X Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw

Zawody stopnia pierwszego cz testowa

www.omg.edu.pl

(27 listopada 2014 r.)

Rozwizania zada testowych

1. Istnieje ostrosup, ktry ma dokadnie 1514
T

a) wierzchokw;

b) krawdzi;

c) cian.
Komentarz
a), c) Ostrosup o podstawie n-kta ma n + 1 wierzchokw oraz n + 1 cian. Wobec

tego dla n = 1514 1 otrzymujemy ostrosup o 1514 wierzchokach i 1514 cianach.

b) Ostrosup o podstawie n-kta ma 2n krawdzi. W kadym ostrosupie liczba krawdzi jest wic parzysta, podczas gdy 1514 nie jest liczb parzyst.

2. Mieszajc w odpowiednich proporcjach roztwory soli kuchennej w wodzie, o steniach 10% i 30%, mona otrzyma roztwr o steniu
T

a) 20%;

b) 27%;

c) 40%.
Komentarz

ap
jednostek soli. W takim
100
razie mieszajc a1 jednostek roztworu o steniu p1 % oraz a2 jednostek roztworu o steniu
W a jednostkach roztworu o steniu p% znajduje si

p2 %, otrzymujemy a1 + a2 jednostek roztworu, w ktrym liczba jednostek soli jest rwna

a1 p1 a2 p2
+
.
100
100
To oznacza, e po zmieszaniu uzyskujemy roztwr o steniu


a1 p1 + a2 p2
a1 p1 + a2 p2
100% =
%.
100 (a1 + a2 )
a1 + a2
a) W wyniku zmieszania jednej jednostki roztworu o steniu 10% z jedn jednostk
roztworu o steniu 30% otrzymamy roztwr o steniu


1 10 + 1 30
% = 20% .
2

Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw jest wspfinansowana ze rodkw krajowych Ministerstwa Edukacji Narodowej
Olimpiad dofinansowuje Fundacja mBanku

b) W wyniku zmieszania trzech jednostek roztworu o steniu 10% z siedemnastoma

jednostkami roztworu o steniu 30% otrzymamy roztwr o steniu


3 10 + 17 30
% = 27% .
20
c) Mieszajc dane roztwory, otrzymamy roztwr o steniu mniejszym od 30%. Rzeczywicie, w wyniku zmieszania a1 jednostek roztworu o steniu 10% z a2 jednostkami
roztworu o steniu 30% uzyskujemy roztwr o steniu




a1 30 + a2 30
a1 10 + a2 30
%<
% = 30% .
a1 + a2
a1 + a2
W zwizku z tym nie mona otrzyma roztworu o steniu 40%.

T
T
N

3. Nierwno (x 4)(x 9) > 0 jest prawdziwa dla

a) x = 3;

b) x = 7;

c) x = 17.
Komentarz
Dana nierwno jest prawdziwa, gdy obie liczby x 4, x 9 s ujemne lub gdy obie

s dodatnie. Pierwszy warunek oznacza, e x < 4, a drugi jest speniony jedynie dla x > 9.
Wobec tego dana nierwno jest speniona wtedy i tylko wtedy, gdy x < 4 lub x > 9.

a) Jeli x = 3, to x < 16 = 4.

b) Jeli x = 7, to x < 16 = 4.

c) Jeli x = 17, to x > 16 = 4 oraz x < 81 = 9.

4. Cyfry 1, 2, 3, 4, 5, 6 mona ustawi w takiej kolejnoci, aby otrzyma liczb szeciocyfrow, ktra jest
T

a) podzielna przez 5;

b) podzielna przez 9;

c) liczb pierwsz.
Komentarz
a) Ostatni cyfr liczby 123465 jest 5, wic jest to liczba podzielna przez 5.
b) Dowolna liczba n, ktrej cyframi s 1, 2, 3, 4, 5, 6 w pewnej kolejnoci, ma sum

cyfr rwn 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 = 21. Liczba 21 nie jest podzielna przez 9, wic korzystajc
z cechy podzielnoci przez 9, wnosimy, e liczba n rwnie nie moe by podzielna przez 9.
c) Kada liczba szeciocyfrowa skadajca si z cyfr 1, 2, 3, 4, 5, 6 ma sum cyfr
rwn 21. Liczba 21 jest podzielna przez 3, wic liczba szeciocyfrowa o sumie cyfr rwnej

Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw jest wspfinansowana ze rodkw krajowych Ministerstwa Edukacji Narodowej
Olimpiad dofinansowuje Fundacja mBanku

21 rwnie jest podzielna przez 3. Taka liczba, jako wiksza od 3, nie moe by liczb
pierwsz.

5. Czworokt wypuky ABCD jest opisany na okrgu i AB = BC. Wynika z tego, e

N

) ABC = <
) ADC;
a) <

b) CD = DA;

c) czworokt ABCD jest rombem.

Komentarz
b) Skoro czworokt ABCD jest opisany na okrgu, to AB + CD = BC + DA. Std

wynika, e jeli AB = BC, to CD = DA.

a) Rozpatrzmy trjkt ABD, w ktrym AB < AD. Niech C bdzie obrazem symetrycznym punktu A wzgldem prostej BD (rys. 1). Wwczas AB + CD = BC + DA, a wic
) ABD > <
) ADB.
czworokt ABCD jest opisany na okrgu. Ponadto, skoro AB < AD, to <
) ABC > <
) ADC.
Mnoc t nierwno stronami przez 2, uzyskujemy <
C

rys. 1
c) Czworokt ABCD zbudowany punkcie a) spenia warunki zadania, ale nie jest
rombem.

6. Iloczyn ab liczb cakowitych a, b jest podzielny przez 400. Wynika z tego, e co

najmniej jedna z liczb a, b jest podzielna przez
T

a) 5;

b) 8;

c) 10.
Komentarz
a) Gdyby adna z liczb a, b nie bya podzielna przez 5, iloczyn ab tych liczb rwnie

nie mgby by podzielny przez 5, a tym bardziej przez 400.

Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw jest wspfinansowana ze rodkw krajowych Ministerstwa Edukacji Narodowej
Olimpiad dofinansowuje Fundacja mBanku

b) Jeeli a = 4, b = 100, to ab = 400 jest liczb podzieln przez 400, ale adna z liczb
a, b nie jest podzielna przez 8.
c) Jeeli a = 16, b = 25, to ab = 400 jest liczb podzieln przez 400, ale adna z liczb
a, b nie jest podzielna przez 10.

7. W trjkcie ABC punkt M jest rodkiem boku AB, a punkt D jest spodkiem
wysokoci poprowadzonej z wierzchoka C. Wynika z tego, e
N

a) 2DM < AB;

b) CD AC oraz CD BC;

c) CM < AC oraz CM < BC.

Komentarz
b) Jeeli punkty A i D pokrywaj si, to CD = CA. W przeciwnym wypadku odci-

nek CD jest przyprostoktn trjkta prostoktnego CDA, wic dugo tego odcinka jest
mniejsza od dugoci przeciwprostoktnej CA tego trjkta, czyli CD < CA (rys. 2). Wobec
tego CD AC. Analogicznie uzasadniamy, e CD CB.
C

rys. 2

A=D

rys. 3

a), c) Niech ABC bdzie rwnoramiennym trjktem prostoktnym o kcie prostym

przy wierzchoku A (rys. 3). Wwczas punkty A i D pokrywaj si, wic 2DM =2AM =AB.
Odcinek CA jest przyprostoktn trjkta prostoktnego CAM , wic jego dugo jest
mniejsza od dugoci przeciwprostoktnej tego trjkta, czyli CM > AC.

8. Punkt P znajduje si wewntrz prostokta ABCD o polu 1, przy czym AB > BC.
Wynika z tego, e
T

a) co najmniej jeden z trjktw ABP , BCP , CDP , DAP ma pole mniejsze od 0, 26;

b) suma pl trjktw ABP i CDP jest wiksza od 0, 5;

c) suma pl trjktw ABP i BCP jest wiksza od 0, 5.

Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw jest wspfinansowana ze rodkw krajowych Ministerstwa Edukacji Narodowej
Olimpiad dofinansowuje Fundacja mBanku

Komentarz
a) Gdyby kady z omawianych czterech trjktw mia pole rwne co najmniej 0, 26,
to suma pl tych trjktw byaby nie mniejsza od 4 0, 26 = 1, 04. Tymczasem suma pl
tych trjktw jest rwna polu prostokta ABCD, jest wic rwna 1.
b) Udowodnimy, e niezalenie od wyboru punktu P suma pl trjktw ABP i CDP
jest rwna 0, 5.
Podzielmy prostokt ABCD na cztery mniejsze prostokty prostymi przechodzcymi
przez punkt P (rys. 4). Kady z otrzymanych mniejszych prostoktw moemy podzieli
przektn na dwa trjkty przystajce, a wic trjkty o rwnych polach, z ktrych jeden kolorujemy na szaro, a drugi na biao. Suma pl trjktw ABP i CDP , czyli szara
powierzchnia, stanowi wic poow pola prostokta ABCD.
D

rys. 4

rys. 5

c) Jeeli punkt P naley do wntrza trjkta ABC (rys. 5), to suma pl trjktw
ABP i BCP jest mniejsza od pola trjkta ABC, rwnego 0, 5.

9. Na tablicy napisano siedem rnych liczb cakowitych. Wynika z tego, e

N

a) suma pewnych trzech spord nich jest podzielna przez 2;

b) suma pewnych czterech spord nich jest podzielna przez 2;

c) suma pewnych trzech spord nich jest podzielna przez 3.

Komentarz
a) Jeeli na tablicy znajduje si siedem liczb nieparzystych, to suma kadych trzech

spord nich jest liczb nieparzyst.

b) Wrd kadych siedmiu liczb cakowitych s co najmniej cztery liczby parzyste lub
co najmniej cztery liczby nieparzyste. Rzeczywicie, gdyby zarwno liczb parzystych, jak
i nieparzystych byo co najwyej trzy, to cznie na tablicy mogoby by napisanych co
najwyej sze liczb, podczas gdy jest ich siedem. Pozostaje zauway, e suma czterech
liczb parzystych oraz suma czterech liczb nieparzystych s liczbami parzystymi.
c) Wrd kadych siedmiu liczb cakowitych s co najmniej trzy liczby dajce t sam
reszt przy dzieleniu przez 3. Rzeczywicie, gdyby kad z trzech moliwych reszt daway

Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw jest wspfinansowana ze rodkw krajowych Ministerstwa Edukacji Narodowej
Olimpiad dofinansowuje Fundacja mBanku

co najwyej dwie liczby, to cznie na tablicy mogoby by napisanych co najwyej sze

liczb, podczas gdy jest ich siedem. Pozostaje zauway, e suma trzech liczb dajcych t
sam reszt przy dzieleniu przez 3 jest podzielna przez 3.

10. Liczba

2
1 2 + 2 jest

r

a) cakowita;

b) niewymierna;

c) wiksza od 1, 8.
Komentarz

Oznaczmy dan liczb przez a. Poniewa 1 2 < 0, wic |1 2| = 21. Wobec tego
r

2

a=
1 2 + 2 = |1 2| + 2 = 2 1 + 2 = 2 2 1 .

a+1
a), b) Gdyby liczba a bya wymierna, to rwnie liczba
= 2 musiaaby by
2

wymierna. Jednak liczba 2 jest niewymierna, wic liczba a take musi by niewymierna.

c) Prawdziwa jest nierwno 2 > 1, 96 = 1, 4. Std wynika, e

a = 2 2 1 > 2 1, 4 1 = 1, 8.

11. W trjkcie rwnoramiennym ABC o podstawie AB punkt M jest rodkiem ramienia BC. Wynika z tego, e
T

a) 2AM < 3BC;

b) pola trjktw ABM i ACM s rwne;

) CAM = 12 <
) CAB.
c) <
Komentarz
a) Z nierwnoci trjkta dla trjkta CAM wynika, e
AM < AC + CM = BC + 12 BC = 32 BC,

skd

2AM < 3BC .

b) Trjkty ABM i ACM maj rwne podstawy M B = M C oraz t sam wysoko

poprowadzon na te podstawy (rys. 6). Std wniosek, e trjkty te maj rwne pola.
c) Niech ABC bdzie trjktem rwnoramiennym o podstawie AB, w ktrym podstawa
) CAM < 12 <
) CAB.
AB jest krtsza od ramienia AC. Wykaemy, e wwczas <
Niech D bdzie takim punktem, e czworokt ABDC jest rwnolegobokiem (rys. 7).
) CAM < <
) CDA = <
) M AB. Wobec tego
Wwczas DC < AC, a wic <
) CAM < <
) CAM + <
) M AB = <
) CAB .
2<

Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw jest wspfinansowana ze rodkw krajowych Ministerstwa Edukacji Narodowej
Olimpiad dofinansowuje Fundacja mBanku

rys. 6

rys. 7

12. Istnieje n-kt wypuky (n 4), w ktrym liczba przektnych

N

a) jest potg liczby 4 o wykadniku cakowitym dodatnim;

b) rwna jest liczbie wierzchokw;

c) jest mniejsza od poowy liczby wierzchokw.

Komentarz
Wykaemy, e liczba przektnych n-kta wypukego jest rwna 12 n(n 3).
Kady z wierzchokw n-kta wypukego jest kocem dokadnie n3 przektnych tego

wielokta. Std wniosek, e wszystkie przektne maj cznie dokadnie n(n 3) kocw.
Skoro kada przektna ma dwa koce, to przektnych jest 12 n(n 3).
a) Przypumy, e dla pewnej liczby cakowitej dodatniej k zachodzi rwno
k
1
2 n(n 3) = 4 ,

czyli

n(n 3) = 22k+1 .

Liczby cakowite dodatnie n, n 3 rni si o 3, wic jedna z tych liczb jest parzysta,
a druga nieparzysta. Jedynym nieparzystym dzielnikiem liczby 22k+1 jest liczba 1, skd
wniosek, e n3=1, czyli n=4. Jednak liczba przektnych czworokta wypukego jest rwna
2, a 2 nie jest potg liczby 4 o wykadniku cakowitym. Uzyskana sprzeczno oznacza, e
nie istnieje liczba k o szukanych wasnociach.
b) Kady piciokt wypuky ma dokadnie 5 przektnych.
c) Poniewa n 4, wic n 3 1, a zatem

1
1
2 n (n 3) 2 n.

To oznacza, e liczba

przektnych jest nie mniejsza od poowy liczby wierzchokw.

13. Dodatnia liczba cakowita n ma t wasno, e liczba

2 + 4 + n jest naturalna.

Wynika z tego, e liczba n jest

N

a) podzielna przez 2;

b) podzielna przez 3;

c) wiksza od 2014.

Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw jest wspfinansowana ze rodkw krajowych Ministerstwa Edukacji Narodowej
Olimpiad dofinansowuje Fundacja mBanku

Komentarz
Oznaczmy k =

2 + 4 + n. Przeksztacajc t rwno, otrzymujemy kolejno:

k 2 = 2 + 4 + n,

k 2 2 = 4 + n,
k 4 4k 2 + 4 = 4 + n,
k 2 (k 2 4) = n,
k 2 (k 2)(k + 2) = n.

b) Jeeli k jest liczb naturaln, to jedna z liczb k 2, k, k + 2 jest podzielna przez 3.

Rzeczywicie, jeeli k daje reszt 1 przy dzieleniu przez 3, to liczba k + 2 jest podzielna
przez 3, a jeeli k daje reszt 2 przy dzieleniu przez 3, to liczba k 2 jest podzielna przez 3.
Std wniosek, e iloczyn k 2 (k 2)(k + 2) jest liczb podzieln przez 3 dla kadej liczby
naturalnej k.
c) Liczba n = k 2 (k 2)(k + 2) jest dodatnia, skd wynika, e k 3. Wobec tego

n = k 2 (k 2)(k + 2) 32 (3 2)(3 + 2) = 45 = 2025 > 2014 .

a) Dla liczby nieparzystej n = 45 liczba
q
q

2 + 4 + 45 = 2 + 49 = 2 + 7 = 9 = 3
jest naturalna.

2 + 6 3 + 15 5 + 10

jest
14. Liczba
3 + 6 5 + 15 2 + 10
T

a) wymierna;

b) wiksza od 1;

c) rwna 30.

Komentarz

2 + 6 3 + 15 5 + 10
2( 2 + 3)
3( 3 + 5)
5( 5 + 2)


=


= 1.
3 + 6 5 + 15 2 + 10
3( 3 + 2)
5( 5 + 3)
2( 2 + 5)
15. Ostrosup o podstawie bdcej 10-ktem wypukym rozcito paszczyzn otrzymujc w przekroju pewien wielokt. Wynika z tego, e
N

a) wielokt ten ma co najwyej 10 wierzchokw;

b) co najmniej jeden z wielocianw, na ktre zosta rozcity dany ostrosup, ma

wicej ni 7 wierzchokw;

c) co najmniej jeden z wielocianw, na ktre zosta rozcity dany ostrosup, jest

ostrosupem.

Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw jest wspfinansowana ze rodkw krajowych Ministerstwa Edukacji Narodowej
Olimpiad dofinansowuje Fundacja mBanku

Komentarz
Rozwamy ostrosup prawidowy o podstawie dziesiciokta foremnego A1 A2 . . . A10
oraz wierzchoku S.
a) Przetnijmy ostrosup paszczyzn przechodzc przez rodki krawdzi A1 A10 , A1 A2
oraz A6 S (rys. 8). Paszczyzna ta przecina 11 krawdzi wyjciowego ostrosupa, wic w przekroju otrzymujemy pewien 11-kt wypuky.
c) adna z bry otrzymanych z przecicia opisanego w poprzednim punkcie nie jest
ostrosupem. Jedna z tych bry ma dwie ciany 11-ktne, a kady ostrosup ma co najwyej
jedn cian nie bdc trjktem. Druga z otrzymanych bry ma dwie ciany czworoktne
i jedn jedenastoktn, wic rwnie nie moe by ostrosupem.
b) Przetnijmy ostrosup paszczyzn przechodzc przez wierzchoki A1 , A6 oraz S
(rys. 9). Wtedy kada z otrzymanych bry ma dokadnie 7 wierzchokw.
S

A8

A7

A9

A8
A6

A10

A5
A1

A4
A2

A3

rys. 8

A7

A9

A6

A10

A5
A1

A4
A2

A3

rys. 9

Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistw jest wspfinansowana ze rodkw krajowych Ministerstwa Edukacji Narodowej
Olimpiad dofinansowuje Fundacja mBanku