IX Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw

Zawody stopnia pierwszego cz testowa

(3 padziernika 2013 r.)

www.omg.edu.pl

Rozwizania zada testowych

1. Liczba
N

q
3

a) niewymierna;

b) rwna 3 27;

c) cakowita.

27 jest

Komentarz
q

3
3
3
3
9 27 = 9 3 = 27 = 3 .

2. Zmieszano 1 litr 4% roztworu soli kuchennej w wodzie z 2 litrami 4% roztworu soli

kuchennej w wodzie. Otrzymano wwczas roztwr o steniu
T

a) 4%;

b) 6%;

c) 12%.
Komentarz
Roztwory, o ktrych mowa w zadaniu, zawieraj te same substancje i maj takie samo

stenie, s wic jednakowe. Po ich zmieszaniu otrzymano zatem t sam ciecz 4% roztwr
soli kuchennej w wodzie.

3. Przektne czworokta wypukego ABCD s prostopade. Wynika z tego, e

N

a) czworokt ten jest kwadratem;

b) czworokt ten jest rombem;

c) AB 2 + CD2 = BC 2 + DA2 .
Komentarz
a), b) Rozpatrzmy dwa dowolne przecinajce si pod ktem prostym odcinki AC i BD,

ktrych rodki si nie pokrywaj. Koce tych odcinkw tworz czworokt wypuky ABCD,
ktry nie jest rwnolegobokiem, a wic tym bardziej rombem, czy te kwadratem.

c) Oznaczmy przez P punkt przecicia przektnych czworokta ABCD. Na mocy twierdzenia Pitagorasa odpowiednio dla trjktw AP B i CP D, otrzymujemy
AB 2 = AP 2 + BP 2

oraz

CD2 = CP 2 + DP 2 .

Dodajc powysze rwnoci stronami, uzyskujemy AB 2 +CD2 = AP 2 +BP 2 +CP 2 +DP 2 .

Analogicznie dowodzimy, e BC 2 + DA2 = AP 2 + BP 2 + CP 2 + DP 2 . Std wniosek, e
AB 2 + CD2 = BC 2 + DA2 .
4. Kady bok kwadratu powikszono o 20%. Wynika z tego, e pole tego kwadratu
zwikszyo si o
N

a) 20%;

b) 40%;

c) 44%.
Komentarz
Oznaczmy przez a pocztkow dugo boku kwadratu. Zwikszajc liczb a o 20%,

20
uzyskujemy liczb a + 100
a = 12
10 a. Pole kwadratu o boku dugoci

12
10 a

jest rwne

2

12
144 2
44 2
a =
a = a2 +
a .
10
100
100
Std wynika, e pole tego kwadratu, pocztkowo rwne a2 , zwikszyo si o 44%.


5. Suma cyfr dodatniej liczby cakowitej a wynosi 30. Wynika z tego, e liczba a jest
podzielna przez
N

a) 2;

b) 3;

c) 5.
Komentarz
a), c) Niech a bedzie liczb, ktrej wszystkie 30 cyfr to 1. Liczba a nie jest podzielna

przez 2, gdy jej ostatnia cyfra jest nieparzysta. Liczba a nie jest podzielna przez 5, gdy
jej ostatni cyfr nie jest 0 ani 5.
b) Liczba 30 jest podzielna przez 3, a zatem na mocy cechy podzielnoci przez 3, liczba
o sumie cyfr rwnej 30 jest podzielna przez 3.
6. Rwnanie x2 2|x| = 0 ma
T

a) co najmniej jedno rozwizanie;

b) dokadnie dwa rozwizania;

c) wicej ni dwa rozwizania.

Komentarz
Zauwamy, e x2 = |x|2 . Dane rwnanie moemy zatem zapisa w postaci rwnowanej
|x|2 2|x| = 0, czyli |x|(|x|2) = 0. Z kolei ta zaleno jest speniona wtedy i tylko wtedy,
gdy |x| = 0 lub |x| = 2. Wobec tego rwnanie x2 2|x| = 0 ma dokadnie trzy rozwizania:
x = 0, x = 2 oraz x = 2.

7. Liczby a i b s cakowite. Wynika z tego, e liczba 2a(a + 1)(a + 2) + 3b(b + 1) jest

podzielna przez
N

a) 4;

b) 5;

c) 6.
Komentarz
a), b) Przyjmijmy a = 0, b = 1. Wwczas liczba 2a(a+1)(a+2)+3b(b+1) = 0+6 = 6 nie

jest podzielna przez 4 oraz nie jest podzielna przez 5.

c) Poniewa 6 = 2 3 oraz najwikszy wsplny dzielnik liczb 2 i 3 wynosi 1, wic liczba
cakowita jest podzielna przez 6 wtedy i tylko wtedy, gdy jest podzielna przez 2 i przez 3.
Liczba 3b(b + 1) jest podzielna przez 3. Ponadto, jedna spord dwch kolejnych liczb
cakowitych b, b + 1 jest parzysta. Wobec tego liczba 3b(b + 1) jest podzielna przez 2. Std
wynika, e jest ona podzielna przez 6.
Liczba 2a(a + 1)(a + 2) jest podzielna przez 2. Ponadto, wrd trzech kolejnych liczb
cakowitych a, a + 1, a + 2 jest jedna podzielna przez 3. Wobec tego liczba 2a(a + 1)(a + 2)
jest podzielna przez 3. A zatem jest ona podzielna przez 6.
Skoro obie liczby 2a(a+1)(a+2) oraz 3b(b+1) s podzielne przez 6, to ich suma rwnie
ma t wasno.

8. W czworokcie wypukym ABCD pola trjktw ABC i ADC s rwne. Wynika

z tego, e
N

a) pola trjktw BCD i BAD s rwne;

b) rodek przektnej BD naley do przektnej AC;

c) czworokt ABCD jest rwnolegobokiem.

Komentarz
b) Rozwamy wysokoci BM i DN odpowiednio trjktw ABC i ADC. Poniewa

pola tych trjktw s rwne oraz maj one wspln podstaw AC, wic BM = DN .

Odcinki BM i DN s wic rwnej dugoci i rwnolege. Wobec tego, jeli punkty M

i N pokrywaj si, to kady z nich jest rodkiem odcinka BD, skd wynika, e rodek ten
ley na przektnej AC. W przeciwnym wypadku, czworokt M BN D jest rwnolegobokiem,
a zatem rodek przektnej BD pokrywa si ze rodkiem przektnej M N . Std wniosek, e
rwnie w tym przypadku rodek przektnej BD naley do przektnej AC.
a), c) Rozpatrzmy trjkt ostroktny ABC, w ktrym AB 6= BC. Niech D bdzie
obrazem symetrycznym punktu B wzgldem prostej AC. Wwczas czworokt ABCD jest
wypuky, a pola trjktw ABC i ADC s rwne, gdy s to trjkty przystajce. Poniewa
wysokoci trjktw BCD i BAD opuszczone na wsplny bok BD s rnej dugoci,
wic pola tych trjktw s rne. Ponadto AB 6= CD, a zatem czworokt ABCD nie jest
rwnolegobokiem.
9. Nierwno (x2 + 2)x < x
N

a) nie ma rozwiza;

b) ma nieskoczenie wiele rozwiza;

c) jest speniona przez pewn liczb dodatni.

Komentarz
Przeksztacajc dan nierwno rwnowanie, uzyskujemy kolejno
(x2 + 2)x < x
x3 + 2x < x
x3 + x < 0
x(x2 + 1) < 0 .

Poniewa x2 + 1 > 0, wic zbiorem rozwiza danej nierwnoci jest zbir liczb ujemnych.
10. Liczba

0, 4444 . . . jest

a) wymierna;

b) rwna 0, 2222 . . . ;

c) wiksza od 0, 5.
Komentarz
Oznaczmy przez x liczb 0, 4444 . . . . Wwczas

10x = 10 0, 4444 . . . = 4, 4444 . . . = 4 + 0, 4444 . . . = 4 + x .

4
Std wynika, e 9x = 4, wobec czego x = , a zatem
9
q

0, 4444 . . . =

4
2
= = 0, 6666 . . . .
9
3

11. Odlego punktu E od prostej AB jest mniejsza od odlegoci punktu F od prostej

AB. Wynika z tego, e
T

a) pole trjkta ABE jest mniejsze od pola trjkta ABF ;

b) obwd trjkta ABE jest mniejszy od obwodu trjkta ABF ;

c) promie okrgu wpisanego w trjkt ABE jest mniejszy od promienia okrgu

wpisanego w trjkt ABF .
Komentarz
a) Trjkty ABE i ABF maj wspln podstaw AB, a wysoko trjkta ABE jest

mniejsza od wysokoci trjkta ABF . Wobec tego pole trjkta ABE jest mniejsze od pola
trjkta ABF .
Rozpatrzmy proste k i l rwnolege do prostej AB. Przyjmijmy, e odlego prostej k
od prostej AB jest mniejsza od odlegoci prostej l od prostej AB.
b) Wybierzmy dowolny punkt F na prostej l. Na prostej k znajdujemy taki punkt E,
e dugo odcinka AE jest wiksza od obwodu trjkta ABF . Punkty E i F speniaj
warunki zadania (odlego punktu E od prostej AB jest mniejsza od odlegoci punktu F
od prostej AB), jednak obwd trjkta ABE jest wikszy od obwodu trjkta ABF .
c) Wybierzmy dowolny punkt E na prostej k. Przez punkt B poprowadmy prost m,
ktrej odlego od punktu A jest dodatnia, ale mniejsza od promienia okrgu wpisanego
w trjkt ABE. Niech F bdzie punktem przecicia prostych l i m. Wwczas punkty E
i F speniaj warunki zadania. Ponadto promie okrgu wpisanego w trjkt ABF jest
mniejszy od wysokoci tego trjkta poprowadzonej z wierzchoka A. Z kolei wysoko ta
ma dugo rwn odlegoci punktu A od prostej m i jest krtsza od promienia okrgu
wpisanego w trjkt ABE.
12. Liczba a2 jest niewymierna. Wynika z tego, e liczba
T

a) a jest niewymierna;

b) a jest wymierna;

c) a4 jest wymierna.
Komentarz
a), b) Przypumy, e liczba a jest wymierna. Wwczas liczba a2 , jako iloczyn dwch

liczb wymiernych, rwnie jest wymierna. Z otrzymanej sprzecznoci wynika, e a jest liczb
niewymiern.
c) Przyjmijmy a =

2. Wtedy obie liczby a2 =

2 oraz a4 = 2 s niewymierne.

13. Szecian mona rozci paskim ciciem na dwa wielociany w taki sposb, aby
jeden z tych wielocianw
T

a) by graniastosupem picioktnym;

b) mia osiem cian;

c) by ostrosupem prawidowym.
Komentarz
Rozwamy szecian o podstawie ABCD.
a) Oznaczmy przez K i L rodki odpowiednio krawdzi AB i BC. Przecinajc roz-

patrywany szecian paszczyzn prostopad do paszczyzny podstawy, przechodzc przez

punkty K i L, otrzymujemy graniastosup picioktny o podstawie AKLCD.
c) Oznaczmy przez B 0 taki wierzchoek szecianu, e odcinek BB 0 jest jego krawdzi
boczn. Przecinajc rozpatrywany szecian paszczyzn ACB 0 , otrzymujemy ostrosup prawidowy trjktny: jego podstawa ACB 0 jest trjktem rwnobocznym, a krawdzie boczne
AB, CB oraz B 0 B s rwnej dugoci.
b) Rozpatrzmy dowoln z dwch czci, na jakie rozcito dany szecian. Jest ni wielocian, ktrego jedna ciana ley w paszczynie przekroju. Kada z pozostaych cian
tego wielocianu naley do innej ciany wyjciowego szecianu. Std wynika, e otrzymany
wielocian ma nie wicej ni siedem cian.

14. Dany jest 101-kt foremny A1 A2 . . . A101 . Wynika z tego, e

T

a) trjkt A5 A10 A15 jest rwnoramienny;

b) trjkt A15 A31 A100 jest rwnoramienny;

c) pewien trjkt, ktrego wierzchokami s trzy spord punktw A1 , A2 , . . . , A101

jest prostoktny.
Komentarz
Rozwamy okrg opisany na danym 101-kcie. Przyjmijmy, e kolejno wierzchokw

A1 , A2 , . . . , A101 na tym okrgu jest zgodna z ruchem wskazwek zegara. Przez uk XY

bdziemy rozumieli uk danego okrgu biegncy od punktu X do punktu Y zgodnie z ruchem
wskazwek zegara.
a), b) Zauwamy, e uki A1 A2 , A2 A3 , . . . , A101 A1 s rwnej dugoci. Oznaczmy t
dugo przez a. Wwczas uki A5 A10 oraz A10 A15 maj dugo rwn 5a. Wobec tego
<
) A5 A15 A10 = <
) A10 A5 A15 , gdy s to kty wpisane oparte na ukach tej samej dugoci.
Std wniosek, e trjkt A5 A10 A15 jest rwnoramienny. Poniewa oba uki A100 A15 oraz

A15 A31 maj dugo 16a, wic analogicznie wykazujemy, e trjkt A15 A31 A100 jest rwnoramienny.
c) Poniewa 101 jest liczb nieparzyst, wic adne dwa punkty spord wierzchokw
A1 , A2 , . . . , A101 nie s kocami rednicy rozpatrywanego okrgu. Std wniosek, e aden
trjkt, ktrego wierzchokami s trzy spord punktw A1 , A2 , . . . , A101 nie moe by prostoktny.

15. Kady bok i kad przektn piciokta foremnego pomalowano na czerwono lub
niebiesko. Wynika z tego, e
T

a) pewne trzy boki s tego samego koloru;

b) pewne dwie przektne s rnych kolorw;

c) z pewnego wierzchoka wychodz trzy odcinki tego samego koloru.

Komentarz
a) Przypumy, e nie istniej trzy boki tego samego koloru. Wobec tego, co najwyej

dwa boki s czerwone oraz co najwyej dwa boki s niebieskie. Std wniosek, e pomalowano
nie wicej ni cztery boki. Z otrzymanej sprzecznoci wynika, e pewne trzy boki s tego
samego koloru.
b), c) Przyjmijmy, e wszystkie boki piciokta pomalowano na czerwono, a wszystkie
przektne na niebiesko. Wwczas wszystkie przektne s tego samego koloru i z adnego
wierzchoka nie wychodz trzy czerwone ani trzy niebieskie odcinki.