Professional Documents
Culture Documents
Ksigarnia internetowa
Oce ksik
Spis treci
1 Success and Change
Czym jest psychologia sukcesu?
Dlaczego sukces?
Dlaczego nie osigamy sukcesu?
Czynniki sukcesu
Z czego skada si czowiek?
Dualizm
3 Time Management
Wysza inteligencja, czyli stany flow
Kim musisz si sta, by osign to, co chcesz?
Matryca stwarzania siebie
Cele
Jak zmierzy postp?
9
20
32
42
50
54
61
71
81
85
93
95
101
104
106
107
108
113
124
132
135
138
141
SPIS TRECI
Motywacja
Dystraktory
4 Inteligencja emocjonalna
Dlaczego inteligencja emocjonalna jest tak wana?
Czym s emocje?
142
147
151
158
159
5 Modelowanie
187
6 Epilog przyszo
199
Podsumowanie
wiczenia
Klasyczny feedback
Test kamery
Racjonalna Terapia Zachowa
Znajdywanie przekona
Rne perspektywy
Odzyskiwanie wypar
Technika trjkta
ciganie masek
Ego Management System
Wizja, misja i cel
Stwrz siebie
Okrelanie celw
Mierzenie efektywnoci
Planowanie w retrospektywie
Motywacja
Budowanie nawykw
Eliminacja dystraktorw
Przeciwdziaanie sabotaom
Alternatywny przebieg zdarzenia
Ulepszanie
Zmiana emocji wyobrani
Zmiana emocji ciaem
Akceptacja emocji
Odzyskiwanie rwnowagi emocjonalnej
Modelowanie wasnego geniuszu
Budowanie modelu
202
203
205
206
207
210
211
212
213
215
216
218
219
220
221
221
223
224
226
226
227
228
228
229
229
230
232
233
1
Success and Change
10
11
12
13
Ty si czego nauczye, opanowae pewn powtarzaln technik, ktra za kadym razem pozwala osiga cel, i zamiast si
ni zajmowa, zlecasz jej wykonywanie swojemu mzgowi. I teraz
masz wity spokj, nie musisz si w ogle zastanawia, bo Twj
mzg robi ca robot za Ciebie. Pikna wizja? To rwnie jest
fakt. Nazywamy go nawykiem. Zapewniam Ci, e po przeczytaniu tej ksiki upewnisz si, e ta wizja jest nie tylko moliwa
do osignicia, ale te e taki rodzaj funkcjonowania moe si
w prosty sposb sta rwnie Twoim udziaem. Poka Ci to na
prostym przykadzie teraz czytasz te sowa w jzyku polskim
i nie musisz ich sobie tumaczy. Po prostu znasz ich znaczenie,
poniewa Twj mzg posuguje si w tej chwili wanie jedn
z powtarzalnych technik. Ty si tego nauczye, przekazae wiedz do mzgu i nie musisz co chwil sprawdza, czy wszystko rozumiesz. Wydaje si to proste i oczywiste. Ale czemu nie dziaa
w tak wielu przypadkach ludzi, ktrzy staraj si uczy na przykad jzyka angielskiego? Kto do nich co mwi, a oni natychmiast to usyszane zdanie tumacz sobie w gowie na polski.
Co wtedy robi? Sprawdzaj, czy technika dziaa. Gdyby bowiem
byli pewni co do techniki, gdyby ich technika rozumienia angielskiego bya powtarzalna, to przecie nie musieliby tego robi. Inna
rzecz to to, e w taki sposb w ogle si nie da porozumiewa, poniewa kiedy tumaczysz sobie w gowie wanie usyszane zdanie,
Twj rozmwca ju mwi kolejne, ktrego nie zdye usysze,
gdy bye zajty tumaczeniem poprzedniego. Tymczasem opanowanie dobrej powtarzalnej techniki pozwoli Ci skupi si na innych rzeczach, bo sama technika bdzie wykonywana przez Twj
system outsourcingu do mzgu niejako w tle. Spjrz zreszt na
najbardziej kasowe filmy Hollywood na przykad na cay cykl
obrazw z Jamesem Bondem. To wanie przykad doskonale
powtarzalnej techniki, bo trudno sobie wyobrazi kolejny film
o przygodach agenta Jej Krlewskiej Moci, w ktrym nie byoby
14
15
16
doskonaej osobowoci. To wanie dlatego najwiksza liczba wypadkw samochodowych czy motocyklowych jest powodowana
przez modych mczyzn pomidzy 18 a 25 rokiem ycia. Osobowo 18-latka nie jest po prostu w stanie udwign techniki
oferowanej przez superszybki, mocny, sportowy motocykl. Modzi
ludzie nie s przygotowani do poradzenia sobie z tak technik,
nie maj bowiem wystarczajco silnej osobowoci, by stosowana
przez nich technika moga przynosi odpowiednie rezultaty. Zreszt
ta rozbieno osobowoci i techniki jest widoczna w wielu innych
aspektach ycia. Wanie to zjawisko jest odpowiedzialne za to,
e ok. 90% szczliwcw, ktrzy wygrywaj olbrzymie sumy we
wszelkiego typu loteriach na caym wiecie, traci swoje majtki
w przecigu dwch lat od wygranej. Wikszo bowiem ludzi marzy o wielkich pienidzach, ale kiedy pojawiaj si one w ich yciu,
nie s w stanie sobie z tym brzemieniem poradzi. Zobacz, jak
czasem kocz wielkie gwiazdy nagle w ich yciu pojawiaj
si wielkie pienidze i, mimo e maj olbrzymie umiejtnoci,
bo potrafi wietnie piewa czy gra, to jednoczenie nie s
w stanie poradzi sobie z now sytuacj. Wwczas gr nad nimi
bior uzalenienia od narkotykw albo alkoholu. To wanie przykad, kiedy supertechnika nie idzie w parze z superosobowoci.
To sytuacje, w ktrych osobowo nie daje rady, bo ma do czynienia ze zbyt zaawansowan technik. I teraz sam si zastanw,
czy jeste gotowy na sukces. Jeste? A dasz sobie rad z tym
sukcesem? Dasz rad ten sukces utrzyma? Wyobra sobie kobiet, ktra robi karier w korporacji. Jest wietna, inteligentna,
doskonale wyksztacona, ma znakomite cechy przywdcze. Wspina si po szczeblach kariery i nagle syszy od swoich koleanek,
e zawdzicza to nie inteligencji, ale podry przez pociel kolejnych prezesw. Czy uda Ci si z tym poradzi? Czy Twoja osobowo jest wystarczajco silna, by znie tak sytuacj? Albo wyobra
sobie, e wreszcie Ci si udao schudn. Co wicej, nie do, e
utrzymujesz wag, to jeszcze zacze regularnie wiczy. Dbasz
17
o swoje ciao, czujesz si w nim wietnie i chcesz si nim pochwali. Spacerujesz pla i napotykasz wpatrzonego w Ciebie
gocia z brzuchem jak pika lekarska, z jagodziank w jednej
doni i piwem w drugiej. Co o Tobie pomyli? Ale debil! Dlaczego? Poniewa jeste dla niego emanacj tego wszystkiego,
czego on nie ma. Ale nie to go w Tobie frustruje najbardziej.
Najbardziej cierpi nie dlatego, e nie wyglda tak jak Ty, lecz
dlatego, i nic nie robi, eby wyglda tak jak Ty. A zatem jedn
z najwikszych Twoich trosk, zanim odniesiesz sukces, powinna
by ta, by dokadnie zdawa sobie spraw, czy w sytuacji sukcesu
bdziesz w stanie poradzi sobie z tym, e tak wielu ludzi moe
Ci znienawidzi lub niesprawiedliwie ocenia. Bo eby naprawd
odnie sukces, trzeba najpierw by na ten sukces gotowym. Przez
ostatnie dziesi lat mojej pracy odkryem, e ludzie tak naprawd najbardziej boj si myli, co te si z nimi stanie, kiedy zostan tymi, o ktrych nawet nie mieli pomarzy. I co wicej, boj
si tego, jak wwczas zareaguje na nich wiat. Kiedy, w czasach
innych potrzeb i przed urodzeniem dziecka, kupiem sobie due
sportowe auto. Stanem na jednym z warszawskich skrzyowa
na wiatach. Do tego mojego piknego auta podszed wwczas
pewien jegomo i zamaszycie splun na mask. Zupenie bez
powodu, z czystej zawici i nienawici do tych, ktrym w yciu
powodzi si lepiej. Trzeba mie du wiadomo i samozaparcie,
eby w takiej sytuacji powiedzie sobie: E, daj spokj, przecie
on jest na innym poziomie rozwoju, zamiast wyj z samochodu
i odpaci mu piknym za nadobne. A, niestety, to drugie rozwizanie nie jest godne tego, co chcesz sob reprezentowa.
Warto te zastanowi si nad drug moliwoci w relacji
osobowo technika. Co si bowiem dzieje, kiedy osobowo
jest wielka, ale technika zbyt maa, czyli w sytuacji, kiedy prbujesz
wsadzi Ayrtona Senn do malucha? Wanie to przeywa spora liczba naszych rodakw, ktrzy cierpi na cienie polskoci
zestaw ograniczajcych przekona tworzcych mentalno
18
narzekactwa, zawici, braku zaufania i krytycyzmu, poczucia gorszoci, lku przed popenianiem bdw. Maj wietne, fantastyczne pomysy, ale zostali przez lata walki z najprzerniejszymi
wrogami zaprogramowani do wybitnych zdolnoci adaptacyjnych.
Nosz pod czaszk umiejtnoci biznesowe, ktrych nie powstydziaby si adna nacja na wiecie. Kiedy wyjedaj z kraju, robi
wielkie kariery, a tutaj, nad Wis, zostaje im jedynie rola franczyzobiorcw. S jak geniusze w kurnikach maj wielkie osobowoci skazane przez kulturowy nadruk na korzystanie z nieprzystajcych do ich potencjau technik. To midzy innymi to zjawisko
jest odpowiedzialne za tak wielki internetowy sukces piosenki
Donatana i Cleo My Sowianie, wyklikanej na dzie dzisiejszy
niemal 50 mln razy. Bo w tej piosence Polacy gono usyszeli, e
mona by dumnym z bycia przedstawicielem Sowian, a niekoniecznie ze stania na zmywaku w Yorkshire. I ta piosenka spotkaa si z takim zainteresowaniem nie poprzez epatowanie seksem,
ale wanie dlatego, e zbuntowaa si przeciwko zjawisku zwanym
negatywizmem. Negatywizm to zjawisko odpowiedzialne rwnie
za nastawienie Polakw do sukcesu innych. Wystarczy przeczyta
kilka internetowych dyskusji, by znale ilo hejtu przekraczajc
ludzk wyobrani. Dlatego tak trudno odnie sukces, pozostajc
w ramie pod nazw Jestem Polakiem. Nawet jeli masz nieprawdopodobnie genialny pomys na biznes, to eby go naprawd zrobi,
musisz wykroczy poza t ram. Nawet jeli bowiem nauczysz
si radzi sobie z negatywizmem Twoich ssiadw, rodziny czy
spoecznoci internetowej, to perspektywa biznesu z teje ramy
bdzie zawsze perspektyw pod tytuem: To si nie moe uda.
A to dlatego, e nawet przy rewelacyjnym potencjale w tej ramie
jeste atakowany poczuciem kacym Ci myle Jestem gorszy,
a std ju krtka droga nie tylko do tego, by Twj biznes nie
przetrwa, ale do tego, by w ogle nie podejmowa prb jego realizacji. Kultura, ktra Ci otacza, a raczej ta, ktr pozwalasz si
otacza, sprawia, e stajesz si podmiotem okrelonych przekona.
19
20
21
22
23
i wiadomo, co naley robi, by go osign. Czym zatem charakteryzuj si ludzie, ktrzy sukces osigaj, niezalenie od tego,
czy s architektami, artystami, sprzedawcami, naukowcami, milionerami, czy szczliwymi rodzicami?
Najwaniejsza jest pasja. Ci, ktrzy j czuj, nie przepracuj ani
jednego dnia w yciu i traktuj pracoholizm jako mit. To odnalezienie tego, co si lubi, i powicenie temu swego ycia. To indywidualna kreacja i stworzenie sobie zawodu w przeciwiestwie
do urzeczywistniania czyjego pomysu na swoje ycie. Na kolejnych stronach tej ksiki wrcimy do tematu. Po pasji nastpnym determinantem sukcesu okazuje si suenie innym. Ludzie
sukcesu zastanawiaj si, w jaki sposb mog pomc innym rozwiza ich problemy. Nie do, e daje to wielk motywacj, to
dodatkowo sprzyja finansom wszyscy chtnie pacimy tym,
ktrzy bardziej myl o nas ni o sobie. Altruizm wpywa te pozytywnie na produkcj endorfin hormonw szczcia. Trzecim
aspektem jest dugotrwaa praca nie ma si co oszukiwa,
sukces jest zarezerwowany dla pracusiw. Przykad: 60% wiatowych miliarderw pracuje ponad 60 godzin tygodniowo. To
znacznie wicej ni 40 godzin tygodniowo! Jak mwi Arnold
Schwarzenegger, jeli pisz wicej ni 6 godzin, to pij szybciej!
Nastpn cech ludzi sukcesu jest skupienie na jednej rzeczy
zamiast robi ich wiele, we pod uwag, e nie mona by
dobrym we wszystkim i e znacznie atwiej jest zosta mistrzem
w jednej dziedzinie. Ja wybraem chc by topowym trenerem
i coachem tej planety, wic temu powicam najwicej czasu.
Nie tra zatem czasu na to, w czym nie moesz by absolutnie
wyjtkowy. Kolejnymi cechami s powtarzanie i nawykowe dziaanie by Twoje umiejtnoci nabray cech mistrzowskich, musisz systematycznie je wiczy. Umiejtnoci buduje si w sposb prosty (ale nie atwy) powtarza si jak najczciej dane
zachowanie a do momentu, gdy zostanie ono zautomatyzowane.
24
25
26
27
28
29
30
31
chcesz przycign. Jeli na przykad chcesz do siebie przycign klientw, ktrzy bd skonni duo zapaci za to, co oferujesz, to musisz stworzy tak osobowo, ktra pomoe im rozwiza ich problemy. Jeli chcesz przycign do siebie klienta
milionera, to musisz stworzy osobowo, ktra bdzie mylaa
jak Twj klient, zachowywaa si jak Twj klient i porozumiewaa
si jzykiem Twojego klienta. Innymi sowy, nie da si pozyska
klientw milionerw, majc jake wrd mieszkajcych w Polsce
czste przekonanie, e kady milioner to zodziej. A przecie wikszo ludzi w Polsce jest przekonana, e nie mona zarobi miliona zotych cik prac. Myl, e aby tego dokona, trzeba
mie ukady, znajomoci albo trzeba si niele nakombinowa.
A to nieprawda.
A moe w sukcesie chodzi o sens ycia? O odpowied na pytanie Po co si urodziem? i ycie zgodnie z t odpowiedzi?
A moe o zdrowie? O takie zadbanie o swj organizm, by moliwie najduej zachowa sprawno i nie wymaga ingerencji medycznych? Moliwe te, e za sukces uznasz dobre samopoczucie. By moe wystarczy po prostu si dobrze poczu, podnie
poziom tych hormonw w swoim organizmie, ktre s za to odpowiedzialne, i sukces gotowy? A moe za sukcesem stoi poczucie
misji, czyli przekonanie, e to, co robisz, najzwyczajniej w wiecie
ma sens? e co daje, co przynosi, co zmienia? A moe za sukcesem stoj uczucia wysze? Pokora, spokj, umiejtno pocigania za sob innych?
W rzeczywistoci sukces to wzajemne przenikanie si wszystkich wymienionych wyej skadowych. Oczywicie na rnych poziomach postrzegania kada z nich zaoferuje Ci co innego, inny
rodzaj yciowej satysfakcji. Kiedy jednak przyjrzysz si tym, ktrzy
odnieli w yciu prawdziwy sukces, to atwo dojdziesz do wniosku,
e miar sukcesu moe by jedynie sytuacja, w ktrej wszystkie
wyej wymienione elementy wystpuj rwnoczenie. A ja Ci
32
DLACZEGO SUKCES?
Zastanawiae si, po co dy si do sukcesu? Co stoi za tym pragnieniem? Po co ludzie prbuj si z nim mierzy? Gdybymy
sprbowali uszeregowa odpowiedzi na to pytanie zgodnie z hierarchi wanoci, to na samym szczycie musiaaby si znale
penia. Penia, czyli osignicie stanu szczcia i spenienia zoonego ze wszystkich moliwych do zdobycia celw. A tu pod
peni umiecibym potrzeby samorealizacji i bycia efektywnym.
To z kolei umiejtno dostosowywania si do rodowiska, w jakim si yje. Im bardziej bowiem jeste zaadaptowany do ycia
w rodowisku, w ktrym przebywasz, im lepiej znasz to rodowisko, tym bardziej jeste mobilny. Bo przecie najlepsza ryba to
taka, ktra najlepiej zna swj akwen. A jeli jeste mobilny, to
lepiej sobie radzisz, to przewidujesz, co si moe wydarzy, i reagujesz na to. W kocu moesz dokonywa zmian w swoim yciu,
bo nie jeste przytwierdzony do maego wycinka rzeczywistoci.
Zaczynasz wzrasta ponad to.
Za deniem do sukcesu stoi rwnie jako ycia. Czy w piciogwiazdkowym hotelu nie pi si wygodniej ni w dwugwiazdkowym? Oczywicie na pewnym etapie ycia wydaje Ci si, e
namiot to szczyt marze. Potem jednak wzrastasz, a kiedy osigasz pewien poziom, namiotowe wygody przestaj by dla Ciebie
wystarczajce. Potrzebujesz czego wicej, potrzebujesz lepszej
jakoci ycia. Zatem dysz do osignicia lepszego statusu, lepszej jakoci, bo ta obecna ju Ci nie zadowala, nie jest tym, czym
chciaby si zachwyca. I gdzie po drodze zaczynasz odkrywa,
e dysz do sukcesu rwnie dlatego, e szkoa, ktra miaa Ci
33
34
nauczye. Nie wyksztacie tam umiejtnoci zarabiania pienidzy, a dzisiaj to podstawowa umiejtno warunkujca przeycie. Szkoa nie nauczya Ci te, jak radzi sobie z emocjami
czy jak budowa relacje. Dzisiaj ocenia si, e a 33% maestw
rozpada si w przecigu pierwszych piciu lat. A przecie ci ludzie, ktrzy zawieraj zwizki, nie s w wikszoci w ogle do tego
przygotowani, bo nikt nigdy na adnym etapie edukacji ich tego
nie nauczy. Zamiast tego w szkole nauczyli si budowy pantofelka
i dowiedzieli si, jak si nazywa stolica Burkina Faso. Wszystkich
nas uczono caej masy kompletnie nieprzydatnych rzeczy. A moe
masz w zwyczaju wstawa co rano i do porannej kawy rozwizywa
zadania z algebry? Zamiast algebry potrzebujesz jednak konkretnych umiejtnoci, ktrych niestety nie zyskae dziki szkolnej
edukacji. Dzisiejszy system edukacyjny w ogle nie uczy umiejtnoci mikkich, a to one bd decydoway o tym, jak sobie poradzisz w yciu. To ich opanowanie umoliwia Ci podr w przyszo, bo to one s przyszoci. To umiejtno komunikowania
si z ludmi i, co za tym idzie sprzeday jest niezbdna do
osignicia sukcesu. Bo jeli to potrafisz, to zawsze bdziesz
w stanie osign sukces! Dzisiaj uwaa si, e a 85% sukcesu
to komunikacja i sposb, w jaki ludzie si ze sob dogaduj.
Warto si zastanowi, dlaczego ludzie nie osigaj sukcesu.
Moliwe, e duo atwiej by nam byo odpowiedzie na to pytanie,
gdybymy spojrzeli na okrelone rodowiska czy te krgi, w ktrych funkcjonujemy. Najmniejszym krgiem lub te najmniejsz
jednostk rodowiskow jestemy my sami. Nazwijmy ten twr
Janem Kowalskim, normalnym czowiekiem z krwi i koci. A zatem najmniejsza jednostka w tej perspektywie to ja Jana Kowalskiego. Co, co nazwalibymy dokadnie jego ego indywidualnym.
Kolejny poziom, kolejny krg rodowiskowy, to rodzina Jana Kowalskiego. To taki system emocjonalno-spoeczno-intelektualny,
w zakresie ktrego funkcjonuje mniejszy system, czyli nasz Jan
35
Kowalski. Kolejny poziom zwizany ze rodowiskiem naszego funkcjonowania to kraj. Dalszych poziomw atwo si domyli. Bd
to odpowiednio region (taki jak na przykad Europa) i w kocu
wiat. Takie postrzeganie rodowiska naszego funkcjonowania
mona by zobrazowa przykadem rosyjskich matrioszek, z ktrych jedna skrywa drug i tak na wielu poziomach. Jeli wic
mamy do czynienia z wiksz matrioszk, na przykad w sukience w kratk, to spodziewamy si, e po jej otwarciu ujrzymy jej
mniejsz wersj rwnie w sukience w kratk. A jeli ten rodzaj
mylenia odniesiemy do naszego przykadu Jana Kowalskiego, to
moemy zaoy, e obserwujc cechy rodziny tego gocia, moemy
wnioskowa o cechach jego samego. I kluczowe w rozumieniu
tego systemu jest uwiadomienie sobie, e dany systemowy element jest z jednej strony odseparowany od reszty, a z drugiej stanowi cz wikszego systemu, ktry cay czas na niego wpywa,
i to na wszelkich moliwych polach. Wiedziae na przykad, e a
70% decyzji zakupowych jest podejmowanych pod wpywem tego,
co kupuj inni? To oznacza, e Jan Kowalski tylko w przypadku
trzech zakupw na dziesi podj samodzieln decyzj, na co wyda pienidze. Pozostae decyzje to wpyw tego, na co zdecydowali si inni. Innymi sowy, 70% wyborw, ktrych Kowalski dokona, jest dyktowanych owczym pdem. W dzisiejszych czasach
zwrot normy spoeczne powinien mie szczeglne znaczenie dla
sprzedawcw. Poniewa sprzeda tak naprawd polega na stworzeniu impulsu, ktry viralowo staje si trendem. A jeli stanie
si trendem, to ludzie bd kupowa do czasu, a pojawi si kolejny impuls tworzcy nowy trend, ktry osadzi przedmiot sprzeday na kolejnym stworzonym sprytnie topie. Dzisiaj wspomniane tworzenie, rozumiane jako umiejtno generowania
trendw, jest po prostu kluczowe. Skoro za a 70% naszych decyzji zaley od decyzji innych, to warto rozway prb osignicia sukcesu przez pryzmat problemw, ktre naley rozwizywa.
36
37
ktra nazywa si Jestem Polakiem. Pewnie nie jest Ci obce pojcie mesjanizmu. Oczywicie ta rama wynika z pewnych wzorcw kulturowych i historycznych, o ktrych rdach mona by
napisa opase tomy. My jednak skoncentrujemy si na efekcie
tego zjawiska. A jaki jest ten efekt? Ano taki, e w mesjanizmie
czeka si na zbawc. Na kogo, kto przyjdzie i nas zbawi. Na kogo, kto kiedy wynagrodzi nam wszelkie niegodziwoci, niesprawiedliwoci i cierpienia. W sumie jest to pikna i podniosa idea,
tyle e rodzi jeden podstawowy problem. Ot bd tkwi w oczekiwaniu na zbawienie, bo samo sowo oczekiwanie zakada postaw
pasywn. To schemat, w ktrym oczekujemy, e kto przyjdzie
i co zrobi za nas. e wprawdzie teraz jestemy mali i niewiele
znaczcy, ale kiedy dziki jakiej zewntrznej ingerencji
ta sytuacja ulegnie zmianie. Wyjdziemy wreszcie na swoje
przy cudzej pomocy. Zwr uwag, e kiedy rodzisz si w pewnej
ramie, to zostaje Ci przyklejona atka, z ktr bdziesz si boryka
przez cae ycie. atka, ktra bdzie za Ciebie decydowaa, czy
na przykad bdziesz aktywny, czy te pasywny. Czy sukces moe
si sta i Twoim udziaem, czy te masz by ubogi, czyli biedny,
bo taki jest wzorzec danej ramy. I nie ma znaczenia, jak ram
dla Ciebie stworzono lub te w jakiej ramie funkcjonujesz obecnie.
Kada rama stanowi jakie ograniczenie. Pytanie tylko, czy to
ograniczenie, ktre wynika z wdrukowanej Ci matrioszki, umoliwia Ci osignicie indywidualnego sukcesu? A jeli tak, to czy
ten umoliwiony Ci sukces stanowi szczyt Twoich moliwoci?
A co by si stao, gdyby nagle uzna, e ktra z tych ram jest
dla Ciebie za ciasna? e chcesz wyj poza ograniczenia? Wszelkie?
e nagle nabrae ochoty na zmierzenie si z zupenie innymi
problemami takimi, ktrymi bd zainteresowani nie tylko Twoi
krewni czy te rodacy, ale take spoeczno Europy lub wiata?
Ju zaczynasz rozumie, e wraz z przeskoczeniem z jednego
rodowiska do drugiego moliwy jest wzrost wiadomoci. I e
38
39
40
41
42
43
jednoczenie minimalizujc koszty. A skoro tak si dzieje, to rodzaj i rozmiar rodowiska bd kluczowe dla Twojego rozwoju.
Wyobra sobie, e jeste wacicielem akwarium i postanowie
wyhodowa w nim spor ryb. Jest jednak pewne ograniczenie.
A mianowicie Twoja ryba nie uronie maksymalnie, nie rozwinie
caego swojego wzrostowego potencjau, bo jej wzrost ogranicza
rozmiar akwarium. Jeli chcesz wyhodowa du ryb, musisz jej
zapewni odpowiednich rozmiarw akwen. W innym przypadku
mzg rybki nie dopuci do wzrostu tkanki ponad poziom moliwoci rodowiskowych, w ktrych akurat dana ryba si znajduje.
A jeli teraz w tym przykadzie zamienisz sowo ryba na mj
umys, zorientujesz si, e chcc si rozwin i urosn, musisz
najpierw zapewni sobie takie rodowisko, ktre bdzie umoliwia zakadany wzrost, a nie go ogranicza. I to nie jest kwestia
motywacji, bo samo rodowisko wystarczajco zmotywuje Ci do
wzrostu. Jeli zapewnisz swojemu rozwojowi pewne determinanty,
ktre za ten rozwj s odpowiedzialne, to rozwj zacznie nastpowa samoistnie i nie bdzie potrzeby jego sztucznej bd wymuszonej motywacji. Moesz przecie posadzi rolink w jakiej
maej doniczce i codziennie j chwali lub gani. Nie uronie
jednak odpowiednio, dopki nie zapewnisz jej odpowiednich rozmiarw donicy (czytaj: rodowiska). Dokadnie ta sama zasada
obowizuje w przypadku Twojego rozwoju jeli na przykad
chcesz si nauczy jakiego obcego jzyka, to najpierw stwrz
rodowisko, dziki ktremu ta nauka stanie si szybka, atwa
i w ogle moliwa. W przeciwnym razie podzielisz los tysicy desperatw, ktrzy od lat prbuj si nauczy angielskiego, chodzc
dwa razy w tygodniu na ptoragodzinne lekcje. Tymczasem adn tajemnic nie jest to, e wikszo ladu pamiciowego, czyli
tego, co zapamitujemy na przykad z nauki, znika po 24 godzinach. A zatem jeli kto chadza na lekcje angielskiego dwa razy
w tygodniu, to na kad z tych lekcji przychodzi, zapomniawszy
44
45
warunkw rodowiskowych, ktre bd automatycznie stymuloway Twj mzg do wzrostu. Zostaniesz z akceptacj i by moe
uwielbieniem innych, ale wyej ju nie pjdziesz.
Kolejn przyczyn nieumiejtnoci osignicia sukcesu jest to,
e ludzie czsto posuguj si zdezaktualizowanymi strategiami.
A przecie strategia, nawet najlepsza z moliwych, te si zuywa,
podobnie jak schodzony but, i trzeba j aktualizowa. Wypracowane przez nas strategie s skuteczne tylko przez jaki czas. Innymi
sowy, s zwizane z czasem i przestrzeni. Jeli zmieniaj si warunki, miejsce, w ktrym przebywasz, i czas, to musisz rwnie
zmieni swoje przekonanie. Jeli tego nie zrobisz, okae si, e
dana strategia ju nie dziaa. Poka Ci to na prostym schemacie.
Wyobra sobie kilkulatka, ktry suchajc przynudzajcej nauczycielki, nie moe si skoncentrowa i zaczyna si zajmowa rozmow z koleg z awki. Nauczycielka poirytowana jego zachowaniem wyciga malucha na rodek klasy z magicznym zaklciem
Chod, Kowalski, na rodek, zobaczymy, co masz do powiedzenia. Kiedy za maluch stoi ju przed innymi dziemi, zadaje
mu takie pytanie, by nie by na nie w stanie odpowiedzie i by
wyszed przed klas na debila. Cel zosta osignity: caa klasa
ju wie, e na lekcjach si nie rozmawia. Spjrz jednak, co stao
si w tym maym. Ot nauczy si, e ilekro wystpuje przed
innymi, wychodzi na gupka. To z kolei wywouje fobi przed
wystpami publicznymi, bo odtd ju bdzie im towarzyszy lk
o to, jak zostanie oceniony przez innych. Kiedy za minie trzydzieci lat, ten malec, ju jako dorosy czowiek, prowadzi firm
i jednoczenie odczuwa paraliujcy lk przed wystpieniami publicznymi. Tyle e ten lk pochodzi sprzed trzydziestu lat. To tak
samo, jak gdybymy chcieli do dzisiejszych komputerw zastosowa oprogramowanie sprzed trzydziestu lat. A tak si wanie
dzieje, kiedy ludzie prbuj egzystowa, wykorzystujc stare
strategie. To, co gwarantowao przetrwanie przed rozemian
46
47
48
49
Jednak tworzenie, o ktrym tu mwi, to nie tylko kwestia tworzenia samego siebie, to rwnie kwestia umiejtnoci budowania
relacji. Jeli zapyta wielu ludzi, po co s ze sob, to najprawdopodobniej odpowiedz: Bo si kochamy. Ale kiedy ich spytasz,
co chc razem osign, to z odpowiedzi moe by ju kopot.
I tu si okazuje, e wielu ludzi po prostu nie ma na siebie pomysu. Zachowuj si czsto jak pika na wodzie, ktra porusza si
tam, gdzie popchnie j fala czy wiatr. Nie wpadn na to, eby
zada sobie pytanie, jacy bdziemy razem za dziesi lat jak
planuj swj zwizek jako para czy jako rodzina w przyszoci.
Zamiast tego yj z dnia na dzie, a to z kolei powoduje, e rozwizuj tylko te problemy, ktre si akurat pojawiaj. Nie planuj,
nie przewiduj, e mog si boryka z innymi problemami w przyszoci, i nie s przygotowani na to, by je rozwizywa.
Czwartym powodem, ktry jest odpowiedzialny za blokowanie
sukcesu, s negatywne programy. A zatem takie oprogramowanie,
ktrym si stale posugujemy, niewiadomi tego, e to wanie ono
nas ogranicza. Przyjrzyjmy si programowi: Wyjd na gupka.
Kiedy si w ten sposb programujesz, to nagle si okazuje, e nie
zaczynasz y w oparciu o to, czego Ty chcesz, ale o to, co o Tobie
pomyl inni. Oczywicie negatywnych programw jest caa masa:
To jest gupie, Nie poradz sobie, To nie dla mnie, Nie
urodziem si pod szczliw gwiazd, Jestem przecitny,
Jest dobrze tak, jak jest, Innym te si nie udao, Jak bd
taki, jakiego mnie oczekuj inni, to bd akceptowany. Zauwa,
jak cisy zwizek ma tego typu oprogramowanie z obaw przed
utrat akceptacji innych. Ludzie boj si sukcesu, bo wtedy bd
odstawali od innych, a co za tym idzie utrac ich akceptacj.
Co wicej, zgodnie z teori Schopenhauera w ktrej prawda
przechodzi przez trzy stadia: najpierw jest wymiewana, potem
atakowana i dopiero pniej zyskuje powszechn akceptacj
moesz ze stuprocentow pewnoci zaoy, e odniesienie
50
sukcesu bdzie rwnie oznaczao, e znajd si tacy, ktrym bdzie to przeszkadzao. Bo przecie mistrza si bije! Kady kreator,
twrca nowej rzeczy, musi przej przez okres, w ktrym wielka
rzesza ludzi bdzie si mu staraa udowodni, e adnym kreatorem nie jest. To jedna ze skadowych sukcesu i proponuj Ci,
by od razu si z tym pogodzi, bo pniej bdzie Ci atwiej. A im
wyej bdziesz wchodzi, tym bardziej bezwzgldna reakcja Ci
czeka. Dzieje si tak dlatego, e wspinajc si po szczeblach sukcesu, pokazujesz innym tym, ktrzy jeszcze tacy nie s e
mog tacy by. Staniesz si rdem frustracji dla kadego, kto
nie jest tak inteligentny, jak by moe. A nie jest taki, bo woli si
zajmowa czym innym lub te sam nie wie, jak osign to, co
osigne Ty. To z tego powodu, jeli jeste atrakcyjn kobiet,
stajesz si automatycznie rdem frustracji dla wielu kobiet,
ktre tak atrakcyjne nie s. A jeli jeste wysportowanym, przystojnym facetem, to staniesz si rdem frustracji dla wielu innych facetw, ktrzy wol wypi wieczorem piwo, ni i pobiega.
To za z kolei oznacza, e Ty si wprawdzie pozbye negatywnych
programw, bo odniose sukces, ale oni nie.
CZYNNIKI SUKCESU
Omawiaem wczeniej czynniki potrzebne do osignicia sukcesu odpowiedni osobowo i waciw, powtarzaln technik
(zaktualizowan strategi). Teraz przyjrzymy si zjawisku, bez
ktrego sukces nie jest moliwy a mianowicie zmianie. Skoro
dotd nie odniose takiego sukcesu, jaki by chcia, to pomidzy tymi dwoma stanami (aktualnym i docelowym) musi zaj
jaka zmiana. Zmiana za nastpuje na trzech poziomach: ciaa,
umysu i rzeczywistoci. Jeeli zmienisz tylko przekonania, czyli
umys, to niezmienione ciao bdzie reagowao z wyuczonego
wczeniej automatu. To na przykad sytuacja, w ktrej kto chce
51
52
gotowy do stworzenia dowolnej rzeczy, za ktr postawi odpowiedni filozofi. Prostym przykadem na tworzenie rzeczywistoci za pomoc percepcji jest racjonalizacja post factum. Najpierw
kupujesz co pod wpywem emocji, a potem dorabiasz histori,
do czego to kupione co jest Ci potrzebne.
Trzecim elementem zmiany jest rzeczywisto. Jeli tutaj nie
nastpi zmiana, to zmiana ciaa i umysu rwnie niewiele da.
Niezmieniona rzeczywisto bdzie blokowaa zmian. Wyobra
sobie, e wanie rzucie palenie i e uczynie to zarwno na
poziomie ciaa, jak i umysu. Twoje ciao nie potrzebuje palenia,
a Twj umys ma nowy program, ktry Twoje ciao w tej zmianie
wspiera. Jednak nie zmienie rzeczywistoci chodzisz do
pracy, w ktrej s sami palacze, chodzisz do swoich ulubionych
knajp zadymionych tak, e nic nie wida, i oczywicie wszyscy
Twoi domownicy pal jak smoki. Mimo e zmienie ciao i umys,
nie zmienie rzeczywistoci, co powoduje, e caa zmiana moe
si nie uda, bo rzeczywisto wystawia Ci na kadym kroku na
tysice bodcw, ktre nie sprzyjaj tej zmianie. A zatem istnieje
realne zagroenie, e zarwno ciao, jak i umys dostosuj si do
tego, co byo wczeniej. eby zatem dokona zmiany, musisz
zmieni wszystkie trzy skadowe jednoczenie, czyli to, w jaki
sposb, z automatu, reaguje Twoje ciao. Krtko mwic, musisz
dokona zmiany swoich nawykw, powiniene zmieni swoje programy, czyli przekonania, jakie masz na swj temat, na temat
zarabiania pienidzy lub swoich moliwoci. I musisz zmieni
rzeczywisto, czyli rodowisko, w ktrym funkcjonujesz, na takie,
ktre generuje Ci moliwo osigania okrelonych rzeczy. Oczywicie, jak si susznie domylasz, problem z dokonaniem takiej
zmiany na wszystkich polach jednoczenie nie jest problemem
motywacji. Ot motywacja sama w sobie musi by czym staym, czym permanentnym. Tymczasem rzadko taka bywa, co na
przykad doskonale wida w przypadku szkole motywacyjnych.
53
54
55
kolejne wirtualne projekcje ego. Zatem umys tworzy wyobraeniowe konstrukty, tworzy myli, ktre prdzej czy pniej si zmaterializuj. Przecie nie ma dzisiaj przedmiotu wytworzonego przez
czowieka, ktry wczeniej nie byby wyobraeniow konstrukcj
naszego umysu. Jednak do tego, eby dany konstrukt mylowy
mg si zmaterializowa, potrzebny jest drugi skadnik czowieka,
a mianowicie jego ciao. To ciao jest mostem pomidzy wiatem
duchowym, czyli wirtualnym, a wiatem rzeczywistym. Trzymasz
teraz w rku materialny przedmiot ksik, ktra wczeniej
powstaa jako moje wyobraenie, jako mylowy konstrukt w moim
umyle i ktra pniej przeze mnie (a dokadnie przez moje ciao)
zostaa zmaterializowana. W ten sposb myl staa si konkretnym przedmiotem. W ten sposb podobnie jak w przypadku
fotografii krtkotrwaa myl albo emocja zostay stworzone i zatrzymane na zawsze w postaci materialnej. Dowcip z materializowaniem polega jednak na tym, e w procesie materialnym powstaje co, co zaczyna oddziaywa na wiat materialny, i zawsze
pod spodem bdzie si skrywaa intencja, czyli myl, ktra spowodowaa, e ta materia powstaa. Teraz wyobra sobie kogo,
kto buduje dajmy na to pot i robi to z lku. Kiedy ju go
wybuduje, to ilekro spojrzy na niego, tylekro bdzie mu si
przypominao, e ten jego pot reprezentuje jego lk. Zatem pot,
poza swoimi zadaniami funkcjonalnymi, zaczyna nosi w sobie
rwnie intencj, z ktr go postawiono. Skoro zosta zmaterializowany z lku, to nosi w sobie lk. I za kadym razem, kiedy jego
waciciel na niego spojrzy, ujawni si ta wanie intencja, a waciciel poczuje obawy, nawet jeli tworzy ten pot lata temu.
A im bardziej si bdzie ba, tym wiksze poty bdzie stawia
i tym bardziej bdzie si ba. Ten prosty mechanizm prze teraz
na kogo, kto zarabia pienidze z lku prost konsekwencj jest
to, e im wicej tych pienidzy ma, tym bardziej si boi je utraci.
A teraz wyobra sobie kogo, kto zbudowa pot, ktry z kolei jest
56
57
wysz ide. Wartoci takie jak mio, spokj, oddanie czy wiara
nie s konceptami intelektualnymi ani zachowaniami instynktowymi. S innym poziomem czowieczestwa, a ich realizacja
jest tak samo wana jak wszystkich pozostaych potrzeb (np.
dziecko, ktre nie dostaje mioci, bdzie czciej chorowao).
Nastpna w tej ukadance jest wiadomo. To element, ktry
postrzega, ale nie ocenia. W podstawowym modelu buddyjskim to
obserwator, ktry wychodzi ponad problem kartezjaski. Synne
zdanie wypowiedziane przez Kartezjusza brzmiao: Myl, wic
jestem. Zakada ono implikacj Ja jestem, poniewa wczeniej
pomylaem. Z tego musiaoby wynika, e skoro nie myl, to
mnie nie ma. A jednak nie znikamy, kiedy przestajemy myle,
pojawia si wic problem z prb znalezienia odpowiedzi na pytanie, kim jest ten, ktry myli, a jednak nie znika. Drugi problem
z kartezjaskim zdaniem jest konsekwencj konstruktw ja
tworzonych przez nasz umys. Skoro bowiem ja pomylaem, e
myl, wic jestem, to ktre ja t myl teraz obserwuje? I tu
znowu dochodzimy do nieskoczonej liczby konstruktw ja
stworzonych przez wirtualny umys, przez nasze ego. Dlatego te
musimy przyzna racj buddystom, e wiadomo dziaa zawsze
na metapoziomie. To ona jest w stanie obserwowa i jednoczenie
nie ocenia tego, co widzi. Pozwala nam obserwowa myl, a kiedy to robimy, ta myl przestaje by niebezpieczna. Zreszt sama
myl nie jest niebezpieczna. Niebezpieczna moe by nasza wiara
w t myl, bo to ona powoduje, e zaczynamy do tego angaowa
motoryk, za pomoc ktrej myl wprowadzana jest w ciao. Tak
powstaj emocje. Za z emocjami rzdzcymi naszym ciaem,
jak wiesz, nie ma ju artw. Myli przyrwnabym raczej do latajcych w naszych gowach balonikw z pomysami. W jedne
wierzymy, w inne nie wiara to sznurek trzymajcy balonik.
Jeli go nie trzymasz, balonik odlatuje. Te myli, w ktre wierzymy, prdzej czy pniej zmaterializujemy za pomoc naszego ciaa.
58
59
permanentnie nastawiony na impulsywn, negatywnie emocjonaln reakcj partnera, to kocha bdzie Ci trudniej ni w przypadku,
kiedy bdziesz otoczony czuoci, zrozumieniem i partnerstwem
rozumianym jako przyja. A zatem prawidowe zarzdzanie wszystkimi modelami i planami, na ktrych funkcjonuje Twj konstrukt
czowieka, stanowi fundamentalne podoe nie tylko do tego, eby
mc si rozwija i osiga sukces, ale rwnie do tego, eby czyni
to w harmonii ze sob jako szczliwy i speniony czowiek.
Kiedy sprbujesz porwna sposoby funkcjonowania Twojego
ciaa oraz umysu, to zauwaysz pewne prawidowoci. Ot ciao
zawsze funkcjonuje tutaj, a umys tam. Innymi sowy, ciao funkcjonuje w teraniejszoci. Jest obecne zawsze tu i teraz. Umys
jednak nie funkcjonuje w tutaj. Jeli Ci poprosz, by wyobrazi
sobie to, co widzisz w tej chwili, to zamiast tworzy obraz, oddasz
si obserwacji. Zobaczysz to, co jest tu i teraz. Ciao obecne w teraniejszoci obserwuje, a umys nieobecny w teraniejszoci projektuje wci sprawdza, czy zewntrzny model wiata zgadza
si z modelem wewntrznym. Ten mechanizm jest odpowiedzialny midzy innymi za to, e dzieci tak szybko si ucz, a doroli
mog mie z tym wielki problem. Dzieje si tak wanie dlatego,
e dzieci po prostu obserwuj. S obecne w tu i teraz i w przeciwiestwie do dorosych nie porwnuj, nie wartociuj, nie tworz projekcji wasnych wyobrae dotyczcych wiata. Wikszo
dorosych si nie uczy, bo sprawdzaj, czy ich model wiata dziaa.
S zatem zajci pilnowaniem, aby funkcjonowaa ich mapa, ktr
sobie stworzyli. Mona by powiedzie, e doroli bardziej funkcjonuj na poziomie realizacji, a dzieci na poziomie obserwacji.
Dlatego dzieci ucz si najszybciej jeszcze nie wytworzyy
adnego punktu odniesienia wewntrznego. S jak gbka, ktra
wchania wszystko. Oczywicie dziaa to tylko do pewnego momentu, bo potem rwnie w umyle dziecka z biegiem lat zaczynaj si pojawia te same mechanizmy, ktre znamy z umysu
60
61
DUALIZM
Zrozumienie tego zjawiska spowoduje, e zaczniesz sobie lepiej
radzi z wikszoci konfliktw yciowych. Podstawowe zaoenie dualizmu polega na tym, e przyjmujemy, i kady model ma
swoj dogm. Pierwsz z nich jest za prawo goszce, e kada
istniejca energia ma w sobie zarwno lad pozytywny, jak i negatywny, przy czym lad pozytywny nazywamy potencjaem lub
jasn energi, a lad negatywny cieniem. Sprbuj Ci to pokaza na przykadzie. Wemy pewno siebie. Spjrzmy na ni
62
jak na energi, ktra ma swoje plusy i minusy. Jasn stron potencjau pewnoci siebie bd przekonanie o wasnej wartoci,
odwaga, lepsza komunikacja itp. Jednak ta energia ma te swj
cie, ktrym z kolei bd na przykad arogancja, pycha, przemdrzao, chamstwo itd. Teraz powiedz mi, w ktrym momencie
pewno siebie zamienia si w arogancj? A kto o tym decyduje?
Ten, ktry jest pewny siebie, czy te ten, ktry z nim rozmawia?
Kto na przykad decyduje o tym, co jest krzykiem? Ten, ktry
krzyczy, czy te ten, ktry sucha? Co wicej, to, co dla jednego
bdzie pewnoci siebie, dla innego bdzie czyst arogancj, to,
co dla jednego bdzie zaledwie podniesieniem gosu, dla innego
bdzie nieznonym wrzaskiem. Kady bowiem do oceny tej energii
bdzie przykada zupenie inn, cile indywidualn skal. To samo dzieje si z kad energi, z kadym zjawiskiem, ktre wok
siebie generujemy. Granica mwica o tym, czy dana koszula nadaje si jeszcze do noszenia, dla Ciebie bdzie inna ni dla Twojej
ony. To samo dotyczy przedmiotw lecych na Twoim biurku.
Kade z Was inaczej zadecyduje, czy ma do czynienia z twrczym
chaosem, czy te z najzwyklejszym baaganem. Jednak najistotniejsz konkluzj jest spostrzeenie, e z powyszego schematu
wynikaj podstawowe problemy komunikacyjne. Przecie ludzie
mwi: On jest taki arogancki, a nie mwi: On jest taki pewny
siebie. Mwi: Ale on jest agresywny, a nie: Ale on jest silny.
Mwi: Ale on jest pasywny, ale ju nie: Ale on jest cierpliwy.
Ten schemat komunikacyjny prowadzi do tego, e ludziom bardzo
trudno komunikowa si ze sob, poniewa zapominaj, e ta sama
moneta, ktra ma ora, ma rwnie reszk. Innymi sowy, jeli uyj
sw: ostry n, to najprawdopodobniej skojarz Ci si one z niebezpieczestwem. A to z kolei prowadzi do sytuacji, w ktrej uwaasz, e kady ostry n stwarza niebezpieczestwo. Ot nie kady.
Tylko ten, ktry zostanie nieprawidowo, a wic niebezpiecznie
uyty. I wikszo ludzi posuguje si takim schematem: Skoro
63
64
65
66
rzeczywistoci i naszej w niej roli. Jestemy na okrgo stymulowani do mylenia w okrelony sposb, w krgu jednego problemu.
Jednak w zalenoci od tego, w jakiej kulturze si znajdujesz,
to ona za Ciebie dokonuje wyboru okrelonego rodzaju emocji.
Poprzez te wybory jednostronnych emocji kultura, w ktrej wzrastasz, tworzy okrelone schematy: skoro paczesz, to jeste mikki,
skoro jeste dziewczynk, to nie moesz si interesowa samochodami, bo powinna skupi si na lalkach, skoro jeste facetem,
to musisz utrzyma rodzin, a jak ona pracuje, a nie Ty, to naraasz si na spoeczny ostracyzm. Od takich mechanizmw a
si roi wok Ciebie wszystkie one s skonstruowane jednostronnie. I przyzwyczailimy si do takiego ich postrzegania, co
oczywicie wyrzdza nam olbrzymi krzywd, bo koncentrujemy
si na jednej stronie medalu, wypierajc w ogle istnienie drugiej.
Czy jednak Ci si to podoba, czy nie, ycie jest skonstruowane
dualistycznie i wszelkie energie, ktre si w nim przejawiaj, posiadaj zarwno znak dodatni, jak i ujemny. adna za z tych
energii nie istnieje w pustce zawsze funkcjonuje w otoczeniu
innych. Jeli zrozumiesz i zaakceptujesz t zasad, to dopiero
wwczas zaczynasz tworzy peni. Dopiero wtedy jeste w stanie
zarzdza sob, swoimi energiami i emocjami we waciwy, peny
sposb. Bez osignicia tej peni odniesienie sukcesu staje si po
prostu niemoliwe. Poniewa jeste caoci. Zawsze i wszdzie.
A jeli jeste caoci, to w kadej chwili moesz zarzdza zarwno swoimi potencjaami, jak i cieniami. Moesz wzi jasn
stron dowolnej energii oraz jej cie i zacz wiadomie korzysta z obu. A wtedy zaczynaj si dzia rzeczy niezwyke. Cae
Twoje ycie zaczyna si zmienia i zaskakuje Ci moliwociami,
ktre nagle zaczynaj si stawa Twoim udziaem. Wyobra sobie,
e zaczynasz stosowa t zasad w przypadku mdroci. Wiesz, e
mdro jest rwnowaona gupot, i zdajc sobie z tego spraw,
uznajesz, e nie mona by mdrym bez bycia gupim. Zatem zaczynasz nie tylko by mdry, ale stajesz si jednoczenie i mdry,
67
i gupi. Innymi sowy, oprcz mdroci inkorporujesz jednoczenie gupot. Jeli to zrobisz, to sowa Ty gupku ju nigdy nie
bd Ci w stanie obrazi, bo jeste wiadomy, e gupek tworzy
Ci w takim samym stopniu co mdrzec. Kto przychodzi i mwi
Ci: Ale jeste gupi!. Co mu odpowiesz? Ot wiem! Bo skoro
masz wiadomo, e przyswoie gupot, to nie ma moliwoci,
by taka uwaga Ci dotkna. Jest wwczas tak samo neutralna,
jakby kto powiedzia Ci, e masz nos. No, masz nos. Wiesz o tym.
Co w tym obraliwego? Ale spjrz na to te z innej strony. Kto
inny przychodzi i mwi: Ale jeste mdry!. Na to rwnie odpowiesz: Ot wiem!. Bdzie to naturalne, bo kiedy ma si w sobie
zarwno gupot, jak i mdro, to nie do, e nie da si Ciebie
obrazi, ale nie da si te Ciebie zdoby tanim komplementem!
W przeciwnym wypadku stajesz si nieodporny na manipulacj,
bo jeli kto nazwie Ci mdrym, a Ty uznasz to za komplement,
mylc na przykad, e tylko osoba obdarzona rwnym co Twj
intelektem mogaby to zauway, to stajesz si niewolnikiem wycigu pochlebstw, a co za tym idzie idealnym kandydatem na
wywieranie wpywu. I zapewniam Ci, e w takiej sytuacji nie
trzeba nawet jakiego superuzdolnionego manipulatora. Pamitaj,
e aura wasnej adoracji prowadzi do pychy, a ta z kolei jest granic naszego rozwoju. Kiedy si pojawia, dalszy rozwj przestaje
by moliwy! Co wicej, w tej rodzajowej scence dokadnie w jej
pierwszej wersji powstaje rwnie inny paradygmat: jeli kto
nazwie Ci gupkiem, a nie jeste peni mdroci i gupoty jednoczenie, to nie do, e Ci to obraa, to jeszcze bdziesz najprawdopodobniej rwnie oddawa si rywalizacji, starajc si wykaza, e ten, kto nazwa Ci gupkiem, w istocie jest od Ciebie
gupszy. I wtedy wystpuje znany Ci pewnie dialog: Ty gupku!,
Kto, ja jestem gupi? O nie, mj drogi, ty jeste gupszy!. Efektw dalszej eskalacji tej przepychanki atwo si domyli.
68
69
70
nowe umiejtnoci komunikacyjne stajesz si czowiekiem, ktry jako jednostka przestaje by tylko zy i tylko dobry. Zaczynasz
widzie moliwoci i ograniczenia jednoczenie. Wtedy wreszcie
pojawia si moliwo rzeczywistego uczenia si, bo dostrzegajc
rzeczy w swojej peni, jeste w stanie dokonywa wyboru, czego
tak naprawd chcesz si nauczy.
2
Ego Management System
72
73
74
75
niczym dotkn. Inkorporujc ten sposb mylenia wiadomo bycia jednoczenie adnym i brzydkim, gupim i mdrym
stajesz si obecny. Obecny w tu i teraz, w teraniejszoci.
A skoro jeste obecny, to zdobywasz stay dostp do zasobw.
Pamitasz, e jako obecnoci odpowiada za jako dostpw
do zasobw? Dlatego te Ci z Was, ktrzy bd w stanie wytrzyma duej w trudnych sytuacjach, stan si automatycznie liderami tych, ktrzy nie posiadaj takiej umiejtnoci. Ci, ktrzy
s obecni, automatycznie staj si liderami tych, ktrzy nie s.
I ten wanie element moe Ci rwnie pomc zrozumie, co si
dzieje w ludzkim umyle. Jest on nieustannie bombardowany
przez myli, ktre na rne sposoby bd si staray nim wada.
Kiedy czujesz lk, to jeli sobie nie zaczniesz z nim radzi,
stanie si wkrtce Twoim demonem. A potem bd si pojawiay
coraz to nowe demony, ktre zjadaj nawet najsilniejszych. Kluczem jest zatem sytuacja, w ktrej jeste w stanie zbudowa
zdroworozsdkowe podejcie do samego siebie. Powiedzenie
sobie na przykad: Jestem zarwno brzydki, jak i adny stwarza
moliwo odnalezienia rwnowagi. A rwnowaga to przecie czysta fizyka: jeli materia spotyka si z antymateri, to mamy potn dawk energii tworzc foton o masie pocztkowej zero.
A dopiero ten, kto ma zero, znajduje si w doskonaej pozycji,
eby osign wszystko. To pocztkowe zero, ta pustka, ktr
bdziesz si stale i permanentnie wypenia, spowoduje, e nie
bdziesz przywizany do niczego. Bo jeli uznajesz, e co jest
Twoje, w tym momencie koczy si pustka, kocz si moliwoci prawdziwego wzrostu i rozwoju. Przywizujesz si bowiem do
jakiego elementu wiata zewntrznego. Sprawd, jak to dziaa,
na prostym eksperymencie. Popro jakiego znajomego, by da Ci
na chwil co swojego. Moe to by cokolwiek: portfel, kluczyki do
samochodu, telefon komrkowy. I bez uprzedzenia udaj, e upuszczasz to jego co na podoe. Albo e go uderzasz. Jak zareaguje?
76
Zaboli go to, prawda? A to przecie tylko przedmiot! Reakcja waciciela na to, co robisz z jego rzecz, moe Ci wiele nauczy.
Tak, przywizujc si do wiata materialnego, dajemy si kontrolowa. I to za pomoc jego wasnego przedmiotu! Stanu posiadania! Jeli bowiem uwaasz, e co jest Twoje, to kiedy to
przejm i zaczn na przykad gaska, Ty bdziesz gaskany.
Jeli to na przykad torba, a ja zajrz do rodka, to Ty bdziesz
mia poczucie, e kto zaglda w Twoje wntrze. Jeli tym rzuc,
Ty poczujesz si tak samo rzucony. Innymi sowy, przejmujc
kontrol nad czym Twoim, przejem kontrol nad Twoim ja
tak dziaa mechanizm identyfikacji. Istota ley w umiejtnoci
cieszenia si wiatem bez elementu pod nazw moje. Wtedy
wanie zaczyna si fantastyczne ycie. Za jeli pielgnujesz
moje, to zaczyna si zabawa: powiedz mi, co masz, a powiem
Ci, jakie ja tutaj zaprojektowae! Nie widzimy tego od razu, bo
przecie nasze ego nie jest widoczne, a jedynym sposobem na
jego zrealizowanie jest wanie materia. Dlatego Twoje ego jest
w Twoich przedmiotach w samochodach, zegarkach, domach.
I w kadym z tych przedmiotw moe by schowany jaki poziom
ego: atrakcyjno, wyjtkowo, normalno i setka innych. Bo cay
czas dokonujemy projekcji rnego rodzaju energii na zewntrz.
Widzimy swoje ja w rnych rzeczach, np. samochodach, jedzeniu, ciuchach. A teraz si zastanw, co by byo, gdyby ciuchy
lub przedmioty wykorzysta do wchodzenia w role, ale tak, by si
z nimi nie identyfikowa. Wwczas suyyby nam, zamiast nami
wada. Jeli nie identyfikujesz si z czym, to zabranie Ci tego
czego nie moe Ci skrzywdzi. Utrata majtku nie stanowi problemu, bo nie zaprojektowae w tym majtku swojego ego. Jeli
w takiej sytuacji kto powie co niemiego na temat Twoich butw,
to nie obrazi Ciebie. Na tym polega rnica pomidzy trwaniem
w ego a wykorzystywaniem go do bycia narzdziem samorealizacji spoecznej. Nigdy nie bd niewolnikiem wasnego archetypu!
77
78
cierpliwo, podczas gdy tak samo wyrwnana aktywno oznacza sprawczo. atwo teraz sobie wyobrazi, jak wielki sukces
moe odnie meneder, ktry ma w sobie jednoczenie obie te
cechy. A po co cierpliwo? Przecie wszystko nastpuje w swoim
czasie nie moesz w winnicy zebra winogron ani za wczenie,
ani za pno, bo wtedy nie zrobisz dobrego wina. Spjrz, jak to
dziaa, na przykadzie ktni z partnerem. S ludzie, ktrzy w takich sytuacjach odczuwaj natychmiastow potrzeb rozwizania
problemu. Od razu podejmuj prb wyjanienia i nakrcaj si
coraz bardziej. Czy wwczas dochodzi do rozwizania problemu?
Oczywicie, e nie, bo zamiast tego mamy do czynienia z eskalacj ktni. Jest jeszcze gorzej, bo reagujc w taki sposb, dolewa
si oliwy do ognia. Jest te druga strona medalu to ci, ktrzy
po ktni z partnerem w ogle nie odczuwaj potrzeby rozwizania konfliktu. Maj to po prostu gdzie. Uznaj, e to i tak samo
minie. Jednak prawdziwy problem ma wtedy ta druga osoba, w ktrej narasta przekonanie o nierozwizanych problemach. I takie
problemy bd cay czas w takim zwizku powraca, bo nikt nigdy
nie rozwiza ich przyczyny, a jedynie ucieka od skutkw albo
czeka, a same min. Idealnym rozwizaniem jest wiadomo
wynikajca z rwnowagi systemu: decydujesz si na rozwizanie
konfliktu, ale nie natychmiast, tylko wtedy, kiedy ju opadn
emocje i kiedy to rozwizanie bdzie miao najwiksz szans
powodzenia. To wanie idealne poczenie zarwno cierpliwoci,
jak i moliwoci sprawczych. Najciekawsze jest to, e ta cecha
nie jest nam tak naprawd obca. Rodzimy si z rwnowag, tyle
e z wiekiem, wraz z edukacj i socjalizacj, coraz bardziej o niej
zapominamy. Z biegiem lat zaczynamy j eliminowa poprzez
wypieranie poszczeglnych jej elementw. Dzieje si tak wwczas,
kiedy mwimy Jestem ksiciem/ ksiniczk albo Nie jestem
ksiciem/ ksiniczk. Jeli kobieta akceptuje tylko i wycznie
swoj urod, a nie jest w stanie zaakceptowa jednoczenie swojej
79
80
czy te nie. Bdzie to widoczne po sposobie jej chodzenia, po rodzaju demonstracji, ktr przedstawia, po pokazie, ktry zupenie
niewiadomie dla samej siebie prezentuje.
Dlatego te idea odzyskiwania siebie stawania si permanentnie peni sprowadza si rwnie do tego, e ci ludzie,
ktrzy nie wiedz o tym, i rwnie w negatywnych aspektach
ich osobowoci kryj si zasoby, trac zarazem dostp do wielkich moliwoci poznawczych. Trac moliwo prawdziwego
i zrwnowaonego rozwoju. A jeli poznasz rwnie swj cie,
negatywny aspekt Twojej osobowoci, to jeste si w stanie na
tyle od niego uwolni, by przesta si go ba. W wielu badaniach
okazywao si, e ludzie nie boj si tego, co moe ich spotka
na przykad w oczekiwaniu na trudne czy bolesne przeycia. Bali
si tak naprawd antycypacji tego, co si wydarzy. Bali si wic
lku. Wyobraenie tego, co moe si wydarzy, byo dla nich
bardziej przeraajce ni to, co si autentycznie dziao. Nic nie
moe by w rzeczywistoci straszniejsze ni nasza wasna niewytrenowana wyobrania. A ego moe bazowa tylko i wycznie
na tym, e co sobie wyobrazi. Zgodnie zreszt ze stwierdzeniem,
e kada iluzja jest lepsza ni jej brak. Musisz mie si, eby si
zmierzy z byciem poza wiatem emocji, i zdoby inteligencj
emocjonaln wanie po to, by mc z tych emocji w pewnym momencie wyj i zacz funkcjonowa na zupenie innym poziomie.
Do tego za potrzebujesz innych rodzajw osobowoci. To wanie
jest zadaniem Ego Management System. Zanim jednak przejdziemy do omwienia tej metody, warto si chwil zastanowi,
co tworzy najlepsz organizacj i co si na ni skada. Jakie cechy
czy te jakie warunki musi spenia organizacja, bymy uznali j
za perfekcyjn?
Przede wszystkim wane jest, by w organizacji obowizywaa
zasada, e kady wie, co ma robi w danej sytuacji, bo istnieje jasny
podzia obowizkw. W takiej organizacji istniej te dwa poziomy:
81
indywidualny i wsplny. Na pierwszym poziomie kady indywidualnie zadaje sobie pytanie, co jest dobre dla niego, a konsekwencj odpowiedzi na tak postawione pytanie jest realizacja wasnych celw. Na drugim poziomie odpowiadamy sobie na pytanie,
co jest dobre dla nas, czyli dla wszystkich czonkw tego ukadu.
Z kolei odpowied na to pytanie pozwala czonkom organizacji
realizowa cele wsplne. Kolejn cech dobrej organizacji jest
wzajemne niewchodzenie sobie w kompetencje innymi sowy,
jeli ja co robi, to Ty nie prbujesz tego robi za mnie, i odwrotnie. A zatem nie przeszkadzamy sobie nawzajem. Musi te
istnie kontrola pozwalajca na weryfikacj postpw, bo przecie
naley sprawdza, jak organizacja dziaa. Powinien te istnie jaki system komunikacji pomidzy czonkami grupy. Mamy wic
modelowy system najlepszej organizacji. A teraz wyobra sobie,
co by si mogo sta, gdyby organizacj dziaajc wedug tego
systemu stworzy we wasnej gowie.
EGO
Zajmijmy si zatem teraz tym dziwnym tworem zwanym ego.
Ego to po prostu ja. Moje ja, Twoje ja, po prostu ja. Co,
co moemy okreli sowem osobowo. Moemy to przedstawi
w do prosty sposb: jeli jeste zintegrowan jednostk, ktra
co na swj temat myli, to Twoje myli tworz Twoje ja i to
jest wanie Twoje ego. Jeli mwisz o sobie: Jestem mczyzn
albo Jestem kobiet, to jest to wanie Twoje ja. W okreleniu
Jestem pikny, mdry, brzydki, gupi wszdzie jest Twoje ja.
I najciekawsze jest to, e nie rodzimy si z takim sposobem
mylenia. My si dopiero tego uczymy na pewnym etapie ycia,
w pewnym okrelonym momencie. To si dzieje mniej wicej
w okresie pierwszej separacji. Mechanizm separacji mona wyjani
na przykadzie maego, mniej wicej omiomiesicznego dziecka.
82
Jeli takiemu dziecku pokaesz jaki przedmiot i ono skoncentruje na nim uwag, a Ty nagle zabierzesz ten przedmiot z pola
jego widzenia i na przykad schowasz za wasnymi plecami, wystarczy zaobserwowa, co si wwczas stanie. Jeli w momencie
ukrycia przedmiotu dziecko straci nim zainteresowanie, to oznacza, e jeszcze nie jest w stanie funkcjonowa w wiecie separacji,
czyli oddzieli rzeczywistoci od wyobraenia. Jeli jednak dziecko
nie straci zainteresowania przedmiotem, wiedzc, e obecnie jest
jedynie ukryty za Twoimi plecami, to oznacza, e potrafi ju oddzieli to, co widzi, od tego, co sobie wyobraa. To pierwsza informacja wskazujca, e ludzki intelekt rodzi si duo pniej ni
czucie. Czucie jest ju obecne w yciu dziecka w okresie prenatalnym. Intelekt za pojawia si pniej. A myl ja po raz
pierwszy w czowieku rodzi si okoo osiemnastego miesica ycia.
I rwnoczenie pojawiaj si pierwsze zewntrzne modele w umyle dziecka kopiujce czynniki zewntrzne, takie jak tata czy
mama. A to oznacza, e jest technicznie niemoliwe, bymy
mogli rodzi si sob. Zatem w momencie urodzenia nie istnieje
jeszcze koncept ja, bo wwczas jeszcze nie wiemy, kim jestemy.
Z jednej strony mamy do czynienia z konceptem Po co przyszedem na t planet, a z drugiej strony z konceptem Jaki ja
mam pomys na siebie. A to z kolei oznacza, e urodzie si
w wiecie, ktry mia ju na Ciebie jaki pomys. W taki oto sposb w pokoju dziewczynki maluje si ciany na rowo, bo jest
dziewczynk. I oczywicie kupuje si jej domek i lalki, eby przygotowa j do penienia pniejszej roli spoecznej. Bo jak doronie, musi umie na przykad przygotowywa herbat czy kaw.
W ten sposb wiat przygotowa sobie taki pomys na dziewczynk,
ktrej sensem istnienia bdzie pniej parzenie kawy. Kiedy za
rodzimy si jako chopczyk, to najprawdopodobniej dostaniemy do
zabawy samochodziki i onierzyki, a nie lalki. Bo wiat ma akurat na nas taki pomys. Tak przynajmniej byo w moich czasach,
83
84
85
ROLE
W yciu penimy bardzo wiele rl lub, odwoujc si do teatralnej metafory, gramy wiele rl. Kobiety graj rol matek, mczyni ojcw. Rolom kochanek odpowiadaj role kochankw.
Rolom on role mw, crek, synw itd. eby zrozumie, jak
dziaaj systemy rl i jak si przenikaj, posu si pewn metafor. Wyobra sobie trzy przedmioty: szklank, motek i ig.
Sens dziaania tych przedmiotw odnajdujemy wwczas, kiedy
do szklanki wlejemy wod, motkiem wbijemy gwd, a ig zastosujemy do szycia nici. Mamy wwczas do czynienia z funkcjonaln organizacj i sensownym zastosowaniem wszystkich trzech
przedmiotw. A teraz wyobra sobie, e nagle postanawiasz
wla wod do motka. Albo prbujesz wbi gwd za pomoc igy.
W takim przypadku wydaje Ci si oczywiste, e podejmowany
wysiek jest pozbawiony sensu, bo w takim zestawieniu te przedmioty nie wsppracuj ze sob. Tymczasem w yciu te absurdalne prby kojarzenia ze sob niewsppracujcych rl s niestety powszechnie wystpujc patologi. Wystarczy odpowiedzie
sobie na proste pytanie: jak to moliwe, e tak wiele on gra w stosunku do swoich mw rol matek? Kady podstawowy system
relacyjny musi by dwjkowy tam gdzie zachodzi jaka relacja,
mamy do czynienia z dwoma elementami, pomidzy ktrymi ona
wystpuje. Zreszt t zasad znasz ju te z omawianego wyej
systemu dualnego. Bo nawet jeli mamy do czynienia z jedn osob
czy myl, to tak naprawd zawsze s tam w istocie dwie osoby
bd te dwie myli. Przecie jeli powiem: Ta ksika jest dua,
86
to tak naprawd jednoczenie mwi: Ta ksika nie jest niedua!. Innymi sowy, kada myl wypowiedziana czy te sam
akt nazwania czegokolwiek powoduje powstanie przeciwiestwa.
Czego, co znajdzie si w cieniu. Zatem, co by nie powiedzia,
to tak czy inaczej musisz dokona wyboru jednej ze stron jakiej
energii, na ktrej si w danej chwili skupisz. Umys, w przeciwiestwie do mzgu, jest w stanie przerobi tylko jedno znaczenie.
Za mzg ma zdolno przerobienia jednoczenie obu. Sprbuj
Ci to zobrazowa w do prosty sposb.
87
I teraz zwr uwag, e patrzc na powysze zestawienie i skupiajc si na rodku, nie jeste w stanie widzie jednoczenie
i B, i 13. Kiedy bowiem zobaczysz B, automatycznie pojawiaj si pozostae litery; kiedy za Twj umys przeskoczy na
widzenie 12, to natychmiast obok zobaczysz dwie pozostae
cyfry. Nie jestemy w stanie dostrzec tych dwch znacze jednego symbolu jednoczenie, dlatego e s ze sob sprzeczne.
To obrazuje, w jak wybirczy sposb dziaa umys, ktry zawsze
wybiera sobie jedno ze znacze i na jego bazie dopiero buduje
ca reszt. Za wybranie jednego znaczenia powoduje, e wypierasz wszystkie pozostae moliwoci. I to dlatego, jeli uwaasz,
e kto jest gupi, automatycznie nie dostrzegasz sytuacji, gdy
jest mdry. Innymi sowy, nazywajc kogo gupkiem, wypierasz
moliwo dostrzeenia tego, e jest te mdry. Dlatego wanie
uwaam, e umiejtno operowania dualizmem jest kluczowa
w wiadomej komunikacji. Bo cokolwiek powiesz, jednoczenie
wypierasz tego przeciwiestwo. A to z kolei prowadzi do bardzo
ograniczonej wizji wiata. Do zawonego postrzegania tego,
jak wiat daje Ci moliwo. Tak naprawd przecie nigdy nie
jest tak, e wiat jest czarno-biay. Dlatego te, eby system zacz
dziaa perfekcyjnie, musi funkcjonowa w peni, w ktrej poszczeglne modele cz si ze sob. Jednym z takich perfekcyjnie
dziaajcych systemw jest relacja matki i syna. To sytuacja, ktr
moemy zobrazowa tak konstrukcj: Ona mu matkuje, on za
jej synuje. Zatem idc dalej tym tropem (wiem, e tworz teraz
nowe wyrazy, ale nasz zbyt ograniczony jzyk nie oddaje waciwego aspektu dziaania rl spoecznych, ktry chc tu omwi),
m swojej onie muje, za ona jemu onuje. I tak dalej,
i tym podobne. W ten sposb dziaaj systemy relacji, ktre uzupeniaj si wzajemnie. Jednak te systemy przestaj perfekcyjnie
dziaa w momencie, kiedy poszczeglne elementy ukadu nie
do koca wiedz, jakie zachowania i komunikaty s adekwatne
88
89
90
91
i zaczynasz si komunikowa i zachowywa jak matka, to pamitaj, e w ten sposb stajesz si podmiotem swojego dziaania.
A zatem stajesz si matk. Jeli jeste kobiet, ktra gra rol
gupszej od swojego faceta po to, by jemu urosy skrzyda i by
poczu si mdrzejszy, to ta sama zasada spowoduje, e stajesz
si gupsza. A to oznacza, e nie tylko bdziesz tak traktowana
przez niego, ale prdzej czy pniej sama si za tak uznasz.
To, co tworzysz, ma moc materializacji kadej intencji, ktr posiadasz, dlatego musisz si powanie zastanowi, czy na pewno
chcesz tworzy to, co tworzysz. Jeli stosujesz technik Jestem
gupia jako technik wywierania wpywu, to w kocu Twj mzg
pomyli Jestem gupia. W ten za sposb zrodzi si przekonanie,
e jeste gupia. Konsekwencj stworzenia takiego przekonania
ju znasz, bo opisywaem j wyej. Przekonanie Jestem mdra
zostanie wyparte, a to z kolei moe pocign za sob cay szereg
konsekwencji, z ktrych na przykad pojawienie si mniejszych
zarobkw bdzie najmniej dotkliwe.
Co wicej, wybierajc w stosunku do swojego mczyzny rol
matki, tworzysz w nim dziecko. Jeli za Ty, mczyzno, stajesz
si ojcem dla swojej ony, tworzysz w niej crk. Ze wszystkimi
konsekwencjami tego mechanizmu. M stajcy si dzieckiem
swojej ony niczego dobrego dla ich wsplnej relacji nie wry.
Rola dziecka bowiem wie si z brakiem umiejtnoci samodzielnego podejmowania decyzji, z tym, e po pewnym czasie zaczyna nudzi swojego partnera i przestaje by dla niego atrakcyjny
seksualnie. To midzy innymi dlatego wielu mczyzn szuka
seksualnych uniesie poza swoimi zwizkami. Przecie nie chc
sypia z wasnymi matkami. I dokadnie tak samo dziaa to
w zwizku, w ktrym zamiast relacji partnerskiej mamy do czynienia z relacj ojciec crka. On wie lepiej, co ona ma myle,
on jej mwi, co ona ma robi, on jej organizuje cay wiat. A ona
prdzej czy pniej nie wytrzymuje i zaczyna si rozglda za
92
93
KOMPONOWANIE OSOBOWOCI
Zarzdzanie rolami zaczyna si od uwiadomienia sobie tego, jakich rl i w jakich okolicznociach bdziesz potrzebowa, eby
osign w danej przestrzeni sukces. Najpierw zatem musisz
okreli potrzebne Ci role i przypisa im poszczeglne zadania,
ktre powinny spenia. Wane przy tym, by tworzc role, ktrymi
ma zarzdza Twoja wewntrzna organizacja, nie nazywa ich
94
95
zawodowych nie jest to tak oczywiste. Przyjacielowi przecie powiesz, eby przesta si zachowywa jak idiota. Sprbuj tak powiedzie szefowi Zatem rne osobowoci stworzone na uytek
penienia rnych rl bd musiay wykorzystywa te same energie, ale na zupenie innych poziomach. Twoim za zadaniem jest
zarzdzanie tymi osobowociami, tak by w efekcie odnie najwikszy moliwy sukces. Kiedy tego nie uczynisz lub kiedy pomieszasz poszczeglne role, zostaniesz z motkiem w rku niezalenie od tego, czy masz do czynienia ze szkem, czy z gwodziem.
Dziaajc w ten ograniczony sposb, tracisz to, co najwaniejsze
jeden magiczny skadnik, ktry jest w duej mierze odpowiedzialny wanie za odniesienie sukcesu. Tym skadnikiem jest
moliwo wywierania wpywu. Zyskujesz j bowiem tylko wwczas, kiedy dysponujesz odpowiednimi narzdziami do poradzenia sobie z kad sytuacj, a zatem masz w garau kady moliwy rubokrt, by odkrci kad moliw rubk. I do tego celu
su Ci wanie osobowoci. To one staj si Twoimi narzdziami, za pomoc ktrych bdziesz umia poradzi sobie w kadej sytuacji. Wane jednak, by potrafi oddziela jedno narzdzie od drugiego. Jeli wic stworzye osobowo zgodnie z jej
konkretnym przeznaczeniem bd te wyznaczonym celem, to
kolejnym krokiem w zarzdzaniu tym mechanizmem jest umiejtno przypisania danej osobowoci do konkretnego rodowiska. Kada z osobowoci powinna dziaa w innym okrelonym
rodowisku i do tego rodowiska zosta dedykowana.
M
Jeli tworzysz osobowo ma, to zakadasz jej dziaanie w okrelonych rodowiskach. Jeli grasz rol ma w domu, na randkach z wasn on, w wakacje, z rodzin i w ku, to jest to proste zaoenie, ktre mwi o tym, w jakich rodowiskach, czyli gdzie,
96
97
98
99
100
opowiada jej o swoim yciu, interesowa si jej yciem. Jeli stworzye takie lub podobne zachowania, ktre chcesz dedykowa
swojej osobowoci ma, to kolejnym krokiem jest przekona
on, by ona rwnie stworzya swoj osobowo. eby rwnie
ustalia sama dla siebie, jakie zachowania przewiduje dla swojego
ja bdcego on. Jeli teraz skonfrontujecie te poszczeglne
cechy oraz zachowania Waszych rl i zgodzicie si co do tego, e
tak powinien wyglda Wasz zwizek, bdzie to swoiste podpisanie kontraktu. Kontraktu, z pomoc ktrego bdziecie w stanie
pokona wsplnie kady maeski kryzys. To on bowiem zawiera
wpisy o wsplnych prawach, obowizkach i oczekiwaniach, i to
zgodnie z nimi bdziecie tworzy wasne szczcie i partnerstwo,
a nie w zgodzie z oczekiwaniami wynikajcymi z norm spoecznych czy kulturowych. Bo tamte normy s ju mocno zdezaktualizowane, nie odpowiadaj naszym czasom i czsto to wanie
z ich przyczyny mamy obecnie najwysz w historii liczb rozwodw. Najistotniejsz kwesti jest bowiem stworzenie wasnych
osobowoci, tak by odpowiaday naszym potrzebom, a nie kopioway potrzeby innych. Jeli otrzymuj na szkoleniach pytanie od
kogo z uczestnikw, co zrobi, kiedy jedna strona zwizku ma
wiadomo kontraktowania potrzeb i oczekiwa, a druga uwaa
to za bzdury, to udzielenie odpowiedzi zawsze bdzie dotyczyo
moich wyborw, czyli tego, co ja w swoim yciu bym zrobi w takiej sytuacji. I problem w tym, e moje rozwizanie problemu
bdzie kompletnie nieadekwatne do moliwoci rozwizania problemu osoby, ktra zadaa to pytanie. Bo moje rozwizania nie
musz i nie s waciwe dla Twoich potrzeb. Kady z nas bowiem
tworzy osobny wszechwiat i zgodnie z wasnym wszechwiatem
musi kreowa takie osobowoci, ktre w tym wszechwiecie bd
speniay swoje role w najlepszy z moliwych sposobw. Dlatego
takie wane jest, by bardzo starannie i dogbnie przemyle konstrukty poszczeglnych osobowoci, tak by odpowiaday one Tobie.
101
OJCIEC
W zwizkach maeskich czsto funkcjonuje relacja ojciec crka
lub matka syn. To mieszanie rl jest odpowiedzialne za wiele
maeskich problemw. Jak wielu mw daje swojej onie rady?
Efekt jest taki, e ona zaczyna walczy o swoj niezaleno.
W tym, podobnie jak i w caej masie innych systemw komunikacyjnych, budujemy wanie tak niezdrow relacj, ktra prdzej czy pniej obrci si przeciwko nam. Jedynym za sposobem,
aby tego unikn, jest precyzyjne oddzielenie osobowoci ojca od
osobowoci ma. Lub innymi sowy: stworzenie nowej osobowoci
ojca, by realizowaa ona cile okrelony cel. Moim celem jest wychowanie crki na mdr, efektywn, inteligentn i dobr osob.
102
103
104
PRZEDSIBIORCA
To kolejna osobowo, ktr powiniene stworzy, jeli mylisz
o odniesieniu sukcesu. Bdzie Ci najbardziej potrzebna do tego,
by zacz prowadzi biznes i odnosi sukcesy. To osobowo trudna do stworzenia, poniewa zawiera w sobie cay system cech
i zachowa, ktre s nam kulturowo obce. Nie mielimy czasu, by
odpowiednio rozwin w sobie takie cechy jako Polacy, bo przecie w poprzednim ustroju w gospodarce planowanej nie
tylko nie byy potrzebne, ale te uznawano je za reprezentatywne
dla wrogiego, kapitalistycznego systemu. Tutaj rwnie w trakcie zastanawiania si, jakie cechy powiniene nada swojemu
kolejnemu wcieleniu musisz sobie odpowiedzie na pytanie,
po co zatrudniasz w sobie przedsibiorc. Co on ma dla Ciebie
zrobi i za co masz mu paci? Ja stworzyem i zatrudniem w sobie tak osobowo w konkretnych celach. Ma tworzy nowe rynki i firm dla pracownikw. Ma zarabia pienidze. Ma dziaa
tylko i wycznie w kontekcie pracy i pracownikw. Nie mog
dopuci przedsibiorcy do gosu w innych relacjach, bo jego zadaniem jest przeliczanie wszystkiego na zysk i wyniki. Ma cile
okrelony, asertywny tryb ycia. Jeli bdziesz funkcjonowa w takim stylu w relacjach na przykad rodzinnych, ucierpi na tym te
wanie relacje. Wiem to z dowiadczenia z pracy z wieloma wacicielami czy te menederami duych firm. Wyksztacili w sobie
perfekcyjn osobowo firmow (nazywajc j np. prezesem)
i nadali jej najbardziej podane w tej osobowoci cechy oraz zachowania, dziki czemu zarabiaj due sumy pienidzy. Problem
pojawia si jednak wwczas, kiedy przenosz t osobowo na ycie prywatne. Na kontakty z przyjacimi lub rodzin. Wwczas
zaczynaj traktowa na przykad swoje yciowe partnerki jak pracownikw. I prdzej czy pniej taka relacja zaczyna tworzy mechanizm, w ktrym albo partnerka godzi si na takie traktowanie
105
106
NAUCZYCIEL
To kolejna osobowo, ktr stworzyem, by zacz lepiej zarzdza swoim yciem, szczeglnie w kontekcie zawodowym. Wiedziaem, e eby sta si takim nauczycielem, jakim chciaem,
musz wyposay t osobowo w ca palet cech i zachowa.
Wiedziaem, e bycie nauczycielem to nie jedynie posiadanie wiedzy i umiejtno jej przekazywania. To potrzeba nieustannego
rozwoju, zdobywania nowej wiedzy, nowych informacji i umiejtnoci, tak by cay czas i do przodu, cay czas wyprzedza tych,
ktrych chce si uczy. Dlaczego? Bo oni si ucz, zmieniaj, rozwijaj. I jeli chc im by potrzebny, to musz za kadym razem
mie im co nowego do zaoferowania, co, czego jeszcze nie wiedz i co spowoduje, e zechc do takiego nauczyciela nieustannie wraca. Aby to byo moliwe, musiaem narzuci swojej osobowoci nauczyciela reim cigego uczenia si, czyli zapewni
mu takie systemy zachowa, w ktrych codzienna porcja zdobywania nowej wiedzy jest niezbdna i fundamentalna. Zatem mj
nauczyciel kadego dnia czyta nowe artykuy psychologiczne,
kadego dnia powica czas na prac nad ulepszeniem strategii,
codziennie pisze nowy tekst, jest aktywny na portalach spoecznociowych i obserwuje rozwj wiadomoci na wiecie. Jednoczenie musiaem w osobowoci nauczyciela zablokowa pewne
cechy i zachowania niepodane. Dla mnie takim zachowaniem
jest na przykad uczenie czegokolwiek kogo, kto tego nie chce.
Co wicej, mj nauczyciel nie powinien uczy poza prac, co
107
PRZYJACIEL
Ta osobowo te jest Ci potrzebna. I to bardziej, ni si spodziewasz, bo przecie to wanie osobowo przyjaciela jest odpowiedzialna za budowanie relacji, za kontakty ze znajomymi
i przyjacimi. Za to, by nie zapomnia raz na jaki czas wyj
z kumplami na przysowiowe piwo i by nie zapomniaa, e od
czasu do czasu potrzebujesz poplotkowa z koleankami przy
kawie. Co wicej, osobowo przyjaciela to rwnie a moe
przede wszystkim moliwo dania sobie czasu dla siebie. Oczywicie dla kadego z nas ten czas dla siebie moe oznacza
zupenie inn aktywno. Dla mnie na przykad to wypicie kawy
w kawiarni samemu ze sob. Czasem potrzebuj samotnoci.
Uwielbiam tak samotno, kiedy mog usi przy kawie i spokojnie przyjrze si wiatu. T przyjemno zapewnia mi osobowo przyjaciela, bo to ona zostaa stworzona po to, by spenia
108
OBSERWATOR
Na koniec potrzebna jest jeszcze jedna osobowo. Taka, ktra
bdzie w stanie zarzdza wszystkimi poprzednimi. To osobowo, ktra jako jedyna dostrzega struktur caoci. To ona zarzdza przecznikiem i precyzyjnie wie, w jakich okolicznociach,
w jakich rodowiskach, w jakim czasie i w stosunku do jakich
relacji s potrzebne cechy i zachowania danej osobowoci. To
obserwator, ktry patrzy na wszystkie pozostae postaci. Widzi,
jakie s midzy nimi relacje, czy maj konflikty i co z nimi naley zrobi. W efekcie funkcjonowania caej tej osobowociowej
109
struktury z obserwatorem na samym szczycie okazao si, e mog by o wiele bardziej efektywny ni dotychczas. Kiedy pracuj,
to rzeczywicie pracuj, a nie myl o rodzinie lub innych obszarach swojego ycia. Staem si konkretniejszy, szybszy, efektywniejszy i zdecydowanie atwiej wychodzi mi to, co robi, poniewa
pomidzy poszczeglnymi obszarami mojej dziaalnoci nie ma
konfliktw. To w rzeczywistoci model, ktry zakada, e z czowiekiem jest wszystko okej. Nie w porzdku jest tylko wwczas,
kiedy ten czowiek nakada spodnie na gow i myli, e bd
peniy rol czapki lub, uywajc wczeniejszej metafory, kiedy
prbuje za pomoc szklanki wbi gwd. W tym modelu poszczeglne osobowoci s odpowiedzialne za aktywno w danych obszarach i zostay tak stworzone, by z tego zadania wywiza si
jak najlepiej, jednoczenie nie przeszkadzajc sobie nawzajem.
W tym modelu Ego Management System po prostu stosuje
si odpowiednie narzdzia do odpowiednich czynnoci. Oczywicie
moesz stworzy dowoln liczb osobowoci. Pamitaj jednak,
e im wicej ich stworzysz, tym wiksz moliwo wywierania
wpywu na wasne ycie sobie zapewnisz, ale te tym trudniejsze
stanie si zarzdzanie nimi, a wic zwikszy si potencjalna ilo
moliwych konfliktw. Zarzdzanie osobowociami to rwnie
wiadomo tego, na jakie bodce dana osobowo ma reagowa.
Musisz wiedzie, wobec kogo chcesz wcza dan osobowo.
Zwr uwag, jak moe to by zwizane na przykad z ubraniem.
Przecie kada osobowo to inny wygld, inne systemy zarzdzajce wizerunkiem czy funkcjonalnoci. Jeli na zabaw z wasnym dzieckiem ubierzesz garnitur prezesa, to zamiast koncentrowa si na zabawie, bdziesz cay czas zwraca uwag, czy nie
wygnieciesz lub nie ubrudzisz sobie tego garnituru. Jeli naoysz
w takiej sytuacji jeansy, to bawic si w piaskownicy, nie bdziesz
si przejmowa, czy wygldasz schludnie i profesjonalnie. A eby
si tego problemu pozby, osobowo szefa dokonuje umiejtnego
110
rozdziau jednej osobowoci od drugiej w ramach zarzdzania caym systemem. Zreszt samo przeczanie osobowoci wcale nie
jest trudne, co wicej, ju tego dokonujesz, tylko w wikszoci przypadkw robisz to zupenie niewiadomie. Przecie wychodzc z firmy, luzujesz krawat, prawda? A to dokadnie ten sam mechanizm.
Model Ego Management System ma kilka podstawowych zaoe, po przyswojeniu ktrych bdziesz w atwiejszy sposb mg si
w nim odnale i z niego korzysta. Pierwszym z nich jest zaoenie, e nie istnieje jedno niepodzielne ja na poziomie umysu.
Masz wiele rl yciowych i kada z nich jest inna. Nie powinno si
ich miesza ze sob ani korzysta z nich niezgodnie z ich przeznaczeniem. Nastpnym zaoeniem, o ktrym naley pamita
w modelu EMS, jest to, e ja s zmienne w czasie. Bo osobowo,
ktra jest adekwatna, kiedy masz dwadziecia lat, ju dziesi lat
pniej przestaje tak by, wic aby pj dalej i si rozwija, musisz dokona jej zmiany. W przeciwnym razie bdziesz prbowa
stosowa zdezaktualizowane strategie, ktre w yciu dorosym
ju nie dziaaj. W efekcie mamy czsto do czynienia z dorosymi
ludmi, ktrzy w wielu sytuacjach zachowuj si jak nastolatkowie,
co stwarza im przy okazji ca mas problemw w yciu. Nastpnym zaoeniem tego modelu jest zrozumienie, e im wicej masz
ja, im wicej zdoasz skonstruowa osobowoci, tym bardziej adaptacyjny si stajesz, ale te z tym wiksz iloci konfliktw moesz mie do czynienia. Jeli jednak nauczysz si w odpowiedni
sposb zarzdza osobowociami, zyskasz moliwo elastycznego
dopasowywania si do rnych sytuacji. Zatem stworzenie osobowoci staje si niezbdne do funkcjonowania w dzisiejszym, tak
wielowymiarowym przecie wiecie. W przeciwnym razie w sytuacji, w ktrej nie bdziesz tworzy osobowoci na uytek funkcjonowania w yciu, doprowadzisz do ycia zgodnie z modelem
rodzinno-kulturowym. Jeli nie stworzysz wasnej osobowoci,
to nie pozostaje Ci nic innego, jak y osobowoci skopiowan,
111
czyli cudz. Jeli sama nie okrelisz osobowoci ma, ktra byaby zgodna z Twoimi potrzebami i oczekiwaniami, to istnieje spore
ryzyko, e znajdziesz sobie ma, ktry na przykad bdzie kopi
osobowoci Twojego ojca, bo to jedyny model, ktry bdzie Ci
znany. Bdzie to model, ktry zamiast Ciebie stworzya otaczajca
Ci kultura, w ktrej zostaa uformowana. To samo dotyczy mczyzny, ktry zamiast odpowiedzie sobie na pytanie, jak tak naprawd chce mie on, kopiuje to, czego si nauczy, z osobowoci wasnej matki i w efekcie znajduje sobie on, ktra powieli
te same matczyne cechy. A co za tym idzie prdzej czy pniej
wszystko to, co irytowao go w zachowaniu matki, stanie si dla
niego tak samo irytujce u ony. Kolejne zaoenie EMS mwi,
e prawdziwie potrzebna i funkcjonalna osobowo to osobowo
zaktualizowana do wspczesnych warunkw i, co najwaniejsze,
osobowo, ktr tworzysz, musi by adekwatna do Twojej wizji,
bo do duych wizji trzeba stworzy odpowiednio du osobowo.
Jeli bowiem chcesz dokona w swoim yciu radykalnej zmiany,
to musisz do tej zmiany stworzy tak osobowo, ktra bdzie
w stanie to nowe ycie udwign. Mj EMS rozbija jeden z podstawowych mitw, ktrymi karmi si nas od dziecka. Mit ten gosi,
e istnieje jakie jedno ja poszukujce sensu ycia, ktre kiedy
w kocu ten sens odnajdzie, bdzie szczliwe. Ja natomiast
twierdz, e istnieje dokadnie tyle ja, ile w danym momencie
swojego ycia sobie zrobisz. A jeli Ty ich nie zrobisz, zrobi to za
Ciebie. W EMS ja jest narzdziem, z ktrego korzystasz wtedy,
kiedy potrzebujesz. Ja czy te osobowoci to jedynie narzdzia,
ktre zatrudniasz, aby si znale w miejscu, do ktrego zmierzasz.
Tworzysz zatem swoje ego, by za jego pomoc si tam dosta.
Zatrudniasz osobowo i wydajesz jej dyspozycje, by Ci zawioza
w okrelonym kierunku, w okrelone, wybrane miejsce. Twoje ja
jest jedynie narzdziem w Twoich rkach. Tak jak w chrzecijastwie uznaje si, e jeste narzdziem w rkach Pana, tak i tutaj
112
3
Time Management
114
Time Management
115
Jednym z najprostszych pyta, a jednoczenie takim, ktre zadawane jest wyjtkowo rzadko, jest pytanie: Po co yjesz?. Zwr
uwag, jak rzadko ludzie zadaj sobie samym to pytanie. I nic
dziwnego, bo od dziecka uczy si nas, jak odgrywa spoeczne
role, a nie indywidualnej kreacji. eby odpowiedzie na to pytanie,
trzeba zastosowa rnego rodzaju punkty odniesienia. Jednym
z podstawowych jest rozumowanie zgodne z zasad, w ramach ktrej zanim dostrzeemy co, co si wyrnia, musimy zauway
to, co si nie wyrnia. Jeli chcesz dostrzec jedn pik w basenie
piek, ktra rni si od innych kolorem, musisz si najpierw zorientowa, e pozostae piki s do siebie podobne. Jeli tego nie
zrobisz, to nie dajesz sobie moliwoci dostrzeenia tej jednej,
ktra jest inna ni wszystkie. Zatem, wracajc do pytania o sens
ycia nie da si na nie odpowiedzie, pki nie odnajdzie si
sensu umierania za co. Pierwsz rzecz, ktra jest Ci potrzebna do zdefiniowania misji swojego ycia, jest umiejtno zdecydowania, za co byby w stanie odda ycie. Jeli odnajdziesz to
co, to dopiero wtedy bdziesz mg stworzy taki punkt referencyjny, ktry pozwoli Ci na pokonanie strachu przed mierci.
Staniesz si nieustraszony. Staniesz si kim, kto nie boi si
mierci. A dopiero taki kto, moe zacz prawdziwe ycie. Wtedy
bowiem zaczynasz y peni. Poniewa pozbawiajc si lku przed
mierci, jednoczenie przestajesz tworzy formy zabezpieczajce
Ci przed tym, by nie wydarzyo si co rzekomo zego. To dokadnie ten sam mechanizm, ktry zachodzi w sytuacji, kiedy si
wstydzisz, poniewa nosisz w sobie jaki sekret. Powiedzmy, e
nosisz go w sobie kilka lub kilkanacie lat. Tymczasem wypowiedzenie tego sekretu na gos obwieszczenie go wiatu burzy
t fortec wstydu w kilkanacie sekund. Jeli sekret przestaje by
sekretem, to ustaje powd do duszenia go w sobie. Oczywicie
taki swoisty coming out, zanim nastpi, czsto napawa przeraeniem, poniewa ludzie boj si konsekwencji, ktre ujawnienie
116
Time Management
117
118
z Twoim wasnym potencjaem, ktry zosta stworzony, aby zmieni wiat. Zapytaj siebie czysto hipotetycznie: Co, jeli nie jestem
zwykym, przecitnym Kowalskim, tylko jestem czowiekiem,
w ktrym drzemie co, co zostao stworzone po to, by wiat by inny
dla nas wszystkich?. I to nie w maym wymiarze, ale w duym.
W maksymalnym moliwym. Jeli zaakceptujesz, e taka koncepcja Ciebie moe by rzeczywista, to stanie si co, co spowoduje, e zaczniesz podejmowa dziaania. To si opiera na faktach nie jeste zwyky i nigdy nie bye, a usilne udawanie, e
jeste taki jak inni, prowadzi do duchowego samobjstwa i mierci
za ycia. Nikt nie jest przecitny, ale wszyscy boj si wychyla.
A poniewa kady ukad dy do rwnowagi, gdy staniesz si pojemniejszy od innych, bdziesz przez nich cigany w d. Mistrzw
si i podziwia, i bije. Nie ma znaczenia, jak to nazwiesz: motywacj, nadziej czy wiar. Kada z wymienionych wyej energii
ma szczeglnego rodzaju znaczenie, bo zawsze s one nakierowane na przyszo. Jedynie wiedza dotyczy przeszoci. Przecie
to, co wiesz, ju wiesz. Nie musisz wierzy w to, e wanie w tej
chwili czytasz te sowa. Ty to wiesz nie wymaga to od Ciebie
wiary. Wiedza, ktr posiadasz, jest czym, co ju przeye, a wic
czym, co nie moe Ci zaskoczy. Bo wiedza ma, si rzeczy,
limit, a tym limitem jest to, co ju wiesz. Wiedza staje si jednak
ograniczeniem w chwili, gdy zaczyna polega sama na sobie.
Dlatego e cieniem wiedzy jest to, i skoro co ju wiem, to zaczynam dziaa w okrelony sposb. Ale eby nauczy si czego
nowego, musisz zrezygnowa z wiedzy, ktr masz w danym momencie. Najwikszym przecie wyzwaniem dla kadego zawodnika, ktry uczy si nowego stylu walki, jest nie uywa tego stylu,
ktrego si wczeniej nauczy i z ktrym sobie wietnie radzi.
Inaczej nie jest w stanie nauczy si niczego nowego, bo zawsze
bdzie korzysta ze starych technik. Wiara za jest bez ogranicze. Nic jej nie ogranicza. To ona tworzy niczym nieskrpowan
Time Management
119
wizj co, co moesz osign, do czego moesz zmierza, czego moesz dokona! Wiara jest czym, co poprzedza ewolucyjnie
wiedz. Innymi sowy, wszystko to, co wiesz dzisiaj, kiedy byo
jedynie przedmiotem czyjej wiary. Wiara za jest potrzebna jako
etap, ktry nastpuje przed zmaterializowaniem idei. Wiedza
z kolei jest zawsze zmaterializowana. Sama materia staje si
dowodem na to, e co jest moliwe. Przykad: jeli zapytam Ci,
czy wiesz, czy te wierzysz, e moesz zarobi dwa tysice zotych
miesicznie, najprawdopodobniej odpowiesz, e to wiesz. Kiedy
za zapytam, czy wiesz, czy wierzysz, e moesz osign miesiczny dochd na poziomie dwustu tysicy zotych, to tutaj wiedz pewnie musisz zastpi wiar. Dopiero jeli uwierzysz w te
okrge dwie setki jako moliwo bdc w zakresie Twojego
potencjau, dopiero wwczas pojawi si szansa na ich zmaterializowanie. Teraz oczywicie ta kwota moe Ci si wydawa oszaamiajca i nieosigalna w zalenoci od dowiadcze z przeszoci. Ale przecie byy okresy w Twoim yciu (czas szkoy,
studiw, pierwszej pracy), kiedy nieosigalne byy i te dwa tysice miesicznie. eby stay si osigalne, musiae w to uwierzy.
Dopiero potem wiara zacza si materializowa. Identyczny
schemat dziaa w przypadku dwustu tysicy. Pytanie jedynie, czy
w to uwierzysz. Teraz wiara w to nie jest zmaterializowana, bo
wiara nigdy nie jest zmaterializowana. Waciwie powinienem
powiedzie, e wiara nie jest jeszcze zmaterializowana. Kiedy
si zmaterializuje, staje si wiedz i przestaje by wiar. Jest na
wiecie bardzo wielu ludzi (na czas pisania tej ksiki w 2014
roku wiat ma blisko 40 milionw milionerw dolarowych), dla ktrych miesiczny dochd w wysokoci dwustu tysicy miesicznie
nie jest ju wiar, ale zmaterializowa si w wiedz. Udao im si,
bo najpierw w to uwierzyli. Kto, kto nie wierzy, nigdy nie bdzie
wiedzia. Jeli nie bdziesz mia wiary w to, e moesz osign cel,
nigdy go nie osigniesz. Co wicej, kto, kto nie wierzy, bdzie
120
zdany na wiedz innych. Zatem jeli nie wierz, to jestem zmuszony, by poczeka, a kto bdzie dy poprzez swoj wiar do
materializacji czego. A ja zobacz to dopiero wtedy, gdy temu
komu uda si to zmaterializowa. Jeli my co zmaterializujemy,
to posuy to innym do duo szybszego osignicia celu. Jeli uda
mi si zetkn z osob, ktra zarobia sto milionw dolarw, to najprawdopodobniej naucz si, jak szybko zarobi milion dolarw,
bo dla tej osoby to prosta rzecz. Przy takiej osobie jestem w stanie
od razu przeskoczy na odpowiedni poziom wiedzy, ktrej nie
bybym w stanie osign bez waciwej osobowoci. Tymczasem
ta osoba, z ktrej wiedzy czerpi, powicia wiele lat ycia na to,
by wytworzy odpowiedni osobowo. Ja za dziki niej mog
dokona skoku w czasie i czerpa z tego, co ona ju wie, pod warunkiem e stworzona przeze mnie osobowo bdzie w stanie
udwign podpatrywany i osigany sukces. Poka to na prostym
przykadzie. Wyobra sobie, e znasz kogo, kto w prosty sposb
podpowiada Ci, co powiniene zrobi, by w krtkim czasie zdoby na rynkach walutowych spore pienidze. Ty jednak zamiast
robi to, co ten kto Ci podpowiada, wczasz mylenie w stylu:
Na giedach zarabiaj tylko oszuci, a w ogle te cae giedy to
jedna wielka ciema. Oczywiste jest, e rozumujc w ten sposb,
nie zarobisz na giedzie adnych pienidzy. Nie pozwala Ci na
to nieodpowiednia osobowo. Aby zatem czerpa z wiedzy i dowiadcze innych, najpierw musisz stworzy odpowiedni do tego
osobowo i wanie takie moliwoci daje Ci Ego Management
System. A teraz wyobra sobie inn sytuacj. Tak, w ktrej kto
o nieodpowiedniej osobowoci otrzymuje due pienidze, czyli pojawia si w jego yciu to, co miao by nastpstwem konsekwentnego budowania osobowoci, podczas gdy ta nie zostaa wytworzona, podobnie zreszt jak odpowiednia wiedza, ktra nie zostaa
zmaterializowana. Taki model nazywam syndromem dzieci bogatych rodzicw. To ludzie, ktrzy nie maj czsto odpowiedniej
Time Management
121
122
Time Management
123
A przecie, co ju wiesz, kada wiara bdzie dya do materializacji, a wtedy to, co dzisiaj wydaje Ci si poza Twoim zasigiem,
pojawi si w Twoim yciu szybciej, ni mylisz.
Kolejne pytanie, ktre powiniene sobie zada, dotyczy misji,
a dokadniej tego, jak drog bdziesz poda, by zrealizowa
swoj wizj. W tym pytaniu zawiera si nie tylko to, co powiniene zrobi, by zrealizowa wizj, ale rwnie to, czego nie powiniene robi. Im mdrzejszy si staniesz, tym wiksz strat dla
Ciebie bdzie robienie rzeczy, w ktrych jeste zbyt saby, by
osign w nich dobre efekty, lub takich, ktre nie pozwalaj Ci
na realizacj Twojego penego potencjau. Mona by powysze
twierdzenie rwnie uproci: zajmowanie si maostkami powoduje po prostu utrat energii. Moesz oczywicie, prowadzc
wasny biznes, wasnorcznie wypisywa faktury, ale moesz take
ten czas, jaki Ci to zajmuje, powici na jego rozwj, a faktury
powierzy komu, kto si na tym lepiej zna. Zatem powiniene
dziaa tylko tam, gdzie rzeczywicie powiniene by, a nie tam,
gdzie marnujesz swj potencja. Kiedy ju przemylisz swoj wizj
i misj ycia, bdziesz potrzebowa jeszcze tylko jednego celu,
a dokadniej mwic, okrelonego ego, ktre pozwoli Ci doj
tam, gdzie chcesz si znale. I te trzy elementy zestawione razem wizja, misja, cel dadz Ci moliwo nadania sensu
Twojemu yciu, pozwol zdecydowa, w jakim kontekcie si bdziesz porusza, i stworzy tak osobowo, takiego Ciebie, ktry
to zamierzenie osignie. Bardzo czsto dzieje si tak, e ludzie
skupiaj si na celach, jednoczenie nie majc pojcia o swojej
wizji. Mao kto myli o sobie w sposb uregulowany poprzez te trzy
faktory. Kiedy za zaczynasz tak myle, w Twoim yciu pojawia si
charyzma. I to nie w jej popularnym znaczeniu, ale w tym oryginalnym oznaczajcym boski dar. Wwczas zaczynasz rozumie, czego potrzebujesz do zmiany. Kiedy Einstein powiedzia
pikne zdanie: Jeli bdziesz ocenia umiejtnoci ryby po tym,
124
WYSZA INTELIGENCJA,
CZYLI STANY FLOW
Jeli spojrzysz na swoje ycie, to dostrzeesz w nim zarwno
chwile, w ktrych co Ci si udawao, osigae zamierzone cele,
jak i takie, w ktrych byo dokadnie odwrotnie. Skupmy si przez
chwil na rnicy pomidzy nimi. Ot sam fakt dostrzeenia
rnicy jest kluczowy, bo pozwala Ci na podejmowanie takich
dziaa, ktre umoliwiaj powtarzanie sukcesw zamiast poraek. W tym celu musisz wypracowa jaki nazwany model, bo
wszystko, co nie jest nazwane, nie moe by powtarzalne, a Ty
przecie chcesz powtarza sukcesy i nie powtarza poraek. Musisz
zatem wydoby ze swojego ycia takie chwile (ktre by moe
Twoje ego do tej pory nazywao przypadkowymi), w ktrych za
pomoc powtarzajcych si technik Twoja wysza inteligencja
poprowadzia Ci do osigania pozytywnych, wietnych rezultatw. To pozwoli Ci odnale w sobie charism, czyli boski dar.
Time Management
125
126
Time Management
127
128
kluczowa dla osignicia sukcesu. Przypomnij sobie takie sytuacje z Twojego ycia, kiedy ludzie z przyjemnoci dawali Ci za
co pienidze. To mniej wicej sytuacja, w ktrej dostae wicej,
ni si spodziewae, za co, co Twoim zdaniem powinno kosztowa mniej. I nie chodzi tu tylko i wycznie o pienidze. Chodzi
rwnie o kwestie energii i oczekiwa intelektualnych, spoecznych
czy emocjonalnych. Przemyl, za jakie dziaanie ludzie chc Ci
zapaci. Co wwczas robisz? Czym si zajmujesz i w jaki sposb
to czynisz?
Kolejne pytanie, na ktre musisz sobie odpowiedzie, brzmi:
Gdzie jestem sob?. Kiedy nie mylisz, co inni o Tobie pomyl,
nie przejmujesz si tym, e moesz le wypa. Jeste wwczas
skupiony na tym, co masz do zrobienia, a to, co komunikujesz,
pynie z serca i jest przetwarzane przez gow. W taki wanie
sposb rozumiem odpowied na pytanie Gdzie jeste sob?.
Sprbuj odnale w swoim yciu takie wanie sytuacje, takie
chwile. I nie ma znaczenia, czy znajdziesz je podczas spaceru
w parku, czy bawienia si z dzieckiem. Znaczenie ma jedynie to,
by je znale, bo bd stanowiy konkretne punkty odniesienia.
Kolejne i bardzo kluczowe pytanie w kontekcie kadej strategii
marketingowej lub sprzedaowej brzmi: Jakie problemy rozwizujesz lub z jakimi problemami ludzie do Ciebie przychodz?.
Popatrz na to, co w Twoim yciu si wydarzyo w cigu ostatnich
piciu, moe dziesiciu lat, i zastanw si, z czym zwracali si do
Ciebie ludzie? W jakich dziedzinach oczekiwali Twojej pomocy?
Czy chodzio o naprawienie radia, czy te o to, by Ci si wyali?
Jakich konkretnych rozwiza od Ciebie oczekiwali? Jeli si nad
tym zastanowisz, zobaczysz, e z tej perspektywy wida bardzo
wyranie, i ludzie przychodz do Ciebie z bardzo konkretnymi
rzeczami. Czego od Ciebie chcieli, mieli jakie konkretne problemy, z ktrymi si do Ciebie zwracali. To przecie kluczowe pytanie dla kadego sprzedawcy, nauczyciela, lidera: Jakie problemy
Time Management
129
bdziesz pomaga ludziom rozwiza za pomoc swojego produktu, usugi, sw czy te pracy?. Przecie nikt nie kupi nic,
jeli nie pozwoli mu to zmieni jakoci ycia, jeli ten zakup
nie pomoe mu przej z gorszej strony na lepsz. eby poczu
motywacj, musi zacz odczuwa jakiego rodzaju dyskomfort,
o ktrego istnieniu czsto nawet nie wie. Rozwizywanie problemw to usunicie tego dyskomfortu. Jeli potrafisz to w jakiej
dziedzinie robi, to jest to najprostsza wskazwka, gdzie najatwiej jeste w stanie odnie sukces. Kolejn istotn kwesti jest
dostrzeenie tych wszystkich sytuacji, w ktrych co powiedziae czy zrobie i zaskoczye sam siebie, bo wczeniej nawet nie
podejrzewae, e to potrafisz. Nie wiedziae, e o czym wiesz lub
co umiesz. Przecie na pewno zdarzaj Ci si sytuacje, w ktrych
odpowiednia reakcja bd te riposta przychodzi dopiero po czasie.
Kto co mwi, a Tobie brakuje jzyka w gbie i dopiero po jakim
czasie wpadasz na to, e przecie moge odpowiedzie w okrelony sposb, bo miae t wiedz lub t umiejtno. Jednak ta
konstatacja przychodzi dopiero po czasie. Jak to zatem moliwe,
e w okrelonej sytuacji nie masz dostpu do posiadanej wiedzy?
To mniej wicej tak jak ze studentem na egzaminie, ktry
zapytany nie wie, co odpowiedzie, a pniej si orientuje, e
przecie tak wiele razy to powtarza, e tak naprawd odpowied
na zadane pytanie zna doskonale. Jednak podczas egzaminu
chwilowo nie mia dostpu do tej wiedzy. W postawionym wyej
pytaniu kluczowe jest dostrzeenie takich momentw, w ktrych
miae dostp do wiedzy, nie bdc tego wczeniej wiadomym.
Chodzi tu o momenty, w ktrych zaczynasz siebie odkrywa, bo
orientujesz si, e nie sdzie, i co potrafisz. Innymi sowy,
mowa tu o tym, by dostrzeg w swoim yciu momenty, w ktrych
znajdowae si w trakcie procesu twrczego odkrywania siebie.
Takie momenty zdarzaj si rwnie w sytuacjach podbramkowych, przed ktrych zaistnieniem nie wiedziae, e moesz by
130
Time Management
131
flow, czy te zerkasz co chwil zniecierpliwiony na zegarek, zastanawiajc si, kiedy si to wreszcie skoczy? Widzisz sam, e
w modelu postrzegania samego siebie, ktry Ci proponuj, takich
pyta moesz sobie zada jeszcze setki. To model, ktry za pomoc prostych spostrzee moe Ci pomc przerobi cae Twoje
ycie. Inaczej mwic, pozwala Ci przemyle, z jakich rzeczy
warto zrezygnowa, bo nie daj Ci moliwoci rozwinicia penego potencjau, a jakie rzeczy powiniene zamieni na takie,
ktre pozwol Ci by w peni sob i w peni si rozwija. Jeli
bdziesz w stanie doprowadzi w swoim yciu do tego, by Twoja
praca, Twoja aktywno zawodowa pozwalaa Ci osign poziom
ycia opisywany w tym modelu, to bdziesz w stanie pracowa nie
tylko osiem, ale i wicej godzin bez zmczenia, za to z pen satysfakcji radoci. Jeli pracujesz z pasj i nikogo tym nie uszczliwiasz, to pracoholizm staje si mitem. Bdziesz wtedy cigle
wysoce zmotywowany i permanentnie efektywny. Jeli zachowania okrelone w tym modelu stan si rzeczywistoci Twojego
ycia rodzinnego, to atwo sobie wyobrazi, jak radoci moe si
sta dla Ciebie wracanie do domu po dugim, ale satysfakcjonujcym i udanym dniu w pracy. To przecie najprostsza definicja
szczliwego ycia. I ten model dziaa wszdzie, w kadych obszarach. Wyobra sobie uycie tego modelu w kontekcie samochodu. Wystarczy odpowiedzie na szereg znanych Ci ju pyta.
Czy s samochody, w ktrych jedziesz, nie czujc, e prowadzisz,
i ktrych prowadzenie wywouje u Ciebie stan flow? Czy s samochody, w ktrych poczujesz si bardziej sob ni w innych?
Czy s samochody, w ktrych poczujesz, e realizujesz swj potencja? Czy moe istnie taki samochd, z ktrym w trakcie
prowadzenia bdziesz mg si zespoli w jeden organizm, kiedy
zniknie zarwno kierowca, jak i samochd, a pojawi si nowa energia zoona z tych dwch wczeniejszych (motocyklici doskonale
wiedz, o jakich stanach teraz pisz oni cz si z pojazdem
w jedn cao i czuj, rozumiej maszyn)? Czy istnieje samochd,
132
w ktrym zapomnisz o upywajcym czasie? Czy istnieje samochd, ktrym chcesz jedzi bez dodatkowej motywacji?
Kiedy zaaplikujesz w ten sposb powyszy model do caej reszty
swojego ycia i zdoasz je zmieni tak, by zacz funkcjonowa
zgodnie z tym modelem, to pojawi si taka efektywno, ktrej
nawet u siebie nie podejrzewae. W wielu sytuacjach nie trzeba
bdzie si stara o efekty, bo bd pyn same. I nie jest to
magia, ale oczywiste filtrowanie przez dobrze zaprogramowany
mzg odpowiedniej treci rzeczywistoci. Bdziesz mie wraenie, e klienci zaczynaj si pojawia sami, bez specjalnego wysiku z Twojej strony. Pojawi si pienidze i wszystko, czego potrzebujesz, bo wtedy zacznie si proces przycigania. O prawie
przycigania powiedziano ju wiele i napisano mnstwo ksiek.
Wszdzie jednak zwraca si uwag na ide przycigania. W modelu, ktry opisaem wyej, zawarte s konkretne techniki pozwalajce taki stan osign. Tym z Was, ktrzy chc wiedzie wicej,
polecam zapoznanie si z efektem obserwatora (badacz robicy
eksperyment tak na niego podwiadomie wpywa, by osign wynik, na ktrym mu zaley) czy aktywacj mzgu dwch rozmwcw podczas rozmowy na ywo (jeli rozmowa jest spontaniczna
i autentyczna, mzg aktywuje te same czci u obu interlokutorw,
co prowadzi do porozumiewania si bez sw i nadawania na tych
samych falach). To udowodnione naukowo fakty.
Time Management
133
134
co ten sukces przyniesie. Ten mechanizm dziaa w kadym obszarze, w ktrym ludzie osigaj sukces, i na kadym tego sukcesu poziomie. Jeli dowiesz si zawczasu, co jest schowane pod
spodem kadego sukcesu, i przygotujesz si odpowiednio do tego,
eby sobie z takim cieniem poradzi, to gwarantuj, e Twoja motywacja do stania si wielkim wzronie w sposb niewiarygodny.
I mwi tutaj o staniu si wielkim przez due W, o staniu si
kim wybitnym. Pamitaj jednak, e cie wielkich ludzi jest zawsze wikszy ni cie ludzi maych. A skoro tak, to im wikszy si
stajesz, z tym wikszym cieniem musisz sobie poradzi. Przecitnie yjcy ludzie maj przecitne cienie i czsto jest to ich
wiadomy wybr. Radzenie sobie z takimi cieniami jest przecie
duo atwiejsze. Jak wielu ludzi woli zarabia trzy tysice miesicznie zamiast trzydziestu? Oni podwiadomie wiedz, e taka
miesiczna wypata to mniejsze zainteresowanie otoczenia. Std
bierze si sawetne: Lepiej si nie wychyla, bo im bardziej si
wychylisz z pdzcego pocigu, z tym wikszym wiatrem w oczy
bdziesz sobie musia poradzi. Spjrz na celebrytw, tych z najwyszej wiatowej pki, i pomyl, z jakimi cieniami tej sytuacji
musz sobie poradzi. Jak silni musz by, by wstawa co dzie
rano, czyta chcc nie chcc hejterskie komentarze na
swj temat i z tym samym zapaem i motywacj bra si za swoj
prac. Trzeba potnej osobowoci, eby poradzi sobie z czym
takim. Paradoks sukcesu polega jednak na tym, e im bardziej
jeste zdolny do radzenia sobie z cieniem sukcesu, tym wikszy
sukces zaczyna si stawa Twoim udziaem. Bo wiato zawsze jest
definiowane za pomoc cienia, a cie za pomoc wiata. Masz
wiadomo, e co jest due, tylko dlatego, e moesz to porwna z czym mniejszym. Jedno bez drugiego nie moe istnie
nie moesz porwna czego duego do czego rwnie duego,
bo skd by wtedy wiedzia, e to co jest due. Tak samo jasna
strona sukcesu nie moe istnie bez jego ciemnej strony. Innymi
Time Management
135
sowy, powiedz mi, nad jakoci jakich problemw pracujesz, a powiem Ci, jakim czowiekiem si staniesz. Dlatego w znajdowaniu
problemw, ktrych rozwizaniem chcesz si w yciu zaj, kieruj si zawsze jedn zasad: znajduj taki problem, ktry jest odpowiednio duy dla Ciebie, czyli taki, ktry jest po prostu Ciebie
godny. Jako i wielko problemu, z ktrym si mierzysz, decyduje o tym, jak wysoki moesz urosn.
136
Time Management
137
138
CELE
Formuowanie celw jest fundamentaln umiejtnoci yciow.
Cel musi by tak sformuowany, by Twj mzg a to on zacznie wykonywa zadania zmierzajce do jego osignicia by
zdolny te zadania wykona. Aby tak si stao, formuowanie celw
musi spenia kilka kluczowych warunkw. Przede wszystkim
Twoje cele powinny by pozytywnie sformuowane, dopiero wtedy
staj si dla Twojego mzgu moliwe do wykonania. Jeli powiesz
sobie: Chc si przesta martwi, jak przey od pierwszego do
pierwszego, to musisz mie wiadomo, e cel, jaki przed sob
postawie, nie dotyczy tego, by zarabia wicej, ale tego, by si
przesta martwi. To spora rnica logicznie rzecz biorc,
kiedy leysz w grobie, rwnie przestajesz si martwi. Ty tymczasem chcesz zarabia wicej, dziki czemu przestaniesz si
martwi. Jednak Twj mzg nie rozumie, co miae na myli
rozumie, co dosownie we wprogramujesz. Wydaje si zatem,
e prawidowo sformuowany cel w tym kontekcie brzmiaby:
Chc zarabia wicej pienidzy. Tu, niestety, kryje si kolejna
puapka. Jeli tak sformuujesz cel, to w efekcie jego realizacji
otrzymasz wynik: Chc zarabia wicej, a nie Zarabiam wicej. Postawie przed sob cel zwizany z yczeniem, czyli mzg
odczyta to dosownie: On chce zarabia wicej i zrealizuje to
w nastpujcy sposb: Wci chc zarabia wicej, co przecie
Time Management
139
140
Time Management
141
142
MOTYWACJA
W powyszym akapicie przemkno sowo motywacja. Co zatem
zrobi, by motywacja bya stale na odpowiednim poziomie, pozwalajcym Ci na permanentne podejmowanie skutecznych dziaa? Przede wszystkim musi by ona oparta na aktualnych przekonaniach. Bo w sytuacji, w ktrej wykonujesz jakie dziaanie, do
ktrego bye na przykad przymuszany w dziecistwie, zamiast
motywacji pojawia si stare, nieaktualne przekonanie, a w jego
efekcie czsto wewntrzny sabota. Z jednej strony wiesz, e naley co zrobi, a z drugiej strony wszystko w Tobie krzyczy, by tego
nie robi. Wemy sprztanie mieszkania. Oczywicie wiesz, e
naley sprzta mieszkanie, eby byo czyste, ale to przekonanie
Time Management
143
144
Time Management
145
146
Wizja umoliwia zmian wiata to poziom mylenia zbiorowego, poczucia misji i suby dla innych. To altruizm, ktry stymuluje mzg do aktywacji orodkw odpowiedzialnych za dugoterminowe planowanie (kluczowe w bogactwie). Jeli uda Ci si
speni wszystkie te warunki i dziaa w taki sposb, aby motywacja do tego dziaania bya spjna we wszystkich tych obszarach,
wwczas uzyskasz prawdziw moliwo podjcia efektywnego
dziaania. Innymi sowy, ze spjn motywacj ruszasz natychmiast
z miejsca i realizujesz zamierzone cele. Jeli za ktry z tych
poziomw nie bdzie spjny z pozostaymi, to szansa na zrealizowanie zamierzenia proporcjonalnie spada. Powd do zmiany
musi funkcjonowa na wszystkich poziomach. Jeli powiesz sobie: Chc by zdrow osob i kieruje Tob jedynie przesanka
logiczna, to najprawdopodobniej nie zmienisz stylu ycia na zdrowy, bo za tym powodem nie stoi jeszcze poziom emocjonalny ani
wiele innych. Wwczas zdarza si koszmar wikszoci tych, ktrzy
chc si odchudzi, a jako im to nie wychodzi. A to dlatego, e ich
chcenie dziaa jedynie na poziomie logicznym: Chc by chudy,
bo tak jest zdrowiej. Taki powd szybko przegra z emocjami,
ktre machinalnie sign po ciastko. Motywacja, kiedy ju osignie poziom spjnoci we wszystkich obszarach, musi zosta
podana w atrakcyjnej formie, a odpowiedzialno za to, co robisz,
jest zawsze po Twojej stronie. Zatem tak naprawd nikt inny
nigdy nie moe Ci do niczego zmotywowa. Moesz to uczyni
wycznie sam. Do zastosowania spjnoci motywacji proponuj
wykorzysta prosty model zoony z kilku przydatnych faktorw.
W tym modelu najpierw zastanawiasz si nad celem, czyli nad
tym, co chcesz osign. Potem przepu go przez wszystkie wymienione wyej poziomy motywacji, tak by byy ze sob spjne.
Przykadowo na poziomie relacji zapytaj si, jak dziki osigniciu
tego celu ulepszysz swoje relacje. Powyszy model w idealny sposb organizuje kade przedsiwzicie pod wzgldem motywacji
Time Management
147
DYSTRAKTORY
Jednym z podstawowych problemw z koncentracj na wykonywanym zadaniu s tzw. rozpraszacze, czyli dystraktory. Naley
maksymalnie ograniczy ich wpyw, tak by mg wykonywa
kad czynno jak najefektywniej. W pierwszej kolejnoci powiniene zadba o izolacj. Jeli si na przykad czego uczysz,
to zanim do tej nauki przystpisz, zadbaj o to, by si odizolowa
od wiata zewntrznego. Od wszystkiego, co w trakcie procesu
uczenia si moe odwraca Twoj uwag. Nastpnie wypracuj
w sobie przyzwyczajenie do tego, by wykonywa tylko jedn rzecz
naraz. Unikaj robienia kilku rzeczy rwnoczenie, bo adnej z nich
nie zrobisz ani na czas, ani te efektywnie. Kolejna rzecz, o ktrej
warto pamita: pracuj zawsze w dobrze owietlonym pomieszczeniu, najlepiej w temperaturze dwudziestu stopni i w ciszy. To
najbardziej optymalne warunki zarwno do pracy, jak i nauki.
Temperatura dwudziestu stopni jest najbardziej odpowiednia
dla ludzkiego organizmu nie jest Ci wtedy ani za zimno, ani
za gorco, a odpowiednie wiato sprzyja skupieniu i koncentracji.
Jednak w przypadku wiata musi by speniony jeszcze jeden warunek: nie moe by to wiato niebieskie. Takie bowiem wiato,
nazywane komputerowym, moe mie wpyw na hormony regulujce sen (melatonin). Po pracy w takich warunkach moesz
mie po prostu problemy ze spaniem. Najlepsze jest oczywicie
wiato dzienne, wic korzystaj z niego w najwikszym moliwym
148
Time Management
149
150
4
Inteligencja emocjonalna
152
Inteligencja emocjonalna
153
Na inteligencj emocjonaln skada si kilka podstawowych elementw. Pierwszym jest samowiadomo. To taki stan, w ktrym
nie tylko rozpoznajesz, ale te rozumiesz swoje emocje oraz zachowania. Duo atwiej poj ten stan wwczas, kiedy dostrzeesz te momenty, w ktrych inni ludzie (i Ty sam) nie rozpoznaj
wasnych lub cudzych emocji. Nie rozpoznaj ani przyczyn zachowa, ani te tego, co sami czuj. Ile razy Ci si zdarzyo, e
kto do Ciebie krzycza lub mwi do podniesionym gosem, a po
zwrceniu mu uwagi odpowiada jeszcze goniej: Przecie nie
krzycz!!!. Albo sytuacja, w ktrej kto w uniesieniu i egzaltacji
robi co, po czym reagowa agresj na prob, by si uspokoi,
bo przecie Jestem spokojny i po co mnie w ogle upomina?!.
Tymczasem rozpoznawanie i rozumienie emocji jest wartoci
nie do przecenienia. Wystarczy may przykad jeli rozpoznajesz i rozumiesz emocje, to jednoczenie wiesz, e w chwili,
kiedy czego podasz, idealizujesz obiekt podania. Chcesz koniecznie sprawi sobie nowy gadet, wic bdziesz automatycznie
wcza jego idealizacj. Bdziesz przekonywa nie tylko samego
siebie, ale i wszystkich wok, e jest to co absolutnie niezbdnego. Ju sama wiadomo takiego mechanizmu pozwoli Ci si
zatrzyma na chwil i wiadomie odpowiedzie na pytanie, czy
aby na pewno ten gadet jest Ci absolutnie niezbdny. Oczywicie
w wikszoci wypadkw ostatecznie odpowiesz, e nie. Teraz wyobra sobie, ile w ten sposb dziki tylko i wycznie rozpoznaniu i zrozumieniu emocji mgby zaoszczdzi pienidzy. Taki
stan, taka umiejtno rozpoznawania i rozumienia emocji daje
Ci nad nimi przewag, a to z kolei prowadzi do tego, by pozyska
nad emocjami pen kontrol.
Kolejnym elementem budujcym inteligencj emocjonaln jest
samokontrola, czyli zmiana stanw emocjonalnych oraz ich intensywnoci na adekwatne. To odpowied na pytanie, czy Twoje emocje byy adekwatne do odpowiedniego kontekstu. Upraszczajc:
154
Inteligencja emocjonalna
155
w stresie reaguj za pomoc trzech najbardziej popularnych mechanizmw obronnych: ataku, chci akceptacji i buntu. W pierwszym mechanizmie atakuj innych, w drugim wytwarzaj przekonanie, e przybranie postawy konformistycznej spowoduje ich
zaakceptowanie (std kulenie uszu po sobie i przeprosiny za co,
czego si wcale nie zrobio, tylko po to, by si przypodoba), za
w trzecim konstruuj buntownika. Ten ostatni mechanizm jest
fascynujcy. Oznacza on w skrcie postaw: Zrobi dokadnie
odwrotnie, ni ode mnie oczekujesz, bo wtedy zwrcisz na mnie
uwag!. Wyobra sobie, e prowadzisz szkolenie dla swoich pracownikw, a jeden z nich co chwil neguje to, co mwisz. Teraz
potrafisz ju rozpozna jedn z moliwych przyczyn jego zachowania. Masz do czynienia ze zbuntowanym nastolatkiem? Ju
wiesz, e podejmowanie z nim dyskusji, w ktrej bdziesz negowa
jego przejawy buntu, nie doprowadzi do zbudowania z nim pozytywnej relacji. Takie przykady mona by mnoy. Istotne jest
jednak to, e kiedy rozpoznajesz i kontrolujesz emocje, otwiera
si przed Tob moliwo nawizania zupenie innego kontaktu
z ludmi. Stajesz si osob, ktra rozwizuje konflikty, a nie tak,
ktra je tworzy. A to ci, ktrzy rozwizuj konflikty, osigaj sukces, bo to w nich ludzie zaczynaj dostrzega urodzonych liderw. Co wicej, we wspczesnym spoeczestwie pewne uczucia
s wypierane. Na przykad pozwolenie na porak. Nie istnieje
przecie co takiego jak poraka nie mona si ani do niej
przyznawa, ani zakada, e moe si nam przydarzy. Tymczasem poraka jest przypisana do sukcesu tak samo jak zwycistwo.
Jeli Ci si przydarzy, zastanw si, co moesz z niej wzi dla
siebie, czego si nauczye, o ile mocniejszy si stae. Wsta,
otrzep kolana i ruszaj dalej. Za tak umiejtnoci stoj rwnie
rozpoznawanie i kontrola emocji. wiadomo tego, w jakich emocjach si znalaze, i umiejtno trzymania ich na wodzy, czyli takiej kontroli, ktra pozwala na pjcie dalej. Podobnie rzecz ma si
156
Inteligencja emocjonalna
157
158
DLACZEGO INTELIGENCJA
EMOCJONALNA JEST TAK WANA?
Inteligencja emocjonalna wpywa na wiele obszarw naszego ycia.
Jest niezbdna dla zdrowego funkcjonowania naszego organizmu.
Badania wskazuj, e terapia poznawcza jest efektywniejsza dugoterminowo ni branie lekw. Innymi sowy, w duszej perspektywie bardziej opaca si pracowa nad sob, ni bra psychotropy.
Pozytywnie nastawieni ludzie yj duej i lepiej sobie radz ze stresem bd porakami, rzadziej si przezibiaj i rzadziej choruj
na serce. W badaniach przeprowadzonych przez Wayne State
University w 2010 r. wykazano, e baseballici, ktrzy czsto si
umiechali, yli rednio 79,9 lat, podczas gdy rednia dugo ycia
tych, ktrzy si nie umiechali, wynosia ju tylko 72,9 lat. Wedug
Lewisa umiech dziecka stymuluje mzg w taki sam sposb jak
widok 2 tysicy czekoladek lub 16 tysicy funtw. W przypadku
umiechu ukochanego proporcje te wynosz odpowiednio 600
czekoladek i 8,5 tysica funtw. Badania przeprowadzone przez
profesora Williama F. Frya mwi, e jedna minuta umiechu
dla ludzkiego pulsu jest rwnowana z dziesiciominutowym treningiem. Z drugiej strony wiemy te, e stres zabija komrki nerwowe, podnosi cinienie krwi, obnia podno, postarza i osabia
ukad odpornociowy.
Inteligencja emocjonalna ma te potny wpyw na karier zawodow ustalono na przykad, e a 87% szefw bdzie o wiele
bardziej skonnych do awansowania pracownikw z wysok inteligencj emocjonaln. W badaniach Seligmana z 1988 r. wyszo,
e ci sportowcy, ktrzy pozytywnie myl, osigaj w swoich dyscyplinach duo lepsze efekty od pozostaych. Do tego dochodzi
udzia wyobrani: ustalono na przykad, e ci sportowcy, ktrzy
wyobraaj sobie zdobycie lepszych wynikw, najczciej je osigaj. W 2005 r. przeprowadzono badania na Pennsylvania State
Inteligencja emocjonalna
159
University, w ktrych okazao si, e ludzie, ktrzy si umiechaj, s postrzegani przez pozostaych jako bardziej kompetentni.
W kolejnych badaniach ustalono, e istnieje olbrzymia zaleno
pomidzy pewnoci siebie a osigniciami akademickimi oraz zarobkami. Ludzie, ktrzy s pewni siebie, zarabiaj wicej i maj
lepsze wyniki w szkoach. Dzisiaj w niektrych opracowaniach
uwaa si, e nawet 85% sukcesu yciowego zaley od tzw. people
skills, czyli umiejtnoci komunikacyjnych, a zatem wpywu, jaki
jeste w stanie wywiera na innych. Ale na tym nie koniec inteligencja emocjonalna ma rwnie potny wpyw na zwizki.
Ustalono, e kobiety, ktre si umiechaj, szybciej wychodz za
m i s szczliwsze w maestwie.
CZYM S EMOCJE?
To reakcja umysu i ciaa na okrelony bodziec rodowiskowy lub
wyobraony. Rnica pomidzy myl i emocj jest taka jak pomidzy wiatem wirtualnym i rzeczywistym. Jeli przeywasz dialog wewntrzny i poprosz, eby si nim ze mn podzieli, to nie
bdziesz tego w stanie zrobi. Natomiast jeli taka proba bdzie
dotyczy emocji, to ju tak. Dzieje si tak dlatego, e emocja jest
faktem, ma miejsce na planie fizycznym, wystpuje w ciele. To co,
co czujemy, a w momencie kiedy to czujemy, stajemy si bliscy
temu, by tak emocj zrealizowa. To prosty schemat: myl (funkcjonujca albo jako dialog wewntrzny, albo te jako wizualizacja,
czyli obraz) powoduje powstanie emocji, czyli wirtualno przechodzi w materi poprzez ciao. W konsekwencji tego procesu
ciao zaczyna realizowa okrelone zachowania. W ten sposb dochodzi do realizowania myli. Emocje s faktem, podczas gdy myli, ktre je buduj, jeszcze takim faktem nie s. Emocje s rwnie
nawykowe, poniewa powtarzaj si w okrelonych kontekstach.
Ta za powtarzalno zaczyna tworzy zachowania automatyczne,
160
Wstyd
Przyjrzyjmy si teraz paru emocjonalnym modelom, by zobaczy,
w jaki sposb na nas oddziauj. Zacznijmy od wstydu. Zwr uwag, e we wszystkich modelach bdziemy rozpatrywali emocje pod
wzgldem tego, w jaki sposb wpywaj na motoryk ciaa, jakie
za nimi stoj cienie i jak mona sobie z nimi poradzi. Wspomniany
ju wstyd wpywa na ciao w do jaskrawy sposb. Ludzie, ktrzy
si wstydz, kurcz si, zapadaj w sobie, jakby chcieli si zmniejszy, schowa. Moesz sobie zada pytanie, czy w takich sytuacjach,
w ktrych odczuwasz wstyd, pomniejszenie ciaa jest efektem tej
emocji, czy te moe zawsze, kiedy zmniejszysz swoje ciao, automatycznie odpalisz wstyd. Ot to! Obydwa wnioskowania s
suszne, mimo i o to toczy si zagorzay psychologiczny spr.
W sporze tym jedna jego strona uwaaa, e to osobowo generuje zachowanie (Jeli kto jest nerwowy, to podnosi gos),
drudzy za sdzili, e dziaa to rwnie w drug stron, czyli to
zachowanie generuje emocje (Jeli kto podnosi gos, to automatycznie staje si nerwowy). Innymi sowy, mona by to zobrazowa tak: Jeli jeste atrakcyjna, to ubierasz te atrakcyjne ciuchy, ale jeli ubierasz atrakcyjne ciuchy, to stajesz si
atrakcyjna!. To dziaa po prostu w obie strony. A zatem sam fakt
zarzdzania przez Ciebie ciaem powoduje, e jeli nie przyjmujesz pozycji zwizanej ze wstydem, to te wstyd si nie utrzyma,
poniewa w takiej pozycji Twj mzg nie bdzie w stanie go odpali. Ten sam mechanizm dziaa przecie w przypadku ludzi,
Inteligencja emocjonalna
161
ktrzy poprawiaj sobie urod twarzy za pomoc duych iloci botoksu. Nie potrafi wwczas wyrazi za pomoc tej twarzy penej
intensywnoci uczu, a przez to przestaj by zdolni do ich odczuwania. Sam bowiem fakt braku moliwoci realizacji okrelonych emocji za pomoc ciaa powoduje, e te emocje nie bd
w stanie si pojawi. Dziaa to troch jak perpetuum mobile: jeli
si cieszysz, to automatycznie podnosisz w gr rce, a jeli je
podnosisz, to automatycznie odpala Ci si rado. To jakby
mia do czynienia z samonapdzajcym si koem.
Jednak oprcz reakcji w ciele wstyd wie si te z okrelonym
przekonaniem. Zazwyczaj to przekonania w rodzaju: Jestem gorszy czy Jestem niegodny. To powoduje, e podwiadomie zmierzasz do ukrycia si, schowania. Chcesz si sta niewidzialny.
I w ten sposb zaczynasz si zachowywa. Zaczynasz si ukrywa,
chowa. Odczuwasz rwnie z tego powodu ponienie. Jedynym
sposobem na to, by pozby si tak destrukcyjnie dziaajcej na
nas emocji, jest zrozumienie i zaakceptowanie swojej innoci oraz
ekspozycja. Ekspozycja polega na prostym mechanizmie. Jeli si
czego wstydzisz, skrywasz jaki sekret, to sposobem na jego pozbycie si jest jego ujawnienie. Tak dziaa paradoks wstydzcego si po ujawnieniu tego, co skrywa, przestaje si tego
wstydzi. To, co byo skrywane, zostao odkryte, a zatem usta powd do wstydu. Jeli si czego wstydzisz, to znajd takie warunki,
w ktrych w bezpieczny sposb bdziesz mg o tym powiedzie.
Jak stworzy takie warunki? Masz kilka moliwoci: moesz swj
sekret wyjawi osobie, ktra jest profesjonalist i ktra Ci nie
oceni, jak na przykad profesjonalny coach. Moesz rwnie wyjawi swj powd do wstydu osobie, ktra Ci nie oceni i ktra
nie jest profesjonalist, ale jej brak oceny wynika z tego, e jest
z Tob emocjonalnie zwizana, jak na przykad przyjaciel czy
rodzic. Moesz rwnie wykorzysta sytuacj nazywan ostatnim pasaerem ostatniej stacji. To sytuacja, w ktrej wyjawiasz
162
Poczucie winy
Przyjrzyjmy si kolejnej destrukcyjnej emocji, czyli poczuciu winy.
Zastanw si, z jakim systemem jest u nas gwnie zwizane poczucie winy? W jakiej mierze z instytucjami religijnymi, ktre
wdrukowuj nam poczucie winy od najmodszych lat. Poczucie
winy dziaa na nasze ciao tak samo jak wstyd: pomniejsza i ciga
w d. Tworzy przekonanie, e jeste zym czowiekiem. I zobacz,
jaka tutaj si pojawia kaskadowo: jeli uwaasz si za zego
czowieka, to uznajesz, e zasugujesz na kar, a jeli zasugujesz
na kar, to prdzej czy pniej znajdziesz sobie kogo, kto bdzie
Ci wyrzdza krzywd. W ten sposb ofiara zawsze poszukuje kata.
Kady czowiek, ktry ma poczucie winny, znajdzie sobie albo
partnera, albo szefa, albo znajomych, ktrzy bd go wykorzysty-
Inteligencja emocjonalna
163
Apatia
To emocja, ktra rwnie ciga Twoje ciao w d. Ponadto jednak czyni to kompletnie bez energii. To bowiem stan, w ktrym
pojawia si przekonanie, e Nie ma ju nadziei lub Nic si nie
zmieni. Celem apatii staje si umieranie za ycia, a efektem
164
do tego ycia niech. Wwczas pojawia si bieda, brak efektywnoci. Ludzie w tym stanie uwaaj, e nie mona zmieni
sytuacji, w ktrej si znaleli. Zaczynaj narzeka i marudzi:
wszystko jest le, nic nie dziaa, nic si nie moe uda. Oczywicie
tego typu przekonania rodz okrelone zachowania: pasywno,
brak witalnoci, wegetowanie, rozpaczanie, bezsilno, a nawet
spanie do pna. A to ostatnie to przecie najlepszy sposb, eby
ucieka od ycia. Przebudzenie si, rozpoczcie funkcjonowania
w apatii jest przecie nieprzyjemne, zatem ten moment zaczyna
by maksymalnie odwlekany. Po co si budzi, skoro wiemy, jak
szary, bezbarwny i beznadziejny czeka nas wiat? Jedynym rozwizaniem i moliwoci poradzenia sobie z t emocj jest uaktywnienie si i zbudowanie planu na przyszo. Wwczas cele,
ktre przed sob postawisz, zaczn Ci uwalnia z tej zapaci.
Musisz zbudowa plan na ycie, ktry jest tak fascynujcy, e bdziesz chcia go realizowa. Zasobem apatii jest moliwo relaksowania si i odpuszczania. Trzeba od czasu do czasu pozwoli
sobie na tak zwane nicnierobienie, czyli danie sobie prawa do
tego, by chwil ponarzeka, by wszystko spyno po nas smtnym
kalafiorem. Jednak po tym, jak kalafior ju cakowicie spynie,
naley zaplanowa cel, ktry da Ci odpowiedni motywacj, by
wyrwa si z tego stanu. To pozwoli zbudowa przyszo i jednoczenie wykona ku niej odpowiedni skok.
Lk
Lk nie do, e pomniejsza nasze ciao, to jeszcze dodatkowo je
spina i blokuje. Przekonania, ktre si wwczas pojawiaj, brzmi
mniej wicej tak: Jest co w zewntrznym wiecie, czego potrzebuj. Jeli to strac, to nie bd mg funkcjonowa. Wyobra
sobie, e nakadasz buty, ktre uczynie synonimem pewnoci
siebie. Kiedy w nich jeste, czujesz si po prostu pewny siebie.
Jeli w taki sposb si zaprogramowae, to wystarczy, e te buty
Inteligencja emocjonalna
165
166
prokrastynacja na tle lkowym, czyli przekadanie na pniej wszelkich zada wywoane lkiem. Nigdy nie bdziesz w stanie pokona
tego, czego si boisz i czego unikasz, uciekajc od tego. Jeli chcesz
tego dokona, musisz si uda dokadnie tam, gdzie znajduje si to,
czego si boisz. By pokona demona lku, musisz by go wiadomy, a nie go wyznawa. Tymczasem wok peno jest jego wyznawcw. To ludzie, ktrzy powtarzaj jak mantr: Jej, jakie to
byo straszne, Nikt nie cierpi tak jak ja, Nikt mi nie pomoe.
To ludzie, ktrzy na kadym kroku stawiaj mu pomniki. Ty nie
wyznawaj tego demona. Ty si z nim skonfrontuj, a stanie si
mniejszy, ni Ci si wydawa!
Smutek
To emocja, ktra podobnie jak wszystkie poprzednie rwnie ciga nasze ciao w d. Czyni je pasywnym, wolniejszym,
mniej energetycznym. Przekonanie to jest oparte na charakterystycznej nostalgii: Gdyby tylko w przeszoci wydarzyo si X, to
wtedy wszystko byoby dobrze. I tutaj zamiast X ludzie wstawiaj
dowolne rzeczy: lub z niewaciw osob, brak lubu z waciw,
odejcie kogo wanego, zaniechanie wyboru, ominicie szansy,
podjcie niewaciwej decyzji. Wszystko to konfrontuj ze swoim
szczciem, w efekcie czego pojawia si jego brak. Innymi sowy,
tworz taki konstrukt mylowy: Gdyby w przeszoci stao si
co lub co si nie stao, bybym/byabym szczliwy/szczliwa
i trzymaj si tego konstruktu kurczowo przez cae ycie, zadrczajc si do mierci. Smutek bowiem tworzy alternatywn
rzeczywisto, ale tym samym separuje od teraniejszoci. A poniewa nie da si zmieni przeszoci, ludzie zaczynaj cierpie.
Std cel smutku: to powrt do przeszoci. W efekcie niemonoci
wykonania tej podry w czasie pojawiaj si poczucie straty, zalenoci, al, depresja i szaro. Tacy ludzie zazwyczaj si ualaj
Inteligencja emocjonalna
167
i rozpaczaj, gdy wci koncentruj si na przeszoci. eby poradzi sobie ze smutkiem, naley zbudowa tak przyszo, ktra
bdzie atrakcyjniejsza od przeszoci, i zrozumie, e w yciu zawsze kada strata przynosi rwnie jaki zysk. Wystarczy sobie szczerze odpowiedzie na pytanie, co si zyskao dziki temu, e co wydarzyo si w naszej przeszoci. Co staje si moliwe teraz, a kiedy
nie byo? Takie rozumowanie pozwala na wyrwnanie systemu,
a bez tego nie da si ruszy z miejsca. W przeciwnym razie pozostajemy w miejscu, karmic si iluzj, e wiat moe by tylko
czarny, podczas gdy jest jednoczenie i czarny, i biay. Przeamanie tej emocji jest moliwe dziki akceptacji przeszoci i pogodzeniu si ze strat. Dopiero wtedy moemy zbudowa co nowego.
Podanie
W podstawowej triadzie ludzkiego cierpienia znajduj si poczucie winy, lk i wstyd. To energie powiedzmy sobie w miar
normalnych rozmiarw. Teraz jednak pojawia si mechanizm
z rodziny gigantw. Jest nim podanie. Zobacz, jak dziaa. eby
poda, najpierw trzeba wyidealizowa obiekt tego podania.
To sytuacja, w ktrej sama idealizacja sprawia, e nie widzimy
wszystkich cech obiektu, a jedynie wybrane. Widzimy jedynie
plusy, jednoczenie wypierajc to, co znajduje si po stronie minusw. Na przykad podasz jakiego supersamochodu i w ogle
nie zauwaasz, e ten podany przez Ciebie wz pali trzydzieci
litrw na sto kilometrw, co sprawia, e jego posiadanie przestaje by tylko i wycznie rajem na ziemi. Innymi sowy, podajc, dokonujesz zdrady dualistycznej rzeczywistoci, poniewa
dostrzegasz tylko i wycznie dobre strony. Co wicej, pojawia
si tutaj schemat: jeli ja posid ten idealny dla mnie przedmiot/obiekt, to sam stan si idealny. Kolejnym elementem podania jest zaoenie, e podany obiekt jest waniejszy ni ycie,
168
Inteligencja emocjonalna
169
obiektu podania, z obietnicy tej si nie wywizae. I jednoczenie nie pamitasz, e i owszem, jeste t osob, ktra obiecywaa
gruszki na wierzbie, ale te jeste t osob, ktra w te obietnice
chciaa wierzy. To wanie dlatego tak wiele kobiet stosuje mechanizm flirtowania z mczyzn z jednoczesnym uciekaniem.
Wiedz bowiem, e kiedy ju dojdzie do konsumpcji, mczyzna
straci wikszo zainteresowania, czyli tego, co go motywuje, by
zdoby dan kobiet.
Istnieje oczywicie rozwizanie pozwalajce sobie poradzi z tym
samonapdzajcym si mechanizmem. To wdziczno pozwalajca si cieszy tym, co si ma. Czyli zmieniasz swoje nastawienie
od tej pory wszystkie rzeczy materialne i niematerialne, ktre
do Ciebie przychodz, zaczynasz traktowa jako dar za to, e woye w to swoj prac. Wwczas wiesz, e nawet jeli co utracisz,
to ponownie jeste zdolny do wypracowania podobnego stanu, ale
jednoczenie dzikujesz za to, e moge go dowiadczy, dziki
czemu stae si lepszy. Przedmioty, obiekty, nagrody s obecne
w Twoim yciu, ale nie na skutek podania, tylko w wyniku oczywistych konsekwencji Twoich dziaa. Potrzebujesz ich nie dla
samego zaspokojenia prnoci lub ego, ale po to, by dziki nim
mg realizowa swoj misj.
Zo
W zoci mamy do czynienia z napitym, wyprostowanym ciaem.
A przekonanie, ktre si pojawia, mwi: Powinienem dosta to,
co chc!. To poczenie siy i frustracji w jeden mechanizm.
Wwczas pojawia si cel: zmieni rzeczywisto na tak, jak si
chce. Zo wic si rzeczy jest egocentryczna. Za ni idzie frustracja wynika z tego, e nie ma si tego, czego si chce. Zaraz
za frustracj pojawiaj si agresja oraz nienawi, a w ich efekcie
konstruuj si zachowania takie jak ch atakowania, posiadanie
170
Inteligencja emocjonalna
171
Pycha
To zdecydowanie najwikszy demon. Taki z uniesion do gry
gow i yczeniem podziwu wyraonym na twarzy. Pycha nie jest
problemem ludzi, ktrzy nie osignli sukcesu. To raczej problem
tych, ktrzy ju wiedz, e s lepsi, ale tej swojej lepszoci nie
wykorzystuj do pomagania innym, wic nie maj misji. Pycha
pojawia si w momencie, w ktrym masz ju okrelone rezultaty,
wiesz, e co ju potrafisz. Wtedy pojawia si ego, ktre wyapuje
te osignicia i podpowiada Ci, e jeste lepszy. Ty za wiesz, e
jeste lepszy, ale sobie z tym jeszcze nie radzisz i nie wiesz, w jaki
sposb tym kierowa. To doprowadza do nastpujcych efektw:
ten stan naley utrzyma, wic automatycznie zaczynasz si otacza ludmi, ktrzy s gorsi, bo tylko wtedy Ty bdziesz mg by
lepszy w sposb niezagroony. To oczywicie ma swoj potn
wad, bo przy takich ludziach nie uroniesz. Bdziesz przy nich
byszcza, bdziesz przy nich gwiazdorem, ale ich obecno
w Twoim yciu nie spowoduje, e bdziesz mg si rozwija.
Bd Ci oklaskiwa, ale nie popchn Ci do przodu. Nie ma
moliwoci, by od nich otrzyma szczer informacj zwrotn.
Tak, z ktrej si dowiesz, co zrobie le, by mg to poprawi.
Przy nich nie ma krytyki, wszystko, co robisz, jest godne poklasku,
a zatem ustaje moliwo jakiegokolwiek rozwoju. Jeli otaczasz si
sabszymi od siebie, to tak naprawd realizujesz tylko jeden cel:
wypromowa samego siebie. To kolejna mantra: Patrzcie, jaki jestem genialny!, za pomoc ktrej moesz jedynie sta w miejscu,
bo nie daje Ci ona moliwoci posunicia si do przodu. Pycha
172
Inteligencja emocjonalna
173
od nich. Stanowi cz wikszego procesu. Dlatego wrd bogatych ludzi moesz spotka takich, ktrzy raz byli na grze, raz na
dole, a i tak udao im si znowu na tej grze pojawi. Co wicej,
nie targaj nimi adne wtpliwoci, e mona tego dokona, bo
na przykad wychodzenie z bankructwa jest czci tego samego
procesu. Nie zadaj sobie pytania, czy s w stanie zarobi due
pienidze w kadej sytuacji, bo to dla nich oczywiste. Na tym
poziomie zarabianie duych pienidzy staje si naturaln czci ludzkiej egzystencji. Chcesz urosn? Zadawaj si z ludmi
mdrzejszymi od siebie. Bo samo to, by by przez nich rozumianym, wymusi na Tobie zmian. Wymusi na Tobie rozpoczcie
takiego procesu mylowego, takiego nastawienia do wiata i swoich w tym wiecie moliwoci, ktre popchn Ci do przodu. To
tam wanie bdziesz mg si czego nauczy i urosn. Problemem nie jest pojawienie si pychy bd te obawa przed tak
sytuacj, ale to, w jaki sposb sobie bdziesz dawa z tym rad.
Wzrost zawsze nastpuje dziki rodowisku, dziki otaczaniu si
odpowiednimi osobami. Niestety u nas, w Polsce, poradzenie sobie z pych poprzez wykorzystanie zasobw, jakie daje jej jasna
strona, czyli duma, jest utrudnione. U nas przecie wci pokutuje przekonanie, e chwalenie si jest rzecz nagann. To u nas
pitnuje si wszystkich tych, ktrzy eksponuj swj sukces. Nazywamy ich samochwaami, lanserami. Samo za sowo afiszowa
ma u nas pejoratywn konotacj. Wci yjemy w systemie dawnej,
zdezaktualizowanej mentalnoci. To w jej efekcie dobrze wyedukowany Polak jedzie do Londynu zmywa talerze, zamiast siga
wyej. A robi tak tylko dlatego, e jego komunikowanie si blokuje
wstyd, czy przez przypadek nie uy nieodpowiedniego angielskiego
czasu. Tamsi w sobie zarwno pych, jak i dum, a to powoduje,
e nie jest w stanie kontaktowa si z ludmi, dziki ktrym mgby
rzeczywicie odnie sukces. Przecie jak im powie: Wstydz si
z tob pogada, to od razu stawia si na przegranej pozycji.
174
Akceptacja
To pierwsza z transcendentnych energii. Przekonanie w akceptacji mwi Ci, e jest dokadnie tak, jak by powinno. Nie jest ani
dobrze, ani te le. Celem akceptacji jest obserwowanie zarwno
siebie, jak i tego, co si wok Ciebie dzieje. W efekcie pojawiaj
si uczucia zapocztkowujce efektywno, obecno, adaptacyjno. Pojawia si amoralno, czyli system, w ktrym zaczynasz
rozumie, e nie ma podziau wiata na dobry i zy. Rzeczy po prostu si wydarzaj, a Ty w aden sposb ich nie oceniasz. Zamiast
tego jedynie opisujesz fakty. To najbardziej racjonalna energia,
ktra pozwala spojrze bezstronnie na wszystko, co si wok Ciebie dzieje. Akceptacja jednak nie polega na pasywnoci. Wojownik
aikido akceptuje atak, ale to nie znaczy, e ten atak w prosty sposb odpiera. On przesuwa energi ataku tak, by nie wyrzdzia mu
szkody. Wykorzystuje si przeciwnika. Staje si w ten sposb
przyczyn zjawisk, a nie ich skutkiem. Podobne zaoenia ma
kabaa, ktra mwi: Nigdy nie bd skutkiem dziaania wiata,
sta si tych dziaa przyczyn!. Oczywicie akceptacja ma rwnie swoje cienie. Jednym z nich moe by pasywno, czyli brak
aktywnoci, niemono stwarzania wiata, a jedynie stanie z jego boku. To sytuacja, w ktrej wojownik aikido widzi atakujcego
noem przeciwnika i nic nie robi. Wwczas oczywicie ginie.
W momencie gdy pojawia si akceptacja, zyskujesz moliwo
korzystania z wszystkiego, co si wydarzyo. Skoro si wywrcie,
to zastanw si, jak moesz z tego skorzysta. Skoro stracie prac,
to zastanw si, jak moe Ci to przynie korzy i jakie nowe moliwoci si dziki temu przed Tob otwieraj. Skoro zostawia Ci ona, to co teraz moesz z tym zrobi? Pojawia si
moliwo bycia elastycznym, czyli kim takim, kto byskawicznie
dostrzega zasb tam, gdzie inni widz strat. Akceptacja prawdziwa akceptacja radzi sobie z blem po utracie bliskiej osoby.
Inteligencja emocjonalna
175
Elastyczno
Elastyczno jest potn energi. Wiele bada wskazuje, e to
jedna z najwaniejszych umiejtnoci przyszoci. To umiejtno
byskawicznego dostosowywania si do zmieniajcych si warunkw. W dobie internetu i niesamowitego rozwoju cywilizacji staje
si ona kluczowa. W akceptacji pojawia si rwnie przekonanie,
e wszystko jest okazj. A dziki temu przekonaniu ludzie w sposb efektywniejszy generuj dobra, pomnaaj zyski i osigaj
sukces. Pojawiaj si niesamowite efekty: wiedza, edukacja, zrozumienie oraz sprawczo. A to dlatego, e w stanie akceptacji
permanentnie wycigasz wnioski, stale si uczysz, wci budujesz
nowe modele. Cieniem elastycznoci jest to, e mona pozosta
we wasnej gowie, wic zamiast czu, staniesz si robotem oferujcym wyciganie wnioskw. Tymczasem ten kto akurat potrzebuje wspczucia, a nie wnioskowania o nauce na przyszo.
Elastyczno generuje cie braku empatii. A wwczas bardzo blisko do moliwoci zranienia kogo.
Jeli jednak poradzisz sobie z cieniem i zaczniesz czerpa z elastycznoci, to chwila, w ktrej zrozumiesz, e wszystko jest okazj,
to moment, w ktrym naprawd zaczniesz dziaa i zmienia swoje
ycie, w ktrym po raz pierwszy wemiesz odpowiedzialno za
siebie w swoje rce. Celem elastycznoci jest pomnaa i generowa. Tutaj pojawia si mylenie inwestycyjne, bo wszystko staje
si moliwoci. Na tym poziomie, jeli posiadasz sto zotych, nie
postrzegasz ich w kategoriach Mam sto zotych, tylko w kategoriach Jak mog pomnoy to, co mam?. Wwczas bowiem
176
wszystko staje si moliwoci do tego, eby mie wicej. Elastyczno jest cech najbardziej dojrzaych umysw. Umysy pocztkujce traktuj to, co je spotyka, jak problem, ktry naley rozwiza, za te ju bardziej zaawansowane uznaj to za wyzwanie,
ktremu naley sprosta. Z kolei te na najwyszym stopniu rozwoju i dojrzaoci widz we wszystkim okazj, ktr mona wykorzysta do wasnego rozwoju i wzrostu.
Wdziczno
Moment, w ktrym bierzesz odpowiedzialno za swoje ycie, to
jednoczenie moment, w ktrym pojawia si wdziczno. To przepotna energia. Jest absolutnym i penym poczuciem bezpieczestwa. To umiejtno cieszenia si z tego, co si ma, i zrozumienie,
e wszystko, co si dzieje, jest prezentem od Boga. Jest to w peni
uwiadomiony egocentryzm, w ktrym zdajesz sobie spraw z tego,
e wiat jest permanentnym darem. To stan, w ktrym zaczynasz
kocha wiat i godzi si z karm. To stan, w ktrym za kadym
razem mwisz: O! To jest dokadnie to, czego potrzebowaem.
Zobacz, ile rzeczy z pozoru negatywnych ktre przydarzyy
si w Twoim yciu, to jednoczenie takie, ktre pniej umoliwiy
Ci osignicie czego. Co, co kiedy uznawae za katastrof, ale
dziki czemu Twoje ycie zmieniao si na lepsze. Zobacz, jak
wielki mgby si wwczas sta, gdyby ju wtedy by zdolny do
szczerego, wiadomego i rozumnego stwierdzenia: Dzikuj za
to, bo to jest dokadnie to, co w tym momencie ycia byo mi potrzebne, bym mg pniej sta si tym a tym bd dokona takiej
czy innej zmiany!. Istot wdzicznoci jest bowiem zdawanie sobie z tego sprawy w czasie teraniejszym, a nie po jakim czasie.
Skoro prdzej czy pniej bdziesz za to wydarzenie w swoim yciu
wdziczny, to po co czeka? Bd wdziczny od razu, a bdziesz
mniej cierpie. Im bardziej jeste wiadomy, jak ten system dziaa,
Inteligencja emocjonalna
177
178
rzeczy, ktre nie s dla Ciebie mie, ktre nios ze sob bl, s Ci
potrzebne do tego, by mg wzrasta. Jest wic za co czu wdziczno permanentnie, kadego dnia, o kadej porze i w kadej sytuacji. Takie poczucie to wejcie na wyszy poziom, to egzystowanie na zupenie innych wibracjach. Za zrozumienie zasad
funkcjonowania tych poziomw to przecie wyraz inteligencji
emocjonalnej.
Rado
Wdziczno prowadzi do radoci, a rado jest wehikuem do
cieszenia si. Radoni s ci ludzie, ktrzy s optymistyczni i pokazuj, e ycie jest pikne. Tutaj przekonanie jest bardzo proste.
Mwi ono: Ale jest fajnie!. A radoni ludzie staj si naturalnymi liderami dla pozostaych, gdy w efekcie radoci zaczynasz
przyciga ludzi, bo przy Tobie po prostu czuj si dobrze. Pozytywne osoby zaczynaj bowiem pompowa pozytywn energi
w swoje otoczenie. Stajesz si naturalnym liderem, a wszystko
wok Ciebie dzieje si bezwysikowo i synchronicznie. Moesz
co robi przez wiele godzin na dob i nie czujesz adnego zmczenia, bo to, co robisz, po prostu sprawia Ci rado. Zaczynasz
by w centrum zainteresowania, a ludzie do Ciebie cign. Powstaje wwczas koncept cudu. Zaczynasz dostrzega, e wiat
jest cudem, radoci. Jest form dzielenia si! Twoim udziaem
staje si wwczas dziecicy entuzjazm. Wizjonerzy s wanie na
poziomie radoci. Oni permanentnie generuj i pokazuj pikno
wiata. Staj si gbokimi inspiratorami, powoduj, e ludzie
wsplnie przeywaj wiat, s w nim zawsze obecni. Niestety,
cieniem radoci jest przyciganie wampirw energetycznych
ludzi, ktrzy lgn do uradowanego osobnika jak pszczoy do miodu
jedynie po to, by pozbawi go tej radosnej energii. Zwr uwag,
e im wicej pienidzy zarabiasz, tym wicej wok Ciebie ludzi,
ktrzy albo chc te pienidze od Ciebie poyczy, albo te uwa-
Inteligencja emocjonalna
179
180
Mio
Rado prowadzi do mioci. Mio za generuje w ciele otwarto. Pojawia si skupione, spokojne i obecne spojrzenie. Za nim
poda przekonanie: Jestem mioci! i wanie w taki sposb mona zdefiniowa prawdziwe szczcie. To emanacja mioci polegajca na poczuciu, e wszyscy jestemy mioci. To staje
si przekonaniem, e jeste t wibracj, ktr wanie odczuwasz.
Daje to przeogromne poczucie bezpieczestwa wysyane do ludzi:
Jeste okej taki, jaki jeste. Mio nie chce niczego zmienia,
jest najsilniejsz form potencjalizowania zasobw. Pena akceptacja daje poczucie bezpieczestwa, dziki czemu dana osoba zaczyna rosn w warunkach cakowitego spenienia. Mio, idc
za sowami Ericha Fromma z O sztuce mioci, nie jest skierowana do kogo (ani do czego), ale jest stanem, ktrym emanujesz
w kadym miejscu, w jakim si znajdujesz. Za to poziom wykonania tej mioci, czyli kochanie poziom operacyjny jest
inny. Inaczej kocha si partnera (poziomem operacyjnym bdzie
tu m.in. seks), inaczej mae dziecko (przytulanie), inaczej ulubione
jedzenie (zachwyt). Jednak tre pozostaje zawsze ta sama. Mio
si rwnie nie zaczyna ani nie koczy jest obecnym stanem,
w ktrym w kadej chwili moemy si znale. Co kochasz propos
tej sytuacji, w ktrej si znajdujesz? Ja kocham to pisa. Kocham
myle, e te sowa maj gbszy sens i Ci zainspiruj. Mio
dotyka szczcia i je daje. W jej efekcie stajesz si prawdziwie
dobry i pomocny. Zaczynasz pomaga innym, przebacza i odczuwa absolutne szczcie. W mioci pojawiaj si takie zachowania jak odywianie w znaczeniu, w ktrym fakt przebywania
z Tob pogronym w mioci stanowi dla innych osb odywk
energetyczn. Przy Tobie ludziom zaczyna si zmienia nastrj,
czuj si wzmocnieni, lepsi i peniejsi. Jednak i mio ma swj
cie to lepota, czyli to, co zawarte jest w starym powiedzeniu:
Inteligencja emocjonalna
181
Spokj
W efekcie prawdziwej, gbokiej mioci pojawia si spokj. Ciao
w spokoju jest otwarte i skupione. Przekonanie mwi, e wszystko
pynie, a skoro tak jest, to nie przywizujesz si do niczego. Zaczynasz zdawa sobie spraw z tego, e w jednej chwili co masz,
podczas gdy w innej ju tego czego moesz nie mie. Tutaj pojawia si element kreacji. To na tym poziomie dziaaj najwybitniejsze jednostki, ktre stwarzaj wiat. Celem spokoju jest prowadzenie, przywdztwo, pociganie innych za sob. W efekcie
za pojawiaj si transcendencja, samorealizacja, aczasowo
i aprzestrzenno. Pojawia si mwienie swoim gosem znika
wdrukowany gos rodzicw i spoeczestwa, a zaczynasz dobywa
wasnego wewntrznego gosu. W innym modelu (czakr) jest to
otwarcie garda. Aczasowo za oznacza, e przestaje istnie
koncept czasu jako taki. Zaczynasz traktowa swoje ycie jak
przepywajcy przed oczami film kiedy podejdzie do Ciebie
kto z noem, nie mwisz: To koniec, mwisz: O, przygoda pod
tytuem Jan Kowalski wanie si koczy. Twoje ego bowiem zaczyna by czym kompletnie odseparowanym od Ciebie. To ono
dziaa w koncepcjach czasu, Ty nie i wyranie dostrzegasz t
rnic. To bliskie dowiadczeniu, ktre pewnie nieraz przeywae. To te momenty, w ktrych patrzye na swoje ycie z boku,
co wydawao Ci si kompletnie surrealistyczne. Pewnie nieraz
czue si jak aktor obsadzony w filmie zwanym yciem, ktrego
182
Inteligencja emocjonalna
183
184
do zrozumienia, czym w istocie jest suba. Patrzysz na swoje ycie w kategoriach zadania, ktre zostao zlecone Ci do wykonania.
Jeli jeste w podry, to nie mwisz sobie: Fajnie jest tam pojecha, ale zadajesz sobie pytanie Panie, po co mnie tam wysyasz,
jakie zadanie mam tam do wykonania, jaka czeka mnie misja?.
Niestety, na poziomie spokoju podobnie jak na kadym innym pojawia si rwnie cie. Tym razem jest to oderwanie od
spoeczestwa. To stan, w ktrym i owszem yjesz w niesamowitym wiecie, ale ludzie ju nie potrafi si z Tob dogada,
bo fruwasz w tak wysokich przestworzach, e s one dostpne ju
tylko dla Ciebie.
Owiecenie
To stan, w ktrym ciao nie ma umysowej reprezentacji jest
jedynie rodkiem do osignicia celu. W modelach buddyjskich
znajdziesz dwa rodzaje: satori i samadhi. To sytuacja, w ktrej
nie istnieje czas, a Ty jeste jedynie obserwatorem. Obserwujesz
siebie i masz wraenie, e widzisz wszystko, bdc jednoczenie
w perfekcyjnym miejscu i perfekcyjnym czasie. Czujesz, e nie
musisz robi nic innego ni to, co robisz, poniewa to, co robisz,
jest perfekcyjne. Za kadym razem czujesz perfekcyjny sens dziaania, bez potrzeby planowania tych dziaa. A wszystko, co si
dzieje, wydarza si bez najmniejszego wysiku. Rzeczywisto staje
si w peni dostpna, wszystko zwalnia i masz wraenie, e patrzysz
na wiat przez swoje oczy, jednoczenie nie bdc ju swoimi
oczami. Pojawia si wtedy przekonanie Jestem sam wiadomoci. Celem staje si prowadzenie innych, realizacja misji,
ycie samo w sobie. To poziom gbokich przywdcw duchowych, bo na tym poziomie odkrywaj w sobie moc prowadzenia
innych i bywa, e pac za to wasn mierci. Kiedy przyjrzysz
si najwikszym przywdcom duchowym, to szybko spostrzeesz,
Inteligencja emocjonalna
185
186
5
Modelowanie
188
Modelowanie
189
Wyobra sobie sytuacj, w ktrej moesz si nauczy kadej umiejtnoci, jaka istnieje na wiecie. Znajdujesz sobie nauczyciela, ktry to potrafi, zaczynasz zadawa mu odpowiednie pytania i budujesz model jego umiejtnoci, ktry potem suy Tobie i innym.
Jak to brzmi? Uwiadomienie sobie, e kada umiejtno jest dostpna dla kadego jest zmian paradygmatu talentu w dyscyplin i daje dostp do nieskoczonych zasobw inteligencji tego
wiata. Zacznijmy od pocztku.
Kada umiejtno istniejca na wiecie jest wyuczalna. Nie ma
czego takiego jak genetyczne predyspozycje do pywania albo do
mwienia w jzyku obcym czy gotowania. Geny decyduj wprawdzie o Twoim wzrocie, a wiemy przecie, jak istotn rol peni on
w koszykwce, jednak ten twardy (obiektywny) czynnik nie ma nic
wsplnego z sam umiejtnoci grania. W kocu nie wszyscy
wysocy potrafi gra w kosza, a wielu relatywnie niskich osigao
w tym zakresie mistrzostwo (np. Allen Iverson). A zatem nauczy
si moesz wszystkiego.
Poza tym kada umiejtno jest skalowalna. Oznacza to, e
zawsze moesz by lepszy i nigdy nie osigniesz poziomu absolutnego nauczenia si. Im wicej bdziesz wiczy, tym lepszy
si staniesz. Przechodzisz z poziomu wasnego podwrka na poziom lokalny, potem wojewdzki, krajowy, nastpnie regionalny,
a w kocu na poziom wiatowy i najwysz pk. Na tym etapie
takiej umiejtnoci powicasz ju cae swoje ycie.
Pamitaj, e kada umiejtno jest niewiadoma innymi
sowy, nie mylisz o niej, gdy j wykonujesz. Jedzisz samochodem i nie mylisz, tylko automatycznie reagujesz. Tak samo jest
z mwieniem po polsku czy z jedzeniem, cho kiedy bye niemowlciem, to nie miae pojcia, jak je. Wszystko wic, czego
si uczysz, na samym kocu bdzie ju ucielenione i znajdzie si
poza Twoj wiadom kontrol. Tym samym umiejtnoci s te
organiczne, w przeciwiestwie do myli, ktre s intelektualne.
190
Modelowanie
191
192
Modelowanie
193
194
Modelowanie
195
196
Modelowanie
197
198
6
Epilog przyszo
200
Epilog przyszo
201
Rozwizanie czyich problemw staje si moliwe wwczas, kiedy masz zasoby, do ktrych jeste w stanie sign. Ta ksika to
wanie cz Twoich zasobw. To, czy bdziesz do nich siga,
determinuje Twoj przyszo. A przyszo wanie si zaczyna.
Pamitasz slogan firmy Nike? Sprbuj stworzy taki slogan dla
siebie. O takiej mocy, takiej energii i rezonowaniu jak Just do it!.
Slogan, ktry stanie si materializacj Twojego gosu. Wwczas,
za pomoc storytellingu, bdziesz w stanie trafi do ogromnej rzeszy ludzi, z ktrymi rozmawiasz. Ja dla siebie stworzyem slogan
Create yourself, bo zauwayem globalny problem. W moim
przekonaniu tym problemem jest to, e ludzie w ogromnej wikszoci w ogle siebie nie realizuj. e wikszo ludzi yje yciem
innych osb. I okazuje si, e ten slogan rezonuje z caym wiatem. Bo brak realizacji samego siebie nie jest problemem jednostkowym, jest problemem globalnym. W ramach tego problemu
zaczem si zastanawia, co mog zrobi, by da ludziom narzdzia, ktre ten problem rozwizuj. Ta ksika, bdca elementem
szkolenia, jest wanie zestawem takich narzdzi. To materializacja sposobu rozwizania problemu, ktry zauwayem. A sposobem
tym, oglnie rzecz ujmujc, jest edukacja mikka. Istnieje bowiem
niedostatecznie wyeksplorowany wiat edukacji mikkiej, ktry
jest przecie tak samo wany jak wiat edukacji twardej. Bo posiadajc narzdzia edukacji mikkiej, ktrych niestety nie da si
zdoby w adnym szkolnym systemie edukacyjnym, mona w atwy
i trway sposb poprawi swoje ycie. Niestety, oficjalny obieg edukacyjny ani nie jest przygotowany do takiego nauczania ludzi, ani
te nie jest specjalnie tym zainteresowany, bo musiaoby to wywrci dotychczasowy system do gry nogami. Wyobra sobie, o ile
atwiej przyszoby Ci osignicie sukcesu w yciu, gdyby w podstawwce zamiast uczy si o stolicy Burkina Faso, zgbia tajniki inteligencji emocjonalnej. Gdyby od dziecka by doskonale
przygotowany do tego, e ludzi zdobywa si sercem, a nie gow.
202
PODSUMOWANIE
Wierz, e wiedza zawarta w tej ksice i szkoleniu, ktre ona
w sobie zawiera, pozwolia Ci nauczy si wielu rzeczy, ktre bd
procentoway przez reszt Twojego ycia. A za chwil, kiedy zamkniesz t ksik, staniesz przed o wiele trudniejszym zadaniem. Szkoleniem zwanym yciem. Trzymam za Ciebie kciuki
i wierz, e dasz sobie w nim rewelacyjnie rad. A jeli zechcesz
dowiedzie si wicej, rozszerzy umiejtnoci, ktre sam sobie
zapowiedziae, rozwizujc powysze wiczenia, to zapraszam
na kolejne szkolenia i do lektury kolejnych ksiek.
sierpie 2014
wiczenia
204
wiczenia
205
Praca nad sob jest tak sam prac jak wiczenie mini czy
chudnicie jeli to robisz, widzisz rnic, a jeli nie nic
si nie zmienia. Umys jest miniem jak kady inny i wymaga
konsekwentnego i zdyscyplinowanego trenowania. Aby Ci w tym
pomc, przygotowaem zestaw najwaniejszych wicze prowadzcych do zdobycia fundamentalnych umiejtnoci sucych
do zarzdzania sob. Zachcam do ich wielokrotnego wykonywania i systematycznego wykorzystywania w praktyce. Po wielokrotnym wykonaniu takiego wiczenia na rnych przykadach
kolejnym etapem bdzie trenowanie tego z innymi osobami, np.
poprzez wykorzystanie wiczenia w czasie rozmw ze znajomymi
czy w pracy.
KLASYCZNY FEEDBACK
Feedback to umiejtnoci efektywnego dawania i wycigania przydatnych lekcji pyncych z okrelonych dowiadcze yciowych.
Dziki temu poraki zamieniaj si w istotne wnioski, ktre pomagaj by mdrzejszym nastpnym razem, a bdy przestaj by
powtarzane i s wymieniane na lepsze zachowania. Korzystaj
z niego codziennie przed pjciem spa i za kadym razem, gdy
popenisz bd oraz gdy zechcesz ulepszy to, co robisz. Take dajc komu wskazwki, korzystaj z tej wanie formy komunikacji.
Proces jest prosty: najpierw powiedz, co oglnie zostao zrobione dobrze, zauwaajc pozytywn stron sytuacji. Jeli kto
przegra w zawodach, pogratuluj, e w ogle wystartowa. Jeli
kto si przewrci, zwr uwag, e dobrze, i w ogle zdecydowa si biec. Ta uwaga powinna by oglna i pozytywna. Drugim
krokiem bdzie danie konkretnej, mierzalnej wskazwki dotyczcej zachowania. Zacznij od: Nastpnym razem X, gdzie X to
opis zachowania w nowej, lepszej wersji. Na przykad: Nastpnym razem patrz lepiej pod nogi, gdy idziesz na spacer do lasu.
206
TEST KAMERY
Chciaby nauczy si racjonalnie i bez emocji obserwowa przeycia z przeszoci? Wyciga z nich same fakty i uwolni si od
cierpienia, ktre kiedy Ci towarzyszyo? Dopiero ci, ktrzy maj
pikn przeszo, mog budowa pikn przyszo. Test kamery
to wietne wiczenie rodem z Racjonalnej Terapii Zachowa
poznawczego systemu pomagajcego w zarzdzaniu wasnymi
przekonaniami. wiczc w ten sposb, nauczysz swj mzg, w jaki
sposb ma patrze na rzeczywisto w wikszym stopniu w oparciu o fakty, a w mniejszym w oparciu o emocje.
Zacznij od tego, by wybra jak yciow sytuacj, ktr uwaasz za problematyczn. Zapisz j na minimum poowie, maksimum caej kartce A4. Bd szczery i nie oceniaj tego, co piszesz.
Pisz czytelnie i wyranie, by potem mg to odczyta. W kolejnym
kroku wyobra sobie, e patrzysz na t sam histori oczami kamery, ktra nie zna emocji, nie ma opinii, nie zna metafor, nie
uywa porwna, nie bazuje na pojciach abstrakcyjnych, nie generalizuje, nie wyciga wnioskw, nie zna synonimw, nie usuwa
informacji ani jej nie dodaje, nie przewiduje przyszoci ani nie
wiczenia
207
208
wiczenia
209
W przypadku podanego wyej przekonania proces coachingowy przy uyciu RTZ (samemu ze sob bd z partnerem) mgby
przebiega tak:
Jak brzmi Twoje przekonanie, z jakim chcesz pracowa?
Mj szef nie powinien na mnie krzycze.
Czy to przekonanie jest oparte na faktach?
Nie, bo w rzeczywistoci na mnie krzyczy.
Czy to przekonanie pozwala Ci chroni ycie lub zdrowie?
Nie, bo denerwuj si nim i przez to si stresuj.
Czy to przekonanie pozwala Ci osiga blisze lub dalsze cele?
Nie, bo chciabym mie z nim lepsz relacj, a tak to sobie nim
przeszkadzam.
Czy to przekonanie pomaga Ci rozwizywa konflikty lub
unika ich powstawania?
Wrcz przeciwnie, bo kc si przez nie z szefem.
Czy to przekonanie pozwala Ci czu si tak, jak chcesz?
Nie, denerwuj si, majc je.
Odpowiedziae pi razy przeczco, to znaczy, e przekonanie nie jest ani racjonalne, ani zdrowie. Jakie chcesz mie nowe
przekonanie?
Poczekaj, niech pomyl i poczuj Moje nowe przekonanie
brzmi: Powinienem lepiej rozumie szefa i z nim porozmawia.
OK, sprawdzamy. Czy to przekonanie jest oparte na faktach?
Tak, bo faktem jest dla mnie to, co czuj. A czuj, e powinienem to zrobi.
Czy to przekonanie pozwala Ci chroni Twoje ycie lub zdrowie?
Czuj si lepiej, majc je.
Czy to przekonanie pozwala Ci osiga blisze lub dalsze cele?
Tak, bo chc mie dobr relacj z szefem.
Czy to przekonanie pomaga Ci rozwizywa konflikty lub
unika ich powstawania?
210
ZNAJDYWANIE PRZEKONA
Zarzdzanie wasnym umysem nie istnieje bez wiedzy o przekonaniach, czyli mylach, w ktre stale wierzymy. Opisaem je dokadniej w czci teoretycznej, na tym etapie skupimy si wic na
wiczeniu, jak te przekonania znajdywa. Zasad najwaniejsz
jest szukanie dwch wzorcw: A oznacza B albo A prowadzi do B.
Przewicz to na poniszym przykadzie.
Pomyl o dowolnej autentycznej, problematycznej sytuacji ze
swojego ycia. Zapisz j na kartce w postaci jednego podsumowujcego zdania twierdzcego z podmiotem i orzeczeniem, na
przykad Mj szef na mnie krzyczy. To zdanie ma opisywa
Twoj rzeczywisto i nie dotyczy tego, co czujesz. Tekst: Boli
mnie zb nie jest przekonaniem, ale opisem odczucia. Podobnie:
Nie lubi, gdy boli mnie zb nie jest przekonaniem, ale upodobaniem. Dlatego upewnij si, e przekonanie ma waciw form
i jest dla Ciebie niekorzystne, na przyk ad Osiganie sukcesu
jest trudne czy Partner mnie nie kocha.
wiczenia
211
Kiedy bdziesz ju mia ten jednozdaniowy opis, zacznij zadawa sobie pytania, korzystajc z dwch wzorcw:
rwnowanoci A = B, czyli: I co to oznacza?
przyczynowoci A B, czyli: Dlaczego? (tak mylisz?; skd
si to wzio?) Do czego to prowadzi?
W powyszym przykadzie rozmowa mogaby przebiega tak:
Mj szef na mnie krzyczy.
I co to oznacza (e na ciebie krzyczy)?
e jestem gupi.
Dochodzc do przekonania Jestem gupi, odnajdujemy powd emocjonalnego cierpienia. Na tym etapie naley zastosowa
jedn z dowolnych technik (np. RTZ czy dualizm), by przekonanie przestao szkodzi.
RNE PERSPEKTYWY
Spojrzenie na dan spraw z wielu perspektyw pozwala mdrzej
sobie z ni poradzi. Elastyczno otwiera drzwi i jest miar inteligencji. Gdy bdziesz podejmowa jak decyzj, przepu j przez
ponisze filtry i zobacz, o ile skuteczniej zaczniesz operowa.
Proces jest nastpujcy:
Najpierw pomyl o jakiej sytuacji, w ktrej chcesz mie wicej
zasobw. Na pododze umie w rnych miejscach cztery symbole
Marzyciela, Krytyka, Oportunisty i Realisty.
Wchodzc po kolei w kad z tych postaci, przyjmuj adekwatn
pozycj ciaa. Za kadym razem powiedz sobie gono, jak bdc
w danej roli, postrzegasz sytuacj, w ktrej chcesz mie wicej
zasobw. Przejd przez wszystkie postaci i pomyl po raz kolejny
o sytuacji. Co si zmienio? Czego si dowiedziae?
212
ODZYSKIWANIE WYPAR
Cierpimy, bo nie widzimy prawdy, ale jej cz. Nie zauwaamy,
e jeli kto jest zarozumiay, to ma take przekonanie o wasnej
mocy. e arogancja za brata ma pewno siebie. Lenistwo idzie
w parze z relaksem. Agresja z si. Dominacja z proaktywnoci.
Kady zasb ma wic take cie lub, inaczej mwic, kada moneta
ma dwie strony i jedna zawsze jest pozytywna, a druga negatywna.
Umiejtno zauwaania obu stron umoliwia odpowiednie spojrzenie na sytuacj i prowadzi do sprawiedliwszych, bo biorcych
pod uwag obie strony, osdw.
Dualizmy wystpuj w dwch postaciach pierwsza zostaa
opisana powyej. To ta sama energia, ale pokazana z negatywnego i pozytywnego punktu widzenia. Na przykad ostry n, kiedy
patrzymy na niego w negatywny sposb, kaleczy rce. Pozytywem
jest to, e kroi chleb. Nie mona mie tylko jednej strony medalu
gdy bierzesz jakkolwiek energi, musisz zarzdza jej obiema
stronami.
Drug form dualizmu jest przeciwiestwo zasobw, tak jak
w przypadku ciemnego i jasnego czy zimnego i ciepego. Przeciwiestwa razem tworz peni i jedno bez drugiego ani nie moe
by zdefiniowane, ani nie istnieje. Ta druga forma rni si od
pierwszej poziomem logicznym. W pierwszym przypadku mwimy
o pozytywnej (potencja) i negatywnej (cie) stronie tej samej rzeczy, na przykad cierpliwo z jednej strony jest cnot, a z drugiej
pasywnoci. W drugim przypadku mwimy o dwch przeciwnych
cechach, na przykad popiech i cierpliwo, wyjtkowo i normalno, staro i modo itd. Sta si biegy w obu formach, a bdzie
Ci znacznie atwiej zarzdza wiatem wasnych opinii i zasobw.
Skorzystaj z poniszej tabeli w nastpujcy sposb: gdy pojawi si w Twoim yciu jakakolwiek opinia, ktra jest dla Ciebie
ograniczajca, np. Mj szef jest agresywny, to od razu wypenij
brakujce pola w tabeli. Szef bdzie czci pierwsz, a Ty czci
wiczenia
213
drug. Cieniem szefa jest agresja, ale jej potencja em jest sia.
Twoim potencjaem jest wraliwo, ale jej cieniem jest sabo
emocjonalna. Kiedy dostrzeesz peen obraz, pomyl o sytuacji
raz jeszcze. W tym przypadku wiczenie nie koczy si nigdy
dualistyczny sposb mylenia to metoda na to, by mie zrwnowaone ego i czysty umys.
Cz pierwsza
(cie)
+ (potencja)
Cz druga
+ (potencja)
(cie)
TECHNIKA TRJKTA
Gdy pojawia si konflikt, moesz by pewny, e to dlatego, i wybierasz midzy dwoma rwnowanymi konceptami. Niezalenie
od tego, czy konflikt dotyczy wyboru midzy motem a kowadem,
emocjami a logik, mskoci a kobiecoci, powinnoci a chci,
kadorazowo problem jest nie do rozwizania na poziomie wyboru
tylko midzy dwoma potrzebami, ktre chcesz zrealizowa. Psychologia poznawcza daje rozwizanie. Postpujc zgodnie z poniszym procesem, wyjdziesz z istniejcych konfliktw.
Najpierw znajd dwa skonfliktowane przekonania, wartoci,
czci osobowoci czy te wyparcia i umie je w tabeli. Jeli konfliktem jest rzuci prac czy w niej zosta, to umie w poniszej
tabeli oba te koncepty: cz pierwsza to rzuci prac, a druga
to w niej zosta.
214
Cz pierwsza
(cie)
+ (potencja)
Cz druga
+ (potencja)
Synergia
(cie)
wiczenia
215
CIGANIE MASEK
Jednym z wicze korzystajcych z zasady dualizmu jest ciganie masek jest to proces sucy radzeniu sobie z konceptem
krytyki i pochwa. Osoba przejmujca si krytyk innych z jednej
strony moe dziki niej rosn, a z drugiej moe sabotowa swoje
dziaania. Ci, ktrzy przyjmuj komplementy, mog albo spocz
na laurach podziwu, albo rosn dziki pozytywnej stymulacji.
Potrzebujesz wic jednego i drugiego, ale podanego w strawny dla
Ciebie sposb. Dlatego naucz si myle o powyszym spektrum
w nastpujcy sposb:
Pomyl, jak chcesz by postrzegany przez innych (zapisz to
w tabeli w kolumnie Komplement) i jak nie chcesz by postrzegany przez innych (zapisz to w kolumnie Obraza). Nastpnie
przeprowad dwa procesy.
Komplement
Obraza
1.
1.
2.
2.
3.
3.
1.
1.
2.
2.
3.
3.
1.
1.
2.
2.
3.
3.
216
Ciebie jako gupka do siebie, ale znajd trzy przykady ze swojego ycia, kiedy zachowae si jak gupek. Chodzi o konkretne zachowania, na przykad jak wpisae komentarz w internecie, ktry
kogo krzywdzi itp. Suy to temu, by przyj cech, ktr krytykujcy przedstawia, ale we wasny, a co za tym idzie bezpieczny
sposb. W innym przypadku yby czyj opini na swj temat.
Po drugie, znajd trzy autentyczne, ucielenione i konkretne
przykady ze swojego ycia (lub wicej efekt otrzymasz, gdy poczujesz si przekonany), ktre nie mwi o Tobie prawdy. W powyszym przykadzie poszukaj trzech zachowa reprezentujcych
Twoj inteligencj. Po raz kolejny je indywidualizujesz, widzisz
przez pryzmat wasnych dowiadcze i stwierdzasz pewn prawd
na swj temat. Kluczem w tym wiczeniu jest znalezienie takiej
samej iloci dowodw z dwch stron spektrum, inaczej bdziesz
mia jedn z cech wypart i albo staniesz si asy na komplementy, albo bdziesz le reagowa na krytyk. Przeprowad to
wiczenie z kadym komplementem i obraz, dopki proces nie
wejdzie Ci w krew.
wiczenia
217
Osobowo
Cel
rodowisko
Aktywnoci
Wygld
Relacje
218
W obu przypadkach mamy do czynienia z mioci, ale adekwatn do osoby i jej potrzeb. W wierszu Wygld okrel, jak ubierzesz siebie bdcego w danej osobowoci. To pomoe Ci jeszcze
bardziej oddzieli osobowoci od siebie. Przecie nie pjdziesz bawi si z dzieckiem w garniturze. W wierszu Relacje wpisz, z kim
dana osobowo bdzie si czy ojciec z dzieckiem, m
z on, pracownik z szefem i innymi pracownikami itd. W ostatnim wierszu tabeli (Stop) opisz, jakie zachowania przeszkadzaj
w przypadku danej osobowoci i ktre z nich naley wyeliminowa. Moe matkujesz pracownikom? Albo ojcujesz onie? Zaprzesta tych dziaa s dysfunkcjonalne.
wiczenia
219
STWRZ SIEBIE
Gdy wiesz ju, co chcesz osign, przejd na poziom tworzenia
siebie. Czekaj Ci dwa procesy stawania si kim i odstawania
si tym, kim ju nie jeste. Fizycznie i namacalnie si wykreujesz,
uwalniajc si od modeli rodzinno-kulturowych, w ktrych zostae wymylony przez innych. Przykadowo jeli nie stworzye
siebie jako dziecka swoich rodzicw, to absolutnie yjesz ich pomysem na Ciebie jako dziecko to oni Ci wychowali, wymylili, stworzyli. Wczeniej czy pniej bdziesz musia si od tego
uwolni, a nastpuje to wtedy, gdy czowiek wchodzi na indywidualn ciek rozwoju. Dlatego majc na uwadze swoj wizj
to, co ma pozosta po Tobie po Twojej mierci zadaj sobie
pytanie, jak osobowoci to osigniesz. W tym procesie pomog
Ci ponisze pytania. Spjrz na proces z perspektywy osignitego
zamierzenia, tak jakby Twoja wizja ju si zrealizowaa.
Jakie ma ciao ta osoba (czyli Ty z przyszoci), ktra to
osigna?
Jakimi trzema wartociami si kieruje? Co jest dla niej
najwaniejsze?
Jakie ma trzy najwaniejsze przekonania na swj temat?
A na temat innych? Na temat ycia?
Jak si ubiera ta osoba? Jak chodzi, mwi, siada?
Z jakimi osobami si zadaje? Opisz je.
Jakich osb unika? Z kim nie przebywa?
W jakich miejscach bywa najczciej? Wymie trzy.
Kolejnym krokiem bdzie zauwaenie rnic midzy Tob
z przyszoci a Tob z teraz. Jakie widzisz rnice, biorc pod
uwag wszystkie powysze konteksty? Czy w przyszoci jeste
inaczej zbudowany? Inaczej si ubierasz, z innymi osobami przebywasz? Inaczej chodzisz? Dostrze wszystkie rnice. Poka Ci
220
one, z czego czas zrezygnowa czeka Ci wwczas proces odstawania si kim, kim ju nie chcesz by. Kolejnym krokiem jest
wykonanie planu sta si osob, ktr chcesz by.
OKRELANIE CELW
Osignicie czegokolwiek bez wyznaczania celw jest niemoliwe.
W czci teoretycznej opisaem dokadnie ich poprawne definiowanie; tutaj bdziesz mia okazj przewiczy proces. Sprawa jest
prosta pomyl o czym, co chcesz osign, a nastpnie przepu to przez ponisz matryc, tak by odpowiednio to sformuowa i okreli.
Co konkretnie chcesz osign? Kiedy i gdzie? Jak osobowoci (kto)? Kto Ci pomoe? Jaka jest Twoja motywacja (dlaczego)?
Jak dokadnie to zrobisz? Na jakie etapy podzielisz cel i po czym
poznasz, e je realizujesz (zarwno te indywidualne, jak i ten
ostateczny)?
Co?
Kiedy?
Gdzie?
Kto?
Z kim?
Dlaczego?
Jak?
Etapy
Trzy mierniki
wiczenia
221
MIERZENIE EFEKTYWNOCI
Po czym poznasz, e osigne cel? Jak dokadnie go zmierzysz?
By planowa efektywniej, po poprawnym sformuowaniu celu przepu go jeszcze przez ponisze pytania. Kade z nich pomoe Ci
precyzyjniej go okreli. Korzystaj z nich systematycznie w procesie osigania celu.
Jak czsto bdziesz sprawdza, czy ju osigne cel? Na
przykad co tydzie wchodzisz na wag, jeli celem jest
schudnicie.
Co konkretnie sprawdzisz, mierzc cel? Wag? Samopoczucie? Wynik finansowy?
Jeli nie ma tu wyniku, jakie dziaanie alternatywne podejmiesz? Bd elastyczny w dziaaniu.
Jak uaktualniasz cel? Co si w nim zmienia?
Czy jeste nadal szczliwy? Czy wanie to chcesz robi?
Czy to dobry kierunek?
Czy trzeba przyspieszy bd zwolni proces albo zmieni
go w jakikolwiek sposb?
Jakie moliwoci otwieraj si teraz dziki przyblieniu
si do celu? W jakich kierunkach mona pj?
Czego si nauczye do tej pory?
Czy potrzebujesz zmieni swoj motywacj, czyli dlaczego
i po co to robisz?
PLANOWANIE W RETROSPEKTYWIE
Oto technika planowania wykorzystujca retrospektyw planowanie od tyu stwarzajca dla mzgu punkt odniesienia pt.
jakby to ju si wydarzyo. Pozwala ona na poczenie silnych
222
wiczenia
223
MOTYWACJA
Aby cokolwiek osign, potrzebujesz motywacji. Bez niej nie ruszysz z miejsca. By si zmotywowa, korzystaj z poniszych pyta.
Pomyl o konkretnym celu, ktry sobie wyznaczye w poprzednim
wiczeniu. I teraz odpowiedz na ponisze pytania:
Jak masz go realizowa, by sprawia Ci przyjemno? Co
bdziesz czu, gdy ju go osigniesz?
Jak dziki niemu zarobisz pienidze w sposb bezporedni
i poredni?
Jakie trzy problemy rozwiesz, osigajc ten cel?
Jak jego osignicie zmieni Twoje relacje i z kim?
Kim si staniesz (jak osobowoci), osigajc to, i co materialnego bdziesz mia?
224
W jaki sposb, osigajc ten cel, bdziesz kanalizowa wysze uczucia: spokj, mio, spontaniczno, kreatywno,
rado itd.?
W jaki sposb, osigajc ten cel, bardziej stajesz si sob?
Jak osignicie tego celu przyblia Ci do wasnej wizji?
BUDOWANIE NAWYKW
Nawyki to zautomatyzowane zachowania, ktre mzg aktywuje
samoczynnie po wystpieniu bodca. Niektre z nich maj charakter fizjologiczny (zamykamy oczy, gdy zblia si do niego nagle
mucha), ale wikszo jest wyuczona. Niektre nawyki s negatywne (palenie papierosw), inne pozytywne (bycie wdzicznym
i umiechnitym przy poznawaniu nowej osoby).
Emocje
Finanse
Rozwizywane
problemy
Relacje
Ambicje
Uczucia wysze
Samorealizacja
Suba
Wizja
wiczenia
225
W zalenoci od rda mwi si, e wywiczenie nawyku zajmuje kilka tygodni systematycznych wicze. Niezalenie od tego,
czy osigniesz to szybciej, czy wolniej, pewne jest, e konsekwencja w dziaaniu jest tutaj kluczem. Dlatego gdy ju dokadnie opiszesz, co chcesz osign, korzystajc z poniszej tabeli, skupiaj
si na tym dziaaniu co najmniej kilka razy w cigu dnia. W pewnej chwili nie bdziesz ju musia si skupia, bo mzg zrobi to
za Ciebie.
Bodziec
Zawsze, gdy:
Kontekst
w sytuacjach:
Reakcja
to wtedy:
sysz X
spotka z osobami
czuj Y
widz X/ dostrzegam/
postrzegam X
okrelonych
zachowa
robi Y
robi X
emocji
dzieje si X/ pojawia si
X/ ma miejsce X
mwi innym Y
usyszanych lub
powiedzianych sw
czuj X/ odczuwam X
pobytw
w miejscach
mwi sobie Y
pewnej
sytuacji/informacji
226
ELIMINACJA DYSTRAKTORW
Oto proste zastosowanie reguy Pareto w wiecie motywacji. Pomyl
o tym, jakie aktywnoci zabieraj Ci najwicej energii. Czy jest to
siedzenie w internecie? Ogldanie telewizji? Kcenie si? Zrb
list. Moe si okaza, e wyeliminowanie ich ze swojego ycia
bdzie miao bardzo jakociowe znaczenie dla Twojego szczcia.
To samo zrb take z trzema irytujcymi Ci osobami takimi,
przy ktrych tracisz najwicej energii, i wyeliminuj negatywnych
ludzi ze swojego ycia. Po wykonaniu tej czci wiczenia powtrz
proces, ale w drug stron co pozytywnego robisz, co daje Ci
energi? Czytanie? Taniec? Rozmowa z przyjacimi? Znajd to
i rb tego wicej, by by szczliwszym. Tak samo wska, z kim
najchtniej spdzasz czas, kto daje Ci dobr energi. I spdzaj z t
osob wicej czasu.
PRZECIWDZIAANIE SABOTAOM
Sabotae powstaj w chwili, gdy jedna z osobowoci ma inne od
pozostaych cele. To powoduje konflikt powstaj dwie czci
Ciebie, z ktrych jedna chce mie cukierek, a druga go zje. By
im przeciwdziaa, skorzystaj z nastpujcego modelu. Wypenij
tabel treci, odpowiadajc na zawarte w niej pytania. Przykadowo: Sabota wystpuje, gdy chc schudn. Objawia si tym,
e zamiast i rano biega, szukam wymwek, by tego nie robi.
Dzieje si tak dlatego, e z jednej strony chc schudn, a z drugiej nie lubi samego biegania, gdy jest zimno. Moim rozwizaniem satysfakcjonujcym obie skonfliktowane czci bdzie kupienie stacjonarnego rowerka i jedenie na nim w chwili, gdy
ogldam filmy na komputerze, co lubi robi.
wiczenia
W jakiej sytuacji
yciowej wystpuje
sabota?
227
Wynegocjuj
ze sob jedn
wspln wersj
przyszoci, by mc
w peni osign
postawiony cel.
228
nowy, bardziej zasobny film. Teraz mzg ma nowy lad pamiciowy, i to na nim bdzie bazowa, tworzc przyszo. I bdzie
ona duo lepsza.
ULEPSZANIE
Podobnie jak wyej, to wiczenie suy do uczenia si z przeszoci
i zamiany negatywnych interpretacji w pozytywne. Pomyl o jakiej
sytuacji z przeszoci, w ktrej patrzc z dzisiejszego punktu widzenia moge co zrobi lepiej. Wyobra j sobie jako rozcignity przed Tob film i pu go od pocztku do koca. Ogldaj
go powoli i za kady razem, gdy zobaczysz fragment, jaki chcesz
ulepszy, zatrzymaj film. W tym miejscu zamiast tego fragmentu
umie inny, bardziej zasobny fragment taki, jaki chciaby, by
si tam wydarzy.
Obejrzyj nowy film od pocztku do koca. Sprawd, co si zmienio i jak si czujesz. Od tej pory ta nowsza wersja zdarzenia bdzie
Ci suya do budowania wnioskw na przyszo.
wiczenia
229
AKCEPTACJA EMOCJI
To wiczenie suy do nauczenia si radzenia sobie z nieakceptowanymi emocjami. Wybierz okrelon emocj, na przykad gniew,
dum, smutek. Nie ma znaczenia, czy jest pozytywna, czy negatywna chodzi o tak, ktrej z jakich wzgldw nie pozwalae
sobie odczuwa.
230
ODZYSKIWANIE
RWNOWAGI EMOCJONALNEJ
Jeli masz problem, to dlatego, e Twoje przekonania nie wziy
odpowiedzialnoci za okrelon cz rzeczywistoci. Moe przesune na kogo win za sytuacj, przez co stracie odpowiedzialno? Moe nie widzisz wszystkich elementw sytuacji? Aby problemu nie byo, musisz odzyska balans a ten jest moliwy tylko
wtedy, gdy masz cao obrazu. To wiczenie Ci w tym pomoe.
Pomyl o dowolnej rzeczywistej i problematycznej sytuacji ze
swojego ycia. Zapisz j na kartce w postaci jednego podsumowujcego zdania, na przykad Mj partner mnie nie lubi.
wiczenia
231
To, e w to wierzysz, nie jest problemem kopotem jest dopiero to, e odrzucie pozostae przekonania, ktre take s prawdziwe, a oto one:
Mj partner mnie lubi jeli wiesz, e Ci nie lubi, to
lubienie te musi by prawdziwe, inaczej nie byoby porwnania.
Ja nie lubi partnera te jest prawdziwe, skoro wiesz,
na czym polega lubienie.
Ja lubi partnera taka sama logika jak wczeniej, zdania twierdzce i przeczce nawzajem si uzupeniaj.
Ja nie lubi siebie te prawda, musisz mie jakie cechy,
ktrych w sobie nie akceptujesz.
Ja lubi siebie jak wyej.
Mj partner siebie nie lubi jak wyej.
Mj partner siebie lubi jak wyej.
Zapisz je wszystkie na osobnych kartkach. Po kartki papieru
w rnych miejscach na pododze. Wchodzc na kad z kartek,
wska przynajmniej trzy niezbite dowody, ktre s racjonalne oraz
prawdziwe dla Ciebie, wskazujce, e to, co tam si znajduje, jest
prawd. Musz by konkretne i dotyczy zachowa (np. Nie lubi
partnera, gdy na mnie krzyczy). Ucielenij t myl, fizycznie wchodzc w rol. Zadaj sobie pytania:
Co odkrywasz, ucieleniajc t myl? Czego si dowiadujesz?
Postpuj tak do momentu, kiedy poczujesz, e ta kolejna myl
jest rwnie prawdziwa jak wczeniejsza. Dopiero teraz masz peny
ogld sytuacji. Korzystaj z tego modelu mylenia zawsze w sytuacji
problematycznej.
232
wiczenia
233
BUDOWANIE MODELU
Celem tego istotnego wiczenia jest nauczenie si, w jaki sposb
budowa modele geniuszu innych ludzi. W czci teoretycznej
dokadnie opisaem, jak znale osob (na ywo bd z przekazw wideo czy audio), ktr bdziesz modelowa. W chwili gdy
znajdziesz tak osob, zacznij proces modelowania. Najlepiej zrobi to bezporednio, zadajc modelowi pytania na ywo. Jeli nie
jest to moliwe (np. modelujesz zachowania, ogldajc wideo),
samodzielnie odpowiedz sobie na ponisze pytania.
Jakie przekonania ma model? W co wierzy?
Co si dzieje z jego ciaem w kontekcie powtarzajcych si
wzorcw? Jakie zauwaasz powtarzalne ruchy?
Gdzie i kiedy model korzysta z tej strategii?
W stosunku do kogo model korzysta z tej strategii? Jest
sam czy kto mu towarzyszy? Jaki ma wpyw ten kto na
modela?
Kim jest model, korzystajc z tej strategii? Opisz przynajmniej pi jego rl.
Dlaczego model to robi? Po co to robi? Co go motywuje?
Jakich skutkw oczekuje?
Co model widzi, syszy, czuje, robi?
Dlaczego ta strategia jest dla modela tak wana? Jakimi
wartociami si kieruje?
Jak model zmienia otoczenie swoje, innych i wiata? Jak
widzi swoj rol w pomaganiu innym?
234
50 POZYTYWNYCH NAWYKW
Mzg automatyzuje to, co systematycznie powtarza. Oto zestaw
nawykowych zachowa, ktre w cigu ostatnich kilkunastu lat
systematycznie wicz i przynosz mi doskonae rezultaty.
1. Codziennie rano przed wstaniem z ka i wieczorem przed
pjciem spa podzikuj za przynajmniej trzy rzeczy, ktre
masz lub Ci spotkay, na przykad prac, rodzin, mieszn
chwil na ulicy.
2. Codziennie wieczorem zadaj sobie pytanie o trzy rzeczy,
ktrych si nauczye w cigu dnia.
3. Codziennie wieczorem zadaj sobie pytanie o trzy rzeczy,
ktre moesz zrobi lepiej nastpnym razem.
4. Gdy popenisz bd, natychmiast w miar moliwoci zrb
jeszcze raz to samo w lepszej, ju prawidowej wersji. Jeli
nie moesz tego naprawi fizycznie, zrb tak, jakby mg,
i wyobra to sobie. Celem jest zapamitanie ulepszonej
wersji jako ostatniej.
5. Gdy kto Ci zrani, znajd trzy sytuacje, w ktrych Ty byby w stanie zrobi to samo nawet jeli tego nigdy nie
zrobie i nigdy nie zamierzasz, a to, co zostao zrobione,
potpiasz jako ze i okrutne. Celem jest zrozumienie sprawcy i wczenie empatii, by wybaczy. A wybaczamy dopiero
wtedy, gdy rozumiemy motywy sprawcy, za rozumienie
przychodzi, gdy stawiamy si w takiej samej sytuacji.
6. Przed zjedzeniem niadania, jeli zdrowie Ci pozwala, uprawiaj sport przez minimum 30 minut.
7. Wieczorem przed pjciem spa albo rano przed rozpoczciem pracy przygotuj sobie list zada na cay dzie.
wiczenia
235
8. Rano po wstaniu i wieczorem przed pjciem spa medytuj co najmniej 10 minut, obserwujc swoje myli bez ich
oceniania.
9. Dotykaj swoich bliskich, kiedy moesz.
10. Mw swoim bliskim, e s wyjtkowi, e ich kochasz, e s
dla Ciebie wani.
11. Patrz w lustro i si do siebie umiechaj, nawet na si.
12. Rozmawiaj z nieznajomymi ludmi, zagadujc ich w spoecznie akceptowalny sposb.
13. Przesta si przypadkowo objada, jedz o wyznaczonych
porach przemylane jedzenie.
14. Codziennie wicz jedn technik z psychologii sukcesu, na
przykad wzorce lingwistyczne, raport, dualizm. Zaplanuj
rano jak.
15. Otaczaj si mdrzejszymi od siebie ludmi.
16. Gdy co robisz, zadawaj sobie pytanie, jak to zmienia wiat
i pomaga innym ludziom.
17. Miej marzenie i codziennie przez kilka minut je wizualizuj,
tak jakby ju je osign.
18. Wybierz jeden kontekst yciowy, w ktrym chcesz osign
mistrzostwo, i to wicz.
19. Bd yczliwy w stosunku do ludzi.
20. Jeli popenie bd, ktry mia negatywne skutki dla innych,
przepro t osob i zadouczy.
21. Zrb list wszystkich krzywd, ktre wyrzdzie innym, i zadaj sobie pytanie, jak moesz im zadouczyni. Jeli nie
masz z tymi osobami kontaktu lub z innego wzgldu nie
jest to moliwe, zapytaj sam siebie, w jaki inny sposb moesz to zrobi, by sobie wybaczy.
236
wiczenia
237
36. W cigu dnia minimum jeden raz zadaj sobie pytanie: Czy
jestem szczliwy?. Jeli odpowied bdzie negatywna,
zmie co.
37. W cigu dnia minimum raz zrb co gupiego i spontanicznego, na przykad przejd po chodniku zygzakiem.
38. Przynajmniej raz w roku wyjed w nowe miejsce.
39. Gdy siadasz do pracy, pracuj w ramach moliwoci minimum godzin bez adnej przerwy.
40. Pozbd si dystraktorw, gdy pracujesz lub si uczysz.
41. Przynajmniej dwa razy w tygodniu przeczytaj jaki rozwojowy artyku z zakresu psychologii.
42. Umie na Facebooku rozwojowe treci, na przykad z mdrych czasopism, by widzia je, gdy tam zagldasz.
43. Przynajmniej raz w miesicu wyjd na spotkanie towarzyskie z przyjacimi.
44. Znajd co wikszego od Ciebie Boga, Jedno, Peni
(nazwa nie ma znaczenia, religia rwnie chodzi o nawyk), i pro o wsparcie oraz wskazwki.
45. Codziennie zrb co dobrego dla kogo, na przykad zostaw
wikszy ni zwykle napiwek, ycz komu powodzenia itp.
46. Witaj si z ludmi, gdy ich spotykasz, a egnajc si, ycz
miego dnia.
47. Rozmawiajc, patrz w oczy i nie przerywaj.
48. Chod wyprostowany i patrz przed siebie. Nie garb si, nie
powcz nogami.
49. Znajd co, za co jeste gotowy odda swoje ycie.
50. Tutaj wpisz wszystko to, co chcesz osign, i kontynuuj
budowanie nawykw!
232
Kopia dla Superman