1.

drogi oddechowe-doprowadzanie powietrza do puc

grne:
jama nosowa
-wycieana bon luzow, liczne gruczoy luzowe, bogate unaczynienie (ogrzewanie i
nawilanie powietrza), okryta urzsionym nabonkiem (oczyszczanie powietrza)
-poczona z zatokami przynosowymi-rezonatory gosu (rna barwa gosu w zalenoci od
ksztatu i wielkoci zatok)
-odczuwanie zapachw (kom. receptorowe (wchowe)) w grnej czci
gardo
dolne:
krta-zbudowana z 9 chrzstek-poczone wizadami i miniami (4-6 cm d.)
-chrzstka tarczowata (tzw. jabko Adama)- z 2 pytek poczonych pod rnym ktem
(kobiety 120/ mczyni 90)
-nagonia-zamykanie drogi do drg oddechowych podczas jedzenia-aby si tam nie dostao
-gonia-najwsza cz krtani,
tworzenie gosu (fady gosowe(=struny gosowe; z mini i wizade): rozlunione-brak
dwiku, napite-dwik; szpara goni = szczelina midzy fadami)
sia gosu/natenie dwiku-szybko przepywu powietrza
wysoko gosu-stopie napicia strun gosowych, wielko krtani i strun gosowych
(mczyni: dusze)
przepyw powietrza przez szpar goni = powstanie dwiku
tchawica (10-15 cm d.)
-przewd z chrzstek w ksztacie podkowy (utrzymywanie dronoci i zapobieganie
zapadaniu si cian tchawicy )
-wntrze wycieane nabonkiem migawkowym (rzski (ruch w stron krtani-usuwanie
zanieczyszcze (poykanie/odkrztuszanie)-przeciwdziaanie dostawaniu si ich do puc)
oskrzela gwne-rozgaziaj si na oskrzela o coraz mniejszej rednicy (drzewo oskrzelowe)
-prawe krtsze i grubsze
2. puca-z pcherzykw pucnych (wymiana gazowa midzy wdychanym powietrzem a
krwi)
-lewe puco mniejsze (obecno serca)
-podzielone na paty (prawe-3, lewe-2)-zaopatrywane w powietrze przez oskrzela patowe
-szczeliny midzy patami-lepsza dynamika puc (usytuowane w paszczyznach najwikszych
napi-pod wpywem przesuwania patw zmniejszaj si)
-kady pat-osobna jednostka czynnociowa (segmenty oskrzelowo-pucne - zaopatrywane
przez oskrzela segmentowe)

-oskrzeliki kocowe(0,5-1 mm, brak chrzstek)- zakoczenia oskrzeli (dzielce si m. in. na

oskrzeliki oddechowe-w cianach pcherzyki pucne)
-pcherzyki pucne - anatomiczne i czynnociowe jednostki puc
-z pojedynczych warstw komrek nabonka, gsto oplecione naczy wosowatych
-pory midzypcherzykowe - moliwo dostpu powietrza do wszystkich pcherzykw przy
niedronoci pojedynczych oskrzelikw, przemieszczanie komrek uk. odpornociowego
Surfaktant biakowo-lipidowa substancja zapobiegajca sklejaniu si pokrytych ni
pcherzykw pucnych
Opucna:
-podwjna bona otaczajca puca
blaszka zewntrzna (opucna cienna)-pokrycie (wycielanie) klatki piersiowej
jama opucna-przestrze midzy bonami opucnej wypeniona pynem surowiczym
(zmniejszanie tarcia przy ruchach oddechowych); nisze cinienie od atmosferycznego
(utrzymywanie napitych pcherzykw pucnych i nie zapadanie si ich)
blaszka wewntrzna (opucna pucna)-bezporednie pokrycie puca i wnikanie w jego
szczeliny
3. Wentylacja puc: =wtaczanie powietrza do puc
-wykonywanie wdechw i wydechw-czynno odruchowa
-orodek oddechowy: rdze przeduony (mzgowie)-reaguje gwnie na stenie CO2 we
krwi (przy reakcji z wod z osocza krwi powstaje H2CO3, ktry dysocjuje na H+ i CO3-,
nastpuje podwysza cinienie krwi co pobudza orodek, co skutkuje zwikszeniem tempa i
gbokoci oddechw)
-naprzemienne wdechy i wydechy-orodek pneumotaksyczny
WDECH
akt czynny
potrzebny nakad energii do skurczu
mini oddechowych, przepony i
mini midzyebrowych
Skurcz przepony i mini
midzyebrowych

WYDECH
akt bierny
nie wymaga nakadu energii;
minie samodzielnie ulegaj
rozlunieniu
Rozlunienie przepony i mini
midzyebrowych

Zwikszenie objtoci klatki

piersiowej

Zmniejszenie objtoci klatki

piersiowej

Zwikszenie objtoci puc

Zmniejszenie objtoci puc

Spadek cinienia powietrza w

pcherzykach pucnych poniej

Wzrost cinienia powietrza w

pcherzykach pucnych powyej

cinienia atmosferycznego

cinienia atmosferycznego

Zassanie powietrza do puc

Usunicie powietrza z puc
!Przy niektrych czynnociach wydech ma charakter czynny - mianie si, kichanie, ziewanie
Pojemno puc:
A Objto zapasowa wydechowa maksymalna ilo powietrza usunita przy wydechu
B Objto zapasowa wdechowa maksymalna ilo powietrza pobranego przy wdechu
C Pojemno yciowa puc maksymalna ilo powietrza pobrana przy wdechu przy
uprzednim najgbszym moliwym wydechu
D Powietrze zalegajce powietrze stale bdce w pcherzykach pucnych
E Cakowita pojemno puc maksymalna moliwa ilo gazw w pucach
F Objto oddechowa powietrze pobierane i usuwane z puc przy spokojnym wdechu i
wydechu

4. Oddychanie (komrkowe)
-zachodzi utlenienie sk. pokarmowych (gwnie glukoza) do CO2 i H2O przy uyciu O2
(najczciej)
Rodzaje oddychania: uzaleniony od tego ktre minie odgrywaj wiksz rol przy oddechu
-brzuszne (przepona)
-piersiowe (ebra)
5.Wymiana gazowa
- wymiana dwch gazw na drodze dyfuzji (od wyszego do niszego cinienia parcjalnego)
ZEWNTRZNA (PUCA)
pucnyP=40

P=10 Pcherzyk
0
P=40
Naczynie
r=60

krwiononeP=46
r=6

WEWNTRZNA (TKANKI)
P=30 Komrki ciaa P=46
P=96
Naczynie

r=
66

krwiononeP=40
r=
6

P - cinienie parcjalne [mmHg]; r - rnica cinie parcjalnych

6. Transport O2 i CO2 przez krew:

1.Przejcie tlenu przez cian pcherzyka pucnego i naczynia
wosowatego do krwi
2.Rozpuszczenie si tlenu w osoczu
3.Dyfundowanie O2 do erytrocytw i nietrwae wizanie z
hemoglobin (z Fe2+ hemu)
Utlenowanie: 1 czsteczka hemoglobiny czy 4 czsteczki tlenu i tworzy
oksyhemoglobin [Hb(O2)4]
Hemoglobina: utlenowana jasnoczerwona; odtlenowana purpurowa
Czynniki wpywajce na stopie wysycenia hemoglobiny tlenem:
-cinienie parcjalne tlenu (tkanki (nisze) < krew (rozpad
oksyhemoglobiny))
-temperatura (niska-lepsze wizanie hemoglobiny z tlenem)
-stenie jonw H+ we krwi (wiksze-lepsze wizanie z tlenem)
-stenie 2,3-DPG (2,3-difosfoglicerynianu produkt glikolizy) i ATP w
erytrocytach
-cinienie parcjalne CO2 (tkanki (wysze ) > krew) (mniej CO2-lepsze
wizanie z tlenem)
sposoby transportu CO2
->70% jony wodorowglanowe (reakcja CO2 z H2O w erytrocytach
pod wpywem enzymu: anhydrozy wglanowej; po dysocjacji kwasu
wglowego, jon HCO3- przenika do osocza i w taki sposb jest
transportowany; zapewnia rwnowag kwasowo-zasadow; utrzymanie
rwnowagi jonowej moliwe jest dziki wnikaniu do erytrocytw jonw ClW pucach jest odwrotnie- z karbaminohemoglobina uwalniane jest CO2: z
jonw H+ i HCO3- powstaje H2CO3 rozpadajcy si m. in. na CO2 usuwane
przy wydechu)
->20% karbaminohemoglobina (wizane w erytrocytach w biakow
czci hemoglobiny-> HbCO2)
->10% rozpuszczone w osoczu CO2
7. Zapotrzebowanie mini i podu na tlen
mioglobina-biako magazynujce tlen w miniach
-wiksze powinowactwo do tlenu od hemoglobiny (podczas
przepywu krwi przez minie O2 odcza si od hemoglobiny i przycza do
mioglobiny, uwalnianie tlenu nastpuje tylko przy niskim cinieniu
parcjalnym tlenu w miniach)
-obecno jonu Fe2+ podobnie jak w hemoglobinie

Hemoglobina HbF wystpujca u podu

Hemoglobina HbA u dorosych
-tlen zostaje przekazywany w oysku na tej samej zasadzie co z
hemoglobiny do mioglobiny
8. Cinienie zewntrzne a wymiana gazowa
cinienie
atm.
parcjalne
O2
Reakcja
organizm
u

Pod poziomem morza

Wzrost
10 m-1 atm (1013,25 hPa)
wzrost
Wzrost rozpuszczalnoci gazw
w tym azotu (10 m = +1l azotu
rozp. w tkankach). Po 30 m-azot
zaczyna dziaa jak alkohol.
Szybkie wynurzenie-zatory
gazowe (gromadzce si
pcherzyki blokuj przepyw
krwi w naczyniach-moliwo
uszkodzenia) tzw choroba
dekompresyjna (kesonowa)konieczno stopniowego
wynurzania

Poziom morza
1013,25 hPa
(760 mm Hg)
212,8 hPa (159
mm Hg)
1l rozpuszczonego
w tkankach azotu

5500m n.p.m.
507 hPa
106 hPa (80 mm Hg)
Utrata przytomnoci
(brak O2)
Zwikszenie gbokoci i
czstoci oddechw
(lepsza wentylacja puc)
Zwikszenie tempa
skurczy serca (lepszy
transport krwi)
Zwikszenie iloci
erytrocytw i
hemoglobiny
(dugotrway pobyt)

9.Choroby i zaburzenia
Choro
ba
Astma
Oskrzelo
wa

Grypa

Katar
(nieyt
nosa)

Przyczyna

Objawy

Leczenie

Profilaktyka

Zmiany
alergiczne,
czynniki
genetyczne
(m.in. peeska),
zanieczyszczone i
zimne powietrze,
dym tytoniowy,
wysiek fizyczny,
silne emocje
Wirus grypy (co
roku nastpuj
jego mutacjekonieczne
coroczne
szczepienia)
Wirusy, zmiany
alergiczne,
ozibienie ciaa

Duszno, kaszel, ucisk w

klatce piersiowej,
wiszczcy oddech
(zmniejszenie wiata
oskrzeli- nadmiernie
rozcignite pcherzyki
pucne i rozdte puca,
skurczone minie
okrne, pogrubione
przez obrzk i nacieki
zapalne ciany oskrzeli)
Dreszcze, ble staww i
mini, katar, suchy
kaszel, gorczka

Leki:
-kontrolujce
chorob
(zapobiegaj
atakom,
przyjmowane
codziennie)
-rozkurczajce
oskrzela (przy
ataku)

Unikanie
alergenw
Badania
Immunoterapi
a (odczulanie)
po konsultacji
z lekarzem

Leki skracajce
chorob i
zmniejszajce
dolegliwoci

Unikanie
chorych,
szczepienia

Katar (wydzielina z nosa),

gorczka

Leki
zmniejszajce
dolegliwoci i
podnoszce

Unikanie
wyzibienia i
chorych

diagnost
yka
Spirometria
(test
oddechowy
mierzcy
pojemno
puc i
szybko
wydechu)

odporno
Inhalacja, leki
zmniejszajce
dolegliwoci

Zapalenie
oskrzeli
Przewlek
e
=bronchit

Wirusy, bakterie

Kaszel, gorczka,
dusznoci (gromadzenie
luzu w oskrzelach)

Zapalenie
puc

Bakterie, wirusy
(rzadko)

Osabienie, kaszel,
dusznoci, ble mini,
gorczka

Antybiotyki,
hospitalizacja

Rozedma
puc

Zmniejszenie
sprystoci
cian
pcherzykw
pucnych (np.
palenie)
Bakterie-prtki
grulicy (drog
kropelkow i
przez pokarm)

Trudnoci z
oddychaniem, dusznoci
kaszel

Leki
rozszerzajce
oskrzela

Objawy jak w
przezibieniu/grypie,
pniej pojawienie si
guzkw gruliczych w
tkankach

antybiotyki

Palenie
papierosw

Kaszel, bl klatki
piersiowej, krwawa
wydzielina

Chirurgiczne
usunicie
zmienionych
tkanek,
chemioterapia
(niszczenie kom.
nowotworowych),
radioterapia
(promienie
jonizujce)

Grulica:
oddecho
wa
pozapuc
na
Rak puc

Unikanie
wyzibienia,
palenia
tytoniu i
miejsc
zanieczyszczo
nych pyami
Unikanie
wyzibienia,
staranne
leczenie
innych chorb
uk.
oddechowego
Niepalenie,
unikanie dymu
tytoniowego i
miejsc
zanieczyszczo
nych pyami
Szczepienia,
przewietlenia
puc, unikanie
chorych

Niepalenie
papierosw,
badania

Zanieczyszczenia powietrza:
-tlenki wgla, siarki i azotu-podranienie oczu, drg oddechowych,
kaszel, bl gowy, zaburzenie pracy uk.krenia (CO-niedotlenienie
organizmu poprzez czenie z hemoglobin-atwiej ni tlen)
-benzopiren-wielopiercieniowy wglowodr aromatyczny
waciwoci rakotwrcze
-wirusy, bakterie, grzyby
-dym tytoniowy
Surowica i szczepionka-porwnanie
Skad

Szczepionka
Unieszkodliwione bakterie

Surowica
Gotowe przeciwciaa

Zastosowa
nie
Cel

Osoby zdrowe

Osoby Chore

Wytworzenie przez organizm

przeciwcia

Szybka likwidacja
bakterii