kto nazwie Ci mdrym, a Ty uznasz to za komplement,
mylc na przykad, e tylko osoba obdarzona rwnym co Twj
intelektem mogaby to zauway, to stajesz si niewolnikiem wycigu pochlebstw, a co za tym idzie idealnym kandydatem na
wywieranie wpywu. I zapewniam Ci, e w takiej sytuacji nie
trzeba nawet jakiego superuzdolnionego manipulatora. Pamitaj,
e aura wasnej adoracji prowadzi do pychy, a ta z kolei jest granic naszego rozwoju. Kiedy si pojawia, dalszy rozwj przestaje
by moliwy! Co wicej, w tej rodzajowej scence dokadnie w jej
pierwszej wersji powstaje rwnie inny paradygmat: jeli kto
nazwie Ci gupkiem, a nie jeste peni mdroci i gupoty jednoczenie, to nie do, e Ci to obraa, to jeszcze bdziesz najprawdopodobniej rwnie oddawa si rywalizacji, starajc si wykaza, e ten, kto nazwa Ci gupkiem, w istocie jest od Ciebie
gupszy. I wtedy wystpuje znany Ci pewnie dialog: Ty gupku!,
Kto, ja jestem gupi? O nie, mj drogi, ty jeste gupszy!. Efektw dalszej eskalacji tej przepychanki atwo si domyli.

Kopia dla Superman

68

SUCCESS AND CHANGE

Jedynym rozwizaniem jest prawidowe zbalansowanie ukadu.

Zawsze i za kadym razem. Jeli kto nazwie Ci mdrym, znajd
w sobie wystarczajce przykady swojej gupoty, dziki czemu
zrwnowaysz system, a to pozwoli Ci pozosta w harmonii ze
sob. Jeli za usyszysz: Ale jeste gupi, poszukaj w sobie przykadw mdroci, bo wtedy ponownie zdoasz zbalansowa system. A teraz zobacz, jak krzywd wyrzdzaj sobie ludzie, ktrzy
nie dostrzegaj drugiej strony medalu lub te nie zdaj sobie sprawy z tego, e jedyn drog do osignicia sukcesu jest waciwy
balans systemu. Nie trzeba specjalnej wyobrani, by pomyle
o kim, komu wydaje si, e jest tylko i wycznie atrakcyjny.
Musi bardzo cierpie, ilekro w swoim yciu dostrzee najmniejszy sygna, e akurat jego atrakcyjno przeywa trudne chwile.
W takiej sytuacji byle pryszcz moe doprowadzi do gbokiej depresji. Okropiestwo, prawda?
Cay wic dowcip ludzkiego denia do uzyskania peni polega
na tym, e ludzie przez cay czas szukaj pomysu na to, jak mog
odzyska t wypart u siebie cz. Bo wszystko dookoa spoeczestwo, rodzina czy znajomi wypiera okrelone energie.
Tak powstaj problemy tabu w rodzinie rzeczy, o ktrych si
nigdy nie mwi, o ktrych nie naley wspomina i ktre gdzie
podskrnie jak kropla dr ska, czynic ycie tych ludzi zwykym koszmarem. Wyparty negatywizm powoduje, e ludzie przestaj korzysta z energii potencjau, ze wszystkich zasobw, ktre
tworz ich peni. Wyobra sobie menedera, ktry myli tylko
i wycznie pozytywnie. Szansa na to, e popeni bd, zaczyna
wzrasta. Najlepsze bowiem efekty mona osign wwczas, gdy
myli si i pozytywnie, i negatywnie. Meneder, ktry myli tylko
i wycznie negatywnie, te niespecjalnie daleko zajdzie. Kade
ekstremum, kada energia, ktra nie jest rwnowaona, w kocu
okazuje si drog donikd. Zarzdzanie peni, czyli umiejtno
zarzdzania zarwno potencjaem, jak i cieniem dowolnej energii,

Kopia dla Superman

Success and Change

69

pozwala Ci w zupenie nowy sposb spojrze nie tylko na siebie,

ale te na innych. Od tego momentu zaczynasz widzie w kadym nowo poznanym czowieku zarwno plusy, jak i minusy.
Dostrzegasz je, nawet kiedy on sam widzi tylko jedn ze swoich
stron. Takie postrzeganie innych powoduje, e nikt ju nigdy dla
Ciebie nie bdzie skoczonym idiot, ale te nigdy nie bdzie
idealnym mdrcem. Koczy si wiat absolutnych autorytetw,
ktre mog za Ciebie decydowa, co masz zrobi ze swoim wasnym yciem. Zamiast widzie autorytet, zaczynasz widzie czowieka, ktry ma jednoczenie i plusy, i minusy, a to pozwala Ci
podj racjonaln decyzj, czego chcesz si od niego nauczy,
a czego nie. Co wicej, jeste te w stanie oddzieli jego osobowo (czyli to, jaki jest) od tego, co potrafi. I moesz wwczas zacz czerpa z tego, czego moesz si od niego nauczy.
Jeli na przykad zetkniesz si z osob, ktra wszystko kontroluje, zaczynasz patrze na ni w inny sposb widzisz ju,
e jasn stron energii, ktra za tym stoi, jest rwnie odpowiedzialno. Bo kto, kto wszystko kontroluje, robi tak midzy innymi dlatego, e czuje si za to odpowiedzialny. Jeli chcesz temu czowiekowi pomc, to nie moesz mu odebra moliwoci
kontroli, gdy razem z ni odbierzesz mu rwnie odpowiedzialno. A zatem jedynym wyjciem jest dodanie mu takiej energii,
ktra zbalansuje ten ukad. Moe ni by na przykad spontaniczno. Wtedy powstanie wspaniaa, nowa jednostka, nowy, fascynujcy czowiek, ktry potrafi jednoczenie i kontrolowa, i by
spontaniczny. Nic nie straci, a jedynie doda nowe cechy do tych,
ktre ju ma, dziki czemu osign peni swojego prawdziwego
potencjau. Nigdy zatem nie powiniene si pozbywa adnych
energii, a jedynie je uzupenia. Jeli do agresji, ktrej jasn stron jest sia, dodasz wraliwo, otrzymasz asertywno. Moesz
mwi tak bez potrzeby denia do akceptacji i moesz powiedzie nie bez potrzeby zraania do siebie kogokolwiek. Zyskujesz

Kopia dla Superman

70

SUCCESS AND CHANGE

nowe umiejtnoci komunikacyjne stajesz si czowiekiem, ktry jako jednostka przestaje by tylko zy i tylko dobry. Zaczynasz
widzie moliwoci i ograniczenia jednoczenie. Wtedy wreszcie
pojawia si moliwo rzeczywistego uczenia si, bo dostrzegajc
rzeczy w swojej peni, jeste w stanie dokonywa wyboru, czego
tak naprawd chcesz si nauczy.

Kopia dla Superman

2
Ego Management System

Kopia dla Superman

72

Kopia dla Superman

SUCCESS AND CHANGE

Ego Management System

73

Kiedy pojawia si dyskomfort, bl czy inne nieprzyjemne emocje,

ludzie maj tendencj do robienia dwch rzeczy. I niestety, obie
s bdne. Po pierwsze, staraj si od tego uciec, a to dziaanie zakada, e produkt jest silniejszy od tego, kto go stworzy. To z kolei
jest podstawowym bdem logicznym, poniewa kiedy produkujesz
jakkolwiek emocj (a przecie sam je produkujesz), to stworzye
produkt. Mona ten mechanizm zobrazowa sytuacj, w ktrej
stolarz robi krzeso. Produkt, czyli w tym wypadku krzeso, z samej definicji musi si znajdowa na niszym poziomie wiadomoci ni jego twrca, a wic stolarz. Kreator jest zawsze ponad
obiektem, ktry tworzy. Innymi sowy, krzeso nie moe by mdrzejsze od stolarza. A zatem kiedy produkujesz emocje i pniej
od nich uciekasz, to oznacza, e przers Ci Twj wasny twr,
a to technicznie nie jest po prostu moliwe. Poza tym emocja
nie moe na przykad mutowa, bo nie ma wasnej inteligencji.
Zostaa stworzona przez Ciebie. I to Ty jej nadajesz inteligencj.
Zatem ego stworzone przez Ciebie nigdy nie moe Ci przeskoczy, nie moe si sta wiksze od Ciebie samego. Zrozumienie
tej prostej zasady pozwala w zupenie inny sposb spojrze na
wasne emocje. A std ju tylko krok do odzyskania nad nimi
kontroli. Tymczasem ludzie wci popeniaj ten bd i uciekaj
od emocji w alkohol, w narkotyki czy inne lepe uliczki. Coraz
czciej te uciekaj od emocji w internet. Bo internet organizuje czas, a jeli jestem czym zajty, to nie mam czasu zaj si
sob i nie musz si konfrontowa z tym, co czuj.
Drugim bdem popenianym przez ludzi jest niewiadome
wchodzenie w emocje bez ich obserwacji. A kiedy tak si dzieje,
trac ju moliwo prawidowej oceny sytuacji, poniewa emocje ograniczaj wizj.
Tymczasem jedyn waciw drog jest nauczy si tak y,
eby umie sobie poradzi ze wszystkim, co pojawi si w naszym
yciu. Budda powiedzia kiedy, e jest w nim budda nienawistny,

Kopia dla Superman

74

SUCCESS AND CHANGE

kochajcy, fajny, gupi, przystojny i brzydki. To wielkie sowa, ktre

uwiadamiaj nam, e jeli jestemy jednoczenie brzydcy i adni,
to odzyskujemy moliwo wyboru. Wtedy wanie, na zasadzie
kontrastu, mona zarzdza zarwno tym, co w nas adne, jak i tym,
co w nas brzydkie. A to z kolei daje zdroworozsdkowe podejcie
do siebie. Wyobra sobie taki przykad: oto budzisz si rano, patrzysz w lustro i zdajesz sobie spraw z tego, e nie wygldasz
zbyt atrakcyjnie. Jeli powiesz wtedy samemu sobie: Ale jestem
brzydki, to bdzie to informacja zwrotna, a nie obelga. Kiedy
bowiem si obraamy? Kiedy co jest dla nas obelg? Wtedy, gdy
kto uderza w nasz obraz, a nie w nas samych. Kiedy atakowane
jest co, co nie zostao inkorporowane. Bo przecie gdyby kto do
Ciebie krzykn: Ty, czowieku z dwoma oczami!, to nie bdzie
to obelga, poniewa zgadzasz si z tym, e masz dwoje oczu!
Kiedy jaka osoba mwi Ci to, z czym Ty si zgadzasz, to traktujesz t wypowied jako fakt. Jeli natomiast z czym si nie zgadzasz, to traktujesz to jako obraz lub komplement. Sprbuj si
zastanowi, co by byo, gdyby kto powiedzia Ci: Ale masz wosy
albo Ale masz nos. Nie mona si obrazi na co takiego ani te
specjalnie si tym zachwyci. Po prostu si z tym zgadzasz. Z tego
wynika, e komplement lub te obraza dziaaj na to, co nie jest
inkorporowane. A teraz wyobra sobie, e jeste wiadomy tego
i zgadzasz si z tym, e jeste jednoczenie i gupi, i mdry. Kto
mwi Ci: Ale jeste gupi!. Co odpowiesz? No, o tym to wiem,
ale powiedz, co konkretnie powinienem zmieni? Nie ma tu
miejsca na obraz, prawda? Nie dochodzi wwczas do adnego
zniszczenia emocjonalnego, bo niezalenie od tego, jak Ci si
w yciu uoy, co Ci w yciu spotka i jak bdziesz oceniany, Ty
zawsze pozostaniesz na jednym emocjonalnym poziomie. Staniesz
si nieobraalny. Wszystko, co si wwczas bdzie dziao, bdzie
si odbywao tak naprawd na zewntrz Ciebie, bo we wasnym
wntrzu osigniesz wiadom stabilno. Nie bdzie Ci mona

Kopia dla Superman

Ego Management System

75

niczym dotkn. Inkorporujc ten sposb mylenia wiadomo bycia jednoczenie adnym i brzydkim, gupim i mdrym
stajesz si obecny. Obecny w tu i teraz, w teraniejszoci.
A skoro jeste obecny, to zdobywasz stay dostp do zasobw.
Pamitasz, e jako obecnoci odpowiada za jako dostpw
do zasobw? Dlatego te Ci z Was, ktrzy bd w stanie wytrzyma duej w trudnych sytuacjach, stan si automatycznie liderami tych, ktrzy nie posiadaj takiej umiejtnoci. Ci, ktrzy
s obecni, automatycznie staj si liderami tych, ktrzy nie s.
I ten wanie element moe Ci rwnie pomc zrozumie, co si
dzieje w ludzkim umyle. Jest on nieustannie bombardowany
przez myli, ktre na rne sposoby bd si staray nim wada.
Kiedy czujesz lk, to jeli sobie nie zaczniesz z nim radzi,
stanie si wkrtce Twoim demonem. A potem bd si pojawiay
coraz to nowe demony, ktre zjadaj nawet najsilniejszych. Kluczem jest zatem sytuacja, w ktrej jeste w stanie zbudowa
zdroworozsdkowe podejcie do samego siebie. Powiedzenie
sobie na przykad: Jestem zarwno brzydki, jak i adny stwarza
moliwo odnalezienia rwnowagi. A rwnowaga to przecie czysta fizyka: jeli materia spotyka si z antymateri, to mamy potn dawk energii tworzc foton o masie pocztkowej zero.
A dopiero ten, kto ma zero, znajduje si w doskonaej pozycji,
eby osign wszystko. To pocztkowe zero, ta pustka, ktr
bdziesz si stale i permanentnie wypenia, spowoduje, e nie
bdziesz przywizany do niczego. Bo jeli uznajesz, e co jest
Twoje, w tym momencie koczy si pustka, kocz si moliwoci prawdziwego wzrostu i rozwoju. Przywizujesz si bowiem do
jakiego elementu wiata zewntrznego. Sprawd, jak to dziaa,
na prostym eksperymencie. Popro jakiego znajomego, by da Ci
na chwil co swojego. Moe to by cokolwiek: portfel, kluczyki do
samochodu, telefon komrkowy. I bez uprzedzenia udaj, e upuszczasz to jego co na podoe. Albo e go uderzasz. Jak zareaguje?

Kopia dla Superman

76

SUCCESS AND CHANGE

Zaboli go to, prawda? A to przecie tylko przedmiot! Reakcja waciciela na to, co robisz z jego rzecz, moe Ci wiele nauczy.
Tak, przywizujc si do wiata materialnego, dajemy si kontrolowa. I to za pomoc jego wasnego przedmiotu! Stanu posiadania! Jeli bowiem uwaasz, e co jest Twoje, to kiedy to
przejm i zaczn na przykad gaska, Ty bdziesz gaskany.
Jeli to na przykad torba, a ja zajrz do rodka, to Ty bdziesz
mia poczucie, e kto zaglda w Twoje wntrze. Jeli tym rzuc,
Ty poczujesz si tak samo rzucony. Innymi sowy, przejmujc
kontrol nad czym Twoim, przejem kontrol nad Twoim ja
tak dziaa mechanizm identyfikacji. Istota ley w umiejtnoci
cieszenia si wiatem bez elementu pod nazw moje. Wtedy
wanie zaczyna si fantastyczne ycie. Za jeli pielgnujesz
moje, to zaczyna si zabawa: powiedz mi, co masz, a powiem
Ci, jakie ja tutaj zaprojektowae! Nie widzimy tego od razu, bo
przecie nasze ego nie jest widoczne, a jedynym sposobem na
jego zrealizowanie jest wanie materia. Dlatego Twoje ego jest
w Twoich przedmiotach w samochodach, zegarkach, domach.
I w kadym z tych przedmiotw moe by schowany jaki poziom
ego: atrakcyjno, wyjtkowo, normalno i setka innych. Bo cay
czas dokonujemy projekcji rnego rodzaju energii na zewntrz.
Widzimy swoje ja w rnych rzeczach, np. samochodach, jedzeniu, ciuchach. A teraz si zastanw, co by byo, gdyby ciuchy
lub przedmioty wykorzysta do wchodzenia w role, ale tak, by si
z nimi nie identyfikowa. Wwczas suyyby nam, zamiast nami
wada. Jeli nie identyfikujesz si z czym, to zabranie Ci tego
czego nie moe Ci skrzywdzi. Utrata majtku nie stanowi problemu, bo nie zaprojektowae w tym majtku swojego ego. Jeli
w takiej sytuacji kto powie co niemiego na temat Twoich butw,
to nie obrazi Ciebie. Na tym polega rnica pomidzy trwaniem
w ego a wykorzystywaniem go do bycia narzdziem samorealizacji spoecznej. Nigdy nie bd niewolnikiem wasnego archetypu!

Kopia dla Superman

Ego Management System

77

Wchodzimy w role, bo tego potrzebujemy, ale rola nigdy nie jest

czowiekiem j odgrywajcym. Wielka szkoda, e wikszo ludzi
tego nie rozrnia. Cierpi, kiedy nie mog odrni siebie od
wasnych butw, i przyjmuj uwagi na temat tyche jako osobiste wycieczki. Zrozumienie tego jest jak zrozumienie podstawowych praw fizyki, bo w istocie fizyka ycia nie rni si wiele od
fizyki szkolnej. Tutaj te akcje wywouj reakcje. Zrozumienie
tych zasad pozwala nam je kontrolowa. Bdc wiadomy rnorodnoci swoich rl, stajesz si kim, kto jest jednoczenie za
i przeciw, kto jednoczenie panuje nad dwoma ekstremami.
Dziki temu znajdujesz si w staej, permanentnej rwnowadze.
Za rwnowaga to co, do czego dy kady ukad termodynamiczny. Do rwnowagi dy ludzkie ciao (spjrz, jak zachowuje
si zalany w trupa czowiek prbujcy nie upa) oraz kady ludzki zwizek. Kada rzecz wyparta bdzie powodowaa kontrakcj
dc do wyrwnania systemu. Wemy pod uwag ukad pasywnoci i aktywnoci ze stanem zerowym gdzie porodku. Jak
moesz wykorzysta pasywno w biznesie? Oddajc prowadzenie
innym. W przeciwnym razie, bdc wacicielem firmy, zaczniesz
si zajmowa ca mas obowizkw, ktrymi nie powiniene si
przejmowa jak wypisywanie faktur czy podlewanie kwiatkw.
Jednak pasywno ma jednoczenie swj minus, swj cie, ktrym jest brak kontroli. Podobnie jest z aktywnoci jej cieniem
jest kontrola, a wtedy mamy w firmie do czynienia z szalecem,
ktry wszystko nadzoruje, wszystko bdzie robi sam, a padnie ze
zmczenia. Jednak w momencie kiedy uda Ci si stworzy system rwnowagi pomidzy aktywnoci i pasywnoci, to pozytyw
wynikajcy z kadej z nich bdzie osabia negatywny aspekt tej
drugiej. W ten sposb system bdzie dy do wyrwnania potencjaw i bdzie mg prawidowo funkcjonowa, a to w biznesie
oznacza zdolno do perfekcyjnego zarzdzania firm. Co wicej, wyrwnana w zakresie jednego systemu pasywno oznacza

Kopia dla Superman

78

SUCCESS AND CHANGE

cierpliwo, podczas gdy tak samo wyrwnana aktywno oznacza sprawczo. atwo teraz sobie wyobrazi, jak wielki sukces
moe odnie meneder, ktry ma w sobie jednoczenie obie te
cechy. A po co cierpliwo? Przecie wszystko nastpuje w swoim
czasie nie moesz w winnicy zebra winogron ani za wczenie,
ani za pno, bo wtedy nie zrobisz dobrego wina. Spjrz, jak to
dziaa, na przykadzie ktni z partnerem. S ludzie, ktrzy w takich sytuacjach odczuwaj natychmiastow potrzeb rozwizania
problemu. Od razu podejmuj prb wyjanienia i nakrcaj si
coraz bardziej. Czy wwczas dochodzi do rozwizania problemu?
Oczywicie, e nie, bo zamiast tego mamy do czynienia z eskalacj ktni. Jest jeszcze gorzej, bo reagujc w taki sposb, dolewa
si oliwy do ognia. Jest te druga strona medalu to ci, ktrzy
po ktni z partnerem w ogle nie odczuwaj potrzeby rozwizania konfliktu. Maj to po prostu gdzie. Uznaj, e to i tak samo
minie. Jednak prawdziwy problem ma wtedy ta druga osoba, w ktrej narasta przekonanie o nierozwizanych problemach. I takie
problemy bd cay czas w takim zwizku powraca, bo nikt nigdy
nie rozwiza ich przyczyny, a jedynie ucieka od skutkw albo
czeka, a same min. Idealnym rozwizaniem jest wiadomo
wynikajca z rwnowagi systemu: decydujesz si na rozwizanie
konfliktu, ale nie natychmiast, tylko wtedy, kiedy ju opadn
emocje i kiedy to rozwizanie bdzie miao najwiksz szans
powodzenia. To wanie idealne poczenie zarwno cierpliwoci,
jak i moliwoci sprawczych. Najciekawsze jest to, e ta cecha
nie jest nam tak naprawd obca. Rodzimy si z rwnowag, tyle
e z wiekiem, wraz z edukacj i socjalizacj, coraz bardziej o niej
zapominamy. Z biegiem lat zaczynamy j eliminowa poprzez
wypieranie poszczeglnych jej elementw. Dzieje si tak wwczas,
kiedy mwimy Jestem ksiciem/ ksiniczk albo Nie jestem
ksiciem/ ksiniczk. Jeli kobieta akceptuje tylko i wycznie
swoj urod, a nie jest w stanie zaakceptowa jednoczenie swojej

Kopia dla Superman

Ego Management System

79

brzydoty, to bdzie graa ksiniczk, ktra nigdy nie wspomni

nawet o potrzebach fizjologicznych, gdy bdzie si wstydzi ich
istnienia. Wtedy wanie pojawia si schemat, w ktrym ludzie
zaczynaj pilnowa jednego ja, zamiast zda sobie spraw, e
wszyscy s rwnoczenie wszystkim. A jeli nie zdajemy sobie
z tego sprawy, to nasze ycie jest nieporwnywalnie trudniejsze.
Wystarczy zrozumie, e kady problem, ktry powstaje, zawsze
bdzie wypiera swoje przeciwiestwo. Jeli mwisz o kim, e jest
dobry, to jednoczenie wypierasz to, e moe by zy. I odwrotnie.
Bo cokolwiek nie powiesz, to zawsze musisz wyprze to, czego
nie powiedziae. I to jest pierwszy krok do idealizacji. To przez ni
mczyzna widzcy adn kobiet na ulicy nie bierze pod uwag,
e ona moe na przykad mie gorszy humor ktrego dnia. On,
tworzc w sobie jej obraz jako piknej, zaczyna tak naprawd widzie kogo, kogo nie ma i nigdy nie byo. A wtedy eni si nie
z prawdziw kobiet, ale z jej obrazem, ktry wytworzy w swojej
gowie. I po jakim czasie w takim schemacie zawsze pojawi si
rozczarowanie. Na przykad kiedy pewnego dnia ona bdzie miaa
gorszy humor, on zacznie sobie zadawa rozpaczliwe pytanie,
gdzie jest jego ksiniczka. Ona za pyta: A gdzie mj ksi?.
Bo przecie miao by tak piknie! Mamy wwczas do czynienia
z tzw. facebookowym zwizkiem, kiedy to ludzie s ze sob do
momentu, do ktrego jest dobrze. A potem dzikuj sobie za
wspprac i szukaj kolejnych ksiniczek i kolejnych ksit.
I tak bez koca.
Jeli jednak ju co inkorporowae, to jest to ju Twoje i nikt
nie zdoa Ci tego odebra. Jednak w przeciwiestwie do takiej
postawy wikszo ludzi najczciej myli tak: Skoro mam te
buty, to oznacza to, e jestem w nich atrakcyjny!. Tymczasem
inkorporowana wersja powinna brzmie: Jestem atrakcyjny, wic
ubior moj atrakcyjno w te buty!. Wystarczy kilka sekund, by
stwierdzi, czy dana kobieta czuje si w jakich butach atrakcyjna,

Kopia dla Superman

80

SUCCESS AND CHANGE

czy te nie. Bdzie to widoczne po sposobie jej chodzenia, po rodzaju demonstracji, ktr przedstawia, po pokazie, ktry zupenie
niewiadomie dla samej siebie prezentuje.
Dlatego te idea odzyskiwania siebie stawania si permanentnie peni sprowadza si rwnie do tego, e ci ludzie,
ktrzy nie wiedz o tym, i rwnie w negatywnych aspektach
ich osobowoci kryj si zasoby, trac zarazem dostp do wielkich moliwoci poznawczych. Trac moliwo prawdziwego
i zrwnowaonego rozwoju. A jeli poznasz rwnie swj cie,
negatywny aspekt Twojej osobowoci, to jeste si w stanie na
tyle od niego uwolni, by przesta si go ba. W wielu badaniach
okazywao si, e ludzie nie boj si tego, co moe ich spotka
na przykad w oczekiwaniu na trudne czy bolesne przeycia. Bali
si tak naprawd antycypacji tego, co si wydarzy. Bali si wic
lku. Wyobraenie tego, co moe si wydarzy, byo dla nich
bardziej przeraajce ni to, co si autentycznie dziao. Nic nie
moe by w rzeczywistoci straszniejsze ni nasza wasna niewytrenowana wyobrania. A ego moe bazowa tylko i wycznie
na tym, e co sobie wyobrazi. Zgodnie zreszt ze stwierdzeniem,
e kada iluzja jest lepsza ni jej brak. Musisz mie si, eby si
zmierzy z byciem poza wiatem emocji, i zdoby inteligencj
emocjonaln wanie po to, by mc z tych emocji w pewnym momencie wyj i zacz funkcjonowa na zupenie innym poziomie.
Do tego za potrzebujesz innych rodzajw osobowoci. To wanie
jest zadaniem Ego Management System. Zanim jednak przejdziemy do omwienia tej metody, warto si chwil zastanowi,
co tworzy najlepsz organizacj i co si na ni skada. Jakie cechy
czy te jakie warunki musi spenia organizacja, bymy uznali j
za perfekcyjn?
Przede wszystkim wane jest, by w organizacji obowizywaa
zasada, e kady wie, co ma robi w danej sytuacji, bo istnieje jasny
podzia obowizkw. W takiej organizacji istniej te dwa poziomy:

Kopia dla Superman

Ego Management System

81

indywidualny i wsplny. Na pierwszym poziomie kady indywidualnie zadaje sobie pytanie, co jest dobre dla niego, a konsekwencj odpowiedzi na tak postawione pytanie jest realizacja wasnych celw. Na drugim poziomie odpowiadamy sobie na pytanie,
co jest dobre dla nas, czyli dla wszystkich czonkw tego ukadu.
Z kolei odpowied na to pytanie pozwala czonkom organizacji
realizowa cele wsplne. Kolejn cech dobrej organizacji jest
wzajemne niewchodzenie sobie w kompetencje innymi sowy,
jeli ja co robi, to Ty nie prbujesz tego robi za mnie, i odwrotnie. A zatem nie przeszkadzamy sobie nawzajem. Musi te
istnie kontrola pozwalajca na weryfikacj postpw, bo przecie
naley sprawdza, jak organizacja dziaa. Powinien te istnie jaki system komunikacji pomidzy czonkami grupy. Mamy wic
modelowy system najlepszej organizacji. A teraz wyobra sobie,
co by si mogo sta, gdyby organizacj dziaajc wedug tego
systemu stworzy we wasnej gowie.

EGO
Zajmijmy si zatem teraz tym dziwnym tworem zwanym ego.
Ego to po prostu ja. Moje ja, Twoje ja, po prostu ja. Co,
co moemy okreli sowem osobowo. Moemy to przedstawi
w do prosty sposb: jeli jeste zintegrowan jednostk, ktra
co na swj temat myli, to Twoje myli tworz Twoje ja i to
jest wanie Twoje ego. Jeli mwisz o sobie: Jestem mczyzn
albo Jestem kobiet, to jest to wanie Twoje ja. W okreleniu
Jestem pikny, mdry, brzydki, gupi wszdzie jest Twoje ja.
I najciekawsze jest to, e nie rodzimy si z takim sposobem
mylenia. My si dopiero tego uczymy na pewnym etapie ycia,
w pewnym okrelonym momencie. To si dzieje mniej wicej
w okresie pierwszej separacji. Mechanizm separacji mona wyjani
na przykadzie maego, mniej wicej omiomiesicznego dziecka.

Kopia dla Superman

82

SUCCESS AND CHANGE

Jeli takiemu dziecku pokaesz jaki przedmiot i ono skoncentruje na nim uwag, a Ty nagle zabierzesz ten przedmiot z pola
jego widzenia i na przykad schowasz za wasnymi plecami, wystarczy zaobserwowa, co si wwczas stanie. Jeli w momencie
ukrycia przedmiotu dziecko straci nim zainteresowanie, to oznacza, e jeszcze nie jest w stanie funkcjonowa w wiecie separacji,
czyli oddzieli rzeczywistoci od wyobraenia. Jeli jednak dziecko
nie straci zainteresowania przedmiotem, wiedzc, e obecnie jest
jedynie ukryty za Twoimi plecami, to oznacza, e potrafi ju oddzieli to, co widzi, od tego, co sobie wyobraa. To pierwsza informacja wskazujca, e ludzki intelekt rodzi si duo pniej ni
czucie. Czucie jest ju obecne w yciu dziecka w okresie prenatalnym. Intelekt za pojawia si pniej. A myl ja po raz
pierwszy w czowieku rodzi si okoo osiemnastego miesica ycia.
I rwnoczenie pojawiaj si pierwsze zewntrzne modele w umyle dziecka kopiujce czynniki zewntrzne, takie jak tata czy
mama. A to oznacza, e jest technicznie niemoliwe, bymy
mogli rodzi si sob. Zatem w momencie urodzenia nie istnieje
jeszcze koncept ja, bo wwczas jeszcze nie wiemy, kim jestemy.
Z jednej strony mamy do czynienia z konceptem Po co przyszedem na t planet, a z drugiej strony z konceptem Jaki ja
mam pomys na siebie. A to z kolei oznacza, e urodzie si
w wiecie, ktry mia ju na Ciebie jaki pomys. W taki oto sposb w pokoju dziewczynki maluje si ciany na rowo, bo jest
dziewczynk. I oczywicie kupuje si jej domek i lalki, eby przygotowa j do penienia pniejszej roli spoecznej. Bo jak doronie, musi umie na przykad przygotowywa herbat czy kaw.
W ten sposb wiat przygotowa sobie taki pomys na dziewczynk,
ktrej sensem istnienia bdzie pniej parzenie kawy. Kiedy za
rodzimy si jako chopczyk, to najprawdopodobniej dostaniemy do
zabawy samochodziki i onierzyki, a nie lalki. Bo wiat ma akurat na nas taki pomys. Tak przynajmniej byo w moich czasach,

Kopia dla Superman

Ego Management System

83

a dzisiaj ju wiat moe mie zupenie odwrotny pomys, dajc

chopcom do rk lalki. Wszystko jedno chodzi o zasad. Problem jednak nie w tym, jaki wiat ma na nas pomys, ale w tym,
e w ogle ma pomys. Rodzimy si tymczasem w pewnych okrelonych gotowcach, w ktrych na przykad creczka ma by ksiniczk, ma si adnie zachowywa, ma by dam. Tymczasem
chopczyk dla odmiany ma si sta silnym facetem. Dlatego jak
wrci z podwrka z siniakiem, to mu si to wybaczy duo szybciej ni dziewczynce. Kiedy dziewczynka przeklnie, to nie wypada,
a kiedy chopczykowi si to zdarzy, to jestemy bardziej skonni
doszukiwa si w tym przejaww przyszej mskoci. I potem, si
rzeczy, przychodzi nam y w wiecie, w ktrym facet spotykajcy si z wieloma kobietami jest okrelany jako macho, a kobieta
pozostajca w wielu zwizkach ju nie jest tak niejednoznacznie
postrzegana.
Zastanawiae si kiedy, po co nam ja? Do czego ono moe suy? Najprociej rzecz ujmujc, jest po to, eby si dostosowa do rodowiska i mie strategie, ktre rozwizuj rnego
rodzaju problemy rzeczywistego wiata. I dzieje si tak od samego
pocztku istnienia ja. Wyobra sobie, co dzieje si w dziecku,
ktre wanie nauczyo si schematu Jeeli jestem grzeczny, to
jestem kochany. Ot wanie zrodzio si w nim przekonanie,
w efekcie ktrego powsta konstrukt ja grzeczne. I jednoczenie
z powstaniem ja grzecznego powsta rwnie jego cie, czyli
ja niegrzeczne. Oczywicie ten kolejny konstrukt ma rwnie
zarwno potencja, jasn energi, jak i swoje cienie. Jednak w tej
sytuacji wszystko, co jest zasobem ja niegrzecznego, zostanie
wyparte. Ten prosty mechanizm towarzyszy nam przez cay system wychowawczo-edukacyjny. Nie ma zatem moliwoci, ebymy wzrastali w idealnej harmonii, niczego nigdy nie wypierajc.
No, chyba e mamy tyle szczcia, e urodzilimy si na idealnej,
absolutnie owieconej i czystej planecie. Poniewa jednak nie jest

Kopia dla Superman

84

SUCCESS AND CHANGE

to jeszcze ten etap rozwoju ludzkoci, zawsze znajd si cienie

jakiej energii, ktre zamieciemy pod dywan. Niezalenie od tego,
jaki program zostaje nam w dziecistwie wdrukowany czy bdzie to ja grzeczne, czy Jestem ksiniczk to musimy mie
wiadomo, e wikszo z nich zostanie z nami na reszt ycia.
I nie bdzie miao kompletnie znaczenia, czy ksiniczka ma
dwa, czy trzydzieci dwa lata. Znaczenie ma jedynie to, e nawet
w wieku trzydziestu dwch lat ksiniczka z tego mechanizmu
wci nie bdzie sobie zdawa sprawy. A jest tak w przypadku
wikszoci ludzi, poniewa zamiast si uczy podstaw egzystencji w szkole, ucz si na przykad przysposobienia obronnego czy
innych przedmiotw, z ktrych nie bd nigdy w yciu korzysta.
Tymczasem na pierwszych etapach rozwoju dziecka powinnimy
dostrzega, na ile moemy w nim obudzi wiadomo potrzeb
stwarzania siebie, a na ile jestemy w stanie pomc mu zrozumie, jak wielu programw sta si niewolnikiem. Ile zachowa
wdrukowali mu na przykad rodzice, ktrzy uczynili z niego swojego klona. A kiedy jest si klonem, to nie da si wyrosn ponad
poziom tego, ktry stworzy klona. Kady klon zatrzymuje si bowiem na poziomie, na ktrym znajdowa si twrca, w chwili gdy
go tworzy. I o ile twrca moe si rozwin ponad ten poziom,
to niestety klon nigdy ju tego nie bdzie mg dokona. A przynajmniej do czasu, a nie przestanie by klonem. Jeli jako rodzic
tworzysz swojego klona, ktrego celem jest zaspokajanie Twoich
potrzeb rodowiskowych, to wiedz, e jednoczenie stworzye
swojemu wasnemu klonowi barier rozwoju, ktrej dopki
bdzie Twoim klonem nie pokona.
Wikszo ludzi yje jako klony swoich rodzicw lub kogokolwiek innego, nie zdajc sobie z tego sprawy. Maj oni wdrukowane przekonania i programy, ktrych s niewiadomi. A skoro
tak, to wwczas nie my nimi, ale one nami rzdz. Zmienia mona jedynie wiadome przekonania, bo to, co jest niewiadome,

Kopia dla Superman

Ego Management System

85

moe nas kontrolowa. Std te tak czsto, w przypadku wielu

energii czy te przekona, uywam sowa cie na zobrazowanie ich negatywnej siy. Cie jest bowiem tym, czego sobie nie
uwiadamiamy.

ROLE
W yciu penimy bardzo wiele rl lub, odwoujc si do teatralnej metafory, gramy wiele rl. Kobiety graj rol matek, mczyni ojcw. Rolom kochanek odpowiadaj role kochankw.
Rolom on role mw, crek, synw itd. eby zrozumie, jak
dziaaj systemy rl i jak si przenikaj, posu si pewn metafor. Wyobra sobie trzy przedmioty: szklank, motek i ig.
Sens dziaania tych przedmiotw odnajdujemy wwczas, kiedy
do szklanki wlejemy wod, motkiem wbijemy gwd, a ig zastosujemy do szycia nici. Mamy wwczas do czynienia z funkcjonaln organizacj i sensownym zastosowaniem wszystkich trzech
przedmiotw. A teraz wyobra sobie, e nagle postanawiasz
wla wod do motka. Albo prbujesz wbi gwd za pomoc igy.
W takim przypadku wydaje Ci si oczywiste, e podejmowany
wysiek jest pozbawiony sensu, bo w takim zestawieniu te przedmioty nie wsppracuj ze sob. Tymczasem w yciu te absurdalne prby kojarzenia ze sob niewsppracujcych rl s niestety powszechnie wystpujc patologi. Wystarczy odpowiedzie
sobie na proste pytanie: jak to moliwe, e tak wiele on gra w stosunku do swoich mw rol matek? Kady podstawowy system
relacyjny musi by dwjkowy tam gdzie zachodzi jaka relacja,
mamy do czynienia z dwoma elementami, pomidzy ktrymi ona
wystpuje. Zreszt t zasad znasz ju te z omawianego wyej
systemu dualnego. Bo nawet jeli mamy do czynienia z jedn osob
czy myl, to tak naprawd zawsze s tam w istocie dwie osoby
bd te dwie myli. Przecie jeli powiem: Ta ksika jest dua,

Kopia dla Superman

86

SUCCESS AND CHANGE

to tak naprawd jednoczenie mwi: Ta ksika nie jest niedua!. Innymi sowy, kada myl wypowiedziana czy te sam
akt nazwania czegokolwiek powoduje powstanie przeciwiestwa.
Czego, co znajdzie si w cieniu. Zatem, co by nie powiedzia,
to tak czy inaczej musisz dokona wyboru jednej ze stron jakiej
energii, na ktrej si w danej chwili skupisz. Umys, w przeciwiestwie do mzgu, jest w stanie przerobi tylko jedno znaczenie.
Za mzg ma zdolno przerobienia jednoczenie obu. Sprbuj
Ci to zobrazowa w do prosty sposb.

Co widzisz na powyszym rysunku? Udzielisz jednej z dwch

moliwych odpowiedzi. Albo bdzie to dua litera B, albo liczba
13. Pierwsza odpowied powstaa dlatego, e wyobrazie sobie
obok litery A oraz C. Powsta zatem logiczny cig, ktry wskaza, e porodku znajduje si litera B. W drugim przypadku
musiae sobie wyobrazi, e obok rysunku pojawiy si cyfry
z jednej strony 12, z drugiej za 14. Dziki temu zabiegowi
Twj umys mg dostrzec porodku cyfr 13.
Po dodaniu do wczeniejszego symbolu tych dodatkowych cyfr
i liter powstanie taki oto rysunek:

Kopia dla Superman

Ego Management System

87

I teraz zwr uwag, e patrzc na powysze zestawienie i skupiajc si na rodku, nie jeste w stanie widzie jednoczenie
i B, i 13. Kiedy bowiem zobaczysz B, automatycznie pojawiaj si pozostae litery; kiedy za Twj umys przeskoczy na
widzenie 12, to natychmiast obok zobaczysz dwie pozostae
cyfry. Nie jestemy w stanie dostrzec tych dwch znacze jednego symbolu jednoczenie, dlatego e s ze sob sprzeczne.
To obrazuje, w jak wybirczy sposb dziaa umys, ktry zawsze
wybiera sobie jedno ze znacze i na jego bazie dopiero buduje
ca reszt. Za wybranie jednego znaczenia powoduje, e wypierasz wszystkie pozostae moliwoci. I to dlatego, jeli uwaasz,
e kto jest gupi, automatycznie nie dostrzegasz sytuacji, gdy
jest mdry. Innymi sowy, nazywajc kogo gupkiem, wypierasz
moliwo dostrzeenia tego, e jest te mdry. Dlatego wanie
uwaam, e umiejtno operowania dualizmem jest kluczowa
w wiadomej komunikacji. Bo cokolwiek powiesz, jednoczenie
wypierasz tego przeciwiestwo. A to z kolei prowadzi do bardzo
ograniczonej wizji wiata. Do zawonego postrzegania tego,
jak wiat daje Ci moliwo. Tak naprawd przecie nigdy nie
jest tak, e wiat jest czarno-biay. Dlatego te, eby system zacz
dziaa perfekcyjnie, musi funkcjonowa w peni, w ktrej poszczeglne modele cz si ze sob. Jednym z takich perfekcyjnie
dziaajcych systemw jest relacja matki i syna. To sytuacja, ktr
moemy zobrazowa tak konstrukcj: Ona mu matkuje, on za
jej synuje. Zatem idc dalej tym tropem (wiem, e tworz teraz
nowe wyrazy, ale nasz zbyt ograniczony jzyk nie oddaje waciwego aspektu dziaania rl spoecznych, ktry chc tu omwi),
m swojej onie muje, za ona jemu onuje. I tak dalej,
i tym podobne. W ten sposb dziaaj systemy relacji, ktre uzupeniaj si wzajemnie. Jednak te systemy przestaj perfekcyjnie
dziaa w momencie, kiedy poszczeglne elementy ukadu nie
do koca wiedz, jakie zachowania i komunikaty s adekwatne

Kopia dla Superman

88

SUCCESS AND CHANGE

do danej roli. Czsto podczas szkolenia przeprowadzam prosty

eksperyment. Prosz, by grupa podaa mi pierwsze skojarzenia,
jakie przyjd im do gowy w zwizku z jak rol. I na przykad
kiedy pytam, jakie zadania ma ona, sysz na przykad nastpujce odpowiedzi: wychowa dzieci, by asertywna, by partnerem i na samym kocu zazwyczaj pojawia si kocha
ma. Jeli pytam o zadania ma, sysz zarabia pienidze,
utrzymywa dom. Kiedy zaczynam porwnywa te dwa modele,
grupa nagle orientuje si, e przypisaa maestwu zachowania
tak naprawd przynalene zupenie innym rolom. Co wicej,
orientuj si, jak wiele z tych cech, ktre przypisali poszczeglnym rolom, jest efektem swoistej naleciaoci spoecznej. Przecie
wychowywanie dzieci czy zarabianie pienidze to twory wdrukowane nam spoecznie. Przypisanie jedynie roli ma obowizek
zarabiania kasy jest fundamentem patriarchalnego spoeczestwa. Wedug jednych z ostatnich angielskich bada kobieta, ktra wykonuje dokadnie to samo co mczyzna, zarabia 82 pensy,
podczas gdy mczyzna jednego funta. I to jest obecnie obowizujcy standard kobieta pracujca na tym samym stanowisku
zarabia po prostu mniej. Z drugiej strony we wszelkich moliwych testach kompetencyjnych kobiety bij mczyzn na gow
s lepszymi menederami, przywdcami, yj duej i maj
wyszy redni iloraz inteligencji. I jednoczenie jest bardzo mao
kobiet zajmujcych wysokie stanowiska zarzdcze. Jeszcze inna
statystyka pokazuje inn ciekaw zaleno. Ot im wysz pozycj zajmuje dana osoba w strukturze organizacyjnej, tym mniej
jest lubiana przez reszt czonkw tej organizacji. Zatem im wiksz karier zrobisz w danej firmie, tym mniej bdziesz lubiany
jako szef. I mimo i jest to prawidowo dotyczca obu pci, to
jednak w kobiety uderza bardziej ni w mczyzn. Innymi sowy,
kobieta bdca szefow jest mniej lubiana ni jej mski odpowiednik. Wszystkie wspomniane wyej zalenoci s wycznie

Kopia dla Superman

Ego Management System

89

konsekwencj kultury, w jakiej zostalimy wychowani. To w tej

kulturze mczyzna ma zarabia pienidze. A jeli tak, to w konsekwencji tego przekonania nastpuje zupenie niewiadomy
podzia obowizkw w domu. Wtedy zaczyna powstawa relacja
okrelonych zalenoci, w ktrej pewne czynnoci s przypisywane tylko i wycznie kobiecie, a inne mczynie. Ten poziom
nierwnowagi prowadzi do wielu problemw. Bo przecie jeli
mczyzna wychowa si w przekonaniu, e ma zapewni swojej
rodzinie byt i e jest to jego nieustannym obowizkiem, to w dorosym yciu bdzie tak si stara funkcjonowa, eby ten obowizek wypeni. Jeli spojrzymy na ten mechanizm pod wzgldem jakociowym i ilociowym, to zobaczymy, e wynika z tego
przekonanie, e eby by dobrym mem, trzeba zarabia pienidze, oraz kwestia Ile trzeba zarabia, eby by wystarczajco
dobrym mem?. Wikszo mczyzn zostaa jednak tak wychowana, by funkcjonowa zgodnie z przekonaniem zwizanym
z czynnikiem jakociowym i jednoczenie nie potrafi odpowiedzie na pytanie wynikajce z czynnika ilociowego. Po prostu
nikt im nigdy nie powiedzia, na jakim poziomie to zarabianie ma
si skoczy. A jeli nie wiedz, gdzie jest koniec, to pracuj
non stop. I wtedy mamy do czynienia z sytuacj, w ktrej ona
mwi do ma, e ju wystarczy tej pracy i pora zaj si rodzin.
A on na to odpowiada: Nie, jeszcze nie wystarczy. Dzieje si
tak dlatego, e on nie zna koca. To tak, jakby wypuci biegacza,
by biega dookoa stadionu, i nie powiedzie mu, ile ma zrobi
okre. Bdzie wic biega cay czas, bo nikt mu nigdy nie powiedzia, po czym ma rozpozna, e osign cel. Zatem przez cae
swoje ycie wykonuje wdrukowan misj, rujnujc przy okazji ycie
rodzinne, a w kocu i wasne zdrowie. Taka mska kulturowa
misja ma rwnie cie. Jeli mczyzna ma by silny, to kobieta moe by saba. Skoro on ma wspiera kobiet, to przecie
musi mie kogo wspiera. A to z kolei powoduje, e po kobiecie

Kopia dla Superman

90

SUCCESS AND CHANGE

nie spodziewamy si siy, bo to przecie rola zarezerwowana dla

mczyzny. Kolejnym cieniem tej sytuacji jest wykazany w wielu
badaniach fakt, e to mczyni duo bardziej od kobiet przeywaj utrat pracy i e to wanie pord mczyzn odnotowywany
jest wikszy problem z depresj ni u kobiet. Wprawdzie kobiety
cierpi na depresj czciej od mczyzn, jednak statystyczny
mczyzna dotknity t przypadoci po prostu si do tego nie
przyzna. A co za tym idzie, nie szuka pomocy. Bo nie wypada.
Przecie ma by silny, wic jak ma si przyzna do depresji, ktra
w spoecznym wzorcu kulturowym jest zarezerwowana jedynie dla
sabych jednostek? Efekt tego modelu jest katastrofalny w skutkach. Jednym z nich jest to, e kobiety z reguy na caej naszej planecie yj znacznie duej ni mczyni.
I niestety przewaajca wikszo ludzi czcych si w zwizki
niewiadomie kopiuje wzorce spoeczne przypisujce okrelone
oczekiwania co do roli ma czy ony, zamiast wiadomie pomidzy sob ustali, jakie s ich wasne potrzeby w tym wzgldzie.
Nie potrafi si porozumie, poniewa zamiast si komunikowa
na poziomie wasnych oczekiwa, komunikuj si na poziomie
wdrukowanego modelu spoecznego. W moim przekonaniu za
rozwizanie tego problemu nie ley w tym, e co z tymi ludmi
jest nie tak. Uwaam jedynie, e problem tkwi w tym, i nie uwiadamiaj sobie, e zachowuj si tak, jakby usiowali wbi gwd za
pomoc szklanki innymi sowy, nieodpowiednim narzdziem.
wiadomo tego, w jaki sposb dziaamy, przyjmujc poszczeglne role, i jakie konsekwencje wynikaj z naszych dziaa, jest
fundamentalna dla naszej egzystencji. Jeli peni rol ma,
a moja ona zamiast peni rol ony, peni w stosunku do mnie
rol matki, to prdzej czy pniej w naszym zwizku pojawi si
powane problemy. Jeli bowiem mzg nie bdzie wiedzia, czy wybra due B, czy cyfr 13, to moe si sta tak, e obydwa programy odpali jednoczenie. Jeli wybierasz model Jestem matk

Kopia dla Superman

Ego Management System

91

i zaczynasz si komunikowa i zachowywa jak matka, to pamitaj, e w ten sposb stajesz si podmiotem swojego dziaania.
A zatem stajesz si matk. Jeli jeste kobiet, ktra gra rol
gupszej od swojego faceta po to, by jemu urosy skrzyda i by
poczu si mdrzejszy, to ta sama zasada spowoduje, e stajesz
si gupsza. A to oznacza, e nie tylko bdziesz tak traktowana
przez niego, ale prdzej czy pniej sama si za tak uznasz.
To, co tworzysz, ma moc materializacji kadej intencji, ktr posiadasz, dlatego musisz si powanie zastanowi, czy na pewno
chcesz tworzy to, co tworzysz. Jeli stosujesz technik Jestem
gupia jako technik wywierania wpywu, to w kocu Twj mzg
pomyli Jestem gupia. W ten za sposb zrodzi si przekonanie,
e jeste gupia. Konsekwencj stworzenia takiego przekonania
ju znasz, bo opisywaem j wyej. Przekonanie Jestem mdra
zostanie wyparte, a to z kolei moe pocign za sob cay szereg
konsekwencji, z ktrych na przykad pojawienie si mniejszych
zarobkw bdzie najmniej dotkliwe.
Co wicej, wybierajc w stosunku do swojego mczyzny rol
matki, tworzysz w nim dziecko. Jeli za Ty, mczyzno, stajesz
si ojcem dla swojej ony, tworzysz w niej crk. Ze wszystkimi
konsekwencjami tego mechanizmu. M stajcy si dzieckiem
swojej ony niczego dobrego dla ich wsplnej relacji nie wry.
Rola dziecka bowiem wie si z brakiem umiejtnoci samodzielnego podejmowania decyzji, z tym, e po pewnym czasie zaczyna nudzi swojego partnera i przestaje by dla niego atrakcyjny
seksualnie. To midzy innymi dlatego wielu mczyzn szuka
seksualnych uniesie poza swoimi zwizkami. Przecie nie chc
sypia z wasnymi matkami. I dokadnie tak samo dziaa to
w zwizku, w ktrym zamiast relacji partnerskiej mamy do czynienia z relacj ojciec crka. On wie lepiej, co ona ma myle,
on jej mwi, co ona ma robi, on jej organizuje cay wiat. A ona
prdzej czy pniej nie wytrzymuje i zaczyna si rozglda za

Kopia dla Superman

92

SUCCESS AND CHANGE

kochankiem z prawdziwego zdarzenia. I nigdy takiego kochanka

nie widzi w swoim partnerze. W takich zwizkach nie ma partnerstwa, zastpuje je relacja rodzica i dziecka. W tej relacji nie
ma rwnowagi, bo dziecko z definicji jest gupsze od swojego rodzica. Najgorsze jednak jest to, jak wielu ludzi nie zdaje sobie
sprawy z tego, jak czsto i w jak silny sposb tworz tego typu
role majce destrukcyjny wpyw na ich relacje. Nie zdaj sobie
sprawy, poniewa tak si przyzwyczaili do tych komunikatw, e
ju nie zwracaj na nie uwagi. Dla przykadu: jak czsto mczyni sysz od swoich on ponisze sowa: Zjade niadanie?,
Powiniene zaoy czapk!, Ubierz si cieplej, Powiniene
o siebie dba, bo mizernie wygldasz, Zadzwo do mnie, jak
tylko dojedziesz na miejsce, Przygotowa ci rzeczy? i mj
absolutny faworyt Ubierz kalesony!? I to niestety rodzi
okrelone konsekwencje. Mczyzna staje si taki, jakim go
matkujca ona tworzy. Prdzej czy pniej produkt stworzony
przez on bdc matk przestaje si tej onie-matce podoba.
Bo zamiast faceta zacznie w nim widzie, wybaczcie kolokwializm,
fujar. I nawet jeli kobieta nie zdecyduje si ostatecznie, by takiego wykreowanego przez ni sam mczyzn porzuci, to yjc
z nim, decyduje si na stagnacj. Przy nim bowiem nie bdzie
si ju moga rozwin. Bo przy dziecku mona rosn tylko do
pewnego momentu. W drug stron: jak wiele kobiet syszy od
swoich mw: Ja wszystko zaatwi, Powiem ci, jak rozwiza
twj problem, Ty nie musisz wiedzie, jak to dziaa? W ten
sposb m penicy wobec swojej ony rol ojca tworzy w niej
crk. Ona za staje si podmiotem tego dziaania i staje si
gupsza, mniej zaradna i sabsza. I tym samym powoli przestaje
by dla niego atrakcyjna.
Musisz dysponowa modelami, ktre s adekwatne do realizowania tej potencji i tej energii, ktr w danym momencie dysponujesz. Za dziecko nie jest w stanie zaoferowa Ci moliwoci

Kopia dla Superman

Ego Management System

93

wywierania takiego wpywu na dorosy wiat jak dorosa i dojrzaa

komunikacja w odpowiednim kontekcie do odpowiedniego miejsca. Jeli jednak stosujesz okrelone modele w nieodpowiednich
kontekstach, to zaczynaj one dziaa przeciwko Tobie. Innymi
sowy, musisz by wiadomy rl, ktre penisz, i umie nimi zarzdza, tak by Ci pomagay, a nie przeszkadzay w osigniciu
sukcesu. Szef firmy traktujcy swoich pracownikw jak mae dzieci i penicy wobec nich rol ojca to czowiek, ktry bdzie kontrolowa kad ich aktywno, decydowa o wszystkim, nie bdc
jednoczenie w stanie delegowa najmniejszych zada. Dla kogo
takiego osignicie sukcesu staje si po prostu niemoliwe, bo za
kadym razem w parad bd wchodziy kolejne niekontrolowane
przez niego role. Dlatego tak istotne jest zrozumienie istoty penionych rl i umiejtno zarzdzania nimi w kadym miejscu
i czasie. Tymczasem kobieta szefowa wraca z pracy do domu i zamiast wyczy szefow i wczy on oraz kochank, dalej peni rol szefowej w stosunku do swojego ma. Dalsz cz tego
schematu ju znasz on staje si jej pracownikiem, a sam zwizek zaczyna zmierza do smutnego koca. Dzieje si tak dlatego,
e kobieta ta nakada garnitur, eby pobiega. Prbuje wbi gwd
za pomoc szklanki albo usiuje wla wod do motka. Pomieszanie rl jest jedn z najistotniejszych przeszkd w naszym codziennym funkcjonowaniu zarwno prywatnym, jak i zawodowym.

KOMPONOWANIE OSOBOWOCI
Zarzdzanie rolami zaczyna si od uwiadomienia sobie tego, jakich rl i w jakich okolicznociach bdziesz potrzebowa, eby
osign w danej przestrzeni sukces. Najpierw zatem musisz
okreli potrzebne Ci role i przypisa im poszczeglne zadania,
ktre powinny spenia. Wane przy tym, by tworzc role, ktrymi
ma zarzdza Twoja wewntrzna organizacja, nie nazywa ich

Kopia dla Superman

94

SUCCESS AND CHANGE

wasnym imieniem. Nie moesz nazywa adnej z tworzonych

osobowoci Twoim imieniem, dlatego e w Twoim imieniu maj si
zawiera one wszystkie. A zatem Twoje imi bdzie czym w rodzaju konglomeratu, zespou, zbioru wszystkich Twoich osobowoci, ktre w ramach tego konglomeratu maj funkcjonowa.
Musisz te pamita, e kad osobowo tworzysz w jakim konkretnym celu. To mniej wicej tak, jakby zatrudnia pracownika, dajmy na to, do dziau ksigowoci. Przyjmujc go do pracy,
okrelasz cay zestaw jego obowizkw, zada i zachowa, ktre
z penieniem okrelonej funkcji s zwizane. Masz w stosunku
do niego pewne oczekiwania i liczysz, e bdzie je w zadowalajcy
dla Ciebie sposb spenia. I dokadnie w taki sposb zatrudniasz
na swj uytek okrelon osobowo, ktra ma wykonywa zlecone jej przez Ciebie zadania. Wyobra sobie teraz, e tworzysz osobowo, ktrej zadaniem bdzie dbanie o Twoje relacje. Zlecasz
jej dbanie o swoj on/ma w okrelony sposb, dbanie o dzieci,
o relacje z przyjacimi, znajomymi, rodzin itd., itp. Innymi sowy, tworzysz cile dedykowan osobowo, ktrej outsourcujesz
(delegujesz) zarzdzanie relacjami. Kolejn osobowo tworzysz,
aby dbaa o Twoje ycie zawodowe. Jednak tym razem wyznaczasz
zupenie inne zadania dotyczce budowania relacji wiesz przecie, e nie mog to by relacje takie same jak w przypadku ycia
prywatnego, bo wwczas pracownicy wejd Ci na gow i moesz
utraci szacunek oraz autorytet. A zatem Twoja druga, zawodowa osobowo bdzie realizowaa inny zakres zada. Ty za tak
musisz zarzdza tymi dwoma osobowociami, eby wzajemnie
sobie nie przeszkadzay, bo wtedy dopiero bdziesz mg osign
najlepszy efekt. Stworzona przez Ciebie osobowo dedykowana
relacjom prywatnym musi operowa innym poziomem na przykad szczeroci ni osobowo, ktr utworzysz na potrzeby Twojej
aktywnoci zawodowej. Wiele bada wskazuje na to, e o ile
szczero popaca w relacjach partnerskich, to ju w sytuacjach

Kopia dla Superman

Ego Management System

95

zawodowych nie jest to tak oczywiste. Przyjacielowi przecie powiesz, eby przesta si zachowywa jak idiota. Sprbuj tak powiedzie szefowi Zatem rne osobowoci stworzone na uytek
penienia rnych rl bd musiay wykorzystywa te same energie, ale na zupenie innych poziomach. Twoim za zadaniem jest
zarzdzanie tymi osobowociami, tak by w efekcie odnie najwikszy moliwy sukces. Kiedy tego nie uczynisz lub kiedy pomieszasz poszczeglne role, zostaniesz z motkiem w rku niezalenie od tego, czy masz do czynienia ze szkem, czy z gwodziem.
Dziaajc w ten ograniczony sposb, tracisz to, co najwaniejsze
jeden magiczny skadnik, ktry jest w duej mierze odpowiedzialny wanie za odniesienie sukcesu. Tym skadnikiem jest
moliwo wywierania wpywu. Zyskujesz j bowiem tylko wwczas, kiedy dysponujesz odpowiednimi narzdziami do poradzenia sobie z kad sytuacj, a zatem masz w garau kady moliwy rubokrt, by odkrci kad moliw rubk. I do tego celu
su Ci wanie osobowoci. To one staj si Twoimi narzdziami, za pomoc ktrych bdziesz umia poradzi sobie w kadej sytuacji. Wane jednak, by potrafi oddziela jedno narzdzie od drugiego. Jeli wic stworzye osobowo zgodnie z jej
konkretnym przeznaczeniem bd te wyznaczonym celem, to
kolejnym krokiem w zarzdzaniu tym mechanizmem jest umiejtno przypisania danej osobowoci do konkretnego rodowiska. Kada z osobowoci powinna dziaa w innym okrelonym
rodowisku i do tego rodowiska zosta dedykowana.

M
Jeli tworzysz osobowo ma, to zakadasz jej dziaanie w okrelonych rodowiskach. Jeli grasz rol ma w domu, na randkach z wasn on, w wakacje, z rodzin i w ku, to jest to proste zaoenie, ktre mwi o tym, w jakich rodowiskach, czyli gdzie,

Kopia dla Superman

96

SUCCESS AND CHANGE

tej roli nie bdziesz odgrywa. Jeli zatem tworzysz osobowo

ma, to ta stworzona osobowo musi zna odpowied na pytanie: Po co jestem mem?. Innymi sowy, dlaczego m staje
si mem? Po co mu maestwo? Moja osobowo ma zna
odpowied na to pytanie. Celem tej osobowoci jest zbudowanie
zwizku bdcego przykadem ponadkulturowoci i ponadpciowoci, w peni integrujcego wszechstronno spoeczestwa.
Gdyby jednak komu wskaza taki koncept maestwa i roli
ma, to najprawdopodobniej nie rozumiaby, o co chodzi. Bo to,
co dla mnie jest wane, to, co ma sens dla mnie, i to, po co jedna
z moich osobowoci peni rol ma, wcale nie musi by zgodne
z tym, co Ty sdzisz o tej roli. Kady z nas bowiem musi tworzy
role wycznie dla siebie zgodnie z wasnym rozumieniem
swojego miejsca w wiecie, swoj koncepcj duchowoci i spenienia. W przeciwnym wypadku to nie funkcjonuje, bo wwczas
gramy cudze role dedykowane do cudzego ycia. W naszym te
osobowoci niekoniecznie musz dziaa i bardzo czsto po prostu nie dziaaj. Dla mnie ma latynoski ponadkulturowo ma szczeglne znaczenie, bo w moim osobistym kontekcie
stanowi wany element mojego zwizku. Dla Ciebie rola ma
moe by ju zupenie inna, skonstruowana tak, by przynie Ci
najlepszy efekt, by umoliwi Ci tworzenie szczliwego, partnerskiego zwizku, ktry pozwoli Ci na osignicie peni zarwno w yciu prywatnym, jak i zawodowym. Wane jednak, by bya
to osobowo stworzona przez Ciebie i dedykowana Twojemu
celowi oraz Twojemu rodowisku. Co wicej, kolejnym elementem wanym dla funkcjonowania tej wykreowanej osobowoci
bdzie czas. Zatem musisz nie tylko zarzdza dan osobowoci,
ale te osadzi to zarzdzanie w okrelonym czasie. Musisz precyzyjnie wyznaczy czas pracy danej osobowoci, by wiedzie,
kiedy ktra z nich jest Ci potrzebna. Kiedy bdziesz potrzebowa
roli ma, by tworzy idealny zwizek, a kiedy ta sama osobowo

Kopia dla Superman

Ego Management System

97

bdzie Ci przeszkadzaa na przykad w pracy lub w relacjach

z innymi. Jeli postawisz tylko na jedn osobowo, na przykad
tak, ktrej zadaniem jest tworzenie relacji rodzinnych, bdziesz
w stanie funkcjonowa tylko i wycznie do czasu, kiedy te relacje bd istniay. Jeli jeden z elementw, na ktrym budujesz
swoje relacje, odejdzie, bo na przykad umrze, wwczas posiadajc tylko jedn osobowo, duo trudniej to zniesiesz, o wiele
trudniej bdzie Ci sobie z tym poradzi. Posiadanie wielu osobowoci przypomina troch budowanie wasnego biznesu lub
inwestowanie. Jeli postawisz wszystko na jeden rodzaj przychodw, to w sytuacji, w ktrej rynek zakrci Ci ten jedyny kurek,
caa Twoja firma pada. Jeli zainwestowae tylko w zoto, a cena
zota drastycznie spadnie, to stajesz si bankrutem. Jeli zainwestowae tylko i wycznie w osobowo ojca, to dzie, w ktrym
Twoje dorose dziecko poinformuje Ci o tym, e odchodzi z domu, stanie si dla Ciebie dniem najwikszej yciowej katastrofy.
eby przey ten dzie, potrzebujesz wsparcia innych osobowoci
szefa, ma, przyjaciela itd. Jeli ich nie ma, to nie ma komu
rwnoway Twojej straty. Wwczas cierpisz. Jeli natomiast
stworzysz osobowoci, za pomoc ktrych poukadasz sobie odpowiednie i prawidowe relacje we wszystkich obszarach Twojej
aktywnoci, to nawet wwczas, kiedy w jednym z tych obszarw
poniesiesz porak, bdziesz w stanie przetrwa dziki wsparciu,
ktre otrzymasz z innych obszarw. Co wicej, budowanie nowych
osobowoci, nowych ja dedykowanych rozwizywaniu kolejnych
problemw powinno by procesem permanentnym, poniewa tylko
wwczas zapewniasz sobie dostp do potencjau umoliwiajcego
rozwj i wzrost inteligencji. Wiele dobrze skonstruowanych osobowoci pozwoli Ci na operowanie duo wiksz rzeczywistoci.
Jeli bowiem chcesz operowa z sukcesem na wielu rnych polach, potrzebujesz do tego po prostu wikszej inteligencji. Ta za
wzrasta z kadym nowym perfekcyjnie stworzonym ja.

Kopia dla Superman

98

SUCCESS AND CHANGE

Czas dedykowany pracy danej osobowoci peni te kluczow

rol. Prawidowe zarzdzanie czasem odnosi skutek na wszystkich
polach. Wyobra sobie, co si moe sta na przykad z maestwem, kiedy w tym zwizku oboje partnerzy nie powicaj sobie
odpowiedniej iloci czasu. Po latach okazuje si, e yj pod jednym dachem z obc osob, o ktrej nie do, e nic nie wiedz,
to jeszcze nie czuj potrzeby, by cokolwiek zmienia. Z drugiej
strony zbyt dua ilo powiconego czasu na wzajemn atencj
moe si skoczy porzuceniem wasnych potrzeb. Gdzie za
porodku powinno by wiadome i permanentne dbanie o drug
osob z jednoczesnym rozumieniem jej potrzeb, a przy tym dbanie
o siebie. W takiej relacji nasza osobowo jest rwnie w peni
wiadoma istnienia dualizmu. Tego, e wszelkie energie maj rwnie swoj negatywn stron. Takie rozumienie relacji oznacza
wiadomo tego, e czasem jest dobrze, a czasem le. Zatem
stworzona przez Ciebie osobowo ma rozumie, e kiedy co
nie dziaa, to dany problem nie staje si w zwizku przedmiotem
rywalizacji, i udowadniania sobie, kto jest akurat w jego rozwizywaniu lepszy. Problem rozwizuje si wsplnie. Jednym z elementw scalajcych zwizek jest uwiadomienie sobie, e oboje
posiadacie wci takie sfery, ktre jeszcze nie s owiecone. Innymi
sowy, stworzona przez Ciebie osobowo ma daje Ci i Twojej onie moliwo rozumnego dyskutowania o popenionych bdach,
bo za tym idzie wraliwo i prawdziwa moliwo rozwoju.
Z postrzeganiem roli cile zwizane s aktywnoci, ktrych
bdziesz od swojej osobowoci oczekiwa. Od stworzonego w sobie
ma oczekujesz zatem, eby kocha, pomaga, wspiera, sucha,
rozmawia, uprawia seks i nieustannie podrywa on i o ni
dba! I nawet jeli dana aktywno wyda Ci si nietypowa kulturowo, to nie ma najmniejszego znaczenia, bo to Ty decydujesz,
jakim chcesz by mem, a nie kultura, w ktrej si wychowae.
A moesz by mem doskonaym, takim, jakim tyko zechcesz.

Kopia dla Superman

Ego Management System

99

Wikszo maestw przestaje si w zwizku podrywa, gdy

uznaj, e okres podrywu maj ju za sob. Tymczasem wcale
nie musi tak by w Twoim wypadku. Moesz nieustannie zabiega
o wzgldy ony, nieustannie j podrywa i pewnie nietrudno Ci
wyobrazi sobie, jak wspaniay efekt takie dziaanie moe przynie Twojemu maestwu. Nie do, e adorowany partner
czuje si szczliwszy, to jeszcze wcale nie jest to takie trudne
zadanie. Przecie duo atwiej poderwa wasn on ni obc
kobiet, prawda? Poderwanie za swojej wasnej ony (czy adorowanie ma) to przecie proces, ktrym dba si o podsycanie
ognia, a nie o jego ponowne rozpalanie. Cay czas jednak powiniene pamita, e te zachowania, ktre bd dziaay w maestwie, nie bd ju dziaay w biznesie, bo tam musisz stworzy zupenie inn osobowo. Znam pewnego biznesmena, ktry
ma taki model funkcjonowania: co jaki czas spotkanie z pracownikami powica na to, by usysze od nich, co robi le. Nazywa
te spotkania wylewaniem ci. W ich trakcie kady pracownik
moe szczerze wnie wszelkie uwagi, ktre ma co do sposobu
zarzdzania tego biznesmena, po czym ten czowiek trawi to
w sobie, powica sporo uwagi, by to przemyle, i w kocu zmienia w sobie te rzeczy, aby stawa si lepszym szefem. I to tam
wietnie dziaa. A teraz wyobra sobie, e wyznaczyby takie zadanie osobowoci ma. Raz w tygodniu wylalibycie nawzajem
na siebie maesk . Nie pomogoby, a nawet do powanie
pogorszyo spraw, prawda? Dzieje si tak dlatego, e w kadym
z obszarw Twojej aktywnoci powiniene korzysta z innej osobowoci. W maestwie w konstruowanej przez Ciebie osobowoci ma bd potrzebne zupenie inne zachowania ni
w pozostaych obszarach. Stworzony przez Ciebie m bdzie
wspiera emocjonalnie on, podpowiada, pomaga, dawa budujcy feedback, tworzy bezpieczne materialne rodowisko rozwoju, spdza z on fizycznie czas (przyjaciele, zakupy, sport itd.),

Kopia dla Superman

100

SUCCESS AND CHANGE

opowiada jej o swoim yciu, interesowa si jej yciem. Jeli stworzye takie lub podobne zachowania, ktre chcesz dedykowa
swojej osobowoci ma, to kolejnym krokiem jest przekona
on, by ona rwnie stworzya swoj osobowo. eby rwnie
ustalia sama dla siebie, jakie zachowania przewiduje dla swojego
ja bdcego on. Jeli teraz skonfrontujecie te poszczeglne
cechy oraz zachowania Waszych rl i zgodzicie si co do tego, e
tak powinien wyglda Wasz zwizek, bdzie to swoiste podpisanie kontraktu. Kontraktu, z pomoc ktrego bdziecie w stanie
pokona wsplnie kady maeski kryzys. To on bowiem zawiera
wpisy o wsplnych prawach, obowizkach i oczekiwaniach, i to
zgodnie z nimi bdziecie tworzy wasne szczcie i partnerstwo,
a nie w zgodzie z oczekiwaniami wynikajcymi z norm spoecznych czy kulturowych. Bo tamte normy s ju mocno zdezaktualizowane, nie odpowiadaj naszym czasom i czsto to wanie
z ich przyczyny mamy obecnie najwysz w historii liczb rozwodw. Najistotniejsz kwesti jest bowiem stworzenie wasnych
osobowoci, tak by odpowiaday naszym potrzebom, a nie kopioway potrzeby innych. Jeli otrzymuj na szkoleniach pytanie od
kogo z uczestnikw, co zrobi, kiedy jedna strona zwizku ma
wiadomo kontraktowania potrzeb i oczekiwa, a druga uwaa
to za bzdury, to udzielenie odpowiedzi zawsze bdzie dotyczyo
moich wyborw, czyli tego, co ja w swoim yciu bym zrobi w takiej sytuacji. I problem w tym, e moje rozwizanie problemu
bdzie kompletnie nieadekwatne do moliwoci rozwizania problemu osoby, ktra zadaa to pytanie. Bo moje rozwizania nie
musz i nie s waciwe dla Twoich potrzeb. Kady z nas bowiem
tworzy osobny wszechwiat i zgodnie z wasnym wszechwiatem
musi kreowa takie osobowoci, ktre w tym wszechwiecie bd
speniay swoje role w najlepszy z moliwych sposobw. Dlatego
takie wane jest, by bardzo starannie i dogbnie przemyle konstrukty poszczeglnych osobowoci, tak by odpowiaday one Tobie.

Kopia dla Superman

Ego Management System

101

Temu, czego Ty w yciu potrzebujesz, i temu, co w Twoim yciu

spowoduje, e zaczniesz i do przodu. e zaczniesz si rozwija.
Ja Ci jedynie daj system to, w jaki sposb z niego skorzystasz,
zaley ju od Ciebie.
Tworzc osobowo w tym oczywicie rwnie osobowo
ma musisz si zastanowi, jakie elementy powiniene wyeliminowa. S przecie takie, ktre w tej osobowoci bd bardziej przeszkadzay. I nie chodzi tu nawet o tak elementarne jak
zazdro, ale na przykad pouczanie, zrzucanie winy lub granie
ofiary. Kady z elementw, ktry w konsekwencji stosowania prowadzi do zbudowania innej relacji ni maeska, bdzie Ci przeszkadza w osigniciu sukcesu. A zatem wszystko to, co buduje
relacj ojciec crka, matka syn, przeoony podwadny, to
zachowania, ktre prdzej czy pniej doprowadz do upadku
kadego zwizku. adne z nich bowiem nie opieraj si na relacji partnerskiej, a to jedyna waciwa relacja, ktra jest odpowiedzialna za dugotrway, szczliwy zwizek.

OJCIEC
W zwizkach maeskich czsto funkcjonuje relacja ojciec crka
lub matka syn. To mieszanie rl jest odpowiedzialne za wiele
maeskich problemw. Jak wielu mw daje swojej onie rady?
Efekt jest taki, e ona zaczyna walczy o swoj niezaleno.
W tym, podobnie jak i w caej masie innych systemw komunikacyjnych, budujemy wanie tak niezdrow relacj, ktra prdzej czy pniej obrci si przeciwko nam. Jedynym za sposobem,
aby tego unikn, jest precyzyjne oddzielenie osobowoci ojca od
osobowoci ma. Lub innymi sowy: stworzenie nowej osobowoci
ojca, by realizowaa ona cile okrelony cel. Moim celem jest wychowanie crki na mdr, efektywn, inteligentn i dobr osob.

Kopia dla Superman

102

SUCCESS AND CHANGE

Oczywicie to mj cel, do realizacji ktrego stworzyem osobowo

ojca. Ty stwrz wasn tak, ktra w najlepszy z moliwych
sposobw zrealizuje Twj cel. Jaki to cel? Ot odpowied na to
pytanie znasz tylko i wycznie Ty sam! I znowu, podobnie jak
w przypadku tworzenia innych osobowoci, musisz odpowiedzie
sobie na pytania: po co tworzysz ojca, po co go zatrudniasz, co on
ma dla Ciebie zrobi? Jakie ma wykona zadania, jakie cechy osobowoci musisz mu nada, by osign jak najlepszy efekt? I po
raz kolejny musisz rwnie przemyle, jakich zada ojciec nie
powinien wykonywa. Jakie zadania, cechy czy zachowania powinny by zarezerwowane dla innych osobowoci? Jeli siedzisz
przy swoim dziecku i zamiast si z nim bawi, analizujesz, co
powinno zrobi, by posugiwa si dobrymi yciowymi strategiami,
to wanie pomieszae rol ojca z rol nauczyciela. A to dwie diametralnie rne role, do realizacji ktrych potrzebujesz zupenie
innych osobowoci. Ojciec powinien powica dziecku czas w zupenie inny sposb ni nauczyciel, bo ojciec je wychowuje, za
nauczyciel uczy. Ojciec, oprcz edukacji i wychowania dziecka,
znajduje rwnie czas na zabaw i mio. Nauczyciel stosuje
techniki dydaktyczne, by efekt uczenia by jak najbardziej trway.
Oczywicie pewnie dostrzegasz tu zbieno pomidzy zadaniami
stawianymi osobowoci ojca a osobowoci nauczyciela. Z jednej
strony bowiem w obu tych osobowociach znajduje si element
edukacyjny. I to oczywicie prawda. Problem jednak w tym, e
zawsze bd obszary, w ktrych dane osobowoci bd zawieray
w sobie ten sam rodzaj aktywnoci. Kiedy uwaano, e takie aktywnoci naley od siebie oddziela grub kresk i tworzy nieprzekraczalne granice. W latach osiemdziesitych ubiegego wieku
w biznesie funkcjonowa pogld, zgodnie z ktrym dwa wiaty
prywatny i zawodowy nie powinny si w aden sposb przenika. W pracy naleao nie odbiera telefonw z domu, a w domu
nie zajmowa si prac. Niestety, ta idea okazaa si nietrafiona.

Kopia dla Superman

Ego Management System

103

Wielu ludzi yjcych w zgodzie z tym zaoeniem prdzej czy

pniej zaczo si orientowa, e nie da si oddzieli od siebie
okrelonych aktywnoci. Kiedy wracasz do domu z pracy, na pytanie ony, jak Ci min dzie, powiniene w tym systemie odpowiedzie: Nie interesuj si, a tak przecie nie da si egzystowa. W pracy mogy si wydarzy rzeczy, ktre miay na Ciebie
zasadniczy wpyw, a tym z kolei chciaby si podzieli ze swoj
rodzin. Zatem musisz zaoy, e istnieje pewna cz wsplna
pomidzy rnymi stworzonymi przez Ciebie osobowociami. To
mniej wicej tak jak z czci wspln matematycznych zbiorw,
ktre zapamitae z lekcji matematyki. Cay sekret tkwi jednak
nie w tym, e ta cz wsplna istnieje, tylko w tym, jak wielka
ona jest i powinna by. Jeli jest zbyt dua, to mzg nie bdzie
wiedzia, ktr z tych osobowoci odpali w danym momencie,
a co za tym idzie nastpi ich pomieszanie. Wtedy ona w stosunku do ma uywa komunikatw matki, m do ony komunikatw ojca, ojciec do dziecka komunikatw nauczyciela,
a nauczyciel do ucznia komunikatw ojca. Takie za zachowania tworz wieloznaczne sytuacje, z ktrymi zazwyczaj nie
potrafimy sobie poradzi. Powodem wikszoci problemw staje
si wwczas brak precyzji komunikacyjnej, a dzieje si tak dlatego,
e mzg wcza dwie osobowoci naraz. Tymczasem rzecz polega
na tym, by mimo czci wsplnej zbiorw pozostae cechy osobowoci byy na tyle od siebie rne, by mzg potrafi je od siebie
oddzieli. I wtedy osobowo ojca, mimo swojej aktywnoci edukacyjnej, pozostaje osobowoci ojca, co nie przeszkadza przecza
jej na osobowo nauczyciela, ktra poprzez element edukacyjny
czy si z poprzedni. Istotne jest jednak takie zbalansowanie
wsplnej czci, by nie przewaaa w adn ze stron. W przeciwnym razie jedna osobowo zacznie dominowa nad drug i pojawia si tam, gdzie przynosi wicej szkody ni poytku.

Kopia dla Superman

104

SUCCESS AND CHANGE

PRZEDSIBIORCA
To kolejna osobowo, ktr powiniene stworzy, jeli mylisz
o odniesieniu sukcesu. Bdzie Ci najbardziej potrzebna do tego,
by zacz prowadzi biznes i odnosi sukcesy. To osobowo trudna do stworzenia, poniewa zawiera w sobie cay system cech
i zachowa, ktre s nam kulturowo obce. Nie mielimy czasu, by
odpowiednio rozwin w sobie takie cechy jako Polacy, bo przecie w poprzednim ustroju w gospodarce planowanej nie
tylko nie byy potrzebne, ale te uznawano je za reprezentatywne
dla wrogiego, kapitalistycznego systemu. Tutaj rwnie w trakcie zastanawiania si, jakie cechy powiniene nada swojemu
kolejnemu wcieleniu musisz sobie odpowiedzie na pytanie,
po co zatrudniasz w sobie przedsibiorc. Co on ma dla Ciebie
zrobi i za co masz mu paci? Ja stworzyem i zatrudniem w sobie tak osobowo w konkretnych celach. Ma tworzy nowe rynki i firm dla pracownikw. Ma zarabia pienidze. Ma dziaa
tylko i wycznie w kontekcie pracy i pracownikw. Nie mog
dopuci przedsibiorcy do gosu w innych relacjach, bo jego zadaniem jest przeliczanie wszystkiego na zysk i wyniki. Ma cile
okrelony, asertywny tryb ycia. Jeli bdziesz funkcjonowa w takim stylu w relacjach na przykad rodzinnych, ucierpi na tym te
wanie relacje. Wiem to z dowiadczenia z pracy z wieloma wacicielami czy te menederami duych firm. Wyksztacili w sobie
perfekcyjn osobowo firmow (nazywajc j np. prezesem)
i nadali jej najbardziej podane w tej osobowoci cechy oraz zachowania, dziki czemu zarabiaj due sumy pienidzy. Problem
pojawia si jednak wwczas, kiedy przenosz t osobowo na ycie prywatne. Na kontakty z przyjacimi lub rodzin. Wwczas
zaczynaj traktowa na przykad swoje yciowe partnerki jak pracownikw. I prdzej czy pniej taka relacja zaczyna tworzy mechanizm, w ktrym albo partnerka godzi si na takie traktowanie

Kopia dla Superman

Ego Management System

105

i wchodzi pod przysowiowy kape (ale wtedy oni zaczynaj si

t partnerk nudzi), albo te zaczyna si buntowa, co powoduje
zgrzyty w relacji, prowadzce do jej zakoczenia. Zawsze i za kadym razem osobowo szefa czy prezesa moe funkcjonowa tylko
i wycznie w okrelonym, zawodowym rodowisku, w okrelonym czasie i wobec okrelonych osb. W przeciwnym razie tam,
gdzie ma nam pomc w yciu, zacznie je powanie komplikowa.
Jeli zatem bdziesz tworzy tak osobowo, by zarabiaa dla Ciebie pienidze, to musisz jednoczenie pamita, e ta wanie
osobowo musi by uwizana na najbardziej solidnej smyczy.
Jeli bowiem a tak przecie powinno by wrd jej aktywnoci bdzie motywowanie, delegowanie, wymaganie, kontrolowanie, sprawdzanie itd., itp., to s to aktywnoci, ktre s w stanie
zabi kad pozazawodow relacj. Dlatego te zalecam wyjtkow ostrono w przypadku zarzdzania tak osobowoci. Jej
zadaniem jest poszukiwanie najlepszych klientw i pracownikw,
a zatem kaesz jej patrze na ludzi w taki a nie inny sposb. Na
przykad widzc jak osob, prezes zastanawia si, co te moe
ona wnie do jego firmy, jakie ma umiejtnoci, zdolnoci i dowiadczenie, eby popycha biznes do przodu. Wyobra sobie,
co by byo, gdyby w taki sposb spojrza na swoj on lub spojrzaa na swego ma.
Tworzc osobowo prezesa podobnie jak w przypadku innych osobowoci musisz te jednak przemyle, jakich zachowa u niego sobie nie yczysz. Jakich cech nie powinien mie
lub za jakie zadania ma si nie bra, a jakie zadania ma sobie
odpuci. Mj prezes nie powinien wchodzi w kompetencje innych pracownikw, zajmowa si maostkami, traktowa swoich
pracownikw jak przyjaci albo kumpli ani przedua agonii.
To ostatnie to jeden z czsto popenianych bdw prezes
chce kogo zwolni, ale al mu tej osoby, a tym samym tak naprawd jedynie odsuwa w czasie i tak nieuchronny moment.

Kopia dla Superman

106

SUCCESS AND CHANGE

Kiedy udao mi si stworzy osobowo prezesa i zaczem j dla

siebie zatrudnia, to dopiero wtedy mj biznes nabra rozpdu.
Przesta by domoros firemk. Zacz osiga odpowiedni puap, bo ja zaczem inaczej funkcjonowa, negocjowa, szuka nowych rynkw i rozwiza. I na efekt nie trzeba byo dugo czeka.

NAUCZYCIEL
To kolejna osobowo, ktr stworzyem, by zacz lepiej zarzdza swoim yciem, szczeglnie w kontekcie zawodowym. Wiedziaem, e eby sta si takim nauczycielem, jakim chciaem,
musz wyposay t osobowo w ca palet cech i zachowa.
Wiedziaem, e bycie nauczycielem to nie jedynie posiadanie wiedzy i umiejtno jej przekazywania. To potrzeba nieustannego
rozwoju, zdobywania nowej wiedzy, nowych informacji i umiejtnoci, tak by cay czas i do przodu, cay czas wyprzedza tych,
ktrych chce si uczy. Dlaczego? Bo oni si ucz, zmieniaj, rozwijaj. I jeli chc im by potrzebny, to musz za kadym razem
mie im co nowego do zaoferowania, co, czego jeszcze nie wiedz i co spowoduje, e zechc do takiego nauczyciela nieustannie wraca. Aby to byo moliwe, musiaem narzuci swojej osobowoci nauczyciela reim cigego uczenia si, czyli zapewni
mu takie systemy zachowa, w ktrych codzienna porcja zdobywania nowej wiedzy jest niezbdna i fundamentalna. Zatem mj
nauczyciel kadego dnia czyta nowe artykuy psychologiczne,
kadego dnia powica czas na prac nad ulepszeniem strategii,
codziennie pisze nowy tekst, jest aktywny na portalach spoecznociowych i obserwuje rozwj wiadomoci na wiecie. Jednoczenie musiaem w osobowoci nauczyciela zablokowa pewne
cechy i zachowania niepodane. Dla mnie takim zachowaniem
jest na przykad uczenie czegokolwiek kogo, kto tego nie chce.
Co wicej, mj nauczyciel nie powinien uczy poza prac, co

Kopia dla Superman

Ego Management System

107

niestety wci jeszcze mi si zdarza. Mam jednak wiadomo,

e musz powici troch pracy, by nad tym zapanowa. I to
oczywicie nie jest atwe wyobra sobie, e idziemy razem na
imprez. Wanie teraz. Zasiadamy przy stole, a Ty mi zadajesz
pytanie: Mateusz, czytaem w twojej ksice, e Jak to dokadnie rozumiesz?. Bdzie mi trudno Ci na to nie odpowiedzie,
ale z drugiej strony mam pen wiadomo, e na imprez powiniene pj z Mateuszem kumplem, z ktrym mona pogada, a nie z nauczycielem, ktry ca swoj imprezow aktywno powici na nauczanie. A przecie ja te mog mie ochot
na zwyke poimprezowanie, bez tumaczenia naokoo psychologicznych mechanizmw. I tutaj znowu wracamy do fundamentalnej umiejtnoci zarzdzania osobowociami i takiego operowania przecznikiem pomidzy nimi, eby odnie sukces, ale
jednoczenie nie zamieni swoich relacji w cig poraek.

PRZYJACIEL
Ta osobowo te jest Ci potrzebna. I to bardziej, ni si spodziewasz, bo przecie to wanie osobowo przyjaciela jest odpowiedzialna za budowanie relacji, za kontakty ze znajomymi
i przyjacimi. Za to, by nie zapomnia raz na jaki czas wyj
z kumplami na przysowiowe piwo i by nie zapomniaa, e od
czasu do czasu potrzebujesz poplotkowa z koleankami przy
kawie. Co wicej, osobowo przyjaciela to rwnie a moe
przede wszystkim moliwo dania sobie czasu dla siebie. Oczywicie dla kadego z nas ten czas dla siebie moe oznacza
zupenie inn aktywno. Dla mnie na przykad to wypicie kawy
w kawiarni samemu ze sob. Czasem potrzebuj samotnoci.
Uwielbiam tak samotno, kiedy mog usi przy kawie i spokojnie przyjrze si wiatu. T przyjemno zapewnia mi osobowo przyjaciela, bo to ona zostaa stworzona po to, by spenia

Kopia dla Superman

108

SUCCESS AND CHANGE

wanie takie potrzeby. Ta osobowo ma Ci zorganizowa czas

wolny, czas dla siebie, bo dopiero wtedy moesz odpocz. Jeli
tego nie zrobisz, jeli nie stworzysz osobowoci organizujcej Ci
czas wolny, to ten czas zapeni Ci inna osobowo, na przykad
prezesa, i zamiast odpoczywa, bdziesz pracowa. To dlatego
tak wielu ludzi nie potrafi odpocz na przykad podczas urlopu,
poniewa nie stworzyli sobie osobowoci, ktra im organizuje
czas wolny. Wyobra sobie, co by byo, gdybym stworzy w sobie,
dajmy na to, tylko prezesa i tylko nauczyciela. Pierwszy kad
woln chwil wykorzysta na prac, drugi na nauk. aden nie
pozwoliby mi odpocz, a przecie odpoczynek jest warunkiem
prawidowej, zbalansowanej egzystencji. A ja tymczasem potrzebuj osobowoci, ktra bdzie wiadoma, e czasem naley zainwestowa w przyjemnoci. To rwnie ta osobowo wiczy na
siowni, inwestuje w swoje ciao, w zdrowe odywianie i kondycj
fizyczn. Bo jest przyjacielska, a ma si przyjani nie tylko
z moim otoczeniem, ale te ze mn samym czy te bardziej
prawidowo mn samymi. Co wicej, przyjaciel ma nie mie
wyrzutw sumienia, e robi co tylko dla mnie, bo przecie od
tego ma si przyjaci.

OBSERWATOR
Na koniec potrzebna jest jeszcze jedna osobowo. Taka, ktra
bdzie w stanie zarzdza wszystkimi poprzednimi. To osobowo, ktra jako jedyna dostrzega struktur caoci. To ona zarzdza przecznikiem i precyzyjnie wie, w jakich okolicznociach,
w jakich rodowiskach, w jakim czasie i w stosunku do jakich
relacji s potrzebne cechy i zachowania danej osobowoci. To
obserwator, ktry patrzy na wszystkie pozostae postaci. Widzi,
jakie s midzy nimi relacje, czy maj konflikty i co z nimi naley zrobi. W efekcie funkcjonowania caej tej osobowociowej

Kopia dla Superman

Ego Management System

109

struktury z obserwatorem na samym szczycie okazao si, e mog by o wiele bardziej efektywny ni dotychczas. Kiedy pracuj,
to rzeczywicie pracuj, a nie myl o rodzinie lub innych obszarach swojego ycia. Staem si konkretniejszy, szybszy, efektywniejszy i zdecydowanie atwiej wychodzi mi to, co robi, poniewa
pomidzy poszczeglnymi obszarami mojej dziaalnoci nie ma
konfliktw. To w rzeczywistoci model, ktry zakada, e z czowiekiem jest wszystko okej. Nie w porzdku jest tylko wwczas,
kiedy ten czowiek nakada spodnie na gow i myli, e bd
peniy rol czapki lub, uywajc wczeniejszej metafory, kiedy
prbuje za pomoc szklanki wbi gwd. W tym modelu poszczeglne osobowoci s odpowiedzialne za aktywno w danych obszarach i zostay tak stworzone, by z tego zadania wywiza si
jak najlepiej, jednoczenie nie przeszkadzajc sobie nawzajem.
W tym modelu Ego Management System po prostu stosuje
si odpowiednie narzdzia do odpowiednich czynnoci. Oczywicie
moesz stworzy dowoln liczb osobowoci. Pamitaj jednak,
e im wicej ich stworzysz, tym wiksz moliwo wywierania
wpywu na wasne ycie sobie zapewnisz, ale te tym trudniejsze
stanie si zarzdzanie nimi, a wic zwikszy si potencjalna ilo
moliwych konfliktw. Zarzdzanie osobowociami to rwnie
wiadomo tego, na jakie bodce dana osobowo ma reagowa.
Musisz wiedzie, wobec kogo chcesz wcza dan osobowo.
Zwr uwag, jak moe to by zwizane na przykad z ubraniem.
Przecie kada osobowo to inny wygld, inne systemy zarzdzajce wizerunkiem czy funkcjonalnoci. Jeli na zabaw z wasnym dzieckiem ubierzesz garnitur prezesa, to zamiast koncentrowa si na zabawie, bdziesz cay czas zwraca uwag, czy nie
wygnieciesz lub nie ubrudzisz sobie tego garnituru. Jeli naoysz
w takiej sytuacji jeansy, to bawic si w piaskownicy, nie bdziesz
si przejmowa, czy wygldasz schludnie i profesjonalnie. A eby
si tego problemu pozby, osobowo szefa dokonuje umiejtnego

Kopia dla Superman

110

SUCCESS AND CHANGE

rozdziau jednej osobowoci od drugiej w ramach zarzdzania caym systemem. Zreszt samo przeczanie osobowoci wcale nie
jest trudne, co wicej, ju tego dokonujesz, tylko w wikszoci przypadkw robisz to zupenie niewiadomie. Przecie wychodzc z firmy, luzujesz krawat, prawda? A to dokadnie ten sam mechanizm.
Model Ego Management System ma kilka podstawowych zaoe, po przyswojeniu ktrych bdziesz w atwiejszy sposb mg si
w nim odnale i z niego korzysta. Pierwszym z nich jest zaoenie, e nie istnieje jedno niepodzielne ja na poziomie umysu.
Masz wiele rl yciowych i kada z nich jest inna. Nie powinno si
ich miesza ze sob ani korzysta z nich niezgodnie z ich przeznaczeniem. Nastpnym zaoeniem, o ktrym naley pamita
w modelu EMS, jest to, e ja s zmienne w czasie. Bo osobowo,
ktra jest adekwatna, kiedy masz dwadziecia lat, ju dziesi lat
pniej przestaje tak by, wic aby pj dalej i si rozwija, musisz dokona jej zmiany. W przeciwnym razie bdziesz prbowa
stosowa zdezaktualizowane strategie, ktre w yciu dorosym
ju nie dziaaj. W efekcie mamy czsto do czynienia z dorosymi
ludmi, ktrzy w wielu sytuacjach zachowuj si jak nastolatkowie,
co stwarza im przy okazji ca mas problemw w yciu. Nastpnym zaoeniem tego modelu jest zrozumienie, e im wicej masz
ja, im wicej zdoasz skonstruowa osobowoci, tym bardziej adaptacyjny si stajesz, ale te z tym wiksz iloci konfliktw moesz mie do czynienia. Jeli jednak nauczysz si w odpowiedni
sposb zarzdza osobowociami, zyskasz moliwo elastycznego
dopasowywania si do rnych sytuacji. Zatem stworzenie osobowoci staje si niezbdne do funkcjonowania w dzisiejszym, tak
wielowymiarowym przecie wiecie. W przeciwnym razie w sytuacji, w ktrej nie bdziesz tworzy osobowoci na uytek funkcjonowania w yciu, doprowadzisz do ycia zgodnie z modelem
rodzinno-kulturowym. Jeli nie stworzysz wasnej osobowoci,
to nie pozostaje Ci nic innego, jak y osobowoci skopiowan,

Kopia dla Superman

Ego Management System

111

czyli cudz. Jeli sama nie okrelisz osobowoci ma, ktra byaby zgodna z Twoimi potrzebami i oczekiwaniami, to istnieje spore
ryzyko, e znajdziesz sobie ma, ktry na przykad bdzie kopi
osobowoci Twojego ojca, bo to jedyny model, ktry bdzie Ci
znany. Bdzie to model, ktry zamiast Ciebie stworzya otaczajca
Ci kultura, w ktrej zostaa uformowana. To samo dotyczy mczyzny, ktry zamiast odpowiedzie sobie na pytanie, jak tak naprawd chce mie on, kopiuje to, czego si nauczy, z osobowoci wasnej matki i w efekcie znajduje sobie on, ktra powieli
te same matczyne cechy. A co za tym idzie prdzej czy pniej
wszystko to, co irytowao go w zachowaniu matki, stanie si dla
niego tak samo irytujce u ony. Kolejne zaoenie EMS mwi,
e prawdziwie potrzebna i funkcjonalna osobowo to osobowo
zaktualizowana do wspczesnych warunkw i, co najwaniejsze,
osobowo, ktr tworzysz, musi by adekwatna do Twojej wizji,
bo do duych wizji trzeba stworzy odpowiednio du osobowo.
Jeli bowiem chcesz dokona w swoim yciu radykalnej zmiany,
to musisz do tej zmiany stworzy tak osobowo, ktra bdzie
w stanie to nowe ycie udwign. Mj EMS rozbija jeden z podstawowych mitw, ktrymi karmi si nas od dziecka. Mit ten gosi,
e istnieje jakie jedno ja poszukujce sensu ycia, ktre kiedy
w kocu ten sens odnajdzie, bdzie szczliwe. Ja natomiast
twierdz, e istnieje dokadnie tyle ja, ile w danym momencie
swojego ycia sobie zrobisz. A jeli Ty ich nie zrobisz, zrobi to za
Ciebie. W EMS ja jest narzdziem, z ktrego korzystasz wtedy,
kiedy potrzebujesz. Ja czy te osobowoci to jedynie narzdzia,
ktre zatrudniasz, aby si znale w miejscu, do ktrego zmierzasz.
Tworzysz zatem swoje ego, by za jego pomoc si tam dosta.
Zatrudniasz osobowo i wydajesz jej dyspozycje, by Ci zawioza
w okrelonym kierunku, w okrelone, wybrane miejsce. Twoje ja
jest jedynie narzdziem w Twoich rkach. Tak jak w chrzecijastwie uznaje si, e jeste narzdziem w rkach Pana, tak i tutaj

Kopia dla Superman

112

SUCCESS AND CHANGE

powiniene by panem swoich narzdzi sta si panem swoich

osobowoci, co oznacza, e masz nad nimi panowa. Zarzdza
nimi w odpowiedni sposb, by osign, cokolwiek sobie wymarzysz. Aby osign sukces, szczcie, cokolwiek, co powoduje,
e czujesz, i yjesz. I to jest prawdziwe znaczenie powiedzenia
by kowalem swojego losu czyli wykuwa si na nowo, tworzy swoje nowe osobowoci. Tylko w ten sposb bowiem moesz
sprosta sukcesowi. I nie ma tutaj znaczenia, czy zmieniasz swoje
ycie w stu procentach wystarczy, e to, co zmienione, zacznie
przewaa nad tym, co jeszcze niezmienione. To wystarczy, by
to drugie rwnie zaczo si zmienia. Jeli uda Ci si stworzy
siebie na nowo w kilkudziesiciu procentach, jeli stworzysz nowe
osobowoci, ktre zaczn dobrze funkcjonowa, a ich funkcjonowanie zacznie przynosi wymierne efekty, to za nimi zaczn
si pojawia inne zmiany. Te pierwsze pocign za sob pozostae. Dziaa to w myl prostej zasady jeli chcesz kontrolowa
rzek, wystarczy, e zapanujesz nad jej nurtem. Nie musisz si
skupia na kadym najmniejszym szczegle. Skoncentruj si na
tym, aby stworzy okrelony trend, a caa reszta zacznie si do
niego dopasowywa.

Kopia dla Superman

3
Time Management

Kopia dla Superman

114

Kopia dla Superman

SUCCESS AND CHANGE

Time Management

115

Jednym z najprostszych pyta, a jednoczenie takim, ktre zadawane jest wyjtkowo rzadko, jest pytanie: Po co yjesz?. Zwr
uwag, jak rzadko ludzie zadaj sobie samym to pytanie. I nic
dziwnego, bo od dziecka uczy si nas, jak odgrywa spoeczne
role, a nie indywidualnej kreacji. eby odpowiedzie na to pytanie,
trzeba zastosowa rnego rodzaju punkty odniesienia. Jednym
z podstawowych jest rozumowanie zgodne z zasad, w ramach ktrej zanim dostrzeemy co, co si wyrnia, musimy zauway
to, co si nie wyrnia. Jeli chcesz dostrzec jedn pik w basenie
piek, ktra rni si od innych kolorem, musisz si najpierw zorientowa, e pozostae piki s do siebie podobne. Jeli tego nie
zrobisz, to nie dajesz sobie moliwoci dostrzeenia tej jednej,
ktra jest inna ni wszystkie. Zatem, wracajc do pytania o sens
ycia nie da si na nie odpowiedzie, pki nie odnajdzie si
sensu umierania za co. Pierwsz rzecz, ktra jest Ci potrzebna do zdefiniowania misji swojego ycia, jest umiejtno zdecydowania, za co byby w stanie odda ycie. Jeli odnajdziesz to
co, to dopiero wtedy bdziesz mg stworzy taki punkt referencyjny, ktry pozwoli Ci na pokonanie strachu przed mierci.
Staniesz si nieustraszony. Staniesz si kim, kto nie boi si
mierci. A dopiero taki kto, moe zacz prawdziwe ycie. Wtedy
bowiem zaczynasz y peni. Poniewa pozbawiajc si lku przed
mierci, jednoczenie przestajesz tworzy formy zabezpieczajce
Ci przed tym, by nie wydarzyo si co rzekomo zego. To dokadnie ten sam mechanizm, ktry zachodzi w sytuacji, kiedy si
wstydzisz, poniewa nosisz w sobie jaki sekret. Powiedzmy, e
nosisz go w sobie kilka lub kilkanacie lat. Tymczasem wypowiedzenie tego sekretu na gos obwieszczenie go wiatu burzy
t fortec wstydu w kilkanacie sekund. Jeli sekret przestaje by
sekretem, to ustaje powd do duszenia go w sobie. Oczywicie
taki swoisty coming out, zanim nastpi, czsto napawa przeraeniem, poniewa ludzie boj si konsekwencji, ktre ujawnienie

Kopia dla Superman

116

SUCCESS AND CHANGE

sekretu za sob pocignie. Sk jednak w tym, e tak naprawd

nie znasz tych konsekwencji i nie poznasz ich, zanim si to nie
wydarzy. A skoro nie znasz konsekwencji, to te, ktre sobie projektujesz, zawsze bd negatywne. Jeli nie chcesz si boryka
ze wstydem, to wyjaw sekret, ktry za tym wstydem stoi. Jedynym sposobem na pozbycie si wstydu jest ekspozycja sekretu.
Tak samo dziaa to z rzeczywistym i szczerym uwiadomieniem
sobie, za co oddaby ycie. Jeli to wyeksponujesz w zgodzie ze
swoim sumieniem, wntrzem, dusz, to lk przed mierci zniknie. Zacznie si prawdziwe ycie, a nie nieustanne zabezpieczanie na wypadek czego zego. Jeli kreator stworzy dzieo i si do
niego przywie, to przestaje by kreatorem i staje si pilnowaczem. W kadym za pilnowaczu prdzej czy pniej pojawi si
lk o utrat tego, co stworzy. Jeli wic tworzysz lk przed utrat
ycia, to nie jeste w stanie y w peni, poniewa Twoje przywizanie do ycia powoduje, e koncentrujesz si na tym, by go
nie straci. Stajesz si wtedy reaktywny i przechodzisz z tworzenia na obron przed potencjalnym zagroeniem, czyli takim, ktre
owszem, moe si pojawi, ale w rzeczywistoci go nie ma. Kada rzecz, do ktrej si przywiesz, wywoa lk zwizany z obaw
o jej utrat. Jeli jednak zrozumiesz, za co byby w stanie odda
ycie, jednoczenie przetniesz to przywizanie i zaczniesz y
proaktywnie. ycie staje si celem samym w sobie. Po raz pierwszy naprawd. Wtedy odpowied, po co yjesz, staje si atwa
wystarczy spojrze na trzy elementy. Pierwszym jest wizja, za
ktr stoi odpowied na pytanie, co zostanie po Twojej mierci.
Kiedy przeprowadzono badania w hospicjach, prbujc si dowiedzie od ludzi czekajcych na mier, czego w yciu najbardziej auj. Wikszo z nich odpowiedziaa, e tego, i nie yli
wasnym yciem, tylko koncentrowali si na spenianiu oczekiwa innych po to, by by akceptowanym. Z mojego dowiadczenia coachingowego wiem, jak czstym powodem w kontekcie

Kopia dla Superman

Time Management

117

podejmowania planw dla wielu ludzi jest myl przewodnia:

Czy innym si to spodoba?. Tymczasem najwaniejszym pytaniem o to, co zamierzam zrobi w swym yciu, jest pytanie: Jak
to, co zamierzam zrobi, zmieni wiat?. I to jest pytanie o wizj,
czyli o to, co po sobie zostawisz. Jeli uwaasz, e to zbyt wielki
cel, to oznacza, e tym samym odebrae sobie moliwo rozwoju
i wzrostu. Bo stawiajc sobie niewielkie problemy, zmuszasz swj
mzg, aby wyrwna poziom (a pamitasz, co pisaem o tym, e
kady ukad dy do rwnowagi?) i tym samym zniy Ci do puapu, na ktrym rozwj nie jest moliwy ze wzgldu na brak wystarczajco duego problemu. Za pytanie o to, co chcesz po sobie
zostawi, jest jednoczenie pytaniem, z jak wielkim problemem
chcesz si w yciu zmierzy. Jak wielki chcesz by! Bo jeli
chcesz, eby Twoje ja uroso, to musisz mie takie lustro, ktre
na to pozwoli. Musisz je zestawi z czym wikszym od siebie,
a nie mniejszym, bo wwczas zamiast rosn, staniesz w miejscu
lub co gorsza zaczniesz dy w d. Innymi sowy, musisz
mie taki cel, ktry Ci przerasta, bo tylko wwczas masz do
czego dy. Chcesz mie wysokie poczucie wasnej wartoci?
Stwrz cele, ktre do tego doprowadz. To wielko celu i wizji
stworzy Ci potrzeb zbudowania duego ego, czyli wystarczajco duej osobowoci, by sobie z tym poradzi. Due ego, cho
traktowane w spoeczestwie pejoratywnie, tak naprawd oznacza
pojemn osobowo zdoln poradzi sobie z duymi wyzwaniami.
Zwr uwag, e na powysze pytanie ludzie nie odpowiadaj:
Chc, eby zostay po mnie trzy samochody, bo osignicie takiego celu w yciu jest egocentryczne, a wic nie bierze pod uwag
zmiany losw wiata. To zbyt wskie mylenie. Dotyczy naszego
wasnego ja. Tymczasem wizja musi by zwizana z innymi
osobami. Teraz ju orientujesz si, e odpowied na to pytanie
powinna wskazywa, co bdziesz w stanie po sobie zostawi
dla innych. I ta odpowied jest jednoczenie zmierzeniem si

Kopia dla Superman

118

SUCCESS AND CHANGE

z Twoim wasnym potencjaem, ktry zosta stworzony, aby zmieni wiat. Zapytaj siebie czysto hipotetycznie: Co, jeli nie jestem
zwykym, przecitnym Kowalskim, tylko jestem czowiekiem,
w ktrym drzemie co, co zostao stworzone po to, by wiat by inny
dla nas wszystkich?. I to nie w maym wymiarze, ale w duym.
W maksymalnym moliwym. Jeli zaakceptujesz, e taka koncepcja Ciebie moe by rzeczywista, to stanie si co, co spowoduje, e zaczniesz podejmowa dziaania. To si opiera na faktach nie jeste zwyky i nigdy nie bye, a usilne udawanie, e
jeste taki jak inni, prowadzi do duchowego samobjstwa i mierci
za ycia. Nikt nie jest przecitny, ale wszyscy boj si wychyla.
A poniewa kady ukad dy do rwnowagi, gdy staniesz si pojemniejszy od innych, bdziesz przez nich cigany w d. Mistrzw
si i podziwia, i bije. Nie ma znaczenia, jak to nazwiesz: motywacj, nadziej czy wiar. Kada z wymienionych wyej energii
ma szczeglnego rodzaju znaczenie, bo zawsze s one nakierowane na przyszo. Jedynie wiedza dotyczy przeszoci. Przecie
to, co wiesz, ju wiesz. Nie musisz wierzy w to, e wanie w tej
chwili czytasz te sowa. Ty to wiesz nie wymaga to od Ciebie
wiary. Wiedza, ktr posiadasz, jest czym, co ju przeye, a wic
czym, co nie moe Ci zaskoczy. Bo wiedza ma, si rzeczy,
limit, a tym limitem jest to, co ju wiesz. Wiedza staje si jednak
ograniczeniem w chwili, gdy zaczyna polega sama na sobie.
Dlatego e cieniem wiedzy jest to, i skoro co ju wiem, to zaczynam dziaa w okrelony sposb. Ale eby nauczy si czego
nowego, musisz zrezygnowa z wiedzy, ktr masz w danym momencie. Najwikszym przecie wyzwaniem dla kadego zawodnika, ktry uczy si nowego stylu walki, jest nie uywa tego stylu,
ktrego si wczeniej nauczy i z ktrym sobie wietnie radzi.
Inaczej nie jest w stanie nauczy si niczego nowego, bo zawsze
bdzie korzysta ze starych technik. Wiara za jest bez ogranicze. Nic jej nie ogranicza. To ona tworzy niczym nieskrpowan

Kopia dla Superman

Time Management

119

wizj co, co moesz osign, do czego moesz zmierza, czego moesz dokona! Wiara jest czym, co poprzedza ewolucyjnie
wiedz. Innymi sowy, wszystko to, co wiesz dzisiaj, kiedy byo
jedynie przedmiotem czyjej wiary. Wiara za jest potrzebna jako
etap, ktry nastpuje przed zmaterializowaniem idei. Wiedza
z kolei jest zawsze zmaterializowana. Sama materia staje si
dowodem na to, e co jest moliwe. Przykad: jeli zapytam Ci,
czy wiesz, czy te wierzysz, e moesz zarobi dwa tysice zotych
miesicznie, najprawdopodobniej odpowiesz, e to wiesz. Kiedy
za zapytam, czy wiesz, czy wierzysz, e moesz osign miesiczny dochd na poziomie dwustu tysicy zotych, to tutaj wiedz pewnie musisz zastpi wiar. Dopiero jeli uwierzysz w te
okrge dwie setki jako moliwo bdc w zakresie Twojego
potencjau, dopiero wwczas pojawi si szansa na ich zmaterializowanie. Teraz oczywicie ta kwota moe Ci si wydawa oszaamiajca i nieosigalna w zalenoci od dowiadcze z przeszoci. Ale przecie byy okresy w Twoim yciu (czas szkoy,
studiw, pierwszej pracy), kiedy nieosigalne byy i te dwa tysice miesicznie. eby stay si osigalne, musiae w to uwierzy.
Dopiero potem wiara zacza si materializowa. Identyczny
schemat dziaa w przypadku dwustu tysicy. Pytanie jedynie, czy
w to uwierzysz. Teraz wiara w to nie jest zmaterializowana, bo
wiara nigdy nie jest zmaterializowana. Waciwie powinienem
powiedzie, e wiara nie jest jeszcze zmaterializowana. Kiedy
si zmaterializuje, staje si wiedz i przestaje by wiar. Jest na
wiecie bardzo wielu ludzi (na czas pisania tej ksiki w 2014
roku wiat ma blisko 40 milionw milionerw dolarowych), dla ktrych miesiczny dochd w wysokoci dwustu tysicy miesicznie
nie jest ju wiar, ale zmaterializowa si w wiedz. Udao im si,
bo najpierw w to uwierzyli. Kto, kto nie wierzy, nigdy nie bdzie
wiedzia. Jeli nie bdziesz mia wiary w to, e moesz osign cel,
nigdy go nie osigniesz. Co wicej, kto, kto nie wierzy, bdzie

Kopia dla Superman

120

SUCCESS AND CHANGE

zdany na wiedz innych. Zatem jeli nie wierz, to jestem zmuszony, by poczeka, a kto bdzie dy poprzez swoj wiar do
materializacji czego. A ja zobacz to dopiero wtedy, gdy temu
komu uda si to zmaterializowa. Jeli my co zmaterializujemy,
to posuy to innym do duo szybszego osignicia celu. Jeli uda
mi si zetkn z osob, ktra zarobia sto milionw dolarw, to najprawdopodobniej naucz si, jak szybko zarobi milion dolarw,
bo dla tej osoby to prosta rzecz. Przy takiej osobie jestem w stanie
od razu przeskoczy na odpowiedni poziom wiedzy, ktrej nie
bybym w stanie osign bez waciwej osobowoci. Tymczasem
ta osoba, z ktrej wiedzy czerpi, powicia wiele lat ycia na to,
by wytworzy odpowiedni osobowo. Ja za dziki niej mog
dokona skoku w czasie i czerpa z tego, co ona ju wie, pod warunkiem e stworzona przeze mnie osobowo bdzie w stanie
udwign podpatrywany i osigany sukces. Poka to na prostym
przykadzie. Wyobra sobie, e znasz kogo, kto w prosty sposb
podpowiada Ci, co powiniene zrobi, by w krtkim czasie zdoby na rynkach walutowych spore pienidze. Ty jednak zamiast
robi to, co ten kto Ci podpowiada, wczasz mylenie w stylu:
Na giedach zarabiaj tylko oszuci, a w ogle te cae giedy to
jedna wielka ciema. Oczywiste jest, e rozumujc w ten sposb,
nie zarobisz na giedzie adnych pienidzy. Nie pozwala Ci na
to nieodpowiednia osobowo. Aby zatem czerpa z wiedzy i dowiadcze innych, najpierw musisz stworzy odpowiedni do tego
osobowo i wanie takie moliwoci daje Ci Ego Management
System. A teraz wyobra sobie inn sytuacj. Tak, w ktrej kto
o nieodpowiedniej osobowoci otrzymuje due pienidze, czyli pojawia si w jego yciu to, co miao by nastpstwem konsekwentnego budowania osobowoci, podczas gdy ta nie zostaa wytworzona, podobnie zreszt jak odpowiednia wiedza, ktra nie zostaa
zmaterializowana. Taki model nazywam syndromem dzieci bogatych rodzicw. To ludzie, ktrzy nie maj czsto odpowiedniej

Kopia dla Superman

Time Management

121

osobowoci, a jedyne, co posiadaj, to wizerunek. Wizerunek bez

treci jest jak marketing bez produktu, czyli wydmuszka. Mwi on:
Skoro otaczam si takim zewntrznym wiatem, to ja rwnie
jestem taki. W tym wypadku nie pojawia si jednak mechanizm:
Skoro jestem taki, to zasuguj na taki a nie inny wiat zewntrzny i bd go tworzy. To za powoduje, e dzieci bogatych rodzicw przyzwyczajaj si do tego, e ycie ma by atwe, e wiat
materialny jest otrzymywany za nic, a nie tworzony. To z kolei
powoduje, e nie potrafi podejmowa trudnych, strategicznych
decyzji. Tacy ludzie nie przeszli przez cykl: wiara, a potem jej materializacja w wiedz. Od razu dostali to, co zmaterializowane.
I tu pojawiaj si powane problemy, bo w takiej sytuacji nie ma
mechanizmu, ktry byby w stanie budowa to, co zmaterializowane. Wtedy kada utrata, na przykad pienidzy, jest trwaa,
bo takie osoby nie maj zdolnoci odbudowania swojej pozycji
finansowej. Jeli wiedza nie jest konsekwencj wiary, a danym
przez rodzica prezentem, to jej zabranie jest ostateczne, poniewa nie istnieje mechanizm pozwalajcy na jej materializacj.
Co wicej, taka sytuacja ma te inn powan konsekwencj
posiadanie zmaterializowanej wiedzy, ktra zostaa podarowana,
a nie jest wynikiem wasnej cieki, powoduje przywizanie do tej
materializacji. Jeli za pojawia si przywizanie, to razem z nim
pojawia si strach o utrat wspomnianej materializacji. Ja jednak
gwarantuj Ci, e jedynym sposobem na pokonanie tego strachu
jest inwestycja we wasne umiejtnoci, budowanie wiedzy za pomoc wiary, kolejne pokonywanie szczebli sukcesu, a wwczas
nawet jeli co zostanie Ci zabrane, stracisz majtek czy zbankrutuje Ci firma, bdziesz w stanie przezwyciy niepowodzenie
i stworzy swj sukces na nowo. W takiej sytuacji niezalenie
od tego, jaki kryzys si pojawi, jaka nowa koniunktura zawadnie
rynkiem bd jak now wojn zafunduj rzdzcy wiatem Ty
zawsze sobie poradzisz. Jeli bdziesz umia zarzdza emocjami,

Kopia dla Superman

122

SUCCESS AND CHANGE

relacjami, budowa osobowoci, zmienia przekonania, to zawsze

dasz sobie rad. Nie bdzie wwczas dla Ciebie miao znaczenia,
jakie akurat warunki panuj na wiecie. Ludzie zawsze bd kupowa i sprzedawa, a Ty zawsze bdziesz potrafi wywiera na
nich wpyw w okrelony sposb i budowa swj sukces. Innymi
sowy, stanowic inwestycj dla samego siebie, staniesz si samowystarczalny, poniewa jeste najlepsz z moliwych spek
akcyjnych, a wszystkie zatrudnione przez Ciebie osobowoci s
akcjonariuszami tej spki. Poczucie bezpieczestwa nie powinno
by budowane tylko na stanie konta, ale przede wszystkim na
umiejtnociach, ktre bd z Tob do koca ycia.
Dlatego tak wana jest odpowied na pytanie, co po Tobie zostanie. Pozwoli Ci to stworzy tak wizj, ktra Ci przerasta,
a przez to pojawi si taki punkt odniesienia, ktry bdzie Ci motywowa, by ruszy z miejsca, zdobywa wiedz i tworzy odpowiednie do tej wiedzy osobowoci. Dziki temu stajesz si wany.
Nie w znaczeniu: Patrzcie, jaki jestem super!, ale w znaczeniu
wagi Twojego istnienia w kontekcie moliwoci zmieniania wiata.
A poniewa nikt z nas na pewnym poziomie nie ma kompletnie
pojcia, dlaczego i po co si urodzi, wic jednoczenie nikt z nas
nie ma moliwoci zupenego skasowania w sobie podejrzenia,
e przecie mona si sta nowym Steveem Jobsem. Nie wiesz
tego, jak wielki moesz si sta ani jak wielki sukces jeste w stanie
osign. A zatem nie moesz ot tak, po prostu przyj, e to si
nie moe sta. To, e dzisiaj i teraz wydaje Ci si to abstrakcj,
nie oznacza jeszcze, e tak si kiedy nie stanie. Mona i naley
patrze na swoje ycie w kontekcie pyta: Dlaczego urodziem
si akurat teraz?, Co ja mam do zrobienia?. Takie spojrzenie
na siebie prowadzi do rewizji modelu, z ktrego do tej pory korzystasz. A moe za sukcesem stoi co prostszego i atwiejszego, ni
Ci si wydaje? Moe wystarczy poszerzy model, z ktrego korzystasz? Dziki szerszemu modelowi moesz uzyska szersz wiar.

Kopia dla Superman

Time Management

123

A przecie, co ju wiesz, kada wiara bdzie dya do materializacji, a wtedy to, co dzisiaj wydaje Ci si poza Twoim zasigiem,
pojawi si w Twoim yciu szybciej, ni mylisz.
Kolejne pytanie, ktre powiniene sobie zada, dotyczy misji,
a dokadniej tego, jak drog bdziesz poda, by zrealizowa
swoj wizj. W tym pytaniu zawiera si nie tylko to, co powiniene zrobi, by zrealizowa wizj, ale rwnie to, czego nie powiniene robi. Im mdrzejszy si staniesz, tym wiksz strat dla
Ciebie bdzie robienie rzeczy, w ktrych jeste zbyt saby, by
osign w nich dobre efekty, lub takich, ktre nie pozwalaj Ci
na realizacj Twojego penego potencjau. Mona by powysze
twierdzenie rwnie uproci: zajmowanie si maostkami powoduje po prostu utrat energii. Moesz oczywicie, prowadzc
wasny biznes, wasnorcznie wypisywa faktury, ale moesz take
ten czas, jaki Ci to zajmuje, powici na jego rozwj, a faktury
powierzy komu, kto si na tym lepiej zna. Zatem powiniene
dziaa tylko tam, gdzie rzeczywicie powiniene by, a nie tam,
gdzie marnujesz swj potencja. Kiedy ju przemylisz swoj wizj
i misj ycia, bdziesz potrzebowa jeszcze tylko jednego celu,
a dokadniej mwic, okrelonego ego, ktre pozwoli Ci doj
tam, gdzie chcesz si znale. I te trzy elementy zestawione razem wizja, misja, cel dadz Ci moliwo nadania sensu
Twojemu yciu, pozwol zdecydowa, w jakim kontekcie si bdziesz porusza, i stworzy tak osobowo, takiego Ciebie, ktry
to zamierzenie osignie. Bardzo czsto dzieje si tak, e ludzie
skupiaj si na celach, jednoczenie nie majc pojcia o swojej
wizji. Mao kto myli o sobie w sposb uregulowany poprzez te trzy
faktory. Kiedy za zaczynasz tak myle, w Twoim yciu pojawia si
charyzma. I to nie w jej popularnym znaczeniu, ale w tym oryginalnym oznaczajcym boski dar. Wwczas zaczynasz rozumie, czego potrzebujesz do zmiany. Kiedy Einstein powiedzia
pikne zdanie: Jeli bdziesz ocenia umiejtnoci ryby po tym,

Kopia dla Superman

124

SUCCESS AND CHANGE

jak wspina si na drzewa, spdzi ona cae ycie, mylc, e jest

beznadziejna. Tymczasem ryba do swojego prawidowego rozwoju do rozwinicia penego rybiego potencjau potrzebuje
wody. Kiedy w Twoim yciu pojawia si charyzma, zaczynasz si
orientowa, e do penego rozwoju potrzebujesz okrelonego rodowiska rozumianego nie tylko jako okolicznoci, ale te w kontekcie kontaktw z innymi. Zaczynasz rozumie, e s ludzie, przy
ktrych nie jeste w stanie urosn, e s tacy, przy ktrych Twj
rozwj staje si niemoliwy. Odpowiednie rodowisko to uniwersalny model rozwoju dotyczcy caego wiata. To waciwie prawido rzdzce caym wszechwiatem. Zawsze i wszdzie dziaa
model mwicy, e czowiek jest w stanie osign peni potencjau tylko i wycznie w okrelonych warunkach w cile okrelonym rodowisku. Tylko tam moesz si sta kim wybitnym.

WYSZA INTELIGENCJA,
CZYLI STANY FLOW
Jeli spojrzysz na swoje ycie, to dostrzeesz w nim zarwno
chwile, w ktrych co Ci si udawao, osigae zamierzone cele,
jak i takie, w ktrych byo dokadnie odwrotnie. Skupmy si przez
chwil na rnicy pomidzy nimi. Ot sam fakt dostrzeenia
rnicy jest kluczowy, bo pozwala Ci na podejmowanie takich
dziaa, ktre umoliwiaj powtarzanie sukcesw zamiast poraek. W tym celu musisz wypracowa jaki nazwany model, bo
wszystko, co nie jest nazwane, nie moe by powtarzalne, a Ty
przecie chcesz powtarza sukcesy i nie powtarza poraek. Musisz
zatem wydoby ze swojego ycia takie chwile (ktre by moe
Twoje ego do tej pory nazywao przypadkowymi), w ktrych za
pomoc powtarzajcych si technik Twoja wysza inteligencja
poprowadzia Ci do osigania pozytywnych, wietnych rezultatw. To pozwoli Ci odnale w sobie charism, czyli boski dar.

Kopia dla Superman

Time Management

125

Najpierw odpowiedz na pytanie, kiedy zdarzaj Ci si stany flow.

Ju wyjaniam, o co chodzi. Ot stany flow wywodz si z okrelonych czstotliwoci, w ktrych znajduje si mzg podczas pracy.
Najbardziej istotne z nich to czstotliwoci gamma, beta, alfa
i delta. Funkcjonowanie mzgu w tych czstotliwociach mona
porwna do pracy nadajnika bd odbiornika radiowego. Niedostrojony odbiornik nie odbierze adnej fali, a odbiornik dostrojony
do odbioru fal krtkich nie bdzie odbiera dugich. Dostrojenie
za to nic innego jak okrelonego rodzaju czstotliwo pracy mierzona w cyklach na sekund. Zalenie od czstotliwoci mzg pracuje w rnych przedziaach cykli. Ich dokadne wartoci nie maj
tutaj znaczenia. Znaczenie ma raczej to, w jakich sytuacjach pojawia si dana czstotliwo pracy mzgu. Dowiedziono na przykad, e czstotliwo gamma to taki stan pracy mzgu, ktry pojawia si, gdy sportowcy osigaj najlepsze rezultaty lub pobijaj
yciowe rekordy, gdy powstaj najwiksze dziea literatury, najlepsze wykonania muzycznych utworw itd., itp. Nazywamy je stanami doskonaoci. I co najwaniejsze, stany czstotliwoci gamma
s osigane systematycznie. Co wicej, s w peni osigalne dla
kogo, kto wie, jak to uczyni. Mona to zrobi mechanicznie,
na przykad za pomoc optogenetyki, ale wwczas jest to zalene
od ekspertw z laboratorium. Mona rwnie stymulowa tak
prac mzgu za pomoc okrelonych aktywnoci. Jedn z nich
jest suchanie muzyki, kiedy w kadej ze suchawek syszymy inn
czstotliwo. T technik stosowa Robert A. Monroe i zwana jest
synchronizacj pkulow (w oryginale Hemi-Sync). W efekcie
otrzymywania przez mzg sprzecznych informacji wyrwnuje
si praca pkul mzgowych, co powoduje pojawienie si trzeciej
czstotliwoci, nazywanej sygnaem vibrato. Wtedy nastpuje aktywacja wikszych obszarw kory mzgowej, a w ekstremalnych
przypadkach wszystkich naraz. Im wicej za obszarw uda si
aktywowa jednoczenie, tym wicej bdzie nastpowao reakcji
na bodce w tym samym czasie. To z kolei powoduje podniesienie

Kopia dla Superman

126

SUCCESS AND CHANGE

efektywnoci dziaania na niedostpne do tej pory poziomy. A na

tych poziomach mzg zaczyna znajdowa samodzielnie rozwizania wikszoci problemw. Pojawiaj si w nim setki pomysw,
mnstwo rozwiza. To stan, ktry nazywam flow. Stan, ktry
w zachodnim wiecie psychologii opisuje psychologia uwanoci
(ang. mindfulness), ktra robi obecnie na wiecie oszaamiajc
karier i jest opisywana we wszelkich podrcznikach samorozwoju. A mindfulness to nic innego jak wprowadzenie nauk buddyzmu na wiatowe salony, co naley przyj z wielk aprobat,
poniewa filozofia ta posiada wspaniae rozwizania psychologiczne czy te technologie osigania szczcia i rozumienia balansu.
Sam za flow to stan, w ktrym wykonujesz dziaanie bez udziau
myli. To stan, w ktrym duo bardziej adekwatne byoby powiedzenie: Jestem robiony ni: Robi. To stan, w ktrym nie mylisz, co nastpi za chwil, ale bezporednio reagujesz na tu i teraz. Jeste w peni, stuprocentowo obecny i nie prowadzisz w tej
chwili adnych dialogw wewntrznych. Mzg pracuje na innej
czstotliwoci z technicznego punktu widzenia znajdujesz si
w stanie flow. Na przykad w modelu szamaskim nazywane jest
to kanalizacj. To stan, w ktrym to, co si pojawia w Twojej gowie, zdaje si mie rdo zupenie gdzie indziej. A kiedy tak si
dzieje, zaczynaj si pojawia nowe rozwizania. Pojawiaj si
rzeczy, co do ktrych nie miae pojcia, e moesz je umie,
moesz zna. Co wicej, rozwizania, ktre w tym stanie pojawiaj si w Twojej gowie, s zawsze perfekcyjnie adekwatne do
sytuacji.
W stanie alfa, w ktry na przykad stosunkowo atwo wej,
suchajc odpowiedniej muzyki (tutaj polecam Beethovena, Mozarta i w ogle muzyk powsta w pierwszej poowie osiemnastego wieku), pozbywasz si dialogw wewntrznych i jeste w stanie
zdecydowanie lepiej skoncentrowa si na wykonywanym zadaniu.
W tym stanie mniej wicej dziesi razy szybciej i lepiej zapamitujemy poszczeglne informacje.

Kopia dla Superman

Time Management

127

Dla nas jednak najcenniejszy jest stan gamma, bo to on daje

co w rodzaju korby, ktra nakrca Twoje moliwoci. I teraz
pojawia si pytanie: Jak sprawi, by w tym stanie funkcjonowa
duej ni przez krtkie momenty powstae przypadkowo?. Mzg
sam z siebie i owszem tworzy stan flow, ale niestety robi to
rzadko i najczciej w mechanizmie obronnym. To na przykad
sytuacje, w ktrych mzg doprowadza do tego stanu, by uratowa
Ci ycie. To wtedy robisz rzeczy, ktrych w normalnym stanie
nie byby zdolny powtrzy wliczajc w to nadludzk si,
uwano czy te byskawiczne decydowanie o sposobie wychodzenia z opresji. Ja tymczasem jestem najbardziej zainteresowany osiganiem takiego stanu na zawoanie. A jedynym sposobem
dojcia do odkrycia, jak moe funkcjonowa ten mechanizm, jest
obserwowanie wasnych stanw flow i prba odpowiedzi, kiedy
i w jaki sposb si w nas pojawiaj. Zatem namawiam Ci do obserwowania samego siebie w rnych sytuacjach, aby odkry
w sobie t prawidowo. Spjrz na swoje wasne dowiadczenia
i namierz te momenty, w ktrych rzeczy wydarzay si same,
a Ty bye maksymalnie efektywny, jednoczenie nie czujc przy
tym adnego zmczenia. Zastanw si, kiedy zdarzay Ci si
chwile, w ktrych osigae zamierzone cele i jednoczenie nie
potrzebowae do tego adnego poziomu motywacji. Kiedy nie kierowae si strat czy zyskiem. Kiedy pojawiao si jedynie samo
dziaanie i odnajdywanie si w teraniejszoci. Wbrew pozorom
nie s to stany dla naszej rzeczywistoci rzadkie przecie dokadnie w taki sposb dziaaj mae dzieci. Tak funkcjonuj
zwierzta. I w taki sposb dziaaj ludzie, ktrzy s mistrzami
w swoich dziedzinach.
Kiedy ju znajdziesz takie momenty w swoim yciu, w ktrych
pojawiay si stany flow, to kolejnym pytaniem, na ktre powiniene znale odpowied, jest to, za co ludzie chc Ci paci.
Rzadko kiedy si nad tym zastanawiamy, a to przecie kwestia

Kopia dla Superman

128

SUCCESS AND CHANGE

kluczowa dla osignicia sukcesu. Przypomnij sobie takie sytuacje z Twojego ycia, kiedy ludzie z przyjemnoci dawali Ci za
co pienidze. To mniej wicej sytuacja, w ktrej dostae wicej,
ni si spodziewae, za co, co Twoim zdaniem powinno kosztowa mniej. I nie chodzi tu tylko i wycznie o pienidze. Chodzi
rwnie o kwestie energii i oczekiwa intelektualnych, spoecznych
czy emocjonalnych. Przemyl, za jakie dziaanie ludzie chc Ci
zapaci. Co wwczas robisz? Czym si zajmujesz i w jaki sposb
to czynisz?
Kolejne pytanie, na ktre musisz sobie odpowiedzie, brzmi:
Gdzie jestem sob?. Kiedy nie mylisz, co inni o Tobie pomyl,
nie przejmujesz si tym, e moesz le wypa. Jeste wwczas
skupiony na tym, co masz do zrobienia, a to, co komunikujesz,
pynie z serca i jest przetwarzane przez gow. W taki wanie
sposb rozumiem odpowied na pytanie Gdzie jeste sob?.
Sprbuj odnale w swoim yciu takie wanie sytuacje, takie
chwile. I nie ma znaczenia, czy znajdziesz je podczas spaceru
w parku, czy bawienia si z dzieckiem. Znaczenie ma jedynie to,
by je znale, bo bd stanowiy konkretne punkty odniesienia.
Kolejne i bardzo kluczowe pytanie w kontekcie kadej strategii
marketingowej lub sprzedaowej brzmi: Jakie problemy rozwizujesz lub z jakimi problemami ludzie do Ciebie przychodz?.
Popatrz na to, co w Twoim yciu si wydarzyo w cigu ostatnich
piciu, moe dziesiciu lat, i zastanw si, z czym zwracali si do
Ciebie ludzie? W jakich dziedzinach oczekiwali Twojej pomocy?
Czy chodzio o naprawienie radia, czy te o to, by Ci si wyali?
Jakich konkretnych rozwiza od Ciebie oczekiwali? Jeli si nad
tym zastanowisz, zobaczysz, e z tej perspektywy wida bardzo
wyranie, i ludzie przychodz do Ciebie z bardzo konkretnymi
rzeczami. Czego od Ciebie chcieli, mieli jakie konkretne problemy, z ktrymi si do Ciebie zwracali. To przecie kluczowe pytanie dla kadego sprzedawcy, nauczyciela, lidera: Jakie problemy

Kopia dla Superman

Time Management

129

bdziesz pomaga ludziom rozwiza za pomoc swojego produktu, usugi, sw czy te pracy?. Przecie nikt nie kupi nic,
jeli nie pozwoli mu to zmieni jakoci ycia, jeli ten zakup
nie pomoe mu przej z gorszej strony na lepsz. eby poczu
motywacj, musi zacz odczuwa jakiego rodzaju dyskomfort,
o ktrego istnieniu czsto nawet nie wie. Rozwizywanie problemw to usunicie tego dyskomfortu. Jeli potrafisz to w jakiej
dziedzinie robi, to jest to najprostsza wskazwka, gdzie najatwiej jeste w stanie odnie sukces. Kolejn istotn kwesti jest
dostrzeenie tych wszystkich sytuacji, w ktrych co powiedziae czy zrobie i zaskoczye sam siebie, bo wczeniej nawet nie
podejrzewae, e to potrafisz. Nie wiedziae, e o czym wiesz lub
co umiesz. Przecie na pewno zdarzaj Ci si sytuacje, w ktrych
odpowiednia reakcja bd te riposta przychodzi dopiero po czasie.
Kto co mwi, a Tobie brakuje jzyka w gbie i dopiero po jakim
czasie wpadasz na to, e przecie moge odpowiedzie w okrelony sposb, bo miae t wiedz lub t umiejtno. Jednak ta
konstatacja przychodzi dopiero po czasie. Jak to zatem moliwe,
e w okrelonej sytuacji nie masz dostpu do posiadanej wiedzy?
To mniej wicej tak jak ze studentem na egzaminie, ktry
zapytany nie wie, co odpowiedzie, a pniej si orientuje, e
przecie tak wiele razy to powtarza, e tak naprawd odpowied
na zadane pytanie zna doskonale. Jednak podczas egzaminu
chwilowo nie mia dostpu do tej wiedzy. W postawionym wyej
pytaniu kluczowe jest dostrzeenie takich momentw, w ktrych
miae dostp do wiedzy, nie bdc tego wczeniej wiadomym.
Chodzi tu o momenty, w ktrych zaczynasz siebie odkrywa, bo
orientujesz si, e nie sdzie, i co potrafisz. Innymi sowy,
mowa tu o tym, by dostrzeg w swoim yciu momenty, w ktrych
znajdowae si w trakcie procesu twrczego odkrywania siebie.
Takie momenty zdarzaj si rwnie w sytuacjach podbramkowych, przed ktrych zaistnieniem nie wiedziae, e moesz by

Kopia dla Superman

130

SUCCESS AND CHANGE

tak inteligentny. Oczywicie, jak wszystko, to rwnie ma swj

cie: w sytuacjach podbramkowych czasem wiato dzienne moe
ujrze negatywna strona Ciebie i wtedy dopiero orientujesz si,
e moe w Tobie zamieszkiwa nie tylko to, co pikne. Jednak dla
tego wiczenia, ktre Ci proponuj, nie ma to znaczenia znaczenie ma to, by odkry momenty w Twoim yciu, w ktrych
masz peny dostp do wszystkich swoich zasobw. Kiedy ju je
odkryjesz, kolejnym elementem tej ukadanki bdzie zastanowienie si, kiedy i gdzie osigasz pen motywacj. Musisz przemyle, w jakich sytuacjach nie masz potrzeby planowania, zastanawiania si, rozruchu, tylko od razu podejmujesz dziaanie.
Teraz zestaw ze sob wszystkie odpowiedzi, ktrych udzielie
sobie na postawione wyej pytania, i zastanw si, czy czasem
czego nie odkrye. Czego si dowiedziae? Co Ci zaskoczyo?
Czy te dziaania, te zachowania, ktre pojawiy si w Twoich odpowiedziach, s na przykad zwizane z wykonywanym przez
Ciebie na co dzie zawodem? Jeli tak, to gratuluj. Jeli nie,
to masz co w swoim yciu zmienia.
Kolejne pytanie: Czy Twj zwizek, Twoja rodzina to konstrukcja, ktra funkcjonuje w zgodzie z tym, czego si o sobie
dowiedziae?. Jeli masz kopot z odpowiedzi, to moesz podzieli pytanie na mniejsze segmenty i zastanowi si najpierw,
czy przy swoim partnerze moesz by w peni sob. A czy moesz by w peni sob w pracy przy swoich wsppracownikach, podwadnych, przeoonych, a w kocu przy klientach?
Czy musisz si stara przy nich jako wypada, czy te przy
klientach moesz by sob? Czy kupuj od Ciebie dlatego, e
jeste, jaki jeste, a nie dlatego, e im co pokazae? Rnica
w kontekcie w podejciu do sprzeday, siebie i caej reszty jest
fundamentalna. Nastpne pytanie brzmi: Czy przebywajc ze
swoj rodzin, na przykad z dziemi, jeste w stanie flow, czy
te tak naprawd si nudzisz?. Czy na przykad kiedy idziesz
w niedziel do kocioa, jeste w peni uwany, przeywasz stany

Kopia dla Superman

Time Management

131

flow, czy te zerkasz co chwil zniecierpliwiony na zegarek, zastanawiajc si, kiedy si to wreszcie skoczy? Widzisz sam, e
w modelu postrzegania samego siebie, ktry Ci proponuj, takich
pyta moesz sobie zada jeszcze setki. To model, ktry za pomoc prostych spostrzee moe Ci pomc przerobi cae Twoje
ycie. Inaczej mwic, pozwala Ci przemyle, z jakich rzeczy
warto zrezygnowa, bo nie daj Ci moliwoci rozwinicia penego potencjau, a jakie rzeczy powiniene zamieni na takie,
ktre pozwol Ci by w peni sob i w peni si rozwija. Jeli
bdziesz w stanie doprowadzi w swoim yciu do tego, by Twoja
praca, Twoja aktywno zawodowa pozwalaa Ci osign poziom
ycia opisywany w tym modelu, to bdziesz w stanie pracowa nie
tylko osiem, ale i wicej godzin bez zmczenia, za to z pen satysfakcji radoci. Jeli pracujesz z pasj i nikogo tym nie uszczliwiasz, to pracoholizm staje si mitem. Bdziesz wtedy cigle
wysoce zmotywowany i permanentnie efektywny. Jeli zachowania okrelone w tym modelu stan si rzeczywistoci Twojego
ycia rodzinnego, to atwo sobie wyobrazi, jak radoci moe si
sta dla Ciebie wracanie do domu po dugim, ale satysfakcjonujcym i udanym dniu w pracy. To przecie najprostsza definicja
szczliwego ycia. I ten model dziaa wszdzie, w kadych obszarach. Wyobra sobie uycie tego modelu w kontekcie samochodu. Wystarczy odpowiedzie na szereg znanych Ci ju pyta.
Czy s samochody, w ktrych jedziesz, nie czujc, e prowadzisz,
i ktrych prowadzenie wywouje u Ciebie stan flow? Czy s samochody, w ktrych poczujesz si bardziej sob ni w innych?
Czy s samochody, w ktrych poczujesz, e realizujesz swj potencja? Czy moe istnie taki samochd, z ktrym w trakcie
prowadzenia bdziesz mg si zespoli w jeden organizm, kiedy
zniknie zarwno kierowca, jak i samochd, a pojawi si nowa energia zoona z tych dwch wczeniejszych (motocyklici doskonale
wiedz, o jakich stanach teraz pisz oni cz si z pojazdem
w jedn cao i czuj, rozumiej maszyn)? Czy istnieje samochd,

Kopia dla Superman

132

SUCCESS AND CHANGE

w ktrym zapomnisz o upywajcym czasie? Czy istnieje samochd, ktrym chcesz jedzi bez dodatkowej motywacji?
Kiedy zaaplikujesz w ten sposb powyszy model do caej reszty
swojego ycia i zdoasz je zmieni tak, by zacz funkcjonowa
zgodnie z tym modelem, to pojawi si taka efektywno, ktrej
nawet u siebie nie podejrzewae. W wielu sytuacjach nie trzeba
bdzie si stara o efekty, bo bd pyn same. I nie jest to
magia, ale oczywiste filtrowanie przez dobrze zaprogramowany
mzg odpowiedniej treci rzeczywistoci. Bdziesz mie wraenie, e klienci zaczynaj si pojawia sami, bez specjalnego wysiku z Twojej strony. Pojawi si pienidze i wszystko, czego potrzebujesz, bo wtedy zacznie si proces przycigania. O prawie
przycigania powiedziano ju wiele i napisano mnstwo ksiek.
Wszdzie jednak zwraca si uwag na ide przycigania. W modelu, ktry opisaem wyej, zawarte s konkretne techniki pozwalajce taki stan osign. Tym z Was, ktrzy chc wiedzie wicej,
polecam zapoznanie si z efektem obserwatora (badacz robicy
eksperyment tak na niego podwiadomie wpywa, by osign wynik, na ktrym mu zaley) czy aktywacj mzgu dwch rozmwcw podczas rozmowy na ywo (jeli rozmowa jest spontaniczna
i autentyczna, mzg aktywuje te same czci u obu interlokutorw,
co prowadzi do porozumiewania si bez sw i nadawania na tych
samych falach). To udowodnione naukowo fakty.

KIM MUSISZ SI STA,

BY OSIGN TO, CO CHCESZ?
Twoj motywacj do stworzenia siebie obojtnie, jakim sob
by nie by jest jako celu, ktry wyznaczasz. Jeeli wyznaczysz zbyt may cel, rodek, ktry do niego prowadzi, bdzie
rwnie proporcjonalnie mniejszy, podobnie jak proporcjonalnie
mniejszy bdzie Twj rozwj. Jeli chcesz mie zwyke ycie, to

Kopia dla Superman

Time Management

133

w porzdku. Zosta tam, gdzie jeste, bd tym, kim jeste, i nie

stawiaj sobie niezwykych celw. Ja za chc mie niezwyke ycie, wic stawiam przed sob wysokie cele, gdy wiem, w jaki
sposb dziaa wwczas mechanizm samorozwoju. Jeli na przykad zadasz sobie pytanie, jak chcesz mie partnerk, to jednoczenie musisz odpowiedzie na pytanie, jaka dokadnie ma ona
by. Potem powiniene zobaczy siebie razem z ni, by odpowiedzie na kolejne pytanie: Jaki mczyzna na tak partnerk zasuguje?. Jeli teraz porwnasz siebie obecnego do mczyzny
z Twoich wyobrae, to masz jasno i precyzyjnie wyznaczone, kim
powiniene si sta, aby osign swj cel. Jakim mczyzn musisz by, eby taka partnerka, jak sobie wymarzye, staa si dla
Ciebie osigalna? Caa reszta to ju proces zmiany, czyli stawania
si wanie takim mczyzn. I teraz moesz podmieni sowo
partnerka na stanowisko, ilo zarabianych pienidzy bd
jakiekolwiek inne cele. Dopiero wwczas zobaczysz, kim musisz
si sta, by osign to, co chcesz. I teraz pojawia si pytanie,
w jaki sposb to zrobi. Przede wszystkim z rozwag. Bo na tej
drodze musisz wiedzie, jak postpowa. Musisz wiedzie nie
tylko, co musisz zrobi, by to osign, ale te czego nie powiniene robi. Wiesz ju przecie, e kada energia ma swj cie,
wic na drodze do sukcesu bdziesz si rwnie musia upora
z cieniami, ktre bd Ci towarzyszy. Stanie si milionerem to
tylko jedna strona medalu, ale bycie milionerem, ktry umiejtnie
radzi sobie z cieniami bycia milionerem, to dopiero kompletny
sukces! Posiadanie najpikniejszej kobiety wiata to zachwycajca
perspektywa, ale za takim osigniciem stoj te cienie, ktre ju
tak zachwycajce nie s, na przykad wzmoone zainteresowanie konkurencji. Jeli jednak boisz si cienia, ktry przyjdzie wraz
z Twoim uwolnionym potencjaem, to sabotujesz ten potencja.
A cie przyjdzie na pewno, zatem prawdziwym przygotowaniem
do osignicia sukcesu jest moliwo poradzenia sobie z tym,

Kopia dla Superman

134

SUCCESS AND CHANGE

co ten sukces przyniesie. Ten mechanizm dziaa w kadym obszarze, w ktrym ludzie osigaj sukces, i na kadym tego sukcesu poziomie. Jeli dowiesz si zawczasu, co jest schowane pod
spodem kadego sukcesu, i przygotujesz si odpowiednio do tego,
eby sobie z takim cieniem poradzi, to gwarantuj, e Twoja motywacja do stania si wielkim wzronie w sposb niewiarygodny.
I mwi tutaj o staniu si wielkim przez due W, o staniu si
kim wybitnym. Pamitaj jednak, e cie wielkich ludzi jest zawsze wikszy ni cie ludzi maych. A skoro tak, to im wikszy si
stajesz, z tym wikszym cieniem musisz sobie poradzi. Przecitnie yjcy ludzie maj przecitne cienie i czsto jest to ich
wiadomy wybr. Radzenie sobie z takimi cieniami jest przecie
duo atwiejsze. Jak wielu ludzi woli zarabia trzy tysice miesicznie zamiast trzydziestu? Oni podwiadomie wiedz, e taka
miesiczna wypata to mniejsze zainteresowanie otoczenia. Std
bierze si sawetne: Lepiej si nie wychyla, bo im bardziej si
wychylisz z pdzcego pocigu, z tym wikszym wiatrem w oczy
bdziesz sobie musia poradzi. Spjrz na celebrytw, tych z najwyszej wiatowej pki, i pomyl, z jakimi cieniami tej sytuacji
musz sobie poradzi. Jak silni musz by, by wstawa co dzie
rano, czyta chcc nie chcc hejterskie komentarze na
swj temat i z tym samym zapaem i motywacj bra si za swoj
prac. Trzeba potnej osobowoci, eby poradzi sobie z czym
takim. Paradoks sukcesu polega jednak na tym, e im bardziej
jeste zdolny do radzenia sobie z cieniem sukcesu, tym wikszy
sukces zaczyna si stawa Twoim udziaem. Bo wiato zawsze jest
definiowane za pomoc cienia, a cie za pomoc wiata. Masz
wiadomo, e co jest due, tylko dlatego, e moesz to porwna z czym mniejszym. Jedno bez drugiego nie moe istnie
nie moesz porwna czego duego do czego rwnie duego,
bo skd by wtedy wiedzia, e to co jest due. Tak samo jasna
strona sukcesu nie moe istnie bez jego ciemnej strony. Innymi

Kopia dla Superman

Time Management

135

sowy, powiedz mi, nad jakoci jakich problemw pracujesz, a powiem Ci, jakim czowiekiem si staniesz. Dlatego w znajdowaniu
problemw, ktrych rozwizaniem chcesz si w yciu zaj, kieruj si zawsze jedn zasad: znajduj taki problem, ktry jest odpowiednio duy dla Ciebie, czyli taki, ktry jest po prostu Ciebie
godny. Jako i wielko problemu, z ktrym si mierzysz, decyduje o tym, jak wysoki moesz urosn.

MATRYCA STWARZANIA SIEBIE

Nie musisz by czyim pomysem na siebie, moesz by kowalem
wasnego losu. Nie musisz y w spoecznej kategorii, moesz odkry wasn indywidualno. A do tego musisz j take zbudowa.
Aby stworzy takiego siebie, ktry zacznie sobie radzi zarwno
z jasn stron sukcesu, jak i z jego cieniami, musisz wzi pod
uwag wiele rnych elementw. Te elementy zestawione ze sob
stanowi matryc, zgodnie z ktr moesz stworzy osobowo,
ktra jest Ci potrzebna do osignicia sukcesu i bycia szczliwym.
Matryca ta skada si z dziewiciu obszarw, w ktrych powiniene sobie odpowiedzie na szereg pyta. Zacznijmy jednak od
tego, e wyobrazisz sobie siebie za kilka lat. Osigne sukces
niewane w jakiej dziedzinie. Niewane, czy Twj sukces to
bycie z oszaamiajco atrakcyjn osob, czy prowadzenie wietnej
firmy, czy te zarabianie ogromnych pienidzy. Zobacz samego
siebie w tej przyszoci, przyjrzyj si sobie dokadnie, tak by dostrzeg maksymaln ilo szczegw. Zacznij od ciaa. Zobacz,
jak jest zbudowane. Sprawd, czy jest wysportowane. Jeli zobaczysz si wanie takim, to odpowiedz na pytanie, po co Ci takie
ciao. Co Ci daje? Do czego suy? Potem przyjrzyj si sowom,
ktrych ten wyobraeniowy Ty z przyszoci uywa. Jak si
komunikuje? Z czego buduje zdania i jakie emocje kryj si za
nimi? W jaki sposb odzywa si do rodziny, jak mwi do swoich

Kopia dla Superman

136

SUCCESS AND CHANGE

wsppracownikw, jak si porozumiewa na co dzie? Zobacz,

w co jest ubrany, jak si nosi, co na siebie wkada. Jak w tym
wyglda, jak si czuje, w jaki sposb to, w co jest ubrany, wpywa
na jego samopoczucie i zachowanie? Nastpnie zastanw si,
jakie ta stworzona przez Ciebie przysza osobowo ma przekonania. W co wierzysz Ty z przyszoci? W co wierzy ten, ktrego
teraz widzisz, po osigniciu sukcesu? Czy uwaa, e mio jest
wana? Czy uwaa, e zasuguje na mio, na pienidze, na sukces? Co ten czowiek sdzi na temat siebie? Czy uwaa si za
prawdziwego, za kogo, kto jest w stanie tworzy, kreowa, budowa i si rozwija? Kiedy ju dowiesz si, jakie Ty z przyszoci
(czy raczej on lub ona z przyszoci) ma przekonania, zobacz,
gdzie przebywa. W jakich miejscach go widzisz? Gdzie chodzi,
gdzie si pojawia, gdzie jest obecny? Jaka przestrze go otacza,
na jakim tle go widzisz? Czy widzisz go na onie natury, czy te
w przeszklonym, nowoczesnym biurowcu, gdzie przez okna wida
panoram Nowego Jorku? Zobacz te, z kim spdza najwicej
czasu. Jakie osoby najczciej go otaczaj? Przyjrzyj si trzem
osobom, z ktrymi najchtniej przebywa. Zobacz, kto to jest. Kim
s ci ludzie? Czy s to zupenie nowe osoby, czy te s wrd nich
ci, ktrych ju teraz znasz? Nastpnie spjrz na trzy kolejne osoby.
Tym razem takie, ktrych ten, ktrego stworzye w przyszoci,
unika. Z kim nie przebywa lub z kim nie chce przebywa? Od
jakich trzech osb stroni? I w kocu ostatni faktor matrycy
trzy zachowania: gest, chodzenie, siedzenie. Jakie gesty wykonuje ten z przyszoci? Jak siedzi? Czy siedzi w tej samej pozycji
co Ty teraz? Czy siedzi bardziej, czy mniej wyprostowany od
Ciebie teraz? W jaki sposb chodzi, jak si przemieszcza? Jak
stawia kroki, jak ma przy tym sylwetk, jak wyglda?
Dziki tej matrycy zaczynasz ju dostrzega precyzyjnie rnice pomidzy sob z teraniejszoci a osobowoci z przyszoci,
ktr chcesz stworzy, by osigna dla Ciebie sukces. A skoro

Kopia dla Superman

Time Management

137

widzisz rnic, to jednoczenie zaczynasz dostrzega, co jest do

zrobienia. Wiesz, co musisz zrobi, jak ma wyglda Twoje ciao,
Twoja komunikacja, Twj ubir. Rozumiesz te, jakie masz mie
przekonania, jakie wyznawa wartoci, z kim si zadawa, a kogo unika. I w kocu dostrzegasz, jak si musi zmieni Twoje
zachowanie, by sta si tym czowiekiem z przyszoci. Bo to on
osiga wymarzony przez Ciebie sukces. A jest tak wanie dziki
temu, kim si sta. I jeli chcesz zmaterializowa t wizj, to
musisz si sta dokadnie taki jak on. Matryca dokadnie precyzuje, co masz zrobi, jakie masz wykona zadania i w jakich obszarach. Ale to jeszcze nie wszystko. Bo ta sama matryca posuy
Ci rwnie przy kolejnej bardzo istotnej kwestii. A mianowicie
skorzystasz z niej do sprawdzenia, kim musisz si odsta, by
osign to, co chcesz! Dlaczego musisz si odsta? Dlaczego
tak wane jest, by z czego zrezygnowa, czego zaniecha? Jednym z powodw jest to, e wci moesz si posikowa nieaktualnymi, dziecicymi strategiami radzenia sobie z rzeczywistoci.
Systemy, w jakich obecnie yjesz, takie jak rodzina, kultura, praca
czy kraj, mog by dla Ciebie dysfunkcjonalne, bo przecie wiat
si zmieni, a za t zmian nie posza zmiana osobowoci (np. starszy czowiek moe zupenie nie rozumie wiata internetu). Albo
te zmienia si Twoja osobowo, ale nie zmienie materialnego
wiata, w ktrej ta osobowo mogaby funkcjonowa peni swojego potencjau. Podpowied co do tego, z czego powiniene zrezygnowa, rwnie znajduje si w omwionej wyej matrycy. A zatem
przemyl, z jakiego wygldu musisz zrezygnowa, z jakich sw
bd intonacji i z jakich zachowa. Zapewne orientujesz si ju,
jak wiele zachowa lub nawykw przeszkadza Ci w osigniciu
sukcesu i jest to najlepszy wskanik do zrozumienia, ktrych
z nich naley si pozby. Musisz si te zastanowi, z jakiego
rodowiska powiniene zrezygnowa. Z jakimi osobami musisz
przesta si spotyka? Jakie miejsca powiniene sobie odpuci?

Kopia dla Superman

138

SUCCESS AND CHANGE

W jakich miejscach powiniene przesta przebywa? Ktre z miejsc

zamiast adowa Ci energi, t energi Ci odbieraj? I w kocu,
z jakich przekona, z jakiego mylenia zrezygnujesz, by sta si
osobowoci, w ktrej zasigu ley wymarzony przez Ciebie sukces? Matryca stwarzania siebie jest narzdziem zdobywania nowego siebie, tworzenia i brania nowych rzeczy, ale jednoczenie
suy do oddawania tego, co Ci przeszkadza w rozwoju.

CELE
Formuowanie celw jest fundamentaln umiejtnoci yciow.
Cel musi by tak sformuowany, by Twj mzg a to on zacznie wykonywa zadania zmierzajce do jego osignicia by
zdolny te zadania wykona. Aby tak si stao, formuowanie celw
musi spenia kilka kluczowych warunkw. Przede wszystkim
Twoje cele powinny by pozytywnie sformuowane, dopiero wtedy
staj si dla Twojego mzgu moliwe do wykonania. Jeli powiesz
sobie: Chc si przesta martwi, jak przey od pierwszego do
pierwszego, to musisz mie wiadomo, e cel, jaki przed sob
postawie, nie dotyczy tego, by zarabia wicej, ale tego, by si
przesta martwi. To spora rnica logicznie rzecz biorc,
kiedy leysz w grobie, rwnie przestajesz si martwi. Ty tymczasem chcesz zarabia wicej, dziki czemu przestaniesz si
martwi. Jednak Twj mzg nie rozumie, co miae na myli
rozumie, co dosownie we wprogramujesz. Wydaje si zatem,
e prawidowo sformuowany cel w tym kontekcie brzmiaby:
Chc zarabia wicej pienidzy. Tu, niestety, kryje si kolejna
puapka. Jeli tak sformuujesz cel, to w efekcie jego realizacji
otrzymasz wynik: Chc zarabia wicej, a nie Zarabiam wicej. Postawie przed sob cel zwizany z yczeniem, czyli mzg
odczyta to dosownie: On chce zarabia wicej i zrealizuje to
w nastpujcy sposb: Wci chc zarabia wicej, co przecie

Kopia dla Superman

Time Management

139

wcale nie oznacza, e bdziesz wicej zarabia, tylko tyle, e wci

bdziesz chcia zarabia wicej. To mechanizm z dowcipu: Chciabym jeszcze raz pojecha do Los Angeles!, A co, ju tam raz
bye?, Nie, ale ju raz chciaem!. Prawidowo formuowany
cel to cel stawiany zawsze w pierwszej osobie liczby pojedynczej
w czasie teraniejszym. Prawidowy cel mgby zatem brzmie:
Jestem w Los Angeles i Zarabiam wicej pienidzy. Jednak
w tym ostatnim przypadku cel jest zbyt mao konkretny dla mzgu,
by wykona go dla Ciebie. Jeli teraz zarabiasz trzy tysice, to przecie realizacja celu moe polega na zarabianiu trzech tysicy
i jednego zotego. Przecie to wicej ni trzy tysice. Zatem cel
musi by jak najbardziej konkretny. Musi odpowiada na szereg
pyta: co?, kto?, kiedy?, gdzie?, jak?, z kim?, dlaczego?. Im
bardziej przemylany cel, tym bardziej konkretna jego wizualizacja.
A im bardziej konkretnie zwizualizujesz cel, tym bardziej uatwisz
prac swojemu mzgowi. Tym konkretniej te zadziaaj mechanizmy filtrowania rzeczywistoci, ktre spowoduj, e osigniesz
to, co sobie zamierzye. Ponadto cel musi by odpowiednio motywujcy chcesz przecie co osign i podejrzewasz ju, e
sia tego chcenia bdzie motorem sukcesu. Do tego musi by
to cel osigalny przecie jeli masz czterdzieci lat i za sob
dwadziecia pi lat siedzenia z piwem na kanapie, to raczej nie
zostaniesz dwudziestoletni mistrzyni baletu. Racjonalno nie
zabija marze, ale pozwala skierowa swj potencja na waciwe
tory. I kolejna fundamentalna zasada: cel musi by mierzalny.
Musisz skd wiedzie, e osigne cel. Musisz umie posugiwa si narzdziami, ktre pozwol Ci zmierzy, czy na pewno jeste tam, gdzie powiniene by. Zapytaj si wic, po czym poznasz,
e osigne cel. To, co nie jest mierzalne, nie jest osigalne,
wic ustal, po czym poznasz, e masz ju to, co chciae. I na tym
nie koniec. Cel musi by jeszcze skalowalny. Oznacza to, e kada
umiejtno jest budowana synergicznie. Jeli przeanalizujesz

Kopia dla Superman

140

SUCCESS AND CHANGE

dwa rozkazy: Podnie lew rk w gr i Zarb milion zotych,

to okae si, e rnica polega na tym, e w tym drugim przypadku zadanie jest zbyt trudne na ten moment, poniewa nie
widzisz, z jakich mniejszych zada czy te elementw si skada
i w jakiej kolejnoci powinny one po sobie nastpowa. W moim
rozumieniu skalowanie celu polega wanie na tym, by mie wiadomo, e osignicie zakadanego celu skada si z osigania
celw pomniejszych, ktre pniej zczone w jeden cig wydarze doprowadz Ci dokadnie tam, gdzie chcesz si znale.
Tymczasem wikszo ludzi nie skaluje celw. Mwi: Chc zarobi milion zotych i jednoczenie nie zdaj sobie sprawy z tego,
z ilu poziomw umiejtnoci si taki proces skada. A skoro tego
nie wiedz, to sam cel przestaje by dla nich osigalny. Co wicej,
wielu z nich rezygnuje z drogi do celu, poniewa nie widz powiza pomidzy tymi umiejtnociami, ktre powinni zdoby,
zanim osignicie celu stanie si moliwe. Chc od razu magicznej recepty na pewne i szybkie zdobycie miliona. Kiedy im powiesz, e najpierw musz si nauczy zarzdza emocjami lub
zacz si inaczej zachowywa, komunikowa, ubiera i myle,
to bd zniecierpliwieni i uznaj Ci za zego nauczyciela. A to
wanie stanowi o najwikszej kompetencji trenera umiejtno dostrzeenia zwizku pomidzy kolejnymi etapami skalowania celu, by w efekcie konsekwentnej realizacji poszczeglnych
zada pierwszy milion mg w kocu pojawi si na koncie delikwenta. Zatem kiedy pytasz milionera, jak zarobi pierwszy
milion, i syszysz odpowied, e najpierw musisz odpuci sobie
piwne wieczory z kumplami, ktrzy wiecznie opowiadaj te same
dowcipy, lini si na widok kobiet i od lat narzekaj na kiepsk
prac i szefa idiot, to zaufaj tej poradzie. To najprawdopodobniej jeden z pierwszych maych krokw na drodze do osignicia
wielkiego celu. A kada podr si od tego zaczyna.

Kopia dla Superman

Time Management

141

I jeszcze jedno cel musi by osigalny. Gdy mamy mwi

do dzieci: Bdcie grzeczne!, to niewinne pociechy nic z tym
nie mog zrobi. Nie mona bowiem wykona czasownika by.
Mona podnie, mona otworzy, ale nie mona by. Ten
bd kosztuje wszystkich frustracj dzieci nie mog zrozumie
matek, bo te nie umiej si poprawnie komunikowa, a matki
maj pretensje o rzekomy trudny charakter dzieci. aden charakter to kwestia komunikacji.

JAK ZMIERZY POSTP?

Po czym poznasz, e osigne wynik? Dla przykadu rozwamy
cel: Jestem chudszy. Jednym z obszarw, ktry pozwoli Ci na
sprawdzenie, czy Twj cel w tym zakresie zosta osignity, jest
czas. Moesz przecie way si w okrelonych interwaach czasowych i sprawdza, czy na przykad kadego tygodnia udao Ci
si spali jeden zbdny kilogram tuszczu. Moesz rwnie zmierzy realizacj swojego celu za pomoc kryterium iloci. Wwczas
sprawdzasz jedynie, czy zmienia si Twoja waga, a czas nie jest
ju tak istotny. Moesz rwnie sprawdza osiganie celu, przegldajc si w lustrze. Bdziesz wtedy widzia, czy w Twoim wygldzie nastpuj odpowiednio satysfakcjonujce zmiany. Moesz
rwnie oceni realizacj celu na podstawie moliwoci, jakie taka
realizacja przed Tob otwiera. Jeli akurat jeste amerykaskim
policjantem, to zrzucenie nadmiaru kilogramw jest jednoznaczne
z podwyk. Innymi sowy, cel daje nowe moliwoci, ktre byy
niedostpne, zanim ten cel nie zosta osignity. Jest oczywicie
wiele innych sposobw mierzenia celu w przypadku odchudzania takim sposobem moe by komplement ony, wejcie w wymarzony ciuch lub w ogle lepsze samopoczucie. Wane jest, by
mc mierzy osignicie celu. Jeli nie da si tego zrobi, to oznacza, e wyznaczye sobie nieodpowiedni cel. Cele niemierzalne

Kopia dla Superman

142

SUCCESS AND CHANGE

to cele, za ktre w ogle nie powiniene si zabiera. Poka Ci

to na prostym przykadzie: jeli kto przychodzi do Ciebie, aby
mu sprzeda samochd, to jeli do takiej transakcji dojdzie, jej
przedmiot jest czym konkretnym, mierzalnym. Czym, co jedzi,
dziaa, funkcjonuje, wyglda itd. Jeli natomiast przychodzi do
Ciebie kto, kto narzeka na swoje ycie i chce zmieni je na lepsze, to zanim sprzedasz mu na to recept, musisz go zapyta, po
czym pozna, e jego ycie rzeczywicie si zmienio. Dopki nie
padnie odpowied na tak postawione pytanie, dopty nie da si
tej osobie pomc, dopty nie bdzie ona w stanie dokona zmiany
swego ycia, bo nie bdzie wiedziaa precyzyjnie, jak to ycie zmieni, by stao si lepsze. Kto, kto nie potrafi udzieli odpowiedzi
na to pytanie, bdzie si czu zdemotywowany i niezdolny do jakiejkolwiek zmiany. To tak, jakby sta na rozdrou i wiedzia, e
nie chcesz pozosta w miejscu, i jednoczenie nie wiedzia, gdzie
chcesz pj. Samo niezadowolenie z miejsca, w ktrym jeste,
jeszcze nie wskazuje kierunku, w ktrym powiniene zmierza.
W tym stanie ruszenie z miejsca przestaje by moliwe.

MOTYWACJA
W powyszym akapicie przemkno sowo motywacja. Co zatem
zrobi, by motywacja bya stale na odpowiednim poziomie, pozwalajcym Ci na permanentne podejmowanie skutecznych dziaa? Przede wszystkim musi by ona oparta na aktualnych przekonaniach. Bo w sytuacji, w ktrej wykonujesz jakie dziaanie, do
ktrego bye na przykad przymuszany w dziecistwie, zamiast
motywacji pojawia si stare, nieaktualne przekonanie, a w jego
efekcie czsto wewntrzny sabota. Z jednej strony wiesz, e naley co zrobi, a z drugiej strony wszystko w Tobie krzyczy, by tego
nie robi. Wemy sprztanie mieszkania. Oczywicie wiesz, e
naley sprzta mieszkanie, eby byo czyste, ale to przekonanie

Kopia dla Superman

Time Management

143

nie jest Twoje, tylko zostao Ci wszczepione w dziecistwie przez

rodzicw. Zatem zabierajc si za sprztanie, kierujesz si nie tym,
e chcesz je posprzta, ale tym, e musisz to zrobi. To rnica
pomidzy Ja si lepiej czuj, gdy jest czysto a Mieszkanie ma
by czyste. W pierwszym modelu robisz co dla siebie, w drugim
robisz to, bo kto Ci nauczy, e tak si powinno robi. Jeli wic
uda Ci si zastpi model sprztania dla kogo (bo kto tak powiedzia) na model sprztania dla siebie (bo Ty si wwczas lepiej
czujesz), to jest to jednoznaczne z obudzeniem w sobie wewntrznej motywacji. Zaczynasz robi co dla siebie zamiast dla kogo,
a co za tym idzie motywacja do posprztania mieszkania pojawia si automatycznie. I teraz wystarczy, e sprztanie mieszkania zamienisz na przykad na nauczenie si obcego jzyka
lub na cokolwiek innego. Nie ma znaczenia na co. Znaczenie ma
to, e w ten sposb aktualizujesz swoj motywacj lub, nazwijmy
to jeszcze inaczej, opierasz swoj motywacj na aktualnych przekonaniach. Zmiana, ktra musi nastpi w Twojej gowie, jest do
prosta naley zamieni sowo potrzebuj na chc. Tymczasem wielu palaczy nie rzuca palenia dlatego, e mwi sobie:
Musz rzuci palenie, bo przecie wiem, e mi szkodzi. To jednak niewystarczajca motywacja, wic pal w najlepsze dalej, rujnujc przy okazji swoje zdrowie. Ci za, ktrym udao si rzuci
nag, po prostu chcieli to zrobi. Zaktualizowali przekonanie,
tym samym aktualizujc motywacj. Motywuj nas zawsze emocje, a nie zdrowy rozsdek czy przymus. Za za uczciwie i szczerze
wypowiedzianym sowem chc stoi wystarczajco silna emocja,
by dokona zmiany. Kolejnym warunkiem pojawienia si motywacji odpowiedzialnej za dokonanie jakiejkolwiek zmiany jest wynik rachunku, w ktrym porwnujesz warto zysku otrzymanego
w efekcie zmiany z wartoci cierpienia, ktre towarzyszy porzucaniu dotychczasowego stanu. Aby pojawia si waciwa motywacja, zysk z nowego musi by wikszy ni cierpienie zwizane
z porzucaniem starego. I nie oszukuj si, e dokonasz jakiejkolwiek

Kopia dla Superman

144

SUCCESS AND CHANGE

zmiany bez jakiej straty. Ble te mog operowa z rn si

ma, kiedy dotycz odpowiednio wczesnego wstania z ka o poranku, i wiksz, kiedy s zwizane z decyzj, by zacz y swoim
wasnym yciem i stan naprzeciw oczekiwaniom innych. Pamitasz, co pisaem o dualizmie? Kada energia ma swj cie.
Podobnie jest z kad rzecz, ktr chcesz zyska. Ot kady
zysk jest zwizany z jak strat. Nie da si niczego zyska, jednoczenie czego nie tracc. Ale spjrz na moliwoci, jakie ten
mechanizm stwarza. Jeli kademu zyskowi towarzyszy strata, to
jednoczenie kadej stracie towarzyszy zysk. Jeli przychodzi
kto do Ciebie, mwic, e co utraci, wystarczy mu wskaza
zysk, ktry moe tej stracie towarzyszy. A jeli pokazujesz ludziom zysk, to bdziesz ich do siebie przyciga, bo przy Tobie
bd mogli wicej ni bez Ciebie.
Motywacja to te emocja zwizana z powodem, dla ktrego
robisz to, co robisz. I tutaj rodzi si pytanie: Czy w robieniu
czego uda Ci si wypracowa odpowiednio atrakcyjn form tej
aktywnoci?. Jeli tak, to przestajesz mie problem z rnymi autosabotujcymi zachowaniami, na przykad prokrastynacj. Przestajesz odkada na pniej to, co jest do zrobienia, poniewa sia
atrakcyjnoci tej czynnoci powoduje, e zaczynasz mie ochot
na jej wykonanie tu i teraz. Jeli skojarzysz odkurzanie z atrakcyjn muzyk, do ktrej prdzej czy pniej bdziesz podrygiwa,
to okae si, e nie musisz si specjalnie przekonywa do wykonywania tej czynnoci. Mimo wszystko najsilniejsz motywacj jest
taka, ktra dziaa na poziomie ego. Dzieje si tak za kadym razem, kiedy masz wiadomo, e wykonana czynno jest wykonywana dla Ciebie. e zaspokaja Twoje potrzeby. e to jest dla
Ciebie i dla Ciebie dziaa. Musisz precyzyjnie wiedzie, co konkretnie Ty bdziesz z tego mia. Dopiero takie mylenie uruchamia
egocentryzm (robienie czego dla siebie samego), w efekcie ktrego
przestajesz mie problem z motywowaniem si do czegokolwiek.

Kopia dla Superman

Time Management

145

Motywacja musi by rwnie spjna na poziomie ciaa, emocji,

finansowym, rozwizywania problemw, ambicji, uczu, relacji,
samorealizacji i wizji. T spjno moesz oceni, udzielajc sobie odpowiedzi na poszczeglne pytania dotyczce wyej wymienionych elementw. Na poziomie ciaa musisz odpowiedzie na
pytanie, jak ono w danej sytuacji reaguje. Na poziomie emocji
czy dobrze si czujesz z wykonywaniem tej czynnoci. Finanse
doprowadz do zaspokojenia yciowych potrzeb, a rozwizywanie
problemw to fundamentalny motywator do usuwania przeszkd
z naszego ycia. Motywacja na poziomie ambicji to by i mie,
a wic odpowied na pytanie, co Ty z tego bdziesz mia i kim
dziki zrobieniu tego si staniesz. Na poziomie uczu to z kolei
odpowied na pytanie, czy masz dostp do wyszych energii, ktre
s nieosigalne intelektualnie: inspiracji, mioci, spokoju, spontanicznoci, pasji, empatii, czyli wszystkich tych wartoci, ktre
dziaaj na wyszym poziomie ni emocje. atwo je rozpozna,
bo to dokadnie te rzeczy, o ktrych ludzie zwykli mwi, e s
najlepsze w yciu i s za darmo: mio, przyja itd. Spjno
motywacji na poziomie relacji moesz oceni, odpowiadajc na
pytanie, jak to, co robisz, wpynie pozytywnie na pozostaych
czonkw grupy, w ktrej si aktualnie znajdujesz. Jeli na przykad zbudujesz fajne ciao, to powiniene si zastanowi, jak to
wpynie na Twoj on. Czy, dajmy na to, kupujc jaki przedmiot, gdzie zakupu dokonujesz w osobowoci mczyzny (niech
to bdzie sportowy samochd), masz wiadomo, jak na ten
przedmiot zareaguje Twoja ona? Przy niej wczysz osobowo
ma, a z jej perspektywy taki zakup by moe podwysza niebezpieczestwo utraty Ciebie. Samorealizacja to potny poziom
motywacji, ktry pozwala budowa siebie w oparciu o wasny
wiatopogld i uwolni si od spoecznych zasad i kulturowych
pomysw na siebie. To pytanie okrelajce poziom spjnoci
motywacji: czy dziki temu, co robisz, stajesz si bardziej sob.

Kopia dla Superman

146

SUCCESS AND CHANGE

Wizja umoliwia zmian wiata to poziom mylenia zbiorowego, poczucia misji i suby dla innych. To altruizm, ktry stymuluje mzg do aktywacji orodkw odpowiedzialnych za dugoterminowe planowanie (kluczowe w bogactwie). Jeli uda Ci si
speni wszystkie te warunki i dziaa w taki sposb, aby motywacja do tego dziaania bya spjna we wszystkich tych obszarach,
wwczas uzyskasz prawdziw moliwo podjcia efektywnego
dziaania. Innymi sowy, ze spjn motywacj ruszasz natychmiast
z miejsca i realizujesz zamierzone cele. Jeli za ktry z tych
poziomw nie bdzie spjny z pozostaymi, to szansa na zrealizowanie zamierzenia proporcjonalnie spada. Powd do zmiany
musi funkcjonowa na wszystkich poziomach. Jeli powiesz sobie: Chc by zdrow osob i kieruje Tob jedynie przesanka
logiczna, to najprawdopodobniej nie zmienisz stylu ycia na zdrowy, bo za tym powodem nie stoi jeszcze poziom emocjonalny ani
wiele innych. Wwczas zdarza si koszmar wikszoci tych, ktrzy
chc si odchudzi, a jako im to nie wychodzi. A to dlatego, e ich
chcenie dziaa jedynie na poziomie logicznym: Chc by chudy,
bo tak jest zdrowiej. Taki powd szybko przegra z emocjami,
ktre machinalnie sign po ciastko. Motywacja, kiedy ju osignie poziom spjnoci we wszystkich obszarach, musi zosta
podana w atrakcyjnej formie, a odpowiedzialno za to, co robisz,
jest zawsze po Twojej stronie. Zatem tak naprawd nikt inny
nigdy nie moe Ci do niczego zmotywowa. Moesz to uczyni
wycznie sam. Do zastosowania spjnoci motywacji proponuj
wykorzysta prosty model zoony z kilku przydatnych faktorw.
W tym modelu najpierw zastanawiasz si nad celem, czyli nad
tym, co chcesz osign. Potem przepu go przez wszystkie wymienione wyej poziomy motywacji, tak by byy ze sob spjne.
Przykadowo na poziomie relacji zapytaj si, jak dziki osigniciu
tego celu ulepszysz swoje relacje. Powyszy model w idealny sposb organizuje kade przedsiwzicie pod wzgldem motywacji

Kopia dla Superman

Time Management

147

do jego zrealizowania. Moesz i powiniene go stosowa, jak tylko

pojawi si taka potrzeba, a zauwaysz, w jak krtkim czasie wzronie albo pojawi si motywacja do dziaania. Co wicej, ten model
moesz zastosowa w kadym rodzaju przedsiwzi niezalenie od tego, czy dotyczy Twojej niechci do domowych porzdkw, czy osigania wielkich celw w yciu.

DYSTRAKTORY
Jednym z podstawowych problemw z koncentracj na wykonywanym zadaniu s tzw. rozpraszacze, czyli dystraktory. Naley
maksymalnie ograniczy ich wpyw, tak by mg wykonywa
kad czynno jak najefektywniej. W pierwszej kolejnoci powiniene zadba o izolacj. Jeli si na przykad czego uczysz,
to zanim do tej nauki przystpisz, zadbaj o to, by si odizolowa
od wiata zewntrznego. Od wszystkiego, co w trakcie procesu
uczenia si moe odwraca Twoj uwag. Nastpnie wypracuj
w sobie przyzwyczajenie do tego, by wykonywa tylko jedn rzecz
naraz. Unikaj robienia kilku rzeczy rwnoczenie, bo adnej z nich
nie zrobisz ani na czas, ani te efektywnie. Kolejna rzecz, o ktrej
warto pamita: pracuj zawsze w dobrze owietlonym pomieszczeniu, najlepiej w temperaturze dwudziestu stopni i w ciszy. To
najbardziej optymalne warunki zarwno do pracy, jak i nauki.
Temperatura dwudziestu stopni jest najbardziej odpowiednia
dla ludzkiego organizmu nie jest Ci wtedy ani za zimno, ani
za gorco, a odpowiednie wiato sprzyja skupieniu i koncentracji.
Jednak w przypadku wiata musi by speniony jeszcze jeden warunek: nie moe by to wiato niebieskie. Takie bowiem wiato,
nazywane komputerowym, moe mie wpyw na hormony regulujce sen (melatonin). Po pracy w takich warunkach moesz
mie po prostu problemy ze spaniem. Najlepsze jest oczywicie
wiato dzienne, wic korzystaj z niego w najwikszym moliwym

Kopia dla Superman

148

SUCCESS AND CHANGE

stopniu. Dla efektywnoci pracy lub uczenia si konieczne s te

odpoczynki. Pamitaj, by odpocz minimum raz na godzin przez
10 do 15 minut, zawsze robic co energetyzujcego i koniecznie
co innego. Chodzi tutaj o zaangaowanie zupenie innych zmysw ni te, ktre angaujesz podczas swojej pracy lub nauki. To
bardzo istotne, by przej na funkcjonowanie innych zmysw
ni te, z ktrych wczeniej korzystae. Jeli co pisae (czyli
uywae do tej czynnoci wzroku i palcw), to eby odpocz,
posuchaj muzyki. Jeeli pracowae, wprawiajc w ruch cay organizm, na przykad wykonujc jak fizyczn czynno, to odpocz moesz na przykad lec i ogldajc film, bo to zaangauje
zupenie inne zmysy i jednoczenie inn cz mzgu. W tym
czasie dajesz szans odpocz tej czci mzgu, ktra bya zaangaowana przy poprzednich czynnociach. Jeli za pracujesz
w zespole, to tym efektywniej bdziesz pracowa, im konsekwentniej ograniczysz dostp do siebie podczas odpoczynku.
Proponuj Ci rwnie wykonanie prostego wiczenia. Odpowiedz na cztery ponisze pytania:
Jakie trzy aktywnoci zabieraj Ci najwicej energii?
Jakie trzy aktywnoci dodaj Ci najwicej energii?
Jakie trzy osoby zabieraj Ci najwicej energii?
Jakie trzy osoby daj Ci najwicej energii?
Po szczerym i uczciwym udzieleniu odpowiedzi na powysze
pytania dostrzeesz pewien wzorzec, ktry zacznie dla Ciebie stanowi solidn wskazwk, jak unika marnowania energii i co
robi, by j zyskiwa. Masz te od razu gotow odpowied dotyczc ewentualnej koniecznoci zmiany rodowiska, czyli ludzi,
z ktrymi si najczciej kontaktujesz. Zmiany pocigajcej za
sob na przykad zwikszenie czasu spdzonego z ludmi, ktrzy
dodaj Ci energii, i jednoczenie ograniczenie go dla tych, ktrzy
Ci tej energii pozbawiaj.

Kopia dla Superman

Time Management

149

Kolejne wiczenie, ktre warto wykona, to zastanowienie si

nad nastpujcymi czterema pytaniami:
Kiedy jeste najbardziej produktywny?
Czym si zajmujesz, gdy jeste najbardziej produktywny?
Gdzie jeste najbardziej produktywny?
Jak metod pracujesz, gdy osigasz najlepsze rezultaty?
To kolejny model, ktry pozwoli Ci uporzdkowa i zorganizowa swoje czynnoci oraz przemyle, jakich zmian powiniene
dokona, by osign jak najlepsze wyniki.

Kopia dla Superman

150

Kopia dla Superman

SUCCESS AND CHANGE

4
Inteligencja emocjonalna

Kopia dla Superman

152

Kopia dla Superman

SUCCESS AND CHANGE

Inteligencja emocjonalna

153

Na inteligencj emocjonaln skada si kilka podstawowych elementw. Pierwszym jest samowiadomo. To taki stan, w ktrym
nie tylko rozpoznajesz, ale te rozumiesz swoje emocje oraz zachowania. Duo atwiej poj ten stan wwczas, kiedy dostrzeesz te momenty, w ktrych inni ludzie (i Ty sam) nie rozpoznaj
wasnych lub cudzych emocji. Nie rozpoznaj ani przyczyn zachowa, ani te tego, co sami czuj. Ile razy Ci si zdarzyo, e
kto do Ciebie krzycza lub mwi do podniesionym gosem, a po
zwrceniu mu uwagi odpowiada jeszcze goniej: Przecie nie
krzycz!!!. Albo sytuacja, w ktrej kto w uniesieniu i egzaltacji
robi co, po czym reagowa agresj na prob, by si uspokoi,
bo przecie Jestem spokojny i po co mnie w ogle upomina?!.
Tymczasem rozpoznawanie i rozumienie emocji jest wartoci
nie do przecenienia. Wystarczy may przykad jeli rozpoznajesz i rozumiesz emocje, to jednoczenie wiesz, e w chwili,
kiedy czego podasz, idealizujesz obiekt podania. Chcesz koniecznie sprawi sobie nowy gadet, wic bdziesz automatycznie
wcza jego idealizacj. Bdziesz przekonywa nie tylko samego
siebie, ale i wszystkich wok, e jest to co absolutnie niezbdnego. Ju sama wiadomo takiego mechanizmu pozwoli Ci si
zatrzyma na chwil i wiadomie odpowiedzie na pytanie, czy
aby na pewno ten gadet jest Ci absolutnie niezbdny. Oczywicie
w wikszoci wypadkw ostatecznie odpowiesz, e nie. Teraz wyobra sobie, ile w ten sposb dziki tylko i wycznie rozpoznaniu i zrozumieniu emocji mgby zaoszczdzi pienidzy. Taki
stan, taka umiejtno rozpoznawania i rozumienia emocji daje
Ci nad nimi przewag, a to z kolei prowadzi do tego, by pozyska
nad emocjami pen kontrol.
Kolejnym elementem budujcym inteligencj emocjonaln jest
samokontrola, czyli zmiana stanw emocjonalnych oraz ich intensywnoci na adekwatne. To odpowied na pytanie, czy Twoje emocje byy adekwatne do odpowiedniego kontekstu. Upraszczajc:

Kopia dla Superman

154

SUCCESS AND CHANGE

samokontrola pozwala Ci na takie zarzdzanie emocjami, by ich

ilo i rozmiar byy adekwatne do okrelonej sytuacji. Przypomnij
sobie te stany, w ktrych si czego bardzo obawiae, i odpowiedz
sobie na pytanie, czy Twj poziom lku by adekwatny do tamtych sytuacji. Czy rzeczywicie byo wwczas si czego ba? Co
wicej, dziki temu orientujesz si, jak wane i przydatne mog
by emocje (wszystkie), pod warunkiem e speniaj nastpujce
zaoenia: warunek pierwszy ile powiniene czu i w jakim
kontekcie, oraz warunek drugi na ile jeste w stanie by wiadomy tego, e dana emocja si pojawia, i jednoczenie w ni nie
wchodzi.
Spjrz na to z innej perspektywy: jeli uzyskujesz umiejtno
kontrolowania emocji, to tym samym zdobywasz umiejtno
kontrolowania myli. Jeli kontrolujesz ciao, to zyskujesz dostp
do kontrolowania emocji. Jeli za kontrolujesz wiadomo, moesz rwnie kontrolowa ciao. Jogini tak wiele uwagi powicaj
na wiczenie kontroli nad ciaem wanie po to, by mc kontrolowa wiadomo, bo to jest ukad naczy wzajemnie ze sob powizanych. Jeli za kontrolujesz ciao, a ciao kontroluje emocje,
to musisz jednoczenie by w stanie kontrolowa myli, poniewa
w stanie emocji mylenie nie moe wyj poza emocj, w ktrej
si znajdujesz.
Innymi sowy, Twoje myli s zalene od tego, co w danym
momencie czujesz. Bo emocja dziaa jak matryca, ktra produkuje okrelone wyniki mylowe. Spjrz tylko, jaki bonus mog Ci
przynie w relacjach z innymi ta wiedza i umiejtno. Jeli akceptujesz i rozpoznajesz emocje, zaczniesz sobie radzi z ludmi
dziaajcymi w stresie. Bdziesz wtedy wiedzia, jakie emocje za
nimi stoj i jakimi emocjami ci ludzie si kieruj. Zamiast wic
wwczas wchodzi w ich emocje, powodujc zwikszenie ich
natenia, moesz w peni wiadomie tak si z nimi komunikowa, by mimo stresu prowadzi do efektywnego dziaania. Ludzie

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

155

w stresie reaguj za pomoc trzech najbardziej popularnych mechanizmw obronnych: ataku, chci akceptacji i buntu. W pierwszym mechanizmie atakuj innych, w drugim wytwarzaj przekonanie, e przybranie postawy konformistycznej spowoduje ich
zaakceptowanie (std kulenie uszu po sobie i przeprosiny za co,
czego si wcale nie zrobio, tylko po to, by si przypodoba), za
w trzecim konstruuj buntownika. Ten ostatni mechanizm jest
fascynujcy. Oznacza on w skrcie postaw: Zrobi dokadnie
odwrotnie, ni ode mnie oczekujesz, bo wtedy zwrcisz na mnie
uwag!. Wyobra sobie, e prowadzisz szkolenie dla swoich pracownikw, a jeden z nich co chwil neguje to, co mwisz. Teraz
potrafisz ju rozpozna jedn z moliwych przyczyn jego zachowania. Masz do czynienia ze zbuntowanym nastolatkiem? Ju
wiesz, e podejmowanie z nim dyskusji, w ktrej bdziesz negowa
jego przejawy buntu, nie doprowadzi do zbudowania z nim pozytywnej relacji. Takie przykady mona by mnoy. Istotne jest
jednak to, e kiedy rozpoznajesz i kontrolujesz emocje, otwiera
si przed Tob moliwo nawizania zupenie innego kontaktu
z ludmi. Stajesz si osob, ktra rozwizuje konflikty, a nie tak,
ktra je tworzy. A to ci, ktrzy rozwizuj konflikty, osigaj sukces, bo to w nich ludzie zaczynaj dostrzega urodzonych liderw. Co wicej, we wspczesnym spoeczestwie pewne uczucia
s wypierane. Na przykad pozwolenie na porak. Nie istnieje
przecie co takiego jak poraka nie mona si ani do niej
przyznawa, ani zakada, e moe si nam przydarzy. Tymczasem poraka jest przypisana do sukcesu tak samo jak zwycistwo.
Jeli Ci si przydarzy, zastanw si, co moesz z niej wzi dla
siebie, czego si nauczye, o ile mocniejszy si stae. Wsta,
otrzep kolana i ruszaj dalej. Za tak umiejtnoci stoj rwnie
rozpoznawanie i kontrola emocji. wiadomo tego, w jakich emocjach si znalaze, i umiejtno trzymania ich na wodzy, czyli takiej kontroli, ktra pozwala na pjcie dalej. Podobnie rzecz ma si

Kopia dla Superman

156

SUCCESS AND CHANGE

ze saboci przecie nie wypada si do niej przyzna, trzeba j

zwalcza, trzeba sobie z ni radzi, a najlepiej zamie pod dywan, eby nikogo nie kua w oczy. Tymczasem saboci istniej.
Zawsze istniay. S przypisane do nas tak samo jak zdolno do
zwyciania. Bo przecie nie mona by prawdziwie silnym bez
saboci. Z prostego powodu: to konfrontacja ze saboci powoduje powstanie siy. Jeli kto mwi: Nigdy nie bywam saby, to
jednoczenie skazuje si na brak powodu do tego, by sta si
kiedy prawdziwie silnym! Jeli nie zaakceptujesz cieni sukcesu,
tego, e poraki i saboci te s z nim zwizane, to bdzie Ci
rani kada informacja zwrotna, ktr po drodze otrzymasz. A im
bardziej nie bdziesz w stanie rozpoznawa i akceptowa okrelonych emocji rwnie tych po stronie cienia tym bardziej
zraniony bdziesz si czu. Przyjrzyjmy si innej sytuacji, na
przykad emocjom wypartym w wielu polskich rodzinach. Wiesz,
e nasi sowiascy przodkowie uwaali, e okazywanie szczcia
spowoduje, i zostanie ono odebrane przez duchy? Czy czego Ci
to czasem nie przypomina? Na przykad komunikatw: Nie ciesz
si, bo zapeszysz albo Lepiej si ostentacyjnie nie cieszy, bo
wwczas moe szybko znikn powd do radoci? Wanie tego
typu emocje s czsto u nas wypierane. To z tego powodu stalimy si narodem narzekaczy. Na wszystko i wszystkich. To std
bierze swj pocztek pogld, e chwalenie si jest ze. Z drugiej
strony w wielu polskich domach, oprcz wypartych emocji, istniej
te emocje wyidealizowane, jak na przykad: Mio jest najwaniejsza. Tymczasem sama mio ma rwnie cie. To idealizacja obiektu mioci, to niedostrzeganie jego negatywnych cech,
to w kocu wyparcie wszystkiego, co mogoby pomc nam ten
wyidealizowany obiekt zobaczy w obiektywnym wietle. I z tego
powodu zwizki oparte tylko i wycznie na mioci nie s tak
szczliwe jak te, ktre oprcz mioci opieraj si jeszcze rwnie na zdrowym rozsdku.

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

157

Kada emocja ma pewien puap, ponad ktrym tracimy nad ni

kontrol. Na przykad lk. Zwr uwag, e do pewnego jego poziomu jeste w stanie egzystowa z nim w peni wiadomie, po
czym, kiedy poziom Twojej tolerancji na lk zostanie przekroczony, wcza si panika, gubi si zdrowy rozsdek i racjonalne
mylenie. Ten poziom, ten prg, do ktrego mimo silnych emocji
dziaasz racjonalnie, to jednoczenie prg kontroli jakociowej i ilociowej. To prg, do ktrego wiadomie przeywasz jak emocj
bez utraty nad ni kontroli. A ponad tym progiem pojawia si
problem, poniewa nie jeste przyzwyczajony do przeywania okrelonych rodzajw emocji. Byy one bowiem wyparte, zamiecione
pod dywan czy wreszcie nieuwiadomione. Jednak dopiero fizyczne
wystawienie ciaa na dan emocj stwarza moliwo jej winkorporowania, a to dopiero jest ten moment, w ktrym odzyskujesz
pen kontrol nad kad moliw emocj. A pen kontrol nad
na przykad lkiem odzyskujesz wtedy, kiedy zdoasz si z nim
skonfrontowa. Jeli przeraa Ci wejcie do ciemnej piwnicy, to
nie pokonasz tego lku, jeli si z nim nie zmierzysz, a zmierzy si
moesz jedynie wwczas, kiedy do tej piwnicy wejdziesz. Tak samo
mona pokona wstyd. Sposobem na to jest ekspozycja tego, co jest
przedmiotem Twojego wstydu.
Nastpnym elementem inteligencji emocjonalnej jest motywacja, czyli w tym wypadku zarzdzanie emocjami w celu zobowizania si do podjcia adekwatnych dziaa, rozpoczcia ich lub ich
konsekwentnej realizacji. Do tego dochodzi jeszcze empatia, czyli
rozpoznawanie i wspodczuwanie emocji innych osb, oddzielenie
ich od siebie (rozumiane jako niewchodzenie w cudze emocje),
reagowanie na nie, wpywanie na nie i zarzdzanie relacjami. Oddzielenie emocji od siebie jest kluczow kwesti. To bowiem rnica pomidzy czuciem smutku a byciem smutnym. To sytuacja,
w ktrej co czujesz, ale jednoczenie nie stajesz si tym czym.
To wiadomo emocji bez jednoczesnego stawania si t emocj.

Kopia dla Superman

158

SUCCESS AND CHANGE

DLACZEGO INTELIGENCJA
EMOCJONALNA JEST TAK WANA?
Inteligencja emocjonalna wpywa na wiele obszarw naszego ycia.
Jest niezbdna dla zdrowego funkcjonowania naszego organizmu.
Badania wskazuj, e terapia poznawcza jest efektywniejsza dugoterminowo ni branie lekw. Innymi sowy, w duszej perspektywie bardziej opaca si pracowa nad sob, ni bra psychotropy.
Pozytywnie nastawieni ludzie yj duej i lepiej sobie radz ze stresem bd porakami, rzadziej si przezibiaj i rzadziej choruj
na serce. W badaniach przeprowadzonych przez Wayne State
University w 2010 r. wykazano, e baseballici, ktrzy czsto si
umiechali, yli rednio 79,9 lat, podczas gdy rednia dugo ycia
tych, ktrzy si nie umiechali, wynosia ju tylko 72,9 lat. Wedug
Lewisa umiech dziecka stymuluje mzg w taki sam sposb jak
widok 2 tysicy czekoladek lub 16 tysicy funtw. W przypadku
umiechu ukochanego proporcje te wynosz odpowiednio 600
czekoladek i 8,5 tysica funtw. Badania przeprowadzone przez
profesora Williama F. Frya mwi, e jedna minuta umiechu
dla ludzkiego pulsu jest rwnowana z dziesiciominutowym treningiem. Z drugiej strony wiemy te, e stres zabija komrki nerwowe, podnosi cinienie krwi, obnia podno, postarza i osabia
ukad odpornociowy.
Inteligencja emocjonalna ma te potny wpyw na karier zawodow ustalono na przykad, e a 87% szefw bdzie o wiele
bardziej skonnych do awansowania pracownikw z wysok inteligencj emocjonaln. W badaniach Seligmana z 1988 r. wyszo,
e ci sportowcy, ktrzy pozytywnie myl, osigaj w swoich dyscyplinach duo lepsze efekty od pozostaych. Do tego dochodzi
udzia wyobrani: ustalono na przykad, e ci sportowcy, ktrzy
wyobraaj sobie zdobycie lepszych wynikw, najczciej je osigaj. W 2005 r. przeprowadzono badania na Pennsylvania State

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

159

University, w ktrych okazao si, e ludzie, ktrzy si umiechaj, s postrzegani przez pozostaych jako bardziej kompetentni.
W kolejnych badaniach ustalono, e istnieje olbrzymia zaleno
pomidzy pewnoci siebie a osigniciami akademickimi oraz zarobkami. Ludzie, ktrzy s pewni siebie, zarabiaj wicej i maj
lepsze wyniki w szkoach. Dzisiaj w niektrych opracowaniach
uwaa si, e nawet 85% sukcesu yciowego zaley od tzw. people
skills, czyli umiejtnoci komunikacyjnych, a zatem wpywu, jaki
jeste w stanie wywiera na innych. Ale na tym nie koniec inteligencja emocjonalna ma rwnie potny wpyw na zwizki.
Ustalono, e kobiety, ktre si umiechaj, szybciej wychodz za
m i s szczliwsze w maestwie.

CZYM S EMOCJE?
To reakcja umysu i ciaa na okrelony bodziec rodowiskowy lub
wyobraony. Rnica pomidzy myl i emocj jest taka jak pomidzy wiatem wirtualnym i rzeczywistym. Jeli przeywasz dialog wewntrzny i poprosz, eby si nim ze mn podzieli, to nie
bdziesz tego w stanie zrobi. Natomiast jeli taka proba bdzie
dotyczy emocji, to ju tak. Dzieje si tak dlatego, e emocja jest
faktem, ma miejsce na planie fizycznym, wystpuje w ciele. To co,
co czujemy, a w momencie kiedy to czujemy, stajemy si bliscy
temu, by tak emocj zrealizowa. To prosty schemat: myl (funkcjonujca albo jako dialog wewntrzny, albo te jako wizualizacja,
czyli obraz) powoduje powstanie emocji, czyli wirtualno przechodzi w materi poprzez ciao. W konsekwencji tego procesu
ciao zaczyna realizowa okrelone zachowania. W ten sposb dochodzi do realizowania myli. Emocje s faktem, podczas gdy myli, ktre je buduj, jeszcze takim faktem nie s. Emocje s rwnie
nawykowe, poniewa powtarzaj si w okrelonych kontekstach.
Ta za powtarzalno zaczyna tworzy zachowania automatyczne,

Kopia dla Superman

160

SUCCESS AND CHANGE

czyli nawyki. Ludzie za uzaleniaj si jedynie od emocji, a nie

od konkretnych czynnoci. Dlaczego radzenie sobie z uzalenieniami (na przykad z paleniem papierosw bd objadaniem si)
ma sens tylko wwczas, jeli jeste w stanie dostrzec emocj,
ktra znajduje si pod spodem.

Wstyd
Przyjrzyjmy si teraz paru emocjonalnym modelom, by zobaczy,
w jaki sposb na nas oddziauj. Zacznijmy od wstydu. Zwr uwag, e we wszystkich modelach bdziemy rozpatrywali emocje pod
wzgldem tego, w jaki sposb wpywaj na motoryk ciaa, jakie
za nimi stoj cienie i jak mona sobie z nimi poradzi. Wspomniany
ju wstyd wpywa na ciao w do jaskrawy sposb. Ludzie, ktrzy
si wstydz, kurcz si, zapadaj w sobie, jakby chcieli si zmniejszy, schowa. Moesz sobie zada pytanie, czy w takich sytuacjach,
w ktrych odczuwasz wstyd, pomniejszenie ciaa jest efektem tej
emocji, czy te moe zawsze, kiedy zmniejszysz swoje ciao, automatycznie odpalisz wstyd. Ot to! Obydwa wnioskowania s
suszne, mimo i o to toczy si zagorzay psychologiczny spr.
W sporze tym jedna jego strona uwaaa, e to osobowo generuje zachowanie (Jeli kto jest nerwowy, to podnosi gos),
drudzy za sdzili, e dziaa to rwnie w drug stron, czyli to
zachowanie generuje emocje (Jeli kto podnosi gos, to automatycznie staje si nerwowy). Innymi sowy, mona by to zobrazowa tak: Jeli jeste atrakcyjna, to ubierasz te atrakcyjne ciuchy, ale jeli ubierasz atrakcyjne ciuchy, to stajesz si
atrakcyjna!. To dziaa po prostu w obie strony. A zatem sam fakt
zarzdzania przez Ciebie ciaem powoduje, e jeli nie przyjmujesz pozycji zwizanej ze wstydem, to te wstyd si nie utrzyma,
poniewa w takiej pozycji Twj mzg nie bdzie w stanie go odpali. Ten sam mechanizm dziaa przecie w przypadku ludzi,

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

161

ktrzy poprawiaj sobie urod twarzy za pomoc duych iloci botoksu. Nie potrafi wwczas wyrazi za pomoc tej twarzy penej
intensywnoci uczu, a przez to przestaj by zdolni do ich odczuwania. Sam bowiem fakt braku moliwoci realizacji okrelonych emocji za pomoc ciaa powoduje, e te emocje nie bd
w stanie si pojawi. Dziaa to troch jak perpetuum mobile: jeli
si cieszysz, to automatycznie podnosisz w gr rce, a jeli je
podnosisz, to automatycznie odpala Ci si rado. To jakby
mia do czynienia z samonapdzajcym si koem.
Jednak oprcz reakcji w ciele wstyd wie si te z okrelonym
przekonaniem. Zazwyczaj to przekonania w rodzaju: Jestem gorszy czy Jestem niegodny. To powoduje, e podwiadomie zmierzasz do ukrycia si, schowania. Chcesz si sta niewidzialny.
I w ten sposb zaczynasz si zachowywa. Zaczynasz si ukrywa,
chowa. Odczuwasz rwnie z tego powodu ponienie. Jedynym
sposobem na to, by pozby si tak destrukcyjnie dziaajcej na
nas emocji, jest zrozumienie i zaakceptowanie swojej innoci oraz
ekspozycja. Ekspozycja polega na prostym mechanizmie. Jeli si
czego wstydzisz, skrywasz jaki sekret, to sposobem na jego pozbycie si jest jego ujawnienie. Tak dziaa paradoks wstydzcego si po ujawnieniu tego, co skrywa, przestaje si tego
wstydzi. To, co byo skrywane, zostao odkryte, a zatem usta powd do wstydu. Jeli si czego wstydzisz, to znajd takie warunki,
w ktrych w bezpieczny sposb bdziesz mg o tym powiedzie.
Jak stworzy takie warunki? Masz kilka moliwoci: moesz swj
sekret wyjawi osobie, ktra jest profesjonalist i ktra Ci nie
oceni, jak na przykad profesjonalny coach. Moesz rwnie wyjawi swj powd do wstydu osobie, ktra Ci nie oceni i ktra
nie jest profesjonalist, ale jej brak oceny wynika z tego, e jest
z Tob emocjonalnie zwizana, jak na przykad przyjaciel czy
rodzic. Moesz rwnie wykorzysta sytuacj nazywan ostatnim pasaerem ostatniej stacji. To sytuacja, w ktrej wyjawiasz

Kopia dla Superman

162

SUCCESS AND CHANGE

swj sekret komu, kogo najprawdopodobniej nigdy wicej nie

spotkasz i kto nie ma dla Ciebie adnego znaczenia ani wpywu
na Twoje ycie. Twoja historia mao go obchodzi, ale dziki jej
opowiedzeniu pozbywasz si wstydu. I teraz ju pewnie wiesz,
dlaczego zdarzaj Ci si w yciu sytuacje, w ktrych obcy ludzie
zwierzaj Ci si ze swoich intymnych historii! Dla nich to Ty
bye ostatnim pasaerem! Ty posuye im do osignicia
katharsis, do oczyszczenia. Wykorzystaj ten mechanizm dla siebie. Ilekro si czego wstydzisz, wyeksponuj to, a wwczas przestaniesz mie powd do wstydu. Powiem Ci wicej s tacy gocie, ktrzy na tym mechanizmie zbili potny yciowy kapita.
Wemy takiego Woodyego Allena, ktry z ekspozycji swoich wstydw uczyni podstawow tematyk swojej twrczoci. Znajd te
koniecznie powody swojej niepowtarzalnoci. Wychodzc z dualizmu jestem lepszy jestem gorszy, odkryjesz, e kady z nas
jest inny. Borsuk nie czuje si gorszy od yrafy, bo nie konkuruje
z ni ze wzgldu na bycie w innej kategorii. Ty rwnie jeste inny
ni wszyscy i jest to fakt, a nie opinia.

Poczucie winy
Przyjrzyjmy si kolejnej destrukcyjnej emocji, czyli poczuciu winy.
Zastanw si, z jakim systemem jest u nas gwnie zwizane poczucie winy? W jakiej mierze z instytucjami religijnymi, ktre
wdrukowuj nam poczucie winy od najmodszych lat. Poczucie
winy dziaa na nasze ciao tak samo jak wstyd: pomniejsza i ciga
w d. Tworzy przekonanie, e jeste zym czowiekiem. I zobacz,
jaka tutaj si pojawia kaskadowo: jeli uwaasz si za zego
czowieka, to uznajesz, e zasugujesz na kar, a jeli zasugujesz
na kar, to prdzej czy pniej znajdziesz sobie kogo, kto bdzie
Ci wyrzdza krzywd. W ten sposb ofiara zawsze poszukuje kata.
Kady czowiek, ktry ma poczucie winny, znajdzie sobie albo
partnera, albo szefa, albo znajomych, ktrzy bd go wykorzysty-

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

163

wali, le traktowali, krzywdzili. Jakie jest rozwizanie? Jak pozby

si poczucia winy? Ot jak do tej pory nie wynaleziono lepszego
ni zadouczynienie. Po prostu dogadaj si ze sob, e jeli co
popsue, to musisz to naprawi. Zadaj sobie w tym celu pytania:
Co zrobiem nie tak, jak powinienem, i jak to mog naprawi, jak
mog wynagrodzi? Jak mog wyrwna balans, jak mog oczyci karm?. I zawsze pamitaj, e zadouczynienie nie jest
zalene od tego, czy kto je przyjmie. Ty zrobie swoje, a reszta
nie jest ju Twoim zmartwieniem. Wane jest to, by umwi si
ze sob w nastpujcy sposb: jeli zrobi to (tu wstaw odpowiedni czynno), przestan czu si winny. Wykonana przez Ciebie
czynno, zadanie, ma wyrwna krzywd, co uwolni Ci od poczucia winy. Krtko mwic, uczy co, co pozwoli Ci spaci
rachunek. Jeli tego nie zrobisz, to poczucie winy bdzie w Tobie
obecne przez dugi czas. Wyobra sobie jake przecie czst sytuacj, w ktrej szef firmy z jednej strony chce zwolni pracownika, gdy uznaje, e nie nadaje si on do tej pracy, a z drugiej
strony na skutek poczucia winy odwleka t decyzj w nieskoczono. W takiej sytuacji cierpi nie tylko szef, ale i ten pracownik. Cierpi na tym caa firma. Tymczasem gdyby ten sam szef
zdecydowa si na zamknicie wreszcie tego rozdziau, to odbyoby si to nie tylko z korzyci dla firmy, ale te dla zwalnianego
pracownika. Zamiast trwa w nieznonym i przeduajcym si
stanie, otwieraj si przed nim nowe moliwoci. Przecie gdzie
indziej moe znale duo bardziej odpowiedni dla siebie prac,
w ktrej bdzie si w peni realizowa.

Apatia
To emocja, ktra rwnie ciga Twoje ciao w d. Ponadto jednak czyni to kompletnie bez energii. To bowiem stan, w ktrym
pojawia si przekonanie, e Nie ma ju nadziei lub Nic si nie
zmieni. Celem apatii staje si umieranie za ycia, a efektem

Kopia dla Superman

164

SUCCESS AND CHANGE

do tego ycia niech. Wwczas pojawia si bieda, brak efektywnoci. Ludzie w tym stanie uwaaj, e nie mona zmieni
sytuacji, w ktrej si znaleli. Zaczynaj narzeka i marudzi:
wszystko jest le, nic nie dziaa, nic si nie moe uda. Oczywicie
tego typu przekonania rodz okrelone zachowania: pasywno,
brak witalnoci, wegetowanie, rozpaczanie, bezsilno, a nawet
spanie do pna. A to ostatnie to przecie najlepszy sposb, eby
ucieka od ycia. Przebudzenie si, rozpoczcie funkcjonowania
w apatii jest przecie nieprzyjemne, zatem ten moment zaczyna
by maksymalnie odwlekany. Po co si budzi, skoro wiemy, jak
szary, bezbarwny i beznadziejny czeka nas wiat? Jedynym rozwizaniem i moliwoci poradzenia sobie z t emocj jest uaktywnienie si i zbudowanie planu na przyszo. Wwczas cele,
ktre przed sob postawisz, zaczn Ci uwalnia z tej zapaci.
Musisz zbudowa plan na ycie, ktry jest tak fascynujcy, e bdziesz chcia go realizowa. Zasobem apatii jest moliwo relaksowania si i odpuszczania. Trzeba od czasu do czasu pozwoli
sobie na tak zwane nicnierobienie, czyli danie sobie prawa do
tego, by chwil ponarzeka, by wszystko spyno po nas smtnym
kalafiorem. Jednak po tym, jak kalafior ju cakowicie spynie,
naley zaplanowa cel, ktry da Ci odpowiedni motywacj, by
wyrwa si z tego stanu. To pozwoli zbudowa przyszo i jednoczenie wykona ku niej odpowiedni skok.

Lk
Lk nie do, e pomniejsza nasze ciao, to jeszcze dodatkowo je
spina i blokuje. Przekonania, ktre si wwczas pojawiaj, brzmi
mniej wicej tak: Jest co w zewntrznym wiecie, czego potrzebuj. Jeli to strac, to nie bd mg funkcjonowa. Wyobra
sobie, e nakadasz buty, ktre uczynie synonimem pewnoci
siebie. Kiedy w nich jeste, czujesz si po prostu pewny siebie.
Jeli w taki sposb si zaprogramowae, to wystarczy, e te buty

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

165

zdejmiesz, by pewno siebie natychmiast znikna. I wanie

wtedy pojawi si lk, bo pojawia si on zawsze wtedy, kiedy boisz
si utraty czego. Ten mechanizm dziaa dlatego, e uznajesz, i
co definiuje Ciebie. Jeli masz samochd, ktry uznasz za cz
siebie (np. prestiow), to im silniej bdziesz przywizany do koncepcji Ten samochd daje mi presti, tym wiksze prawdopodobiestwo, e wraz z t koncepcj pojawi si lk o jego utrat.
Im silniej bowiem jeste do czego przywizany, tym wiksza pojawi si obawa o utracenie tego czego. Buddyci w tym miejscu
udzielaj nam cennej lekcji. Mwi: owszem, jeste posiadaczem
materialnych rzeczy, ale nigdy nie przywizuj si do nich. Zamiast
myle To jest moje, lepiej powiedzie Aktualnie jestem posiadaczem tego samochodu. To wielka umiejtno posiada co bez
czenia tego z definiowaniem siebie. Niestety wikszo ludzi
w taki sposb skonstruowaa cae swoje ycie. Powsadzali czci
swojej osobowoci w rne przedmioty, dobra materialne i wiat
zewntrzny. I teraz yj sparaliowani lkiem o to, e cz tych
rzeczy mona im zabra, e mog je utraci w taki czy inny sposb. W takiej sytuacji utrata majtku (na skutek na przykad kryzysu czy krachu na giedzie) moe si sta tak silnym stresorem,
e ludzie targaj si na swoje ycie. Tymczasem ideaem jest takie
skonstruowanie swojego ycia, by by sob zarwno bez przedmiotu, jak i z nim. Jeli uda Ci si nie przywiza do niczego materialnego, nie wkomponowa w wiat zewntrzny najdrobniejszej
czstki swojego ja, to wwczas przestajesz mie problem z jakimkolwiek lkiem. Niczego nie masz (w znaczeniu: nie jeste do niczego przywizany), a zatem nie moesz niczego straci, niczego Ci
si nie da odebra. W takiej sytuacji adna obawa o utrat czegokolwiek nie ma nad Tob wadzy i nie ma do Ciebie dostpu.
Celem lku jest za zawsze ucieczka. To z kolei generuje okrelone zachowania. Midzy innymi wanie uciekanie i unikanie
oraz pasywno. Co wicej, w takim systemie pojawia si rwnie

Kopia dla Superman

166

SUCCESS AND CHANGE

prokrastynacja na tle lkowym, czyli przekadanie na pniej wszelkich zada wywoane lkiem. Nigdy nie bdziesz w stanie pokona
tego, czego si boisz i czego unikasz, uciekajc od tego. Jeli chcesz
tego dokona, musisz si uda dokadnie tam, gdzie znajduje si to,
czego si boisz. By pokona demona lku, musisz by go wiadomy, a nie go wyznawa. Tymczasem wok peno jest jego wyznawcw. To ludzie, ktrzy powtarzaj jak mantr: Jej, jakie to
byo straszne, Nikt nie cierpi tak jak ja, Nikt mi nie pomoe.
To ludzie, ktrzy na kadym kroku stawiaj mu pomniki. Ty nie
wyznawaj tego demona. Ty si z nim skonfrontuj, a stanie si
mniejszy, ni Ci si wydawa!

Smutek
To emocja, ktra podobnie jak wszystkie poprzednie rwnie ciga nasze ciao w d. Czyni je pasywnym, wolniejszym,
mniej energetycznym. Przekonanie to jest oparte na charakterystycznej nostalgii: Gdyby tylko w przeszoci wydarzyo si X, to
wtedy wszystko byoby dobrze. I tutaj zamiast X ludzie wstawiaj
dowolne rzeczy: lub z niewaciw osob, brak lubu z waciw,
odejcie kogo wanego, zaniechanie wyboru, ominicie szansy,
podjcie niewaciwej decyzji. Wszystko to konfrontuj ze swoim
szczciem, w efekcie czego pojawia si jego brak. Innymi sowy,
tworz taki konstrukt mylowy: Gdyby w przeszoci stao si
co lub co si nie stao, bybym/byabym szczliwy/szczliwa
i trzymaj si tego konstruktu kurczowo przez cae ycie, zadrczajc si do mierci. Smutek bowiem tworzy alternatywn
rzeczywisto, ale tym samym separuje od teraniejszoci. A poniewa nie da si zmieni przeszoci, ludzie zaczynaj cierpie.
Std cel smutku: to powrt do przeszoci. W efekcie niemonoci
wykonania tej podry w czasie pojawiaj si poczucie straty, zalenoci, al, depresja i szaro. Tacy ludzie zazwyczaj si ualaj

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

167

i rozpaczaj, gdy wci koncentruj si na przeszoci. eby poradzi sobie ze smutkiem, naley zbudowa tak przyszo, ktra
bdzie atrakcyjniejsza od przeszoci, i zrozumie, e w yciu zawsze kada strata przynosi rwnie jaki zysk. Wystarczy sobie szczerze odpowiedzie na pytanie, co si zyskao dziki temu, e co wydarzyo si w naszej przeszoci. Co staje si moliwe teraz, a kiedy
nie byo? Takie rozumowanie pozwala na wyrwnanie systemu,
a bez tego nie da si ruszy z miejsca. W przeciwnym razie pozostajemy w miejscu, karmic si iluzj, e wiat moe by tylko
czarny, podczas gdy jest jednoczenie i czarny, i biay. Przeamanie tej emocji jest moliwe dziki akceptacji przeszoci i pogodzeniu si ze strat. Dopiero wtedy moemy zbudowa co nowego.

Podanie
W podstawowej triadzie ludzkiego cierpienia znajduj si poczucie winy, lk i wstyd. To energie powiedzmy sobie w miar
normalnych rozmiarw. Teraz jednak pojawia si mechanizm
z rodziny gigantw. Jest nim podanie. Zobacz, jak dziaa. eby
poda, najpierw trzeba wyidealizowa obiekt tego podania.
To sytuacja, w ktrej sama idealizacja sprawia, e nie widzimy
wszystkich cech obiektu, a jedynie wybrane. Widzimy jedynie
plusy, jednoczenie wypierajc to, co znajduje si po stronie minusw. Na przykad podasz jakiego supersamochodu i w ogle
nie zauwaasz, e ten podany przez Ciebie wz pali trzydzieci
litrw na sto kilometrw, co sprawia, e jego posiadanie przestaje by tylko i wycznie rajem na ziemi. Innymi sowy, podajc, dokonujesz zdrady dualistycznej rzeczywistoci, poniewa
dostrzegasz tylko i wycznie dobre strony. Co wicej, pojawia
si tutaj schemat: jeli ja posid ten idealny dla mnie przedmiot/obiekt, to sam stan si idealny. Kolejnym elementem podania jest zaoenie, e podany obiekt jest waniejszy ni ycie,

Kopia dla Superman

168

SUCCESS AND CHANGE

wic wcza si mechanizm, w ktrym samo podanie staje si

wiksze od posiadania. W tym mechanizmie ludzie podaj na
przykad samochodu, po czym kiedy ju go pozyskuj, nie potrafi si nim cieszy, bo po krtkim czasie zamiast radoci odczuwaj podanie jeszcze lepszego, jeszcze fajniejszego samochodu.
Wwczas pojawia si zjawisko, w ktrym to samochd jedzi nimi,
a nie oni samochodem. S wiecznie podekscytowani tym, co mog
mie, a nie tym, co ju maj. Nie potrafi si cieszy z teraniejszoci, z tego, co jest. Ich myli s zawsze osadzone w przyszoci
i skoncentrowane na tym, co jeszcze powinni zdoby, by zaspokoi swoje podanie. udz si, e dziki zdobyciu podanego
obiektu ich ycie bdzie lepsze, a to oznacza, e aktualne ycie,
w ktrym podany obiekt jeszcze si nie pojawi, oceniaj jako
gorsze. W takim funkcjonowaniu przyszo jest zawsze atrakcyjniejsza od teraniejszoci i pojawia si co, co psycholodzy nazywaj future junkie. To moda ekspansywna energia mska, pun
przyszoci, ktry cigle myli o tym, co bdzie, i cigle poyka
kolejne sukcesy, jednoczenie nie robic miejsca, eby si tym
cieszy. Podanie to emocja, ktra dziaa tylko do pewnego momentu. Do momentu, w ktrym ju masz to co w rku. Bo kiedy
masz ju cos wymarzonego, zaczynasz dostrzega, e podany
obiekt ma rwnie cienie. I wwczas pojawia si poczucie oszukania. Czujesz si oszukany, poniewa rzeczywisty obiekt nie jest
zgodny z obiektem podanym. Tamten nie mia wad, ten je ma,
zreszt jak kada normalna rzecz. Czujesz si zatem zdradzony,
wic aby poradzi sobie z tym uczuciem, oddajesz si natychmiast
podaniu nowego obiektu, ktry bdzie spenia pokadane w nim
nadzieje. Takich obiektw oczywicie nie ma, dlatego proces podania nigdy si nie koczy. Tak naprawd za kadym razem kiedy
osigasz to, czego podae, czujesz si zdradzony przez swoj
wasn opowie. Bo sam sobie zoye obietnic, e dany przedmiot zrealizuje Twoje marzenia, a jak si okazuje po zdobyciu

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

169

obiektu podania, z obietnicy tej si nie wywizae. I jednoczenie nie pamitasz, e i owszem, jeste t osob, ktra obiecywaa
gruszki na wierzbie, ale te jeste t osob, ktra w te obietnice
chciaa wierzy. To wanie dlatego tak wiele kobiet stosuje mechanizm flirtowania z mczyzn z jednoczesnym uciekaniem.
Wiedz bowiem, e kiedy ju dojdzie do konsumpcji, mczyzna
straci wikszo zainteresowania, czyli tego, co go motywuje, by
zdoby dan kobiet.
Istnieje oczywicie rozwizanie pozwalajce sobie poradzi z tym
samonapdzajcym si mechanizmem. To wdziczno pozwalajca si cieszy tym, co si ma. Czyli zmieniasz swoje nastawienie
od tej pory wszystkie rzeczy materialne i niematerialne, ktre
do Ciebie przychodz, zaczynasz traktowa jako dar za to, e woye w to swoj prac. Wwczas wiesz, e nawet jeli co utracisz,
to ponownie jeste zdolny do wypracowania podobnego stanu, ale
jednoczenie dzikujesz za to, e moge go dowiadczy, dziki
czemu stae si lepszy. Przedmioty, obiekty, nagrody s obecne
w Twoim yciu, ale nie na skutek podania, tylko w wyniku oczywistych konsekwencji Twoich dziaa. Potrzebujesz ich nie dla
samego zaspokojenia prnoci lub ego, ale po to, by dziki nim
mg realizowa swoj misj.

Zo
W zoci mamy do czynienia z napitym, wyprostowanym ciaem.
A przekonanie, ktre si pojawia, mwi: Powinienem dosta to,
co chc!. To poczenie siy i frustracji w jeden mechanizm.
Wwczas pojawia si cel: zmieni rzeczywisto na tak, jak si
chce. Zo wic si rzeczy jest egocentryczna. Za ni idzie frustracja wynika z tego, e nie ma si tego, czego si chce. Zaraz
za frustracj pojawiaj si agresja oraz nienawi, a w ich efekcie
konstruuj si zachowania takie jak ch atakowania, posiadanie

Kopia dla Superman

170

SUCCESS AND CHANGE

pretensji czy te wyolbrzymianie podania. Zo daje moc

pozorn. Zo krzyczy w rodku: Dam rad!. Zo mwi: Ja
chc zamieni wiat, ktry jest, na taki, ktry ja chc mie!. Bo
zo, i owszem, wynika z frustracji, ale zawsze jest tam dodawany element siy. Frustracja plus sia rwna si zo. A jeli do
tego jeszcze dochodzi element zemsty, to ju wiesz, dlaczego ludzie zajedaj sobie drog czy te prbuj sobie cokolwiek udowadnia. W psychologii pojawia si termin Schadenfreude, ktry
oznacza przyjemno czerpan z cudzego nieszczcia. Ciekawa
wydaje si tutaj odpowied na pytanie: Co takiego jest w ludziach,
e ciesz si oni z tego, e innym poszo le?. Co pojawia si w nas
w chwili, gdy przeciwnikowi, ktremu zazdrocimy, powinie si
noga? Warto si zastanowi nad tym konceptem, bo moe nam
wiele powiedzie o nas samych. Zo dodatkowo moe wzmaga
podanie. Bo przecie jeli kto nie ma tego, czego chce, i nie
moe tego pozyska, to zaczyna si zoci, wkurza. A zo jest
kuszca, bo kryje w sobie si. W kulturze patriarchalnej zo nie
jest traktowana jako cie, tylko jako zasb. W kocu na mczyzn,
ktry klnie, nie zawsze patrzy si w kategoriach: On ma problemy!. W takich kulturach s mu raczej przypisywane mskie
cechy. Co wicej, mczyzn, ktry nie potrafi generowa zoci,
czsto posdza si o zbytni delikatno i na tej podstawie ocenia
jego rzekom orientacj seksualn.
Rozwizaniem tego stanu jest racjonalizacja swoich potrzeb
i pogodzenie si z sytuacj. A racjonalizacja w tym wypadku polega na tym, by uzna, co Ci jest naprawd potrzebne, a co nie.
Pogodzi si z faktem, e nie masz na co wpywu. W tym momencie koczy si bowiem zo po prostu nie moesz czego
zmieni, a zatem powd do zoci ustaje. Wymaga to rezygnacji
z wasnej siy, a jeli to Ci si uda zrobi, to bdziesz wiadkiem
tego, jak rodzi si w Tobie pokora. Wyobra sobie, e idziesz ulic i potykasz si o krawnik agresja w tej sytuacji polega na

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

171

przeklciu: O, ten cholerny krawnik, pogodzenie za to prosta,

oczywista konstatacja: O, wywrciem si!. W pierwszym przypadku budujesz w sobie narastajce negatywne emocje, w drugim
za godzisz si z zaistnia sytuacj, a wic pozbywasz si negatywnych emocji, co pozwala Ci szybciej si podnie i pj dalej.

Pycha
To zdecydowanie najwikszy demon. Taki z uniesion do gry
gow i yczeniem podziwu wyraonym na twarzy. Pycha nie jest
problemem ludzi, ktrzy nie osignli sukcesu. To raczej problem
tych, ktrzy ju wiedz, e s lepsi, ale tej swojej lepszoci nie
wykorzystuj do pomagania innym, wic nie maj misji. Pycha
pojawia si w momencie, w ktrym masz ju okrelone rezultaty,
wiesz, e co ju potrafisz. Wtedy pojawia si ego, ktre wyapuje
te osignicia i podpowiada Ci, e jeste lepszy. Ty za wiesz, e
jeste lepszy, ale sobie z tym jeszcze nie radzisz i nie wiesz, w jaki
sposb tym kierowa. To doprowadza do nastpujcych efektw:
ten stan naley utrzyma, wic automatycznie zaczynasz si otacza ludmi, ktrzy s gorsi, bo tylko wtedy Ty bdziesz mg by
lepszy w sposb niezagroony. To oczywicie ma swoj potn
wad, bo przy takich ludziach nie uroniesz. Bdziesz przy nich
byszcza, bdziesz przy nich gwiazdorem, ale ich obecno
w Twoim yciu nie spowoduje, e bdziesz mg si rozwija.
Bd Ci oklaskiwa, ale nie popchn Ci do przodu. Nie ma
moliwoci, by od nich otrzyma szczer informacj zwrotn.
Tak, z ktrej si dowiesz, co zrobie le, by mg to poprawi.
Przy nich nie ma krytyki, wszystko, co robisz, jest godne poklasku,
a zatem ustaje moliwo jakiegokolwiek rozwoju. Jeli otaczasz si
sabszymi od siebie, to tak naprawd realizujesz tylko jeden cel:
wypromowa samego siebie. To kolejna mantra: Patrzcie, jaki jestem genialny!, za pomoc ktrej moesz jedynie sta w miejscu,
bo nie daje Ci ona moliwoci posunicia si do przodu. Pycha

Kopia dla Superman

172

SUCCESS AND CHANGE

pojawia si zawsze jako element sukcesu. Mao kto, kto osign

sukces, nie odczuwa korccej przyjemnoci, ktr daje pycha.
Problem jednak w tym, jak z tym cieniem sukcesu bdziesz sobie w stanie poradzi. Pycha jest przecie negatywn stron dumy, ta za jest konsekwencj tego, e udao Ci si pokona jak
sabo. A zatem si rzeczy pycha bdzie si pojawiaa zawsze
jako cie. Pycha jest najtrudniejsza do kontrolowania, poniewa
towarzyszy tylko silnym osobowociom.
W efekcie pychy ujawniaj si za fanatyzm naladowcw,
utrata partnerstwa, klakieryzm, arogancja, negacja i narcyzm.
Sytuacja, w ktrej kto kocha samego siebie bardziej ni ycie.
To stan, w ktrym ludzie nie chc widzie wiata chc natomiast widzie siebie jako wiat. Rozwizaniem dla pychy jest suenie czemu wikszemu ni sobie samemu i podniesienie poprzeczki przy wyznaczaniu celw. Znajd kogo, przy kim jeste
gupszy, a z mistrza znw staniesz si uczniem. Ludzie boj si
pychy i ze wzgldu na ni rezygnuj z sukcesu, bo wiedz, e wanie z pych nie mog sobie poradzi. Bardziej ni jakikolwiek
problem przeraa ich moc i to, co si z nimi stanie, gdy j ujrz.
Istot jednak nie jest rezygnacja z sukcesu, ale zaakceptowanie
prostego faktu, e jednym z jego cieni jest wanie pycha. Pojawi
si prdzej czy pniej, i to nie w tym tkwi problem, ale w tym,
jak sobie z ni poradzisz. Wikszo ludzi boi si na przykad
duych pienidzy. Nie tego, by je mie, ale tego, e po ich pozyskaniu woda sodowa uderzy im do gowy, e nie bd w stanie
sobie z takimi pienidzmi poradzi. Pracujc z ludmi naprawd
bogatymi, nauczyem si, e oni maj inn mentalno. Po prostu myl inaczej. Inaczej podchodz do zarabiania i posiadania
pienidzy. W pewnym bowiem momencie rozwoju i osigania
sukcesu ilo posiadanych pienidzy przestaje mie znaczenie.
Ludzie bogaci winkorporowali to, e zarabianie pienidzy jest
moliwe na dowolnym poziomie i jest zalene tylko i wycznie

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

173

od nich. Stanowi cz wikszego procesu. Dlatego wrd bogatych ludzi moesz spotka takich, ktrzy raz byli na grze, raz na
dole, a i tak udao im si znowu na tej grze pojawi. Co wicej,
nie targaj nimi adne wtpliwoci, e mona tego dokona, bo
na przykad wychodzenie z bankructwa jest czci tego samego
procesu. Nie zadaj sobie pytania, czy s w stanie zarobi due
pienidze w kadej sytuacji, bo to dla nich oczywiste. Na tym
poziomie zarabianie duych pienidzy staje si naturaln czci ludzkiej egzystencji. Chcesz urosn? Zadawaj si z ludmi
mdrzejszymi od siebie. Bo samo to, by by przez nich rozumianym, wymusi na Tobie zmian. Wymusi na Tobie rozpoczcie
takiego procesu mylowego, takiego nastawienia do wiata i swoich w tym wiecie moliwoci, ktre popchn Ci do przodu. To
tam wanie bdziesz mg si czego nauczy i urosn. Problemem nie jest pojawienie si pychy bd te obawa przed tak
sytuacj, ale to, w jaki sposb sobie bdziesz dawa z tym rad.
Wzrost zawsze nastpuje dziki rodowisku, dziki otaczaniu si
odpowiednimi osobami. Niestety u nas, w Polsce, poradzenie sobie z pych poprzez wykorzystanie zasobw, jakie daje jej jasna
strona, czyli duma, jest utrudnione. U nas przecie wci pokutuje przekonanie, e chwalenie si jest rzecz nagann. To u nas
pitnuje si wszystkich tych, ktrzy eksponuj swj sukces. Nazywamy ich samochwaami, lanserami. Samo za sowo afiszowa
ma u nas pejoratywn konotacj. Wci yjemy w systemie dawnej,
zdezaktualizowanej mentalnoci. To w jej efekcie dobrze wyedukowany Polak jedzie do Londynu zmywa talerze, zamiast siga
wyej. A robi tak tylko dlatego, e jego komunikowanie si blokuje
wstyd, czy przez przypadek nie uy nieodpowiedniego angielskiego
czasu. Tamsi w sobie zarwno pych, jak i dum, a to powoduje,
e nie jest w stanie kontaktowa si z ludmi, dziki ktrym mgby
rzeczywicie odnie sukces. Przecie jak im powie: Wstydz si
z tob pogada, to od razu stawia si na przegranej pozycji.

Kopia dla Superman

174

SUCCESS AND CHANGE

Akceptacja
To pierwsza z transcendentnych energii. Przekonanie w akceptacji mwi Ci, e jest dokadnie tak, jak by powinno. Nie jest ani
dobrze, ani te le. Celem akceptacji jest obserwowanie zarwno
siebie, jak i tego, co si wok Ciebie dzieje. W efekcie pojawiaj
si uczucia zapocztkowujce efektywno, obecno, adaptacyjno. Pojawia si amoralno, czyli system, w ktrym zaczynasz
rozumie, e nie ma podziau wiata na dobry i zy. Rzeczy po prostu si wydarzaj, a Ty w aden sposb ich nie oceniasz. Zamiast
tego jedynie opisujesz fakty. To najbardziej racjonalna energia,
ktra pozwala spojrze bezstronnie na wszystko, co si wok Ciebie dzieje. Akceptacja jednak nie polega na pasywnoci. Wojownik
aikido akceptuje atak, ale to nie znaczy, e ten atak w prosty sposb odpiera. On przesuwa energi ataku tak, by nie wyrzdzia mu
szkody. Wykorzystuje si przeciwnika. Staje si w ten sposb
przyczyn zjawisk, a nie ich skutkiem. Podobne zaoenia ma
kabaa, ktra mwi: Nigdy nie bd skutkiem dziaania wiata,
sta si tych dziaa przyczyn!. Oczywicie akceptacja ma rwnie swoje cienie. Jednym z nich moe by pasywno, czyli brak
aktywnoci, niemono stwarzania wiata, a jedynie stanie z jego boku. To sytuacja, w ktrej wojownik aikido widzi atakujcego
noem przeciwnika i nic nie robi. Wwczas oczywicie ginie.
W momencie gdy pojawia si akceptacja, zyskujesz moliwo
korzystania z wszystkiego, co si wydarzyo. Skoro si wywrcie,
to zastanw si, jak moesz z tego skorzysta. Skoro stracie prac,
to zastanw si, jak moe Ci to przynie korzy i jakie nowe moliwoci si dziki temu przed Tob otwieraj. Skoro zostawia Ci ona, to co teraz moesz z tym zrobi? Pojawia si
moliwo bycia elastycznym, czyli kim takim, kto byskawicznie
dostrzega zasb tam, gdzie inni widz strat. Akceptacja prawdziwa akceptacja radzi sobie z blem po utracie bliskiej osoby.

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

175

Bo prawdziwie silny jest ten, ktry radzi sobie z posiadanym

lkiem, a nie ten, ktry lkw nie odczuwa. Ten drugi bowiem
jedynie ucieka przed lkami, a to nie dodaje mu siy, ale wrcz
odwrotnie.

Elastyczno
Elastyczno jest potn energi. Wiele bada wskazuje, e to
jedna z najwaniejszych umiejtnoci przyszoci. To umiejtno
byskawicznego dostosowywania si do zmieniajcych si warunkw. W dobie internetu i niesamowitego rozwoju cywilizacji staje
si ona kluczowa. W akceptacji pojawia si rwnie przekonanie,
e wszystko jest okazj. A dziki temu przekonaniu ludzie w sposb efektywniejszy generuj dobra, pomnaaj zyski i osigaj
sukces. Pojawiaj si niesamowite efekty: wiedza, edukacja, zrozumienie oraz sprawczo. A to dlatego, e w stanie akceptacji
permanentnie wycigasz wnioski, stale si uczysz, wci budujesz
nowe modele. Cieniem elastycznoci jest to, e mona pozosta
we wasnej gowie, wic zamiast czu, staniesz si robotem oferujcym wyciganie wnioskw. Tymczasem ten kto akurat potrzebuje wspczucia, a nie wnioskowania o nauce na przyszo.
Elastyczno generuje cie braku empatii. A wwczas bardzo blisko do moliwoci zranienia kogo.
Jeli jednak poradzisz sobie z cieniem i zaczniesz czerpa z elastycznoci, to chwila, w ktrej zrozumiesz, e wszystko jest okazj,
to moment, w ktrym naprawd zaczniesz dziaa i zmienia swoje
ycie, w ktrym po raz pierwszy wemiesz odpowiedzialno za
siebie w swoje rce. Celem elastycznoci jest pomnaa i generowa. Tutaj pojawia si mylenie inwestycyjne, bo wszystko staje
si moliwoci. Na tym poziomie, jeli posiadasz sto zotych, nie
postrzegasz ich w kategoriach Mam sto zotych, tylko w kategoriach Jak mog pomnoy to, co mam?. Wwczas bowiem

Kopia dla Superman

176

SUCCESS AND CHANGE

wszystko staje si moliwoci do tego, eby mie wicej. Elastyczno jest cech najbardziej dojrzaych umysw. Umysy pocztkujce traktuj to, co je spotyka, jak problem, ktry naley rozwiza, za te ju bardziej zaawansowane uznaj to za wyzwanie,
ktremu naley sprosta. Z kolei te na najwyszym stopniu rozwoju i dojrzaoci widz we wszystkim okazj, ktr mona wykorzysta do wasnego rozwoju i wzrostu.

Wdziczno
Moment, w ktrym bierzesz odpowiedzialno za swoje ycie, to
jednoczenie moment, w ktrym pojawia si wdziczno. To przepotna energia. Jest absolutnym i penym poczuciem bezpieczestwa. To umiejtno cieszenia si z tego, co si ma, i zrozumienie,
e wszystko, co si dzieje, jest prezentem od Boga. Jest to w peni
uwiadomiony egocentryzm, w ktrym zdajesz sobie spraw z tego,
e wiat jest permanentnym darem. To stan, w ktrym zaczynasz
kocha wiat i godzi si z karm. To stan, w ktrym za kadym
razem mwisz: O! To jest dokadnie to, czego potrzebowaem.
Zobacz, ile rzeczy z pozoru negatywnych ktre przydarzyy
si w Twoim yciu, to jednoczenie takie, ktre pniej umoliwiy
Ci osignicie czego. Co, co kiedy uznawae za katastrof, ale
dziki czemu Twoje ycie zmieniao si na lepsze. Zobacz, jak
wielki mgby si wwczas sta, gdyby ju wtedy by zdolny do
szczerego, wiadomego i rozumnego stwierdzenia: Dzikuj za
to, bo to jest dokadnie to, co w tym momencie ycia byo mi potrzebne, bym mg pniej sta si tym a tym bd dokona takiej
czy innej zmiany!. Istot wdzicznoci jest bowiem zdawanie sobie z tego sprawy w czasie teraniejszym, a nie po jakim czasie.
Skoro prdzej czy pniej bdziesz za to wydarzenie w swoim yciu
wdziczny, to po co czeka? Bd wdziczny od razu, a bdziesz
mniej cierpie. Im bardziej jeste wiadomy, jak ten system dziaa,

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

177

tym bardziej tak naprawd skracasz sobie czas blu pomidzy

momentem negatywnego wydarzenia a przysz konstatacj, e
to wydarzenie do czego Ci byo potrzebne.
Celem wdzicznoci jest nieustanne dzikowanie, a efektem
mio do wiata, pena zgodno z wasn karm i nieustajca
gotowo do penienia misji. Tutaj te pojawia si prawo obfitoci, zgodnie z ktrym wszystkiego jest w wystarczajcej iloci dla
wszystkich. To tutaj jeste wdziczny za to, co ju masz, i prosisz
o wicej, bo masz pene przekonanie, e dbr, ktre oferuje wiat,
wystarczy nie tylko dla Ciebie, ale te dla wszystkich pozostaych.
Zaczynasz y w przewiadczeniu, e wszystko, co si dzieje, jest
potrzebne i dobre. A wtedy rodzi si zupenie nowa jako ycia.
W kocu ilo czasu cierpienia jest wprost proporcjonalna do
dugoci czasu zrozumienia, czemu to, co si wydarzyo, byo Ci
potrzebne. Na tym polega rekonwalescencja. Cierpisz dokadnie
tyle, ile jest Ci potrzebne, by zrozumie, po co Ci byo potrzebne
to, co si wydarzyo. Dopiero pniej pojawiaj si akceptacja i wybaczenie. I wreszcie wdziczno. To mechanizm, dziki ktremu
zaczynasz rozumie, e wszystko, co si do tej pory wydarzyo,
prowadzio Ci do tego wanie momentu, w ktrym jeste. A zatem dzikujesz za to, co si stao. Dzikujesz kademu byemu
partnerowi, ktry Ci porzuci, bo wanie dlatego moesz by
dzisiaj z t, z ktr zwizek daje Ci prawdziw mio i szczcie.
Poczucie prawdziwej wdzicznoci pozwala Ci zrozumie, e
wszystko to, co teraz czujesz jako niedoskona czstk siebie,
staje si jednoczenie powodem do dokonania zmiany. To, e
czujesz, i jeste jeszcze niedoskonay, pozwala Ci si rozwija.
I za to powiniene by wdziczny. Zaczyna si wwczas ycie
w innym wiecie. Odnosisz wraenie, e cay czas jeste pod parasolem ochronnym, ktry daje Ci wdziczno. Pod parasolem
wiadomoci, e jest jakie wysze co, co Ci bezwarunkowo
kocha i otacza opiek. A momenty, w ktrych przydarzaj Ci si

Kopia dla Superman

178

SUCCESS AND CHANGE

rzeczy, ktre nie s dla Ciebie mie, ktre nios ze sob bl, s Ci
potrzebne do tego, by mg wzrasta. Jest wic za co czu wdziczno permanentnie, kadego dnia, o kadej porze i w kadej sytuacji. Takie poczucie to wejcie na wyszy poziom, to egzystowanie na zupenie innych wibracjach. Za zrozumienie zasad
funkcjonowania tych poziomw to przecie wyraz inteligencji
emocjonalnej.

Rado
Wdziczno prowadzi do radoci, a rado jest wehikuem do
cieszenia si. Radoni s ci ludzie, ktrzy s optymistyczni i pokazuj, e ycie jest pikne. Tutaj przekonanie jest bardzo proste.
Mwi ono: Ale jest fajnie!. A radoni ludzie staj si naturalnymi liderami dla pozostaych, gdy w efekcie radoci zaczynasz
przyciga ludzi, bo przy Tobie po prostu czuj si dobrze. Pozytywne osoby zaczynaj bowiem pompowa pozytywn energi
w swoje otoczenie. Stajesz si naturalnym liderem, a wszystko
wok Ciebie dzieje si bezwysikowo i synchronicznie. Moesz
co robi przez wiele godzin na dob i nie czujesz adnego zmczenia, bo to, co robisz, po prostu sprawia Ci rado. Zaczynasz
by w centrum zainteresowania, a ludzie do Ciebie cign. Powstaje wwczas koncept cudu. Zaczynasz dostrzega, e wiat
jest cudem, radoci. Jest form dzielenia si! Twoim udziaem
staje si wwczas dziecicy entuzjazm. Wizjonerzy s wanie na
poziomie radoci. Oni permanentnie generuj i pokazuj pikno
wiata. Staj si gbokimi inspiratorami, powoduj, e ludzie
wsplnie przeywaj wiat, s w nim zawsze obecni. Niestety,
cieniem radoci jest przyciganie wampirw energetycznych
ludzi, ktrzy lgn do uradowanego osobnika jak pszczoy do miodu
jedynie po to, by pozbawi go tej radosnej energii. Zwr uwag,
e im wicej pienidzy zarabiasz, tym wicej wok Ciebie ludzi,
ktrzy albo chc te pienidze od Ciebie poyczy, albo te uwa-

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

179

aj, e im one si rwnie nale. Pojawienie si w Twoim yciu

ludzi atakujcych Ci negatywnymi emocjami to rwnie cie tego,
czym si zajmujesz. Prawnik przyciga ludzi majcych problemy
prawne, inynier techniczne, a psycholog psychiczne. Zasobem radoci jest brak separacji i identyfikacji. Ludzie si po prostu
ciesz tym, co jest, i nie dziel swojego ja na zawieszone w przyszoci czy przeszoci. Dziaaj zawsze w tu i teraz. S po prostu doskonale spontaniczni. Co wicej, sama rado z tego, co si
ma, powoduje, e adne podanie nie moe si pojawi. Bo podanie z samej definicji niesie oczekiwanie osignicia czy te
pozyskania czego, czego si jeszcze nie ma. Kiedy za cieszy Ci
to, co masz, automatycznie jakiekolwiek podanie przestaje mie
nad Tob wadz. Rado pozwala dostrzega i pokazywa innym
pikno wiata. Pozwala na nieskoczone inspirowanie tym piknem innych i skanianie ich do wsplnego przeywania.
Wedug psychologw istniej trzy elementy szczcia. Pierwszym z nich jest kompetencja. Na przykad jeli stworzysz takie
warunki dzieciom, w ktrych bd one mogy demonstrowa swoj
kompetencj, to bd si lepiej rozwijay intelektualnie. A teraz
w powyszym zdaniu zastp sowo dzieci sowem pracownicy,
by zacz tworzy kultur edukacyjn dla swojego zespou. Z tego
wynika prosty przekaz: zadbaj o to, by Twoi ludzie mogli robi
rzeczy, w ktrych uwolni swj potencja. Pamitaj jednak, e jeli
pozwolisz, eby mechanik samochodowy przygotowa wystawn
kolacj, to najprawdopodobniej nikt si nie naje. Drugim elementem skadajcym si na szczcie jest autonomia, a zatem stworzenie takich warunkw, ktre pozwol ludziom na samodzielno.
Trzeci element to wizi midzyludzkie te prawdziwe, oparte
na otwartoci, bez zakadania masek. Wystarczy, e w Twoim yciu pojawi si jedna osoba, przy ktrej nie musisz gra, przy ktrej
bdziesz mg by cakowicie sob, by jako Twojego ycia zmienia si nie do poznania.

Kopia dla Superman

180

SUCCESS AND CHANGE

Mio
Rado prowadzi do mioci. Mio za generuje w ciele otwarto. Pojawia si skupione, spokojne i obecne spojrzenie. Za nim
poda przekonanie: Jestem mioci! i wanie w taki sposb mona zdefiniowa prawdziwe szczcie. To emanacja mioci polegajca na poczuciu, e wszyscy jestemy mioci. To staje
si przekonaniem, e jeste t wibracj, ktr wanie odczuwasz.
Daje to przeogromne poczucie bezpieczestwa wysyane do ludzi:
Jeste okej taki, jaki jeste. Mio nie chce niczego zmienia,
jest najsilniejsz form potencjalizowania zasobw. Pena akceptacja daje poczucie bezpieczestwa, dziki czemu dana osoba zaczyna rosn w warunkach cakowitego spenienia. Mio, idc
za sowami Ericha Fromma z O sztuce mioci, nie jest skierowana do kogo (ani do czego), ale jest stanem, ktrym emanujesz
w kadym miejscu, w jakim si znajdujesz. Za to poziom wykonania tej mioci, czyli kochanie poziom operacyjny jest
inny. Inaczej kocha si partnera (poziomem operacyjnym bdzie
tu m.in. seks), inaczej mae dziecko (przytulanie), inaczej ulubione
jedzenie (zachwyt). Jednak tre pozostaje zawsze ta sama. Mio
si rwnie nie zaczyna ani nie koczy jest obecnym stanem,
w ktrym w kadej chwili moemy si znale. Co kochasz propos
tej sytuacji, w ktrej si znajdujesz? Ja kocham to pisa. Kocham
myle, e te sowa maj gbszy sens i Ci zainspiruj. Mio
dotyka szczcia i je daje. W jej efekcie stajesz si prawdziwie
dobry i pomocny. Zaczynasz pomaga innym, przebacza i odczuwa absolutne szczcie. W mioci pojawiaj si takie zachowania jak odywianie w znaczeniu, w ktrym fakt przebywania
z Tob pogronym w mioci stanowi dla innych osb odywk
energetyczn. Przy Tobie ludziom zaczyna si zmienia nastrj,
czuj si wzmocnieni, lepsi i peniejsi. Jednak i mio ma swj
cie to lepota, czyli to, co zawarte jest w starym powiedzeniu:

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

181

Serce nie suga!. Pogrony w mioci nie widzisz wszystkiego.

To sytuacja, w ktrej matka seryjnego mordercy nie daje wiary
w to, e jej syn mgby dokona zbrodni. Wypiera to i zastpuje
przekonaniem: To na pewno nie on, to kto go do tego zmusi!.
To sytuacja, w ktrej kto zalepiony mioci nie chce zobaczy
rzeczywistoci. A wtedy atwo o zawd.

Spokj
W efekcie prawdziwej, gbokiej mioci pojawia si spokj. Ciao
w spokoju jest otwarte i skupione. Przekonanie mwi, e wszystko
pynie, a skoro tak jest, to nie przywizujesz si do niczego. Zaczynasz zdawa sobie spraw z tego, e w jednej chwili co masz,
podczas gdy w innej ju tego czego moesz nie mie. Tutaj pojawia si element kreacji. To na tym poziomie dziaaj najwybitniejsze jednostki, ktre stwarzaj wiat. Celem spokoju jest prowadzenie, przywdztwo, pociganie innych za sob. W efekcie
za pojawiaj si transcendencja, samorealizacja, aczasowo
i aprzestrzenno. Pojawia si mwienie swoim gosem znika
wdrukowany gos rodzicw i spoeczestwa, a zaczynasz dobywa
wasnego wewntrznego gosu. W innym modelu (czakr) jest to
otwarcie garda. Aczasowo za oznacza, e przestaje istnie
koncept czasu jako taki. Zaczynasz traktowa swoje ycie jak
przepywajcy przed oczami film kiedy podejdzie do Ciebie
kto z noem, nie mwisz: To koniec, mwisz: O, przygoda pod
tytuem Jan Kowalski wanie si koczy. Twoje ego bowiem zaczyna by czym kompletnie odseparowanym od Ciebie. To ono
dziaa w koncepcjach czasu, Ty nie i wyranie dostrzegasz t
rnic. To bliskie dowiadczeniu, ktre pewnie nieraz przeywae. To te momenty, w ktrych patrzye na swoje ycie z boku,
co wydawao Ci si kompletnie surrealistyczne. Pewnie nieraz
czue si jak aktor obsadzony w filmie zwanym yciem, ktrego

Kopia dla Superman

182

SUCCESS AND CHANGE

rol i zachowania na scenie obserwowae z pewnego dystansu.

Poziom spokoju to model, w ktrym permanentnie ogldasz si
w taki sposb. To te mniej wicej tak, jakby przydarzy Ci si
jaki wypadek, a Ty zdaby sobie spraw, e Twoja osobowo nie
bierze na siebie blu, e to boli Twoje ciao, a nie Ciebie. Co wicej Ty jeste w stanie obserwowa ten mechanizm zupenie
z boku. Przygldasz si temu i moesz odseparowa bl od swojej
osobowoci, pozostawiajc go jedynie w Twoim ciele. Jeli kiedy
przeye na przykad wypadek samochodowy, to moge dowiadczy podobnego uczucia. Zauwaye, e s takie momenty, podczas ktrych wiat wydaje si zwalnia? To Twj mzg wszed
w inn czstotliwo std zmiana postrzegania. Kiedy pracowaem ze sportowcami, bardzo korcio mnie, by odkry, co si
dzieje w ich umysach, kiedy pokonuj samych siebie. Kiedy pokonuj kolejne rekordy, osigaj yciowe wyniki, w czasie gdy dokonuj niemoliwego. Okazao si, e w tych ekstremalnych stanach wykazuj pewne wsplne cechy. Ot dowiedziaem si na
przykad, e w trakcie osigania swoich maksymalnych moliwoci aden z nich nie myla! Podczas kadego pobijanego rekordu sportowcy po prostu wyczaj mylenie. Nie zastanawiaj si
nad bitym rekordem i swoimi moliwociami w tym momencie,
tylko po prostu bij rekord. A bij rekordy w stanie flow, w stanie niemylenia. W stanie, w ktrym rzeczy wydarzaj si same,
a rzeczywisto pynie niejako bez naszego udziau. Warto z tych
sportowych dowiadcze wycign wniosek, ktrym moemy si
kierowa we wasnym yciu i przy osiganiu wasnych sukcesw.
Bo kiedy mylisz, to zastanawiasz si, analizujesz, wartociujesz
i oceniasz. Badani przeze mnie sportowcy nigdy nie analizowali.
Byli w peni obecni, kiedy pokonywali kolejne wyzwania. Nigdy
nie podchodzili do bicia rekordu z punktu widzenia: Ja id tam,
eby by najlepszy!. Podchodzili do tego, jakby mieli dokona
jakiego odkrycia. Odkry swoje nowe maksymalne moliwoci!

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

183

Z poziomem spokoju wie si jeszcze akoncentracyjno. Jeli

co mwisz, to zaczynasz postrzega ten stan w kategoriach:
Jestem mwiony, zakadajc, e przemawia przez Ciebie co
wikszego ni Ty sam. To stan, w ktrym poddajesz si kanalizowaniu, pozwalajc, by Twoimi dziaaniami kieroway wysze
siy. Tak wanie to przebiega w stanie flow i to z tego wzgldu tak
czsto mwi si o tym stanie, e rzeczy si w nim same dziej.
To tak, jakby przesta by sprawc dziaa, a jedynie ich wykonawc. To moment, w ktrym pozwalasz, by rzeczy wydarzay si,
pync przez Ciebie, a Ty stajesz si jedynie rodzajem kanau, przez
ktry przechodz. Nie identyfikujesz si z tym, ktry podejmuje
dziaania (lub jak bymy powiedzieli precyzyjniej przez ktrego dziaania si podejmuj), ale z obserwatorem tych dziaa.
Ludzie funkcjonujcy na tym poziomie maj gbokie poczucie misji. Wiedz, po co yj. yj po to, eby si czemu odda,
i niezalenie od tego, co si dzieje, maj taki fundament swojej
wasnej misji, e zawsze wiedz, co maj robi. Nawet jak przydarzy im si zboczy ze cieki, to i tak szybko wracaj na swj
trakt. Za tym id konkretne zachowania: tworzenie arcydzie,
cudotwrstwo. Dzieje si tak dlatego, e stajesz si kreacj sam
w sobie. Nie patrzysz na to, co robi konkurencja, nie zajmujesz
si tym. Jedyne, co Ci interesuje, jest kreacyjno absolutna.
Podczas aktu kreacji materializujesz to, co przechodzi przez Ciebie w akcie kanalizacji. Przemawia przez Ciebie Twoje wysze ja.
Ludzie w tym stanie rozumiej swoje przeznaczenie, yj w penej zgodnoci z karm. Staj si oryginaami. S podczeni do
czego wikszego i w tym stanie zaczyna ich obowizywa myl:
Ja daj wyraz czemu wikszemu. W tym stanie zaczynasz kanalizowa informacje wyszego poziomu. Innymi sowy, w peni
wwczas rozumiesz schemat: Jestem narzdziem w rkach
Pana!. To poziom, na ktrym uzyskujesz wiadomo, e pracujesz dla osignicia wyszego celu. Taka wiadomo prowadzi

Kopia dla Superman

184

SUCCESS AND CHANGE

do zrozumienia, czym w istocie jest suba. Patrzysz na swoje ycie w kategoriach zadania, ktre zostao zlecone Ci do wykonania.
Jeli jeste w podry, to nie mwisz sobie: Fajnie jest tam pojecha, ale zadajesz sobie pytanie Panie, po co mnie tam wysyasz,
jakie zadanie mam tam do wykonania, jaka czeka mnie misja?.
Niestety, na poziomie spokoju podobnie jak na kadym innym pojawia si rwnie cie. Tym razem jest to oderwanie od
spoeczestwa. To stan, w ktrym i owszem yjesz w niesamowitym wiecie, ale ludzie ju nie potrafi si z Tob dogada,
bo fruwasz w tak wysokich przestworzach, e s one dostpne ju
tylko dla Ciebie.

Owiecenie
To stan, w ktrym ciao nie ma umysowej reprezentacji jest
jedynie rodkiem do osignicia celu. W modelach buddyjskich
znajdziesz dwa rodzaje: satori i samadhi. To sytuacja, w ktrej
nie istnieje czas, a Ty jeste jedynie obserwatorem. Obserwujesz
siebie i masz wraenie, e widzisz wszystko, bdc jednoczenie
w perfekcyjnym miejscu i perfekcyjnym czasie. Czujesz, e nie
musisz robi nic innego ni to, co robisz, poniewa to, co robisz,
jest perfekcyjne. Za kadym razem czujesz perfekcyjny sens dziaania, bez potrzeby planowania tych dziaa. A wszystko, co si
dzieje, wydarza si bez najmniejszego wysiku. Rzeczywisto staje
si w peni dostpna, wszystko zwalnia i masz wraenie, e patrzysz
na wiat przez swoje oczy, jednoczenie nie bdc ju swoimi
oczami. Pojawia si wtedy przekonanie Jestem sam wiadomoci. Celem staje si prowadzenie innych, realizacja misji,
ycie samo w sobie. To poziom gbokich przywdcw duchowych, bo na tym poziomie odkrywaj w sobie moc prowadzenia
innych i bywa, e pac za to wasn mierci. Kiedy przyjrzysz
si najwikszym przywdcom duchowym, to szybko spostrzeesz,

Kopia dla Superman

Inteligencja emocjonalna

185

e wikszo z nich jest, niestety, zabijana. Niezalenie do tego

wci si pojawiaj, bo ich celem jest inspirowanie i prowadzenie
ludzkoci. To tutaj w zachowaniach pojawiaj si bycie obecnym, flow i inspirowanie.
Powysze modele powinny si sta Twoj inspiracj i jednoczenie pozwoli Ci na dokonanie zmiany. To, co z nich wemiesz, pozostanie Twoje i moe Ci znacznie uatwi drog do
osignicia sukcesu. Co wicej, jeli zapoznasz si z tymi modelami, moesz sam zdecydowa, w jakiej yciowej sytuacji si znajdujesz i z jakiego modelu chcesz skorzysta. Wystarczy prosty
przykad, by uzmysowi sobie, jakie emocje mog Tob wada
w danej sytuacji. Wemy dla przykadu scenk, w ktrej potykasz
si o krawnik na ulicy. W modelu wstydu Twoja reakcja to: Ale
jestem gupi!. Poczucie winy podpowie Ci: Jestem gupi, le
zrobiem, zawsze si potykam, nie powinienem by tego robi!.
Na poziomie apatii powiesz: Zawsze si bd wywala!. Lk
podpowie Ci: Na pewno co si w rodku popsuo, cho jeszcze
tego nie czuj. W modelu smutku powiesz: Gdybym tylko wtedy
wybra inn drog, to nie wywalibym si!. Podanie kae Ci
powiedzie: Gdybym tylko lepiej mg chodzi, to mgbym pokonywa takie przeszkody, spektakularnie podnoszc nog!.
W modelu zoci zaklniesz: Znowu ten cholerny chodnik, o mao
co nie zama mi nogi!. Na poziomie pychy rzucisz: Nikt tak zjawiskowo si nie wywali jak ja! Kiedy spadaem, widziaem, e wiat
zamar!. Tymczasem akceptacja powie: Wywrciem si!, po
czym pjdziesz dalej, nie zwracajc uwagi na to wydarzenie.
W modelu elastycznoci zaczniesz si zastanawia: Hm kto
tutaj umieci chodnik i zrobi to troch krzywo. Sprbuj go
poprawi, eby inni si nie wywalili. A moe warto rozway zaoenie firmy specjalizujcej si w poprawianiu chodnikw?.
Na poziomie wdzicznoci powiesz: Panie, dzikuj ci za to, e
uratowae mnie przed czym, o czym nawet nie wiem. Bo by

Kopia dla Superman

186

SUCCESS AND CHANGE

moe, gdyby nie to potknicie, poszedbym szybciej dalej, a tam

przejechaby mnie samochd! A tak jedynie straciem trzy sekundy, ale one by moe uratoway mi ycie!. Model radoci podpowie Ci zachwyt: Ale si fantastycznie wywaliem!. W mioci
pewnie tylko si umiechniesz. Na poziomie spokoju dostrzeesz, e krawnik nie jest li tylko krawnikiem: To nowe niezwyke doznanie, z ktrym pewnie co mgbym uczyni!. A na
poziomie owiecenia zrozumiesz, e nie wiesz.

Kopia dla Superman

5
Modelowanie

Kopia dla Superman

188

Kopia dla Superman

SUCCESS AND CHANGE

Modelowanie

189

Wyobra sobie sytuacj, w ktrej moesz si nauczy kadej umiejtnoci, jaka istnieje na wiecie. Znajdujesz sobie nauczyciela, ktry to potrafi, zaczynasz zadawa mu odpowiednie pytania i budujesz model jego umiejtnoci, ktry potem suy Tobie i innym.
Jak to brzmi? Uwiadomienie sobie, e kada umiejtno jest dostpna dla kadego jest zmian paradygmatu talentu w dyscyplin i daje dostp do nieskoczonych zasobw inteligencji tego
wiata. Zacznijmy od pocztku.
Kada umiejtno istniejca na wiecie jest wyuczalna. Nie ma
czego takiego jak genetyczne predyspozycje do pywania albo do
mwienia w jzyku obcym czy gotowania. Geny decyduj wprawdzie o Twoim wzrocie, a wiemy przecie, jak istotn rol peni on
w koszykwce, jednak ten twardy (obiektywny) czynnik nie ma nic
wsplnego z sam umiejtnoci grania. W kocu nie wszyscy
wysocy potrafi gra w kosza, a wielu relatywnie niskich osigao
w tym zakresie mistrzostwo (np. Allen Iverson). A zatem nauczy
si moesz wszystkiego.
Poza tym kada umiejtno jest skalowalna. Oznacza to, e
zawsze moesz by lepszy i nigdy nie osigniesz poziomu absolutnego nauczenia si. Im wicej bdziesz wiczy, tym lepszy
si staniesz. Przechodzisz z poziomu wasnego podwrka na poziom lokalny, potem wojewdzki, krajowy, nastpnie regionalny,
a w kocu na poziom wiatowy i najwysz pk. Na tym etapie
takiej umiejtnoci powicasz ju cae swoje ycie.
Pamitaj, e kada umiejtno jest niewiadoma innymi
sowy, nie mylisz o niej, gdy j wykonujesz. Jedzisz samochodem i nie mylisz, tylko automatycznie reagujesz. Tak samo jest
z mwieniem po polsku czy z jedzeniem, cho kiedy bye niemowlciem, to nie miae pojcia, jak je. Wszystko wic, czego
si uczysz, na samym kocu bdzie ju ucielenione i znajdzie si
poza Twoj wiadom kontrol. Tym samym umiejtnoci s te
organiczne, w przeciwiestwie do myli, ktre s intelektualne.

Kopia dla Superman

190

SUCCESS AND CHANGE

Ale to dopiero myl wchodzca w misie tworzy intuicj (znw

Erich Fromm), ktra per se jest niewiadoma.
Kada umiejtno skada si z dwch czynnikw: mikkiego
i twardego, ktre musz by ustawione w odpowiedniej kolejnoci.
Czynnik mikki to przekonania na temat siebie i kontekstu samej
umiejtnoci, a czynniki twarde to okrelone zachowania powtarzane celowo w danym kontekcie. Takim zachowaniem moe
by na przykad poruszanie rkoma. Poza kontekstem basenu
nie jest to jeszcze pywanie. Te ruchy musz bra pod uwag
rodowisko, czyli wod. Bez niej nie wiemy, z jak si i czstotliwoci wykonywa ruchy. Oczywicie aby wej do basenu, trzeba
tego chcie a to ju element mikki motywacji. Trzeba te to
lubi. I mie przekonanie o wasnych zdolnociach. Jak widzisz,
jedno bez drugiego nie istnieje i dopiero odpowiedni umys z odpowiednim ciaem s w stanie da wynik, ktrego szukamy.
Kada umiejtno musi by osadzona w kontekcie miejsca
i ludzi. To, co dziaa w jednym miejscu (machanie rkoma w basenie), jest dysfunkcjonalne w drugim (machanie rkoma w kociele).
Kada umiejtno wie si te z obecnoci innych ludzi o ile
medytuje si zwykle samemu, o tyle granie w pik wymaga ju mylenia kolektywnego, czyli innej inteligencji.
Gdy mylisz o tym, czego chcesz si nauczy, zacznij od zdefiniowania mikkiego elementu (co to znaczy dla Ciebie pywa,
sprzedawa, mwi po angielsku?) i zapisania go, co pozwoli Ci
wyznaczy ramy dziaania Twojego mzgu. Nastpnie znajd motywacj (po co chcesz to robi i dlaczego?). Okrel te miejsce
i ludzi, przy ktrych bdziesz z tego korzysta. Wszystko pisemnie
i konkretnie, bo to uprawdopodabnia efektywno. Kolejnym
krokiem jest znalezienie waciwego modela, czyli osoby, ktra
potrafi robi to, czego chcesz si nauczy. Nie musi tego robi
aktualnie, ale musiaa to robi wczeniej. Ta osoba zjada zby na
tej dyscyplinie, co pozwoli zaoszczdzi Ci problemw i bdw,

Kopia dla Superman

Modelowanie

191

jakie musiaby popeni, gdyby chcia to robi sam. Model musi

mie dowd na to, e potrafi to robi. To znaczy, e po wynikach
rozpoznasz, i faktycznie ma osignicia, zobaczysz go (lub j)
w akcji, a take owoce pracy. Tytuy i marketing s wane, ale
nie najwaniejsze sam fakt skoczenia przez kogo szkoy absolutnie nie oznacza, e kto co potrafi, tak samo jak tego nie
wyklucza. Id za maksym: po wynikach ich poznacie. Umiejtno znajdywania waciwych mentorw jest w yciu bardzo
istotna. Koniecznie oddziel umiejtnoci tych ludzi od kontekstu,
etyki i osobowoci. Moe si zdarzy, e znajdziesz wietnie zarzdzajc rodzin matk, ale nie dostrzeesz, e jest rewelacyjn
kandydatk na menederk w firmie. Pamitaj, e mzg nie uzalenia si od kontekstu, bo umiejtno sama w sobie jest organiczna oznacza, e jeli umiesz pywa, to nie tylko w Lublinie,
ale te w Koszalinie, i jedynie myl (czynnik mikki) moe Ci przeszkodzi w dostpie do zasobw. Mzg robi co, co nazywa si
mapping across jeli zna ruchy, to bieganie, gonienie, uciekanie,
poruszanie si w basenie, udawanie podczas siedzenia na krzele,
e si rusza nogami, jest tym samym. Wielu ludzi ma niesamowite
umiejtnoci, ale nie potrafi z braku wiedzy, ktr teraz
zdobywasz przenosi ich midzy kontekstami, a wic aplikowa
wszdzie. Krtko mwic, umiej, ale nie stosuj tych umiejtnoci. Pamitaj rwnie, by oddzieli modela od etyki. Niektrzy
ludzie dziaaj le, maj ze intencje, cho by moe s niewiadomi krzywdy, jak wyrzdzaj, ale za to maj niesamowite umiejtnoci. A te zawsze s amoralne nie s ani ze, ani dobre. Modelujc, nigdy nie modeluj osobowoci, ale sam umiejtno.
Machanie noem moe zabija albo cieszy publik w cyrku
wic oddziel modela od tego, co potrafi. Podobnie jest w trzecim po
kontekcie i moralnoci przypadku, jakim jest osobowo. Moe
spotkasz kogo, kto jest wredny, smtny, nudny, chamski itd. i osobowociowo bdzie nie do ycia, ale za to jego umiejtnoci bd

Kopia dla Superman

192

SUCCESS AND CHANGE

spektakularne. Wejd do jego gowy z jednym celem wzicia tego,

co potrafi. Porzu kontekst, etyk, porzu jego osobowo. Potem
Ty zdecydujesz, gdzie z tego korzysta, z jak moralnoci i jak
wasn osobowoci bdziesz tym zarzdza.
Modele wystpuj w rnych rolach: nauczyciel daje wiedz,
trener umiejtnoci, coach odkrywa potencja, mentor inspiruje, konsultant daje rozwizania, terapeuta diagnozuje. Nie id
do tego ostatniego po rozwizania, on nie jest od tego. Dentysta
nie sprawdza koca, tak samo jak coach nie musi zna treci
problemu, ale wiedzie, jak zadawa pytania. Okrel dobrze, do
kogo z czym idziesz. I pamitaj, e niekoniecznie musisz mie
z modelem do czynienia na ywo, cho jest to najlepsza forma
nauki. rdem informacji s te bowiem filmy, zapiski, rozmowy czy przebywanie w towarzystwie.
Gdy ju znajdziesz modela, przejd do kolejnego kroku, jakim
jest ogldanie go w akcji. Patrz, co robi, suchaj, co mwi, rb to
co on, stajc si fizycznie kopi (np. stj przed telewizorem i wykonuj te same ruchy), i wczuwaj si w emocje tej osoby. To da Ci
moliwo peniejszej stymulacji mzgu i lepszej nauki. Podstaw
jest efektywne poruszanie si midzy perspektywami i zmysami.
Dlatego obserwuj (wzrok), suchaj (dialogi), wczuwaj si (emocje)
i rb to co model (zachowania). Zwracaj uwag na to, co si powtarza i w jakim kontekcie, na przykad gdy model poznaje nowe
osoby, zawsze si umiecha. Tym samym dostrzeesz nawyki,
a majc do nich dostp, zrozumiesz, na czym ten model zbudowa swj sukces. Zadawaj te poza modelowaniem niewerbalnym pytania: jak robisz to, co robisz? Jakie trzy najwiksze
bdy mona tu popeni? Co jest pierwszym, drugim, trzecim itd.
krokiem? Co mylisz, gdy to robisz? Dlaczego akurat to robisz,
a nie co innego? Bd dociekliwy i we pod uwag, e wikszo
mistrzw nie ma pojcia, jak dosza do mistrzostwa, na pocztku
wic spotkasz si z konfuzj i odpowiedziami w stylu: Nie mam

Kopia dla Superman

Modelowanie

193

pojcia. Suchaj tego, co odpowiadaj, i sprawdzaj, czy zgadza si

z tym, co robi. Jeli nie, zapytaj dlaczego. Na tym etapie konstruujesz zestaw okrelonych strategii i ukadasz je w oparciu o wzorzec
A = B lub A > B, czyli na przykad umiechanie si do nowo poznanej osoby (A) oznacza jej szacunek (B) oraz umiechanie si
do nowo poznanej osoby (A) prowadzi do szybszego zbudowania
relacji (B). Takich wzorcw moesz mie nawet kilkadziesit,
a kady z nich bdziesz potem wiczy ale jeszcze nie teraz.
Na tym etapie bowiem tworzysz model ich, a nie swj. Patrzysz,
co oni robi, a nie zastanawiasz si, czy Ci si to podoba, czy nie.
Obserwujesz bez oceniania, a Twoje osobiste pogldy i oceny s
zupenie zbdne. Jeli model mwi co, co wyda Ci si irracjonalne
(np. e rozmawia z duchami), notujesz to bez uwag. Budujesz model tego, co on robi, a nie tego, co bdziesz robi Ty. Bdem jest
tutaj odrzucanie czsto niewidzialnych strategii, bo na tym etapie
nikt nawet ich autor nie wie, co si za nimi kryje. Wiemy
jednak na pewno, e to dziaa. I dlatego to bierzemy.
Kolejny etap zaczyna si, gdy uznasz, e masz ju wystarczajco duo informacji, by zacz to testowa na sobie. Zaczynasz
teraz przymierza wszystko, o czym mwi model i co zobaczye,
i sprawdza, jak to dziaa w Twoim przypadku. Czy jest funkcjonalne dla Ciebie? Czy te chcesz tak myle? Wprowadzasz do
kadej strategii mikkiej (przekonania) swoj wasn motywacj,
zadajc sobie pytanie: Dlaczego dla mnie jest to prawd?. I znajdujesz trzy dowody z wasnego ycia, e te tak uwaasz. Jeli
model powiedzia Ci, e naley si umiecha, bo w ten sposb
wyraa si szacunek, moesz robi to samo, ale z innego powodu.
Moesz na przykad umiecha si, bo lubisz albo dlatego e jeste sympatyczny. Powd nie ma znaczenia, ale musi by Twj
wasny, bo wtedy dopiero bdziesz zmotywowany. Tak samo jest
z ruchami ciaa wykonujesz je i sprawdzasz w okrelonych
kontekstach, jak Ci pasuj. Zaczynasz si umiecha w pracy

Kopia dla Superman

194

SUCCESS AND CHANGE

i nagle okazuje si, e ludzie reaguj wietnie moesz to zatem

zaakceptowa. Albo w drug stron: patrz na Ciebie dziwnie, bo
wprowadzie zachowanie spoza normy w tej kulturze zespoowej.
Co wtedy robisz? Albo zmieniasz nieco zachowanie, albo w ogle
je porzucasz. Przymierzanie tego garnituru daje Ci moliwo adekwatnego skrojenia go sobie na miar. Teraz Ty jeste autorem,
a nie model z poprzedniego etapu. Sprawdzasz, dodajesz i personalizujesz, odejmujesz i zmieniasz. Tutaj skoczysz z gotowym
dla Ciebie modelem, ktry aby dziaa, musi spenia jedno kryterium: powtarzalnoci. To znaczy, e za kadym razem gdy zrobisz X (umiech), uzyskasz podobn reakcj (sympatia) w kontekcie, w ktrym aplikujesz model. To znaczy, e model dziaa.
Powtarzalno nie jest jednak wystarczajca, jeli chcesz przekaza model dalej. To, e Ty potrafisz co robi, nie oznacza, e
kto inny te bdzie mg powtrzy to samo. Jeste gwiazd, ale
polarn, jeste mistrzem, ale z jednym podium, dziaasz i masz
albo przestajesz dziaa i nie masz. Brzmi troch jak jednoosobowa dziaalno gospodarcza z szefem, ktry sprzta, wypisuje
faktury, robi rachunki i sprzedaje. Przestajesz pracowa i nie ma
pienidzy. By robi biznes, musisz przej na kolejny poziom modelowania, czyli oddzieli model od siebie i zamieni jednostkowo na uniwersalno. Tak technik, strategi, pomys bdziesz
mg sprzedawa niezalenie od siebie, a to gwarantuje Ci moliwo wypoczynku i altruizm idcy z przekazywania wiedzy innym i suby dla wiata. Na tym etapie stajesz si wic nauczycielem sam jeste modelem dla kogo. To naturalny etap kadego
mistrzostwa, po prostu gdy sam umiesz wej na kolejny poziom
umiejtnoci, musisz umie przekazywa zdobyt wiedz innym.
Znajdujesz wic grup odbiorcw i uczysz j tego samego modelu.
Obserwujesz, co nie dziaa, i zamieniasz na to, co dziaa. Po prbach
i bdach w kocu powstanie model uniwersalny i Twoje dzieo, niczym dorose dziecko, idzie w wiat. Czasem nosi Twoje nazwisko,
a czasem nie, ale idzie w wiat.

Kopia dla Superman

Modelowanie

195

Modelowanie jest fascynujcym procesem. Dzi jest kluczow

umiejtnoci, bo tak naprawd chodzi o zdolno do samodzielnego uczenia si i przekazywania tej wiedzy dalej. Zwykle kojarzymy umiejtnoci ludzi z jak rzekomo nadprzyrodzon moc
nie wiadomo, skd maj to, co maj, moe to szczcie, moe
los, moe talent, karma lub przypadek. W psychologii nie wierzymy w przypadki wierzymy w moliwo wytumaczenia okrelonych zjawisk i zdefiniowania ich tak, by ludzie byli w stanie je
poj i stosowa. Gdy wic nastpnym razem poznasz kogo, kto
naprawd wiele potrafi, i przez przypadek powrcisz do starego
schematu mylowego, zgodnie z ktrym uznasz t osob za geniusza, zatrzymaj si na chwil. Nie podziwiaj tej osoby, nie zazdro jej ani nie krytykuj. Zacznij zauwaa rnice w Waszym
postrzeganiu wiata i zachowaniach, po czym wprowad je do
wasnego repertuaru. Pozostaniesz sob, ale bdziesz mia lepsze
narzdzia do realizacji siebie. Pamitaj, e sowo geniusz pochodzi od aciskiego genere, czyli zaradza, wprowadza. Wiedza
o modelowaniu jest zwizana z metakognicj, czyli myleniem
dotyczcym mylenia. Mylc, jak myl inni, moesz tworzy
matryce umysowe maszyny, ktrym outsourcujesz okrelone
zadania, na przykad motywacj, ktra pojawia si automatycznie,
gdy wstaniesz rano z ka. By stworzy tak maszyn nawykow,
potrzebujesz konsekwentnej i usystematyzowanej pracy, zawsze
opartej o powtarzalne wzorce. Badania pokazuj konieczno odbycia minimum dziesicioletniej praktyki w okrelonym zakresie,
by uzyskiwa wyniki na wiatowym poziomie, cho jeli robisz co
z pasj, to ten czas w niektrych przypadkach mona skrci nawet trzykrotnie (inne czynniki take graj istotn rol). Osiganie
doskonaoci skada si z dziaania nakierowanego na okrelony cel.
Celem geniusza jest lepszy wynik ni poprzednio, a nie taki sam.
Ucze porwnuje rzeczywisty rezultat do oczekiwanego i dokonuje
potrzebnych ulepsze (feedback). Wana jest te systematyczna

Kopia dla Superman

196

SUCCESS AND CHANGE

praktyka (nie tylko od czasu do czasu, ale codzienna). Najlepsi

pracuj minimum 10 000 godzin na swoje sukcesy, poniej jest
grupa 7500 godzin, nastpnie 5000 godzin badania dotyczyy
sprzedawcw ubezpiecze, chirurgw, muzykw i zdecydowanej
wikszoci dyscyplin sportowych, a pisa o nich Malcolm Gladwell w swoich ksikach.
Badanie geniuszy wykazao, e korzystaj oni z okrelonych
powtarzalnych wzorcw, ktre maj kluczowe znaczenie w procesie uczenia si. Te strategie zostay opisane poniej.
Jedn z nich jest zagbianie si (mylenie dedukcyjne) w informacje geniuszy charakteryzuje wiksza szczegowo oraz
dusze utrzymywanie danych w pamici. Poszukuj take wikszych iloci informacji w okrelonym kontekcie. Myl w kategoriach dugoterminowych konsekwencji (kilkunastu, nawet kilkudziesiciu lat); dla porwnania mylenie osb niezajmujcych
si wiadomoci moe siga jedynie koca miesica w przypadku choby planowania finansw, co samo z siebie uniemoliwia zarabianie wicej. Geniusze wiadomie ulepszaj praktyk
nakierowan na bycie lepszym, s skupieni na tym, co robi, i powicaj temu czas. Celowo i aktywnie szukaj feedbacku i s
na niego otwarci. Dotyczy ich take mylenie synergiczne czenie mniejszych elementw w wiksze caoci, a take umiejtno szybkiej zmiany w zalenoci od warunkw (elastyczno
i adaptacja). Geniusze zwykle pasjonowali si w przeszoci wieloma dziedzinami i interesowali wieloma rzeczami. Jednak zawsze
wybierali obserwacj zamiast oceny.
Przejdmy do konkretnych przykadw: Mozart czu, widzia
i smakowa muzyk czy wic ze sob rne zmysy, przez
co bardziej aktywowa swj mzg do pracy. Walt Disney odgrywa swoje postacie i patrzy na nie z punktu widzenia publiki,
z naciskiem na drug perspektyw, czyli widza. Uywa wielu perspektyw, dziki czemu by bardziej kreatywny. Wszyscy geniusze

Kopia dla Superman

Modelowanie

197

byli elastyczni na poziomach logicznych: wchodzili w szczegy,

szukali nowych moliwoci i czyli je w jedn cao. Gapicy
si na ciany Leonardo da Vinci zna moc medytacji i angaowa
niewiadomo do przetwarzania informacji. Artur Schopenhauer
mwi o tym, e kady pomys przechodzi przez trzy stadia: wymiewanie, atak i akceptacj, co wskazuje na bardzo wysoki poziom wiary we wasne pomysy. Einstein mwi o lepym uku
i korzysta z wielu metafor oraz porwna, by unikn ogranicze
logiki. Arystoteles bada prawida rzdzce wiatem i, mylc systemowo, poszukiwa struktury gbokiej. Wielu miao misj wychodzc ponad ego (Einstein: Chc pozna myli Boga, caa
reszta to szczegy; Leonardo: Chc czyni cuda; Disney: To
nie jest film rysunkowy, my podbijamy wiat). Henry Ford odwiedza setki bankw w celu zdobycia kredytw i nie poddawa si.
Kolejn cech wrd geniuszy jest skonkretyzowanie i prawidowe
sformuowanie celu oraz determinacja wykazywana w dziaaniach
majcych prowadzi do jego osignicia. Einstein mwi: Wyobrania jest waniejsza ni wiedza i zachca do pracy wizualizacyjnej. Milton Erickson wtrowa: Dopki si nie nauczysz,
udawaj, e to potrafisz (synne: fake it until you make it), podkrelajc rol alternatywnej rzeczywistoci i stosowania ramy Co by
byo, gdyby (np. co by byo, gdyby by kolejnym Einsteinem?).
Samo modelowanie to proces rozkadajcy zoon czynno
lub sekwencj dziaa na mniejsze kroki, ktre mog by powtarzane i zarzdzane. Podstawowym pytaniem w tej umiejtnoci
jest: Jaka jest rnica, ktra czyni rnic?. Znalezienie odpowiedzi na nie prowadzi do moliwoci winkorporowania tego,
czego jeszcze Ci brakuje do odniesienia sukcesu. To moe by
may czynnik majcy due znaczenie.
Cay ten proces modelowania polega na analizowaniu tego,
co robi mzg, poprzez analiz jzyka werbalnego i niewerbalnego
modela, ktra doprowadza do poznania i zbudowania strategii,

Kopia dla Superman

198

SUCCESS AND CHANGE

jakie mog by transferowane midzy ludmi. Jego celem jest

odnalezienie wyjtkowoci i przekazanie jej dalej, a nawet ulepszenie jej. Od jej zauwaenia i opisania przechodzi si do wprowadzania jej w praktyk w sposb produktywny i wzbogacajcy.
Celem modelowania nie jest zbudowanie jedynej prawdziwej
mapy wzorcw mylenia okrelonego modela, ale zauwaenie rnic midzy modelem a modelujcym (czyli Tob), ktre pozwalaj na zastosowanie strategii modela u siebie w efektywny sposb.
Uyteczno zbudowanego modelu jest waniejsza ni jego prawdziwo by moe nie przejmiesz motywacji modela, ale znajdziesz inn, rwnie funkcjonaln. A zastosowanie modelowania?
Jest ich wiele: metapoznanie, czyli zrozumienie tego, jak co dziaa,
w celu aplikacji tego we wasnym yciu (nie musisz gra w koszykwk, by uczy si od Michaela Jordana). Nauczanie innych,
ktrym moesz przekaza swoje modele. Optymalizacja procesu
poprzez jego powtarzanie i systematyczne ulepszanie (np. inynieria procesw biznesowych). Tworzenie okrelonych, gotowych
technik czemu sucych (np. model pracy z naogiem). Wczeniej wspomniany transfer umiejtnoci midzy kontekstami, tak
by na przykad wietna pani domu staa si wietn menederk.

Kopia dla Superman

6
Epilog przyszo

Kopia dla Superman

200

Kopia dla Superman

SUCCESS AND CHANGE

Epilog przyszo

201

Rozwizanie czyich problemw staje si moliwe wwczas, kiedy masz zasoby, do ktrych jeste w stanie sign. Ta ksika to
wanie cz Twoich zasobw. To, czy bdziesz do nich siga,
determinuje Twoj przyszo. A przyszo wanie si zaczyna.
Pamitasz slogan firmy Nike? Sprbuj stworzy taki slogan dla
siebie. O takiej mocy, takiej energii i rezonowaniu jak Just do it!.
Slogan, ktry stanie si materializacj Twojego gosu. Wwczas,
za pomoc storytellingu, bdziesz w stanie trafi do ogromnej rzeszy ludzi, z ktrymi rozmawiasz. Ja dla siebie stworzyem slogan
Create yourself, bo zauwayem globalny problem. W moim
przekonaniu tym problemem jest to, e ludzie w ogromnej wikszoci w ogle siebie nie realizuj. e wikszo ludzi yje yciem
innych osb. I okazuje si, e ten slogan rezonuje z caym wiatem. Bo brak realizacji samego siebie nie jest problemem jednostkowym, jest problemem globalnym. W ramach tego problemu
zaczem si zastanawia, co mog zrobi, by da ludziom narzdzia, ktre ten problem rozwizuj. Ta ksika, bdca elementem
szkolenia, jest wanie zestawem takich narzdzi. To materializacja sposobu rozwizania problemu, ktry zauwayem. A sposobem
tym, oglnie rzecz ujmujc, jest edukacja mikka. Istnieje bowiem
niedostatecznie wyeksplorowany wiat edukacji mikkiej, ktry
jest przecie tak samo wany jak wiat edukacji twardej. Bo posiadajc narzdzia edukacji mikkiej, ktrych niestety nie da si
zdoby w adnym szkolnym systemie edukacyjnym, mona w atwy
i trway sposb poprawi swoje ycie. Niestety, oficjalny obieg edukacyjny ani nie jest przygotowany do takiego nauczania ludzi, ani
te nie jest specjalnie tym zainteresowany, bo musiaoby to wywrci dotychczasowy system do gry nogami. Wyobra sobie, o ile
atwiej przyszoby Ci osignicie sukcesu w yciu, gdyby w podstawwce zamiast uczy si o stolicy Burkina Faso, zgbia tajniki inteligencji emocjonalnej. Gdyby od dziecka by doskonale
przygotowany do tego, e ludzi zdobywa si sercem, a nie gow.

Kopia dla Superman

202

SUCCESS AND CHANGE

Gdyby do perfekcji opanowa model Ego Management System

i tworzy odpowiednie, precyzyjnie komunikujce si i dziaajce
osobowoci, za pomoc ktrych mgby najefektywniej realizowa
wszelkie zamierzenia, cele i zdobywa szczyty! Niestety, nie otrzymae tego w oficjalnym obiegu edukacyjnym za to otrzymae
to ode mnie. Musisz jednak pamita o jednej wanej rzeczy.
Model, ktry odkryem i ktry nazwaem EMS, sucy samorozwojowi i zyskaniu samowiadomoci w zmienianiu swojego ycia, dziaa pod jednym warunkiem musi by tworzony samodzielnie, bo to, co jest dobre dla mnie, nie musi by dobre dla
Ciebie. eby zadziaa, musi si sta metamodelem, ktry samodzielnie wypenisz. W przeciwnym razie bdzie wietnie dziaajcym modelem Mateusza Grzesiaka, ktry wietnie si sprawdza
w przypadku Mateusza Grzesiaka. Bo mj model ja musz wypeni treci, podobnie jak Ty musisz uczyni ze swoim.

PODSUMOWANIE
Wierz, e wiedza zawarta w tej ksice i szkoleniu, ktre ona
w sobie zawiera, pozwolia Ci nauczy si wielu rzeczy, ktre bd
procentoway przez reszt Twojego ycia. A za chwil, kiedy zamkniesz t ksik, staniesz przed o wiele trudniejszym zadaniem. Szkoleniem zwanym yciem. Trzymam za Ciebie kciuki
i wierz, e dasz sobie w nim rewelacyjnie rad. A jeli zechcesz
dowiedzie si wicej, rozszerzy umiejtnoci, ktre sam sobie
zapowiedziae, rozwizujc powysze wiczenia, to zapraszam
na kolejne szkolenia i do lektury kolejnych ksiek.
sierpie 2014

Kopia dla Superman

wiczenia

Kopia dla Superman

204

Kopia dla Superman

SUCCESS AND CHANGE

wiczenia

205

Praca nad sob jest tak sam prac jak wiczenie mini czy
chudnicie jeli to robisz, widzisz rnic, a jeli nie nic
si nie zmienia. Umys jest miniem jak kady inny i wymaga
konsekwentnego i zdyscyplinowanego trenowania. Aby Ci w tym
pomc, przygotowaem zestaw najwaniejszych wicze prowadzcych do zdobycia fundamentalnych umiejtnoci sucych
do zarzdzania sob. Zachcam do ich wielokrotnego wykonywania i systematycznego wykorzystywania w praktyce. Po wielokrotnym wykonaniu takiego wiczenia na rnych przykadach
kolejnym etapem bdzie trenowanie tego z innymi osobami, np.
poprzez wykorzystanie wiczenia w czasie rozmw ze znajomymi
czy w pracy.

KLASYCZNY FEEDBACK
Feedback to umiejtnoci efektywnego dawania i wycigania przydatnych lekcji pyncych z okrelonych dowiadcze yciowych.
Dziki temu poraki zamieniaj si w istotne wnioski, ktre pomagaj by mdrzejszym nastpnym razem, a bdy przestaj by
powtarzane i s wymieniane na lepsze zachowania. Korzystaj
z niego codziennie przed pjciem spa i za kadym razem, gdy
popenisz bd oraz gdy zechcesz ulepszy to, co robisz. Take dajc komu wskazwki, korzystaj z tej wanie formy komunikacji.
Proces jest prosty: najpierw powiedz, co oglnie zostao zrobione dobrze, zauwaajc pozytywn stron sytuacji. Jeli kto
przegra w zawodach, pogratuluj, e w ogle wystartowa. Jeli
kto si przewrci, zwr uwag, e dobrze, i w ogle zdecydowa si biec. Ta uwaga powinna by oglna i pozytywna. Drugim
krokiem bdzie danie konkretnej, mierzalnej wskazwki dotyczcej zachowania. Zacznij od: Nastpnym razem X, gdzie X to
opis zachowania w nowej, lepszej wersji. Na przykad: Nastpnym razem patrz lepiej pod nogi, gdy idziesz na spacer do lasu.

Kopia dla Superman

206

SUCCESS AND CHANGE

Nastpnym razem dodaj do zupy wicej soli. Nastpnym razem

przed rozmow z szefem ubierz niebiesk koszul i zrb kilka gbokich oddechw. I tak dalej. Trzecim krokiem jest podsumowanie w sposb oglny i pozytywny tego, co zostao zrobione, na
przykad: wietnie, e wiczysz. Albo: Gratuluj, e jeste zmotywowany, by by lepszym. I tak dalej.
Zanim pooysz si spa, zapytaj si o trzy rzeczy, ktrych dzi si
nauczye, i o to, jak konkretnie wykorzystasz je w yciu. Na przykad: dzi nauczyem si, eby mwi do ludzi, ktrych nie znam,
w sposb lekki i by bardziej umiechnitym, wykorzystam to w czasie kolejnego spotkania towarzyskiego w pitek wieczorem.

TEST KAMERY
Chciaby nauczy si racjonalnie i bez emocji obserwowa przeycia z przeszoci? Wyciga z nich same fakty i uwolni si od
cierpienia, ktre kiedy Ci towarzyszyo? Dopiero ci, ktrzy maj
pikn przeszo, mog budowa pikn przyszo. Test kamery
to wietne wiczenie rodem z Racjonalnej Terapii Zachowa
poznawczego systemu pomagajcego w zarzdzaniu wasnymi
przekonaniami. wiczc w ten sposb, nauczysz swj mzg, w jaki
sposb ma patrze na rzeczywisto w wikszym stopniu w oparciu o fakty, a w mniejszym w oparciu o emocje.
Zacznij od tego, by wybra jak yciow sytuacj, ktr uwaasz za problematyczn. Zapisz j na minimum poowie, maksimum caej kartce A4. Bd szczery i nie oceniaj tego, co piszesz.
Pisz czytelnie i wyranie, by potem mg to odczyta. W kolejnym
kroku wyobra sobie, e patrzysz na t sam histori oczami kamery, ktra nie zna emocji, nie ma opinii, nie zna metafor, nie
uywa porwna, nie bazuje na pojciach abstrakcyjnych, nie generalizuje, nie wyciga wnioskw, nie zna synonimw, nie usuwa
informacji ani jej nie dodaje, nie przewiduje przyszoci ani nie

Kopia dla Superman

wiczenia

207

wraca do przeszoci. Innymi sowy, bazuje tylko na najczystszych,

najkonkretniejszych faktach. A teraz, gdy ju skoczysz opis, przeczytaj zdanie po zdaniu swoj histori, zatrzymujc si co chwil
i zadajc pytanie:
Czy kamera to zobaczy?
Jeli zobaczy, kontynuujesz do nastpnego zdania. Jeli nie,
zadajesz pytanie:
A co zobaczy konkretnie?
Jeli na przykad kto napisaby: I wtedy moja matka wydara
si na mnie wniebogosy i o may wos by mnie nie zabia, to kamera zobaczy matk, ktra podnosi gos i macha rkoma, a w nich
trzyma cierk i ni systematycznie porusza. To s fakty, a poprzednia wersja to znieksztacone metafory.
Zapisz wnioski pynce z testu kamery na kartce tu pod wczeniejsz wersj, czyli zastp star wersj now.
Po skoczeniu testu kamery przeczytaj na gos now wersj tej
historii, po czym zadaj sobie pytania:
Jak si teraz czujesz?
Co si zmienio?
Jak to wpywa na Twoje ycie?

RACJONALNA TERAPIA ZACHOWA

RTZ, autorstwa amerykaskiego psychiatry M.C. Maultsbyego,
jest skutecznym narzdziem zarzdzania przekonaniami i emocjami. Pozwala na relatywnie szybkie odnalezienie oraz zmian
negatywnych (niezdrowych, jak mwi RTZ) programw umysowych i wprowadzenie w ich miejsce adekwatniejszych. Dla mnie
spord setek, jeli nie tysicy metod pracy z przekonaniami, jakie

Kopia dla Superman

208

SUCCESS AND CHANGE

oferuje szeroko pojta psychologia, RTZ jest jednym z ulubionych

narzdzi. Oto proces:
Najpierw pomyl o dowolnej prawdziwej i problematycznej sytuacji ze swojego ycia. Zapisz j na kartce w postaci jednego podsumowujcego przekonania z podmiotem i orzeczeniem, na przykad Mj szef nie powinien na mnie krzycze. Uwaaj! Zdanie:
Mj szef na mnie krzyczy nie jest przekonaniem, ale faktycznym
opisem istniejcej sytuacji. Natomiast nie powinien jest ju przekonaniem dotyczcym tego, jaka rzeczywisto rzekomo ma by.
Znalezione przekonanie przepu przez filtr piciu pyta RTZ.
Jeli na minimum trzy z nich odpowiesz przeczco, oznacza to,
e przekonanie nie jest ani racjonalne, ani zdrowe.
Czy to przekonanie:
jest oparte na faktach?
pozwala mi chroni ycie lub zdrowie?
uatwia mi osiga blisze lub dalsze cele?
pomaga mi rozwizywa konflikty lub unika ich powstawania?
pozwala mi czu si tak, jak chc (bez uywania narkotykw, telewizji, alkoholu itd.)?
W powyszym przykadzie Mj szef nie powinien na mnie
krzycze test piciu pyta wykae, e przekonanie nie jest
oparte na faktach (bo faktem jest, e szef krzyczy), nie pozwala
chroni zdrowia (bo majc je, czowiek si irytuje), nie pomaga
osiga celu, jakim jest zadowolenie z pracy, powoduje konflikt
z szefem i uniemoliwia dobre samopoczucie. Jest wic niezdrowe. Wobec tego w kolejnym kroku znajdujesz nowe przekonanie, ktre bdzie adekwatne do sytuacji. Przepu je ponownie przez filtr piciu pyta i jeli minimum trzy razy odpowiesz
twierdzco, to znaczy, e przekonanie jest zdrowe i warto z niego
korzysta.

Kopia dla Superman

wiczenia

209

W przypadku podanego wyej przekonania proces coachingowy przy uyciu RTZ (samemu ze sob bd z partnerem) mgby
przebiega tak:
Jak brzmi Twoje przekonanie, z jakim chcesz pracowa?
Mj szef nie powinien na mnie krzycze.
Czy to przekonanie jest oparte na faktach?
Nie, bo w rzeczywistoci na mnie krzyczy.
Czy to przekonanie pozwala Ci chroni ycie lub zdrowie?
Nie, bo denerwuj si nim i przez to si stresuj.
Czy to przekonanie pozwala Ci osiga blisze lub dalsze cele?
Nie, bo chciabym mie z nim lepsz relacj, a tak to sobie nim
przeszkadzam.
Czy to przekonanie pomaga Ci rozwizywa konflikty lub
unika ich powstawania?
Wrcz przeciwnie, bo kc si przez nie z szefem.
Czy to przekonanie pozwala Ci czu si tak, jak chcesz?
Nie, denerwuj si, majc je.
Odpowiedziae pi razy przeczco, to znaczy, e przekonanie nie jest ani racjonalne, ani zdrowie. Jakie chcesz mie nowe
przekonanie?
Poczekaj, niech pomyl i poczuj Moje nowe przekonanie
brzmi: Powinienem lepiej rozumie szefa i z nim porozmawia.
OK, sprawdzamy. Czy to przekonanie jest oparte na faktach?
Tak, bo faktem jest dla mnie to, co czuj. A czuj, e powinienem to zrobi.
Czy to przekonanie pozwala Ci chroni Twoje ycie lub zdrowie?
Czuj si lepiej, majc je.
Czy to przekonanie pozwala Ci osiga blisze lub dalsze cele?
Tak, bo chc mie dobr relacj z szefem.
Czy to przekonanie pomaga Ci rozwizywa konflikty lub
unika ich powstawania?

Kopia dla Superman

210

SUCCESS AND CHANGE

Zdecydowanie tak, gdy bd mg z nim porozmawia i rozwiza konflikt, jaki istnieje.

Czy to przekonanie pozwala Ci czu si tak, jak chcesz?
Tak, bo czuj ulg i spokj.
Odpowiedziae pi razy twierdzco, wic przekonanie jest racjonalne i zdrowe. Jak si teraz czujesz? Co si zmienia w Twoim
yciu?
Jest mi lej, mam wikszy dystans do sytuacji, jestem pewniejszy i spokojniejszy. Mog rwnie wzi odpowiedzialno za
moje ycie i zacz partnersko rozmawia z szefem, bo do tej pory
chyba traktowaem go jak ojca zamiast jak takiego samego czowieka jak kady inny. To, e jest moim szefem, nie oznacza, e
jest ode mnie lepszym czowiekiem.

ZNAJDYWANIE PRZEKONA
Zarzdzanie wasnym umysem nie istnieje bez wiedzy o przekonaniach, czyli mylach, w ktre stale wierzymy. Opisaem je dokadniej w czci teoretycznej, na tym etapie skupimy si wic na
wiczeniu, jak te przekonania znajdywa. Zasad najwaniejsz
jest szukanie dwch wzorcw: A oznacza B albo A prowadzi do B.
Przewicz to na poniszym przykadzie.
Pomyl o dowolnej autentycznej, problematycznej sytuacji ze
swojego ycia. Zapisz j na kartce w postaci jednego podsumowujcego zdania twierdzcego z podmiotem i orzeczeniem, na
przykad Mj szef na mnie krzyczy. To zdanie ma opisywa
Twoj rzeczywisto i nie dotyczy tego, co czujesz. Tekst: Boli
mnie zb nie jest przekonaniem, ale opisem odczucia. Podobnie:
Nie lubi, gdy boli mnie zb nie jest przekonaniem, ale upodobaniem. Dlatego upewnij si, e przekonanie ma waciw form
i jest dla Ciebie niekorzystne, na przyk ad Osiganie sukcesu
jest trudne czy Partner mnie nie kocha.

Kopia dla Superman

wiczenia

211

Kiedy bdziesz ju mia ten jednozdaniowy opis, zacznij zadawa sobie pytania, korzystajc z dwch wzorcw:
rwnowanoci A = B, czyli: I co to oznacza?
przyczynowoci A B, czyli: Dlaczego? (tak mylisz?; skd
si to wzio?) Do czego to prowadzi?
W powyszym przykadzie rozmowa mogaby przebiega tak:
Mj szef na mnie krzyczy.
I co to oznacza (e na ciebie krzyczy)?
e jestem gupi.
Dochodzc do przekonania Jestem gupi, odnajdujemy powd emocjonalnego cierpienia. Na tym etapie naley zastosowa
jedn z dowolnych technik (np. RTZ czy dualizm), by przekonanie przestao szkodzi.

RNE PERSPEKTYWY
Spojrzenie na dan spraw z wielu perspektyw pozwala mdrzej
sobie z ni poradzi. Elastyczno otwiera drzwi i jest miar inteligencji. Gdy bdziesz podejmowa jak decyzj, przepu j przez
ponisze filtry i zobacz, o ile skuteczniej zaczniesz operowa.
Proces jest nastpujcy:
Najpierw pomyl o jakiej sytuacji, w ktrej chcesz mie wicej
zasobw. Na pododze umie w rnych miejscach cztery symbole
Marzyciela, Krytyka, Oportunisty i Realisty.
Wchodzc po kolei w kad z tych postaci, przyjmuj adekwatn
pozycj ciaa. Za kadym razem powiedz sobie gono, jak bdc
w danej roli, postrzegasz sytuacj, w ktrej chcesz mie wicej
zasobw. Przejd przez wszystkie postaci i pomyl po raz kolejny
o sytuacji. Co si zmienio? Czego si dowiedziae?

Kopia dla Superman

212

SUCCESS AND CHANGE

ODZYSKIWANIE WYPAR
Cierpimy, bo nie widzimy prawdy, ale jej cz. Nie zauwaamy,
e jeli kto jest zarozumiay, to ma take przekonanie o wasnej
mocy. e arogancja za brata ma pewno siebie. Lenistwo idzie
w parze z relaksem. Agresja z si. Dominacja z proaktywnoci.
Kady zasb ma wic take cie lub, inaczej mwic, kada moneta
ma dwie strony i jedna zawsze jest pozytywna, a druga negatywna.
Umiejtno zauwaania obu stron umoliwia odpowiednie spojrzenie na sytuacj i prowadzi do sprawiedliwszych, bo biorcych
pod uwag obie strony, osdw.
Dualizmy wystpuj w dwch postaciach pierwsza zostaa
opisana powyej. To ta sama energia, ale pokazana z negatywnego i pozytywnego punktu widzenia. Na przykad ostry n, kiedy
patrzymy na niego w negatywny sposb, kaleczy rce. Pozytywem
jest to, e kroi chleb. Nie mona mie tylko jednej strony medalu
gdy bierzesz jakkolwiek energi, musisz zarzdza jej obiema
stronami.
Drug form dualizmu jest przeciwiestwo zasobw, tak jak
w przypadku ciemnego i jasnego czy zimnego i ciepego. Przeciwiestwa razem tworz peni i jedno bez drugiego ani nie moe
by zdefiniowane, ani nie istnieje. Ta druga forma rni si od
pierwszej poziomem logicznym. W pierwszym przypadku mwimy
o pozytywnej (potencja) i negatywnej (cie) stronie tej samej rzeczy, na przykad cierpliwo z jednej strony jest cnot, a z drugiej
pasywnoci. W drugim przypadku mwimy o dwch przeciwnych
cechach, na przykad popiech i cierpliwo, wyjtkowo i normalno, staro i modo itd. Sta si biegy w obu formach, a bdzie
Ci znacznie atwiej zarzdza wiatem wasnych opinii i zasobw.
Skorzystaj z poniszej tabeli w nastpujcy sposb: gdy pojawi si w Twoim yciu jakakolwiek opinia, ktra jest dla Ciebie
ograniczajca, np. Mj szef jest agresywny, to od razu wypenij
brakujce pola w tabeli. Szef bdzie czci pierwsz, a Ty czci

Kopia dla Superman

wiczenia

213

drug. Cieniem szefa jest agresja, ale jej potencja em jest sia.
Twoim potencjaem jest wraliwo, ale jej cieniem jest sabo
emocjonalna. Kiedy dostrzeesz peen obraz, pomyl o sytuacji
raz jeszcze. W tym przypadku wiczenie nie koczy si nigdy
dualistyczny sposb mylenia to metoda na to, by mie zrwnowaone ego i czysty umys.
Cz pierwsza
(cie)

+ (potencja)

Cz druga
+ (potencja)

(cie)

TECHNIKA TRJKTA
Gdy pojawia si konflikt, moesz by pewny, e to dlatego, i wybierasz midzy dwoma rwnowanymi konceptami. Niezalenie
od tego, czy konflikt dotyczy wyboru midzy motem a kowadem,
emocjami a logik, mskoci a kobiecoci, powinnoci a chci,
kadorazowo problem jest nie do rozwizania na poziomie wyboru
tylko midzy dwoma potrzebami, ktre chcesz zrealizowa. Psychologia poznawcza daje rozwizanie. Postpujc zgodnie z poniszym procesem, wyjdziesz z istniejcych konfliktw.
Najpierw znajd dwa skonfliktowane przekonania, wartoci,
czci osobowoci czy te wyparcia i umie je w tabeli. Jeli konfliktem jest rzuci prac czy w niej zosta, to umie w poniszej
tabeli oba te koncepty: cz pierwsza to rzuci prac, a druga
to w niej zosta.

Kopia dla Superman

214

SUCCESS AND CHANGE

Cz pierwsza
(cie)

+ (potencja)

Cz druga
+ (potencja)

Synergia

(cie)

Znajd pozytywne i negatywne strony kadego z konceptw,

tak by po obu stronach tabeli bya wyrwnana ich ilo. Przykadowo dobrymi stronami rzucenia pracy s m.in. motywacja i ciekawo, za negatywnymi lk przed zmian i ryzyko finansowe
zwizane z utrat dochodw. Dobrymi stronami zostania w pracy
jest staa pensja, bezpieczestwo w przyszoci i uniknicie szukania nowego zatrudnienia. Negatywne jest postpowanie wbrew
sobie i przekonanie o traceniu potencjau.
Teraz dodaj do siebie pozytywy z dwch stron i sprawd, jaki
bdzie kocowy wynik, pamitajc o tym, e wynik wymaga poczenia dwch czci i spowoduje stworzenie czego wicej ni dwie
czci oddzielnie. Przykadowo jeli dodasz do siebie motywacj
i sta pensj, mog si zrodzi zupenie nieprzewidywalne i niewidoczne wczeniej pomysy, na przykad ch szukania staej
pracy z elastycznymi godzinami pracy. Dodanie do siebie ciekawoci i bezpieczestwa w przyszoci moe prowokowa do otworzenia wasnej firmy itd. Postpujc w ten sam sposb, na poziomie synergii pojawi si nowe rozwizania, ktre bd drog wyjcia
z konfliktu.

Kopia dla Superman

wiczenia

215

CIGANIE MASEK
Jednym z wicze korzystajcych z zasady dualizmu jest ciganie masek jest to proces sucy radzeniu sobie z konceptem
krytyki i pochwa. Osoba przejmujca si krytyk innych z jednej
strony moe dziki niej rosn, a z drugiej moe sabotowa swoje
dziaania. Ci, ktrzy przyjmuj komplementy, mog albo spocz
na laurach podziwu, albo rosn dziki pozytywnej stymulacji.
Potrzebujesz wic jednego i drugiego, ale podanego w strawny dla
Ciebie sposb. Dlatego naucz si myle o powyszym spektrum
w nastpujcy sposb:
Pomyl, jak chcesz by postrzegany przez innych (zapisz to
w tabeli w kolumnie Komplement) i jak nie chcesz by postrzegany przez innych (zapisz to w kolumnie Obraza). Nastpnie
przeprowad dwa procesy.
Komplement

Obraza

1.

1.

2.

2.

3.

3.

1.

1.

2.

2.

3.

3.

1.

1.

2.

2.

3.

3.

Po pierwsze, znajd trzy autentyczne, ucielenione i konkretne

przykady ze swojego ycia (lub wicej efekt otrzymasz, gdy poczujesz si przekonany), ktre mwi o Tobie prawd. To prawdziwy rachunek sumienia. Kluczem jest spersonifikowanie tego
procesu jeli kto nazwie Ci gupkiem, nie bierz ich wersji

Kopia dla Superman

216

SUCCESS AND CHANGE

Ciebie jako gupka do siebie, ale znajd trzy przykady ze swojego ycia, kiedy zachowae si jak gupek. Chodzi o konkretne zachowania, na przykad jak wpisae komentarz w internecie, ktry
kogo krzywdzi itp. Suy to temu, by przyj cech, ktr krytykujcy przedstawia, ale we wasny, a co za tym idzie bezpieczny
sposb. W innym przypadku yby czyj opini na swj temat.
Po drugie, znajd trzy autentyczne, ucielenione i konkretne
przykady ze swojego ycia (lub wicej efekt otrzymasz, gdy poczujesz si przekonany), ktre nie mwi o Tobie prawdy. W powyszym przykadzie poszukaj trzech zachowa reprezentujcych
Twoj inteligencj. Po raz kolejny je indywidualizujesz, widzisz
przez pryzmat wasnych dowiadcze i stwierdzasz pewn prawd
na swj temat. Kluczem w tym wiczeniu jest znalezienie takiej
samej iloci dowodw z dwch stron spektrum, inaczej bdziesz
mia jedn z cech wypart i albo staniesz si asy na komplementy, albo bdziesz le reagowa na krytyk. Przeprowad to
wiczenie z kadym komplementem i obraz, dopki proces nie
wejdzie Ci w krew.

EGO MANAGEMENT SYSTEM

Zarzdzaj swoimi osobowociami, tak by stworzy siebie, ktrym
chcesz by. To wiczenie po raz kolejny jest wiczeniem do staego
wykonywania. W chwili gdy bdziesz w yciu potrzebowa jakiejkolwiek zmiany, wykonaj je, po raz kolejny odkrywajc, kim jeste.
W grnej czci tabeli (wiersz Osobowo) wypisz nazwy
osobowoci odpowiadajce rolom yciowym, ktre penisz w yciu. Wpisz tam wic siebie w roli partnera, siebie w roli czyjego
dziecka, rodzica, jeli nim jeste, w roli zawodowej (pracownik),
spoecznej (np. przyjaciel). Kadej z tych osobowoci daj cel do
zrealizowania jeden i konkretny. Przykadowo celem pracownika moe by ulepszanie procesw informatycznych w firmie

Kopia dla Superman

wiczenia

217

Osobowo
Cel
rodowisko
Aktywnoci
Wygld
Relacje

albo leczenie ludzi z chorb. Celem ma moe by budowanie

dugoterminowego zwizku z on. Gdy to dokadnie okrelisz,
przejd do nastpnego etapu, jakim jest okrelenie miejsc i czasu,
w ktrych dana osobowo bdzie si aktywowa. Pracownika nie
chcesz w domu, ale w pracy i o okrelonych godzinach. Podobnie
z ojcem, nie chcesz go uywa w pracy. Ustal to i opisz w tabeli
w wierszu rodowisko. Nastpnie przejd do Aktywnoci
wypisz czasowniki, za pomoc ktrych bdziesz realizowa t osobowo. Pracownik: delegowa zadania, realizowa zadania, pisa
raporty, wysya maile itd. M: przytula, sucha, mwi komplementy, wyraa wasn opini itd. Upewnij si, e czasowniki
s precyzyjnie okrelone i wykonalne (wicej o tym w teoretycznej
czci ksiki) oraz e nie pokrywaj si z innymi osobowociami;
w przeciwnym razie mzg w okrelonym momencie bdzie wcza nie t osobowo, ktr naley. Przykadowo i ojciec, i m
mog kocha, ale przecie ta mio jest zupenie inna w przypadku osoby dorosej (ony) i dziecka (syna). Zamiast nieprecyzyjnego wyrazu kocha napisz wic, co dokadnie chcesz zrobi:
moe masz na myli w przypadku ony uprawia seks, a w przypadku dziecka przytula i motywowa pozytywnymi sowami?

Kopia dla Superman

218

SUCCESS AND CHANGE

W obu przypadkach mamy do czynienia z mioci, ale adekwatn do osoby i jej potrzeb. W wierszu Wygld okrel, jak ubierzesz siebie bdcego w danej osobowoci. To pomoe Ci jeszcze
bardziej oddzieli osobowoci od siebie. Przecie nie pjdziesz bawi si z dzieckiem w garniturze. W wierszu Relacje wpisz, z kim
dana osobowo bdzie si czy ojciec z dzieckiem, m
z on, pracownik z szefem i innymi pracownikami itd. W ostatnim wierszu tabeli (Stop) opisz, jakie zachowania przeszkadzaj
w przypadku danej osobowoci i ktre z nich naley wyeliminowa. Moe matkujesz pracownikom? Albo ojcujesz onie? Zaprzesta tych dziaa s dysfunkcjonalne.

WIZJA, MISJA I CEL

Jeli chcesz zdefiniowa ycie, musisz najpierw wiedzie, czym
jest mier. I cho kady system przekona definiuje j inaczej,
to ta kwestia nie ulega adnej wtpliwoci Twoje ycie jest
Twoje i skoro ju yjesz, to warto, by to ycie co znaczyo. By
nada mu znaczenie, zadaj sobie pytanie, co chcesz, by zostao
po Tobie po Twojej mierci. Za, e wszystko jest moliwe i nie
istniej adne ograniczenia po prostu moesz sobie wyobrazi
taki wiat, w jakim chciaby y, z t rnic, e Ciebie ju wtedy
nie bdzie. To bdzie Twj dar dla innych Twoje ycie. Dziki
niemu inni bd mogli y w lepszym wiecie.
Gdy ju zdefiniujesz wizj, zastanw si nad misj w jakim
obszarze skoncentrujesz swoje dziaania? Czy bdzie to medycyna,
inynieria, komputery, edukacja? Okrelenie misji jest Ci potrzebne do tego, by wiedzia, na czym si skupia, i nie traci
czasu na inne kwestie.
Majc misj, przejd do koncepcji tworzenia siebie jakie ego
jest Ci potrzebne, by w zakresie swojej misji zrealizowa Twoj
wizj? I wymyl siebie, wykonujc ponisze wiczenie.

Kopia dla Superman

wiczenia

219

STWRZ SIEBIE
Gdy wiesz ju, co chcesz osign, przejd na poziom tworzenia
siebie. Czekaj Ci dwa procesy stawania si kim i odstawania
si tym, kim ju nie jeste. Fizycznie i namacalnie si wykreujesz,
uwalniajc si od modeli rodzinno-kulturowych, w ktrych zostae wymylony przez innych. Przykadowo jeli nie stworzye
siebie jako dziecka swoich rodzicw, to absolutnie yjesz ich pomysem na Ciebie jako dziecko to oni Ci wychowali, wymylili, stworzyli. Wczeniej czy pniej bdziesz musia si od tego
uwolni, a nastpuje to wtedy, gdy czowiek wchodzi na indywidualn ciek rozwoju. Dlatego majc na uwadze swoj wizj
to, co ma pozosta po Tobie po Twojej mierci zadaj sobie
pytanie, jak osobowoci to osigniesz. W tym procesie pomog
Ci ponisze pytania. Spjrz na proces z perspektywy osignitego
zamierzenia, tak jakby Twoja wizja ju si zrealizowaa.
Jakie ma ciao ta osoba (czyli Ty z przyszoci), ktra to
osigna?
Jakimi trzema wartociami si kieruje? Co jest dla niej
najwaniejsze?
Jakie ma trzy najwaniejsze przekonania na swj temat?
A na temat innych? Na temat ycia?
Jak si ubiera ta osoba? Jak chodzi, mwi, siada?
Z jakimi osobami si zadaje? Opisz je.
Jakich osb unika? Z kim nie przebywa?
W jakich miejscach bywa najczciej? Wymie trzy.
Kolejnym krokiem bdzie zauwaenie rnic midzy Tob
z przyszoci a Tob z teraz. Jakie widzisz rnice, biorc pod
uwag wszystkie powysze konteksty? Czy w przyszoci jeste
inaczej zbudowany? Inaczej si ubierasz, z innymi osobami przebywasz? Inaczej chodzisz? Dostrze wszystkie rnice. Poka Ci

Kopia dla Superman

220

SUCCESS AND CHANGE

one, z czego czas zrezygnowa czeka Ci wwczas proces odstawania si kim, kim ju nie chcesz by. Kolejnym krokiem jest
wykonanie planu sta si osob, ktr chcesz by.

OKRELANIE CELW
Osignicie czegokolwiek bez wyznaczania celw jest niemoliwe.
W czci teoretycznej opisaem dokadnie ich poprawne definiowanie; tutaj bdziesz mia okazj przewiczy proces. Sprawa jest
prosta pomyl o czym, co chcesz osign, a nastpnie przepu to przez ponisz matryc, tak by odpowiednio to sformuowa i okreli.
Co konkretnie chcesz osign? Kiedy i gdzie? Jak osobowoci (kto)? Kto Ci pomoe? Jaka jest Twoja motywacja (dlaczego)?
Jak dokadnie to zrobisz? Na jakie etapy podzielisz cel i po czym
poznasz, e je realizujesz (zarwno te indywidualne, jak i ten
ostateczny)?

Kopia dla Superman

Co?

Kiedy?

Gdzie?

Kto?

Z kim?

Dlaczego?

Jak?

Etapy

Trzy mierniki

wiczenia

221

MIERZENIE EFEKTYWNOCI
Po czym poznasz, e osigne cel? Jak dokadnie go zmierzysz?
By planowa efektywniej, po poprawnym sformuowaniu celu przepu go jeszcze przez ponisze pytania. Kade z nich pomoe Ci
precyzyjniej go okreli. Korzystaj z nich systematycznie w procesie osigania celu.
Jak czsto bdziesz sprawdza, czy ju osigne cel? Na
przykad co tydzie wchodzisz na wag, jeli celem jest
schudnicie.
Co konkretnie sprawdzisz, mierzc cel? Wag? Samopoczucie? Wynik finansowy?
Jeli nie ma tu wyniku, jakie dziaanie alternatywne podejmiesz? Bd elastyczny w dziaaniu.
Jak uaktualniasz cel? Co si w nim zmienia?
Czy jeste nadal szczliwy? Czy wanie to chcesz robi?
Czy to dobry kierunek?
Czy trzeba przyspieszy bd zwolni proces albo zmieni
go w jakikolwiek sposb?
Jakie moliwoci otwieraj si teraz dziki przyblieniu
si do celu? W jakich kierunkach mona pj?
Czego si nauczye do tej pory?
Czy potrzebujesz zmieni swoj motywacj, czyli dlaczego
i po co to robisz?

PLANOWANIE W RETROSPEKTYWIE
Oto technika planowania wykorzystujca retrospektyw planowanie od tyu stwarzajca dla mzgu punkt odniesienia pt.
jakby to ju si wydarzyo. Pozwala ona na poczenie silnych

Kopia dla Superman

222

SUCCESS AND CHANGE

emocji z konkretnym planem dziaania, co wpywa pozytywnie na

motywacj do jego osignicia. Aby wykona to wiczenie, bdziesz potrzebowa kilku metrw kwadratowych przestrzeni, kilka
karteczek papieru i dugopis.
Proces jest nastpujcy: na prostej, wyobraonej linii na pododze po karteczki papieru, na ktrych jest napisane: za 20
lat, za 10 lat, za 5 lat, za 2 lata, za rok, za p roku,
za 3 miesice, za miesic, za 2 tygodnie, za tydzie,
po skoczeniu wiczenia, teraz.
Wejd na kartk za 20 lat i odwr si twarz w kierunku
karteczki teraz. Z tej perspektywy opowiedz gono w czasie teraniejszym w pierwszej osobie liczby pojedynczej o tym, jak ju
osigne wymarzony sukces, odpowiadajc na pytania:
Gdzie jeste? Gdzie si budzisz? Jak wyglda to miejsce?
Obok kogo si budzisz?
Kogo widzisz, patrzc w lustro? Jak wygldasz?
Co jesz na niadanie? Co robisz zaraz potem?
Jak pracujesz? Czym si zajmujesz? Gdzie to robisz? Ile
czasu pracujesz?
Czy rozmawiasz z innymi? Kim oni s dla Ciebie? Jacy s
ci ludzie?
Jak si czujesz? Co si dzieje z Tob w rodku?
Skd bierzesz pienidze? Jak je generujesz? Na co je wydajesz?
Co robisz w wolnym czasie? Czym si zajmujesz, gdy nie
pracujesz?
Jak dbasz o siebie i o innych?
Po opisie z tej perspektywy przejd na karteczk za 10 lat.
Powtrz proces z pytaniami i zadaj kluczowe oraz adekwatne pytania z listy powyej plus dodatkowo to:

Kopia dla Superman

wiczenia

223

Jakie kroki podje w tym miejscu, e doprowadzio Ci to

do osignicia tamtego celu, jaki opisae wczeniej?
Procedura jest powtarzana w ten sam sposb, a dojdziesz do
karteczki teraz. Tutaj po odpowiedzi na pytania odwr si w kierunku przyszoci i odpowiedz na pytania:
Jak si czujesz? Co widzisz przed sob? Co sdzisz o tym planie? Jak patrzysz teraz w przyszo?
Nastpnie przejd do przodu, wchodzc na kolejne karteczki.
Na kadej z nich opisz, co czujesz, co widzisz, co robisz. Po dojciu
do ostatniej kartki zejd z linii czasu i wr do karteczki teraz.
Sta na niej i powtrz pytanie:
Jak si czujesz? Co widzisz przed sob? Co sdzisz o tym planie? Jak patrzysz teraz w przyszo?

MOTYWACJA
Aby cokolwiek osign, potrzebujesz motywacji. Bez niej nie ruszysz z miejsca. By si zmotywowa, korzystaj z poniszych pyta.
Pomyl o konkretnym celu, ktry sobie wyznaczye w poprzednim
wiczeniu. I teraz odpowiedz na ponisze pytania:
Jak masz go realizowa, by sprawia Ci przyjemno? Co
bdziesz czu, gdy ju go osigniesz?
Jak dziki niemu zarobisz pienidze w sposb bezporedni
i poredni?
Jakie trzy problemy rozwiesz, osigajc ten cel?
Jak jego osignicie zmieni Twoje relacje i z kim?
Kim si staniesz (jak osobowoci), osigajc to, i co materialnego bdziesz mia?

Kopia dla Superman

224

SUCCESS AND CHANGE

W jaki sposb, osigajc ten cel, bdziesz kanalizowa wysze uczucia: spokj, mio, spontaniczno, kreatywno,
rado itd.?
W jaki sposb, osigajc ten cel, bardziej stajesz si sob?
Jak osignicie tego celu przyblia Ci do wasnej wizji?

BUDOWANIE NAWYKW
Nawyki to zautomatyzowane zachowania, ktre mzg aktywuje
samoczynnie po wystpieniu bodca. Niektre z nich maj charakter fizjologiczny (zamykamy oczy, gdy zblia si do niego nagle
mucha), ale wikszo jest wyuczona. Niektre nawyki s negatywne (palenie papierosw), inne pozytywne (bycie wdzicznym
i umiechnitym przy poznawaniu nowej osoby).

Kopia dla Superman

Emocje

Finanse

Rozwizywane
problemy

Relacje

Ambicje

Uczucia wysze

Samorealizacja

Suba

Wizja

wiczenia

225

W zalenoci od rda mwi si, e wywiczenie nawyku zajmuje kilka tygodni systematycznych wicze. Niezalenie od tego,
czy osigniesz to szybciej, czy wolniej, pewne jest, e konsekwencja w dziaaniu jest tutaj kluczem. Dlatego gdy ju dokadnie opiszesz, co chcesz osign, korzystajc z poniszej tabeli, skupiaj
si na tym dziaaniu co najmniej kilka razy w cigu dnia. W pewnej chwili nie bdziesz ju musia si skupia, bo mzg zrobi to
za Ciebie.
Bodziec

Zawsze, gdy:

Kontekst

w sytuacjach:

Reakcja

to wtedy:

sysz X

spotka z osobami

czuj Y

widz X/ dostrzegam/
postrzegam X

okrelonych
zachowa

robi Y

robi X

emocji

dzieje si X/ pojawia si
X/ ma miejsce X

mwi innym Y

usyszanych lub
powiedzianych sw

czuj X/ odczuwam X

pobytw
w miejscach

mwi sobie Y

pewnej
sytuacji/informacji

Przykadowo: Zawsze gdy widz osob, ktra jest wedug mnie

ciekawa, to podchodz do niej i rozpoczynam rozmow. Albo:
Zawsze gdy budz si rano w ku, to mwi do siebie: Dzie
jest pikny, dzi wiele si naucz!.
Tak samo moesz si pozbywa nawykw. Korzystajc z tabeli,
najpierw dokadnie okrel, co chcesz przesta robi. Potem, w chwili
gdy poczujesz ch zrobienia tego co zwykle, zauwa to i poczekaj,
liczc do 5. To sygna dla Twego mzgu, e zaczynasz co zmienia.
Potem, gdy ju si przyzwyczaisz, policz do 20 itd. W pewnej chwili
przerwa midzy emocj a zachowaniem bdzie wystarczajco duga,
by zrezygnowa z negatywnego zachowania.

Kopia dla Superman

226

SUCCESS AND CHANGE

ELIMINACJA DYSTRAKTORW
Oto proste zastosowanie reguy Pareto w wiecie motywacji. Pomyl
o tym, jakie aktywnoci zabieraj Ci najwicej energii. Czy jest to
siedzenie w internecie? Ogldanie telewizji? Kcenie si? Zrb
list. Moe si okaza, e wyeliminowanie ich ze swojego ycia
bdzie miao bardzo jakociowe znaczenie dla Twojego szczcia.
To samo zrb take z trzema irytujcymi Ci osobami takimi,
przy ktrych tracisz najwicej energii, i wyeliminuj negatywnych
ludzi ze swojego ycia. Po wykonaniu tej czci wiczenia powtrz
proces, ale w drug stron co pozytywnego robisz, co daje Ci
energi? Czytanie? Taniec? Rozmowa z przyjacimi? Znajd to
i rb tego wicej, by by szczliwszym. Tak samo wska, z kim
najchtniej spdzasz czas, kto daje Ci dobr energi. I spdzaj z t
osob wicej czasu.

PRZECIWDZIAANIE SABOTAOM
Sabotae powstaj w chwili, gdy jedna z osobowoci ma inne od
pozostaych cele. To powoduje konflikt powstaj dwie czci
Ciebie, z ktrych jedna chce mie cukierek, a druga go zje. By
im przeciwdziaa, skorzystaj z nastpujcego modelu. Wypenij
tabel treci, odpowiadajc na zawarte w niej pytania. Przykadowo: Sabota wystpuje, gdy chc schudn. Objawia si tym,
e zamiast i rano biega, szukam wymwek, by tego nie robi.
Dzieje si tak dlatego, e z jednej strony chc schudn, a z drugiej nie lubi samego biegania, gdy jest zimno. Moim rozwizaniem satysfakcjonujcym obie skonfliktowane czci bdzie kupienie stacjonarnego rowerka i jedenie na nim w chwili, gdy
ogldam filmy na komputerze, co lubi robi.

Kopia dla Superman

wiczenia

W jakiej sytuacji
yciowej wystpuje
sabota?

Jak ten sabota

si objawia? Jak
dokadnie dziaa?

Jakie dwie czci

Ciebie s
skonfliktowane?
Co chcesz, a czego
nie chcesz osign
jednoczenie?

227

Wynegocjuj
ze sob jedn
wspln wersj
przyszoci, by mc
w peni osign
postawiony cel.

ALTERNATYWNY PRZEBIEG ZDARZENIA

Mzg pamita to, co w niego wprowadzisz. Pewne rzeczy wprowadza los kto idzie po ulicy i spotyka na swojej drodze czowieka, ktry go szczeglnie interesuje. Albo ma wypadek. Albo
znajduje 100 zotych lece na chodniku. To, co si dzieje, nie
do koca zaley od nas, ale my mamy pen kontrol nad jakoci
wspomnienia z tym zwizanego, a wic to my decydujemy o interpretacji. Na niej mzg buduje przyszo, powtarzajc gotowca
z przeszoci. Kto, kto szed po ulicy i si wywrci raz, drugi,
trzeci, wywrci si pewnie po raz kolejny, bo jego mzg ma takie
programy i na nich bazuje. Aby zmieni przyszo, musisz zmieni przeszo i wanie do tego suy to wiczenie.
Pomyl o jakiej sytuacji, w ktrej dopada Ci jaka negatywna
forma emocji. Przypomnij j sobie, widzc od pocztku do koca
w postaci filmu. Gdy dotrzesz na sam koniec, wyobra sobie, e
masz moliwo zbudowania tego zdarzenia raz jeszcze, z dzisiejszego punktu widzenia. Stwrz drugi film majcy alternatywne zakoczenie, bardziej zasobne. Umie ten film tu pod oryginalnym
filmem. Zamie je powoli miejscami, tak by miejsce starego zaj

Kopia dla Superman

228

SUCCESS AND CHANGE

nowy, bardziej zasobny film. Teraz mzg ma nowy lad pamiciowy, i to na nim bdzie bazowa, tworzc przyszo. I bdzie
ona duo lepsza.

ULEPSZANIE
Podobnie jak wyej, to wiczenie suy do uczenia si z przeszoci
i zamiany negatywnych interpretacji w pozytywne. Pomyl o jakiej
sytuacji z przeszoci, w ktrej patrzc z dzisiejszego punktu widzenia moge co zrobi lepiej. Wyobra j sobie jako rozcignity przed Tob film i pu go od pocztku do koca. Ogldaj
go powoli i za kady razem, gdy zobaczysz fragment, jaki chcesz
ulepszy, zatrzymaj film. W tym miejscu zamiast tego fragmentu
umie inny, bardziej zasobny fragment taki, jaki chciaby, by
si tam wydarzy.
Obejrzyj nowy film od pocztku do koca. Sprawd, co si zmienio i jak si czujesz. Od tej pory ta nowsza wersja zdarzenia bdzie
Ci suya do budowania wnioskw na przyszo.

ZMIANA EMOCJI WYOBRANI

Oto proste wiczenie na zmian stanu emocjonalnego. Pomyl
o jakiej sytuacji, w ktrej czujesz si le. Opisz dokadnie, gdzie to
czujesz w ciele gdyby mia porwna to odczucie do czego, to
jaki ma to ksztat, rozmiar? Teraz zacznij fizycznie je zmienia
na przykad wyjmij t emocj z siebie, fizycznie ruszajc rkoma,
oblej w wyobrani wod, wyrzu za siebie. Jeli czue j jako kamie,
wyobra sobie, e w ni strzelasz laserem itd. Pracuj z metafor
na metaforze. W miejsce danego odczucia moesz wstawi now
emocj w formie metafory, na przykad wiata, ciepej wody itd.
Wykorzystaj kreatywnie swoj wyobrani. Pomyl jeszcze raz o tej
samej sytuacji. Co si zmienio? Jak si teraz czujesz?

Kopia dla Superman

wiczenia

229

ZMIANA EMOCJI CIAEM

Podobnie jak w wiczeniu powyej, pomyl o jakiej sytuacji, w ktrej czujesz negatywny stan emocjonalny. Opisz j jakim symbolem na kartce papieru, umie na pododze i sta nad ni. Opisz
dokadnie, co czujesz, wchodzc w t emocj, i przyjmij pozycj
ciaa, ktra j reprezentuje (np. gowa i rce w d). Zmie teraz
stan emocjonalny (przejd do miejsca obok, wykonaj kilka podskokw) i pomyl o jakiej sytuacji, w ktrej czujesz korzystniejsze
emocje. Moe bye wtedy smutny i potrzebowae radoci? Moe
zlkniony i potrzebna bya Ci odwaga? Umie jej symbol na kartce
na pododze w innym miejscu i wejd w ni. Opisz dokadnie, co
czujesz, i przyjmij pozycj ciaa, ktra j reprezentuje (np. umiech
i otwarte rce).
Nastpnie wejd z powrotem do wczeniejszej sytuacji, ale
z zasobn pozycj ciaa, na przykad w smutn sytuacj wchodzisz
z otwartymi rkoma, umiechem i wyprostowan sylwetk. Pozosta
w tej pozycji, dopki nie odczujesz rnicy emocjonalnej. Powtrz
proces kilka razy, za kadym razem ulepszajc go. Stojc ju poza
sytuacjami, pomyl jeszcze raz ju bez zmiany pozycji ciaa
o tamtej sytuacji. Co si zmienio?

AKCEPTACJA EMOCJI
To wiczenie suy do nauczenia si radzenia sobie z nieakceptowanymi emocjami. Wybierz okrelon emocj, na przykad gniew,
dum, smutek. Nie ma znaczenia, czy jest pozytywna, czy negatywna chodzi o tak, ktrej z jakich wzgldw nie pozwalae
sobie odczuwa.

Kopia dla Superman

230

SUCCESS AND CHANGE

Stwrz adekwatne, bezpieczne dla siebie i innych warunki,

w jakich ten cie moesz ucieleni, czyli odegra. W przypadku
gniewu id na przykad na spacer do lasu, gdzie nie ma ludzi.
W przypadku dumy moesz robi to wrd innych ludzi. Po prostu
stwrz warunki, w ktrych bdziesz wiczy przyzwyczajanie si
do tej emocji.
Gdy je stworzysz, pozwl sobie w peni j przeywa. Twoje oczy,
Twoja mowa, Twoje emocje, Twoje ciao i zachowania s oddane
wybranemu odczuciu. W peni mu si oddajesz. Jeli czujesz wcieko, krzycz lub skacz. Jeli chcesz zaakceptowa dum, chwal
si, ile moesz, absolutnie bez ogranicze. Jeli smutek pozwl
sobie paka, narzeka, ubolewa. Proces trwa tyle, ile potrzeba;
nie przerywaj, dopki nie poczujesz, e w peni pozwalasz sobie
na odczuwanie tej emocji. By moe powtrzysz to wiczenie kilka
razy, ale pracuj na efekt. Wczeniej czy pniej przyzwyczaisz si
i swoje ciao do okrelonego odczucia i nie bdziesz ju ucieka
od tego przejawu czowieczestwa.

ODZYSKIWANIE
RWNOWAGI EMOCJONALNEJ
Jeli masz problem, to dlatego, e Twoje przekonania nie wziy
odpowiedzialnoci za okrelon cz rzeczywistoci. Moe przesune na kogo win za sytuacj, przez co stracie odpowiedzialno? Moe nie widzisz wszystkich elementw sytuacji? Aby problemu nie byo, musisz odzyska balans a ten jest moliwy tylko
wtedy, gdy masz cao obrazu. To wiczenie Ci w tym pomoe.
Pomyl o dowolnej rzeczywistej i problematycznej sytuacji ze
swojego ycia. Zapisz j na kartce w postaci jednego podsumowujcego zdania, na przykad Mj partner mnie nie lubi.

Kopia dla Superman

wiczenia

231

To, e w to wierzysz, nie jest problemem kopotem jest dopiero to, e odrzucie pozostae przekonania, ktre take s prawdziwe, a oto one:
Mj partner mnie lubi jeli wiesz, e Ci nie lubi, to
lubienie te musi by prawdziwe, inaczej nie byoby porwnania.
Ja nie lubi partnera te jest prawdziwe, skoro wiesz,
na czym polega lubienie.
Ja lubi partnera taka sama logika jak wczeniej, zdania twierdzce i przeczce nawzajem si uzupeniaj.
Ja nie lubi siebie te prawda, musisz mie jakie cechy,
ktrych w sobie nie akceptujesz.
Ja lubi siebie jak wyej.
Mj partner siebie nie lubi jak wyej.
Mj partner siebie lubi jak wyej.
Zapisz je wszystkie na osobnych kartkach. Po kartki papieru
w rnych miejscach na pododze. Wchodzc na kad z kartek,
wska przynajmniej trzy niezbite dowody, ktre s racjonalne oraz
prawdziwe dla Ciebie, wskazujce, e to, co tam si znajduje, jest
prawd. Musz by konkretne i dotyczy zachowa (np. Nie lubi
partnera, gdy na mnie krzyczy). Ucielenij t myl, fizycznie wchodzc w rol. Zadaj sobie pytania:
Co odkrywasz, ucieleniajc t myl? Czego si dowiadujesz?
Postpuj tak do momentu, kiedy poczujesz, e ta kolejna myl
jest rwnie prawdziwa jak wczeniejsza. Dopiero teraz masz peny
ogld sytuacji. Korzystaj z tego modelu mylenia zawsze w sytuacji
problematycznej.

Kopia dla Superman

232

SUCCESS AND CHANGE

MODELOWANIE WASNEGO GENIUSZU

Na pewno jest co, w czym jeste naprawd dobry. Bierz z tego
przykad! Jestemy przyzwyczajeni do uczenia si od innych, ale
od siebie te moemy, szczeglnie w sytuacjach, w ktrych prezentujemy prawdziwe przejawy wyjtkowoci i inteligencji.
Wybierz jedn tak sytuacj bdc przykadem osobistego
geniuszu, na przykad w sporcie, pracy, relacjach. To moe by
moment, gdy poznae kogo i prowadzie wietn rozmow lub
gdy osigne w czym dobry wynik. Nie ma znaczenia, kiedy to
byo i czy dziao si to systematycznie, najwaniejsze, by wybra
konkretny moment. Wyobra sobie t sytuacj jak najdokadniej
i opisz j, korzystajc z nastpujcych pyta:
Na co jest skierowana Twoja uwaga?
Jak to robisz, e trzymasz si ustalonego celu?
Dlaczego osigasz tak dobry wynik?
Jak ta chwila rni si od innych? Znajd minimum trzy
czynniki zalene od Ciebie, np. Jestem bardziej skoncentrowany.
W jakim miejscu i kiedy zachodzi to wydarzenie? Jakie
rnice w nim zauwaasz?
Jakie konkretne myli i przekonania wystpuj w trakcie
tego zdarzenia? Jak i co dokadnie mylisz, bdc w tej
sytuacji?
Co widzisz, syszysz, czujesz i robisz w tej sytuacji?
Z jakich umiejtnoci korzystasz w tej sytuacji?
Z jakiej mentalnoci korzystasz w tej sytuacji? Jak opisaby takie podejcie?
Jak opisaby swoj rol w tej sytuacji? Dla siebie samego,
dla innych, dla wiata?

Kopia dla Superman

wiczenia

233

BUDOWANIE MODELU
Celem tego istotnego wiczenia jest nauczenie si, w jaki sposb
budowa modele geniuszu innych ludzi. W czci teoretycznej
dokadnie opisaem, jak znale osob (na ywo bd z przekazw wideo czy audio), ktr bdziesz modelowa. W chwili gdy
znajdziesz tak osob, zacznij proces modelowania. Najlepiej zrobi to bezporednio, zadajc modelowi pytania na ywo. Jeli nie
jest to moliwe (np. modelujesz zachowania, ogldajc wideo),
samodzielnie odpowiedz sobie na ponisze pytania.
Jakie przekonania ma model? W co wierzy?
Co si dzieje z jego ciaem w kontekcie powtarzajcych si
wzorcw? Jakie zauwaasz powtarzalne ruchy?
Gdzie i kiedy model korzysta z tej strategii?
W stosunku do kogo model korzysta z tej strategii? Jest
sam czy kto mu towarzyszy? Jaki ma wpyw ten kto na
modela?
Kim jest model, korzystajc z tej strategii? Opisz przynajmniej pi jego rl.
Dlaczego model to robi? Po co to robi? Co go motywuje?
Jakich skutkw oczekuje?
Co model widzi, syszy, czuje, robi?
Dlaczego ta strategia jest dla modela tak wana? Jakimi
wartociami si kieruje?
Jak model zmienia otoczenie swoje, innych i wiata? Jak
widzi swoj rol w pomaganiu innym?

Kopia dla Superman

234

SUCCESS AND CHANGE

50 POZYTYWNYCH NAWYKW
Mzg automatyzuje to, co systematycznie powtarza. Oto zestaw
nawykowych zachowa, ktre w cigu ostatnich kilkunastu lat
systematycznie wicz i przynosz mi doskonae rezultaty.
1. Codziennie rano przed wstaniem z ka i wieczorem przed
pjciem spa podzikuj za przynajmniej trzy rzeczy, ktre
masz lub Ci spotkay, na przykad prac, rodzin, mieszn
chwil na ulicy.
2. Codziennie wieczorem zadaj sobie pytanie o trzy rzeczy,
ktrych si nauczye w cigu dnia.
3. Codziennie wieczorem zadaj sobie pytanie o trzy rzeczy,
ktre moesz zrobi lepiej nastpnym razem.
4. Gdy popenisz bd, natychmiast w miar moliwoci zrb
jeszcze raz to samo w lepszej, ju prawidowej wersji. Jeli
nie moesz tego naprawi fizycznie, zrb tak, jakby mg,
i wyobra to sobie. Celem jest zapamitanie ulepszonej
wersji jako ostatniej.
5. Gdy kto Ci zrani, znajd trzy sytuacje, w ktrych Ty byby w stanie zrobi to samo nawet jeli tego nigdy nie
zrobie i nigdy nie zamierzasz, a to, co zostao zrobione,
potpiasz jako ze i okrutne. Celem jest zrozumienie sprawcy i wczenie empatii, by wybaczy. A wybaczamy dopiero
wtedy, gdy rozumiemy motywy sprawcy, za rozumienie
przychodzi, gdy stawiamy si w takiej samej sytuacji.
6. Przed zjedzeniem niadania, jeli zdrowie Ci pozwala, uprawiaj sport przez minimum 30 minut.
7. Wieczorem przed pjciem spa albo rano przed rozpoczciem pracy przygotuj sobie list zada na cay dzie.

Kopia dla Superman

wiczenia

235

8. Rano po wstaniu i wieczorem przed pjciem spa medytuj co najmniej 10 minut, obserwujc swoje myli bez ich
oceniania.
9. Dotykaj swoich bliskich, kiedy moesz.
10. Mw swoim bliskim, e s wyjtkowi, e ich kochasz, e s
dla Ciebie wani.
11. Patrz w lustro i si do siebie umiechaj, nawet na si.
12. Rozmawiaj z nieznajomymi ludmi, zagadujc ich w spoecznie akceptowalny sposb.
13. Przesta si przypadkowo objada, jedz o wyznaczonych
porach przemylane jedzenie.
14. Codziennie wicz jedn technik z psychologii sukcesu, na
przykad wzorce lingwistyczne, raport, dualizm. Zaplanuj
rano jak.
15. Otaczaj si mdrzejszymi od siebie ludmi.
16. Gdy co robisz, zadawaj sobie pytanie, jak to zmienia wiat
i pomaga innym ludziom.
17. Miej marzenie i codziennie przez kilka minut je wizualizuj,
tak jakby ju je osign.
18. Wybierz jeden kontekst yciowy, w ktrym chcesz osign
mistrzostwo, i to wicz.
19. Bd yczliwy w stosunku do ludzi.
20. Jeli popenie bd, ktry mia negatywne skutki dla innych,
przepro t osob i zadouczy.
21. Zrb list wszystkich krzywd, ktre wyrzdzie innym, i zadaj sobie pytanie, jak moesz im zadouczyni. Jeli nie
masz z tymi osobami kontaktu lub z innego wzgldu nie
jest to moliwe, zapytaj sam siebie, w jaki inny sposb moesz to zrobi, by sobie wybaczy.

Kopia dla Superman

236

SUCCESS AND CHANGE

22. Kilka razy po kilka minut w cigu dnia opisuj rzeczywisto,

mwic, co widzisz, syszysz i czujesz, na przykad Widz
czerwony samochd, sysz jego silnik i czuj ciekawo.
23. Gdy poczujesz jakkolwiek emocj, zauwa j i skup si na
swoim oddechu, nadal j odczuwajc. Nie wchod w ni ani
od niej nie uciekaj.
24. Gdy masz jak myl i sprawia Ci ona kopot, znajd jej
przeciwiestwo i trzy dowody na to, e ono rwnie jest
prawdziwe.
25. Przynajmniej raz w roku spd tydzie czasu sam ze sob.
26. Przynajmniej raz dziennie spd kilkanacie minut sam ze
sob.
27. W cigu dnia przez minimum kilkanacie minut rozmawiaj z partnerem, co u niego sycha, jak si ma i co dzi
odkry.
28. Jeli zapiesz si na narzekaniu czy czarnowidztwie, natychmiast znajd dowody na to, e bdzie dobrze.
29. Gdy co czujesz, pozwl sobie na to.
30. Zadawaj sobie pytanie, co naprawd czujesz w tej sytuacji
i co sdzisz na jej temat.
31. Przesta spdza czas z toksycznymi osobami.
32. Naucz si raz w roku jakiej nowej umiejtnoci, na przykad kitesurfingu czy jzyka chiskiego.
33. Oddaj wszystkie ciuchy, ktrych nie uywasz, ludziom w potrzebie.
34. Zadawaj sobie pytanie, gdy robisz biznes, jak moesz na tym
zarobi wiksze pienidze.
35. Gdy z kim rozmawiasz, zadawaj sobie pytanie, jak moesz
pomc danej osobie rozwiza jej problemy.

Kopia dla Superman

wiczenia

237

36. W cigu dnia minimum jeden raz zadaj sobie pytanie: Czy
jestem szczliwy?. Jeli odpowied bdzie negatywna,
zmie co.
37. W cigu dnia minimum raz zrb co gupiego i spontanicznego, na przykad przejd po chodniku zygzakiem.
38. Przynajmniej raz w roku wyjed w nowe miejsce.
39. Gdy siadasz do pracy, pracuj w ramach moliwoci minimum godzin bez adnej przerwy.
40. Pozbd si dystraktorw, gdy pracujesz lub si uczysz.
41. Przynajmniej dwa razy w tygodniu przeczytaj jaki rozwojowy artyku z zakresu psychologii.
42. Umie na Facebooku rozwojowe treci, na przykad z mdrych czasopism, by widzia je, gdy tam zagldasz.
43. Przynajmniej raz w miesicu wyjd na spotkanie towarzyskie z przyjacimi.
44. Znajd co wikszego od Ciebie Boga, Jedno, Peni
(nazwa nie ma znaczenia, religia rwnie chodzi o nawyk), i pro o wsparcie oraz wskazwki.
45. Codziennie zrb co dobrego dla kogo, na przykad zostaw
wikszy ni zwykle napiwek, ycz komu powodzenia itp.
46. Witaj si z ludmi, gdy ich spotykasz, a egnajc si, ycz
miego dnia.
47. Rozmawiajc, patrz w oczy i nie przerywaj.
48. Chod wyprostowany i patrz przed siebie. Nie garb si, nie
powcz nogami.
49. Znajd co, za co jeste gotowy odda swoje ycie.
50. Tutaj wpisz wszystko to, co chcesz osign, i kontynuuj
budowanie nawykw!

Kopia dla Superman

232
Kopia dla Superman

Sztuka wojny w uwodzeniu kobiet